Organizacja stażu podyplomowego, szkolenia specjalizacyjnego i w

Organizacja stażu podyplomowego, szkolenia
specjalizacyjnego i w zakresie umiejętności, oraz
doskonalenia zawodowego
Zdanie odrębne członków Zespołu ds. opracowania zmiany systemu kształcenia
podyplomowego lekarzy i lekarzy dentystów:
1. Teresa Bachanek
2. Filip Dąbrowski
3. Zyta Kazimierczak-Zagórska
4. Marta Klimkowska
5. Romuald Krajewski
6. Jerzy Kruszewski
7. Ładysław Nekanda-Trepka
8. Dorota Radziszewska
Strona 1 z 16
WSTĘP
Proces szkolenia specjalizacyjnego powinien być podporządkowany następującym
zasadom:
1. Zasada równości – gwarantująca niezależnie od trybu i sposobu odbywania
specjalizacji:
a) równy i nieutrudniany dostęp do tych samych zasobów systemu szkolenia
specjalizacyjnego (miejsc szkoleniowych, stażowych, kursów), z zachowaniem
odrębności szkolenia lekarzy w ramach służb mundurowych i penitencjarnych;
b) jednakowe zasady odbywania i zaliczania elementów programu specjalizacyjnego
(egzaminów, kolokwiów, itp. – z zachowaniem odrębności wynikających ze specyfiki
poszczególnych dziedzin medycyny).
2.
Zasada przejrzystości – gwarantująca ograniczanie wpływu konfliktu interesów i
bezstronność oraz wykorzystanie aktualnej i powszechnie dostępnej wiedzy medycznej
przy ustalaniu programów specjalizacji, w kursach i szkoleniach oraz w
przygotowywaniu egzaminów.
3.
Zasada jawności – gwarantująca swobodny dostęp do:
a)
informacji na temat każdego etapu, zasad, wyników postępowania
kwalifikacyjnego oraz innych postępowań i decyzji w trakcie specjalizacji;
b)
obowiązującego w danej jednostce „planu realizacji szkolenia specjalizacyjnego w
dziedzinie…”, stanowiącego zarówno element wniosku akredytacyjnego, jak i
przewodnik po oferowanych przez jednostkę możliwościach odbywania indywidualnych
planów szkolenia specjalizacyjnego (określonych w art. 16m ust. 6) (miejsca staży,
rodzaje kursów, dostęp do ekspertów, procedur, zasobów jednostki, itp.),
c)
pytań egzaminacyjnych z egzaminów przeprowadzonych przez CEM po
wprowadzeniu przepisów określających zasady i zakres ujawniania pytań.
4.
Zasada rozdzielności – gwarantująca niezależność podmiotów realizujących
poszczególne zadania kształcenia podyplomowego.
Strona 2 z 16
SŁOWNIK
Indywidualny rozwój zawodowy: uzyskiwanie przez lekarza i lekarza dentystę specjalizacji,
specjalizacji szczegółowych, umiejętności, stopni i tytułów naukowych oraz realizowanie
doskonalenia zawodowego.
Kształcenie podyplomowe: sformalizowane formy kształcenia lekarzy i lekarzy dentystów
posiadających prawo wykonywania zawodu obejmujące staż podyplomowy, specjalizacje i
umiejętności.
Doskonalenie zawodowe: aktywność lekarza i lekarza dentysty w ramach samokształcenia,
prowadzenie prac badawczych lub udziału w zorganizowanych formach kształcenia poza
kształceniem podyplomowym.
Specjalność główna lekarska albo lekarsko-dentystyczna: dziedzina medycyny, ważna ze
względów epidemiologicznych i potrzeb zdrowotnych oraz funkcjonowania systemu opieki
zdrowotnej. Do odbywania specjalizacji głównej może zostać zakwalifikowany każdy
lekarz/lekarz dentysta, który posiada prawo wykonywania zawodu w Polsce.
Specjalność szczegółowa lekarska albo lekarsko-dentystyczna: wąska dziedzina
medycyny, w której nabycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do udzielania świadczeń
specjalistycznych wymaga ukończenia szkolenia trwającego nie mniej niż 2 lata. Do
odbywania specjalizacji szczegółowej może zostać zakwalifikowany tylko lekarz, który
uzyskał przynajmniej jeden tytuł specjalisty.
Rezydentura: odbywanie szkolenia specjalizacyjnego lekarza i lekarza dentysty
finansowanego ze środków publicznych poprzez zawarcie umowy o pracę z podmiotem
uprawnionym do prowadzenia specjalizacji (szczególny stosunek pracy uwzględniający
dodatkowe obowiązki kształcenia się obok świadczenia pracy na rzecz określonego
podmiotu).
Umiejętność lekarska albo lekarsko-dentystyczna: wiedza i umiejętności praktyczne
gwarantujące wysoką jakość świadczeń zdrowotnych udzielanych w wąskim zakresie jednej
lub kilku dziedzin medycyny, w których lekarz nie posiada specjalizacji.
Strona 3 z 16
ZAŁOŻENIA OGÓLNE SYSTEMU INDYWIDUALNEGO ROZWOJU
ZAWODOWEGO LEKARZY I LEKARZY DENTYSTÓW
1. Obywatelom, niezależnie od sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy
dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (art. 68
ust. 2 Konstytucji RP). Obowiązek władz publicznych, o którym mowa w art. 68
Konstytucji obejmuje także zapewnienie wysokiej jakości kształcenia kadr medycznych w
celu zapewnienia obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej wysokiej jakości świadczeń
zdrowotnych.
2. Lekarz, lekarz dentysta posiadający prawo wykonywania zawodu ma przez cały okres
swojej aktywności zawodowej prawo do indywidualnego rozwoju zawodowego
realizowanego w różnych formach kształcenia podyplomowego oraz prawo i obowiązek
doskonalenia zawodowego.
3. System kształcenia podyplomowego oraz doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy
dentystów powinien opierać się na współdziałaniu administracji publicznej, samorządu
zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów, szkół wyższych, instytutów badawczych,
Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Centrum Egzaminów Medycznych i
innych podmiotów uprawnionych do realizacji zadań wynikających z prawa lekarza i
lekarza dentysty do indywidualnego rozwoju zawodowego. System powinien uwzględniać
rozdzielność podmiotów według ich właściwości i unikać konfliktów prawnoorganizacyjnych.
4. Zasady realizacji poszczególnych form indywidualnego rozwoju zawodowego, zasady
finansowania, prawa i obowiązki lekarzy i lekarzy dentystów oraz rola i zadania
podmiotów uczestniczących w realizacji indywidualnego rozwoju zawodowego powinny
być jasno i jednoznacznie określone w przepisach rangi ustawowej.
5. Minister właściwy do spraw zdrowia powinien koordynować i nadzorować wykonywanie
zadań związanych z indywidualnym rozwojem zawodowym lekarzy i lekarzy dentystów
poprzez wytyczanie polityki zdrowotnej państwa, w tym jej celów w zakresie określenia
liczby i rozmieszczenia lekarzy specjalistów w społecznie istotnych oraz ważnych dla
systemu ochrony zdrowia dziedzinach medycyny, a także poprzez tworzenie narzędzi
służących realizacji tych celów.
6. Prawo do indywidualnego rozwoju zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów obejmuje
również:
a) dostępność do różnych form indywidualnego rozwoju zawodowego na warunkach
określonych w ustawie,
b) uprawnienie do płatnych lub wolnych dni roboczych oraz uprawnienie do ustalenia
czasu przeznaczonego na samokształcenie w ramach czasu pracy lub służby,
c) uprawnienie do odliczenia wydatków poniesionych przez lekarza na realizację
obowiązku doskonalenia zawodowego na zasadach określonych w ustawach.
Strona 4 z 16
7. Staż podyplomowy lekarzy i lekarzy dentystów służy pogłębieniu nabytych przez lekarza
w trakcie studiów umiejętności praktycznych w podstawowych dziedzinach medycyny,
niezbędnych do wykonywania zawodu oraz poznanie ogólnych zasad i praktyki
funkcjonowania systemu ochrony zdrowia niezależnie od dalszego wyboru specjalizacji.
8. Nabycie wiedzy i umiejętności praktycznych zgodnych ze stanem współczesnej wiedzy
medycznej i przyjętymi standardami postępowania w zakresie specjalizacji, specjalizacji
szczegółowych i umiejętności lekarz i lekarz dentysta potwierdza zdanym egzaminem
państwowym.
9. Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, jako jednostka organizacyjna
nadzorowana przez ministra właściwego do spraw zdrowia planuje, organizuje i prowadzi
szkolenie specjalizacyjne oraz szkolenie z zakresu umiejętności lekarskich i lekarskodentystycznych, a także prowadzi akredytację podmiotów uprawnionych do prowadzenia
szkolenia w powyższych zakresach.
10. Centrum Egzaminów Medycznych, jako jednostka organizacyjna nadzorowana przez
ministra właściwego do spraw zdrowia planuje, organizuje i przeprowadza egzaminy
państwowe dla lekarzy i lekarzy dentystów.
11. Samorząd lekarski oraz Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, odpowiednio
według swoich właściwości, zapewniają lekarzom i lekarzom dentystom powszechną
dostępność do informacji o możliwościach realizacji prawa do indywidualnego rozwoju
zawodowego.
12. Budżet państwa, administracja samorządowa, podmioty lecznicze oraz podmioty
finansujące udzielanie świadczeń zdrowotnych zapewniają finansowanie stażów
podyplomowych i szkolenia specjalizacyjnego odbywanego w trybie rezydentury.
13. Jednostki prowadzące kształcenie podyplomowe powinny mieć zapewnione finansowanie
materiałów niezbędnych do wykonania świadczeń i procedur wymaganych programem
kształcenia.
14. Zasadnym i koniecznym jest wynagradzanie jednostek prowadzących szkolenie
specjalizacyjne, niezależnie od formy odbywania kształcenia, m. in. poprzez
wprowadzenie przelicznika o minimalnej wartości, np. 1.1 (110%) dla kontraktu z
płatnikiem publicznym, proporcjonalnie do liczby szkolących się.
Strona 5 z 16
STAŻ PODYPLOMOWY
1. Staż podyplomowy jest zorganizowaną formą kształcenia podyplomowego absolwenta
wyższej uczelni medycznej mającą na celu doskonalenie posiadanych i nabycie nowych
niezbędnych do wykonywania zawodu w Polsce umiejętności praktycznych oraz
pogłębienie posiadanej wiedzy teoretycznej w podstawowych dziedzinach medycyny.
2. Staż podyplomowy lekarza dentysty powinien trwać 52 tygodnie (pozostaje bez zmian).
Program stażu podyplomowego powinien obejmować staż w zakresie: chirurgii
stomatologicznej, stomatologii dziecięcej, ortodoncji, periodontologii (mozliwośc
wydłużenia o 1 tydzień kosztem czasu szkolenia w wybranej dziedzinie), protetyki,
stomatologii zachowawczej z endodoncją i w dziedzinie medycyny ratunkowej (również
pozostaje bez zmian).
3. Staż podyplomowy lekarza powinien trwać 56 tygodni. Program stażu podyplomowego
lekarza powinien obejmować staż w zakresie chorób wewnętrznych, chirurgii ogólnej,
pediatrii, położnictwa i ginekologii (łącznie 32 tygodnie), psychiatrii (3 tygodnie),
medycyny rodzinnej (4 tygodnie) i medycyny ratunkowej (8 tygodni, w tym kurs ALS
oraz z ratownictwa medycznego). Dodatkowo, program stażu podyplomowego lekarza i
lekarza dentysty powinien obejmować kurs z orzecznictwa medycznego (24 godziny/3
dni), zdrowia publicznego (40 godzin/5 dni), transfuzjologii (5 dni), profilaktyki
onkologicznej (24 godziny/3 dni), prawa medycznego (24 godziny/3 dni), bioetyki (24
godziny/3 dni) oraz warsztaty z kompetencji miękkich (20 godzin/3 dni).
4. Staż podyplomowy lekarza powinien obejmować także dodatkowe 4 tygodnie stażu w
jednej z dziedzin, w których jest prowadzone szkolenie w ramach modułu podstawowego,
wybranej przez lekarza stażystę po uzyskaniu zgody koordynatora stażu.
5. Powinna być zapewniona możliwość odbycia części kursów (np. orzecznictwo, prawo
medyczne, bioetyka) w formie e-learningu.
6. Koordynator stażu wyznaczony przez dyrektora podmiotu, w porozumieniu z okręgową
radą lekarską, odpowiada za realizację programu stażu przez nie więcej niż 6 lekarzy
stażystów, nadzoruje i koordynuje pracę lekarza stażysty i zalicza staż podyplomowy.
Koordynator powinien być powołany również w podmiotach prowadzących wyłącznie
staż cząstkowy (np. położnictwo, pediatria). Koordynator otrzymuje wynagrodzenie wg.
dotychczasowych zasad.
7. Opiekun stażysty jest odpowiedzialny za realizację przez lekarza stażystę programu stażu
cząstkowego, lub części stażu cząstkowego w danej jednostce, zgodnie ze wskazaniami
aktualnej wiedzy medycznej, przepisami prawa, oraz zasadami etyki i deontologii
lekarskiej. Opiekun stażysty musi mieć przynajmniej 3-letni staż pracy.
8. Należy wprowadzić wynagrodzenie dla opiekunów stażystów – np. 10% miesięcznego
wynagrodzenia lekarza stażysty.
9. Miesięczne wynagrodzenie dla lekarza stażysty powinno wynosić 100% przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za
Strona 6 z 16
ubiegły rok, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku
Urzędowym RP „Monitor Polski”
10. Lekarz stażysta odbywający dyżur medyczny otrzymuje wynagrodzenie w wysokości
150% stawki godzinowej zasadniczego wynagrodzenia.
11. Staż lub staże cząstkowe mogą prowadzić podmioty lecznicze lub indywidualne
specjalistyczne praktyki lekarskie/lekarsko-dentystyczne, które uzyskały akredytację.
Akredytacji udziela właściwa terenowo okręgowa izba lekarska. Akredytacja powinna
uwzględniać możliwość realizacji programu stażu cząstkowego, przez nie więcej niż 3
lekarzy jednocześnie. Należy regularnie oceniać możliwości realizacji programu stażu w
jednostkach prowadzących staż.
12. Finansowanie odbywania stażu podyplomowego przez absolwentów studiów lekarskich i
lekarsko-dentystycznych będących obywatelami polskimi oraz przez uprawnionych
obywateli innego kraju jest zadaniem Marszałka Województwa.
13. Właściwa okręgowa izba lekarska organizuje staż, zapewnia wystarczającą liczbę miejsc
stażowych i kieruje do odbycia stażu na obszarze swojego działania oraz potwierdza
odbycie i zaliczenie stażu.
Strona 7 z 16
SZKOLENIE SPECJALIZACYJNE
I. Zasady ogólne
1. Specjalizacje lekarsko-dentystyczne powinny pozostać w obecnym kształcie (liczba,
nazwy, tryb odbywania specjalizacji).
2. Specjalizacje lekarskie dzielą się na dwie grupy, zależnie od ich znaczenia pod względem
epidemiologicznym oraz dla systemu ochrony zdrowia.
3. Specjalizacje proponowane w załączniku nr 1, zwane „specjalizacjami głównymi”
powinny być dostępne dla każdego lekarza posiadającego prawo wykonywania zawodu.
4. Specjalizacje w węższych dziedzinach medycyny, zwane „specjalizacjami
szczegółowymi”, powinny być dostępne tylko dla lekarzy posiadających już przynajmniej
jedną specjalizację.
5.
Szkolenie specjalizacyjne może odbywać się w systemie modułowym (moduł
podstawowy + moduł specjalistyczny = specjalizacja w trybie modułowym) albo w
systemie jednolitym (specjalizacja w trybie jednolitym). Należy dążyć do formułowania
programów specjalizacji z uwzględnieniem modułu podstawowego aby zapewnić
specjalizującym się jak największą możliwość wyboru specjalizacji, zmian specjalizacji
oraz ułatwić uzyskiwanie kolejnych specjalizacji. W załączniku 1 i 2 wskazano listę
modułów podstawowych oraz listę modułów specjalistycznych dostępnych po tych
modułach podstawowych oraz dla osób posiadających już odpowiednią specjalizację.
6.
Specjalizacje uzyskane w dotychczasowych trybach oraz w nowym trybie z podziałem na
specjalizacje główne i szczegółowe są równoważne. Nie ulegają zmianie także nazwy
specjalizacji. Podział na specjalizacje główne i szczegółowe ma wpływ tylko na tryb
rekrutacji oraz może być uwzględniany przy ustalaniu zasad finansowania szkolenia, np.
poprzez przydzielanie rezydentur w specjalizacjach głównych.
7. W celu zlikwidowania bezzasadnych ograniczeń dostępu do świadczeń poprzez stawienie
świadczeniodawcom wymagań zatrudniania osób posiadających bardzo wąskie
kwalifikacje, kontraktowanie świadczeń oraz akredytacja placówek ochrony zdrowia nie
mogą być warunkowane zatrudnianiem osób ze specjalizacją szczegółową ani osób
posiadających certyfikaty określonych umiejętności lekarskich lub lekarskodentystycznych. Wymagania kontraktującego mogą dotyczyć wyłącznie zatrudniania osób
z tytułem w specjalizacjach głównych.
8. Uzyskiwanie specjalizacji szczegółowej (akredytacja, rekrutacja, staże, kursy, program
szkolenia, weryfikacja wiedzy i umiejętności) podlega tym samym zasadom, co
uzyskiwanie specjalizacji głównej.
9. Zasadniczym trybem odbywania specjalizacji przez lekarza i lekarza dentystę powinna
być rezydentura, rozumiana nierozłącznie jako jednoczesne kształcenie i wykonywanie
pracy na rzecz jednostki szkolącej. Dlatego finansowanie rezydentur ze środków
publicznych nie może być traktowane jako finansowanie wyłącznie szkolenia.
Strona 8 z 16
10. Środki z niewykorzystanych rezydentur nie powinny być zwracane do budżetu państwa, a
powinny wracać do budżetu „rezydentur”, który powinien być wydzielony i stanowić
podstawę zwiększania uposażenia w specjalnościach deficytowych, finansowania
rezydentur wydłużonych z przyczyn losowych lub np. terminów PES, stwarzania zachęt
do specjalizowania się w dziedzinach priorytetowych oraz ewentualnej corocznej
aktualizacji wynagrodzeń. Nie należy regionalizować środków przeznaczanych na
szkolenie w trybie rezydentury.
11. Należy przychylić się do powtarzanych wielokrotnie apeli całego środowiska
medycznego, w tym Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Lekarzy, Naczelnej Rady
Lekarskiej, Okręgowych Izb Lekarskich, Związków Zawodowych, Kół Młodych Lekarzy
przy Okręgowych Izbach Lekarskich, Międzynarodowego Stowarzyszenia Studentów
Medycyny IFMSA-Poland o wzrost wynagrodzeń dla lekarzy w trakcie specjalizacji.
Poniższe współczynniki płacy powinny być w trybie pilnym przyjęte i nie powinny być
niższe niż:
a) lekarz/lekarz dentysta odbywający specjalizację w module podstawowym oraz
lekarz/lekarz dentysta do połowy czasu trwania specjalizacji jednolitej - 2 „średnie
krajowe”;
b) lekarz/lekarz dentysta odbywający specjalizację w module specjalistycznym oraz
lekarz/lekarz dentysta od połowy czasu trwania specjalizacji jednolitej – 2.5
„średniej krajowej”;
c) w specjalizacjach priorytetowych powyższe współczynniki powinny wynosić
odpowiednio 2,25 i 2,75;
d) wynagrodzenie lekarza i lekarza dentysty specjalisty nie może być niższe niż 3
średnie krajowe.
12. W specjalnościach głównych należy zrezygnować z wolontariatu, natomiast należy
utrzymać wszystkie dotychczasowe formy odbywania szkolenia w specjalnościach
szczegółowych, w tym możliwość zawarcia umowy o szkolenie bez wynagrodzenia, z
uregulowaniem zasad szkolenia w sposób zapewniający odbywającym specjalizację w tym
trybie takie same prawa jak szkolącym się w innych trybach.
13. Należy wprowadzić jednolitą dla kraju formę umowy o pracę w trybie rezydenckim,
aby ujednolicić wynagrodzenia oraz prawa i obowiązki rezydentów.
II. Akredytacja
specjalizacyjne
podmiotów
prowadzących
kształcenie
w
zakresie
szkolenia
1. Kształcenie w zakresie szkolenia specjalizacyjnego mogą prowadzić podmioty, które
uzyskały akredytację.
2. Akredytacji udziela podmiot wskazany przepisami ustawy (CMKP).
Strona 9 z 16
3. Obowiązek uzyskania akredytacji nie dotyczy jednostek organizacyjnych szkół wyższych,
jednostek badawczo-rozwojowych i innych podmiotów uprawnionych do prowadzenia
kształcenia w zakresie szkolenia specjalizacyjnego na podstawie odrębnych przepisów.
4. Akredytacji udziela się na wniosek zainteresowanego podmiotu, po stwierdzeniu, że
wnioskodawca spełnia warunki i wymagania niezbędne do realizacji planu kształcenia
oraz wymagania określone w przypadku szkolenia specjalizacyjnego.
5. Podmiot zamierzający prowadzić szkolenie specjalizacyjne musi zapewniać warunki
merytoryczne i organizacyjne, umożliwiające realizację programu specjalizacji.
6. Warunkami prowadzenia szkolenia specjalizacyjnego są:
a) posiadanie planu kształcenia zgodnego z programem szkolenia specjalizacyjnego,
obejmującego zakres wiedzy medycznej lub umiejętności praktycznych w danej
dziedzinie medycyny, zawierającego w szczególności:
1) cel kształcenia,
2) przedmiot i zakres kształcenia, uwzględniający aktualną wiedzę lub
umiejętności praktyczne w określonej dziedzinie medycyny, oparte na
wynikach badań naukowych wysokiej jakości,
3) przewidywane formy kształcenia,
4) wymagane kwalifikacje uczestników,
5) sposób weryfikacji wyników kształcenia,
6) sposób potwierdzania uczestnictwa i ukończenia kształcenia;
b) zapewnienie kadry dydaktycznej o kwalifikacjach odpowiednich dla danego
rodzaju kształcenia;
c) zapewnienie odpowiedniej bazy dydaktycznej;
d) zapewnienie udzielania świadczeń zdrowotnych lub realizacji innych zadań
zawodowych objętych programem kształcenia w przypadku podmiotów
uprawnionych do udzielania świadczeń zdrowotnych;
e) zapewnienie osoby o odpowiednich kwalifikacjach prowadzącej nadzór nad
kształceniem;
f) zapewnienie wewnętrznego systemu oceny jakości kształcenia.
7. Akredytacji udziela się odrębnie do prowadzenia szkolenia w zakresie modułu
podstawowego, modułu szczegółowego lub specjalizacji jednolitej. Akredytacja do
prowadzenia szkolenia w zakresie modułu podstawowego musi uwzględniać
wykonywanie przez jednostkę ubiegającą się o akredytację odpowiedniej liczby procedur
wskazanych w programie modułu podstawowego.
Strona 10 z 16
8. Kursy szkoleniowe objęte programem danej specjalizacji mogą być prowadzone po
uzyskaniu akredytacji i wpisaniu na listę prowadzoną przez podmiot wskazany w ustawie
(CMKP). Uzyskanie akredytacji wymaga opinii konsultanta krajowego w danej dziedzinie
medycyny, a w przypadku jego braku - właściwego konsultanta wojewódzkiego w danej
dziedzinie medycyny.
9. Minister właściwy do spraw zdrowia określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe
warunki i wymagania, jakim powinny odpowiadać podmioty ubiegające się o prowadzenie
szkolenia w zakresie szkolenia specjalizacyjnego, a w szczególności wymagane
kwalifikacje kadry dydaktycznej, ze wskazaniem liczby specjalistów z określonej
dziedziny medycyny, rodzaju i zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych, informacji
dotyczących bazy dydaktycznej oraz warunków organizacyjnych właściwych dla danego
rodzaju i modułu specjalizacji, warunki i sposób ustalania w podmiotach uprawnionych
liczby miejsc szkoleniowych dla lekarzy odbywających szkolenie specjalizacyjne w tym
odbywających specjalizację w ramach rezydentury. Należy urealnić wymagania dotyczące
akredytacji w zakresie specjalności lekarsko-dentystycznych uwzględniając możliwość
prowadzenia szkolenia przez indywidualne praktyki lekarsko-dentystyczne.
10. Akredytacji udziela się na czas określony, nie dłuższy niż 10 lat.
11. Uzyskanie, odmowa, zawieszenie, cofnięcie akredytacji następuje w drodze decyzji
wydanej przez właściwy organ udzielający akredytacji. Podmiot ten również zapewnia
ciągłość szkolenia specjalizującym się w ośrodku tracącym akredytację.
12. Nadzór nad podmiotem, który uzyskał akredytację, sprawuje organ udzielający
akredytacji.
III. Postępowanie kwalifikacyjne (rekrutacja)
1. Organem koordynującym postępowanie kwalifikacyjne powinien być samorząd lekarski.
2. Należy wprowadzić centralny, ogólnopolski, prowadzony elektronicznie system rekrutacji
na specjalizacje oparty na poniższych założeniach ogólnych.
a) Podmiot koordynujący postępowanie kwalifikacyjne gromadzi informacje o
dostępnych w danym postępowaniu miejscach szkoleniowych w centralnej bazie
danych (docelowo może to być SMK) i udostępnia publicznie informację o tych
miejscach.
b) Lekarz przystępujący do postępowania powinien mieć możliwość złożenia
wniosków na 1-3 specjalizacji i w każdym wniosku wskazać propozycje realizacji
szkolenia w 1-3 ośrodków, wskazując specjalizację i miejsce będące dla niego
priorytetowymi oraz tryb realizacji (czy ubiega się o rezydenturę).
c) Podmiot koordynujący przeprowadza postępowanie kwalifikacyjne na podstawie
wyników LEK/LDEK (albo równoważnego egzaminu jeżeli kandydat nie zdawał
LEK/LDEK). Do wyników LEK/LDEK dolicza się punkty za pracę w jednostce
Strona 11 z 16
akredytowanej do prowadzenia szkolenia w danej specjalności (1 punkt
procentowy za każdy rok pracy) oraz za publikacje i stopnie naukowe (0,5 punktu
procentowego za każdą publikację w czasopiśmie z listy A MNiSW, 5, 10 albo 15
punktów procentowych za odpowiednio doktorat, habilitację, tytuł profesora).
Podmiot koordynujący ogłasza wyniki etapu rekrutacji jako propozycje dla
ubiegających się o miejsca specjalizacyjne, którzy powinni potwierdzić przyjęcie
zaproponowanego miejsca.
d) Jeżeli lekarz nie przyjmuje propozycji otrzymanej w wyniku 1. etapu albo nie
uzyskał miejsca specjalizacyjnego w tym etapie, może ponownie złożyć wniosek
na wolne miejsca pozostające po 1. etapie.
e) Rekrutację przeprowadza się w 3 etapach.
3. Postępowanie konkursowe rozstrzygające o przyznaniu miejsca szkoleniowego
(niezależnie od trybu odbywania szkolenia) powinno być jednolite dla wszystkich osób
ubiegających się o szkolenie specjalizacyjne.
IV. Program specjalizacji
1. Należy urealnić wymagania programowe dotyczące umiejętności praktycznych pod kątem
możliwości ich wykonania oraz zapewnić spełnianie wymagań Dyrektywy 2013/55 w
sprawie uznawania kwalifikacji. Dotyczy to głównie specjalizacji zabiegowych, modułów
podstawowych oraz wszystkich zabiegów i procedur rzadko wykonywanych.
2. Należy oceniać aktualność programów specjalizacji nie rzadziej niż co pięć lat.
3. Należy wprowadzić obowiązek regularnej (np. co rok lub co dwa lata) weryfikacji i
aktualizacji źródeł wiedzy obowiązujących do Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego
oraz Państwowego Egzaminu Modułowego, koordynowanej przez konsultantów
krajowych w danej dziedzinie medycyny.
4. Specjalizacje główne powinny trwać nie mniej niż 5 lat.
V. Przebieg szkolenia specjalizacyjnego
1. Rezydentura jest przyznawana na czas trwania wybranej specjalizacji.
2. Między ostatnim rokiem modułu podstawowego a najpóźniej w ciągu roku od rozpoczęcia
modułu specjalistycznego szkolący się musi zdać pisemny Państwowy Egzamin
Modułowy (PEM) organizowany przez CEM. Powinno być możliwe dwukrotne
powtórzenie PEM (łącznie 3 egzaminy), ale ostatnia próba jest możliwa najpóźniej w
ciągu pierwszego roku modułu szczegółowego. Rozpoczęcie 2. roku modułu
specjalistyczny jest możliwe tylko po zaliczeniu PEM.
Strona 12 z 16
3. Zdanie PEM może być podstawą do ubiegania się o zmianę specjalizacji po ukończeniu
modułu podstawowego oraz jest wymagane do zakwalifikowania lekarza/lekarza dentysty
do PES.
4. Po zaliczeniu PEM szkolący się uzyskuje status starszego rezydenta skutkujący
zwiększeniem wynagrodzenia oraz uprawniający do samodzielnej realizacji określonych
w przepisach świadczeń zdrowotnych.
5. Szkolący się ma prawo do jednokrotnej zmiany specjalizacji docelowej bez podawania
przyczyny, przy czym zmiana na specjalizację niedostępną po realizowanym aktualnie
module podstawowym jest możliwa tylko w okresie pierwszych 12 miesięcy szkolenia
specjalizacyjnego.
6. Osobę zmieniającą specjalizację, obowiązuje przystąpienie do rekrutacji w trybie
opisanym w pkt. III.
7. Należy uprościć dokumentowanie wykonania procedur i zabiegów określonych
programem specjalizacji (na przykład poprzez wykorzystanie systemów typu e-portfolio).
Kierownik specjalizacji powinien być odpowiedzialny za dokumentowanie (w
dokumentacji medycznej) wykonania procedur przez specjalizującego się, a podmiot
nadzorujący kształcenie powinien przeprowadzać losowe kontrole tej dokumentacji.
8. Należy utrzymać w całości art. 16l ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty
określający możliwość przedłużenia okresu szkolenia specjalizacyjnego.
9. CMKP powinno udostępniać listę organizowanych przez CMKP i inne uprawnione
podmioty kursów specjalizacyjnych zaplanowanych na okres minimum 5 lat.
10. Szkolący się w porozumieniu z kierownikiem specjalizacji w ciągu pierwszego miesiąca
szkolenia ustala daty kursów oraz terminy stażów specjalizacyjnych i zapisuje się na nie.
11. Ewentualne zmiany indywidualnego programu kursów i stażów szkolący się ustala z
kierownikiem specjalizacji.
12. Spełnianie przez jednostki kryteriów akredytacyjnych oraz przebieg szkolenia powinny
być kontrolowane przez uprawniony podmiot (CMKP), który musi posiadać uprawnienia
umożliwiające wykonywanie kontroli. Ewaluacja programów kształcenia, realizacji
programów oraz podmiotów prowadzących szkolenie powinna być regularnie
dokonywana przez CMKP oraz przez samorząd lekarski. W proces kontroli prowadzonych
przez CMKP należy włączyć przedstawicieli samorządu lekarskiego, w tym także osoby
aktualnie odbywające specjalizację.
13. Należy opracować zasady zaliczania części odbytych uprzednio szkoleń i staży do
odbywanej aktualnie specjalizacji.
14. Należy przewidzieć odpowiednio długi okres przejściowy, w którym uprawieniem do
odbywania specjalizacji szczegółowych będzie posiadanie dowolnej specjalizacji
uzyskanej w tzw. „starych trybach”.
Strona 13 z 16
Va. Dyżury
1. Należy jednoznacznie i w sposób nie budzący wątpliwości interpretacyjnych zdefiniować
w ustawie dyżury będące nieodzownym elementem szkolenia specjalizacyjnego.
2. Zgodnie z dyrektywą UE o czasie pracy i należnym odpoczynku podpisanie klauzuli optout, pozwalającej na przekroczenie tygodniowego czasu pracy wynoszącego 48 h przez
lekarza nie powinno stanowić podstawy do odliczania wynagrodzenia (zarówno
podstawowego jak i dodatkowego) po tzw. „zejściu po dyżurze” wynoszącym 16h 25 min
lub 24h.
3. Lekarzowi pełniącemu dyżur medyczny w ramach realizacji programu specjalizacji
przysługuje wynagrodzenie na podstawie umowy o pełnienie dyżurów, zawartej z
podmiotem prowadzącym szkolenie specjalizacyjne. Dyżury pełnione w ramach programu
specjalizacji powinny odbywać się wyłącznie w jednostce prowadzącej szkolenie. Jeśli
lekarz ma zawartą umowę o pracę z podmiotem leczniczym, dyżury są wynagradzane z
istniejącego stosunku pracy na zasadach określonych w kodeksie pracy. Wynagrodzenie
przypadające na czas odpoczynku po przekroczeniu normatywnego i nienormatywnego
czasu pracy nie może być odliczane od wynagrodzenia zasadniczego.
Vb. Kierownik specjalizacji
1. Lekarz i lekarz dentysta odbywają szkolenie specjalizacyjne pod kierunkiem lekarza
posiadającego odpowiednie kwalifikacje, który organizuje, nadzoruje, prowadzi szkolenie
i potwierdza uzyskanie wymaganej wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych oraz
kieruje lekarza na egzamin. Lekarz ten pełni funkcję „kierownika specjalizacji” i powinien
otrzymywać za to wynagrodzenie lub równoważną rekompensatę np. poprzez zmianę
organizacji pracy kierownika.
VI. PES
4. Należy wprowadzić możliwość wydłużenia rezydentury do terminu najbliższego
egzaminu PES.
5. Zmiany w spisie źródeł wiedzy obowiązujących do Państwowego Egzaminu
Specjalizacyjnego oraz Państwowego Egzaminu Modułowego mogą być dokonywane
najpóźniej na 6 miesięcy przed jego terminem.
6. Wskazane jest podejmowanie inicjatyw mających na celu uznawanie za równoważny z
PES europejskiego egzaminu specjalizacyjnego organizowanego przez odpowiednie
europejskie stowarzyszenia lekarzy specjalistów.
7. Należy opracować zasady publikowania przez CEM pytań egzaminacyjnych
uwzględniające konieczność zapewnienia puli pytań do następnych egzaminów oraz
realizujące wyrok TK w tej sprawie.
Strona 14 z 16
UMIEJĘTNOŚCI LEKARSKIE I LEKARSKO-DENTYSTYCZNE
1. Zasady organizacji i finansowania szkolenia w zakresie umiejętności lekarskich i
lekarsko-dentystycznych powinny być zgodne z zasadami zawartymi w rozporządzeniu
MZ z dnia 27.06.2007 w sprawie umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub
udzielania określonych świadczeń zdrowotnych.
2. Umiejętności powinny być dostępne dla lekarzy i lekarzy dentystów nieposiadających
specjalizacji, której program przewiduje nabycie danej umiejętności w ramach szkolenia
specjalizacyjnego.
3. Należy zweryfikować zaproponowaną w rozporządzeniu listę umiejętności w celu
ograniczenia liczby umiejętności (propozycja - załącznik 1 i 2).
4. Należy opracować zasady rozpatrywania i opiniowania wniosków o utworzenie nowej
umiejętności lekarskiej i lekarsko-dentystycznej.
Strona 15 z 16
DOSKONALENIE ZAWODOWE
1. Dopełnienie obowiązku doskonalenia zawodowego przez lekarzy i lekarzy dentystów
podlega kontroli prowadzonej przez samorząd lekarski (OIL) w formie rejestracji punktów
edukacyjnych, rozliczanych w ustalonym okresie.
2. Samorząd lekarski potwierdza spełnianie warunków do prowadzenia działalności w
obszarze doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów przez podmioty
nieuprawnione na podstawie przepisów innych ustaw oraz prowadzi rejestr tych
podmiotów i nadzór nad prowadzonym przez nie szkoleniem, a także potwierdza
spełnienie obowiązku doskonalenia zawodowego przez swoich członków poprzez
rejestrację punktów edukacyjnych.
3. Należy wprowadzić centralny system ewidencji punktów edukacyjnych (np. CEPE NIL, a
docelowo ewentualnie SMK) i egzekwować wpisywanie przez organizatorów kształcenia
punktów edukacyjnych uzyskiwanych przez lekarzy i lekarzy dentystów.
4. Dopełnienie obowiązku doskonalenia zawodowego oraz poziom aktywności w zakresie
doskonalenia zawodowego mierzone liczbą uzyskanych punktów edukacyjnych powinny
być brane pod uwagę przy opracowywaniu przepisów regulujących zasady awansu
zawodowego, uzyskiwania tytułów i przyznawania nagród lekarzom i lekarzom dentystom
oraz finansowania świadczeń zdrowotnych.
Strona 16 z 16