Ortodoncja

ORTODONCJA
Prof. dr hab. n. med. Grażyna Śmiech-Słomkowska
Ortodoncja jest specjalnością z zakresu stomatologii. Wszystkie procedury są świadczone w
warunkach ambulatoryjnych. Na podstawie informacji zawartych w EU Manual of Dental
Practic 2004 dotyczących kształcenia lekarzy dentystów specjalizacją określoną w
Dyrektywie 78/686/EWG i uznawaną w większości państw europejskich jest ortodoncja.
1. Według danych uzyskanych od wojewódzkich specjalistów ( dane z 4.XI 2009) aktualnie
czynnych zawodowo jest 1045 specjalistów w dziedzinie ortodoncji. Liczba lekarzy
realizujących program szkolenia specjalizacyjnego wynosi 108.
Liczba czynnych zawodowo specjalistów w poszczególnych województwach jest następująca:
województwo mazowieckie -132, dolnośląskie – 116,
śląskie - 110, łódzkie -104,
wielkopolskie -100 małopolskie- 93, pomorskie- 76, lubelskie -62, kujawsko-pomorskie -61,
podlaskie -40, warmińsko-mazurskie-30, podkarpackie – 29, zachodniopomorskie -28,
opolskie – 27, świętokrzyskie- 20, lubuskie- 17.
Lekarze specjaliści z dziedziny ortodoncji pracują głównie (90 %) w praktykach prywatnych.
W roku 2008 w skali kraju, jeden specjalista realizujący kontrakt z NFZ przypadał na 39912
mieszkańców.
Największe zapotrzebowanie na specjalistów w odniesieniu do liczby mieszkańców w
dziedzinie ortodoncji jest w województwach: świętokrzyskim - 70867, podkarpackim 55102, zachodniopomorskim - 49000, lubuskim - 48024 i warmińsko-mazurskim - 40749.
Należy zaznaczyć, że osobami uprawnionymi do świadczeń finansowanych przez NFZ są
dzieci i młodzież do 12 roku życia.
Do roku 2013 powinno przystąpić do państwowego egzaminu specjalizacyjnego co najmniej
108 lekarzy aktualnie odbywających staże specjalizacyjne. Niestety, część lekarzy mimo
zakończenia stażu i powiadomienia o terminach, nie zgłasza się na egzamin bez uprzedniego
powiadomienia o rezygnacji.
Od sesji wiosennej 2005 do sesji jesiennej 2009 uprawnienia specjalisty z dziedziny
ortodoncji uzyskało 114 lekarzy.
2. Na poziom wyszkolenia specjalistów wpływa miejsce odbywania staży, kierownik
specjalizacji oraz predyspozycje jakimi są, między innymi zdolności manualne i wyobraźnia
1
przestrzenna lekarza, który zamierza się specjalizować. Ważnym elementem kształcenia
specjalistów w dziedzinie ortodoncji jest odpowiedni „materiał” - przekrój leczonych wad
spełniających kryteria uwzględniające program specjalizacji. Warunki takie spełniają ośrodki
uniwersyteckie.
Na podstawie wyników państwowych egzaminów specjalizacyjnych jakie odbyły się w latach
2005-2009 można powiedzieć, że przygotowanie lekarzy przystępujących do egzaminu jest
dość
dobre.
W
tabeli
zamieszczone
są
dane
dotyczące
przebiegu
egzaminów
specjalizacyjnych latach 2005-2009.
Sesja
Liczba
osób, które
złożyły
dokumenty
Liczba
osób, która
nie
przystąpiła
do
egzaminu
4
Liczba
osób,
która nie
zdała
egzaminu
testowego
-
Liczba osób,
która nie
zdała
egzaminu
praktycznego
-
Liczba
osób,
która nie
zdała
egzaminu
ustnego
-
Liczba
wystawionych
dyplomów
wiosna 2005
17
13
jesień 2005
28
12
1
-
-
15
wiosna 2006
20
11
-
-
1
8
jesień 2006
19
5
1
-
-
13
wiosna 2007
16
1
9
-
-
6
jesień 2007
30
10
3
-
-
17
wiosna 2008
16
3
4
-
-
9
jesień 2008
18
2
6
-
1
9
wiosna 2009
27
5
3
1
1
15
jesień 2009
20
4
6
1
-
9
Razem
211
57
33
2
3
114
Z danych zawartych w tabeli wynika, że największym problemem dla lekarzy jest
podstawowa wiedza zawarta w powszechnie dostępnych podręcznikach. Z odpowiedziami na
zadania testowe największe trudności mają lekarze, którzy specjalizowali się w
akredytowanych ośrodkach innych niż Zakłady Ortodoncji Uniwersytetów Medycznych.
2
Ponieważ większość specjalizujących się lekarzy to kobiety, często urlopy wychowawcze są
przyczyną przerw w odbywaniu stażów. Proponuję rozważyć możliwość udostępnienia w tym
okresie „opuszczonych” miejsc innym lekarzom pod warunkiem , że kierownik specjalizacji
nie będzie miał pod opieką nie więcej niż 3 lekarzy. Ze względu na ograniczoną liczbę
lekarzy dobrze przygotowanych do pełnienia funkcji kierowników specjalizacji, wskazanym
byłoby umożliwienie asystentom z tytułem doktora rozpoczęcie specjalizacji poza
postępowaniem kwalifikacyjnym. Asystenci prowadzą zajęcia dydaktyczne ze studentami i
często są wykładowcami na kursach obowiązkowych dla specjalizantów. Uważam ponadto,
że niewłaściwym byłoby skracanie obowiązującego podstawowego stażu. Lekarz musi
zobaczyć i ocenić następstwa zastosowanych metod które umożliwiły korektę w położeniu
zębów i łuków zębowych, we wzajemnych relacjach szczęki i żuchwy w stosunku do
podstawy czaszki oraz uzyskanie korzystnych zmian w rysach twarzy.
3. W większości krajów szkolenie specjalistów jest prowadzone przez ośrodki uniwersyteckie
i trwa 3 -4 lata.
Ponieważ we wszystkich Uniwersytetach Medycznych istnieją Wydziały Kształcenia
Podyplomowego, uważam że najwłaściwszym byłoby, aby szkolenie specjalistów z dziedziny
ortodoncji było realizowane w tych strukturach. Program podyplomowych studiów w
dziedzinie ortodoncji, opracowany zgodnie z sugestiami europejskiego programu Erasmus,
złożyłam w Departamencie Nauki i Szkolnictwa Wyższego Ministerstwa Zdrowia już w roku
2004. Jednak obowiązujące przepisy wskazują na inne rozwiązania.
Jeżeli jednak ma obowiązywać dotychczasowy model kształcenia specjalistów, w celu
kształcenia specjalistów zgodnie z europejskim standardami, konieczna jest
aktualizacja
programu specjalizacji. Dlatego już w roku 2006 do Studium Metodyczno-Dydaktycznego
CMKP w Warszawie został złożony zaktualizowany Program Specjalizacji w Dziedzinie
Ortodoncji. Niestety, dotychczas nie ma odpowiednich rozporządzeń.
Poza korektą czasu obowiązkowych stażów cząstkowych z innych niż ortodoncja dziedzin,
oraz aktualizacji wiadomości koniecznych do uzyskania uprawnień specjalisty, niezbędne jest
uregulowanie kosztów kształcenia podyplomowego. Bowiem tylko około 30% programu
specjalizacyjnego może być realizowana w ramach kontraktu z NFZ. Pozostałe niezbędne
umiejętności są nabywane w wyniku ponad standardowych procedur, które finansują
pacjenci.
Ponieważ liczba specjalistów czynnych zawodowo, przybliża się do wieku emerytalnego
konieczne jest przyznanie pierwszeństwa w kwalifikowaniu do specjalizacji lekarzom
3
bezpośrednio po stażu podyplomowym. Należy rozważyć zasadność specjalizowania się w
dwu lub trzech dziedzinach. Bowiem zdany egzamin daje uprawnienia lecz doświadczenie
specjalista zdobywa podczas samodzielnej pracy.
Lekarze sugerują wprowadzenie możliwości odpłatnego specjalizowania się na zasadach
podobnych do zasad uzyskiwania tytułu naukowego doktora w ramach Niestacjonarnych
Studiów
Doktoranckich.
Uważają,
że
byłaby
to
korzystniejsza
forma
szkolenia
podyplomowego od jedno- lub dwudniowych kursów które są wycenione na kwoty od 1500
do 4000 zł. organizowanych przez właścicieli firm.
4