Radioterapia nowotworu gruczołu krokowego

Informacje dla pacjenta
LECZENIE I OPIEKA
Radioterapia nowotworu gruczołu
krokowego
Wszelkie pytania
lub wątpliwości
dotyczące
leczenia należy
kierować do
lekarza lub
pielęgniarki.
Wspólnie z lekarzem podjął Pan decyzję o zastosowaniu
radioterapii w ramach leczenia nowotworu gruczołu krokowego.
W niniejszej broszurze znajdzie Pan odpowiedzi na następujące
pytania:
■ Na czym będzie polegać leczenie.
■ Jak dbać o siebie w trakcie leczenia.
■ Jak ograniczać działania niepożądane i przyczyniać się do
zwiększenia własnego komfortu w trakcie leczenia.
Najczęściej przepisuje się od 25 do 40 lub więcej zabiegów
radiacyjnych (wiązką zewnętrzną). Sama radioterapia jest podobna
do badania rentgenowskiego. Zabieg nie jest bolesny, nie odczuje
go Pan w żaden sposób.
Planowanie leczenia
Po podjęciu decyzji o rozpoczęciu radioterapii zostanie
wyznaczona sesja planowania lub symulacji leczenia. Sesja ta
potrwa od 30 minut do 2 godzin. Podczas sesji do Pana odbytu
i pęcherza moczowego zostaną wprowadzone małe rurki (cewniki)
w celu dokładnej identyfikacji obszaru docelowego.
Podczas tej sesji w badaniu rentgenograficznym zostanie określony
obszar docelowy radioterapii.
Harmonogram sesji terapeutycznych
Sesje terapeutyczne odbywają się od poniedziałku do piątku przez okres 5-8 tygodni. Lekarz
prowadzący ustali z Panem godziny codziennych wizyt. Każda wizyta będzie trwała od
15 do 20 minut. Choć sam zabieg leczniczy może trwać tylko kilka minut, najlepiej będzie
zarezerwować sobie pełną godzinę na:
■ Wykonanie prześwietleń.
■ Spotkania z lekarzem lub pielęgniarką.
■ Nieoczekiwane opóźnienia.
Co tydzień wykonywane będą prześwietlenia mające na celu zapewnienie precyzji ułożenia
ciała na stole zabiegowym. Prześwietlenia te nie będą służyć do diagnozowania problemów
medycznych ani oceniania wyników leczenia.
Będzie Pan spotykał się z lekarzem co najmniej raz w tygodniu w ______________________.
Podczas tych wizyt oceniany będzie postęp leczenia wraz z ewentualnymi działaniami
niepożądanymi. Podczas wizyt będzie Pan również mógł omówić wszelkie wątpliwości
związane z Pana chorobą lub leczeniem.
Po zakończeniu sesji terapeutycznych z użyciem wiązki zewnętrznej lekarz może przepisać
wszczepienie radioaktywnych ziaren do gruczołu krokowego.
Wszczepienie polega na wstrzyknięciu do gruczołu krokowego bardzo małych
promieniotwórczych „ziaren”. Ziarna te w miarę upływu czasu uwalniają
promieniowanie dostarczane do tkanki gruczołu krokowego.
Po zakończeniu rozpadu promieniotwórczego ziarna są wydalane z organizmu.
Konieczne będzie podejmowanie czynności zapobiegawczych w celu ochrony innych
osób przed promieniowaniem. Przed wszczepieniem materiału promieniotwórczego
pielęgniarka omówi z Panem szczegółowe wytyczne.
Znaki wykonywane na skórze
Często do identyfikacji dokładnej lokalizacji obszaru leczenia służą trwałe tatuaże.
Tatuowane znaki mają wielkość pieprzyka i nie wyblakną. Skórę, na której umieszczono
tatuaż można myć w zwykły sposób.
Niekiedy znaki na skórze wykonywane są przy użyciu markera. W celu zapobieżenia
zanikowi tych znaków nad miejscem ich umieszczenia może zostać przyklejony
przezroczysty plaster. Nie należy zdejmować tego plastra ani usuwać wykonanych na
skórze znaków. Należy uważać, aby nie zmyć wykonanych na skórze znaków podczas
mycia. Jeśli znaki zaczną blaknąć, należy poinformować o tym lekarza. Nie należy
próbować samodzielnie odtwarzać znaków. W przypadku alergii na plaster należy
poinformować o niej lekarza lub pielęgniarkę.
Częste działania niepożądane
Zmiany w częstości oddawania moczu
Promieniowanie może powodować podrażnienie i obrzęk gruczołu krokowego.
Gruczoł krokowy znajduje się blisko cewki moczowej (przewodu transportującego mocz
z pęcherza na zewnątrz ciała). Obrzęk gruczołu krokowego może powodować ucisk cewki
moczowej, a tym samym:
■ Utrudniać rozpoczęcie oddawania moczu.
■ Osłabiać strumień moczu.
Może Pan odczuwać niemożność opóźnienia oddania moczu lub nie do końca opróżniać
pęcherz, co może prowadzić do:
■ Częstszego oddawania moczu.
■ Konieczności wielokrotnego wstawania w nocy w celu oddania moczu.
Mocz może również zawierać niewielką ilość krwi.
W przypadku zauważenia któregokolwiek z powyższych objawów należy poinformować
o tym lekarza lub pielęgniarkę. Istnieją leki, które lekarz może przepisać w celu
złagodzenia tych objawów.
Pieczenie podczas oddawania moczu
Promieniowanie może powodować podrażnienia pęcherza moczowego i cewki
moczowej (przewodu transportującego mocz z pęcherza na zewnątrz ciała). W wyniku
tych podrażnień może wystąpić pieczenie podczas oddawania moczu; stan ten nosi
nazwę zapalenia pęcherza moczowego.
W przypadku wystąpienia zapalenia pęcherza należy zwiększyć ilość przyjmowanych
płynów. Dzięki piciu większych ilości płynów mocz będzie zawierał więcej wody i będzie
mniej drażniący dla cewki moczowej. Jeśli zapalenie pęcherza będzie się utrzymywało,
lekarz może poprosić o pobranie próbki moczu w celu wykonania analizy pod kątem
infekcji pęcherza. W przypadku potwierdzenia infekcji lekarz może przepisać antybiotyki.
W przypadku braku infekcji lekarz może przepisać leki zmniejszające uczucie pieczenia.
2
Biegunka
W docelowym obszarze leczenia może znaleźć się część jelita grubego, czyli okrężnicy.
Ulegające szybkiemu podziałowi komórki jelita są bardziej wrażliwe na promieniowanie.
W konsekwencji mogą wystąpić skurcze brzucha i biegunka. Efekt ten obserwuje
się zazwyczaj po 10-14 sesjach. U niektórych pacjentów biegunka może pojawić się
wcześniej, zaś u innych może nie wystąpić w ogóle.
Aby zmniejszyć stopień napromieniowania jelita, lekarz zaleci spożycie 3-4 szklanek
(750-1000 ml) wody w celu wypełnienia pęcherza moczowego 30 minut przed każdą
sesją. Wypełniony pęcherz moczowy wypycha jelito ku górze, pomagając w wysunięciu
go z docelowego obszaru terapii. Opisane działanie pomaga w ograniczeniu skurczów
brzucha i biegunki.
W razie biegunki należy poinformować o jej wystąpieniu lekarza lub pielęgniarkę. Należy
koniecznie poinformować lekarza lub pielęgniarkę w przypadku, gdy do biegunki dojdzie
4 lub więcej razy w okresie 24 godzin, ponieważ może to spowodować odwodnienie
organizmu. Lekarz lubi pielęgniarka zaleci dietę ubogą w błonnik. Jeśli lekarz zaleci
przyjmowanie leku Imodium® A-D (chlorowodorek loperamidu), należy:
■ Zażyć 2 tabletki po pierwszym rzadkim stolcu.
■ Następnie zażywać 1 tabletkę po każdym kolejnym rzadkim stolcu.
■ Należy pamiętać, że nie można zażywać więcej niż 8 tabletek dziennie.
Należy pamiętać o właściwym nawodnieniu organizmu. W trakcie leczenia należy pić co
najmniej 8 szklanek po 250 ml, czyli 2 l niegazowanych, niezawierających kofeiny płynów,
takich jak woda, soki lub napoje izotoniczne.
Biegunka w połączeniu z promieniowaniem może powodować ból i podrażnienie skóry
wokół odbytnicy. Jeśli skóra w tym rejonie stanie się bolesna, dobrze jest zaprzestać
stosowania papieru toaletowego. Zamiast niego należy używać do podcierania się
chusteczek dla niemowląt lub miękkich, wilgotnych ściereczek. Ewentualnie do
czyszczenia okolic krocza można użyć miski do kąpieli nasiadowej. (Pielęgniarka może
udzielić informacji na temat sposobu stosowania miski do kąpieli nasiadowej w domu).
Lekarz lub pielęgniarka może również zasugerować krem nawilżający taki,
jak np. Remedy™ Skin Repair lub Aquaphor®.
Kremów tych nie należy nanosić na skórę na mniej niż 2 godziny przed zabiegiem,
ponieważ zwiększyłoby to jej wrażliwość na działanie promieniowania.
Zmęczenie
Zmęczenie jest częstym działaniem ubocznym, jednak jego nasilenie jest różne
u każdego pacjenta. Może być ono potęgowane przez stres związany z chorobą,
codzienne dojazdy na zabiegi oraz wpływ promieniowania na zdrowe komórki.
Zmęczenie często pojawia się po odbyciu 10 sesji terapeutycznych. Jest ono często
większe pod koniec tygodnia, wydaje się natomiast ustępować w ciągu weekendu.
Może utrzymywać się przez kilka tygodni lub kilka miesięcy po zakończeniu terapii.
Zajęcia należy planować na początek tygodnia, kiedy poziom energii jest wyższy.
Należy próbować utrzymać regularny tryb życia, wstając o tej samej godzinie przez 7 dni
w tygodniu. W miarę możliwości należy zachowywać aktywność i ćwiczyć. Ważne jest
jednak, aby się nie przemęczać. W przypadku zmęczenia należy zaplanować w ciągu dnia
okresy odpoczynku.
3
Źródła informacji na temat zdrowia
Więcej informacji można uzyskać w Alberto Culver Health Learning Center (Centrum Wiedzy o Zdrowiu
im. Alberta Culvera) szpitala Northwestern Memorial Hospital. Ta nowoczesna biblioteka gromadząca
publikacje na temat zdrowia znajduje się na 3. piętrze pawilonu Galtera (Galter Pavilion). Personel
zajmujący się udostępnianiem informacji na temat zdrowia służy pomocą w wyszukiwaniu potrzebnych
informacji i zapewnia bezpłatne wsparcie, dostosowane do potrzeb poszczególnych pacjentów.
Z Centrum Wiedzy o Zdrowiu można kontaktować się pod numerem telefonu 312-926-LINK (5465) lub
pod adresem e-mail: [email protected].
Dalsze informacje na temat Northwestern Medicine można znaleźć na naszej stronie internetowej pod
adresem nm.org.
Para asistencia en español, por favor llamar al Departamento de Representantes para Pacientes al 312-926-3112.
Instytucje współpracujące w ramach grupy Northwestern Medicine stawiają sobie za cel reprezentowanie społeczności, której służą, budowanie kultury zapobiegania
wykluczeniu, świadczenie opieki uwzględniającej różnice kulturowe oraz przeciwdziałanie dyskryminacji i nierównościom w dostępie do leczenia i organizowanych
programów opieki medycznej. Wszelkie pytania należy kierować do Działu Kontaktu z Pacjentami szpitala Northwestern Memorial Hospital pod numerem telefonu
312-926-3112, TDD/TTY (dla niedosłyszących) 312-944-2358 lub Grupy Northwestern Medical pod numerem telefonu 312-926-1920, TDD/TTY 312-695-3661.
Opracowanie: Zespół Radioonkologii
©Wrzesień 2014 Northwestern Medicine
Dalsze informacje na temat Northwestern Medicine można znaleźć na naszej stronie internetowej pod adresem nm.org.
900894 (9/14)