Zachorowalność i umieralność noworodków z ciąż wielopłodowych

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 4, 245-248, 2010
Zachorowalność i umieralność noworodków
z ciąż wielopłodowych
MARTA SZYMANKIEWICZ
Streszczenie
Wbrew fizjologii człowieka ciąża wielopłodowa jest coraz częściej spotykanym zjawiskiem. Niestety, wiąże się z nią znaczne zagrożenie zdrowia i życia noworodków. W niniejszej pracy przedstawiono najnowsze wyniki badań dotyczące przebiegu okresu noworodkowego, dzieci urodzonych z ciąż wielopłodowych.
Słowa kluczowe: noworodek, ciąża wielopłodowa, umieralność
Zarówno w Polsce, jak i innych krajach, odnotowuje
się w ostatnich latach znaczący wzrost częstości występowania ciąż wielopłodowych, przez niektórych nazywany wręcz „epidemią” [3, 9, 10]. Przyczyny tego zjawiska
są wielorakie, jednak najczęściej upatruje się ich we
wzroście średniego wieku rozrodczego kobiet. W krajach
wysokorozwiniętych jest on między innymi spowodowany
zmianą stylu życia i priorytetami kariery zawodowej, co
zmusza kobietę do przesunięcia czasu koncepcyjnego
poza naturalne granice. Średni wiek rodzących Polek wynosił w 1990 r. 23,3 lat, a w 2004 wiek ten wzrósł do 25,6 lat
[23]. Wiadomo, że wraz z rosnącym wiekiem kobiety spada jej naturalna zdolność do zachodzenia w ciążę i coraz
częściej istnieje potrzeba sięgania po techniki wspomaganego rozrodu.
Mnogość i dostępność różnorakich technik wspomagania rozrodu (ART, ang. assisted reproductive technologies) wykorzystywana jest również w przypadkach bezpłodności spowodowanej między innymi wadami rozwojowymi narządów rodnych czy zaburzeniami jakościowymi i ilościowymi w produkcji spermy [10]. Ryzyko wystąpienia ciąży wielopłodowej po zastosowaniu metod ART
jest niestety wysokie [12, 24, 29].
Najczęstszą formą ciąży wielopłodowej jest ciąża bliźniacza. Szacuje się, że z ciąż po ART rodzi się 25-30% bliźniaków i 5% trojaków. Obecne możliwości leczenia bezpłodności i wprowadzenie technik wspomaganego rozrodu
doprowadziło do 4-5-krotnego wzrostu częstości ciąż trojaczych, co wiąże się z ekstremalnie wysokim ryzykiem dla
matki i jej dzieci [7, 9, 15, 17]. Zdecydowanie częściej niż
w populacji noworodków poczętych w sposób naturalny,
zdarzają się tu ciąże o jeszcze większej krotności.
Każda ciąża wielopłodowa stanowi wyzwanie dla położników i neonatologów, ze względu na większe ryzyko
wystąpienia powikłań u matki i/lub jej noworodków.
Współczesne badania wskazują, że trzy czwarte ciąż bliźniaczych ulega samoistnemu poronieniu w pierwszym
trymestrze ciąży, a tylko połowa z ciąż bliźniaczych rozpoznanych w pierwszym trymestrze ciąży kończy się
urodzeniem dwóch żywych noworodków.
Hibbs [14] uważa populację noworodków z ciąż wielopłodowych za na tyle odmienną od populacji noworodków z ciąż pojedynczych, że powinno to stanowić przeciwwskazanie do włączenia tych pacjentów do badań wieloośrodkowych. Twierdzi on, że włączanie noworodków
z ciąż wielopłodowych do tego typu badań może wpływać
na wartości ilorazu szans i szerokość przedziałów ufności,
co utrudnia interpretację wyników. Zdaniem autora, noworodki z ciąż wielopłodowych, powinny być przedmiotem
zupełnie odrębnych badań.
Najczęściej opisywanymi powikłaniami, jakie występują u noworodków z ciąż wielopłodowych, są wady rozwojowe i wcześniactwo [3, 10, 11, 17]. Tak zwane powikłania wczesne, występujące w okresie noworodkowym są
naturalną konsekwencją wcześniactwa i małej urodzeniowej masy ciała. Ich obecność z reguły przedłuża pobyt
noworodka na Oddziale Intensywnej Terapii i opóźnia
czas zakończenia hospitalizacji. Częstość występowania
zespołu zaburzeń oddychania (ZZO), podobnie jak i ciężkość jego przebiegu, jest odwrotnie proporcjonalna do dojrzałości noworodka. W skrajnie ciężkim ZZO noworodek
wymaga stosowania agresywnych metod sztucznej wentylacji, wysokiego stężenia tlenu w mieszaninie oddechowej i podaży surfaktantu. Ryzyko wystąpienia powikłań
(krwawienie z płuc, zapalenie płuc, odma opłucnowa) jest
niestety wysokie. Niekorzystna jest również ewolucja ZZO
w przewlekłą niewydolność oddechową, jaką jest dysplazja oskrzelowo-płucna (BPD, ang. broncho-pulmonary
dysplasia). Ze względu na wysokie ryzyko wystąpienia
zakażeń układu oddechowego, BPD jest jedną z częstszych
przyczyn wielokrotnych hospitalizacji niemowlęcia w pierwszym roku życia. Innym powikłaniem zagrażającym życiu przedwcześnie urodzonego noworodka jest martwicze
zapalenie jelit (NEC, ang. necrotizing enterocolitis). W ciężkich postaciach choroby postępowaniem z wyboru jest leczenie operacyjne, często połączone z resekcją martwiczo
zmienionego fragmentu jelita. Następstwem tego jest narażenia noworodka na działanie środków anestetycznych
i przedłużenie okresu pobytu w szpitalu, a w przyszłości
możliwość wystąpienia zespołu krótkiego jelita i zaburzeń
Katedra i Klinika Neonatologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
246
M. Szymankiewicz
wchłaniania. Konsekwencją wcześniactwa, niedojrzałości
drogi wzrokowej i konieczności stosowania tlenoterapii
może być retinopatia wcześniaków. Jej najcięższą postacią
jest jedno- lub obustronna ślepota. Leczenie retionopatii
krioterapią lub laseroterapią jest drogie i niestety nie
zawsze skuteczne.
Noworodki o znacznym stopniu wcześniactwa narażone są również na występowanie krwawień dokomorowych, ze względu na kruchość i łamliwość niedojrzałych
naczyń oraz braku własności podporowych gleju. Odległe
skutki krwawień są różne, najgorzej rokują te powikłane
wodogłowiem pokrwotocznym i/lub leukomalacją okołokomorową. U większości takich pacjentów obserwuje się
zaburzenia rozwoju psychoruchowego lub mózgowe porażenie dziecięce (MPD).
Przegląd literatury medycznej, jakiego dokonał Odding
i wsp. [19] wykazał, że w ostatnich 40 latach częstość MPD
wzrosła o 2,0 na 1000 żywych urodzeń. Obecność MPD
u noworodków z ciąż wielopłodowych szacuje się na 9,7
na 1000, czyli o 6,5‰ więcej niż u noworodków z ciąż pojedynczych. Oznacza to, że do podstawowych czynników ryzyka wystąpienia MPD należą: mała masa urodzeniowa,
zakażenie wewnątrzmaciczne i ciąża wielopłodowa. Pogląd
ten podzielają też inni uczeni, wymieniając wśród czynników ryzyka MPD takie elementy jak wcześniactwo, mała
masa urodzeniowa i ciąża wielopłodowa [20, 22, 28]. Podobnie do MPD, zaburzenia rozwojowe ośrodkowego układu nerwowego, stwierdzane są częściej wśród noworodków z ciąż wielopłodowych [8, 28, 30].
Amerykańscy epidemiolodzy z Massachusetts [17]
przeanalizowali grupę 1090 noworodków z bardzo małą
masą ciała (VLBW). Okazało się, że 26,1% tej populacji
stanowiły bliźniaki, a 7,7% noworodków pochodziło z ciąż
o większej krotności. Prawie jedna trzecia bliźniąt (32,4%)
i prawie połowa (45,5%) ciąż o większej krotności pochodziło od matek w wieku 35 lat lub powyżej. W tej grupie
wiekowej kobiet, ciąże wielopłodowe stanowiły 6,6%.
Spośród wszystkich 1090 poddanych analizie noworodków
zmarło 392, z czego 57 (14,6%) z powodu wad rozwojowych. Aż w 14% były to noworodki pochodzące z ciąż wielopłodowych. Pozostałe zgony bliźniąt i trojaków (31%)
były następstwami skrajnego wcześniactwa. W podsumowaniu pracy, autorzy wysunęli wniosek, iż ciąże wielopłodowe, ze względu na dużą umieralność i zachorowalność
noworodków stanowią istotny problem dla całego społeczeństwa.
Retrospektywna ocena zachorowalności i śmiertelności noworodków z ciąż trojaczych stanowiła przedmiot
wielu opracowań. Badania Adesiyun [1] obejmowały analizą 32 noworodki z 14 ciąż trojaczych (trzy płody obumarły). Wykazano wysoki odsetek wcześniactwa (78,6%),
a średni wiek ciążowy kształtował się na poziomie 33,4
tygodni ciąży. Większość noworodków (69,2%) rodziła się
drogą cięcia cesarskiego. Odsetek zgonów noworodków
był wysoki i wynosił 12,8%.
Pakistańscy uczeni [18] objęli badaniami wszystkie
noworodki z ciąż trojaczych, o dojrzałości powyżej 28. tygodnia ciąży urodzone w Pakistan Institute of Medical
Sciences. W okresie prowadzenia badań, tj. w latach 20002006, osiemnaście kobiet urodziło trojaczki (n = 54), spełniające kryteria włączenia do badań. Ponad połowa matek
(55%) zaszła w ciążę po stymulacji owulacji Clomifenem,
natomiast w żadnym przypadku nie stosowano innych
technik wspomagania rozrodu. 15 spośród 18 ciąż trojaczych ukończono cięciem cesarskim (83,3%). Średnia dojrzałość noworodków wynosiła 33,8 tygodni ciąży, natomiast średnia masa ciała pierwszego, drugiego i trzeciego
trojaka wynosiła odpowiednio: 1651, 1640 i 1443 g. W ponad jednej czwartej przypadków (27,8%) obserwowano
rozbieżne wzrastanie płodów, definiowane jako różnica
urodzeniowej masy ciała większa niż 25%. Ocena w skali
Apgar dla w 1. i 10. minucie życia wynosiła: 6,0 i 8,0 dla
pierwszego trojaka, 5,6 i 7,5 dla drugiego trojaka oraz 5,2
i 7,0 dla trzeciego trojaka. Co trzeci noworodek wymagał
przyjęcia i leczenia w Oddziale Intensywnej Terapii. Umieralność okołoporodowa wynosiła 7%, z czego w czterech
przypadkach doszło do obumarcia wewnątrzmacicznego
płodu. Spośród powikłań wczesnych, najczęściej u noworodków rozpoznawano zespół zaburzeń oddychania
(19,5%), posocznicę (10%) i żółtaczkę (8%). W badaniach
tych wykazano jednoznacznie, że ciąża trojacza wiąże się
z wysokim ryzykiem powikłań noworodkowych.
Bardzo podobne obserwacje dotyczące zachorowalności i umieralności noworodków z ciąż trojaczych odnotowano w badaniach Hruby i wsp. [15]. Retrospektywnie
oceniono przebieg okresu noworodkowego wszystkich
trojaków, urodzonych w latach 1999-2006. Odsetek porodów przedwczesnych był bardzo wysoki i wynosił 57,9%,
a przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego wystąpiło
u 32,5% pacjentek. Średnia dojrzałość noworodków, była
nieomal identyczna, jak w badaniach pakistańskich (32,3
t.c.), przy czym ponad połowa noworodków (50,9%) urodziła się przed 32. t.c., a 8,8% przed 28. t.c. Średnia urodzeniowa masa ciała obliczona dla wszystkich noworodków,
niezależnie od kolejności była również zbliżona do danych
Mazhar i wsp. [18] i wynosiła 1664 g. Prawie 40% noworodków ważyło mniej niż 1500 g. Leczenia sztuczną wentylacją i/lub tlenoterapią wymagała połowa noworodków.
Zespół zaburzeń oddychania i zapalenie płuc występowały
w badanej grupie z podobną częstością (17,1% vs. 25,5%).
Odsetek zgonów wewnątrzmacicznych i skorygowanej
umieralności okołoporodowej były wysokie i wynosiły
odpowiednio: 23,4‰ i 27,4‰. W części przypadków ich
przyczyną były wady rozwojowe, które rozpoznano
u 11,7% noworodków. Ze względu na fakt, że od 1998 roku
na Węgrzech wykonuje się redukcję płodów w ciążach
wielopłodowych, autorzy opracowania sugerują tę metodę, jako poprawiającą złe wyniki okołoporodowe. Większość badaczy potwierdza skuteczność redukcji płodów w
zmniejszeniu ryzyka dla ciężarnej i noworodka [4, 7, 9, 27].
Zachorowalność i umieralność noworodków z ciąż wielopłodowych
W przebiegu ciąży wielopłodowej, kosmówkowość jest
jednym z ważniejszych czynników wpływających na rokowanie co do losów płodów/noworodków. Wiele badań
wykazało, że w ciążach jednokosmówkowych (MC) ryzyko
obumarcia wewnątrzmacicznego i złego stanu noworodków jest wyższe niż w przypadku ciąż dwukosmówkowych (DC) [2, 13, 16, 21, 25, 26].
W badaniach Lapnore i wsp. [16] przeprowadzonych
na 383 DC i 74 MC bliźniętach urodzonych o czasie wykazano wyższą umieralność okołoporodową u noworodków
z ciąż MC w porównaniu z noworodkami z ciąż DC (2% vs.
0%) (p = 0,004). Bliźnięta MC były też statystycznie częściej
pacjentami NICU niż bliźnięta DC (27% vs. 19%) (p = 0,031).
Inne badania holenderskie analizujące retrospektywnie przebieg okresu noworodkowego dzieci urodzonych
z ciąż jednokosmówkowych i dwukosmówkowych (1407
noworodków urodzonych powyżej 32. t.c.) wykazały, że
noworodki MC miały wyższe ryzyko obumarcia wewnątrzmacicznego, niższą masę ciała (średnio o 221 g) i mniejszą
dojrzałość (średnio o 1 tydzień ciąży) [13]. U tych dzieci
obserwowano również częstszą rozbieżność masy ciała
(> 20%), częstsze występowanie martwiczego zapalenia jelit i częstszy nieprawidłowy rozwój psychoruchowy. Umieralność okołoporodowa była ponaddwukrotnie wyższa
w przypadku ciąż jednokosmówkowych niż dwukosmówkowych (11,6% vs. 5.0%). Autorzy opracowania sugerują, że
ze względu na duże ryzyko powikłań w okresie noworodkowym, ciąże bliźniacze jednokosmówkowe powinny być
ukończone przed upływem 37. tygodnia ciąży.
W przypadku ciąży trojaczej, wpływ kosmówkowości
na losy płodów i noworodków jest jeszcze bardziej widoczny. Trojaki z ciąż dwukosmówkowych trójowodniowych (DC) mają wyższe ryzyko porodu przedwczesnego,
wystąpienia małej masy ciała i zwiększonej zachorowalności w okresie noworodkowym w porównaniu z trojakami z ciąż trójkosmówkowych trójowodniowych (TC)
[26]. Ponadto noworodki te częściej wymagały intubacji,
przebywały dłużej w Oddziałach Intensywnej Terapii
i częściej potwierdzano u nich posocznicę.
Bajoria i wsp. [2] analizowali stan noworodków z ciąż
trojaczych w zależności od kosmówkowości, przy czym
wszystkie ciąże były poczęte przy użyciu technik wspomaganego rozrodu. U noworodków z ciąż DC obserwowano
znacznie częściej bardzo małą masę ciała, częściej występowały porody przed 30. tygodniem ciąży, a ciąża powikłana była często przedwczesnym pęknięciem pęcherza
płodowego. W tej grupie wystąpiło ośmiokrotnie więcej
zgonów niż w grupie noworodków z ciąż TC, między innymi w efekcie częstszego występowania zespołu przetoczenia między trojakami.
Wady rozwojowe występują dwukrotnie częściej
w populacji noworodków z ciąż wielopłodowych niż
wśród noworodków z ciąż pojedynczych, a częstość ich
występowania jest ściśle związana z kosmówkowością
[11]. U noworodków z ciąż jednokosmówkowych (MC)
247
ryzyko wystąpienia wad jest dwukrotnie wyższe niż
w przypadku noworodków z ciąż dwukosmówkowych
(DC).
Liczba embrionów poddanych transferowi przy zastosowaniu technik wspomaganego rozrodu stała się przedmiotem wielu badań. Liczne doniesienia o większej umieralności i zachorowalności noworodków pochodzących
z ciąż wielopłodowych, spowodowały, że wiele ośrodków
zmniejszyło liczbę transferowanych embrionów do maksimum dwóch. Stąd też w badaniach australijskich [31] porównano wyniki perinatalne po transferze jednego (single
embryo transfer – SET) lub dwóch embrionów (double
embryo transfer – DET). Zaobserwowano stały i konsekwentny wzrost odsetka SET w poszczególnych latach:
28,4% (2002), 32,0% (2003), 40,5% (2004), 48,2% (2005)
i 56,9% (2006). Automatycznie, liczba ciąż wielopłodowych
była 10-krotnie niższa w grupie SET w porównaniu z grupą
DET (4,0 vs. 39,1%) (p < 0,01). Urodzeniowa masa ciała
noworodków była wyższa o ponad 300 g w grupie SET
(3290 vs. 2934 g DET), natomiast odsetek porodów przedwczesnych był w tej grupie niższy (SET 12,3 vs. 30,3%
DET). Wzrost odsetka SET zmniejszył więc liczbę ciąż wielopłodowych i przyniósł korzystniejsze wyniki perinatalne,
w postaci znacznego zmniejszenia liczby zgonów.
W ośrodku kanadyjskim [5] porównano zachorowalność i umieralność 432 noworodków z ciąż po zastosowaniu różnych technik wspomaganego rozrodu (in vitro
maturation – IVM, n = 55, in vitro fertilization – IVF, n = 217
i intracytoplasmic sperm injection – ICSI, n = 160) z noworodkami urodzonymi z ciąż po naturalnym poczęciu. Odsetek ciąż wielopłodowych był najwyższy w grupie po IVM
(26%) w porównaniu z grupą kontrolną (1,7%). W grupie
kontrolnej nie odnotowano żadnego przypadku ciąży trojaczej. Ciąża bliźniacza występowała w podobnym odsetku
po IVM (21%), IVF (20%) i ICSI (17%), podobnie jak ciąża
trojacza: IVM 5%, IVF 3%, ICSI 3%. W badanej grupie
noworodków nie odnotowano żadnego przypadku ciąży
trojaczej po samoistnym poczęciu. Co trzeci noworodek
z wszystkich analizowanych grup ART rodził się drogą
cięcia cesarskiego. Ocena w skali Apgar, pH z pępowiny,
zahamowanie wzrastania wewnątrzmacicznego oraz zachorowalność i umieralność noworodków nie różniły się
pomiędzy grupami. Stwierdzono częstsze występowanie
wad rozwojowych u noworodków z wszystkich grup wspomaganego rozrodu w porównaniu z grupą kontrolną, jakkolwiek różnica ta nie była statystycznie istotna. Autorzy
uważają, że niezależnie od techniki wspomagania rozrodu,
wszystkie ciąże po ART wiążą się z wysokim ryzykiem ciąży wielopłodowej i koniecznością wykonania cięcia cesarskiego.
Nie bez znaczenia są również olbrzymie koszty, jakie
przeznacza się na opiekę nad ciężarną z ciążą wielopłodową oraz diagnostykę i leczenie jej noworodków. Szacuje
się, że łączne koszty hospitalizacji matki i jej bliźniaków
wynoszą 13 890 euro, natomiast matki i większej liczby jej
248
M. Szymankiewicz
dzieci około 54 294 euro [6]. Ze względu na gorsze wyniki
perinatalne dotyczące matki i noworodków z ciąż wielopłodowych po ART oraz wysokie koszty ich leczenia, zaleca się transfer tylko jednego embrionu.
Piśmiennictwo
[1] Adesiyun A.G., Eseigbe E. (2007) Triplet gestation: clinical
outcome of 14 cases. Ann. Afr. Med. 1: 12-6.
[2] Bajoria R., Ward S.B., Adegbite A.L.(2006) Comparative stu-
dy of perinatal outcome of dichorionic and trichorionic
iatrogenic triplets. Am. J. Obstet. Gynecol. 194(2): 415-24.
[3] Bornstein E., Proudfit C.L., Keeler S.M. (2009). Prematurity
in twin pregnancies. Minerva Ginecol. 61(2): 113-26.
[4] Brambati B., Tului L., Camurri L. et al. (2004) First-trimester
fetal reduction to a singleton infant or twins: outcome in relation to the final number and karyotyping before reduction
by transabdominal chorionic villus sampling. Am. J. Obstet.
Gynecol. 191(6): 2035-40.
[5] Buckett W.M., Chian R.C., Holzer H. et al. (2007) Obstetric
outcomes and congenital abnormalities after in vitro maturation, in vitro fertilization, and intracytoplasmic sperm injection. Obstet. Gynecol. 110(4): 885-91.
[6] Chambers G.M., Chapman M.G., Grayson N. et al. (2007) Babies born after ART treatment cost more than non-ART babies: a cost analysis of inpatient birth-admission costs of
singleton and multiple gestation pregnancies. Hum. Reprod.
22(12): 3108-15.
[7] Cheang C.U., Huang L.S., Lee T.H. et al. (2007) A comparison
of the outcomes between twin and reduced twin pregnancies produced through assisted reproduction. Fertil. Steril.
88(1): 47-52. Epub 2007 Jan 30
[8] Chitrit Y., Coutant C., Georges P. et al. (2009) Monochorionic
diamniotic twins concordant for agenesis of the corpus callosum. Prenat. Diagn. 29(11): 1061-3.
[9] Evans M.I., Ciorica D., Britt D.W. (2004) Do reduced multiples
do better? Best Pract. Res. Clin. Obst. Gynaecol. 18(4): 601-12.
[10] Felberbaum R.E. (2007) Multiple pregnancies after assisted
reproduction – international comparison. Reprod. Biomed.
Online. 15 Suppl 3: 53-60.
[11] Glinianaia S.V., Rankin J., Wright C. (2008) Congenital anomalies in twins: a register-based study. Hum. Reprod. 23(6):
1306-11.
[12] Gurgan T., Demirol A. (2004) Why and how should multiple
pregnancies be prevented in assisted reproduction treatment programmes? Reprod. Biomed. Online 9(2): 237-44.
[13] Hack K.E., Nikkels P.G., Koopman-Esseboom C. et al. (2008)
Placental characteristics of monochorionic diamniotic twin
pregnancies in relation to perinatal outcome. Placenta. 29
(11): 976-81.
[14] Hibbs A.M., Black D., Palermo L. et al. (2008) Accounting for
multiple births in neonatal and perinatal trials: systematic
review and case study. J. Pediatr. 156(2): 202-8
[15] Hruby E., Sassi L., Görbe E. et al. (2007) The maternal and fetal outcome of 122 triplet pregnancies. Orv. Hetil. 148(49):
2315-28.
[16] Lopriore E., Stroeken H., Sueters M. et al. (2008) Term peri-
natal mortality and morbidity in monochorionic and dichorionic twin pregnancies: a retrospective study. Acta Obstet.
Gynecol. Scand. 87(5): 541-5.
[17] Magee B.D. (2004) Role of multiple births in very low birth
weight and infant mortality. J. Reprod. Med. 49(10): 812-6.
[18] Mazhar S.B., Rahim F., Furukh T. (2008) Fetomaternal outcome in triplet pregnancy. J. Coll. Physicians Surg. Pak.
18(4): 217-21
[19] Odding E, Roebroeck ME, Stam HJ. (2006) The epidemiology
of cerebral palsy: incidence, impairments and risk factors.
Disabil. Rehabil. 28; 28(4): 183-91.
[20] Pakula A.T., Van Naarden Braun K., Yeargin-Allsopp M.
(2009) Cerebral palsy: classification and epidemiology. Phys.
Med. Rehabil. Clin. N. Am. 20(3): 425-52.
[21] Papageorghiou A.T., Bakoulas V., Sebire N.J. et al. (2008)
Intrauterine growth in multiple pregnancies in relation to fetal number, chorionicity and gestational age. Ultrasound Obs-
tet. Gynecol. 32(7): 890-3.
[22] Pharoah P.O., Dundar Y. (2009) Monozygotic twinning, cerebral palsy and congenital anomalies. Hum. Reprod. Update
15(6): 639-48.
[23] Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju „Zdrowie
kobiet w wieku prokreacyjnym 15-49 lat. Polska 2006”, (2007)
Warszawa
[24] Shebl O., Ebner T., Sommergruber M. et al. (2007) Multiple
pregnancies after ART: problems and possible solutions. Gynakol Geburtshilfliche Rundsch. 47(1): 3-8.
[25] Sherer D.M. (2001) Adverse perinatal outcome of twin preg-
nancies according to chorionicity: review of the literature.
Am. J. Perinatol. 18(1): 23-37.
[26] Spencer J.V., Ingardia C.J., Nold C.J. et al. (2009) Perinatal
and neonatal outcomes of triplet gestations based on placental chorionicity. Am. J. Perinatol. 26(8): 587-90.
[27] Suresh S., Indrani S., Thangavel G. et al. (2008) Perinatal outcome after multifetal pregnancy reduction. Indian J. Pediatr.
75(9): 907-9.
[28] Taylor C.L., de Groot J., Blair E.M. et al. (2009) The risk of ce-
rebral palsy in survivors of multiple pregnancies with cofetal loss or death. Am. J. Obstet. Gynecol. 201(1): 41.e1-6.
[29] Verberg M.F., Macklon N.S., Heijnen E.M. et al. (2007) ART:
iatrogenic multiple pregnancy? Best Pract. Res. Clin. Obstet.
Gynaecol. 21(1): 129-43.
[30] Wadhawan R., Oh W., Perritt R.L. et al. (2009) Twin gestation
and neurodevelopmental outcome in extremely low birth
weight infants. Pediatrics 123(2): e220-7.
[31] Wang Y.A., Sullivan E.A., Healy D.L. et al. (2009) Perinatal
outcomes after assisted reproductive technology treatment
in Australia and New Zealand: single versus double embryo
transfer. Med. J. Aust. 2; 190(5): 234-7.
J
Marta Szymankiewicz
Katedra i Klinika Neonatologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego
60-535 Poznań, ul. Polna 33
e-mail: [email protected]
Morbidity and mortality of newborns from multiple gestation
Contrary to the physiology of human being, multiple pregnancy is increasingly more common phenomenon. Unfortunately, it is associated with a significant risk to the health and lives of newborns. This paper presents the latest research findings on the course of
newborn’s period of babies born from multiple pregnancies.
Key words: newborn, multiple pregnancy, mortality