docKozuchow. Sredniowieczne miasto?
download 
Reklamacja Transkrypt
Kozuchow. Sredniowieczne miasto?
www.ciekawe-miejsca.net Miasta i miasteczka: Kożuchów Kożuchów. Średniowieczne miasto? W zimowy dzień Kożuchów to zwykłe senne miasteczko, gdzie wieczorem nie ma prawie nikogo na ulicach. W rzeczywistości – mało miejscowości na Ziemi Lubuskiej może pochwalić się tak bogatą historią. gowskiego. W końcu XIII wieku wskutek napływu osadników z zachodu nazwa miasta zgermanizowała się i odtąd brzmiała Freystadt, co również sugerowało, że mieszkańcy tego miasta cieszyli się licznymi przywilejami (Freystadt w dosłownym tłumaczeniu znaczy wolne miasto). Kożuchów. Średniowieczne miasto? Mimo że dzisiaj Kożuchów należy do województwa lubuskiego, historycznie stanowi część Śląska – był obok Zielonej Góry i Żagania najbardziej wysuniętym na północ przyczółkiem tego regionu. Poza tym Kożuchów to także drugi pod względem wielkości ośrodek miejski w księstwie głogowskim. Kościół Łaski i pastorówka Siłą gospodarczą miasta były liczne cechy (m.in. sukienników, rzeźników, stolarzy, piwowarów), a także kupcy, którzy handlowali na targach w Wielkopolsce. W XV wieku Kożuchów zyskał nawet przywilej bicia własnej monety. Na ten okres przypadały najlepsze lata 10-tysięczna miejscowość ma bardzo ciekawą i znaczącą dla Śląska historię. Pierwszy raz nazwa Cosuchov pojawiła się w 1273 roku w dokumencie wystawionym przez Konrada I Gło1 nr 12 (21), Grudzień 2008 www.ciekawe-miejsca.net Miasta i miasteczka: Kożuchów miejscowości – istniały tu 3 kościoły, ratusz, zamek, a także rozbudowane mury obronne. Przez cały XV wiek księstwem głogowskim wstrząsały wojny sukcesyjne. W Kożuchowie rezydowali Henryk IX i jego syn, Henryk XI, nieudolny władca za czasów którego miasto było dwukrotnie oblegane. Mimo to, aż do wojny trzydziestoletniej (1618–48) Kożuchów pozostał bogatą miejscowością. le. Brak wody (przez Kożuchów nie płynie rzeka) i postawa mieszkańców, którzy byli zmęczeni wojnami czasów napoleońskich, sprawiły, że poza jednym zakładem włókienniczym, nie rozwinął się tu żaden przemysł. Tak pozostało do dziś – mimo że jeszcze w XIX wieku w skład miasta weszły jego przedmieścia. Dwa pierścienie murów miejskich Układ miasta nie zmienił się od średniowiecza Po przyjeździe do Kożuchowa od razu rzuca się w oczy zachowany średniowieczny układ miasta z zachowanymi częściowo murami obronnymi. W XVII wieku na to średniowieczne miasto spadło kilka kataklizmów naraz: wejście wojsk saksońsko-szwedzkich, przegnanych potem przez wojska cesarskie, odebranie protestantom prawa do praktykowania własnej religii, pożary – w efekcie dopiero na początku następnego stulecia Kożuchów podniósł się z upadku. O powracającym znaczeniu miasta świadczy umieszczenie tu jednego z sześciu kościołów Łaski (1709). Kożuchów rozwijał się również za czasów pruskich, jednak olbrzymi pożar w końcu XVIII wieku, kiedy spłonęło ponad 200 domów i ratusz, spowodował zastój miasta. Niewiele zmieniło się w XIX wieku, kiedy okoliczne miejscowości (np. Zielona Góra, Nowa Sól) rozwijały się, zostawiając Kożuchów w ty- Nad miastem góruje sylwetka kościoła Najlepiej prezentują się one od strony zachodniej i południowej. Jedyną za2 nr 12 (21), Grudzień 2008 www.ciekawe-miejsca.net Miasta i miasteczka: Kożuchów chowaną bramą jest Krośnieńska od strony północnej. Wewnątrz znajduje się Izba Regionalna ze zbiorami historycznymi. Mury budowano z rozmaitych dostępnych w okolicy materiałów: kamieni, cegieł, a także rudy darniowej o charakterystycznym ciemnym odcieniu. tafiów z XVI i XVII wieku, a wewnątrz barokowa ambona oraz ołtarz główny z wkomponowanym pośrodku oknem. W obrębie murów miejskich warto zobaczyć jeszcze zamek, który mocno przekształcono w XIX wieku na potrzeby klasztoru karmelitów, a obecnie znajduje się tu Kożuchowski Dom Kultury i Sportu. Twierdza pierwotnie została wpisana w obręb murów, których stanowiła najbardziej na północ wysuniętą część. Dziś jedynymi elementami przypominającymi o jej obronności są ośmioboczna wieża oraz szkarpy na narożach. Gotycki kościół farny z XIV wieku Kożuchowski zamek mocno przekształcono w ubiegłych stuleciach Najważniejszą bez wątpienia budowlą Kożuchowa jest kościół Oczyszczenia NMP z lat 1340–69 – potężna trójnawowa hala z wieżą, prezentująca się wyjątkowo okazale zza murów miejskich. Każda z naw kościoła przykryta jest osobnym dachem. Ta nietypowa na Śląsku bryła może sugerować, że w budowie świątyni brali udział mistrzowie z północy (podobne rozwiązania ma np. kościół św. Katarzyny w Gdańsku). Na ścianach zewnętrznych świątyni zachowało się kilkanaście rzeźbionych epi- Na Rynku, poza kamienicami (niektóre posiadają renesansowe dekoracje, np. Rynek 3 i 22) wartościową budowlą, choć bardzo kuriozalną, jest ratusz. Dlaczego kuriozalną? Gdyż składa się on z trzech części: gotyckiej z 1489 roku, klasycystycznej z lat 1848–49 i współczesnej z lat 1963–66. Obejrzawszy ratusz od jego zabytkowej strony, można się nieźle przestraszyć, obchodząc go dookoła. Budynek po prostu nie miał szczęścia – spalił się w 1945 roku i trzeba było go „odbudowywać”. 3 nr 12 (21), Grudzień 2008 www.ciekawe-miejsca.net Miasta i miasteczka: Kożuchów zamknięty, a warto go zwiedzić, gdyż jest to jedna z większych siedemnastowiecznych protestanckich nekropolii. Bogate wnętrze protestanckiego kościoła, po którym... Podobnie, w PRL-u szczęścia nie miał kościół Łaski im. Winnicy Pańskiej. Budynek ten, zbudowany w konstrukcji szachulcowej z drewna i cegły, powstał w 1709 po pokoju altransztadzkim, kiedy król Szwecji wymusił na cesarzu przyzwolenie na postawienie 6 kościołów dla śląskich protestantów. W XIX wieku kożuchowską swiątynię przebudowano w duchu neorenesansu (poł. XIX w.) i dobudowano wieżę (1827). Po wojnie nie był używany i został rozebrany w latach 70. Na miejscu kościoła, po którym pozostała tylko samotna wieża znajdują się... metalowe garaże (!). Zniszczono również bogate wnętrze świątyni poza stropem, który rozparcelowano i wywieziono do okolicznych świątyń. ... pozostała jedynie wieża Kożuchów to dla mnie miasto kontrastów – senne, praktycznie bez bazy turystyczno-usługowej, a jednocześnie pełne zabytków – i przede wszystkim posiadające średniowieczny charakter. Taka „nieodkryta atrakcja”. Tekst i zdjęcia: Jakub Jagiełło Informacje praktyczne: Kożuchów leży w woj. lubuskim, w powiecie nowosolskim. Można tu łatwo dojechać z Zielonej Góry drogą 283 lub z Nowej Soli drogą 297, istnieją także połączenia drogowe ze Szprotawą i Żaganiem. Na zwiedzanie Izby Regionalnej, zamku i lapidarium trzeba się umówić. Zobacz na mapie Druga pamiątka po kożuchowskich protestantach to lapidarium, dawny cmentarz ewangelicki. Jest on położony za wysokim murem niemal naprzeciwko kościoła św. Ducha z XIV wieku. Cmentarz niestety zwykle bywa 4 nr 12 (21), Grudzień 2008
