Studia Politologiczne nr 38. Przeciwdziałanie terroryzmowi we

STUDIA
POLITOLOGICZNE
VOL. 38
Spis treści
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
STUDIA I ANALIZY
Janusz Ziarko
Dyskurs o terroryzmie – jego uwarunkowania i potrzeba
prowadzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tomasz R. Aleksandrowicz
Bezpieczeństwo wewnętrzne w świecie sieci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aleksandra Zięba
Problem terroryzmu w wybranych państwach
Europy Środkowej i Południowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Remigiusz Rosicki
Information and anti-terrorist security of Poland. A critical
analysis exemplified with the tasks and activity of the Internal
Security Agency . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Michał Brzeziński
The issue of terrorism in Poland’s state emergency regulations . . .
Kamila Lenkiewicz, Dominik Gogółka
Analiza procedur reagowania Policji w sytuacji ataku aktywnego
zabójcy z uwzględnieniem portretu psychologicznego i czynników
ryzyka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Witold Ostant
Global War on Terrorism – między terrorem a terroryzmem . . . . .
Miron Lakomy
Internet w działalności tzw. Państwa Islamskiego: nowa jakość
cyberdżihadyzmu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
13
34
55
88
106
120
134
156
***
Anna Siewierska-Chmaj, Iryna Bilousova
Mitologia polityczna współczesnej Ukrainy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Patrycja Operacz
Kazachstan wobec procesów integracyjnych w Azji Centralnej . . . . 204
5
Oksana Kukuruz
Polityka tworzenia prawa w pracach polskich prawników – aspekty
politologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tomasz Tulejski
Edmund Burke – ostatni syn Rewolucji Chwalebnej . . . . . . . . . . . .
Grzegorz Pastuszko
Konwenans Salisbury’ego w brytyjskim porządku konstytucyjnym
Katarzyna Skiert
Program Erasmus Mundus WEBB jako inicjatywa wymiany
akademickiej w ramach Partnerstwa Wschodniego . . . . . . . . . . . . . .
RECENZJE
Izabela Zawiślińska (red.), Współczesne państwo a dług publiczny.
Dylematy i mity (Eduard Tarnawski) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bogusława Dobek-Ostrowska, Jan Garlicki (eds.), Political Communication
in the Era of New Technologies (Robert Staniszewski). . . . . . . . . . . . .
Tadeusz Bodio (red.), Kaukaz Północny: elity, reżimy, etnopolityka,
bezpieczeństwo (Katarzyna Skiert). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ryszard Skarzyński (red.), Przedmiot poznania politologii.
Podstawy dyscypliny nauki (Piotr Lewandowski) . . . . . . . . . . . . . . . .
Jan Garlicki (red.), Legitymizacja transformacji i systemu politycznego
w Polsce (Urszula Kurcewicz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Edyta Pietrzak, Ku globalnemu społeczeństwu obywatelskiemu.
Transgresje idei (Rafał Więckiewicz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
219
237
261
278
293
298
304
310
315
322
Autorzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
STUDIA
POLITOLOGICZNE
VOL. 38
Contents
Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
STUDIES AND ANALYSIS
Janusz Ziarko
Discourse on Terrorism – The Conditions and the Need
of Counducting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tomasz R. Aleksandrowicz
Internal Security in the World of Networks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aleksandra Zięba
The Problem of Terrorism in Selected Countries of Central
and Southern Europe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Remigiusz Rosicki
Information and anti-terrorist security of Poland. A critical
analysis exemplified with the tasks and activity of the Internal
Security Agency . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Michał Brzeziński
The issue of terrorism in Poland’s state emergency regulations . . .
Kamila Lenkiewicz, Dominik Gogółka
Analysis of the Police Response Procedures in Case of an Active
Shooter Attack, Taking Into Account the Psychological Image
and Risk Factors. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Witold Ostant
Global War on Terrorism – Between Terror and Terrorism . . . . . . .
Miron Lakomy
Internet in Activities of the So Called Islamic State:
A New Trend in Cyberjihadism? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
13
34
55
88
106
120
134
156
***
Anna Siewierska-Chmaj, Iryna Bilousova
Political Mythology of Contemporary Ukraine . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Patrycja Operacz
The Problems of Integration Processes in Central Asia
in the Policy of Kazakhstan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
7
Oksana Kukuruz
Policy of Law-Creation in Publications of Polish Lawyers:
Political Science Aspekts. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tomasz Tulejski
Edmund Burke – the Last Son of the Glorious Revolution . . . . . .
Grzegorz Pastuszko
Salisbury’s Convention in the British Constitutional Order . . . . . .
Katarzyna Skiert
Eastern Partnership, Politics in Education, Erasmus Mundus
Programme, Academic Exchange. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
REVIEWS
Izabela Zawiślińska (red.), Współczesne państwo a dług publiczny.
Dylematy i mity (Eduard Tarnawski) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bogusława Dobek-Ostrowska, Jan Garlicki (eds.), Political Communication
in the Era of New Technologies (Robert Staniszewski). . . . . . . . . . . . .
Tadeusz Bodio (red.), Kaukaz Północny: elity, reżimy, etnopolityka,
bezpieczeństwo (Katarzyna Skiert). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ryszard Skarzyński (red.), Przedmiot poznania politologii.
Podstawy dyscypliny nauki (Piotr Lewandowski) . . . . . . . . . . . . . . . .
Jan Garlicki (red.), Legitymizacja transformacji i systemu politycznego
w Polsce (Urszula Kurcewicz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Edyta Pietrzak, Ku globalnemu społeczeństwu obywatelskiemu.
Transgresje idei (Rafał Więckiewicz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
219
237
261
278
293
298
304
310
315
322
Authors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
STUDIA
POLITOLOGICZNE
VOL. 38
Wprowadzenie
Prezentowany tom „Studiów Politologicznych” poświęcony jest terroryzmowi – formie radykalnej przemocy politycznej zastraszającej społeczeństwa, podejmowanej z premedytacją w celu wyrażenia sprzeciwu
i protestu. Okrucieństwo aktu terrorystycznego ma oburzyć i przerazić.
Stąd terroryzm bywa ujmowany jako metoda działania, której psychologicznym efektem jest wywoływanie terroru. Z kolei jako zjawisko, terroryzm wiązany jest z trzema zagadnieniami: (1) z gwałtowną taktyką
działania opartą na stosowaniu przemocy, (2) z dominującą aktywnością
podmiotów niepaństwowych, (3) oraz z celami politycznymi. Wokół tych
trzech tematów skupiają się studia nad terroryzmem, którym według
świata nauki oraz ekspertów towarzyszy nie tylko dyskurs akademicki, ale
również stanowiska formułowane przez państwa, debaty publiczne stymulowane przez media oraz dyskusje w środowiskach pozasytemowych
wspierających użycie przemocy.
W przeciwdziałaniu terroryzmowi szczególne znaczenie przypisuje się
wydarzeniom z dnia 11 września 2001 r. W związku z nimi, powszechnym
priorytetem stała się walka z organizacjami terrorystycznymi, toczona
na różnych poziomach (państwowym, regionalnym, międzynarodowym),
skoncentrowana na kryminalizacji i penalizacji czynów terrorystycznych,
instytucjonalizacji wyspecjalizowanych organów oraz umacnianiu współpracy międzynarodowej. W ujęciu porządkującym przeciwdziałanie terroryzmowi obejmuje: rozpoznanie (monitorowanie i prognozowanie),
zapobieganie, zwalczanie (ustalenie, unieszkodliwienie/ujęcie, ukaranie
i uniemożliwienie), ochronę oraz reagowanie. Obecnie terroryzm stał
się strategią racjonalnego wyboru, skutecznie zastępując fanatyczną rządzę niszczenia. Współcześni terroryści czerpią wiedzę, normy i wartości
z kultury politycznej, do której się zwracają i którą równocześnie, w swej
retoryce, negują.
Podejmując trud zmierzenia się z tak ważnym problemem warto
pamiętać, iż zwalczanie terroryzmu to nie tylko walka przeciw komuś
i czemuś, ale przede wszystkim walka o wartości i zasady, na gruncie
których zbudowane jest państwo i społeczeństwo. Były kanclerz RFN
Helmut Schmidt w jednym z wywiadów udzielonych z okazji trzydzie9
WPROWADZENIE
stolecia wydarzeń Niemieckiej Jesieni (Deutscher Herbst, 1977 r.) stwierdził, że „państwo prawa nie musi zwyciężyć, nie musi też przegrać, musi
przetrwać”1.
Pamiętając o tym przesłaniu, a także o trudnościach związanych
z definiowaniem i uwarunkowaniami terroryzmu, jak również o niebezpieczeństwach wynikających z jego zwalczania, prezentujemy zbiór
ciekawych artykułów. W niniejszym tomie Czytelnik znajdzie teksty
autorstwa profesora Janusza Ziarki z Krakowskiej Akademii im. Andrzeja
F. Modrzewskiego, profesora Tomasza R. Aleksandrowicza z Wyższej
Szkoły Policji w Szczytnie oraz z Collegium Civitas w Warszawie, doktor
Aleksandry Zięby z Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, doktora Remigiusza Rosickiego z Wydziału Nauk Politycznych
i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, doktora Michała Brzezińskiego z Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu
Warszawskiego, doktorantów Kamili Lenkiewicz z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i Dominika Gogółki z Uniwersytetu Warszawskiego, doktora Witolda Ostanta z Instytutu Zachodniego w Poznaniu
oraz doktora Mirona Lakomego z Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego.
W artykule Janusza Ziarki zaprezentowano teoretyczne aspekty prowadzonych powszechnie dyskusji na temat zjawiska terroryzmu. Wskazano
w nim m.in. na znaczenie czynników kulturowych, sposobów podejścia,
a także języka używanego przez uczestników dyskursu. Tekst Tomasza
R. Aleksandrowicza wskazuje na sieciowość społeczeństw oraz stosunków międzynarodowych i uznaje ich znaczący wpływ na współczesne
rozumienie bezpieczeństwa, w tym na konieczność jego zintegrowanego
postrzegania oraz odejścia od klasycznego podziału na bezpieczeństwo
narodowe i wewnętrzne. W artykule Aleksandry Zięby dokonano analizy porównawczej wybranych systemów organizacyjno-funkcjonalnych
przeciwdziałania terroryzmowi krajów Europy Środkowej i Południowej.
Skoncentrowano się na problematyce zwalczania terroryzmu i skali zagrożenia w Polsce, Republice Czeskiej oraz Hiszpanii i Włoszech. Tekst
Remigiusza Rosickiego analizuje bezpieczeństwo informacji oraz bezpieczeństwo antyterrorystyczne Polski. Podejmuje także pytania o związki
zachodzące między powoływaniem się na zagrożenie bezpieczeństwa
a ograniczeniami wolności i praw jednostki. Całość uzupełnia charakterystyka zadań i działań Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. W artykule Michała Brzezińskiego sprawdzono sposób uregulowania zagrożeń
1
10
H. Schmidt, Ich bin in Schuld verstick, „Die Zeit”, 30.08.2007 r.
SP Vol. 38
WPROWADZENIE
terrorystycznych w obecnie obowiązujących polskich ustawach o stanach
nadzwyczajnych, tj. o stanie klęski żywiołowej, o stanie wyjątkowym
i o stanie wojennym. Skupiono się w nim na przesłankach zastosowania
oraz na środkach nadzwyczajnych. W tekście Kamili Lenkiewicz i Dominika Gogółki scharakteryzowano zjawisko aktywnego strzelca. Odniesiono
się również do stanu przygotowania polskiej Policji na ten typ zagrożenia.
Artykuł Witolda Ostanta krytycznie ujmuje zagadnienie tzw. globalnej
wojny z terroryzmem, której celem jest nie tylko zwalczanie terroryzmu,
ale również utrzymanie wiodącej pozycji USA w środowisku międzynarodowym. Tekst Mirona Lakomego koncentruje się na przedstawieniu propagandowej aktywności tzw. Państwa Islamskiego w Internecie, zwraca
uwagę na jej profesjonalizację oraz na potencjał samego Internetu jako
narzędzia, za pomocą którego można wpływać na poziom zagrożenia
islamistycznym terroryzmem.
Mamy nadzieję, że zaprezentowane artykuły ukazują złożoność
współczesnego terroryzmu – zagadnienia, które wymaga dalszych,
wszechstronnych i pogłębionych analiz, od filozoficznych i politologicznych począwszy, na prawniczych skończywszy. Przekazując Czytelnikowi
niniejszy tom zachęcamy do dalszego rozwijania naukowej refleksji nad
terroryzmem oraz do politycznej debaty nad charakterem, kierunkiem
i skutkami walki z tym zagrożeniem.
Oprócz tekstów poświęconych terroryzmowi, polecamy także Państwu publikacje dodane przez Redakcję „Studiów”, które dotyczą innych
zagadnień o charakterze politologicznym.
Życzymy interesującej lektury.
Redaktorzy tomu
Aleksandra Zięba, Michał Brzeziński