Radioterapia w obrębie miednicy

Informacje dla pacjenta
LECZENIE I OPIEKA
Radioterapia w obrębie miednicy
Wszelkie pytania
lub wątpliwości
dotyczące
leczenia należy
kierować do
lekarza lub
pielęgniarki.
Wspólnie z lekarzem podjęli Państwo decyzję o zastosowaniu
radioterapii w ramach leczenia przeciwnowotworowego.
W niniejszym dokumencie znajdą Państwo odpowiedzi na
następujące pytania:
■ Na czym będzie polegać leczenie.
■ Jak dbać o siebie w trakcie leczenia.
■ Jak ograniczać działania niepożądane i przyczyniać się do
zwiększenia własnego komfortu w trakcie leczenia.
Najczęściej przepisuje się od 25 do 40 lub więcej zabiegów
radiacyjnych. Sama radioterapia jest podobna do badania
rentgenowskiego. Zabieg nie jest bolesny, nie odczują go Państwo
w żaden sposób.
Planowanie leczenia
Po podjęciu decyzji o rozpoczęciu radioterapii zostanie
wyznaczona sesja planowania lub symulacji leczenia. Sesja ta
potrwa od 30 minut do 1 godziny.
Podczas tej sesji w badaniu rentgenograficznym zostanie określony
obszar docelowy radioterapii.
Harmonogram sesji terapeutycznych
Sesje terapeutyczne odbywają się od poniedziałku do piątku przez okres 5-8 tygodni. Lekarz
prowadzący ustali z Państwem godziny codziennych wizyt. Każda wizyta będzie trwała od
15 do 20 minut. Choć sam zabieg leczniczy może trwać tylko kilka minut, najlepiej będzie
zarezerwować sobie pełną godzinę na:
■ Wykonanie prześwietleń.
■ Spotkania z lekarzem lub pielęgniarką.
■ Nieoczekiwane opóźnienia.
Co tydzień wykonywane będą prześwietlenia mające na celu zapewnienie precyzji ułożenia
ciała na stole zabiegowym. Prześwietlenia te nie będą służyć do diagnozowania problemów
medycznych ani oceniania wyników leczenia.
Będą Państwo spotykać się z lekarzem co najmniej raz w tygodniu w ___________________.
Podczas tych wizyt oceniany będzie postęp leczenia wraz z ewentualnymi działaniami
niepożądanymi. Podczas wizyt będą również Państwo mogli omówić wszelkie wątpliwości
związane z Państwa chorobą lub leczeniem.
Znaki wykonywane na skórze
Często do identyfikacji dokładnej lokalizacji obszaru leczenia służą trwałe tatuaże.
Tatuowane znaki mają wielkość pieprzyka i nie wyblakną. Skórę, na której umieszczono
tatuaż można myć w zwykły sposób.
Niekiedy znaki na skórze wykonywane są przy użyciu markera. W celu zapobieżenia
zanikowi tych znaków nad miejscem ich umieszczenia może zostać przyklejony
przezroczysty plaster. Nie należy zdejmować tego plastra ani usuwać wykonanych na
skórze znaków. Należy uważać, aby nie zmyć wykonanych na skórze znaków podczas
mycia. Jeśli znaki zaczną blaknąć, należy poinformować o tym lekarza. Nie należy
próbować samodzielnie odtwarzać znaków. W przypadku alergii na plaster należy
poinformować o niej lekarza lub pielęgniarkę.
Częste działania niepożądane
Podrażnienie skóry
Promieniowanie może spowodować podrażnienie skóry wokół odbytnicy. Mogą
Państwo odczuwać swędzenie, pieczenie lub ból w tym rejonie. Należy koniecznie
zapewnić odpowiednią czystość i suchość skóry w tych obszarach. Aby złagodzić uczucie
dyskomfortu i chronić skórę przed dalszym podrażnieniem, należy postępować zgodnie
z poniższymi wskazówkami:
■ Czyścić obszar mydłem do skóry wrażliwej. Sugerowane mydła to np.: Basis®
do skóry wrażliwej, Dove® do skóry wrażliwej lub Neutrogena® bezzapachowe.
Należy unikać mydeł silnie perfumowanych lub antybakteryjnych.
■
Zmywać letnią wodą. Gorąca woda może drażnić skórę.
■
Delikatnie umyć obszar bardzo miękką ściereczką lub dłonią.
■
Osuszyć skórę poprzez dociskanie ręcznika; nie pocierać.
■
Nie należy golić włosów z leczonych obszarów.
■
W obszarze nie należy stosować poduszek rozgrzewających ani zimnych okładów.
Wysokie lub niskie temperatury mogą nasilać uszkodzenia skóry.
■
Używać odzieży z bawełny lub innych miękkich dzianin.
Jeśli skóra wokół odbytnicy stanie się podrażniona lub bolesna, należy zaprzestać
stosowania papieru toaletowego i używać do podcierania się chusteczek dla niemowląt
lub miękkich, wilgotnych ściereczek. Do czyszczenia okolic odbytnicy można użyć miski
do kąpieli nasiadowej (do nabycia w aptekach). (Pielęgniarka może udzielić informacji na
temat sposobu stosowania miski do kąpieli nasiadowej w domu).
Wielu pacjentów zauważa również pogarszanie podrażnienia skóry przez gumki
w bieliźnie. W przypadku tego rodzaju problemów należy starać się nosić luźną bieliznę
nieprzylegającą do skóry lub nieobcierającą jej, na przykład bokserki.
Lekarz lub pielęgniarka może również zasugerować specjalny krem wspomagający
nawilżenie skóry w obszarze leczenia, taki jak Remedy® Skin Repair. Nie należy nanosić
na skórę jakichkolwiek kremów na 2 godziny przed zabiegiem, ponieważ zwiększyłoby
to jej wrażliwość na działanie promieniowania.
Może również dojść do utraty części włosów łonowych. Jest to normalny efekt
napromieniowania. Po zakończeniu sesji terapeutycznych włosy łonowe zaczną odrastać.
Biegunka
W docelowym obszarze leczenia może znaleźć się część jelita grubego, czyli okrężnicy.
Ulegające szybkiemu podziałowi komórki jelita są bardziej wrażliwe na promieniowanie.
W konsekwencji mogą wystąpić skurcze brzucha i biegunka. Efekt ten obserwuje
się zazwyczaj po 10-14 sesjach. U niektórych pacjentów biegunka może pojawić się
wcześniej, zaś u innych może nie wystąpić w ogóle.
2
Aby zmniejszyć wpływ promieniowania na jelito, lekarz zaleci spożycie 3-4 szklanek
(750-1000 ml) wody w celu wypełnienia pęcherza moczowego 30 minut przed każdą
sesją. Wypełniony pęcherz moczowy wypycha jelito ku górze, pomagając w wysunięciu
go z docelowego obszaru terapii. Opisane działanie pomaga w ograniczeniu skurczów
brzucha i biegunki.
W razie biegunki należy poinformować o jej wystąpieniu lekarza lub pielęgniarkę.
Należy koniecznie poinformować lekarza lub pielęgniarkę w przypadku, gdy do
biegunki dojdzie 4 lub więcej razy w okresie 24 godzin, ponieważ może to spowodować
odwodnienie organizmu. Lekarz lubi pielęgniarka zaleci dietę ubogą w błonnik.
Jeśli lekarz zaleci przyjmowanie leku Imodium® A-D (chlorowodorek loperamidu),
należy:
■ Zażyć 2 tabletki po pierwszym rzadkim stolcu.
■ Następnie zażywać 1 tabletkę po każdym kolejnym rzadkim stolcu.
Należy jednak pamiętać, że nie można zażywać więcej niż 8 tabletek dziennie.
Należy pamiętać o właściwym nawodnieniu organizmu. W trakcie leczenia należy pić co
najmniej 8 szklanek po 250 ml, czyli 2 l niegazowanych, niezawierających kofeiny płynów,
takich jak woda, soki lub napoje izotoniczne. Spożywanie napojów zawierających kofeinę
jest dozwolone, ale jedynie dodatkowo, tzn. pod warunkiem spełnienia zalecanych
wskazówek dotyczących spożywania płynów.
Pieczenie podczas oddawania moczu
Promieniowanie może powodować podrażnienia pęcherza moczowego i cewki
moczowej (przewodu transportującego mocz z pęcherza na zewnątrz ciała). W wyniku
tych podrażnień może wystąpić pieczenie podczas oddawania moczu; stan ten nosi
nazwę zapalenia pęcherza moczowego.
W przypadku wystąpienia zapalenia pęcherza należy zwiększyć ilość przyjmowanych
płynów. Dzięki piciu większych ilości płynów mocz będzie zawierał więcej wody i będzie
mniej drażniący dla cewki moczowej. Jeśli zapalenie pęcherza będzie się utrzymywało,
lekarz może poprosić o pobranie próbki moczu w celu wykonania analizy pod kątem
infekcji pęcherza. W przypadku potwierdzenia infekcji lekarz może przepisać antybiotyki.
W przypadku braku infekcji lekarz może przepisać leki zmniejszające uczucie pieczenia.
Zmęczenie
Zmęczenie jest częstym działaniem ubocznym, jednak jego nasilenie jest różne
u każdego pacjenta. Może być ono potęgowane przez stres związany z chorobą,
codzienne dojazdy na zabiegi oraz wpływ promieniowania na zdrowe komórki.
Zmęczenie często pojawia się po odbyciu 10 sesji terapeutycznych. Jest ono często
większe pod koniec tygodnia, wydaje się natomiast ustępować w ciągu weekendu.
Może utrzymywać się przez kilka tygodni lub kilka miesięcy po zakończeniu terapii.
Zajęcia należy planować na początek tygodnia, kiedy poziom energii jest wyższy. Należy
próbować utrzymać regularny tryb życia, wstając o tej samej godzinie przez 7 dni
w tygodniu. W miarę możliwości należy zachowywać aktywność i ćwiczyć. Ważne jest
jednak, aby się nie przemęczać. W przypadku zmęczenia należy zaplanować w ciągu dnia
okresy odpoczynku.
Para asistencia en español, por favor llamar al Departamento de Representantes para Pacientes al 312-926-3112.
Instytucje współpracujące w ramach grupy Northwestern Medicine stawiają sobie za cel reprezentowanie społeczności, której służą, budowanie kultury zapobiegania
wykluczeniu, świadczenie opieki uwzględniającej różnice kulturowe oraz przeciwdziałanie dyskryminacji i nierównościom w dostępie do leczenia i organizowanych
programów opieki medycznej. Wszelkie pytania należy kierować do Działu Kontaktu z Pacjentami szpitala Northwestern Memorial Hospital pod numerem telefonu
312-926-3112, TDD/TTY (dla niedosłyszących) 312-944-2358 lub Grupy Northwestern Medical pod numerem telefonu 312-926-1920, TDD/TTY 312-695-3661.
Opracowanie: Zespół Radioonkologii
©Wrzesień 2014 Northwestern Medicine
Dalsze informacje na temat Northwestern Medicine można znaleźć na naszej stronie internetowej pod adresem nm.org.
900895 (9/14)