Diagnostyka zatrzymanego kła górnego The diagnosis of impacted

Diagnostyka zatrzymanego kła górnego The diagnosis of impacted

2006
Prace oryginalne
Original papers
tom 2 nr 5
2006
volume 2 no 5
The diagnosis of impacted
upper canine
Diagnostyka zatrzymanego
kła górnego
Maria Syryńska1 ABDEF
Agata Budzyńska2 BEF
Magdalena Miedzik3 BEF
Authors' Contribution
A - Study Design
B - Data Collection
C - Statistical Analysis
D - Data Interpretation
E - Manuscript Preparation
F - Literature Search
Wkład autorów
A - Plan badań
B - Zbieranie danych
C - Analiza statystyczna
D - Interpretacja danych
E - Redagowanie pracy
F - Wyszukiwanie piśmiennictwa
1,2,3
Katedra i Zakład Ortodoncji PAM w Szczecinie
Streszczenie
Abstract
WSTĘP: Zatrzymane kły górne są drugimi co do częstości zębami ulegającymi zatrzymaniu w szczęce. Obecność kła górnego jest bardzo ważna dla estetyki twarzy
poprzez wspieranie bruzdy nosowo-wargowej i nadawanie
kształtu łukowi zębowemu. Dzięki badaniu klinicznemu
i zdjęciom rentgenowskim można określić czy jest on obecny
i jaka jest jego pozycja. Celem pracy było zebranie informacji określających lokalizację kła zatrzymanego. MATERIAŁ I METODY: W pracy wykorzystano piśmiennictwo
opisujące najczęściej stosowane wskaźniki położenia kła
zatrzymanego oraz zdjęcia pantomograficzne jako standardowe narzędzie w diagnostyce ortodontycznej. Wykorzystano z bazy internetowe takie jak Pub Med., Medline,
EBSCO oraz zbiory własne i biblioteczne. Słowami klu-
INTRODUCTION: Impacted upper canines are the
second most frequently impacted teeth in the maxilla. The
presence of upper canine is very important for face esthetics throughout supporting of nasal-labial rut and shaping
of dental arch. Owing to a clinical investigation and radiographs we can define the presence and position of impacted
tooth. THE AIM: of work was the gathering of information which themed localizations of that canine. This paper
describes indices used for assessing the position of impacted canines on radiographs which are made as a routine
complement of clinical examination. MATERIALS AND
METHODS: In the work we use the literature in which the
most often indices dealing with impacted maxillary canine
localization was described and panoramic views as a stand-
__________
1
profesor, kierownik, professor, head of Department
2,3
lekarz stomatolog, dentist
Adres do korespondencji, correspondence address:
Katedra i Zakład Ortodoncji PAM w Szczecinie
Al. Powstańców Wielkopolskich 72 bud. 6, 70-111 Szczecin
tel./fax 09114661702, 0914661703, e-mail: [email protected]
125
2006
Prace oryginalne
Original papers
tom 2 nr 5
2006
volume 2 no 5
czowymi były: zęby zatrzymane, wskaźniki, zdjęcia panoramiczne, kły stałe górne. W realizacji celu pracy wykorzystano również zdjęcia pantomograficzne pacjentów z
Zakładu Ortodoncji PAM dla wizualizacji opisywanych
wskaźników. WYNIKI: Wybrano 33 artykuły ze względu
na ich związek z tematem pisanej pracy oraz wykorzystano
pantomogramy pacjentów leczonych ortodontycznie, na
które naniesiono wskaźniki zebrane na podstawie piśmiennictwa. WNIOSKI: 1. Wśród zębów zatrzymanych
największe estetyczne znaczenie mają kły górne o czym
świadczy liczba opracowań dotyczących jego zatrzymania
i zainteresowanie metodami jego odzyskania. 2. Pantomogramy stanowią główne i powszechnie dostępne źródło informacji o położeniu kła zatrzymanego; mogą one być
wspomagane zdjęciami zgryzowymi, rzadziej zębowymi
oraz innymi nowoczesnymi technikami radiologicznymi.
3. Opisane wskaźniki położenia kła zatrzymanego wspierają badanie kliniczne i ułatwiają obiektywną ocenę jego
położenia, zwiększając wartość informacyjną dwuwymiarowego pantomogramu. (Forum Ortod. 2006; 2: 125-
35)
ard tool in orthodontic diagnostics are used. To search out
adequate articles the authors used an internet database such
as Pub Med, Medline, EBSCO. The key words were: impacted teeth , indices, panoramic radiographs, permanent
upper canine. For realization of the aim of this study the
panoramic views for visualization described indexes have
been used. RESULTS AND DISCUSSION: 33 articles
were selected for the sake of their consideration with the
subject of investigations. Authors have also used panoramic views of patients from the Orthodontic Department of
the Pomeranian Medical University. CONCLUSIONS: 1.
Among the impacted teeth the greatest importance has an
upper canine. The quantity of studies dealing with the impaction of canine proves that researches are interested about
the methods of its regain is still inquiring. 2. Panoramic
views are the main and common source of information
about impacted canine position; they can be supported by
bitewings and more rarely – dental radiographs and another up to date radiological techniques. 3. Described indexes
of impacted canine position back clinical investigation and
make easier its objective localization, and elevate the informative value of two-dimensional panoramic views. (Or-
thod. Forum 2006; 2: 125-35)
SŁOWA KLUCZOWE:
kieł stały górny
pantomogram
wskaźniki
ząb zatrzymany
KEY WORDS:
impacted tooth
indexes
panoramic views
permanent upper canine
Wstęp
Wygląd twarzy zawsze był ważny w życiu człowieka,
jednak w ostatnich latach nabrał jeszcze większego znaczenia wraz z „amerykanizacją” stosunków międzyludzkich w
naszym społeczeństwie. Konieczność poszukiwania pracy
nie tylko w kraju ale i zagranicą wymusiła zadbanie o wizerunek twarzy. Dlatego wiele osób zaczęło poszukiwać możliwości jego poprawy począwszy od oczu, nosa, uszu i
uzębienia. W tej ostatniej grupie narodziło się wiele możliwości przyniesienia pomocy tym osobom, które tego potrzebują. Między innymi ortodoncja stała się dzięki temu
przedmiotem zainteresowania osób dorosłych, a wiele dzieci leczonych jest w perspektywie w przyszłości. Wśród pacjentów poradni ortodontycznych leczonych z powodu
różnych wad zgryzu obserwuje się wzmożony napływ osób
z zaburzeniami wyrzynania zębów w środkowym segmencie łuku górnego. Narastająca częstość zgłoszeń pacjentów
z zaburzeniami w tym odcinku, poza urazami, wynika głównie z zaburzeń wyrzynania kłów górnych, co zmusza do
indywidualnego rozwiązywania tego problemu i standaryzacji metod ustalenia położenia i odzyskiwania kłów. Z
przeglądu piśmiennictwa krajowego i obcego wynika, że
problem ten jest traktowany cząstkowo bądź wręcz pomijany, a kły zatrzymane są usuwane, często bez uzupełnienia. Jeśli pacjenta stać na leczenie protetyczne, wówczas
kieł zastępowany jest mniej lub bardziej udanym mostem a
w najlepszym przypadku odbudowywany na bazie implantu. Ze względu na dużą liczbę zgłaszających się pacjentów
postanowiono zgromadzić i opisać najprostsze metody i
wskaźniki ustalania położenia kła zatrzymanego.
Introduction
Face image has always been very important in human
life, however in the last years its importance has increased
as a result of so called Americanization human relationships in our country. The necessity to look for work not
only in our country but also abroad has forced a lot of
people to take care of their own face image. That is why a
lot of persons begin to look for the chances of its improvement starting from eyes, nose, ears and dentition. A lot of
opportunities have appeared to help patients both from the
latter and the former group. Thus, orthodontics has became the object of interest for the adult and lot of children
are treated in perspective in the future. Among patients of
orthodontic rooms treated because of different malocclusions we have observed an increased number of persons
with disorders of teeth eruption in medial segment of upper dental arch. The rising frequency of patients reporting
impacted teeth in the mentioned segment, excluding traumas, results mainly from disorders of upper canine eruption and the need for their individual solution extorted the
searching and standardization of methods for establishing
impacted canine position and their regaining. From our
and foreign literature results that problem is treated partially or directly disregarded, and the impacted canines are
removed, frequently without prosthetic rebuilding.When
the patient is socially good stated then lack canine is rebuild on implant. For sake on large number of patients
with impacted teeth we make decision to gather and de-
126
2006
Prace oryginalne
Original papers
tom 2 nr 5
2006
volume 2 no 5
scribed the simplest methods and indexes to identify of
impacted canine localization.
Cel pracy
Celem pracy było zebranie dostępnych w piśmiennictwie polskim i obcym informacji na temat położenia kłów
zatrzymanych, w badaniu klinicznym i radiologicznym na
pantomogramach oraz udostępnienie ich w zwartej formie
Czytelnikom Forum Ortodontycznego.
Materiał i metody
Materiałem do poszukiwań było piśmiennictwo zebrane z baz internetowych Pub. Med. MEDLINE, EBSCO,
zbiory biblioteczne i własne, a także zdjęcia pantomograficzne wybranych pacjentów Katedry Ortodoncji PAM. Na
podstawie piśmiennictwa zebrano szereg wskaźników, które opisano i przeniesiono na pantomogramy pacjentów dla
wizualizacji ich wartości oraz przedstawiono jako wyniki
badań. Wykorzystano spośród 168 - 33 pozycje piśmiennicze [1 – 33].
Wyniki badań i dyskusja
Definicje zęba zatrzymanego są różne w zależności od
autorów badających i przedstawiających ten problem. Według Moyersa za zęby zatrzymane uznaje się te, które są tak
„ściśle” ułożone w wyrostku zębodołowym, że ich wyrznięcie jest niemożliwe (1). Natomiast według Jacoby o zatrzymaniu zęba mówimy wówczas, gdy ząb jest całkowicie
uformowany wraz z wierzchołkiem, a od prawidłowego
czasu jego wyrznięcia minęło 2 lata (2). W badaniu klinicznym stwierdza się brak tego zęba w łuku lub obecność
przetrwałego jednoimiennego zęba mlecznego, natomiast
na zdjęciu rentgenowskim widoczny jest różny stopień jego
zatrzymania. Zęby mogą być zatrzymane całkowicie lub
częściowo; o zatrzymaniu całkowitym mówi się wówczas,
gdy korzeń i korona zęba otoczone są tkanką kostną, natomiast o częściowym, gdy korona znajduje się ponad kością
i pokryta jest dziąsłem. Najczęściej zatrzymaniu ulegają
zęby mądrości i kły szczęki; te pierwsze aczkolwiek mogą
powodować wiele komplikacji to nie mają znaczenia estetycznego (4,7,18). Według różnych autorów kły szczęki
ulegają zatrzymaniu w 1-3% populacji, w 55-75% położone są one podniebiennie. Do obustronnego zatrzymania
dochodzi w 16-20% przypadków zatrzymanych kłów
(2,3,4).
Kły górne prawidłowo wyrzynają się między 9 a 12 rokiem życia wpływając na estetykę twarzy przez podparcie
bruzdy nosowo-wargowej oraz na prawidłowe warunki zgryzowe w przednim odcinku łuku zębowego. Ponadto ze
względu na swoją budowę anatomiczną, długość korzenia i
wynikającą z tego wielkość powierzchni ozębnowej oraz
mocne osadzenie w kości, kieł górny może być dobrym
potencjalnym filarem dla uzupełnienia protetycznego stałego lub ruchomego.
Najczęstszymi przyczynami zatrzymania kła opisanymi w literaturze należą zaburzenia położenia zawiązka zęba,
brak miejsca, nieprawidłowy tor wyrzynania, zęby nadliczbowe oraz czynniki genetyczne (5). Ponadto wymienia się
The aim
To gather information from available Polish and foreign
literature dealing with impacted canine position in clinical
and radiological examinations on panoramic views and their
offering in dense form for readers of Orthodontic Forum.
Materials and methods
As material for seeking the information about impacted teeth was the literature gathered from the internet database such as Pub Med, MEDLINE, EBSCO, library and
our own collections. We used the following key words:
impacted teeth, indices, panoramic radiograms view, permanent upper canine. For realization of this study aim the
panoramic radiographs of some patients from the Orthodontic Department were described with regard to indices.
On the basis of literature the series (line) of indices were
collected which were described and transferred on patients’
panoramic views for their value visualization. They were
presented as „Results and discussions”. Out of 168 literature positions 33 were utilize.
Results and discussion
Definitions of impacted tooth are different and they are
depend on authors who studied this problem. Moyers stated that we can talk about impaction when teeth are so „tightly” situated in the alveolar bone that they are unable to
erupt (1). While according to Jacoby a tooth is considered
as „impacted” when its whole structure, including the apex,
has been completely formed and two years have lapsed since
the expected time of its eruption (2). In such a case, a clinical examination usually reveals absence of the mentioned
tooth in the arch or presence of the same number persistent
primary tooth, whereby on radiograph the different grade
of tooth is visual. Unerupted permanent teeth can have
various positions on radiographs, and its impaction may be
complete or partial. When it is completely impacted, both
its root and crown are surrounded by bone tissue. The
crown of a partly impacted tooth is outside the bone and it
is covered by the gum tissue only. The teeth which most
often get impacted are third molars (wisdom teeth) and
maxillary canines. The wisdom teeth although can cause a
lot of complications, however they have not so great an
influence on aesthetic shape of face as maxillary canines.
According to some authors, impaction of maxillary canines
affects 1-3% of the population . In 55-75% of cases the
teeth are placed in a palatal position. Impaction is bilateral
in 16-20% of cases of unerupted canines (2,3,4).
Correctly placed maxillary canines erupt about of 9-12
years age and influence the aesthetic shape of the face as they
support the nasolabial groove and ensure proper occlusion
in the anterior part of the dental arch. Its anatomical structure, length of the root and the large periodontal surface size,
127
2006
Prace oryginalne
Original papers
tom 2 nr 5
2006
volume 2 no 5
torbiele lub guzy, urazy w obrębie twarzy w okresie dzieciństwa, nieprawidłową budowę anatomiczną zębów zatrzymanych oraz choroby układowe (4,6).
Brak kła górnego lub przetrwały jednoimienny ząb
mleczny jest wskazaniem do dalszego badania, w tym rentgenowskiego, które pozwala stwierdzić zatrzymanie kła,
uszkodzenie z powodu urazu, wrodzony brak jego zawiązka (hipodoncja, oligodoncja) lub w wyniku interwencji chirurgicznej w przeszłości (ryc,.1).Dlatego też, bardzo ważne
jest zebranie dokładnego wywiadu, pomocnego w ustaleniu przyczyny jego braku w jamie ustnej (7,8). Badanie kliniczne i odpowiednie zdjęcia rentgenowskie umożliwiają
określenie zatrzymania kła i jego pozycji (9, 30-33).
Jacoby (2) stwierdza, że kieł górny ulega zatrzymaniu
w około 60% przypadków od strony podniebiennej, około
28% od strony przedsionkowej i około 10% w osi wyrostka zębodołowego.
Odzyskanie zatrzymanego kła górnego jest zależne od
dokładnego określenia jego położenia względem okolicznych struktur, co znane jest jako zjawisko syntopii i stanowi jeden ze wskaźników jego położenia (10). Lokalizacja
kła przesądza o czasie interwencji chirurgiczno-ortodontycznej (11,12).
Zatrzymany kieł górny może objawiać się jako wyczuwalne palpacyjnie przez pacjenta i lekarza wygórowanie
błony śluzowej w przedsionku lub na podniebieniu. Sąsiedztwo zatrzymanego kła górnego może wpływać na położenie siekacza bocznego. Kieł położony podniebiennie
może naciskać na korzeń siekacza bocznego, wówczas ten
może przemieszczać się w kierunku nadanym przez kieł.
Przedsionkowe położenie kła może powodować dowargowe wychylenie korony siekacza bocznego (13). Ponieważ
mezjoinbklinacja jest charakterystyczna dla większości zatrzymanych kłów dlatego też znacznie częściej wywierają
one wpływ na położenie siekacza bocznego niż pierwszego
przedtrzonowca. Zaburzeniem obserwowanym w obecności zatrzymanego kła górnego jest również występowanie
resorpcji korzeni zębów sąsiednich. Ericson i Kurol określają częstość jej występowania w granicach 12% (14,15).
Opisują oni ponadto przypadki aplazji oraz innych zaburzeń budowy morfologicznej tkanek siekacza bocznego lub
jego braku, w przypadku zatrzymanego kła górnego. Kettle
natomiast zaobserwował utratę żywotności oraz zwiększoną ruchomość stałych siekaczy w przypadkach sąsiadującego zatrzymanego kła górnego (16). Ocena topografii
zatrzymanego kła górnego wymaga wykonania zdjęcia
rentgenowskiego. W tym celu wykonuje się zębowe zdjęcia
wewnątrzustne, zgryzowe, skośne szczęki bądź telerentgenograficzne, a przede wszystkim pantomograficzne; wymienione przed pantomograficznymi stanowią materiał
pomocniczy (17,18,19).
Pantomogramy mają największą wartość w diagnostyce
zatrzymanych kłów i uznawane są za wystarczające w ustaleniu ich lokalizacji (7,20). Ze względu na ich przeglądowość
można stwierdzić zatrzymanie kła w miejscach nietypowych
takich jak: zatoki szczękowe, kość w okolicy otworu gruszkowatego oraz kość dolnego brzegu oczodołu (21,22).
W polskim piśmiennictwie nie napotkano publikacji
poświęconych zbiorczej analizie pozycji przestrzennej kłów
as well as strong fixation in the bone, an upper canine may be
potential good pillar for permanent or removable dentures.
The most frequent reasons for teeth impaction include:
displaced tooth buds, insufficient space, incorrect eruption path, excessive number of teeth and genetic factors
(5). Additionally, it may be caused by cysts or tumors, injuries of the face in the childhood, incorrect anatomical structure of the impacted teeth or systemic diseases (4,6).
The persistent primary tooth and absence of the maxillary canine constitute indications for further examinations,
especially radiography which allows to diagnose the place
of impaction tooth, its damage due to an injury, congenital
missing tooth bud (hypodontia, oligodontia) or surgical
intervention undergone in the past (Fig. 1). Therefore,
extremely important is to take a detailed interview which
helps to estimate a cause of tooth lack (7,8). The clinical and
radiological examinations make it possible to diagnose impaction of a canine and determine its position (9, 30 -33).
Jacoby (2) stated 60% of unerupted upper canine impacted in the palatal area, about 28% - in vestibular and
about 10% - along the axis of the alveolar process.
A method of recovery of the impacted maxillary canine
is dependent on its precisely determined position with respect to the surrounding structures, which is called syntopy (10) which is one of the indices of impacted canine
position. The position of canine is a decisive issue for the
method and timing of its recovering by surgical-orthodontic
intervention, comfortable for the dentist and patient (11,12).
An impacted upper canine may be found during a palpation carried out by the patient or dentist as a bump under the
mucosa of the palate or vestibule and may affect the position
of the lateral incisor. The palate placed canine may push the
root of the lateral, moving it in the direction determined by
the canine. Vestibular position of the impacted cuspid may
sometimes cause labial deflection of the crown of the lateral
(13). Because this mesioinclination is typical of the majority
of impacted canines, they much more often affect the position of laterals than the first premolars.
Maxillary canine impaction also may be a cause of neighboring teeth roots resorption. According to Ericson and
Kurol, the incidence of such a resorption reaches 12%
(14,15). Moreover, they also describe certain cases of aplasia and other disorders of the lateral morphological structure, as well as its absence in the case of upper canine
impaction. Whereas, Kettle observed a decrease in vitality
and increase in permanent incisors mobility accompanying impacted maxillary canine (16). Radiographs are a basic tool for evaluation of the impacted maxillary canine
topography. Useful images include: intra-oral teeth radiographs, bitewings or teleradiographs; but the most helpful
are panoramic views mentioned earlier (17,18,19).
The most valuable in diagnosing impacted cuspids are
still the panoramic images and authors consider them to be
a sufficient tool for determining the position of impacted
teeth (7,20). These images allow to localize the impacted
canines not only in the alveolar bone but also in such unusual places as maxillary sinuses (under the mucosa) or tissues surrounding the piriform aperture, wings of the nostrils
or lower borders of the orbits (21,22).
128
2006
Prace oryginalne
Original papers
tom 2 nr 5
2006
volume 2 no 5
zatrzymanych. Zazwyczaj spotyka się określenia takie jak:
położenie poziome, pionowe, skośne, płytkie, głębokie,
korzystne, niekorzystne (4,22). Nie dają one jednoznacznych informacji, które można byłoby wykorzystać w leczeniu i porównać uzyskane wyniki. Bardzo często lekarze
chirurdzy i ortodonci zadają sobie pytanie jakie jest położenie kła zatrzymanego – podniebienne czy przedsionkowe? Problem ten pojawia się zwłaszcza wtedy gdy ząb
zatrzymany nie jest wyczuwalny palpacyjnie. Aby go rozwiązać wykorzystywana jest znajomość zjawiska paralaksy, które polega na pozornej zmianie położenia lub wielkości
obrazowanego obiektu oglądanego z różnej perspektywy
(23,24,25,26,27). Przyjęto, że za podniebiennym położeniem kła na panoramicznym zdjęciu rentgenowskim przemawia powiększony i nieostry zarys korony oraz skośny
kierunek osi długiej zęba (ryc.2), natomiast za przedsionkowym położeniem (ryc.3) jego pozycja pionowa oraz wyraźniejszy i pomniejszony wymiar korony (10,20), co
wynika ze stosunku kliszy i obiektu do źródła promieniowania rentgenowskiego.
By now no Polish scientific papers concerning a detailed analysis of the spatial positioning of impacted teeth
have been published. In most of the existing studies only
general and inaccurate terms have been used, e.g.: horizontal, vertical, slanting, shallow, deep, favorable or unfavorable position (4,22). The above terms provide no explicit
information which might be used for recovery canines and
for comparison of the obtained results. Very often, surgeons and orthodontists ask themselves what the position
of an impacted canine is – is it palatal or vestibular? The
problem becomes even more serious when they are unable
to feel the tooth by palpation. A solution to this problem
requires the use of the parallax phenomenon which consists in an apparent change in position or size of an object
when viewed from various perspectives (23,24,25,26,27).
On panoramic radiographs, palate impacted upper canines
were placed horizontally and outlines of their crowns were
magnified and blurred (Fig.2).The vertical position (Fig. 3)
as well as more distinct and reduced crown image revealed
vestibular impacted canine (10,20), which effects from relations of black plate and object to source of x- radiation.
Rycina 1. Pantomogram pacjenta z obustronnym brakiem zawiązków kłów
górnych stałych. Na zdjęciu widać przetrwałe kły mleczne
Figure 1. Panoramic radiograph of a patient with bilateral absence of permanent canine teeth buds. Visible retained primary canines
Rycina 2. Podniebienne położenie kła zatrzymanego
Figure 2. Palatal impaction of the canine
Rycina 3. Przedsionkowe położenie kła zatrzymanego
Figure 3. Vestibular impaction of the canine
129
2006
Prace oryginalne
Original papers
tom 2 nr 5
2006
volume 2 no 5
Do najczęściej spotykanych w piśmiennictwie wskaźników służących do oceny położenia górnego kła zatrzymanego należą wskaźniki opracowane przez Ericsona i
Kurol’a. Należą do nich: wskaźnik strefy zatrzymania,
wskaźnik położenia w stosunku do linii pośrodkowej,
wskaźnik odległości kła od płaszczyzny zgryzu oraz wskaźnik inklinacji. Wskaźniki te są jasno sprecyzowane i można je oceniać na zdjęciu pantomograficznym (15,17,18,28).
Wskaźnik strefy zatrzymania - określa położenie guzka
kła zatrzymanego w możliwych pięciu strefach określanych
w stosunku do sąsiadującego siekacza bocznego(ryc. 4):
I strefa – guzek kła rzutuje się dystalnie w stosunku do
korzenia siekacza bocznego stałego;
II strefa – guzek kła rzutuje się na powierzchnię korzenia
siekacza bocznego stałego między jego brzegiem
dystalnym a jego osią długą;
III strefa – guzek kła przekracza oś siekacza bocznego stałego pozostając w obszarze jego korzenia;
IV strefa – guzek kła przekracza korzeń siekacza bocznego stałego nie dochodząc do osi długiej siekacza przyśrodkowego stałego;
V strefa – guzek kła rzutuje się między oś długą siekacza
przyśrodkowego stałego a linię pośrodkową
kostną.
Indices developed by Ericson and Kurol are the most
frequently cited indices in the literature for localizing the
impacted upper canines, and they encompasses: impaction
sector, the cuspid’s position in relation to the midline, the
distance between the canine and occlusal plane and its inclination. All those indices are legible and may be determined by means of a panoramic view (15,17,18,28).
Impaction sector index determines the position of the
cusp of the impacted canine in five possible sectors defined
with regard to the neighboring lateral (Fig. 4):
I sector – the cusp of the canine projects distally with respect to the root of the permanent lateral incisor;
II sector – the cusp of the canine projects onto the surface
of the root of the permanent lateral incisor between its distal edge and long axis;
III sector – the cusp of the canine extends beyond the axis
of the permanent lateral incisor remaining within the area of its root;
IV sector – the cusp of the canine extends beyond the root
of the permanent lateral incisor but does not
reach the long axis of the permanent central
incisor;
V sector – the cusp of the canine is projected between the
long axis of the permanent central incisor and
the bone’s midline.
Rycina 4. Wskaźnik strefy zatrzymania wg Ericsona i Kurola (schemat i pantomogram)
Figure 4. Impaction sector index by Ericson and Kurol (diagram and panoramic view)
Wskaźnik położenia kła zatrzymanego w stosunku do linii pośrodkowej – wyznaczany jest na podstawie dwóch kątów (ryc. 5):
kąt α – zawarty między długą osią kła a linią pośrodkową kostną;
kąt β - zawarty między długimi osiami kła a siekacza
bocznego.
Mandall i Orth (3) wyróżnili trzy stopnie angulacji kła
zatrzymanego:
1° - kąt α wynosi 0 – 15°
2° - kąt α wynosi 16° – 30°
3° - kąt α wynosi ≥ 31°
W badaniach przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii
w latach 1994-1998 wśród grupy osób z zatrzymanymi kłami górnymi stwierdzono, że angulacja kła u ponad połowy
pacjentów wynosiła powyżej 31° (3).
Index of the impacted canine position with regard to the
midline is determined by two angles (Fig. 5):
angle α – between the long axis of the canine and median line of the bone;
angle β - between the long axis of the canine and long
axis of the lateral incisor.
Mandall and Orth (3) determined three degrees of the
impacted canine angulation:
1° - angle α equals to 0 – 15°
2° - angle α equals to 16° – 30°
3° - angle α ≥ 31°
Research conducted in Great Britain in 1994 - 1998
among a group of patients with impacted upper permanent
canines revealed that the cuspid’s angulation in more than
one half of the group members exceeded 31° (3).
130
2006
Prace oryginalne
Original papers
tom 2 nr 5
2006
volume 2 no 5
Rycina 5. Wskaźnik położenia kła zatrzymanego w stosunku do linii pośrodkowej wg Ericsona i Kurola (schemat i pantomogram)
Figure 5. Index of the impacted canine position with regard to the midline by Ericson and Kurol (diagram and panoramic view)
Wskaźnik odległości kła zatrzymanego od płaszczyzny zgryzu – określany jest przez długość d i podawany w mm. Długość d wyznacza się przez rzut prostopadłej guzka kła na
płaszczyznę zgryzu, czyli linię biegnącą przez guzki pierwszego trzonowca stałego górnego i brzeg sieczny siekacza
stałego przyśrodkowego (ryc.6).
The distance of impacted canine to occlusal plane index is
determined as length (d) and measured in millimeters. The
length is found by projecting the perpendicular of the tooth’s
cusp onto the occlusal plane, i.e. the line connecting cusps
of the first permanent upper molar and incisal edge of the
central permanent incisor (Fig.6).
Rycina 6. Wskaźnik odległości kła zatrzymanego od płaszczyzny zgryzu wg Ericsona i Kurola (schemat i pantomogram)
Figure 6. Index of the distance between the impacted canine and occlusal plane by Ericson and Kurol (diagram and panoramic view)
Wskaźnik inklinacji kła zatrzymanego – wyznacza się na
podstawie kąta γ zawartego pomiędzy linią łączącą dolne
brzegi oczodołów a osią długą kła (kąt zewnętrzny) (ryc. 7).
Impacted canine inclination index is based on the angle γ
between the line connecting lower borders of the orbits
and the long axis of the canine (external angle) (Fig. 7)
Rycina 7. Wskaźnik inklinacji kła zatrzymanego wg Bjerklin i Kurola (schemat i pantomogram)
Figure 7. Impacted canine inclination index by Bjerklin and Kurol (diagram and panoramic view)
131
2006
Prace oryginalne
Original papers
tom 2 nr 5
2006
volume 2 no 5
Modyfikacją wskaźnika strefy zatrzymania kła górnego
wg Ericsona i Kurol’a jest wskaźnik opisany przez Lindauer (29), który mówi o lokalizacji kła względem osi siekacza bocznego w czterech strefach (ryc.8).
I strefa – guzek kła rzutuje się dystalnie w stosunku do
korzenia siekacza bocznego stałego;
II strefa – guzek kła rzutuje się na powierzchnię korzenia
siekacza bocznego stałego między jego brzegiem
dystalnym a jego osią długą;
III strefa – guzek kła przekracza oś siekacza bocznego stałego w obszarze jego korzenia;
IV strefa – guzek kła przekracza korzeń siekacza bocznego stałego.
Ponieważ guzek kła zatrzymanego może się rzutować
na korzeń siekacza przyśrodkowego Mandall i Orth (3)
przyjęli takie same mianownictwo stref zatrzymania zarówno względem siekacza przyśrodkowego jak i bocznego,
określając w stosunku do którego siekacza wyznaczana jest
strefa zatrzymania (ryc.9).
The index described by Lindauer (29) which defines
the cuspid position in four sectors with regard to axis of the
lateral incisor (Fig.8) constitutes a modification of the
maxillary canine impaction index by Ericson and Kurol.
I sector – the cusp of the canine projects distally with respect to the root of the permanent lateral incisor;
II sector – the cusp of the canine projects on the root surface of the permanent lateral incisor between
its distal edge and its long axis;
III sector – the cusp of the canine extends beyond the axis
of the permanent lateral incisor but remains
within the area of its root;
IV sector – the cusp of the canine extends beyond the root
of the permanent lateral incisor.
Taking into account that the cusp of the impacted canine may also project onto the root of the central incisor,
Mandall i Orth (3) adopted the same names for impaction
sectors referring to the central and lateral incisor, determining only the incisor in respect of which the impaction
sector is defined (Fig.9).
Rycina 8. Modyfikacja wskaźnika strefy zatrzymania kła górnego wg Lindauera (schemat)
Figure 8. Modification of the impaction sector index for the maxillary canine by Lindauer (diagram)
Rycina 9. Strefy zatrzymania kła względem siekacza przyśrodkowego wg Mandall i Orth (schemat)
Figure 9. Canine impaction sectors and the central incisor by Mandall and Orth (diagram)
W publikacjach i badaniach poświęconych kłom zatrzymanym oprócz wyżej wymienionych wskaźników określano również położenie wierzchołka korzenia oraz
wysokość położenia korony kła. Wierzchołek korzenia
może znajdować się w trzech strefach (ryc.10):
1 strefa – okolica typowa dla występowania kła;
2 strefa – okolica pierwszego przedtrzonowca stałego;
3 strefa – okolica drugiego przedtrzonowca stałego.
Wysokość położenia korony kła określano w czterech
strefach względem siekacza górnego stałego, na który się
ona rzutuje (ryc.11):
1 strefa – poniżej połączenia szkliwno- cementowego siekacza;
2 strefa – powyżej połączenia szkliwno-cementowego siekacza a poniżej połowy wysokości korzenia;
3 strefa – powyżej połowy wysokości korzenia, ale nie
przekracza jego wierzchołka;
4 strefa – powyżej wierzchołków.
In publications and studies dealing with impacted canine, the root apex position and vertical (height) position
of the crown are also determined additionally to the abovementioned indices. The root apex may be located in one of
the following three sectors (Fig.10):
1 sector – area typical of a canine;
2 sector – area of the first permanent premolar;
3 sector – area of the second permanent premolar.
The height of the position of the canine crown was determined in four sectors according to the upper incisor the
crown projects onto (Fig.11):
1 sector – below the enamel-cement line of the incisor;
2 sector – above the enamel-cement line of the incisor and
below the middle of the root height;
3 sector – above the middle of the root height, but not
above its apex;
4 sector – above the apexes.
132
2006
Prace oryginalne
Original papers
tom 2 nr 5
2006
volume 2 no 5
Rycina 10.Strefy położenia wierzchołka korzenia kła zatrzymanego wg Mandall i Orth (schemat)
Figure 10. Sectors used for positioning the root apex of the impacted canine by Mandall and Orth (diagram)
Rycina 11.Strefy położenie korony kła zatrzymanego względem siekacza górnego stałego wg Mandall i Orth
(schemat)
Figure 11. Sectors used for positioning the crown of the impacted
canine with regard to the permanent upper incisor by
Mandall and Orth (diagram)
Do diagnostyki położenia zatrzymanego kła górnego
przydatne są również zdjęcia zgryzowe podniebienia
(31,32), na których można wyznaczyć wskaźnik strefy zatrzymania i kąt γ.
Wskaźnik strefy zatrzymania na zdjęciu zgryzowym podniebienia - określa położenie guzka kła zatrzymanego w
możliwych pięciu strefach określanych w stosunku do sąsiadujących zębów (ryc.12,14):
Bitewings of the palate are also useful for diagnosing
the position of the impacted maxillary canine because they
make it possible to determine both the impaction sector
index and angle γ.
Impaction sector index on occlusal radiograph of the palate determines position of the cusp of the impacted canine
in five possible sectors defined with regard to the neighboring teeth (Fig.12,14):
Rycina 12.Wskaźnik strefy zatrzymania na zdjęciu zgryzowym
podniebienia wg Ericsona i Kurola ( schemat)
Figure 12. Impaction sector index on bitewings of the palate by
Ericson and Kurol (diagram)
Rycina 13.Wskaźnik inklinacji kła dla zdjęcia zgryzowego podniebienia wg Ericsona i Kurola (schemat)
Figure 13. Canine inclination index for bitewings of the palate by
Ericson and Kurol (diagram)
strefa 1 – guzek kła górnego rzutuje się między linią pośrodkową a osią długą siekacza centralnego;
strefa 2 – guzek kła górnego rzutuje się między oś długą
siekacza centralnego a linią styczną do jego brzegu dystalnego;
sector 1 – the cusp of the maxillary canine is projected
between the median line and long axis of the
central incisor;
sector 2 – the cusp of the maxillary canine is projected
between the long axis of the central incisor and
line adjacent to its distal edge;
133
2006
Prace oryginalne
Original papers
tom 2 nr 5
2006
volume 2 no 5
Rycina 14.Zdjęcie zgryzowe podniebienia – przykład zastosowania wskaźników
Figure 14. Bitewings of the palate – exemplary use of the indices
strefa3 –
guzek kła górnego rzutuje się między linią styczną do brzegu dystalnego siekacza centralnego a
osią długą siekacza bocznego;
strefa 4 – guzek kła górnego rzutuje się między osią długą
siekacza bocznego a linią styczną do jego brzegu dystalnego;
strefa 5 – guzek kła górnego rzutuje się między linią styczną do brzegu dystalnego siekacza bocznego a
styczną do powierzchni mezjalnej przedtrzonowca;
Wskaźnik inklinacji kła dla zdjęcia zgryzowego podniebienia – określany jest przez kąt γ zawarty miedzy linią pośrodkową a osią długą zatrzymanego kła (ryc.13,14).
Analiza zdjęć rentgenowskich i umiejętność ich odczytywania, poprzedzona wnikliwym badaniem klinicznym,
pozwala na ustalenie odpowiedniego planu odzyskania kła
zatrzymanego. Ze względu na trudności w jednoznacznej
ocenie położenia zatrzymanych kłów górnych opisane
wskaźniki mogą pomóc w sprecyzowaniu jego lokalizacji.
Jest to przydatne, a wręcz konieczne by leczenie ortodontyczno-chirurgiczne zakończyło się powodzeniem. Istnieje więc potrzeba zapoznania się i wprowadzenia w praktyce
tych wskaźników, które mogą stać się przydatnym klinicznie narzędziem w ustaleniu prognozy co do możliwości
odzyskania kła. Na podstawie analizy piśmiennictwa oraz
przeniesienia opisywanych wskaźników położenia kła zatrzymanego na pantomogramy pacjentów ustalono następujące wnioski.
Wnioski
Z analizy zebranego piśmiennictwa i zdjęć panoramicznych wywnioskowano, że:
1. Wśród zębów zatrzymanych największe estetyczne znaczenie mają kły górne o czym świadczy liczba opracowań dotyczących jego zatrzymania i zainteresowanie
metodami jego odzyskania.
sector 3 – the cusp of the maxillary canine is projected between the line adjacent to the distal edge of the
central incisor and long axis of the lateral incisor;
sector 4 – the cusp of the maxillary canine is projected
between the long axis of the lateral incisor and
line adjacent to its distal edge;
sector 5 – the cusp of the maxillary canine is projected
between the line adjacent to the distal edge of
the lateral incisor and line adjacent to the mesial surface of the premolar;
Canine inclination index for bitewings of the palate is
defined by the angle γ between the midline and long axis of
the impacted tooth (Fig.13,14).
After a clinical examination, analysis of radiographs
and their correct interpretation make it possible to develop a proper treatment plan. An unequivocal evaluation of
the impacted maxillary canines’ position is rather difficult
but the above-mentioned indices may help describe their
position in detail. Thus, they are not only helpful but may
also prove necessary for a successful orthodontic and surgical treatment. To sum up, dentists should study and apply
in practice the indices which may become a useful clinical
assessment tool for prognosing the possibility to recover
impacted cuspids.
Conclusions
1. Among the impacted teeth the greatest importance has
an upper canine. The quantity of studies dealing with
the impaction of canine proves that researches are interested about the methods of its regain is still inquiring.
2. Panoramic views are the main and common source of
information about impacted canine position; they can
be supported by bitewings and more rarely – dental
radiographs and another up to date radiological techniques.
134
2006
Prace oryginalne
Original papers
tom 2 nr 5
2006
volume 2 no 5
2. Pantomogramy stanowią główne i powszechnie dostępne źródło informacji o położeniu kła zatrzymanego;
mogą one być wspomagane zdjęciami zgryzowymi, rzadziej zębowymi oraz innymi nowoczesnymi technikami radiologicznymi.
3. Opisane wskaźniki położenia kła zatrzymanego wspierają badanie kliniczne i ułatwiają obiektywną ocenę jego
położenia, zwiększając wartość informacyjną dwuwymiarowego pantomogramu.
3. Described indexes of impacted canine position back
clinical investigation and make easier its objective localization, and elevate the informative value of twodimensional panoramic views.
Piśmiennictwo
References
1. Moyers RE: Handbook of orthodontics for the student and general practitioner. Chicago, London, Boca Raton: YearBook
Publishers Inc.; 1973.
2. Jacoby H: The etiology of maxillary canine impactions. Am J
Orthod 1983, 84(2), 125-132.
3. Mandall NA, Orth M: Radiographic factors affecting the management of impacted upper permanent canines. J Orthod 2000,
27, 169-173.
4. Strużak-Wysokińska M, Wysokińska-Miszczuk J, Kamińska K:
Umiejscowienie zębów zatrzymanych w obrazie radiologicznym.
Czas. Stomat. 1990, 43(10), 604-608.
5. Mak D’Amico R, Bjerklin K, Kurol J: Long-term results of orthodontic treatment of impacted maxillary canines. Angle Orthod 2002, 73(3), 231-238.
6. Leifert S, Jonas I: Dental anomalies as a microsymptom of palatal canine displacement. J Orofac Orthop 2003, 64, 108-120.
7. Thun-Szretter K, Dowżenko A, Piekarczyk B: Zastosowanie rentgenowskich zdjęć wewnątrzustnych zgryzowych w diagnostyce
zębów zatrzymanych. Czas. Stomat. 2003, 56(11), 779-784.
8. Langberg B, Peck S: Tooth size reduction associated with occurence of palatal displacement of canines. Angle Orthod 1999,
70(2), 126-128.
9. Williams B: Diagnosis and prevention of maxillary cuspid impaction. Angle Orthod 1981, 51(1), 30-40.
10. Mlosek K, Kozłowski J, Thun-Szretter K: Zdjęcia panoramiczne
a postępy w diagnostyce radiologicznej zębów nadliczbowych.
Czas. Stomat. 1986, 39(7), 437-449.
11. Kokich VG:Surgical and orthodontic management of impacted
maxillary canines. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2004, 126,
278-283.
12. Stewart J, Heo G, Glover K: Factors that relate treatment duration for patients with palatally impacted maxillary canines. Am J
Orthod Dentofacial Orthop 2001, 119, 216-225.
13. Jacobs S: Localization of the unerupted maxillary canine: How
to and when to. Am J Orthod Dentofacial Orthop 1999, 115,
314-322.
14. Ericson S, Kurol J: Resorption of incisors after ectopic eruption
of maxillary canines: a CT study. Angle Orthod 2000, 70(6),
415-423.
15. Ericson S, Kurol J: Resorption of maxillary lateral incisors caused by ectopic eruption of the canines. Am J Orthod Dentofacial
Orthop 1988, 94, 503-513.
16. Kettle M: Treatment of the unerupted maxillary canine. Dental
Practitioner and Dental Record 1958, 8, 245-255.
17. Ericson S, Kurol J: Radiographic examination of ectopically erupting maxillary canines. Am J Orthod Dentofacial Orthop 1987,
91, 483-492.
18. Fox NA, Fletcher GA, Horner K: Localizing maxillary canines
using dental panoramic tomography. Br Dent J 1995, 179, 416420.
19. Mason C, Papadakou P, Roberts G: The radiographic localization of impacted maxillary canines: a comparison of methods.
Eur J Orthod 2001, 23, 25-34.
20. Kościukiewicz-Michiewicz I, Wilk-Cieślińska G, Potoczek M:
Ocena położenia zatrzymanych kłów w szczęce na podstawie zdjęć
pantomograficznych. Czas. Stomat., 1984, 37(8), 612-618.
21. Aydin U, Yilmaz HH: Transmigration of impacted canines. Dentomaxillofacial Radiology 2003, 32, 198-200.
22. Aydin U, Yilmaz HH, Yildirim D: Incidence of canine impaction and transmigration in a patient population. Dentomaxillofacial Radiology 2004, 33, 164-169.
23. Armstrong C, Johnston C, Burden D: Localizing ectopic maxillary canines – horizontal or vertical parallax? Eur J Orthod 2003,
25, 585-589.
24. Jacobs S: Radiographic localization of unerupted mandibular
anterior teeth. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2000, 118,
432-438.
25. Jacobs S: Radiographic localization of unerupted teeth: further
findings about vertical tube shift method and other localization
techniques. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2000, 118, 439447.
26. Jacobs S: Radiographic localization of unerupted maxillary anterior teeth using the vertical tube shift technique: the history and
application of the method with some case reports. Am J Orthod
Dentofacial Orthop 1999, 116, 415-423.
27. White SC, Pharoah MJ: Film rentgenowski, ekrany wzmacniające i kratki przeciwrozproszeniowe. W:Radiologia stomatologiczna. Lublin: Czelej; 2002 s. 92.
28. Ericson S, Bjerklin K, Falahat B: Does the canine dental follicle
cause resorption of permanent incisors roots? A computed tomographic study of erupting maxillary canines. Angle Orthod
2001, 72(2), 95-104
29. Lindauer SS, at al.: Canine impaction identified early with panoramic radiographs. JADA 1992, 123(3), 91-97
30. Schmuth G.P. Freisfeld M., Köster O., et al.: The application of
computerized tomography (CT) in cases of impacted maxillary
canines. Eur. J. Orthod., 1992, 14 269-301.
31. Thun-Szretter K., Dowżenko A., Piekarczyk B., Smolczyk- Wanyura D., Zadurska M., Tuderek- Sobocińska G.: Zastosowanie
rentgenowskich zdjęć zewnątrzustnych zgryzowych w diagnostyce zębów zatrzymanych. Czas. Stomat., 2003, LVI, 11, 779-783.
32. Rakosi T, Jonas I, Graber TM: Orthodontic Diagnosis. Editors:
KH Rateitschak, HF Wolf, Thieme Medical Publishers Inc. New
York 1993
33. Thun-Szretter K., Markiewicz H., Tuderek-Sobocińska G., Juszczyk-Popławska B.: Zastosowanie systemu Digora do oceny położenia zębów zatrzymanych. Czas. Stomat., 1997, L, 6, 434-439.
135