Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych

referencje
Centrum Ewaluacji i Analiz
Polityk Publicznych
Uniwersytetu Jagiellońskiego
dr hab. Jarosław
Górniak, prof. UJ
Kierownik Centrum
Jak Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych UJ
wykorzystuje w swojej pracy programy IBM SPSS?
*
Firma Predictive Solutions od 2012 roku
nosi nazwę Predictive Solutions.
Posiada w swojej ofercie, między innymi,
rozwiązania z rodziny IBM SPSS
(wcześniej SPSS).
W roku 2009 została zrealizowana fuzja
pomiędzy IBM Corp. a SPSS Inc.
Predictive Solutions (dawniej SPSS Polska)* zadaje nam co roku, w ramach świetnego programu dla uczelni o wdzięcznej nazwie ARIADNA, pytania dotyczące zakresu wykorzystania
oprogramowania IBM SPSS w nauczaniu studentów. Rzeczywiście, wykorzystujemy go intensywnie, m.in. w ramach różnych, licznych kursów analizy danych realizowanych w ramach
specjalizacji Badania społeczne i analiza danych na II stopniu kierunku Socjologia. Teraz
zadano mi pytanie o zakres wykorzystania tego oprogramowania w pracach badawczych,
które prowadzimy w ramach Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych UJ – jednostki
badawczej powstałej w oparciu o Zakład Socjologii Gospodarki, Edukacji i Metod Badań
Społecznych Instytutu Socjologii UJ.
Centrum prowadzi badania i opracowuje ekspertyzy, a także realizuje szkolenia dla potrzeb
administracji publicznej na poziomie centralnym, regionalnym i lokalnym. Są to zarówno
badania ewaluacyjne, jak i diagnostyczne, opracowania strategiczne i metodologiczne. Obecnie zespół realizuje m.in. systemowy projekt badawczy Bilans Kapitału Ludzkiego w partnerstwie z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości i projekt Równe traktowanie standardem
dobrego rządzenia z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów.
Na pytanie o zakres wykorzystania programów IBM SPSS można lapidarnie odpowiedzieć,
że trudno wskazać obszar, w którym byśmy go nie wykorzystywali. Jeśli uzasadnione jest
wykonanie badań przy pomocy ankiet internetowych, dane gromadzimy przy pomocy programu IBM SPSS Data Collection. Ułatwia on bardzo zarówno przygotowanie formularzy,
jak i, przede wszystkim, sprawne przeprowadzenie i monitoring badań. Ma także moduł
do ręcznego wprowadzania danych, co ciągle jest przydatną funkcją.
Oczywiście, w analizie danych niezastąpiony jest SPSS (obecnie IBM SPSS Statistics). To nie
tylko stara nazwa tego pakietu, kryjąca się za skrótem Statistical Package for Social Sciencies,
wabi do użycia tego programu, lecz przede wszystkim rzeczywiste dostosowanie do potrzeb
badań społecznych, zwłaszcza badań sondażowych. Program ma świetny moduł przygotowania danych do analizy i umieszcza wyniki analiz w tabelach o jakości publikacyjnej, co ułatwia
sprawne przygotowanie raportów. Bardzo wygodnie losuje się przy pomocy modułu IBM
SPSS Complex Samples próby do badań, nawet o bardzo skomplikowanym planie.
Pakiety statystyczne z czołówki mają zbliżony zakres procedur analitycznych, więc o preferencjach co do ich użycia decydują cechy dodatkowe, takie jak łatwość opanowania programu czy
właśnie ułatwienie szybkiego przygotowania eleganckiego raportu tabelarycznego, w czym
moduł IBM SPSS Custom Tables jest niedościgniony. O przygotowaniu danych do analizy
wspomniałem dlatego, że ta czynność pochłania co najmniej ok. 4/5 czasu pracy analityka.
Intuicyjność i elastyczność rozwiązań w tym zakresie decyduje o mocnych stronach programu.
Osobnym, ale dobrze zgranym z IBM SPSS Statistics programem jest IBM SPSS Amos – program służący do modelowania strukturalnego ze zmiennymi ukrytymi. Trzeba przyznać,
ze AMOS wyznaczył nowy standard pracy użytkownika dla tego rodzaju programów: zamiast
skomplikowanego języka służącego definiowaniu modeli, mamy możliwość sprawnego
i estetycznego narysowania struktury zależności pomiędzy zmiennymi, a następnie oszacowania modelu i zaprezentowania z automatycznie dodanymi wartościami parametrów
i miar jakości dopasowania do danych.
IBM SPSS Modeler uzupełnia repertuar wykorzystywanego przez nas oprogramowania. W stosunku do IBM SPSS Statistics odgrywa on w przypadku naszej działalności rolę pomocniczą,
a to ze względu na to, że analizujemy przede wszystkim dane gromadzone jednorazowo,
pod kątem określonego projektu. Program ten jest natomiast dedykowany przede wszystkim do budowania modeli analitycznych pracujących w oparciu o stale napływające dane
gromadzone w instytucjach i automatycznego wykonywania powtarzalnych analiz o nawet
bardzo wysokiej złożoności i na wielkich zbiorach danych. Utrzymujemy w gotowości nasze
kompetencje w zakresie pracy z SPSS Modeler (zwanym kiedyś wdzięcznie Clementine), gdyż
uważamy, że administracja publiczna będzie wykorzystywać oprogramowanie tego rodzaju
na dużo większą skalę niż obecnie, przede wszystkim do analizy danych gromadzonych
w systemach finansów, sprawozdawczości i zarządzania usługami publicznymi.
W naszej pracy wykorzystujemy także programy analityczne innych producentów, w tym
programy do jakościowej analizy danych. Jednak w obszarze analiz ilościowych nasz warsztat
jest zdominowany przez IBM SPSS. Dobra współpraca ze strony Predictive Solutions – jakość
oferty dla uczelni, reagowanie na nasze potrzeby, współpraca przy kształceniu studentów –
niewątpliwie stanowi także osobliwą wartość dodaną.