zajęcia prowadzone przez pracowników katedry na studiach i

ZAJĘCIA PROWADZONE PRZEZ PRACOWNIKÓW KATEDRY
NA STUDIACH I STOPNIA KIERUNKU „WIEDZA O TEATRZE”
ROK I
POETYKA DRAMATU Z ELEMENTAMI TEORII LITERATURY (ćwiczenia)
Prowadzący: Semestr 1: grupy 1-3: dr Wojciech Baluch
semestr 2: grupy 1- 3: doktoranci
Tematyka ćwiczeń:
Literatura i literackość
Liryka i wersologia
Gatunek literacki
Akcja dramatyczna
Tragedia i tragizm.
Dialog w dramacie
Lektury:
Podręczniki:
M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, J Sławiński, Zarys teorii literatury, Warszawa 1991.
E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Zarys poetyki, Warszawa 1978.
B. Chrząstowska, S. Wysłouch, Poetyka stosowana, 1987.
A. Kulawik, Wstęp do teorii dzieła literackiego, Warszawa 1990.
Literatura i literackość:
R. Ingarden, Z teorii dzieła literackiego, w: Problemy teorii literatury, t. I, Wrocław 1967.
H. Markiewicz, Wyznaczniki literatury w: Główne problemy wiedzy o literaturze, Warszawa
1965.
R. Jacobson, Poetyka w świetle językoznawstwa w: W poszukiwaniu istoty języka, t. II,
Warszawa 1989.
Liryka i wersologia:
L. Pszczołowska, Dlaczego wierszem, Warszawa 1997.
E. Balcerzan, Sytuacja liryczna w: Przez znaki, Poznań 1972.
Gatunek literacki:
M. Głowiński, Gatunek literacki i problemy poetyki historycznej w: Problemy teorii
literatury, t. II, Wrocław 1976.
Cz. Zgorzelski, Ballada Polska, BN, I 177.
Akcja dramatyczna:
Arystoteles, Poetyka, BN II 209.
P Szondi, Teoria nowoczesnego dramatu, Warszawa 1976.
Tragedia i tragizm:
Tragedia i tragizm, przekł.: W. Tatarkiewicz, Kraków 1967.
Maud Bodkin, Wzorce archetypowe w poezji tragicznej w: Archiwum przekładów pamiętnika
literackiego, Warszawa 1978.
Dialog w dramacie:
J. Mukarzowski, Dwa studia o dialogu w: Wśród znaków i struktur, Warszawa 1970.
Z. Nęcki, Komunikowanie interpersonalne, Wrocław 1992.
Warunkiem zaliczenia jest aktywny udział w zajęciach.
ANTROPOLOGIA KULTURY (wykład)
Prowadzący: Sem. 1: prof. UJ dr hab. Dariusz Kosiński
Sem 2: dr Tadeusz Kornaś
Wykład z antropologii kultury ma na celu zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami i
problemami z tego zakresu, stanowiącymi kontekst dla sztuki teatru, a także wprowadzenie
zagadnień związanych z szeroko (szerzej niż w tradycyjnej kulturze Zachodu) rozumianym
światem przedstawień, dramatyzacji i widowisk kulturowych. Wykład istniejący w ramach
studiów na kierunku „wiedza o teatrze” z powodów oczywistych koncentrować się będzie na
zjawiskach, pojęciach i koncepcjach odnoszących się do świata przedstawień, co sprawia, że
w swojej zasadniczej części poświęcony będzie tematyce dającej się określić jako
„antropologia dramaturgii kultury” lub jako „antropologia przedstawień kulturowych”.
Oprócz podstawowych zagadnień związanych z antropologią kultury, studenci zostaną w
trakcie wykładów zapoznani z kulturowymi fundamentami takich terminów jak
przedstawienie, widowisko, performans, dramatyzacja, dramat, teatr, najważniejszymi
kulturowymi „wymiarami” świata przedstawień (codzienność, działanie, czas, przestrzeń,
realność, cielesność, płeć, słowo) oraz ich głównymi odmianami i gatunkami (rytuał, ofiara,
misterium, zabawa, ceremonia, święto, manifestacja, rywalizacja). Szczególna uwaga zostanie
poświęcona antropologicznym aspektom aktorstwa rozumianego szeroko jako ogół sposobów
ucieleśniania i materializacji poprzez działanie przedstawieniowe (opętanie, wcielenie, ciało
muzyczne, gra dramatyczna, maska, makijaż i kostium, przedmiot animowany). W trakcie
poszczególnych wykładów przedstawione zostaną najważniejsze teorie i koncepcje
interpretacyjne powstałe na gruncie antropologii lub na pograniczu antropologii i innych
nauk, a odnoszące się do sfery dramatycznych i przedstawieniowych działań ludzkich (m.in.
teorie A. van Gennepa, V. Turnera, Z. Raszewskiego. J. Huizingi, R. Callilois, M. Maussa, R.
Girarda, C. Geertza, E. Barby, R. Schechnera, M. de Certeau, P. Bourdieu). Finał kursu
stanowić będą zajęcia poświęcone działaniom artystów lokujących się na pograniczu teatru i
antropologii: Jerzego Grotowskiego (antropologia teatralna) i Eugenia Barby (Antropologia
Teatru).
Odrębne bloki zajęć poświęcone zostaną zagadnieniom współczesności (m.in.
„społeczeństwo spektaklu”, przedstawienia kultury popularnej, globalizacja i komunikacja
międzykulturowa) oraz antropologicznym problemom kultury polskiej.
Kurs kończy się egzaminem, którego zaliczenie jest możliwe w dwóch formach:
a) ustnej – wypowiedź na dwa wybrane i ustalone z prowadzącym tematy spośród omówionych
w trakcie wykładów wraz z poszerzeniem o zaproponowaną literaturę;
b) pisemnej – analiza i interpretacja wybranego typu przedstawień kulturowych z
zastosowaniem wiedzy i metodologii będącej przedmiotem wykładów oraz przeczytanej
literatury przedmiotu.
HISTORIA DRAMATU POLSKIEGO
(Pozytywizm – Młoda Polska)
semestr zimowy, grupy 1-3, prowadząca: dr Wanda Świątkowska
Zajęcia stanowią kontynuację kursu poświęconego historii dramatu polskiego. W tym
semestrze przedmiotem badań będą utwory z drugiej połowy XIX wieku do wybuchu I wojny
światowej. Konwersatorium ma za zadanie poprzez analizę i interpretację poszczególnych
dzieł ukazać przemiany myślenia o dramacie w epoce pozytywizmu i Młodej Polski.
Analiza wybranych tekstów pozwoli wyłonić istotne rysy twórczości poszczególnych
autorów, przyjrzeć się przemianom gatunków dramatycznych, sposobom ich funkcjonowania
w teatrze. Dyskusja nad wybranymi dramatami umieszczona zostanie w kontekście
ówczesnego życia teatralnego oraz kształtujących się wówczas nurtów i kierunków w
literaturze i sztuce (realizm, naturalizm, symbolizm, ekspresjonizm).
Zaliczenie: Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest obecność i aktywny udział w zajęciach.
Egzamin końcowy w formie ustnej obejmuje materiał z dwóch semestrów.
Proponowane teksty dramatyczne:
Kazimierz Zalewski, Oj, mężczyźni, mężczyźni;
M. Bałucki: Dom otwarty BN I 236; oprac. Tomasz Weiss
G. Zapolska: Żabusia; BN I 219; oprac. Tomasz Weiss
J.A. Kisielewski: W sieci; BN I 196, oprac. Roman Taborski
S. Wyspiański: Wyzwolenie BN I 200, Protesilas i Laodamia, Akropolis BN I 250, (Bolesław
Śmiały);
S. Przybyszewski: Śnieg;
K.H. Rostworowski: Niespodzianka
Zalecane opracowania ogólne:
H. Markiewicz Pozytywizm (tu rozdział: Dramat);
A. Hutnikiewicz Młoda Polska (tu rozdział: Dramat i teatr młodopolski);
Dramat i teatr pozytywistyczny, red. D. Ratajczakowa, Wrocław 1992;
Dramat i teatr modernistyczny, red. J. Popiel, Wrocław 1992;
Dramat polski. Interpretacje, cz. 1, red. J. Ciechowicz, Z. Majchrowski, Gdańsk 2001;
L. Eustachiewicz, Dramaturgia Młodej Polski, Wrocław 1982;
G. Matuszek, Naturalistyczne dramaty, Kraków 2001;
Mieszczaństwo i mieszczańskość w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku, red. E. Ihnatowicz,
Warszawa 2000;
E. Miodońska-Brookes, »Mam ten dar bowiem: patrzę się inaczej«. Szkice o twórczości Stanisława
Wyspiańskiego, Kraków 1997;
Myśl teatralna Młodej Polski, oprac. I. Sławińska i S. Kruk, Warszawa 1966;
Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, BN I 249;
Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, BN I 212;
Przełom antypozytywistyczny w polskiej świadomości kulturowej końca XIX, red. J. Maciejewski i T.
Bujnicki, Wrocław 1986;
S. Przybyszewski, O dramacie i o scenie, [w:] Wybór pism, BN I 190;
I. Sławinska, Tragedia w epoce Młodej Polski, Toruń 1948;
Stanisław Wyspiański. Studium artysty, red. E. Miodońska-Brookes, Kraków 1996;
Studia o dramacie i teatrze Stanisława Wyspiańskiego, red. J. Błoński, J. Popiel, Kraków 1994;
Teatr Stanisława Wyspiańskiego, „Pamiętnik Teatralny” 2007, z. 3-4;
T. Weiss, Cyganeria Młodej Polski, Kraków 1970;
A. Ziołowicz „Misteria polskie”. Z dziejów misteryjności w dramacie romantycznym i młodopolskim,
Kraków 1996;
Szczegółowa bibliografia dotycząca każdego z dramatów będzie podawana na bieżąco.
ROK II
GATUNKI DRAMATYCZNE I TEATRALNE
(1 grupa, zamiennie z zajęciami modułowymi)
Prowadzący: semestr zimowy: dr Ewa Bal
semestr letni: dr Agnieszka Marszałek
Celem zajęć będzie spojrzenie na kwestię gatunków dramatycznych i ich związków z teatrem
z punktu widzenia krytycznego ukształtowanego w XXI wieku, który zakłada historyczność
samego zjawiska gatunku a także na nowo definiuje kwestię rodzaju dramatycznego i jego
literackiej lub teatralnej tożsamości. Z tak zarysowanej perspektywy krytycznej będziemy
przyglądać się konkretnym utworom dramatycznym oraz opracowaniom teoretycznym
skupiając naszą uwagę na kilku podstawowych tematach:
1. Kwestia literackiej i teatralnej tożsamości dramatu na przykładzie rozwoju włoskiej
comedii dell’arte i tzw.„reformy” Goldoniego, czyli przekształcenia „canovaccio” w komedię
zapisaną na papierze, a także współczesnego recyclingu tradycji dell’arte u Daria Fo.
2. Historyczność gatunku dramatycznego na przykładzie pism Diderota, Merciera, Szondiego,
Sarrazaca oraz kwestia „wyczerpania” się gatunków jako kanonu kultury na przykładzie XX
wiecznej praktyki przepisywania dramatu.
3. Kwestia tzw. „dramatu właściwego” jako zbioru zasad konstrukcji świata przedstawionego
i kształtowania modeli odbiorczych i kognitywnych i jego krytyczne podważanie na
przykładzie tekstów dramatycznych Meaterlincka, Strindberga, Pierandella i Ionesco.
4. Performatywny zwrot w badaniach nad dramatem w XX wieku i jego konsekwencje dla
nowego sposobu pisania tekstów dla sceny i definiowania relacji z widzem.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność i aktywny udział w zajęciach.
INTERPRETACJA DRAMATU
Semestr zimowy, gr. 1-2
prowadząca: dr Ewa Bal
Podczas zajęć będziemy się starali spojrzeć na dramat jako na tekst kultury podlegający
interpretacji krytycznej jak materiał dla teatru dramatycznego. W tym celu będziemy
przyglądać się kilku wybranym wspólnie ze studentami tradycyjnym i współczesnym tekstom
dramatycznym (np. Persowie Ajschylosa, Król Edyp, Antygona Sofoklesa, Romeo i Julia, Sen
nocy letniej, Poskromienie złośnicy Szekspira, Ocaleni Bonda, Calderon Piera Paola
Pasoliniego) by prześledzić konsekwencje ich odmiennych interpretacji w zależności od
zastosowanej perspektywy krytycznej (np. feministycznej, postkolonialnej lub queer) oraz
konkretnej realizacji teatralnej lub filmowej. Osobnym tematem będzie omówienie roli
dramatu w XX wiecznej koncepcji teatru postdramatycznego H.T. Lehmanna.
Warunkiem zaliczenia jest obecność i aktywny udział w zajęciach.
HISTORIA DRAMATU POLSKIEGO
(Romantyzm)
semestr letni, gr.1-2, prowadząca: dr Wanda Świątkowska
Celem kursu jest zapoznanie studentów z dorobkiem dramatycznym epoki romantyzmu. Jego
zasadniczą część proponuję poświęcić dramaturgii Juliusza Słowackiego, w drugiej – analizę
dramatu romantycznego zakończyć spojrzeniem na twórczość Józefa Korzeniowskiego i
komedie Aleksandra Fredry.
Szczegółowa analiza dramatów, nie obciążona nadmiernie krytycznymi omówieniami,
kontekstem biograficznym czy tłem epoki ma za zadanie położenie nacisku na język,
metaforykę, konstrukcję bohatera, dialogu, akcji, a poprzez te elementy na wizję świata
prezentowaną w dramatach i ich aspekty performatywne. Proponuję wyruszenie w podróż z
dobrze rozpoznanych okopów, a potem negowanie ich, wskazywanie na niespójności,
uproszczenia – twórcze rozbijanie przyjętych i wygodnych formuł. Niech punktem odbicia
będzie umieszczenie dzieł romantyków w tradycji i stopniowe wychodzenie z opanowanych
(przyjętych i zasymilowanych) kategorii. Może ta metoda posłuży nie tylko „odkurzeniu”
wciąż żywego, jak się okazuje, paradygmatu romantycznego, ale pokaże również, że
dziewiętnastowieczne teksty wciąż mogą być żywe, ciekawe i budzące odzew. Materiałem
analiz będą następujące teksty dramatyczne:
WOBEC SHAKESPEARE’A
Horsztyński
Balladyna
Inspiracje i intertekstualność.
Kwestia szekspiryzmu Słowackiego.
Figura polskiego Hamleta
Dystans wobec mitu
Proponowane opracowania:
M. Janion, M, Żmigrodzka, Gorzkie arcydzieło, [w:] Trzynaście arcydzieł romantycznych,
red. E. Kiślak, M. Gumkowski, Warszawa 1996
K. Kurek, Polski Hamlet, [w:] idem, Polski Hamlet. Z historii idei i wyobraźni narodowej,
Poznań 1999.
M. Limanowski, „Balladyna” Juliusza Słowackiego jako mistyczne zwierciadło świata.
Próba inscenizacji, [w:] idem, Był kiedyś teatr Dionizosa, oprac. Z. Osiński, Warszawa 1994
J. Maciejewski, Kompozycja tragedii o Szczęsnym Juliusza Słowackiego, [w:] Prace o
literaturze i teatrze ofiarowane Zygmuntowi Szweykowskiemu, red. J. Maciejewski, Wrocław
1966
J. Maciejewski, Funkcja hamletyzmu w „Horsztyńskim” Juliusza Słowackiego, [w:]
Literatura. Komparatystyka. Folklor. Księga poświęcona Julianowi Krzyżanowskiemu,
Warszawa 1968
G. Niziołek, Dramat bez tytułu, [w:] Tradycja romantyczna w teatrze polskim, pod red. D.
Kosińskiego, Kraków 2007
Z. Raszewski, O teatralnym kształcie „Balladyny”, „Pamiętnik Teatralny” 1959, z.1/3
D. Ratajczakowa, Słowacki teatralny, [w:] Słowacki współczesny, pod red. M Troszyńskiego,
Warszawa 1999.
D. Ratajczakowa, „Horsztyński” Słowackiego. Historia, chaos, dramat, [w:] Na schodach
Klio. Jedenaście ćwiczeń z myśli o dramacie historycznym, pod red. D. Ratajczakowa i I.
Kiec, Poznań 1999
J. Trznadel, Horsztyński, [w:] idem, Polski Hamlet. Kłopoty z działaniem, Warszawa 1989.
W. Weintraub, „Balladyna” czyli zabawa w Szekspira, „Pamiętnik Literacki” 1970
TEATR OKRUCIEŃSTWA
Sen srebrny Salomei
Beatrix Cenci
Groteska, czarny humor, makabra.
Postaci kobiece
Wobec historii/ wobec zemsty
Barokowe misterium. Calderon
Proponowane opracowania:
A. Boleski, W sferze wyobraźni poetyckiej Juliusza Słowackiego. Główne motywy
obrazowania, Łódź 1960
P. Goźliński, Syn Salomei, [w:] idem, Bóg aktor. Romantyczny teatr świata, Gdańsk 2005.
M. Janion, Romantyczna wizja rewolucji, [w:] eadem, Gorączka romantyczna, Warszawa
1975
J. Kott, Konfrontacje. Tragi-farsa Juliusza Słowackiego, „Dialog” 1960, nr 2
M. Masłowski, „Sen srebrny Salomei”: symbol i rola, [w:] idem, Zwierciadła Kordiana. Rola
i maska bohatera w dramatach Słowackiego, Izabelin 2001.
J. Rymkiewicz, Ludzie dwoiści. Barokowa struktura postaci Juliusza Słowackiego, [w:]
Problemy polskiego romantyzmu. Seria III, Wrocław 1981
K. Szczuka, Słowacki i matkobójstwo, [w:] Słowacki współczesny, pod red. M Troszyńskiego,
Warszawa 1999.
KU MISTERYJNOŚCI
Książę Niezłomny
Parafraza, przekład, odczynienie.
Postać Chrystusa. Zagadnienie ofiary.
Dramat religijny?
Proponowane opracowania:
B. Baczyńska, „Książę Niezłomny”. Hiszpański pierwowzór i polski przekład, Wrocław 2002.
P. Goźliński, Święty książę od obrazów, [w:] idem, Bóg aktor. Romantyczny teatr świata,
Gdańsk 2005.
D. Kosiński, Książę. Teatr przemiany Juliusza Słowackiego, [w:] Tradycja romantyczna w
teatrze polskim, pod red. D. Kosińskiego, Kraków 2007.
K. Mroczkowska-Brand, Słowacki i Calderon. „Książę Niezłomny”. Od imitacji idealnego
rycerza do imitacji Chrystusa (Studium translatologiczne) [w:] Juliusz Słowacki – poeta
europejski, red. M. Cieśla-Korytowska, W. Szturc, A. Ziołowicz, Kraków 2000.
W. Szturc, Słowacki hiszpański, [w:] Słowacki współczesny, pod red. M Troszyńskiego,
Warszawa 1999.
A. Ziołowicz „Misteria polskie”. Z dziejów misteryjności w dramacie romantycznym i
młodopolskim, Kraków 1996.
MELODRAMAT ROMANTYCZNY
Józef Korzeniowski: Karpaccy górale, oprac. S. Kawyn, Wrocław 1969, BN I 63.
Wspólnota, społeczność, utożsamienie z grupą
Figura romantycznego „Janosika”
Inspiracje szekspirowskie
Wykorzystanie konwencji melodramatu
Popularność i sukces teatralny
HUMOR HRABIEGO FREDRY
Rewolwer, Świeczka zgasła, Dyliżans, Z Przemyśla do Przeszowy.
Nieromantyczny romantyk
Styl komedii Fredrowskich, konstrukcja akcji, charaktery, chwyty
Proponowane opracowania:
B. Lasocka, Aleksander Fredro. Drogi życia, Warszawa 2001.
M. Inglot, Świat komedii Fredrowskich, Wrocław 1986.
B. Zakrzewski, Fredro – nie tylko komediopisarz, Wrocław 1993.
T. Żeleński-Boy Obrachunki fredrowskie, Warszawa 1956.
Zaliczenie: Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest aktywny udział w zajęciach oraz pozytywna
ocena z końcowego kolokwium.
Egzamin końcowy w formie ustnej obejmuje materiał z dwóch semestrów: po semestrze
zimowym 2012/2013
DRAMAT POLSKI XX WIEKU
semestr letni , grupa 1-2, prowadzący: dr Wojciech Baluch
Zajęcia poświęcone są dramatowi XX-lecia międzywojennego. Głównymi tematami analiz
oraz dyskusji będą zagadnienia tożsamości narodowej po odzyskaniu niepodległości oraz
kształtujący tożsamość indywidualną porządek kulturowy tamtego okresu. Dobór dramatów
na zajęcia zostanie zaprezentowany w czasie pierwszych zajęć. Kontekstami dla
prowadzonych rozważań będzie w głównej mierze psychoanaliza oraz wybrane perspektywy
krytyki kulturowej, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii feminizmu.
Warunkiem zaliczenia zajęć jest obecność oraz aktywny w nich udział.
ROK III
SEMINARIUM LICENCJACKIE
Prowadzący:
dr hab. Dariusz Kosiński, prof. UJ (semestr 1)
Prof. dr hab. Małgorzata Sugiera (semestr 2)
Temat: Performatywność przedstawień i tekstów
Tematem pierwszej części seminarium będą mechanizmy ustanawiania, czyli performatywnej
skuteczności właściwej różnorodnym typom przedstawień i dramatyzacji, począwszy od
wyraźnie wydzielonych z życia codziennego (rytuały, ceremonie, karnawały), po działania do
niego należące, czy wręcz je konstytuujące. Na poszczególnych przekładach analizowana
będzie siłą performansu, zarówno w jego aspektach transformacyjnych, jak i stabilizacyjnych,
konserwujących, przy czym przedmiotem zainteresowania będą performanse współczesne,
zarówno należące do kultury popularnej, jak i reprezentujące wysoko wyrafinowane praktyki
artystyczne.
W drugim semestrze zajęcia będą się koncentrowały na możliwych poszerzeniach
obowiązującej definicji performatywności, sformułowanej w odniesieniu do działań
artystycznych przez Erikę Fischer-Lichte, przez uwzględnienie wymiaru materialności
tekstów literackich, a zwłaszcza dramatów, oraz dzieł filmowych.
Zaliczenie: Warunkiem zaliczenia seminarium jest aktywny udział w zajęciach oraz
przedstawienie i obrona pracy licencjackiej w przewidzianym regulaminem studiów terminie.
DRAMAT POWSZECHNY XX WIEKU
semestr zimowy i letni, gr. 1-2, prowadząca: dr Ewa Bal
W pierwszym semestrze zajęcia zostaną poświęcone problemowi realizmu. Realizm w
dramacie można rozumieć na kilka różnych sposobów. Najbardziej klasyczna jego definicja
odnosi się do historycznego kierunku rozwoju dramatu z końca XIX wieku oraz do szeroko
rozumianej poetyki „podpatrzonego życia”, która wykorzystując konwencję czwartej ściany,
zmierza do ukazywania możliwie „wiernego” obrazu rzeczywistości, a najczęściej jej
wstydliwej lub zakazanej strony. Spróbujemy spojrzeć na tę tradycję z perspektywy
współczesnej jako na zespół performatywnych praktyk mających na celu wytwarzanie efektu
realności oraz projektowanie specyficznej relacji odbiorczej i kognitywnej z widzem. W tym
celu przeanalizujemy kilka wybranych sztuk z kanonu (m.in. Upiory Ibsena, Profesja pani
Warren G.B. Shawa) sytuując je w kontekście dramatów ostatnich dekad (Ocaleni Edwarda
Bonda, Shopping and Fucking Marka Ravehilla, Zabij ich wszystkich Przemysława
Wojcieszka).
Tematem zajęć w drugim semestrze będzie intertekstualność oraz praktyki
przepisywania kanonu kultury. Intertekstualność, rozumiana jako autotematyczna gra
„samoświadomej” literatury, to cecha od dawna przypisywana dramatowi, jednak w
odniesieniu do sztuk ostatnich czterech dekad termin ten wymaga pogłębienia i
sprecyzowania. Po dramaturgii Becketta nie można już mówić o kolejnej wersji
„antydramatu”, który stałby w opozycji do tradycyjnie pojmowanego tekstu dla teatru z
rzetelnie określonym statusem świata przedstawionego, konstrukcją akcji i pełnie
naszkicowanymi postaciami. Należy raczej mówić o poszukiwaniu nowych dróg
dramatopisarstwa opierających się na innych niż dotychczasowe zasadach. Celem zajęć
będzie zatem prześledzenie kierunków rozwoju współczesnego dramatu, których jedną z
wyróżniających cech jest różnorodne wykorzystywanie dramaturgicznej tradycji oraz
odniesień do społecznych konwencji językowych i kulturowych w celu ich twórczego lub
subwersywnego przetworzenia. Tak rozumiana współczesna intertekstualność obejmuje
szereg różnych zjawisk twórczych, dlatego omówione one zostaną w następujących blokach:
1. Postmodernistyczne gry z literacką konwencją (Tom Stoppard Arkadia, Rosencranz i
Giuldernstern nie żyją, projekcja filmu Kennetha Branagha Stracone zachody miłości);
2. Przepisywanie tradycji (Heiner Muller Tytus Andronicus, P.P. Pasolini Pilades, Calderon);
3. Pamięć (Davide Enia, Małgorzata Sikorka-Miszczuk, Tadeusz Słobodzianek).
4. Recyckling tradycyjnych form (Michał Walczak Pierwszy raz, Podróż do wnętrza pokoju).
5. Dramat a nowe media (Letizia Russo Ślepy tor, Jordi Galceran Metoda Grönholma, Sergi
Belbel Komórka).
Przeprowadzana podczas zajęć analiza dramatów zostanie uzupełniona podawanymi na
bieżąco opracowaniami teoretycznymi.
Egzamin w formie ustnej jest samodzielną, 20 minutową wypowiedzią studenta na temat
jednego z wybranych przez siebie kierunków dramatu powszechnego XX wieku, zakończoną
dyskusją z prowadzącym (ok. 10 minutową). Wypowiedź powinna zostać przygotowana
pod określonym kątem problematycznym (uzgodnionym z prowadzącą) w oparciu o trzy,
najbardziej modelowe utwory dramatyczne z wybranego kierunku (nie omawiane wcześniej
na zajęciach). Szczegółowa bibliografia dotycząca głównych tendencji dramatu
współczesnego dostępna jest w książce J.T. Styana, Współczesny Dramat, Wrocław 1995,
uzupełniona o pozycje z obu serii Księgarni Akademickiej: Współczesny Dramat i
Współczesny dramat- Interpretacje oraz sztuki opublikowane w „Dialogu”. O dodatkowe
wskazówki bibliograficzne do wybranej tendencji studenci mogą pytać podczas dyżurów i
zajęć.
Prowadząca oceniać będzie zarówno sposób postawienia problemu, umiejętność
umieszczenia go w kontekście historycznych przemian form dramatycznych, sposób
konstruowania argumentacji (w tym umiejętność analizy dramatu) i formułowania końcowych
wniosków.
Kierunki dramatu współczesnego do wyboru:
1. Realizm XX wieku
2. Symbolizm
3. Surrealizm
4. Egzystencjalizm
5. Absurd
6. Ekspresjonizm
7. Teatr epicki
8. Postmodernizm
9. Recyckling, przepisywanie tradycji, odtwarzanie pamięci
10. Dramat rapsodyczny
11. Dramat feministyczny, gejowski, queer.