Transplantacja

Chrześcijanin wobec życia – bioetyka dla II klas SLO (Transplantacja)
21
Transplantacja
Definicja i wyjaśnienie problemu
Transplantacja (przeszczep narządów) – to zabieg medyczny polegający na przeniesieniu organu lub
tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu na inne miejsce, wykonywane
w celach leczniczych. Przeszczepianiem narządów zajmuje się medyczna dziedzina naukowa nazywana
transplantologią. Niektóre tkanki i narządy mogą być konserwowane i przechowywane w tzw. bankach.
Najbardziej popularne rodzaje transplantacji to:
• Autoprzeszczep – w obrębie tego samego organizmu.
• Przeszczep allogeniczny – w ramach tego samego gatunku.
• Ksenotransplantacja – w ramach różnych gatunków (chodzi tu o przeszczepy od zwierząt).
Główne problemy etyczne
W transplantacji mamy do czynienia z dwoma prawami:
1. prawem biorcy do leczenia i przedłużenia życia;
2. prawem dawcy do dysponowania swoim ciałem (bez przymusu).
W normalnych warunkach jednak (gdy nie dochodzi do nadużyć) te dwa prawa nie są sobie
przeciwstawne.
Muszą być jednak zachowane podstawowe zasady transplantacji:
• Nikt nie obowiązku darowania swoich organów lub tkanek .
• Nikt nie może rościć sobie praw do czyichś organów lub tkanek (człowieka żyjącego lub
martwego ).
• Jedyną właściwą formą oddania organu jest forma wolnego daru.
Gdy te zasady są zachowane transplantacja nie budzi problemów moralnych i jest wręcz uznawana
za czyn miłosierdzia.
Dopiero gdy dochodzi do nadużyć i powyższe zasady nie są przestrzegane, pojawiają się poważne
dylematy moralne:
• Handel organami.
• Wykorzystanie organów do przeszczepów bez zgody dawców, a nawet wbrew ich woli.
Inne problemy moralne związane z transplantacją
•
•
Jednym z nowych problemów moralnych, które pojawiły się w tej dziedzinie jest użycie w
transplantacji embrionalnych komórek macierzystych. Problem polega na tym, że pobieranie
ich z embrionów niszczy same embriony, a więc zapoczątkowane ludzkie życie. Problem jednak
znika, gdy komórki macierzyste pobiera się z innych źródeł, np. z krwi pępowinowej.
Dodatkowym problemem przy przeszczepach jest definicja śmierci mózgowej. Najogólniej
mówi ona, iż zgon człowieka następuje w momencie śmierci kory i pnia mózgu. Jest to definicja
medyczna ustalona na potrzeby transplantacji. Wobec tej definicji pojawiają się jednak spore
zastrzeżenia. Niektórzy bowiem twierdzą, że ze stanu śmierci mózgowej można człowieka
wybudzić.
Stanowisko Kościoła na podstawie KKK i innych dokumentów
KKK 2300, 2301, 2296
W zasadzie te artykuł Katechizmu, a zwłaszcza ostatni, mówią wszystko na ten temat. Należy zwrócić
uwagę na to, jakie jest stanowisko Kościoła wobec transplantacji oraz jakie dwa warunki muszą być
spełnione by transplantacja była moralnie godziwa.
Chrześcijanin wobec życia – bioetyka dla II klas SLO (Transplantacja)
22
Propozycje rozwiązań alternatywnych
Jak to było wspomniane wyżej transplantacja nie budzi zastrzeżeń moralnych, jeśli są zachowane jej
podstawowe zasady. Jest to jednak dziedzina medycyny, która rozwija się bardzo intensywnie. Stąd
pojawiają się w niej wciąż nowe rozwiązania.
• Alloplastyka – wykonywanie narządów do przeszczepów z materiałów nieorganicznych.
• Hodowanie organów z komórek macierzystych (pod warunkiem, że nie są to komórki
macierzyste embrionalne).
Dodatkowe informacje
•
•
Chętni mogą się zainteresować etyczną problematyką medycznej definicji śmierci; chodzi o tzw.
śmierć mózgową, która została wprowadzona do medycyny na potrzeby transplantacji. Zastąpiła
ona dotychczasową definicję, która śmierć wiązała z zaprzestaniem pracy serca.
Ciekawy jest również temat wykorzystywania do przeszczepów komórek macierzystych.
W jakich przypadkach jest to moralnie dopuszczalne, a w jakich – nie?