Czy pomagać wbrew woli

Czy pomagać wbrew woli?
Dylematy pracownika
socjalnego
Adam Białas – Kierownik Działu Koordynacji Pracy Filii
MOPS Kraków
Kraków, 19.10.2012
ZASADA SAMOSTANOWIENIA
OPIERA SIĘ NA UZNANIU PRAWA KLIENTA DO WOLNOŚCI, W TYM
TAKŻE DO POPEŁNIANIA BŁĘDÓW I ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA
SWOJE ŻYCIE. OGRANICZENIEM TEGO PRAWA MOGĄ BYĆ Z
JEDNEJ STRONY RZECZYWISTA ZDOLNOŚĆ KLIENTA DO
PODEJMOWANIA SAMODZIELNYCH DECYZJI (NP. W PRZYPADKU
CHOROBY PSYCHICZNEJ LUB GŁĘBOKIEJ DEMENCJI), A DRUGIEJ
ZAŚ – NORMY PRAWNE (W TYM PRZEPISY REGULUJĄCE ZASADY
DZIAŁANIA POMOCY SPOŁECZNEJ) ORAZ ZASADY MORALNOŚCI
PUBLICZNEJ. za Kazimiera Wódź „Praca socjalna w środowisku zamieszkania” Katowice 1998r.
Różne sprawy – ten sam dylemat
Rodzina 2 –
bezradność
opiekuńczo wychowawcza
Rodzina 1 –
problem
przemocy
Rodzina 3 zespół
zbieractwa,
syllogomania
DYLEMAT PRACOWNIKA SOCJALNEGO
– PRAWO DO SAMOSTANOWIENIA
Rodzina Kowalskich – diagnoza
(małżeństwo 11 lat)
Syn Maciej (10 l.) –
szkoła podstawowa
Córka Justyna (7 l.) –
szkoła podstawowa
Pan Robert – maż
(40l.) wykształcenie
wyższe – pracownik
banku
Pani Iwona – żona
(38l.) wykształcenie
wyższe - nauczyciel
Zgłoszenie problemu –
relacja ojca p. Iwony






30.07.2012 – ojciec p. Iwony zgłasza telefonicznie:
Zięć wyzywa, poniża córkę w obecności dzieci.
Nastawia dzieci przeciwko matce.
Zastrasza żonę – w przypadku zgłoszenia na Policję „to
dopiero zobaczy”.
Dzieci nie chcą wyprowadzić się z domu – „trzymają
stronę ojca”
W Krakowie mieszka matka p. Iwony (jednak p. Iwona
jest tak bardzo zastraszona że boi się wyprowadzić)
Działania pracownika socjalnego i
innych służb







30.07.2012 – kontakt tel. z p. Iwoną i zgłoszenie do Filii
MOPS – uruchomienie procedury NK
P. Iwona potwierdza (ośmieszanie, poniżanie, groźby, także
w obecności dzieci)
Wcześniej rozmowa p. Iwona z dzielnicowym (nie założono
NK)
Obecnie sytuacja się zaostrzyła – p. Iwona jest gotowa na
rozwód
02.08.2012 – rozmowa dzielnicowego z p. Robertem
03.08.2012 – informacja od p. Iwony przemoc psychiczna
nie ustała
22.08.2012 – spotkanie grupy roboczej dla p. Iwony
(potwierdzenie przemocy ze strony męża)
Działania pani Iwony – pismo
z 22.08.2012r.





Nie wyrażam zgody na procedurę NK.
Nie wyrażam zgody na przekazywanie moich danych
do innych instytucji szczególnie do szkoły gdzie
uczęszczają dzieci.
Proszę przekazać te żądania innym instytucjom, które
już zostały poinformowane.
W związku z obowiązkami i pracą zawodową nie będę
uczestniczyć w kolejnych grupach roboczych.
Prośba o pisemną odpowiedź.
Odpowiedź MOPS na pismo



Wyjaśnienie procedury NK
Podstawa prawna przetwarzania danych (art.9c pkt.1
ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie)
Zakończenie NK – Przewodniczący Z.INT. na podstawie
stwierdzenia ustania przemocy w rodzinie i
uzasadnionego podejrzenia o zaprzestaniu przemocy
w rodzinie oraz zrealizowania planu pomocy lub
rozstrzygnięciu o braku zasadności podejmowanych
działań.
Dylematy pracownika socjalnego
Czy naprawdę
przemoc ustała ?
Najważniejsze jest
bezpieczeństwo
ofiary przemocy w
rodzinie.
Może p. Robert
zastraszył żonę ?
Działam pomimo
„groźby” skargi.
Wiem jak działa
„klasyczna” ofiara
przemocy.
A może to tylko konflikt
przed rozwodem? Ale
przecież dzieci …
W sytuacji zgłoszenia przemocy często
współwystępuje




Choroba psychiczna – występują zachowania
agresywne np. związane z dużym lękiem chorego.
Zaburzenia osobowości – zachowania agresywne/
przemoc
Konflikt – rozwód – przemoc (gdzie jest granica
konfliktu?)
Wykorzystanie NK do różnych celów (np. sprawy
spadkowe) i świadome wprowadzanie pracownika w
błąd.
Rodzina Kowalskich - BIS





Pani Jadwiga (46l.) – szkoła specjalna – krawcowa – 20 lat
doświadczenia zawodowe – długotrwale bezrobotna –
samotna matka od 8 lat
Dzieci: Łukasz 26l. (gimnazjum), Basia 22l. (szkoła
specjalna), Marek 21l. (ZSZ), Marcin 19l. (ZSZ), Darek 15l.
(gimnazjum), Piotruś 5l. Karol 3l.
Marek – młody ojciec (prawdopodobnie zamieszka z nimi
matka dziecka)
Pan Staszek (42l.) – brat p. Jadwigi mieszka z nimi
(zdiagnozowany alkoholik, psychoza alkoholowa)
Ojciec dzieci p. Roman wyprowadził się w 2004r. – problem
alkoholowy (DB)
Problemy ujawnione w trakcie
diagnozy
Bezrobocie
Przemoc
Problem alkoholowy –
współuzależnienie
Stany depresyjne
Upośledzenie w stopniu lekkim
Bezradność opiekuńczo - wychowawcza
Kto pomagał w latach 2002 -2012?







Konsultant pedagog (2002-04)
Specjalista pracy socjalnej z rodziną (od 09.2011)
Asystent rodziny (od 01.2012)
Psycholog (01-03.2012)
Wolontariusz (od 2012)
Pracownik socjalny 4,5 razy w miesiącu
Sąd analizując wsparcie specjalistów nie przydziela
kuratora
Dylematy pracownika socjalnego







Czy nie za dużo specjalistów w tej rodzinie?
Czy warto utrzymywać status quo dla dobra dzieci?
Czy naszymi działaniami nie ubezwłasnowolniamy osoby
czy będzie można ją kiedyś zostawić?
Do kiedy mamy pomagać?
Czy p. Jadwiga jest w stanie wychować młodsze dzieci –
mając wiedzę o zdiagnozowanych deficytach?
Może lepiej będzie dla najmłodszych dzieci w rodzinie
zastępczej?
Czy nasze działania nie utrwalają bezradności w kolejnych
pokoleniach?
Charakterystyka Rodziny







P. Matylda - matka (63l.) – renta, upośledzenie
umysłowe.
P. Patryk - syn (30l.) – praca chroniona przy segregacji
śmieci, upośledzenie umysłowe.
Do 2007r. mieszkali u matki p. Matyldy. Po śmierci
kupują mniejsze mieszkanie i dostają różne sprzęty od
znajomych.
P. Matylda kupuje prezenty (czajniki, suszarki, kocyki)
Manipulacje akwizytorów.
Spirala kredytowa.
Usamodzielnienie rodziny.
Działania w związku z problemem
zbieractwa






Interwencja sąsiadki mieszkającej poniżej – skarga na
pracownika socjalnego.
„Zagrożenie pożarem” – wadliwe gniazdko – interwencja
Prezesa Spółdzielni Mieszkaniowej (odłączenie prądu) –
korzystanie ze świeczki.
Sanepid – kontrola (nadmiar rzeczy, brak nieprzyjemnego
zapachu, brak insektów)
Konsultacja z psychologiem – nie stwierdza zachowań
mogących świadczyć o zaburzeniach psychicznych.
Zdaniem pracownika w mieszkaniu jest dużo rzeczy ale
można się poruszać, jest dostęp do bieżącej wody.
Zaufanie sąsiadki – „czy sprzątnie nie zagraża mojemu
mieszkaniu”
Sprzątanie mieszkania
czy przemoc wobec bezbronnej
rodziny?







Wyrażają zgodę.
Pierwsze sprzątanie 2009r.
Drugie sprzątanie 2012r.
Teraz jest czysto – zgodnie z przyjętymi normami
społecznymi.
Sąsiedzi są spokojni – nic im nie grozi.
Ale czy na pewno wszystko jest w porządku?
…
Relacja p. Matyldy i pracownika
socjalnego





Pani Matyldy nie cieszy taki porządek.
Pan Patryk nie odnalazł swoich prywatnych rzeczy, które
dawały mu dużo radości.
Wszystkie prezenty zostały zakwalifikowane jako rzeczy
stare – pomimo, że były nie rozpakowane.
Ktoś przypisał sobie prawo do decydowania w których
ubraniach p. Matylda będzie chodzić, ile garnków jest jej
potrzebnych w kuchni oraz, że nie potrzebuje środków
czystości…
Pan Patryk boi się wracać do swojego domu, bo za każdym
razem odkrywa brak czegoś dla niego ważnego.
Dylematy pracownika socjalnego




Po czyjej stronie powinien być pracownik socjalny?
Czy bronić rodziny i jak to zrobić?
W jakich sytuacjach mamy prawo gromadzić rzeczy w
naszym domu?
Co jest problemem „przemocowe” służby czy bałagan
klienta, który akceptuje, a wręcz jest mu z nim dobrze.
PODSUMOWANIE




Procedury powinny wykraczać poza Ośrodek Pomocy
Społecznej (powinny porządkować zadania i zakres
odpowiedzialności)
Brak współpracy zawsze będzie powodowała
dylematy.
Dylematy nasilają się kiedy zostajemy sami (zarówno z
perspektywy pracownika socjalnego jak i instytucji)
Ilu rodzin nie znamy, w których mogą wystąpić
podobne sytuacje? Czy będziemy chodzić po
wszystkich domach/mieszkaniach i je sprawdzać?
Dziękuję za uwagę
i
zapraszam do dyskusji.