Artykuł w wersji PDF - Pro-Test

zdrowie i uroda
ZANIM WYPIJESZ
PESTYCYDY
w zielonych
herbatach
WÊród 30 przebadanych zielonych herbat siedem zawiera∏o od wyraênych
znacznych iloÊci szkodliwych pestycydów. Na szcz´Êcie osiem produktów
pochodzàcych z upraw ekologicznych okaza∏o si´ praktycznie
nie zanieczyszczonych.
Po zbadaniu herbat owocowych (patrz nr 7-8/2006 „Âwiata Konsumenta”) niemiecka Fundacja Warentest postanowi∏a przyjrzeç si´ dok∏adniej równie˝ herbatom zielonym. Po ten coraz ch´tniej pity, równie˝ przez Polaków,
napój si´gajà osoby, które dbajà o zdrowie. Du˝o mówi si´
przecie˝ o zbawiennym wp∏ywie zielonego naparu na nasz
organizm. Ale tymczasem okazuje si´, ˝e jest spore prawdopodobieƒstwo, i˝ w zielonej herbacie, którà si´ w∏aÊnie
delektujemy, znajdujà si´ du˝e iloÊci szkodliwych pestycydów – pozosta∏oÊci Êrodków ochrony roÊlin.
Herbaty pod lupà
Badaniu na zawartoÊç tych trucizn poddano 30 marek
herbat zakupionych w Niemczech, pochodzàcych
z ró˝nych upraw, w tym 10 z Japonii. W laboratorium zmierzono poziomy 440 ró˝nych pestycydów,
które pozosta∏y w herbatach. Jaki by∏ wynik?
Cztery herbaty by∏y wyraênie zanieczyszczone
pestycydami, a trzy nawet bardzo silnie.
Wyraênie zanieczyszczone oznacza, ˝e w przypadku jednego lub kilku pestycydów wykryte iloÊci
przekraczajà 50% dopuszczalnego prawem limitu.
W silnie zanieczyszczonych herbatach natomiast
zawartoÊç któregoÊ z pestycydów przekracza∏a ten
limit. Te herbaty nie powinny w ogóle znaleêç si´
w sprzeda˝y. Importer jednego z produktów,
które w teÊcie wypad∏y najgorzej, zareagowa∏
od razu: herbata Gyokuro edle Tautropfen,
zresztà najdro˝sza wÊród badanych (jej
100 g kosztowa∏o w przeliczeniu prawie
70 z∏!), zosta∏a przez niego natychmiast
wycofana z obrotu.
20 pestycydów
w jednej fili˝ance
Co ciekawe, trzy najbardziej zanieczyszczone herbaty pochodzà z upraw w Japonii.
W produktach tych nie tylko poziomy, ale
równie˝ liczba wykrytych rodzajów pestycydów by∏a wyjàtkowo du˝a. Istny koktajl pestycydów, sk∏adajàcy si´ a˝ z 20 ró˝nych zwiàzków, z czego 12 przekracza∏o dopuszczalne
limity, laboratorium wykry∏o w herbacie JFC
Ooi Ocha Ryokucha „Itoen”. Herbaty, które
34
 W I A T
K O N S U M E N T A
w r z e s i e ƒ
2 0 0 6
Zdrowie
uplasowa∏y si´ tu˝ za nià w tym niechlubnym rankingu,
mia∏y odpowiednio 13 i 14 ró˝nych pestycydów w swoim
sk∏adzie.
Zdrowsi z ka˝dym ∏ykiem?
O zielonej herbacie s∏yszymy wiele dobrego. Czy rzeczywiÊcie jej picie wp∏ywa korzystnie na nasze zdrowie?
Chroni przed rakiem? Na to, ˝e zielona herbata
zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory,
wskazuje wiele badaƒ naukowych. Odpowiedzialne za takie antynowotworowe dzia∏anie sà
zawarte w zielonej herbacie polifenole, do których nale˝à katechiny o nazwie epigallokatechine gallate (EGCG). Te, jako antyoksydanty,
potrafià – przynajmniej w doÊwiadczalnej probówce – hamowaç wzrost komórek rakowych.
Co stanie si´, kiedy wypijemy taki napar z pestycydów?
Wp∏yw na nasz organizm poszczególnych zwiàzków stosowanych w Êrodkach ochrony roÊlin nie zosta∏ jeszcze dok∏adnie poznany. Lecz choç nie ma na niego wystarczajàcych
dowodów naukowych, to instytucje zajmujàce si´ bezpieczeƒstwem konsumentów (np. Niemiecki Instytut ds. Oceny Ryzyka, BfR) ostrzegajà przed pestycydami w ˝ywnoÊci.
W porównaniu z pierwszym testem zielonych herbat
przeprowadzonym przez Fundacj´ Warentest w 1999 r.
wyniki tegorocznego badania sà jednak mimo wszystko
zdrowie i uroda
ZANIM WYPIJESZ
Chroni naczynia krwionoÊne? Oprócz bardzo
dobrze zbadanych EGCG zielona herbata zawiera równie˝ wiele innych polifenoli, flawonoidów i katechin o dzia∏aniu antyoksydacyjnym. Co to oznacza dla naszego zdrowia? ˚e
zwalczajà one wolne rodniki, które inicjujà niekorzystne przemiany zwiàzków t∏uszczowych
w naczyniach krwionoÊnych. W ten sposób
sk∏adniki zielonej herbaty, jeÊli tylko pijemy jà
regularnie, chronià mi´dzy innymi nasze naczynia krwionoÊne przed zmianami mia˝d˝ycowymi
i arteriosklerozà.
Hamuje stany zapalne? Flawonoidy, katechiny,
a tak˝e zawarta w zielonej herbacie w sporych
iloÊciach witamina C rzeczywiÊcie mogà hamowaç infekcje i stany zapalne oraz zwi´kszaç
odpornoÊç organizmu. Majà te˝ zapobiegaç silnym biegunkom, nawet tym b´dàcym rezultatem
zatrucia salmonellà.
Przeciwdzia∏a starzeniu si´? Wysokie spo˝ycie
zielonej, ale te˝ i czarnej herbaty, ma korzystny
wp∏yw na neuroprzekaêniki w mózgu – wynika
za badaƒ naukowych. Uczeni dowiedli równie˝,
˝e picie herbaty chroni w pewnym stopniu przed
demencjà i chorobà Alzheimera.
Chroni z´by? Zielona herbata hamuje rozk∏adanie skrobi na glukoz´ w jamie ustnej. Tym samym pozbawia po˝ywki bakterie powodujàce
próchnic´. Równie˝ to dzia∏anie zawdzi´czamy
polifenolom zawartym w zielonej herbacie. Z kolei fluor, który tak˝e si´ w niej znajduje, chroni
szkliwo z´bów, wzmacniajàc je.
 W I A T
lepsze. Wtedy spoÊród 68 herbat ponad po∏owa by∏a silnie zanieczyszczona pestycydami, a tylko siedem nie zawiera∏o tych zwiàzków w ogóle. Mimo ˝e dziÊ dzi´ki
nowym metodom badawczym mo˝emy zidentyfikowaç
w herbatach o blisko 200 rodzajów pestycydów wi´cej, to
okaza∏o si´, ˝e spoÊród 30 testowanych produktów tylko
trzy by∏y silnie zanieczyszczone. W oÊmiu herbatach pestycydów nie by∏o natomiast w ogóle. W szeÊciu z kolei
wykryto bardzo znikome iloÊci pestycydów – tak znikome,
˝e byç mo˝e nie pochodzà one wcale ze Êrodków ochrony
roÊlin, tylko przedosta∏y si´ do herbat ze Êrodowiska.
K O N S U M E N T A
w r z e s i e ƒ
2 0 0 6
35
zdrowie i uroda
Matka wszystkich herbat
Wszystko kr´ci si´ wokó∏
Camellia sinensis. Niewa˝ne, czy pijemy herbat´
czarnà czy zielonà – ka˝da powsta∏a z jednej i tej
samej roÊliny. Matkà
wszyskich herbat jest
drzewo herbaciane – Camellia sinensis.
Skàd bierze si´ herbata? Herbata to wiecznie
zielony krzew lub drzewo. Ma ciemne, skórzaste listki oraz bia∏e lub ró˝owe, wonne kwiaty
i ma∏e owoce-torebki. Ale herbata powstaje z liÊci. Te zbierane sà r´cznie, jeÊli majà zamieniç
si´ w herbat´ dobrego gatunku.
Czarna czy zielona? Decyzja zapada ju˝ po zebraniu
liÊci. Aby powsta∏a herbata czarna, po tym, jak
liÊcie zwi´dnà, zgniata si´ je w specjalnych maszynach, które je skr´cajà. W ten sposób rozpoczyna si´ wa˝ny w przypadku herbaty czarnej
proces utleniania: z liÊci wydziela si´ sok, który
∏àczy si´ z tlenem i powoduje fermentacj´. LiÊcie ciemniejà. Herbatà tylko cz´Êciowo sfermentowanà jest pochodzàca z Chin Oolong.
Zielona herbata. Po tym, jak liÊcie zwi´dnà, nie sà
skr´cane, lecz parzone lub pra˝one. Zapobiega
to ich fermentowaniu. Herbata zachowuje swojà zielonà barw´ i – co istotne – wi´kszoÊç
dobroczynnych polifenoli.
Skàd pochodzi zielona herbata? Tradycja zielonej
herbaty wywodzi si´ z Chin i Japonii. Póêniej
zacz´to jà produkowaç równie˝ w Indiach i Sri
Lance. Zarówno pochodzenie, miejsce upraw,
gleba, czas i sposób zbiorów decydujà o jakoÊci
i specyficznym aromacie herbaty zarówno czarnej, jak i zielonej.
Smak. Teanina – to zwiàzek, który w znacznym
stopniu jest odpowiedzialny za aromat zielonej herbaty. Lecz ró˝norodnoÊç nut smakowych herbat jest ogromna: od nuty Êwie˝ej
trawy przez nut´ lekko s∏odkawà po palonà
gorzkà. W Chinach najbardziej ceni si´
herbaty nutach zio∏owo-palonych, w Japonii
– nucie Êwie˝ej trawy.
Dzia∏anie. Teanina daje nie tylko smak herbaty.
Oddzia∏uje tez na centralny uk∏ad nerwowy
– uspokaja. Mimo to herbata zielona dzia∏a na
nasz organizm pobudzajàco. Sprawcà tego
jest, podobnie jak w przypadku herbaty czarnej, teina (czyli herbaciana kofeina).
Teina. Podczas gdy kofeina spo˝yta z kawà od
razu pobudza, teina dzia∏a znacznie ∏agodniej, ale za to jej dzia∏anie utrzymuje si´
d∏u˝ej. Herbata zielona zawiera nieco mniej
teiny ni˝ czarna. Pami´tajmy jednak, ˝e jedna fili˝anka herbaty (200 ml) to 40 mg kofeiny, czyli mniej wi´cej o po∏ow´ mniej ni˝ fili˝anka kawy.
Przygotowywanie
a Do fili˝anki wsypujemy ∏y˝eczk´ herbaty, choç w przypadku herbaty zielonej mo˝e to byç zbyt
du˝o – jeÊli herbata jest dla nas zbyt cierpka, sypmy jej mniej.
a Zielonej herbaty nie wolno zalewaç wrzàtkiem. Po zagotowaniu wody poczekajmy, a˝ ostygnie do oko∏o 60, a maksymalnie 90ºC.
a W zale˝noÊci od czasu parzenia mo˝emy uzyskaç napój, który b´dzie w ró˝ny sposób dzia∏a∏
na nasz organizm. Napar b´dzie pobudzajàcy i orzeêwiajàcy, jeÊli odczekamy od 30 sekund
do trzech minut, w zale˝noÊci od gatunku herbaty. Je˝eli czas parzenia b´dzie d∏u˝szy, uzyskamy napój odpr´˝ajàcy i uspokajajàcy. Jak to si´ dzieje? Otó˝ w pierwszych minutach
naciàgania, z herbaty przedostaje si´ do naparu prawie ca∏a zawartoÊç teiny (czyli herbacianej kofeiny). Dopiero w nast´pnych minutach z listków uwalniajà si´ garbniki, które z kolei
wià˝à kofein´. Herbata zaparzana d∏u˝ej ma bardzo niewiele kofeiny i mo˝na jà piç nawet
przed snem.
a Dobre gatunki zielonej herbaty mo˝na zalewaç kilkukrotnie. Kolejne napary b´dà ju˝ ∏agodniejsze, bo wi´kszoÊç kofeiny przedostanie si´ do pierwszego. Takie delikatne napary sà dobre
dla osób cierpiàcych na choroby przewodu pokarmowego.
a Do zaparzania herbaty zawsze u˝ywajmy smacznej wody. To w∏aÊnie od wody w du˝ej mierze
zale˝y smak herbaty. Najlepsza jest woda mi´kka. Wod´, która zawiera du˝o chloru, najlepiej
gotowaç bez przykrywki – dzi´ki temu cz´Êç chloru b´dzie mog∏a si´ ulotniç.
36
 W I A T
K O N S U M E N T A
w r z e s i e ƒ
2 0 0 6
po zielonych herbatach
Herbaty zielone z Japonii
Sencha: W tym narodowym napoju
Japoƒczyków mo˝na wyczuç
Êwie˝à nut´ trawy i delikatny aromat.
Kukicha: Delikatny napój uzyskiwany z p´dów.
Zawiera bardzo ma∏o kofeiny, jest delikatny
i Êwie˝y.
Bancha: Herbata na co dzieƒ.
Ma ma∏o kofeiny oraz trawiasty posmak.
Guyokuro: Musi rosnàç w cieniu, zbiera si´ jà
tylko wiosnà. W smaku jest mocna.
To bardzo dobra, ale i bardzo droga herbata japoƒska.
zdrowie i uroda
Przewodnik
Matcha: Herbata, która dojrzewa∏a w cieniu, zmielona
na proszek. Stosowana podczas japoƒskiej ceremonii
parzenia herbaty.
Herbaty zielone z Chin
Gunpowder: Jej listki sà zwijane w kuleczki,
przypominajàce proch strzelniczy (stàd jej nazwa).
Smak ma mocny, cierpki i Êwie˝y.
Chun Mee: Cierpka i o lekko palonej nucie.
Zbierana gównie w sierpniu.
Pai Mu Tan: Wytwarzana z nierozwini´tych listków
pokrytych srebrnobia∏ym puszkiem, stàd te˝
zwana bia∏a herbatà. W smaku delikatna. DoÊç droga,
lecz zawiera bardzo du˝o polifenoli.
Herbaty zielone z Indii
Darjeeling: Owocowo-Êwie˝y napar z po∏udniowych zboczy Himalajów.
Assam: O doÊç cierpkim aromacie
i miodowo-˝ó∏tym naparze.
Nadaje si´ te˝ do zalewania
twardà wodà.
Herbaty z Japonii lepsze ekologiczne
Trzy najgorsze herbaty w teÊcie – wszystkie te, w których
zawartoÊç pestycydów przekracza dopuszczalne prawem
granice – pochodzà z upraw w Japonii. Czy powinniÊmy
wi´c unikaç herbat z tego rejonu? Niekoniecznie. Ale pod
warunkiem, ˝e wybieramy herbaty z upraw ekologicznych.
Jak si´ bowiem okaza∏o, szeÊç produktów, które uplasowa∏y
si´ na czo∏owych miejscach w rankingu, to herbaty równie˝
z Japonii, tyle ˝e opatrzone znaczkiem „bio”.
ne produkty albo nie zawiera∏y pestycydów w ogóle, albo
mia∏y ich tak znikome iloÊci, ˝e spe∏nia∏y rygorystyczne
normy dotyczàce produktów ekologicznych. W ˝adnym
wypadku nie ma co wpadaç w panik´, nawet jeÊli pijemy
herbaty z konwencjonalnych, a nie ekologicznych upraw.
Nie wszystkie pestycydy z herbaty làdujà bowiem automatycznie w naszej fili˝ance. Badanie jednej z silnie
zanieczyszczonych herbat pokaza∏o, ˝e tylko cz´Êç
pestycydów – tych rozpuszczalnych w wodzie – znalaz∏a
si´ równie˝ w naparze przyrzàdzonym z tej herbaty.
Jaki wniosek p∏ynie z testu? ˚e generalnie mo˝emy zaufaç herbatom zielonym z upraw ekologicznych. Te bada W I A T
Joanna Wosiƒska
K O N S U M E N T A
w r z e s i e ƒ
2 0 0 6
37