Prognoza oddziały środowisko projek gospodarowania w obszaru

Transkrypt

Kraków, 2009 r.
Prognoza oddziaływania na
środowisko projektu
projektu planu
gospodarowania wodami dla
obszaru dorzecza Odry
Projekt prognozy
2008
Sfinansowano ze środków Narodowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej na zamówienie Prezesa Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej
Projekt
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry
Projekt „Prognozy oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru
dorzecza Odry” opracował zespół pod kierownictwem:
mgr inż. Agnieszki Hobot
w składzie:
dr Jan Błachuta
mgr inż. Magdalena Dołęga
mgr inż. Agnieszka Dyndał
mgr Grzegorz Firlit
dr inż. Jan Jadczyszyn
dr Andrzej Jermaczek
mgr Katarzyna Kiaszewicz
mgr inż. Łukasz Kołbut
mgr inż. Małgorzata Komosa
mgr Piotr Koza
Łukasz Kwaśny
mgr Artur Łopatka
mgr inż. Michał Olszar
mgr inż. Bartłomiej Paluszkiewicz
mgr inż. Paweł Pawlaczyk
mgr inż. Sylwia Pozimska
mgr inż. Katarzyna Sowińska
mgr inż. Robert Stańko
dr hab. Tomasz Stuczyński
mgr inż. Aleksandra Żabowska
str. 2
Spis treści:
1.
WSTĘP .................................................................................................................................. 7
1.1.Podstawa sporządzenia prognozy ................................................................................................ 7
1.1.1. Podstawa i cel prognozy ........................................................................................................ 7
1.1.2. Zakres prognozy wymagany prawem i tryb postępowania................................................... 8
1.2.Metoda opracowania prognozy ................................................................................................. 11
1.3.Dokumenty i materiały............................................................................................................... 12
2.
OCENA STANU ORAZ FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO
20
2.1.Ogólna charakterystyka środowiska i stan wybranych komponentów środowiska .................. 20
2.1.1. Położenie i rzeźba terenu .................................................................................................... 20
2.1.2. Gleby.................................................................................................................................... 31
2.1.3. Wody powierzchniowe ........................................................................................................ 45
2.1.4. Wody podziemne ................................................................................................................ 49
2.1.5. Klimat i jakość powietrza ..................................................................................................... 62
2.1.6. Stan wybranych elementów przyrody ożywionej i systemów ochrony przyrody ............... 71
2.2. Zasoby kulturowe .................................................................................................................... 258
2.3. Potencjalne zmiany aktualnego stanu środowiska w przypadku braku realizacji planu
gospodarowania wodami .......................................................................................................... 262
3.
CHARAKTERYSTYKA PROJEKTU ...........................................................................................264
3.1.Cele i zawartość analizowanego projektu planu ...................................................................... 264
3.2.Powiązania projektu planu z innymi dokumentami ustanowionymi na szczeblu krajowym... 270
3.2.1. Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015................................................................................ 270
3.2.2. Narodowy Plan Rozwoju 2007 – 2013............................................................................... 271
3.2.3 Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego ...................................................................... 272
3.2.4. Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju ........................................... 273
3.2.5. Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2011 – 2014 ................................................................................................................................. 273
3.2.6. Krajowy Program Zwiększania Lesistości........................................................................... 277
3.2.7. Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej ...................................................................... 277
3.2.8. Strategia Ochrony i Umiarkowanego Użytkowania Różnorodności Biologicznej ............. 278
3.2.9. Strategia Ochrony Obszarów Wodno – Błotnych w Polsce ............................................... 278
3.2.10. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko ........................................................... 279
str. 3
3.2.11. Regionalne Programy Operacyjne na lata 2007 – 2013 .................................................. 279
3.2.12. Strategia Gospodarki wodnej 2005 ................................................................................. 280
3.2.13. Projekt Narodowej Strategii Gospodarowania Wodami 2030 z uwzględnieniem etapu
2015 ............................................................................................................................................. 281
3.2.14. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych wraz z aktualizacjami ............... 281
3.2.15. Program dla Odry 2006 ................................................................................................... 282
3.2.16. Program działań przeciwpowodziowych w dorzeczu Odry ............................................. 282
3.2.17. Regionalne dokumenty o charakterze planistycznym i rozwojowym ............................. 282
3.2.17.1. Wojewódzkie strategie rozwoju ............................................................................... 282
3.2.17.2. Wojewódzkie programy ochrony środowiska .......................................................... 283
3.2.17.3. Wojewódzkie plany gospodarki odpadami .............................................................. 284
3.2.17.4. Wojewódzkie programy udrażniania rzek ................................................................ 284
3.2.17.5. Programy małej retencji ........................................................................................... 285
3.2.17.6. Plan ochrony parku narodowego ............................................................................. 286
3.2.17.7. Plan ochrony parku krajobrazowego........................................................................ 286
3.2.17.8. Plan ochrony rezerwatu przyrody ............................................................................. 286
3.3.ANALIZA I OCENA PROJEKTU PLANU Z PUNKTU WIDZENIA CELÓW OCHRONY ŚRODOWISKA
USTANOWIONYCH NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM......................................................... 287
3.4.Ocena zgodności projektu planu z prawem Unii Europejskiej oraz krajowym ........................ 293
3.4.1. Uwarunkowania prawa Unii Europejskiej ......................................................................... 293
3.4.2. Uwarunkowania prawa Krajowego ................................................................................... 295
4. ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO I
ZABYTKI ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ PLANU ..............................................................................297
4.1.Przewidywana znaczące oddziaływanie ................................................................................... 297
4.1.1. Gleby.................................................................................................................................. 297
4.1.2. Wody ................................................................................................................................. 299
4.1.3. Powietrze i klimat .............................................................................................................. 321
4.1.4. Krajobraz ........................................................................................................................... 322
4.1.5. Ludzi i zdrowie ludzi .......................................................................................................... 325
4.1.6. Obszary chronione faunę i florę ........................................................................................ 327
4.1.7. Dziedzictwo kulturowe (zabytki) ....................................................................................... 329
4.1.8. Wpływ na wykorzystanie zasobów odnawialnych oraz nieodnawialnych ........................ 330
4.1.9. Wpływ na efektywność energetyczną oraz potrzeby transportowe................................. 332
4.2.Oddziaływanie transgraniczne ................................................................................................. 333
str. 4
4.3.Oddziaływanie skumulowane, bezpośrednie, pośrednie itp. i powiązania między nimi ......... 335
5.
Ocena projektu z punktu widzenia wpływu na środowisko ..................................................347
5.1.Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko ............................................................................... 347
5.2... Rozwiązania alternatywne w stosunku do przewidywanych w projekcie wraz z uzasadnieniem
ich wyboru................................................................................................................................. 349
6.
METODY ANALIZY REALIZACJI POSTANOWIEŃ PLANU ......................................................... 350
7.
WNIOSKI I ZALECENIA ........................................................................................................352
8.
STRESZCZENIE ....................................................................................................................356
str. 5
Wykaz skrótów:
PGW – Plany gospodarowania wodami
OSN – Obszar szczególnie narażony na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych
RDW – Ramowa Dyrektywa Wodna
SCW – sztuczna część wód
SJCW – scalona jednolita część wód powierzchniowych
SZCW – silnie zmieniona część wód
SRK– Strategia Rozwoju Kraju
NSRR – Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego
KPPZK – Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
KPZL – Krajowy Program Zwiększania Lesistości
GZWP – Główny Zbiornik Wód Podziemnych
PSH – Państwowa Służba Hydrogeologiczna
RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
PIG – Państwowy Instytut Geologiczny
IMGW – Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej
str. 6
1. WSTĘP
1.1. Podstawa sporządzenia prognozy
1.1.1. Podstawa i cel prognozy
Opracowanie przedmiotowej „Prognozy oddziaływania na środowisko projektu planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry” wynika z przepisów ustawy z dnia
3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227). Zgodnie z wymogami art. 46 w/w ustawy projekty
dokumentów takich jak: „(…) plany lub programy w dziedzinie (...) gospodarki wodnej (...)”
wymagają przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko oraz
sporządzenia prognoz oddziaływania na środowisko (art. 51 ust. 1 w/w ustawy). Obowiązek
ten dotyczy również analizowanego „projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru
dorzecza Odry”.
Niniejsza „Prognoza…” stanowi jeden z etapów procedury „strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko…” analizowanego projektu planu, w czasie którego
zidentyfikowano
potencjalne
możliwe
oddziaływania
zapisów
projektu
planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry na poszczególne elementy środowiska,
ludzi oraz dobra materialne i dobra kultury. Z uwagi na liczbę i zakres przedstawionych
inwestycji nie było bowiem możliwości szczegółowego przeanalizowania w ramach
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wszystkich działań zaproponowanych
w projekcie planu. Niektóre z nich to inwestycje wymagające szczegółowej oceny
oddziaływania na środowisko zakończonej otrzymaniem decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Strategiczna ocena oddziaływania na
środowisko jest procesem oceny potencjalnych skutków środowiskowych, wynikających
z realizacji planu. Celem prognozy było zidentyfikowanie ewentualnych oddziaływań. Z uwagi
na brak możliwości przeanalizowania, na tym etapie wszystkich działań w zakresie rozwiązań
technicznych, etap dokładnej identyfikacji zagrożeń związanych z realizacją inwestycji
powinien zostać przeprowadzony na szczeblu uzyskiwania potrzebnych decyzji, na szczeblu
lokalnym. Zatem określenie dokładnej skali oddziaływania poszczególnych inwestycji nie było
przedmiotem niniejszej prognozy. Sporządzony dokument sygnalizuje ewentualne
potencjalne zagrożenie środowiska.
Prognoza zawiera informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na
środowisko. Ponadto dokument ten umożliwia wskazanie na wczesnym etapie potencjalnych
kolizji z obszarami przyrodniczymi, kulturowymi oraz ewentualnych konfliktów społecznych.
Podczas opracowania prognozy starano się zidentyfikować i ocenić bezpośrednie,
pośrednie oraz skumulowane oddziaływanie na wszelkie komponenty środowiska powstałe
w wyniku ustaleń projektu planu. Ponadto przeanalizowano zgodność danego dokumentu
str. 7
z celami środowiska ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym.
1.1.2. Zakres prognozy wymagany prawem i tryb postępowania
Zasady przeprowadzania postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania
na środowisko skutków realizacji projektów planów reguluje prawodawstwo Unii
Europejskiej tzw. Dyrektywa SEA (Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 27.06.2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na
środowisko) oraz zapisy prawa polskiego tj. ustawy z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227) –
Dział IV „Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko”.
Zgodnie z prawem prognoza oddziaływania na środowisko projektu planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry powinna:
−
zawierać informacje o zawartości, głównych celach planu oraz jego powiązaniach
z innymi odnośnymi dokumentami;
−
określać i oceniać istotne aspekty istniejącego stanu środowiska i potencjalne ich
zmiany w przypadku braku realizacji planu lub programu;
−
określać i oceniać stan środowiska na obszarach objętych potencjalnym znaczącym
zagrożeniem;
−
określać i oceniać istniejące problemy dotyczące środowiska istotne z punktu
widzenia planu, w szczególności problemy odnoszące się do obszarów o specjalnym
znaczeniu dla środowiska, takich jak obszary wyznaczone zgodnie z dyrektywą
79/409/EWG i 92/43/EWG;
−
określać cele ochrony środowiska, ustanowione na poziomie międzynarodowym,
wspólnotowym lub Państwa Członkowskiego, istotne z punktu widzenia planu, oraz
sposób, w jaki te cele i inne aspekty środowiskowe zostały uwzględnione w trakcie
jego przygotowywania;
−
określać i oceniać potencjalny znaczący wpływ na środowisko, w tym w odniesieniu
do kwestii różnorodności biologicznej, populacji, zdrowia ludzkiego, fauny, flory,
powierzchni ziemi, wody, powietrza, czynników klimatycznych, dóbr materialnych,
dziedzictwa
kulturowego
obejmującego
dziedzictwo
architektoniczne
i archeologiczne, krajobrazu oraz wzajemne powiązania między powyższymi
czynnikami;
−
określać przewidywane środki w celu zapobiegania, redukcji i w jak największym
stopniu
kompensacji
ewentualnych
znaczących
niepożądanego wpływu
środowisko wynikającego z realizacji planu lub programu;
str. 8
na
−
przedstawiać uzasadnienia wyboru przyjętych rozwiązań alternatywnych oraz opis
sposobu, w jaki ocena była podjęta, w tym także wskazanie trudności (takich jak
niedostatki techniki) napotkane podczas zestawiania wymaganych informacji;
−
przedstawiać opis przewidywanych środków w zakresie monitoringu;
−
zawierać nietechniczne podsumowanie (streszczenie) informacji przekazanych
zgodnie z powyższymi pozycjami.
Ponadto informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko (art. 51 ust. 2)
zgodnie z art. 52 ust. 1. (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227) powinny być opracowane
stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości
i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu
w procesie opracowania projektów dokumentów z nim powiązanych.
Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 5 Dyrektywy SEA (Strategic Environmental
Assessment) prognoza powinna zawierać rozsądne rozwiązania alternatywne uwzględniające
cele i geograficzny zasięg projektu. Mając na uwadze ten zapis należy zwrócić uwagę, że takie
kwestie mogą być ocenione w odpowiedni sposób na innych szczeblach postępowania np.
uzyskiwania decyzji środowiskowych.
Organ opracowujący projekt dokumentu zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008
r. (art. 53) uzgadnia z właściwymi organami, w tym przypadku z Generalnym Dyrektorem
Ochrony Środowiska oraz Głównym Inspektorem Sanitarnym zakres i stopień szczegółowości
informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko projektu planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry. Zgodnie z opinią organów z dnia
30 stycznia 2009 r. oraz 8 stycznia 2009 r. (załącznik nr 1) prognoza oddziaływania na
środowisko projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry powinna:
−
spełniać wymagania art. 51 ust. 2 (Ustawy z dnia 3 października 2008 r. –
Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227);
−
określać wpływ realizacji ustaleń programu na stan i funkcjonowanie obszarów
podlegających ochronie na podstawie ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004
r. (Dz. U. z 2004 Nr 92, poz. 880 z późn. zm.), a w szczególności na stan siedlisk
przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt oraz integralność i spójność
obszarów Natura 2000. Należy uwzględnić obszary wyznaczone jak i projektowane
oraz potencjalne. Szczególną uwagę należy poświęcić ekosystemom, siedliskom
i gatunkom wodnym i zależnym od wody, a także korytarzom ekologicznym;
−
zaproponować, zgodnie z treścią art. 51 ust. 2 pkt. 3, stosownie do skali projektu
dokumentu, kierunki działań i rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczanie
lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących
być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu;
str. 9
−
przedstawić
propozycje
przewidywanych
metod
analizy
skutków
realizacji
postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej prowadzenia;
−
przedstawić rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym
dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonywania oceny
prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych (art.
51 ust. 2 pkt. 3);
−
zawierać informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko (art.
51 ust. 2 pkt. 1);
−
uwzględniać zapis art. 3 ust. 2 (Ustawy z dnia 3 października 2008 r. – Dz. U. z 2008 r.
Nr 199, poz. 1227), który stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o oddziaływaniu na
środowisko rozumie się przez to również oddziaływania na zdrowie ludzi.
Zgodnie z wymaganiami zawartymi w art. 54 ust. 1 i 2 organ opracowujący projekt
dokumentu wraz ze sporządzona prognozą oddziaływania na środowisko poddaje
go opiniowaniu przez organ ochrony środowiska (Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska)
oraz organ Głównego Inspektora Sanitarnego, a także zapewnia możliwość udziału
społeczeństwa w postępowaniu odnośnie oceny oddziaływania na środowisko projektu
planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry.
Dodatkowo należy zaznaczyć, że organ opracowujący projekt dokumentu (planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry) zobowiązany jest do (art. 55 ust.1 w/w
ustawy):
−
wzięcia pod uwagę ustaleń zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko
sporządzonej do tego projektu planu;
−
wzięcia pod uwagę opinii Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz Głównego
Inspektora Sanitarnego,
−
rozpatrzenia uwag i wniosków zgłoszonych w związku z udziałem społeczeństwa.
Do przyjętego dokumentu zgodnie z art. 55 ust. 3 załącza się pisemne podsumowanie
zawierające uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych
rozwiązań alternatywnych, a także informację w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę
i w jakim zakresie zostały uwzględnione:
−
ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko,
−
opinie właściwych organów Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz
Głównego Inspektora Sanitarnego,
−
zgłoszone uwagi i wnioski,
−
propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków
realizacji postanowień dokumentu,
str. 10
−
wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko,
jeżeli zostało przeprowadzone.
1.2. Metoda opracowania prognozy
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania wodami
została sporządzona jako element składowy planu gospodarowania wodami dla obszaru
dorzecza Odry. Informacje zawarte w opracowaniu dotyczą zagadnień związanych z:
−
analizą i oceną ustaleń projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza,
−
oceną zgodności celów Projektu PGW z celami ustanowionymi na szczeblu
międzynarodowym i krajowym,
−
analizą i oceną środowiska przyrodniczego, kulturowego w obrębie analizowanego
obszaru,
−
oceną oddziaływania realizacji planu na otaczające środowisko, w szczególności na
klimat, wody powierzchniowe i podziemne, przyrodę oraz życie i zdrowie ludzi.
Z uwagi na charakter dokumentu oraz jego hierarchię wśród innych opracowań
dotyczących tematu gospodarowania wodami, analiza wpływu na środowisko została
opracowana zgodnie z poziomem szczegółowości ocenianego dokumentu.
Przy sporządzaniu prognozy posłużono się głównie metodami analitycznymi.
Zastosowano prognozowanie poprzez analogię, biorąc pod uwagę wyniki pomiarów i badań
dla projektów o podobnym charakterze i zakresie oraz na podstawie dostępnych informacji
dotyczących ochrony środowiska, a zwłaszcza gospodarowania wodami.
Przy opisie stanu i funkcjonowania środowiska posłużono się dostępną literaturą
w tej dziedzinie oraz materiałami, raportami zawierającymi ocenę stanu środowiska.
Ponadto posłużono się elektroniczną mapą podziału hydrologicznego Polski (MPHP),
aktualnymi warstwami tematycznymi przedstawiającymi obszary chronione NATURA 2000,
parki chronionego krajobrazu, parki narodowe oraz podział administracyjny.
W niniejszej prognozie przedstawiono powiązania ocenianego projektu z innymi
dokumentami ustanowionymi na szczeblu krajowym i międzynarodowym, a dokładnie
analizowano zgodność projektu planu z ustaleniami dotyczącymi ochrony środowiska
zawartymi w tych dokumentach.
Kolejnym etapem powstawania prognozy, było określenie stopnia i charakteru
oddziaływania projektu planu na poszczególne komponenty środowiska. Sformułowano
krótki opis spodziewanych oddziaływań, określając ich charakter pozytywny bądź negatywny,
odnosząc się do działań zaproponowanych w PGW. Z uwagi na fakt braku możliwości
określenia skutków środowiskowych poszczególnych przedsięwzięć w miejscach ich realizacji
oszacowano charakter oddziaływania potencjalnych inwestycji. Ponadto oceniono wpływ
str. 11
projektu planu nie tylko biorąc pod uwagę oddziaływanie negatywne ale także rozważając
charakter pozytywny zaproponowanych zamierzeń inwestycyjnych.
Wskazanie racjonalnych rozwiązań alternatywnych (art. 5.1 Dyrektywy SEA) stanowił
poważny problem. Projekt planu bowiem jest podsumowaniem wszelkich informacji i działań
jakie zostały zaproponowane w całym procesie planistycznym. Zatem opracowanie
rozwiązań alternatywnych w tym przypadku jest procesem prawie niewykonalnym. Analiza
rozsądnych alternatyw zaproponowanych działań musiała by opierać się o dokładną ocenę
poszczególnych działań ich charakteru oddziaływania oraz lokalizacji i wskazania
konieczności opracowania innego rozwiązania – bądź to technicznego bądź lokalizacyjnego.
Należy pamiętać, że działania zawarte w PGW wynikają z zapisów aktów prawa krajowego
oraz wspólnotowego w zakresie ochrony i przywracania właściwego stanu wód oraz
ekosystemów od wód zależnych, czyli pozwalają na wypełnienie zobowiązań Dyrektyw.
Na podstawie powyższych danych i zastosowanych metod, przedstawione zostały
wnioski odnośnie rozwiązań przyjętych w projekcie planu gospodarowania wodami,
uwzględniając ich wpływ na środowisko. Dodatkowo sformułowano zalecenia odnośnie
sposobów minimalizacji negatywnych skutków.
1.3. Dokumenty i materiały
POSTAWA FORMALNO – PRAWNA (USTAWY, DYREKTYWY, KONWENCJE):
1.
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i
jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227);
2.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r.
Nr 25, poz. 150, z późn. zm.);
3.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251,
z późn. zm.);
4.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92,
poz. 880, z późn. zm.);
5.
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019,
z późn. zm.);
6.
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r.
Nr 228, poz. 1947, z późn. zm.);
7.
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
(Dz. U. Nr 162, poz. 1568, z późn. zm.);
8.
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich
naprawie (Dz. U. z 2007 r. Nr 75, poz. 493);
str. 12
9.
Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435,
z późn. zm.);
10. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
(Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266, z późn. zm.);
11. Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001
r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko;
12. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/11/WE z dnia 15 lutego 2006
r. w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre substancje
niebezpieczne odprowadzane do środowiska wodnego Wspólnoty;
13. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony
dzikiego ptactwa, tzw. Dyrektywa Ptasia;
14. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony
siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. Dyrektywa Siedliskowa;
15. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008
r. ustanawiająca ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska
morskiego;
16. Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia
2004 roku w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do
zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu;
17. Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października
2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki
wodnej, tzw. Ramowa Dyrektyw Wodna (RDW);
18. Dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia
2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem
i pogorszeniem ich stanu;
19. Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października
2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, tzw.:
dyrektywa powodziowa;
20. Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich
siedlisk, sporządzona w Bernie dnia 19 września 1979 roku (Dz. U. z 1996 r. Nr 58,
poz. 263, z późn. zm.);
21. Konwencja o różnorodności biologicznej, sporządzona w Rio de Janeiro dnia
5 czerwca 1992 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 184 poz. 1532);
22. Konwencja sporządzona w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r. o dostępie do
informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do
sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (Dz. U. z 2003 r. Nr 78, poz.
706);
str. 13
23. Konwencja Helsińska o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza
Bałtyckiego (Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 347);
24. Konwencja o obszarach wodno – błotnych mających znaczenie międzynarodowe,
szczególnie
jako
siedliska
ptactwa
wodnego – Konwencja
Ramsarska
(Dz. U. z 1978 r. Nr 7, poz. 24, z późn. zm.).
MATERIAŁY, ŹRÓDŁA INFORMACJI, LITERATURA PRZEDMIOTU:
1.
Inspekcja Ochrony Środowiska: „Stan środowiska w Polsce na tle celów
i priorytetów Unii Europejskiej. Raport wskaźnikowy 2004” Warszawa 2006
[różnorodność
biologiczna;
ochrona
gatunkowa
i
obszarowa;
ochrona
i zrównoważony rozwój lasów; zagospodarowanie powierzchni ziemi i ochrona
gleb; jakość wód; zanieczyszczenia powietrza; gospodarka odpadami; hałas];
2.
Raport:
zanieczyszczenia
powietrza
w
Polsce
w
latach
2005–2006
(http://www.gios.gov.pl);
3.
Najważniejsze problemy ochrony przyrody w Polsce, Państwowa Rada Ochrony
Przyrody, maj 2007 r.;
4.
Przebieg leśnych korytarzy ekologicznych w Polsce (Jędrzejewski i in. 2006);
5.
Koncepcja
polityki
przestrzennego
zagospodarowania
kraju
[informacje
dotyczące środowiska naturalnego i zasobów przyrodniczych, korzystanie
z zasobów środowiska i przewidywane zmiany w środowisku naturalnym];
6.
Zaktualizowana koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju, studia
regionalne i lokalne, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW
Sekcja Polska – [informacje o środowisku przyrodniczym i gospodarowaniu jego
zasobami
oraz
informacje
o
środowisku
kulturowym]
(www.funduszestrukturalne.gov.pl/informator/npr2/dokumenty%20strategiczne
/kpzk.pdf);
7.
Dąbrowski S., Przybyłek J., Górski J, 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna
regionów wodnych, Subregion Warty Nizinny; W: Hydrogeologia regionalna
Polski, Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A., 2007;
8.
Herbich P., Kazimierski B., Knyszyński F., Prażak J., Nowicki Z., 2007 –
Charakterystyka hydrogeologiczna regionów wodnych, Subregion środkowej
Wisły nizinny; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red.
Paczyński B., Sadurski A., 2007;
9.
Herbich P., Paczyński B., 2007 – Zasoby słodkich wód podziemnych Polski;
W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B.,
Sadurski A., 2007;
str. 14
10. Hoc R., Jezierski P., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów wodnych,
Region Zachodniopomorski; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody
słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A., 2007;
11. Hordejuk T. i in., 2008 – Raport o stanie chemicznym i ilościowym jednolitych
części wód podziemnych dla obszarów dorzeczy zgodnie z wymaganiami RDW;
12. Kowalczyk A., Chmura A., Rubin H., Rubin K., Wagner J., 2007– Charakterystyka
hydrogeologiczna regionów wodnych, Region górnej Odry; W: Hydrogeologia
regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A., 2007;
13. Kowalczyk A., Rubin H., WagnerJ., Rubin K., Motyka J., Różkowski J., Pacholewski
A., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów wodnych, Subregion
środkowej Wisły wyżynny część zachodnia; W: Hydrogeologia regionalna Polski,
Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A., 2007;
14. Krajewski S., Woźnicka M., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów
wodnych,
Subregion
środkowej
Wisły
wyżynne
część
wschodnia;
W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B.,
Sadurski A., 2007;
15. Lidzbarski M., Kachnic J., Kachnic M., Kozerski B., KreczkoM., Pomianowska H.,
Prussak E., Pruszkowska M., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów
wodnych, Region dolnej Wisły; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody
16. Małecka D., Chowaniec J., Małecki J. J., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna
regionów wodnych, Region Górnej Wisły; W: Hydrogeologia regionalna Polski,
17. Nowakowski Cz., Nowicki Z., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów
wodnych, Region Narwi, Pregoły i Niemna; W: Hydrogeologia regionalna Polski,
18. Prażak
J.,
2007 – Charakterystyka
hydrogeologiczna
regionów
wodnych,
Subregion środkowej Wisły wyżynny część centralna; W: Hydrogeologia
regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A., 2007;
19. Staśko S, Michniewicz M., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów
wodnych, Subregion Sudetów; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody
20. Staśko
S.,
Kowalczyk
A,
Rubin
H.,
Rubin
K.,
2007 – Charakterystyka
hydrogeologiczna regionów wodnych, Subregion środkowej Odry południowy; W:
Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B., Sadurski
A., 2007;
str. 15
21. Wiśniowski Z., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów wodnych,
Region dolnej Odry i Zalewu Szczecińskiego; W: Hydrogeologia regionalna Polski,
22. Państwowe Gospodarstwo Leśne. Lasy Państwowe; „Raport o stanie lasów
w Polsce 2006” [podstawowe informacje; struktura wiekowa i gatunkowa
zasobów];
23. A. Kaczmarczyk, M. Sosnowska, E. Niemirycz: „Charakterystyka jakości wód
i osadów dorzecza Odry na podstawie wyników Międzynarodowego Projektu
Odra.” [wyniki badań mające na celu ocenę stanu zanieczyszczenia toksycznymi
substancjami organicznymi Odry i jej dopływów, a także wielkości dopływu tych
zanieczyszczeń
do
Morza
Bałtyckiego;
jakość
wód
rzeki
Odry]
(http://baltyk.imgw.gdynia.pl/warunki/2000/warunki_2000_26.pdf);
24. „Wody powierzchniowe i ich zasoby” (Rozdział z książki) [informacje o dorzeczach
Wisły
i
Odry;
reżim
rzek;
zasoby
wodne],
(http://www.silesia–
region.pl/przest_plan/ekofiz/2_char_stanu/3_char_elem/3_6_wody%20pow/wo
dy_powierz.pdf);
25. „Sieć hydrograficzna” (Rozdział z książki) [Bardzo ogólne informacje o hydrografii
Polski], (http://www.sklep.operon.pl/files_upl/122.pdf);
26. Stan Środowiska w Polsce. [Środowisko geograficzne – położenie i ukształtowanie
terenu, budowa geologiczna i surowce, klimat, warunki wodne, biocenozy, gleby,
ludność; lasy; wody podziemne; środowisko rolnicze; odpady; użytkowanie ziemi;
hałas i wibracje; obszary i gat. Chronione; powietrze; wody śródlądowe i Morze
Bałtyckie; podsumowanie], (http://www.gridw.pl/raport_pl/index.htm);
27. http://www.home.umk.pl/~geopolar/stacja/wisla.htm
[Ogólne
informacje
o Wiśle];
28. http://www.kobidz.pl/app/site.php5/article/1469/3159.html Rejestr zabytków
nieruchomych;
29. http://www.zazi.iung.pulawy.pl/InfoSys/InfoSysMapMetals.html [stan zanieczysz
czenia gleb metalami ciężkimi];
30. http://natura2000.mos.gov.pl [informacje o obszarach Natura 2000];
31. Kondracki J. 1978. Geografia fizyczna Polski, wyd. III zmienione;
32. Kondracki J. 1998. Geografia regionalna Polski;
33. Bednorz J., Kupczyk M. 1995. Fauna ptaków doliny Noteci. Prace Zakł. Biol. I Ekol.
Ptaków UAM. 4:3–94;
34. Bednorz J., Kupczyk M., Kuźniak S., Winiecki A. 2000. Ptaki Wielkopolski.
Monografia faunistyczna. Bogucki Wyd. Naukowe. Poznań;
str. 16
35. BirdLife International/European Bird Census Council. 2000. European bird
populations: estimates and trends. BirdLife International, Cambridge. BirdLife
Conservation Series No. 10;
36. Dobrowolski K.A., Lewandowski K. 1998. Ochrona środowisk wodnych i błotnych
w Polsce. Oficyna Wyd. Inst. Ekologii PAN, Dziekanów Leśny;
37. Dyrcz A. 1989. Tereny ważne dla ornitologii i ochrony ptaków w Polsce. Prz. Zool.
33. 2: 417–437;
38. Dyrcz A., Grabiński G., Stawarczyk T., Witkowski J. 1991. Ptaki Śląska. Monografia
faunistyczna. Uniwersytet Wrocławski;
39. Głowaciński Z. (red.). 2001. Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce PWRiL
Warszawa;
40. Głowaciński Z. (red.). 2002a. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych
w Polsce. Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków;
41. Głowaciński Z. (red.). 2002b. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych
w Polsce. Suplement. Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków;
42. Grimmett R. F. A., Jones T. A. 1989. Important Bird Areas in Europe. ICBP Techn.
Publ. No. 9. ICBP, Cambridge;
43. Gromadzki M. (red). 2004. Ptaki. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura
2000 – podręcznik metodyczny. Min. Środowiska, Warszawa 2004, t.7 (część I) i
t.8 (część II);
44. Gromadzki M., Błaszkowska B., Chylarecki P., Gromadzka J., Sikora A., Wieloch
M., Wójcik B. 2002. Sieć ostoi ptaków w Polsce. Wdrażanie Dyrektywy Unii
Europejskiej o ochronie dzikich ptaków. OTOP, Gdańsk;
45. Gromadzki M., Dyrcz A., Głowaciński Z., Wieloch M. 1994. Ostoje Ptaków w
Polsce. OTOP, Bibl. Monitor. Środ., Gdańsk.
46. Gromadzki M., Gromadzka J., Sikora A., Wieloch M. 2002. Wielkość populacji i
trendy liczebności wybranych gatunków ptaków lęgowych w Polsce w latach
1991–2002. ZO PAN Gdańsk (mat. niepubl.);
47. Hagemeijer W.J.M., Blair M.J. (ed.). 1997. The EBCC Atlas of European Breeding
Birds: Their Distribution and Abundance. T & A D Poyser, London;
48. Heath M.F., Evans M.I. (red.). 2000. Important Bird Areas in Europe: Priority sites
for conservation, Northern Europe. Birdlife International, Cambridge (BirdLife
Conservation Series No. 8);
49. Jermaczek A., Czwałga T., Jermaczek D., Krzyśków T., Rudawski W., Stańko R.
1995. Ptaki Ziemi Lubuskiej. Monografia faunistyczna. Wydawnictwo Lubuskiego
Klubu Przyrodników;
str. 17
50. Krogulec J. (red) 1998. Ptaki łąk i mokradeł Polski praca zbiorowa IUCN Poland
Warszawa 1998;
51. Pawlaczyk P., Wołejko L., Jermaczek A., Stańko R. 2001. Poradnik ochrony
mokradeł. Wyd. Lubuskiego Klubu Przyrodników, Świebodzin;
52. Sidło P.O., Błaszkowska B.,Chylarecki P. (red) 2004. Ostoje ptaków o randze
europejskiej w Polsce. OTOP Warszawa;
53. Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. 2007. Atlas
rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985 – 2004. Bogucki Wydawnictwo
Naukowe. Poznań;
54. Tomiałojć L. 1972. Ptaki Polski – wykaz gatunków i rozmieszczenie. PWN,
Warszawa;
55. Tomiałojć L. 1990. Ptaki Polski – rozmieszczenie i liczebność. PWN, Warszawa;
56. Tomiałojć L., Dyrcz A. 1993. Przyrodnicza wartość dużych rzek i ich dolin w Polsce
w świetle badań ornitologicznych. (W:) TomjałojćL. (red.). Ochrona przyrody i
środowiska w dolinach nizinnych rzek Polski. Kraków;
57. Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i
zmiany. PTPP ProNatura. Wrocław;
58. Tucker G.M., Heath M.F., Borggreve C., Peet N. 2000. European Bird Populations.
Estimates and trends. Birdlife International;
59. Wesołowski T., Winiecki A. 1988. Tereny o szczególnym znaczeniu dla ptaków
wodnych i błotnych w Polsce. Not. orn. 29: 3–25;
60. Kostrzewa J., Grabowski M., Zięba G., 2004: Nowe inwazyjne gatunki ryb w
wodach Polski. Arch. Pol. Fish. 22, Suppl.2: 21–34;
61. Witkowski
A.,
Kotusz
J.,
2008:
Stan
ichtiofaunistycznych
badań
inwentaryzacyjnych rzek Polski. Rocz. Nauk. PZW, 21: 23–60;
62. Witkowski A., Kotusz J., Przybylski M., 2009: Stopień zagrożenia słodkowodnej
ichtiofauny Polski: Czerwona lista minogów i ryb – stan 2009. Chrońmy Przyr.
Ojcz. 65(1): 33–52;
63. Witkowski A., Kotusz J., Przybylski M., Marszał L., Heese T., Amirowicz A., Buras
P., Kukuła K., 2004: Pochodzenie, skład gatunkowy i aktualny stopnień zagrożenia
ichtiofauny w dorzeczu Wisły i Odry. Arch. Pol. Fish. 22, Suppl.2: 7–20;
64. Witkowski A., Penczak T., Kotusz J., Przybylski M., Kruk A., Błachuta J., 2007:
Reofilne ryby karpiowate dorzecza Odry. Rocz. Nauk. PZW, 20: 5–33;
65. Liczne, szczegółowe prace ichtiofaunistyczne, których pełną listę można znaleźć
w pracy Witkowski i in. 2008;
str. 18
66. Iwanek
M., Kowalski D., Olszta W., 2004: Obliczanie współczynnika
przewodnictwa hydraulicznego metodą Van Genuchtena–Mualema w zależności
od parametrów krzywej retencji wodnej. Acta Agrophysica 3(3);
67. Lipiec J., 1983: Możliwości oceny przewodnictwa wodnego gleb na podstawie ich
niektórych właściwości, Problemy Agrofizyki z.40;
68. Stuczyński T., Jadczyszyn J. 2007: Cyfrowa mapa glebowo rolnicza Polski w skali
1:100000, IUNG–PIB;
69. Ślusarczyk E. 1979: Określenie retencji użytecznej gleb mineralnych dla
prognozowania i projektowania nawodnień. Melioracje Rolne nr 3 (53);
70. Górski T., Zaliwski A.: Model agroklimatu Polski. Pam. Puł., 2002, 130: 251–260;
71. Józefaciuk Cz., Józefaciuk A.: Erozja agroekosystemów. Biblioteka Monitoringu
środowiska, Warszawa, 1995;
72. Stuczyński T., Kozyra J., Łopatka A., Siebielec G., Jadczyszyn J., Koza P.,
Doroszewski A., Wawer R., Nowocień E.: Przyrodnicze uwarunkowania produkcji
rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG–PIB, 2007, 7: 77–115;
73. Zawadzki S., 1999: Gleboznawstwo. PWRiL, Warszawa;
74. Klik A., 2003: Wind Erosion Assessment in Austria Using Wind Erosion Equation
and GIS. OECD Expert Meeting on Soil Erosion and Soil Biodiversity Indicators,
Rome, 24.–28;
75. Horn R., Fleige H., Mayol F., Diaz–Pereira E., de la Rosa D. 2003: Alcor model –
Agricultural soil compaction risk. Technical documentation on the Alcor software
of MicroLEIS system (www.microleis.com/software);
76. Witek T., Górski T., 1977. Przyrodnicza bonitacja rolniczej przestrzeni
produkcyjnej w Polsce. Wyd. Geolog. Warszawa, ss.20.
str. 19
2. OCENA
STANU
ORAZ
FUNKCJONOWANIA
ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO
2.1.
Ogólna charakterystyka środowiska i stan wybranych komponentów
środowiska
2.1.1.
Położenie i rzeźba terenu
POŁOŻENIE DORZECZA ODRY NA TLE FIZJOGRAFII POLSKI WG KONDRACKIEGO
MEGAREGIONY:
3.
POZAALPEJSKA EUROPA ŚRODKOWA
5.
REGION KARPACKI
31.
NIŻ ŚRODKOWOEUROPEJSKI
33.
MASYW CZESKI
34.
WYŻYNY POLSKIE
51.
KARPATY ZACHODNIE Z PODKARPACIEM
313.
POBRZEŻA POŁUDNIOWOBAŁYTCKIE
841.
POBRZEŻA WSCHODNIOBAŁTYCKIE
313.
POBRZEŻE POŁUDNIOWOBAŁTYCKIE
314.
POJEZIERZE POŁUDNIOWOBAŁTYCKIE
317.
NIZINY SASKO – ŁUŻYCKIE
318.
NIZINY ŚRODKOWOPOLSKIE
332.
SUDETY
341.
WYŻYNA ŚLĄSKO – KRAKOWSKA
342.
WYŻYNA ŚRODKOWOMAŁOPOLSKA
512.
PÓŁNOCNE PODKARPACIE
513.
ZEWNĘTRZNE KARPATY ZACHODNIE
PROWINCJE:
PODPROWINCJE:
MAKROREGIONY:
313.2 – 3.
POBRZEŻE SZCZECIŃSKIE
315.3.
PRADOLINA TORUŃSKO – EBERSWALDZKA
314.4 .
POJEZIERZE ZACHODNIOPOMORSKIE
314.6 – 7.
POJEZIERZE POŁUDNIOWOPOMORSKIE
313.4.
POBRZEŻE KOSZALIŃSKIE
315.5.
POJEZIERZE WIELKOPOLSKIE
str. 20
315.4.
POJEZIERZE LUBUSKIE
315.6.
PRADOLINA WARCIAŃSKO – ODRZAŃSKA
315.7.
WZNIESIENIA ZIELONOGÓRSKIE
318.3.
OBNIŻENIE MILICKO – GŁOGOWSKIE
317.2.
OBNIŻENIE DOLNOŁUŻYCKIE
317.4.
WZNIESIENIA ŁUŻYCKIE
317.7.
NIZINA ŚLĄSKO – ŁUŻYCKA
318.1 – 2.
NIZINA POŁUDNIOWOWIELKOPOLSKA
315.8.
POJEZIERZE LESZCZYŃSKIE
318.4.
WAŁ TRZEBNICKI
318.5.
NIZINA ŚLĄSKA
318.7.
NIZINA ŚRODKOWOMAZOWIECKA
318.8.
WZNIESIENIA POŁUDNIOWOMAZOWIECKIE
332.1.
PRZEDGÓRZE SUDECKIE
332.2.
POGÓRZE ZACHODNIOSUDECKIE
332.3.
SUDETY ZACHODNIE
332.4 – 5.
SUDETY ŚRODKOWE
513.3.
POGÓRZE ZACHODNIOBESKIDZKIE
341.1.
WYŻYNA ŚLĄSKA
341.2.
WYŻYNA WOŹNICKO – WIELUŃSKA
341.3.
WYŻYNA KRAKOWSKO – CZĘSTOCHOWSKA
342.1.
WYŻYNA PRZEDBORSKA
512.1.
KOTLINA OSTRAWSKA
332.6.
SUDETY WSCHODNIE
313.2 – 3. POBRZEŻE SZCZECIŃSKIE
Pobrzeże
Szczecińskie
zajmuje
terytoria
wokół
Zalewu
Szczecińskiego, ujścia Odry i brzegów Zatoki Pomorskiej. W granicach
Polski obejmuje około 8 tyś km2 i jest dość zróżnicowane. Dzieli się na
11 mezoregionów: Uznam i Wolin (313.21), Wybrzeże Trzebiatowskie
(313.22), Puszcza Wkrzańska (313.23), Dolina Dolnej Odry
(313.24), Równina Goleniowska (313.25), Wzniesienie Szczecińskie (313.26), Puszcza Bukowa
(313.27), Równina Wełtyńska (313.28), Równina Pyrzycko – Starogardzka (313.31), Równina
Nowogardzka (313.32), Równina Gryficka (313.33).
str. 21
313.4 POBRZEŻE KOSZALIŃSKIE
Obejmuje pas nadmorski z licznymi jeziorami przybrzeżnymi oraz
równiny i wysoczyzny morenowe przecięte dolinami rzek (Parsęty,
Grabowej, Wieprzy, Słupi, Łupawy, Łeby) i odcinkami pradolin; długość
ok. 190 km, szerokość 25 – 30 km (tylko wzdłuż Parsęty do 60 km). Linia
brzegowa jest mało urozmaicona i wykazuje jedynie lekkie wgięcie
pomiędzy
wałem
pomorskim
i
wzniesieniem
Łaby.
Rozciąga
się
od
wybrzeża
Trzebiatowskiego i równiny Gryfickiej na Pobrzeżu Szczecińskim po Kępę Swarzewską i Kępe
Pucką na Pobrzeżu Gdańskim. Pobrzeże Koszalińskie zajmuje powierzchnię około 6,5 tyś km2
jednak jedynie połowa jego obszaru położona jest w dorzeczu Odry. Są to następujące
mezoregiony: Wybrzeże Słowińskie (313.41), Równina Białogardzka (313.42), Równina
Słupska (313.43).
314.4 POJEZIERZE ZACHODNIOPOMORSKIE
Młodoglacjalne wzgórza morenowe tego pojezierza mają ogólny
kierunek z południowego – zachodu na północny wschód mniej więcej
równoległy do współczesnego wybrzeża Bałtyku. Ich wysokość
bezwzględna zwiększa się w kierunku północno – wschodnim od około
100 metrów w Dolinie Odry do ponad 250 m w okolicach Bytowa.
Powierzchnia całego Pojezierza wynosi 9,7 tyś. km2 i za wyjątkiem wschodniego krańca leży
w dorzeczu Odry. W ramach dorzecza występuje 7 mezoregionów: Pojezierze Myśliborskie
(314.41), Pojezierze Choszczeńskie (314.42), Pojezierze Ińskie (314.43), Wysoczyzna Łobeska
(314.44), Pojezierze Drawskie (314.45), Wysoczyzna Polanowska (314.46), Pojezierze
Bytowskie (314.47).
314.6 – 7 POJEZIERZE POŁUDNIOWOPOMORSKIE
Obejmuje terytoria pomiędzy morenami fazy pomorskiej na
północy, Pradoliną Toruńsko – Eberswaldzką na południu, doliną Odry na
zachodzie i doliną Wisły na wschodzie. W dorzeczach dopływów Noteci
Drawy i Gwdy występują charakterystyczne rozległe piaszczyste równiny
(sandry). Makroregion zajmuje powierzchnie 17,8 tyś. km2 i tylko jego
zachodnia część znajduje się poza dorzeczem Odry. W granicach dorzecza i makroregionu
wyróżniamy
następujące
mezoregiony:
Równina
Gorzowska
(314.61),
Pojezierze
Dobiegniewskie (314.62), Równina Drawska (314.63), Pojezierze Wałeckie (314.64), Równina
str. 22
Wałecka (314.65), Pojezierze Szczecineckie (314.66), Równina Charzykowska (314.67), Dolina
Gwdy (314.68), Pojezierze Krajeńskie (314.69)
315.3 PRADOLINA TORUŃSKO – EBERSWALDZKA
To kraina geograficzna oddzielająca pojezierza pomorskie od
wielkopolskich składa się z 4 kotlinowych rozszerzeń połączonych
odcinkami węższymi. Występuje wyraźna różnica krajobrazowa między
zatorfionymi częściami dna pradoliny zajętymi przez łąki a jej wyższymi
terenami piaszczystymi, na których występują pola wydmowe,
porośnięte borami sosnowymi. W granicach Polski Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka
zajmuje powierzchnię 7,2 tyś. km2. W obrębie dorzecza Odry znajduje się większa część
Pradoliny, na którą składają się mezoregiony: Kotlina Freienwaldzka (315.32), Kotlina
Gorzowska (315.33), Dolina Środkowej Noteci (315.34), Kotlina Toruńska (315.35).
315.4 POJEZIERZE LUBUSKIE
Pojezierzem Lubuskim zwanym też Brandenbursko – Lubuskim
nazwano makroregion położony pomiędzy Kotliną Gorzowska na
północy, Doliną Środkowej Odry na południu i obniżeniem Obry na
wschodzie. Najwyższe wzniesienia przekraczają 200 m n.p.m. Na
południowym – zachodzie i wschodzie występują sandry. Cały obszar
makroregionu tj. 5,1 tyś. km2 położony jest w dorzeczu Odry i dzieli się na 4 mezoregiony:
Lubuski Przełom Odry (315.41), Pojezierze Łagowskie (315.42), Równina Torzymska (315.43),
Bruzda Zbąszyńska (315.44).
315.5 POJEZIERZE WIELKOPOLSKIE
Jest ono niższe od Pojezierza Lubuskiego, nie przekraczając
nigdzie 200 m n.p.m. a na znacznej powierzchni nawet 100 m n.p.m.
Równoleżnikową oś regionu tworzą
moreny,
które przecinają
poprzeczne bruzdy: Poznański Przełom Warty i rynna jezior goplańskich,
łączące
dwie
pradoliny
Warciańsko – Odrzańską
i
Toruńsko –
Eberswaldzką. Makroregion zajmuje 15,7 tyś. km2 i dzieli się na 7 mezoregionów: Pojezierze
Poznańskie (315.51), Poznański Przełom Warty (315.52), Pojezierze Chodzieskie (315.53),
Pojezierze Gnieźnieńskie (315.54), Równina Inowrocławska (315.55), Równina Wrzesińska
(315.56), Pojezierze Kujawskie (315.57).
str. 23
315.6 PRADOLINA WARCIAŃSKO – ODRZAŃSKA
Tylko środkowa jej część nie ma formy doliny, ale łączy dorzecza
Warty, Obry i Odry. Pradolina Warciańsko – Odrzańska ma 220 km
długości, zajmuje 2,1 tyś. km2 i składa się z 4 różniących się znacznie
mezoregionów: Dolina Środkowej Odry (315.61), Kotlina Kargowska
(315.62), Dolina Środkowej Obry (315.63), Kotlina Śremska (315.64). Na
zachód od Odry dalszym ciągiem pradoliny o długości 100 km, po Berlin i dolinę Haweli jest
dolina dolnej Sprewy.
315.7 WZNIESIENIA ZIELONOGÓRSKIE
To pas wyniesień o powierzchni 1,4 tyś. km2, rozciągający się na
południe od Pradoliny Warciańsko – Odrzańskiej. W rejonie Zielonej
Góry wzniesienia dochodzą do 221 m n.p.m. Za granice makroregionu
przyjęto dolinę dolnej Nysy Łużyckiej na zachodzie i poprzeczny w
stosunku do pradolin odcinek doliny Odry na północ od Nowej Soli, od
południa
obrzeżenie
stanowi
Obniżenie
Nowosolskie.
Wyróżnią
się
podział
na
4 mezoregiony: Wzniesienia Gubińskie (315.71), Dolina Dolnego Bobru (315.72), Wysoczyzna
Czerwieńska (315.73), Wał Zielonogórski (315.74).
315.8 POJEZIERZE LESZCZYŃSKIE
Zostało ukształtowane podczas ostatniego zlodowacenia w fazie
jego
najdalszego
zasięgu.
Od
północy
przylega
do
Pradoliny
Warciańsko – Odrzańskiej, od południa i wschodu graniczy z Niziną
Południowowielkopolską, od zachodu z Pradoliną Głogowską. Wzgórza
morenowe dochodzą do wysokości 160 m n.p.m., a występowanie jezior
wyróżnia ten region od sąsiednich. Pojezierze Leszczyńskie zajmuje powierzchnie 2,2 tys. km2
i składa się z 4 makroregionów: Pojezierze Sławskie (315.81), Pojezierze Krzywińskie
(315.82), Równina Kościańska (315.83), Wał Żerkowski (315.84).
317.2 OBNIŻENIE DOLNOŁUŻYCKIE
Obejmuje nizinną bruzdę o charakterze pradoliny po północnej
stronie Wzniesień Łużyckich, położoną niemal w całości w Niemczech.
str. 24
W granicach Polski znajduje się tylko część jednego mezoregionu Kotliny Zasieckiej (317.23)
nad Nysa Łużycką o powierzchni 193 km.
317.4 WZNIESIENIA ŁUŻYCKIE
Makroregion fizycznogeograficzny we wschodnich Niemczech
i zachodniej
Polsce,
wschodnia
część
Nizin
Sasko – Łużyckich.
Rozpościerają się po zachodniej stronie Nysy Łużyckiej. W granicach
Polski zaliczono do nich Wał Mużakowski (317.46) o powierzchni 80
km2.
317.7 NIZINA ŚLĄSKO – ŁUŻYCKA
Rozległa
równina
w
południowo – zachodniej
Polsce
i południowo – wschodnich Niemczech. Jest to najdalej na południowy
wschód wysunięty fragment (makroregion podprowincji Nizin Sasko –
Łużyckich). Od północy graniczy z Wzniesieniami Łużyckimi z Wałem
Mużakowa, od północy i północnego wschodu z Wałem Trzebnickim, od
wschodu z Niziną Śląską, od południa z Sudetami (Pogórzem Zachodniosudeckim).
Na obszarze Polski wydziela się następujące mezoregiony: Bory Dolnośląskie (317.74),
Równina Szprotawska ( 317.75), Wysoczyzna Lubińska (317.76), Równina Legnicka (317.77),
Równina Chojnowska (317.78).
318.1 – 2 NIZINA POŁUDNIOWOWIELKOPOLSKA
Nizina Południowowielkopolska znajduje się między pojezierzami
Leszczyńskim i Wielkopolskim od północy, a Obniżeniem Milicko –
Głogowskim oraz Wyżyną Małopolska od południa, prawie w całości w
dorzeczu środkowej Odry. Nizina ma zarys trójkątny, zwężający się i
kończący w części zachodniej. Granica wschodnia przebiega w pobliżu
działu wodnego od okolic Gostynia na północy przez Łódź po okolice Działoszyna nad Wartą.
Jest to region rozległy, obejmujący około 17 tyś. km2. Nizinę rozczłonkowują doliny rzeczne,
w których występują kotlinowe rozszerzenia, a pomiędzy nimi rozciągają się dość płytkie,
bezjeziorne wysoczyzny. Wyróżniamy tu mezoregiony: Wysoczyzna Leszczyńska (318.11),
Wysoczyzna Kaliska (318.12), Dolina Konińska (318.14), Kotlina Kolska (318.14), Wysoczyzna
Kłodawska (318.15), Równina Rychwalska (318.16), Wysoczyzna Turecka (318.17), Kotlina
str. 25
Sieradzka (318.18), Wysoczyzna Łaska (318.19), Kotlina Grabowska (318.21), Wysoczyzna
Złoczewska (318.22), Kotlina Szczercowska (318.23), Wysoczyzna Wieruszowska (318.24)
318.3 OBNIŻENIE MILICKO – GŁOGOWSKIE
Obejmuje dwa kotlinowe zagłębienia odwadniane przez Barycz,
fragment doliny Odry o charakterze pradoliny oraz jej przedłużenie
pomiędzy Wałem Zielonogórskim a wzgórzami Dalkowskimi i Żarskimi
przecięte w poprzek przez Bóbr i Nysę Łużycką. Dno obniżenia Milicko –
Głogowskiego pochyla się od około 120 metrów w okolicach Odolanowa
do około 70 m n.p.m. w okolicach Nowej Soli nad Odrą. W granicach Polski ma 3,2 tys. km2
i składa się na 4 mezoregiony: Obniżenie Nowosolskie (318.31), Pradolina Głogowska
(318.32), Kotlina Żmigrodzka (318.33), Kotlina Milicka (318.34).
318.4 WAŁ TRZEBNICKI
To równoleżnikowe pasmo wzniesień o długości około 200 km,
szerokości kilkunastu km i wysokości względnej 100 – 150 m, ciągnące
się od okolic Żarów na zachodzie do Ostrzeszowa na wschodzie. W kilku
miejscach występują wzniesienia rzędu 250 m n.p.m. Powierzchnia
makroregionu wynosi 3,2 tys. km2 i dzieli się na 6 różnych
mezoregionów: Wzniesienia Żarskie (318.41), Wzgórza Dalkowskie (318.42), Obniżenie
Ścinawskie (318.43), Wzgórza Trzebienickie (318.44), Wzgórza Twardogórskie (318.45),
Wzgórza Ostrzeszowskie (318.46).
318.5 NIZINA ŚLĄSKA
Jest rozległą równiną rozciągającą się po obu stronach Odry
pomiędzy
Przedgórzem
południowym – zachodzie,
Sudeckim
i
Sudetami
wyżyną
Wschodnimi
Śląsko – Krakowską
na
na
południowym – wschodzie oraz Wałem Trzebnickim na północy, przy
czym w kierunku północno – zachodnim przechodzi bez wyraźnej granicy
w
Nizinę
Śląsko
Łużycką,
a
w
kierunku
północno – zachodnim
w Nizinę
Południowowielkopolską. Dopływy makroregionu zasilają Odrę, co skutkuje wezbraniami
i powodziami, powodowanymi przez letnie opady i roztopy wiosenne. Nizina Śląska zajmuje
powierzchnie około 12,7 tys. km2 i dzieli się na 9 mezoregionów: Wysoczyzna Rościsławicka
(318.51), Pradolina Wrocławska (318.52), Równia Wrocławska (318.53), Dolina Nysy
str. 26
Kłodzkiej (318.54), Równina Niemodlińska (318.55), Równia Oleśnicka (318.56), Równina
Opolska (518.57), Płaskowyż Głubczycki (518.58), Kotlina Raciborska (518.59).
318.7. NIZINA ŚRODKOWOMAZOWIECKA
Jest najniżej położoną częścią nizin mazowiecko – podlaskich,
którą charakteryzuje zbieganie się dużych dolin dorzecza środkowej
Wisły. Wysokości bezwzględne mieszczą się w granicach od 60 do 140 m
n.p.m. Obejmuje swą powierzchnią około 13,1 tys. km2.
Makroregion znajduje się prawie w całości w dorzeczu Wisły
jedynie niewielkie fragmenty mezoregionów: Równiny Kutnowskiej (318.71), Równiny
Łowicko – Błońskiej (318.72) znajdują się w dorzeczu Odry.
318.8. WZNIESIENIA POŁUDNIOWOMAZOWIECKIE
To makroregion znajdujący się prawie w całości w dorzeczu Wisły
jedynie niewielkie fragmenty mezoregionów: Wysoczyzna Bełchatowska
(318.81), Wzniesienie Łódzkie 318.82 znajdują się w dorzeczu Odry.
Stanowią region przejściowy od Nizin Środkowopolskich do Wyżyny
Małopolskiej. W okolicach Piotrkowa, Łodzi i Rawy Mazowieckiej
wysokości nad poziomem morza przekraczają 200 – 250 metrów. Makroregion obejmuje
10,5 tyś km2.
332.1. PRZEDGÓRZE SUDECKIE
To makroregion położony na północ od właściwych Sudetów,
będący z nimi w łączności, jednak oddzielony od Sudetów wyraźną linią
tektoniczną (uskok brzeżny sudecki). Pofałdowana równina – najwyższe
wzniesienie to Ślęża 718 m n.p.m. Od północnego zachodu Przedgórze
Sudeckie graniczy z Niziną Śląsko – Łużycką, od północnego wschodu
z Niziną Śląską, od południowego wschodu, południa i południowego zachodu z Sudetami.
Przedgórze Sudeckie do oligocenu stanowiło jedną całość z resztą Sudetów, nie uległo jednak
ruchom wypiętrzającym i pozostało regionem równinnym. Obszar leży na wysokości od 200
do 350 m n.p.m. W skład Przedgórza Sudeckiego wchodzą: Wzgórza Strzegomskie (332.11),
Masyw Ślęży (332.12), Obniżenie Podsudeckie (332.13), Wzgórza Strzelińskie (332.14),
Obniżenie Otmuchowskie (332.15), Przedgórze Paczkowskie (332.16).
str. 27
332.2 POGÓRZE ZACHODNIOSUDECKIE
Rozciąga się od okolic Drezna w Niemczech po okolice
Wałbrzycha w Polsce, przy czym częściowo znajduje się również na
terytorium
Republiki
Czeskiej.
Polska
cześć
Pogórza
Zachodniosudeckiego zajmuje powierzchnię około 2,6 tyś. km2.
Wysokości bezwzględne wahają się od 200 metrów do ponad 500 m n.p.m. Wg Kondrackiego
Pogórze dzielimy na następujące mezoregiony: Obniżenie Żytawsko – Zgorzeleckie (332.25),
Pogórze Izerskie (332.26), Pogórze Kaczawskie (332.27), Pogórze Bolkowsko – Wałbrzyskie
(332.28).
332.3 SUDETY ZACHODNIE
Są górami rozpościerającymi się od okolic Żytawy w Niemczech na
zachodzie po Bramę Lubawską na wschodzie. Polska cześć Sudetów
Zachodnich Obejmuje około 1,25 tyś. km2. Na zachodzie graniczy z
Górami Kruszcowymi, na północy z Niziną Śląską i Przedgórzem
Sudeckim, na wschodzie z Sudetami Środkowymi, a na południu z Płytą
Północnoczeską. Wyodrębnione mezoregiony przedstawiają duże zróżnicowanie: Góry
Izerskie (332.34), Góry Kaczawskie (332.35), Kotlina Jeleniogórska (332.36), Karkonosze
(332.37), Rudawy Janowickie (332.38).
332.4 – 5 SUDETY ŚRODKOWE
To pasma górskie w południowo – zachodniej Polsce i w
północnych Czechach, w środkowej części Sudetów, będące częścią
prowincji Masywu Czeskiego. Sudety Środkowe to typowe góry zrębowe
a pod względem geologicznym przedstawiają strukturę nieckowatą,
której oś przebiega zgodnie z ogólnym kierunkiem zrębu sudeckiego
z północnego – zachodu na południowy wschód. Są niższe od Sudetów Wschodnich
i Zachodnich i w niewielu miejscach przekraczają 1000 m n.p.m. Podział mezoregionalny
przedstawia się w następujący sposób: Brama Lubawska (332.41), Góry Wałbrzyskie
(332.42), Góry Kamienne (332.43), Góry Sowie (332.44), Góry Bardzkie (332.45), Obniżenie
Nowej Rudy (332.46), Obniżenie Broumowskie (332.47), Góry Stołowe (332.48), Pogórze
Orlickie (332.51), Góry Orlickie (332.52), Góry Bystrzyckie (332.53), Kotlina Kłodzka (332.54).
str. 28
332.6 SUDETY WSCHODNIE
Prawie w całości leżą na terytorium Republiki Czeskiej, której
granica przechodzi na ich północno – wschodni skłon, obejmując skrawek
Niziny Śląskiej. Do Polski należy jedynie północno zachodni fragment tych
gór. W północno – zachodniej części i środkowej występują wzniesienia
przekraczające 1400 m, zaś w części południowo – wschodniej nie
przekraczają 800 m n.p.m., co stanowi krajobraz wyżyny przedgórskiej. Za granicę Sudetów
Wschodnich i Środkowych uważa się niską Przełęcz Międzyleską, wschodnie zbocze Kotliny
Kłodzkiej i Przełęcz Kłodzką między Górami Bardzkimi a Złotymi. W Polsce Sudety liczą sobie
730 km2 i składają się z części mezoregionów: Góry Złote (332.61), Śnieżnik (332.62), Góry
Opawskie (332.63).
341.1 WYŻYNA ŚLĄSKA
To kraina geograficzna o powierzchni 1181 km2. Od północy
graniczy z Równiną Opolską i Wyżyną Woźnicko – Wieluńską, od wschodu
z Wyżyną Krakowsko – Częstochowską, od południa z Kotliną Oświęcimską
i Kotliną Ostrawską, od zachodu z Kotliną Raciborską i Pradoliną
Wrocławską. Przez wyżynę przechodzi dział wodny pomiędzy dorzeczami
Odry i Wisły. Ukształtowanie powierzchni jest zróżnicowane dochodzące maksymalnie do
400 m n.p.m. W jej obrębie wyróżnia się 5 mezoregionów: Chełm (341.11), Garb Tarnogórski
(341.12), Górnośląski Okręg Przemysłowy (341.13), Pagóry Jaworznickie (341.14), Płaskowyż
Rybnicki (341.15).
341.2 WYŻYNA WOŹNICKO – WIELUŃSKA
Zajmuje powierzchnię 3,74 tys. km². Od północy graniczy z Niziną
Południowowielkopolską, od wschodu z Wyżyną Małopolską i Wyżyną
Krakowsko – Częstochowską, od południa z Wyżyną Śląską i od zachodu
i południowego zachodu z Niziną Śląską. Najwyżej wznosi się na
południu, gdzie wysokość przekracza 350 m n.p.m. i opada ku północy
do 220–300 m n.p.m. W jej rzeźbie zaznaczają się trzy pasma wzniesień – progi,
odpowiadające wychodnia bardziej odpornych skał górnego triasu i jury. Obszar znajduje się
w dorzeczu Odry. Jest rozcinany przez doliny Warty i jej dopływy. Dzieli się na mezoregiony:
Wyżyna Wieluńska (341.21), Obniżenie Liswarty – Prosny (341.22), Próg Woźnicki (341.23),
Próg Herbski (341.24), Obniżenie Górnej Warty (341.25), Obniżenie Krzepickie (341.26).
str. 29
341.3 WYŻYNA KRAKOWSKO – CZĘSTOCHOWSKA
Kraina nazywana również Jurą Krakowsko – Częstochowską. Jest
wschodnią częścią Wyżyny Śląsko – Krakowskiej, o długości ok. 80 km,
która rozciąga się od Krakowa po Częstochowę, gdzie pas wzgórz wznosi
się od 300 do 515 m n.p.m. Przez wyżynę przebiega dział wodny Odry i
Wisły i bierze tu początek duży dopływ Odry – Warta. Cały makroregion
obejmuje 261 tys. km2 choć w dorzeczu Odry znajduje się jedynie fragment tego
makroregionu: północna cześć Wyżyny Częstochowskiej (341.31).
342.1 WYŻYNA PRZEDBORSKA
Tylko zachodnia cześć tego makroregionu znajduje się w dorzeczu
Odry. Leży on w północno – zachodniej część Wyżyny Małopolskiej. Od
wschodu ograniczony jest Wyżyną Kielecko – Sandomierską, a od północy
Wzniesieniami Południowomazowieckimi. Zajmuje powierzchnię ok. 5,3
tys. km². W granicach tego makroregionu dorzecza Odry leżą zachodnie
krańce mezoregionów: Wzgórza Radomszczańskie (341.11), Próg Lelowski (341.13), Niecka
Włoszczowska (341.14).
512.1 KOTLINA OSTRAWSKA
Jest obniżeniem spływu Odry, Olzy i Ostrawicy. Od północnego
zachodu graniczy z Niziną Śląską, od północnego wschodu z Wyżyną
Śląsko – Krakowską,
południowego
od
wschodu
wschodu
z
z Pogórzem
Kotliną
Oświęcimską,
od
Zachodniobeskidzkim,
od
południowego zachodu z Bramą Morawską i od zachodu z Sudetami.
Zajmuje powierzchnię ponad 600 km2 z czego w Polsce ok. 130 km2. W polskiej części Kotliny
Ostrawskiej, pomiędzy dolinami Olzy i Wisły wyróżniono mezoregion: Wysoczyzna Kończycka
(512.11).
513.3 POGÓRZE ZACHODNIOBESKIDZKIE
Rozciąga się od Bramy Morawskiej na zachodzie po dolinę
Dunajca na wschodzie. Stanowi wyżynę o wysokościach od 300 do ponad
500 m n.p.m. opadającą ku kotlinom podkarpackim. Od południa ponad
powierzchnię pogórza wznoszą się od 300 do 500 m pasma górskie
str. 30
Beskidów Zachodnich. Mezoregion ograniczony dolinami Olzy na zachodzie i Skawy na
wschodzie, oddzielony od Beskidu Śląskiego i Małego na południu, przechodzący w Kotlinę
Oświęcimską i Ostrawską na północy. Polska część Pogórza Zachodniobeskidzkiego zajmuje
powierzchnię około 1,8 tys. km2. Tylko zachodni kraniec mezoregionu Pogórze Śląskie
(513.32) leży w dorzeczu Odry.
2.1.2. Gleby
WARUNKI GEOLOGICZNE
W części południowo–zachodniej dorzecza znajdują się Sudety i Przedgórze Sudeckie,
stanowiące północno–wschodni fragment waryscyjskiego Masywu Czeskiego, obecny wyraz
morfologiczny zawdzięczają neogeńskim blokowym ruchom podnoszącym. Zwarte masywy
górskie wznoszą się kilkaset metrów ponad dna rozdzielających je kotlin, mających charakter
zapadlisk tektonicznych i denudacyjnych. Część wysoko podniesionych bloków (pow. 1000
m) ma charakter gór średnich, masywy niżej podniesione mają cechy gór niskich i pogórzy.
Płaskie powierzchnie wierzchowinowe są bądź trzeciorzędowymi powierzchniami zrównania
lub mają budowę płytową. Wiek i litologia skał są bardzo zróżnicowane, również wielkość
zajmowanych przez nie powierzchni. Najstarsze skały pochodzą z neoproterozoiku i są to
granodioryty, amfibolity, gnejsy, migmatyty, łupki krystaliczne i marmury. Skały paleozoiczne
wykazują jeszcze większe zróżnicowanie, począwszy od magmowych: gabra, granity, diabazy,
ryolity, trachyandezyty oraz tufy; poprzez metamorficzne: gnejsy, granulity, łupki
krystaliczne, kwarcyty, zieleńce; oraz skały osadowe: wapienie, dolomity, piaskowce,
zlepieńce, mułowce i iłowce. Ze skał mezozoicznych największe znaczenie mają piaskowce
i margle wieku kredowego. W obrębie Przedgórza rozpoczyna się wyraźna mozaika osadów
trzeciorzędowych, występujących płatami silnie zdenudowanych osadów plejstoceńskich
oraz ukazujących się spod obu wymienionych starszych skał „sudeckich”. Osady
trzeciorzędowe to głównie neogeńskie piaski, żwiry i mułki z przewarstwieniami węgla
brunatnego. Zlodowacenie południowopolskie dotarło do Sudetów i lobami wkroczyło
w obniżenia dolinne i kotliny. Zlodowacenie środkowopolskie (odrzańskie) zasadniczo oparło
się o krawędź gór. Mimo to cześć pogórzy nie posiada glacjalnej pokrywy plejstoceńskiej,
występują natomiast rozległe płaty lessowe. SE część dorzecza obejmuje mezozoiczne
wysokie wyżyny o charakterze monoklin oraz średnio wyniesione płaskowyże i garby bez
pokrywy osadów plejstoceńskich. Budują je triasowe i jurajskie wapienie, dolomity i margle.
Pozostałą część dorzecza, począwszy od Niziny Śląskiej, poprzez Wielkopolską, aż po strefę
pojezierzy pomorskich pokrywają zasadniczo osady plejstoceńskie. Do linii pradoliny
barucko–głogowskiej pojawiają się jednak na powierzchni niewielkie wychodnie osadów
wieku kredowego, głównie wapieni i margli. Rozmieszczenie osadów polodowcowych,
pomimo
znacznego
zróżnicowania
litologiczno–morfologiczego
str. 31
wykazuje
wyraźną,
subrównoleżnikową, strefowość. Na południe od doliny Warty dominują równiny denudacji
peryglacjalnej rozdzielone wałem moren spiętrzonych (Wzgórza Trzebnickie), na
międzyrzeczu Warty i Noteci (obszar młodoglacjalny) przeważają wysoczyzny morenowe
zbudowane z glin zwałowych i rozległe, piaszczyste równiny sandrowe, dalej na północ
obszary sandrów przeplatają się z pagórami morenowymi, kemowymi i ozowymi, a formy
wklęsłe tworzą zagłębienia wytopiskowe. Rozległe dna dolin i pradolin zajmują piaski, żwiry
i mady rzeczne oraz torfy i namuły holoceńskie. Pokrywy piaszczyste bywają silnie
zwydmione. Miąższość osadów czwartorzędowych wynosi od kilku– kilkunastu metrów na
Przedgórzu Sudeckim i rośnie w kierunku północnym do ponad 150 m w dolinie dolnej Odry
i dolnej Warty. Najbardziej południowy fragment dorzecza Odry w Polsce, stanowią zbocza
Beskidu Śląskiego zewnętrznych Karpat Zachodnich zbudowane z piaskowców i łupków
paleogenu oraz margli kredowo–eoceńskich.
WARUNKI GLEBOWE
Pod względem typologicznym zróżnicowanie gleb i udziały poszczególnych typów są
zbliżone do pokrywy glebowej dorzecza Odry. W obszarze dorzecza największy udział mają
gleby brunatne kwaśne i wyługowane stanowiące 34,8 % pokrywy (Tabela 2.1.2/1, Rysunek
2.1.2/1). Gleby te są często wadliwe ze względu na silne zakwaszenie i wymycie składników
zasadowych. Dużą część gleb stanowią także gleby bielicowe 24,3% . Gleby te zostały
wytworzone pod zbiorowiskami lasów, głównie iglastych, co było powodem silnego ich
zbielicowania. Po przekształceniu na użytki rolne znacznie silnej mineralizacji uległy zasoby
materii organicznej tych gleb – generalnie są one ubogie w składniki i mało przydatne do
uprawy. W dłuższej perspektywie znaczna ich część zostanie zalesiona ze względy na
ograniczoną opłacalność produkcji. Szczególną pozycję w dorzeczu mają czarne ziemie,
których udział w pokrywie przekracza 10% – występują one głównie w okolicach Wrocławia,
i należą do najżyźniejszych w kraju gleb o bardzo wysokiej zawartości próchnicy
i uregulowanych stosunkach wodnych. Istotną składową pokrywy glebowej są mady
stanowiące 7,2% wszystkich gleb. Gleby, w których proces glebotwórczy związany był
z dominującym wpływem wody zajmują ponad 30% powierzchni – do tej grupy zalicza się
mady, czarne ziemie, gleby mułowo–torfowe glejowe murszowe i torfowe. Znaczenie tych
gleb, położonych w dolinach rzecznych i obniżeniach terenowych, jest bardzo duże z uwagi
na ich funkcje retencyjne w stosunku do wody. Występują one w dużym rozproszeniu w
całym dorzeczu, w znacznym stopniu decydując o ilości wody dostępnej dla rolnictwa
(Rysunek 2.1.2/1). Na uwagę zasługuje stosunkowo wysoki udział gleb torfowych
i murszowo–mineralnych, łącznie stanowiących 10% wszystkich gleb. Nie tworzą one
większych kompleksów niemniej ich rola w lokalnym retencjonowaniu wody i oddziaływaniu
na stan stosunków wodnych gleb występujących w sąsiedztwie jest znacząca. Gleby te
str. 32
powinny podlegać szczególnej ochronie (Tabela 2.1.2/1). Zachowanie torfów i innych gleb
organogenicznych jest bowiem istotne z punktu widzenia racjonalnej gospodarki zasobami
wody w zlewni a także ochrony przeciwpowodziowej.
Rys. 2.1.2/1. Mapa przestrzennego rozmieszczenia gleb dla dorzecza Odry
0,1
0,4
3,0
3,1
0,9
4,0
0,1
0,1
3,4
0,3
2,2
Ls – –gleby leśne
mineralne
M – gleby murszowo–
G – gleby glejowe
glejowe
FG – gleby aluwialne
F – mady
torfowe
szare
E – gleby mułowo–
właściwe
Dz – czarne z. zdegr. i gl.
szare
D – czarne ziemie
właściwe
Cz – czarnoz. zdegr. i gl.
kwaśne
C – czarnoziemy
19,3
T – gleby torfowe
5,3
Bw – brunatne wyług. i
B – brunatne właściwe
pseudobielicowe
13,5
R – rędziny
Odry
A – bielicowe i
Dorzecze
Typ gleby
Tabela 2.1.2/1. Udziały poszczególnych typów gleb w dorzeczu Odry
30,3
Pod względem uziarnienia w wierzchnich poziomach przeważają gatunki gleb lekkich:
piaski gliniaste stanowiące 36,4% pokrywy glebowej a piaski luźne i słabogliniaste (25,2%)
(Tabela 2.1.2/2). Są to gleby o niskich zdolnościach retencyjnych i dużej przepuszczalności.
W podglebiu dominują piaski luźne i słabogliniaste stanowiąc 38,9% (Tabela 2.1.2/3). Utwory
o zwięzłym składzie (gliny lekkie, średnie, ciężkie i iły) w podglebiu występują jedynie na 43%
str. 33
powierzchni. Zwięzły skład podłoża dużej części gleb przyczynia się do ograniczenia tempa
odpływu wód gruntowych do głębszych warstw – ma to istotne znacznie dla rolnictwa
jakkolwiek może być czynnikiem niekorzystnym w warunkach długotrwałych opadów
i stanach powodziowych.
Tabela 2.1.2/2. Charakterystyka uziarnienia wierzchnich poziomów gleb (0–25 cm) –
Mady średnie
Mady ciężkie
Rędziny lekki
Rędziny średnie
Rędziny ciężkie
Gleby organiczne
Gleby szkieletowe
3,8
Mady lekkie
5,3
Pyły ilaste
20,2
Pyły zwykłe
Gliny średnie
Gliny lekkie
Piaski gliniaste
14,0
Gliny ciężkie i iły
Odry
słabogliniaste
Piaski luźne i
Dorzecze
Uziarnienie
procentowy udział gatunków gleb w pokrywie glebowej dla dorzecza Odry
1,0
1,6
4,2
0,2
0,2
0,3
0,1
0,1
0,1
4,4
0,1
Tabela 2.1.2/3. Charakterystyka uziarnienia podglebia (<100 cm) – procentowy udział
Pyły ilaste
Mady lekkie
Mady średnie
Mady ciężkie
Rędziny lekkie
Rędziny średnie
Rędziny ciężkie
Gleby organiczne
Gleby szkieletowe
17,5
Pyły zwykłe
1,7
Gliny ciężkie i iły
Gliny lekkie
Piaski gliniaste
21,2
Gliny średnie
Odry
słabogliniaste
Piaski luźne i
Dorzecze
Uziarnienie
gatunków gleb w pokrywie glebowej dla dorzecza Odry
5,5
1,9
0,6
2,5
0,0
0,0
0,2
0,0
0,1
0,0
2,3
2,1
Pod względem przydatności rolniczej 53,5% pokrywy glebowej stanowią kompleksy gleb
dobrych ( 1, 2, 3, 4, 5 i 8) (Tabela 2.1.2/4).
1,6
1,7
0,2
0,0
0,0
0,2
7,1
3z – użytki zielone słabe
średnie
bardzo dobre i dobre
2z – użytki zielone
pod użytki zielone
1z – użytki zielone
0,4
pastewny górski
14 – gl. orne przezn.
0,3
górski
13 – owsiano–
4,5
12 – owsiano–ziemn.
8,4
11 – zbożowy górski
7 – żytni bardzo słaby
8,3
10 – pszenny górski
6 – żytni słaby
7,8
słaby
5 – żytni dobry
1,5
mocny
9 – zbożowo–pastewny
4 – żytni bardzo dobry
8,8
8 – zbożowo–pastewny
3 – pszenny wadliwy
dobry
1,7
2 – pszenny dobry
Odry
1 – pszenny bardzo
Dorzecze
Kompleks
Tabela 2.1.2/4. Procentowe udziały kompleksów przydatności rolniczej gleb w dorzeczu Odry
3,1
Kompleks pszenny bardzo dobry (1) – do kompleksu pszennego bardzo dobrego zaliczane są
gleby najlepsze, z głębokim poziomem próchnicznym, przepuszczalne, zasobne w składniki
str. 34
pokarmowe, uregulowanym odczynie, dobrej strukturze i optymalnych stosunkach wodnych.
Na nich uzyskuje się wysokie i wierne plony wszystkich roślin, w tym zwłaszcza o dużych
wymaganiach siedliskowych, takich jak: pszenica buraki i rośliny warzywne. Położone są
zazwyczaj w terenach płaskich o dobrym odpływie. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te
zaliczane są do I i II klasy.
Kompleks pszenny dobry (2) – w porównaniu z kompleksem 1, charakteryzuje się glebami
o niższej urodzajności, zwięźlejszymi i cięższymi do uprawy. Okresowo gleby te mogą
wykazywać słabe niedobory wilgoci. Niektóre gleby tego kompleksu wykazują lżejszy skład
granulometryczny w warstwie powierzchniowej. Na glebach tego kompleksu udają się
wszystkie rośliny uprawne. Wysokość plonów w porównaniu z kompleksem 1 jest większym
stopniu zależna od przebiegu pogody i agrotechniki. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby
te zaliczane są do klasy IIIa i IIIb.
Kompleks pszenny wadliwy (3) – gleby zaliczane do tego kompleksu są średniozwięzłe
i zwięzłe,
jednakże
wykazują
niedostateczną zdolność do
magazynowania
wody,
w konsekwencji w okresach suchych, wykazują niedobór wilgoci. Zalicza się tutaj płytkie
gleby zwięzłe, zalegające na zbyt przepuszczalnych podłożach oraz głębokie gleby
średniozwięzłe i zwięzłe usytuowane na zboczach wzniesień, narażone na szybki odpływ
wody i erozję. Okresowo wadliwy układ stosunków wodnych tych gleb powoduje, że plony
roślin ulegają dużym wahaniom. W latach mokrych na glebach tego kompleksu plony mogą
być bardzo wysokie, często wyższe niż na kompleksie 1 i 2, natomiast w latach suchych
bardzo niskie. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zaliczane są do klas IIIb, IVa i IVb.
Kompleks żytni bardzo dobry (4) – do kompleksu tego zaliczamy najlepsze gleby lekkie,
wytworzone z piasków gliniastych (lekkich i mocnych), zalegających na zwięźlejszych
podłożach. Gleby te są strukturalne i mają dobrze wykształcony poziom próchniczny oraz
właściwe stosunki wodne. Nadają się do uprawy wszystkich gatunków roślin, są łatwe do
uprawy, a przy właściwej agrotechnice i nawożeniu zapewniają uzyskanie wysokich plonów.
Przy mniej intensywnym użytkowaniu plony są niższe niż na kompleksach pszennych.
W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zaliczane są do klasy IIIa, IIIb i IVa.
Kompleks żytni dobry (5) – gleby tego kompleksu są lżejsze i mniej urodzajne w porównaniu
z kompleksem czwartym. Są to głównie gleby wytworzone z piasków gliniastych lekkich,
zalegających średnio głęboko na zwięźlejszym podłożu oraz gleby wytworzone z piasków
gliniastych całkowite. Gleby te są mniej zasobne w składniki, często zakwaszone, w zasadzie
mało przydatne do uprawy pszenicy i innych wymagających gatunków, bez ponoszenia
wysokich nakładów na nawożenie i ochronę. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zaliczane są
do klasy IVa i IVb.
Kompleks żytni słaby (6) – kompleks ten obejmuje gleby wytworzone z piasków słabo
gliniastych całkowitych oraz piasków gliniastych lekkich, podścielonych płytko piaskiem
str. 35
luźnym lub żwirem piaszczystym. Gleby te są nadmiernie przepuszczalne i mają słabą
zdolność magazynowania wody, wykazują bardzo niską zasobność w składniki, często są
silnie zakwaszone. Są to gleby trwale lub okresowo za suche. Dobór gatunków do uprawy
jest bardzo ograniczony i obejmuje żyto, ziemniaki i mieszanki pastewne. Efektywność
ekonomiczna produkcji na glebach tego kompleksu jest często problematyczna.
W klasyfikacji bonitacyjnej gleby tego kompleksu zaliczane są do klasy IVb i V.
Kompleks żytni bardzo słaby (7) – w skład tego kompleksu wchodzą najsłabsze gleby
wytworzone z piasków luźnych całkowitych, piasków słabo gliniastych, lub piasków
gliniastych bardzo płytko przechodzących w piasek luźny bądź żwir. Gleby te są ubogie
w składniki pokarmowe i jednocześnie trwale za suche i z natury kwaśne. W obecnych
realiach ekonomicznych uprawa na glebach tego kompleksu jest nieopłacalna, dlatego jest
on często odłogowany bądź zalesiany, co w wielu sytuacjach jest jedynym racjonalnym
sposobem jego zagospodarowania. Gleby tego kompleksu zaliczane są do V i VI klasy
bonitacyjnej.
Kompleks zbożowo pastewny–mocny (8) – do kompleksu tego zaliczamy gleby średnio
zwięzłe i ciężkie (odpowiedniki kompleksów pszennych i żytniego bardzo dobrego),
występujące w niższych położeniach terenu o utrudnionym odpływie, bądź w dolinach
cieków, a w konsekwencji okresowo lub trwale nadmiernie uwilgotnione. Gleby te nadają się
do uprawy roślin pastewnych, a w latach suchych dobrze na nich plonuje pszenica, często
lepiej niż na kompleksach pszennych, przy czym wierność plonowania jest niska. W latach
mokrych panują tutaj złe warunki powietrzno–wodne, ograniczające wzrost i rozwój
gatunków wrażliwych na niedobór tlenu. W wyniku melioracji, po uregulowaniu stosunków
wodnych, gleby tego kompleksu zazwyczaj kwalifikują się do kompleksów pszennych.
W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zaliczane są do klas IIIa, IIIb, IVa, IVb i V.
Kompleks zbożowo–pastewny słaby (9) – kompleks ten obejmuje gleby lekkie, wytworzone
z piasków (odpowiedniki kompleksów żytnich 5,6,7) okresowo podmokłe, najczęściej
położone w wyższych partiach dolin rzecznych bądź w obniżeniach terenowych,
w sąsiedztwie kompleksów użytków zielonych. Gleby te wykazują duże wahania poziomu
wód gruntowych, w okresie letnim w latach suchych są narażone na niedobory wody. Gleby
kompleksu 9 w zależności uziarnienia i budowy profilu glebowego, zaliczane są do klas
bonitacyjnych IVa, IVb, V i VI.
Kompleks użytków zielonych bardzo dobrych i dobrych (1z) – do tego kompleksu zalicza się
użytki zielone na glebach mineralnych i mułowo–torfowych, o najkorzystniejszym układzie
stosunków wodnych, nie wymagających regulacji. Według tabeli klas gruntów wszystkie
gleby tego kompleksu są zaliczane do I lub II klasy użytków zielonych.
Kompleks użytków zielonych średnich (2z) – zalicza się tutaj użytki zielone na glebach
mineralnych i mułowo–torfowych, jak również na glebach torfowych i murszowych
str. 36
o nieuregulowanych stosunkach wodnych. Wszystkie gleby tego kompleksu zaliczane są do
III bądź IV klasy bonitacyjnej.
Kompleks użytków zielonych słabych i bardzo słabych (3z) – są tu użytki zielone na glebach
mułowo–torfowych i torfowych mineralnych, zbyt suchych lub zbyt wilgotnych,
przesuszonych lub okresowo podtapianych. Zalicza się tutaj również gleby murszowe,
murszowate
i
murszowo–mineralne,
najczęściej
zbyt
suche,
rzadziej nadmiernie
uwilgotnione. Na glebach organicznych tego kompleksu zaznacza się proces intensywnej
mineralizacji, prowadzący do degradacji siedliska i strat węgla wyniku emisji dwutlenku
węgla do atmosfery. Duże powierzchnie tego kompleksu są obecnie odłogowane, jako mało
przydatne, często też przechodzą w nieużytki. Po dłuższym okresie odłogowania, w wyniku
sukcesji naturalnej, powierzchnie te często spełniają funkcje ostoi przyrody, stanowiąc
siedliska ważne z punktu widzenia ochrony ornitofauny. W kompleksie tym występują
również łąki kserotermiczne, ze względów florystycznych i pełnienia istotnej roli
w kształtowaniu bioróżnorodności, zasługujące na ochronę. Według tabeli klas gruntów
gleby tego kompleksu zaliczane są do klasy V i VI.
Kompleks pszenny górski (10) obejmuje gleby, które swoimi właściwościami odpowiadają
glebom kompleksu pszennego dobrego. Występują w strefie wysokościowej od 300 do 450
m n.p.m. O przynależności gleb do kompleksu pszennego górskiego decydują również
warunki klimatyczne i mikroklimat. Gleby kompleksu pszennego górskiego są to gleby
zwięźlejsze i cięższe do uprawy, wytworzone w przewadze z glin średnich i ciężkich. Udają się
na nich wszystkie rośliny uprawne. Na wysokość plonów wpływa w dużej mierze
agrotechnika i układ warunków pogodowych.
Gleby kompleksu zbożowego górskiego (11) zajmują największą powierzchnię (32,3%) wśród
gruntów ornych. Są to w przewadze gleby wietrzeniowe, o składzie glin średnich oraz lekkich
i stosunkowo dobrze wykształconym profilu. Dobór roślin uprawnych jest wyraźnie
ograniczony. Udaje się na tych glebach pszenica, lecz plony są znacznie niższe niż na glebach
kompleksu pszennego górskiego. Udaje się również jęczmień i owies. Na glebach o lżejszym
składzie dobrze plonują ziemniaki. Wysoko plonuje len włóknisty oraz mieszanki motylkowo–
trawiaste. Czynnikiem najbardziej ograniczającym plonowanie jest klimat.
Kompleks owsiano–ziemniaczany górski (12) obejmuje przeważnie gleby brunatne
wietrzeniowe wytworzone z różnych utworów. Są one zazwyczaj szkieletowe, położone
w niekorzystnym położeniu w rzeźbie terenu. Na glebach tych dobre plony można uzyskiwać
z uprawy owsa, inne rośliny zbożowe plonują miernie. Dobre plony można uzyskać z uprawy
ziemniaków i lnu. Zdecydowanie dobrze plonuje koniczyna z trawami lub inne mieszanki
pastewne. Wysokość plonów wszystkich roślin uprawianych na glebach tego kompleksu
najbardziej uzależniona jest od warunków klimatycznych.
str. 37
Pod względem waloryzacji gleb, wyrażającej ich przydatność rolniczą dominują gleby
o wskaźniku jakości < 52 pkt – stanowiące 54,3% pokrywy glebowej całego dorzecza (Tabela
2.1.2/5, 2.1.2/6). Przewagę gleb o niskiej waloryzacji tłumaczy wysoki udział gleb lekkich
wytworzonych z piasków. Gleby bardzo dobrej jakości o wskaźniku powyżej 66 pkt. zajmują
ponad 30% powierzchni dorzecza.
Tabela 2.1.2/5. Wartość wskaźnika przydatności rolniczej gleb dla poszczególnych
kompleksów przydatności rolniczej gleb
Grunty orne
kompleks przydatności
rolniczej gleb
Użytki zielone
kompleks przydatności
ilość punktów
ilość punktów
rolniczej gleb
1
94
1z
80
2
80
2z
50
3
61
3z
20
4
70
5
52
6
30
7
18
8
64
9
33
Tabela 2.1.2/6. Procentowy udział gleb w dorzeczu Odry należących do 5 klas wartości
Odry
30,2
2,1
5,9
72,5
> 72,5
Dorzecze
66 –
< 52
rolniczej gleb
52 – 56
Wskaźnik przydatności
56 – 66
wskaźnika przydatności rolniczej gleb
7,1
10,3
Zasoby próchnicy glebowej w glebach dorzecza są znaczące co wiąże się z dużym
udziałem czarnych ziem oraz gleb organicznych w pokrywie glebowej – udział gleb o wysokiej
i bardzo wysokiej zawartości materii organicznej wynosi 46,9% (Tabela 2.1.2/7). Wysoka
zawartość próchnicy charakteryzuje również kompleksy gleb górskich dorzecza, co ma
związek z wysokim poziomem opadów oraz zwięzłym składem skał macierzystych.
Stosunkowo wysoki odsetek gleb charakteryzuje średnia zawartość materii organicznej –
44,9% (Tabela 2.1.2/7). Gleby te tworzą dość zwarte kompleksy.
Tabela 2.1.2/7. Procentowy udział gleb należących do różnych klas zawartości materii
organicznej w dorzeczu Odry
str. 38
Odry
4,1
25,0
16,5
wysoka
>3
bardzo
wysoka
2–3
1–2
niska
<1
Zaw. materii org. %
Dorzecze
średnia
10,0
Pod względem właściwości wodnych charakteryzowanych na podstawie zapasów
wody ogólnie dostępnej (WOD) dla roślin w profilu do 1 m, gleby o bardzo niskich i niskich
zdolnościach retencyjnych (do 100 mm WOD) stanowią 44,8% pokrywy glebowej (Tabela
2.1.2/8, 2.1.2/9) – ich występowanie koreluje z rozmieszczeniem utworów lekkich
pochodzenia polodowcowego. Gleby o średnich zdolnościach retencyjnych (100–150 mm
WOD) zajmują aż 45,1% pokrywy – są to głównie obszary zajęte przez piaski luźne,
słabogliniaste i gliniaste. Gleby o wysokiej i bardzo wysokiej pojemności wodnej (pow. 200
mm WOD) łącznie stanowią 9% i występują głównie w dolinach rzecznych, częściowo także w
obszarach górskich a w mniejszym stopni w pasie nadmorskim. Gleby o wysokich
zdolnościach retencyjnych pod względem składu są to średnie i ciężkie mady, gleby
wytworzone z glin średnich i ciężkich, średnie i ciężkie rędziny, utwory pyłowe oraz torfy
i inne gleby organiczne.
Tabela 2.1.2/8. Polowa pojemność wodna PPW i punkt trwałego θWP więdnięcia
poszczególnych gatunków gleb.
gatunki gleb
θWP [% obj.]
θFC [% obj.]
WOD [% obj.]
pl, plp, zp
1,8
11
9,2
ps, psp
2,8
14,5
11,7
pgl, pglp
3,7
17,5
13,8
pgm, pgmp
5,5
21
15,5
gl, glp, zg
8,5
27
18,5
gs, gsp
12
32
20
gc, gcp
16
40
24
i, ip
24
46
22
plz
10
30
20
pli
11,6
36
24,4
20
50
30
organiczne
Tabela 2.1.2/9. Procentowy udział gleb w dorzeczu Odry w 5 klasach zapasów wody
Odry
6,2
47,8
str. 39
26,9
1,8
3,3
wysoka
bardzo
> 250
wysoka
250
201 –
średnia
200
151 –
150
niska
101 –
niska
Dorzecze
bardzo
Zaw. WOD w mm
25 – 100
dostępnej dla roślin
Przewodność hydrauliczna gleb dorzecza podobnie jak w dorzeczu Odry jest silnie
przestrzennie zróżnicowana. Obszary o wysokiej i bardzo wysokiej przepuszczalności (>200
cm/dobę) stanowią 23,6% pokrywy glebowej – są one rozproszone w krajobrazie i związane
z występowaniem gleb wytworzonych z piasków różnego pochodzenia. Dwuczłonowość
wielu gleb w tym także w terenach polodowcowych i zaleganie utworów zwięźlejszych
w podłożu decyduje o dużo mniejszym udziale gleb wysokiej przewodności niż mogłoby to
wynikać z charakterystyki uziarnienia wierzchnich poziomów gleb. Gleby o niskiej i bardzo
niskiej przewodności stanowią 43,8% pokrywy glebowej (Tabela 2.1.2/10, 2.1.2/11, Rysunek
2.1.2/2), co również wynika z występowania utworów zwięźlejszych w podłożu na wielu
obszarach, stosunkowo wysokiego udziału gleb organogenicznych w dolinach rzecznych oraz
zwięzłych w obszarach występowania gleb wietrzeniowych w krajobrazie górskim
i wyżynnym. Gleby o niskiej i bardzo niskiej przewodności koncentrują się głównie
w południowej części dorzecza jakkolwiek w ich mniejsze rozproszone kompleksy spotyka się
na całym obszarze.
Tabela 2.1.2/10. Przyjęte wartości współczynnika przewodnictwa hydraulicznego w strefie
nasyconej Ks dla różnych gatunków gleb
gatunek gleby
Ks1 [cm/doba]
pl, plp, r
Ks2 [cm/doba]
Ks3 [cm/doba]
Ks [cm/doba]
1728
86
364
364
86
35
237
237
pgl, pglp
173
6
132
132
pgm, pgmp
173
6
96
96
gl, glp
43
1
86
43
gs, gsp
35
0
66
35
gc, gcp
6
0
53
6
i, ip, w, sk
6
0
53
6
plz
26
2
77
26
pli
26
2
92
26
torf
864
1
10
10
ps, psp
*
(Ks1, Ks2, Ks3 wartości przewodnictwa wg różnych autorów, wykorzystane w opracowaniu).
Tabela 2.1.2/11 Procentowe udziały gleb w dorzeczu Odry w 5 klasach przewodności
Odry
12,0
14,1
str. 40
18,1
32,2
bardzo
9,4
wysoka
> 250
wysoka
200 – 250
średnia
niska
25 – 50
niska
Dorzecze
bardzo
< 25
Przewodn. hydr. w cm/doba
50 – 200
hydraulicznej
Rys. 2.1.2/2. Mapa przewodności hydraulicznej gleb dorzecza Odry
Erozja wodna gleb występuje na stosunkowo niedużych powierzchniach, przy czym
w stopniu bardzo silnym nie występuje w ogóle, a zagrożenie w stopniu silnym dotyczy
zaledwie 0,1% gleb (Tabela 2.1.2/12, 2.1.2/13, Rysunek 2.1.2/3). Zagrożenie erozją
umiarkowaną oraz średnią obejmuje jedynie 3,4% gleb. Zagrożenia erozyjne gleb
koncentrują się w górskiej i wyżynnej części dorzecza oraz na obszarach wysoczyznowych,
w tym zwłaszcza na obszarze występowania utworów pyłowych i luźnych piasków o słabej
strukturze od powierzchni. O zagrożeniach erozyjnych decydują zarówno spadki terenu jak
i podatność
materiału
glebowego
na
niszczenie
struktury
i
wymywanie
frakcji
drobnoziarnistych. Na 29,8% obszaru dorzecza erozja wodna gleb nie występuje, a małe
zagrożenie dotyczy 66,7% pokrywy glebowej. Obszary te nie wymagają szczególnych
zabiegów przeciwerozyjnych, z wyjątkiem zachowania zasad zwykłej dobrej praktyki
rolniczej.
str. 41
Tabela 2.1.2/12. Kryteria wyznaczania stopni zagrożenia potencjalna erozją wodną
powierzchniową
Podatność gleby
Bardzo silnie podatne:
Nachylenie
Grunty
w%
orne
0–6
1
6–10
2
gleby lessowe i lessowate, pyłowe, pyłowe wodnego
10–18
3
pochodzenia
18–27
4
>27
5
Silnie podatne:
0–6
1
gliny lekkie, gleby piaszczyste, rędziny kredowe
6–10
2
i rędziny jurajskie
10–18
3
średnio podatne:
18–27
4
>27
5
0–6
1
6–10
2
piaski słabo gliniaste, piaski gliniaste, rędziny
10–18
3
trzeciorzędowe
18–27
4
>27
5
Słabo podatne:
0–6
0
6–10
1
piaski luźne, gleby lekkie – gliny piaszczyste i piaski
10–18
2
naglinowe, gleby średnie, gliniaste wytworzone
18–27
3
ze skał osadowych
>27
5
Bardzo słabo podatne:
0–6
0
6–10
1
gleby ciężkie, ilaste, szkieletowe wytworzone ze skał
10–18
2
o spoiwie niewęglanowym, wytworzone ze skał
18–27
3
>27
3;4;5
krystalicznych, torfy niskie, przejściowe i wysokie
Uwagi: dla gleb grupy piątej o spadku powyżej 27% stopień – 3 przyjmuje się dla opadów poniżej 600 mm,
stopień – 4 dla opadów 600 – 800 mm, a stopień –5 dla opadów powyżej 800 mm.
str. 42
Rys. 2.1.2/3. Mapa erozji wodnej gleb w dorzeczu Odry
Tabela 2.1.2/13. Procentowe udziały gleb w 5 klasach podatności na erozję wodną
nie występuje
mała
umiarkowana
średnia
silna
bardzo silna
w dorzeczu Odry
16,6
37,1
1,5
0,4
0,0
0,0
Erozja wodna
Dorzecze
Odry
Erozja wietrzna stanowi stosunkowo duże zagrożenie dla jakości gleb w dorzeczu,
ze względu na dużą podatność gleb na deflację, jak również dość intensywny charakter
produkcji rolniczej. Zagrożenie erozją wietrzną w stopniu silnym dotyczy 1,1 % gleb, a
w stopniu średnim aż 29,8% (Tabela 2.1.2/14, Rysunek 2.1.2/4). Szczególnie podatne na
deflacje są utwory pyłowe i słabo strukturalne piaski, zwłaszcza w warunkach wykonywania
prac
polowych
przy
niedostatecznym
uwilgotnieniu
gleb
w
okresie
letnim
i wczesnojesiennym. Gleby umiarkowanie narażone na procesy erozji wietrznej stanowią
40,1% pokrywy, a zagrożone w małym stopniu 29%.
str. 43
Rys. 2.1.2/4. Mapa potencjalnej erozji wietrznej gleb w dorzeczu Odry
Tabela 2.1.2/14. Procentowy udział gleb w dorzeczach należących do różnych stopni
Odry
16,6
22,3
mała
0,6
wana
średnia
Dorzecze
silna
Erozja wietrzna
umiarko
zagrożenia erozją wietrzną
16,1
Podatność gleb na zagęszczenie jest szczególnie wysoka na obszarach występowania
gleb zwięzłych co dotyczy głównie obszarów górskich, dolinowych oraz moren wytworzonych
z glin zwałowych – gleby wysoce podatne na zagęszczenie stanowią 24,6% pokrywy (Tabela
2.1.2/15, Rysunek 2.1.2/4). Zdecydowanie mniej podatne na zagęszczenie są piaski, niemniej
w dużej części obszaru dorzecza są one podścielone utworami zwięźlejszymi co decyduje
o dużym ryzyku degradacji struktury i ograniczeniu przepuszczalności, w wyniku niewłaściwej
uprawy ciężkim sprzętem rolniczym. Gleby o niskiej podatności na zagęszczenie stanowią
str. 44
52,9% pokrywy – na glebach tych ryzyko pogorszenia warunków odpływu wód przy wadliwej
uprawie degradującej strukturę jest ograniczone. Gleby o średniej podatności na
zagęszczenie występujące głównie w obszarach górskich wyżynnych i wysoczyznowych
zajmują 22,5% obszaru dorzecza. Z punktu widzenia zasad gospodarowania na użytkach
rolnych, w kontekście ochrony przeciwpowodziowej, istotnym jest szersze upowszechnienie
wiedzy na temat właściwych technik i terminów uprawy. Jest to istotne wyzwanie, którego
podjęcie ma kluczową rolę w zapobieganiu zmniejszeniu przepuszczalności gleb, a co za tym
idzie ograniczenie objętości wód spływających z powierzchni pól w okresach z dużą ilością
gwałtownych opadów.
Tabela 2.1.2/15. Procentowy udział gleb w dorzeczu Odry należących do różnych stopni
Odry
2.1.3.
niska
Dorzecze
średnia
Podatność na zagęszczenie
wysoka
podatności na zagęszczenie
13,7
12,5
29,4
Wody powierzchniowe
Rozdział ten powstał głównie uwzględniając informacje zawarte w rozdziale 3. Planów
Gospodarowania Wodami.
Analizując dorzecze Odry można wyróżnić w jego obrębie:
−
1734 jednolite części wód rzek,
−
4 jednolitych części wód przejściowych,
−
5 jednolitych części wód przybrzeżnych,
−
419 jednolite części wód jezior.
Zgodnie z definicją zawartą w Prawie wodnym (Dz. U. z 2005 Nr 239, poz. 2019,
z późn. zm.) jednolite części wód powierzchniowych to oddzielny lub znaczący element wód
powierzchniowych, taki jak: jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, sztuczny zbiornik
wodny, struga, strumień, potok, rzeka, kanał lub ich część, morskie wody wewnętrzne, wody
przejściowe lub wody przybrzeżne.
W obrębie dorzecza Odry, w regionie Sudetów, na obszarach położonych > 800 m
n.p.m., występuje siedem cieków o charakterze potoków górskich. Powierzchnia zlewni tych
rzek nie przekracza 100 km2 – są to cieki małe. Na obszarach wyżynnych (200 – 800 m
n.p.m.), obejmujących w części zachodniej Polski Wyżyny Centralne i fragment Równin
Centralnych, występują małe cieki wyżynne, o powierzchni zlewni 10 – 100 km2 oraz:
−
108 cieków na skałach krzemianowych,
str. 45
−
14 cieków na piaskowcach,
−
48 cieków na lessach,
−
9 cieków na skałach węglanowych.
Ponadto można wyróżnić 29 rzek o powierzchni 100 – 1000 km2, w tym:
−
22 rzeki na skałach krzemianowych,
−
jedna rzeka na strukturach fliszowych,
−
6 rzek na lessach i skałach węglanowych,
−
2 rzeki zróżnicowane pod względem położenia geograficznego.
Na obszarach nizinnych < 200 m n.p.m. występują różnej wielkości rzeki:
−
990 cieków małych (powierzchnia zlewni 10 – 100 km2), w tym 201 cieków
na lessach, 646 cieków na utworach staroglacjalnych i 143 cieki na utworach
młodoglacjalnych,
−
98 rzeki i rzeki średnie na utworach staroglacjalnych i 49 rzek na utworach
młodoglacjalnych,
−
14 rzek wielkich >10 000 km2.
Na obszarze dorzecza Odry występują również cieki związane z wpływem wód
słonych. Dodatkowo znajduje się tu 121 małych cieków, 28 rzek oraz średnich rzek będących
pod wpływem procesów torfotwórczych oraz 46 cieków łączących jeziora. Ponadto
występuje tu 98 rzek nie mających określonego typu.
W Obszarze Dorzecza Odry całkowita liczba jezior o powierzchni większej od 0,5 km2
wynosi 420. Występują tu jeziora takie jak:
na Niżu Środkowopolskim:
−
9 jezior o niskiej zawartości wapnia, stratyfikowane,
−
5 jezior o niskiej zawartości wapnia, niestratyfikowane,
−
76 jezior o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni,
stratyfikowane,
−
11 jezior o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni,
niestratyfikowane,
−
158 jezior o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni,
stratyfikowane,
−
156 jezior o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni,
niestratyfikowane,
−
3 jeziora przymorskie, pod wpływem wód słonych;
str. 46
na Nizinach Wschodniobałtycko – Białoruskich:
−
jedno jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni,
stratyfikowane,
−
jedno jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni,
niestratyfikowane.
Na analizowanym terenie występują wody przybrzeżne oraz przejściowe, które
zostały w PGW zakwalifikowane do różnych typów wód z uwagi na parametry abiotyczne
takie jak: zasolenie oraz pływy. Wyróżniono 2 typy wód przejściowych (lagunowy
z substratem mułowym i piaszczystym, ujściowe z substratem piaszczystym) oraz dwa typy
dla wód przybrzeżnych (otwarte wybrzeża z klifami i substratem piaszczystym, otwarte
wybrzeże z substratem piaszczystym z brzegiem wydmowym).
JAKOŚĆ WÓD
Krążenie wody w przyrodzie oraz fakt, iż jest ona bardzo dobrym rozpuszczalnikiem
powoduje, że woda w przyrodzie nie występuje jako czysty chemicznie związek tlenu
i wodoru. Jest ona zawsze bardzo rozcieńczonym roztworem soli, kwasów, zasad i gazów.
Poza substancjami rozpuszczonymi są w niej obecne związki koloidalne i zawiesiny. Woda
zawiera prawie wszystkie substancje naturalne występujące w skorupie ziemskiej oraz
substancje wytwarzane przez człowieka. Ilość i rodzaje substancji obecnych w wodach
naturalnych mogą być różne i zależą od ich powszechności w danym środowisku, od ich
rozpuszczalności
oraz
od
różnorodnych
procesów
fizyko – chemicznych.
Wody
powierzchniowe w znacznie większym stopniu narażone są na wpływ zanieczyszczeń
antropogenicznych, przez co charakteryzują się zmiennością składu fizyczno chemicznego
i większą różnorodnością substancji w nich zawartych w stosunku do wód podziemnych.
Źródła zanieczyszczeń wód ze względu na powstawanie dzielimy na:
PUNKTOWE
−
ścieki z systemów kanalizacyjnych przemysłowych i komunalnych. Należą do
nich ścieki: bytowo – gospodarcze, przemysłowe, opadowe z terenów
skanalizowanych oraz wody filtracyjne;
−
podgrzane wody chłodnicze pochodzące głównie z elektrowni cieplnych;
−
zasolone wody kopalniane.
LINIOWE
−
zanieczyszczenia pasmowe wzdłuż szlaków komunikacyjnych.
OBSZAROWE
−
odpływy z terenów rolniczych zawierające nawozy, pestycydy i środki ochrony
roślin;
str. 47
−
odpływy z terenów przemysłowych nie ujęte w systemy kanalizacyjne oraz ze
składowisk odpadów komunalnych;
−
zanieczyszczenie atmosfery przedostające się do wód.
Jednym z kluczowych czynników kształtujących jakość wód powierzchniowych są
źródła punktowe zanieczyszczeń skumulowane w ściekach komunalnych i przemysłowych.
Szczególnie niekorzystny wpływ mają niekontrolowane zrzuty ścieków socjalno – bytowych
z nieskanalizowanych miejscowości, dopływające obszarowo zanieczyszczenia z użytków
zielonych oraz odcieki z nieizolowanych składowisk odpadów. Powodują one zwiększenie
stężeń biogenów, co wiąże się z znacznym pogorszeniem stanu sanitarnego odbiornika.
Także niszczenie brzegów i roślinności brzegowej, powodowane przez intensywną rekreację
wodną, przyczynia się do zwiększonej erozji glebowej i zwiększenia dopływów zanieczyszczeń
z terenu. Stopień tego zjawiska jest zależny w dużej mierze od sposobu zagospodarowania
zlewni oraz intensywności rolnictwa. Nieprawidłowo prowadzona działalność rolnicza
powoduje proces eutrofizacji, tym samym dyskwalifikując wody do ich poboru w celu
zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia.
Ocenę jakości wód powierzchniowych dokonano w oparciu o sprawozdanie Instytutu
Meteorologii i Gospodarki wodnej pt: „Ocena stanu ekologicznego i chemicznego wód
powierzchniowych: płynących oraz sztucznych zbiorników wodnych w 2007 roku”. Sposób
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych reguluje Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 roku (Dz. U. z 2008 r. Nr 162, poz. 1008). Do sporządzenia
oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód, a w przypadku sztucznych i silnie
zmienionych części wód potencjału ekologicznego wykorzystane zostały dane pomiarowe
z 1603
punktów
pomiarowo – kontrolnych
ujętych
w
wojewódzkich
programach
monitoringowych rzek z roku 2007. Spośród nich na obszarze omawianego dorzecza Odry
zlokalizowano 682 ppk. Spośród wszystkich jednolitych części wód dorzecza Odry ocenie
poddano 540, w tym 24 sztucznych i 124 silnie zmienionych. W oparciu o dane pomiarowe
zebrane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska dokonano klasyfikacji stanu
chemicznego części wód w dorzeczu, z których wynika że na 540 części 445 przypisuje się
stan chemiczny dobry.
Dla naturalnych części wód określa się stan ekologiczny zaś dla części wód silnie
zmienionych potencjał. Określając stan ekologiczny wód dorzecza Odry na podstawie 403
dostępnych ocen, stan bardzo dobry i dobry osiągnęła odpowiednio 1 i 16 części wód.
Najliczniejszą grupę stanowią części wód o umiarkowanym stanie – 165, a pozostałe: stan
słaby – 16 oraz stan zły – 57. Charakteryzując wody silnie zmienione potencjałem dobrym
i bardzo dobrym wyróżniono 2 części, 47 – umiarkowanym, zaś słabym i złym odpowiednio
8 i 23. Stan i potencjał części wód dorzecza Odry przedstawia poniższy rysunek:
str. 48
Rys. 2.1.3/1. Stan i potencjał części wód dorzecza Odry
Dokonując ogólnej oceny stanu jednolitych części wód w dorzeczu Odry, mając na
uwadze powyższe, stan dobry występuje w 14, a zdecydowana większość bo aż 507 części
wód charakteryzuje się stanem złym. Żadnej części nie wyróżniono stanem bardzo dobrym.
Powołując się na opracowanie Instytutu Ochrony Środowiska wykonanym na zlecenie
Głównego Inspektora Ochrony środowiska, w którym dokonano oceny stanu jednolitych
części wód jezior w dorzeczu Odry w 2007 r., monitoringiem objęto 28 jezior o łącznej
powierzchni 10 729,6 ha i łącznej objętości wód 1 005 894,7 tys. m3. Największym jeziorem
w tej grupie jest Gopło o powierzchni 8504,1 ha. Przeszło połowa badanych jezior zaliczona
została do klasy IV i V (stan słaby i zły). Zaledwie 8 jezior reprezentowało stan bardzo dobry
i dobry.
2.1.4.
Wody podziemne
Na obszarze dorzecza Odry rozróżnia się regiony wodne Dolnej Odry i Przymorza
Zachodniego, Środkowej Odry, Górnej Odry oraz Warty. Jednostki te różnią się od siebie
warunkami występowania wód oraz hydrodynamiką krążenia wód.
Na obszarze Regionu Wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego wyróżnia się
piętra wodonośne czwartorzędowe, neogeńsko – paleogeńskie, kredowe i jurajskie.
Czwartorzędowe piętro wodonośne składa się z 3 – 4 poziomów wodonośnych, jednego
str. 49
gruntowego
i
pozostałych
międzyglinowych.
Utwory
wodonośne
poziomów
międzyglinowych występują na głębokości 15 – 50 m, zbudowane są z piasków i żwirów dolin
rzecznych, Ryniem polodowcowych, sandrów i kemów. Klasa jakości wód podziemnych
zależna jest od stopnia izolacji. W rejonie wysoczyzn morenowych zaliczane są do klasy Ia i Ib
(klasyfikacja PIOŚ). Wymagają prostego uzdatniania ze względu na podwyższoną zawartość
jonów żelaza (średnio ok. 2 mg/dm3) oraz manganu (średnio ok. 0,15 mg/dm3). Wody równin
zaliczane są najczęściej do II klasy, natomiast obszary będące pod silną antropopresją do
klasy III. W rejonach przybrzeżnych obserwuje się silny wpływ wód zasolonych. Stężenie
chlorków w tych obszarach przekracza 1000 mg/dm3. Piętro neogeńsko – paleogeńskie
występuje w mioceńskich piaskach jeziornych oraz lokalnie w oligoceńskich. Charakteryzuje
się dużą zmiennością, co jest wynikiem silnych zaburzeń glacitektonicznych. Zwierciadło wód
neogeńskich stabilizuje się powyżej wód piętra czwartorzędowego, lokalnie ma charakter
artezyjski. Wody neogeńskie nie mające kontaktu z wodami czwartorzędowymi i podłożem
mezozoicznym charakteryzują się słabą mineralizacją. Są to wody wodorowęglanowo –
wapniowe. W obszarach, gdzie dochodzi do ascenzji wód słonych z podłoża mezozoicznego
występują wody chlorkowo – sodowe o mineralizacji ogólnej 1,5 g/dm3 i zawartości jonów
chlorkowych powyżej 600 mg/dm3. Kredowe piętro wodonośne występuje lokalnie na
obszarze antykliny Nowego Warpna, Szczecina, Krakówka, Gryfina i niecki trzebiatowskiej.
Poziom wodonośny tworzą margle i margle piaszczyste z wkładkami piaskowców
marglistych, wapieni i kredy piszącej kampanu. Zwierciadło wody poziomu kredowego
stabilizuje się powyżej zwierciadła czwartorzędowego i neogeńskiego. Wody kredowe
będące w kontakcie z poziomem czwartorzędowym charakteryzują się słabą mineralizacją,
która rośnie wraz z głębokością. Maleje udział jonu wodroweglanowego, klasa zmienia się na
wody chlorkowo – sodowe, zawartość jonu chlorkowego może wynosić ponad 8 g/dm3.
Piętro jurajskie zostało rozpoznane w rejonie Trzebiatowa. Występuje w piaskach
i piaskowcach jury górnej i środkowej, oraz wapieniach i marglach jury górnej (Hoc, Jezierski,
2007; Wiśniowski, 2007).
Region Wodny Środkowej Odry wg propozycji regionalizacji wód podziemnych
(Nowicki, Sadurski, 2007) dzieli się na subregiony różniące się od siebie warunkami
hydrogeologicznymi. Są to subregion środkowej Odry północny, subregion środkowej Odry
południowy i subregion Sudetów. Subregion środkowej Odry północny obejmuje część Ziemi
Lubuskiej i Niziny Wielkopolskiej, na północ od Wzgórz Trzebnickich. Na tym obszarze
rozróżnia się następujące piętra wodonośne: czwartorzędowe, neogeńsko – paleogeńskie
i jurajskie. W obrębie piętra czwartorzędowego rozróżnia się poziom wód gruntowych oraz
2 poziomy wgłębne, międzyglinowe, dolny i górny. Wody poziomu gruntowego występują
w osadach
piaszczysto – żwirowych,
rzecznych
i
wodnolodowcowych.
Jest
silnie
zróżnicowany i ściśle powiązany z morfologią terenu. Drenowany jest przez główne rzeki
str. 50
regionu. Poziomy międzyglinowe występują w obrębie piasków i żwirów rozdzielających gliny
morenowe zlodowaceń różnego wieku. Poziom górny występuje na głębokości średnio 15 –
20
m.
Poziom
dolny
związany
jest
z
dolinami
kopalnymi
oraz
strukturami
międzymorenowymi. Charakteryzuje się ciśnieniami subartezyjskimi i znaczną miąższościa
rzędu kilkudziesięciu metrów. Wody podziemne piętra czwartorzędowego cechują się
mniejszą zawartością węglanów niż w podobnych osadach innych rejonów Polski. Sprzyja to
uruchamianiu do wód podziemnych żelaza i manganu. W rejonie Leszna, Rydzyny i doliny
Rowu Polskiego doszło do degradacji wód podziemnych. W innych regionach, szczególnie
silnie zurbanizowanych widoczna jest wyraźna antropopresja – wzrost stężenia azotu,
chlorków i siarczanów. Neogeńsko – paleogeńskie piętro wodonośne związane jest
z poziomami mioceńskim i oligoceńskim. Występuje w obrębie osadów ilasto –
mułowcowych, piaszczysto – piaskowcowych. Osady te są izolowane bardzo słabo
przepuszczalnym kompleksem iłów poznańskich. Miąższość osadów jest zmienna od 25 do
145 m. Poziom mioceński ma znaczenie podstawowe, składa się z 2–3 warstw wodonośnych.
Poziom oligoceński występuje lokalnie i nie ma znaczenia gospodarczego. Wody poziomu
mioceńskiego cechują się znacznym zabarwieniem (>80 mg Pt/dm3) i zasoleniem (>100 mg
Cl/dm3). W obrębie piętra jurajskiego rozróżnia się 2 poziomy: środkowo– i dolnojurajski.
Wody poziomu środkowo jurajskiego występują w obrębie piaskowców kościeliskich,
a poziomu dolno jurajskiego w piaskowcach, piaskach, żwirach i zlepieńcach. Poziom jurajski
ma znaczenie lokalne i eksploatowany jest jedynie poziom dolno jurajski (Dąbrowski,
Przybyłek, Górski, 2007).
W subregionie środkowej Odry południowej rozróżnia się następujące piętra
wodonośne: czwartorzędowe, neogeńskie, kredowe i triasowe. Piętro czwartorzędowe
w północnej części regionu tworzy główny użytkowy poziom wodonośny. Występuje
w obrębie zbiorników dolinnych, dolin kopalnych, sandrów i poziomów międzyglinowych.
Skład chemiczny i jakość wód poziomu czwartorzędowego zależy od głębokości zalegania
i stopnia izolacji. Wody głębszych poziomów są dobrej jakości typu wodorowęglanowo –
wapniowego, o niskiej mineralizacji, obojętne i słabo zasadowe, z lekko podwyższoną
zawartością Fe i Mn. Wody przypowierzchniowe w rejonach zantropogenizowanych
wykazują silne zanieczyszczenie siarczanami, azotanami, związkami potasu i żelaza.
Neogeńskie piętro wodonośne największe znaczenie ma na bloku przedsudeckim, gdzie
charakteryzuje się dużą zasobnością. Tworzą go głównie piaski i żwiry. Osady zawodnione
zalegają na głębokości od 20 do 150 m, a miąższość może dochodzić do 80 m. Piętro
wodonośne kredowe związane jest z kredą opolską. Rozróżnia się 2 poziomy wodonośne.
Poziom górny występuje w spękanych marglach i wapieniach turonu, dolny wydzielono
w piaskach i piaskowcach cen omanu. Poziomy rozdzielone są utworami marglisto – ilastymi.
Występowanie wód słodkich w cenomanie ograniczone jest jedynie do garba Opola, na
str. 51
pozostałym obszarze mineralizacja szybko wzrasta. Piętro triasowe tworzy 3–4 warstwy
wodonośne. Związane są z osadami kajpru, wapienia muszlowego i retu w zachodniej części
regionu oraz piaskami i piaskowcami dolnego triasu – warstwy świerklanieckie. Osady
triasowe (pstry piaskowiec) łączy się z osadami permskimi (czerwony spągowiec) i tworzy
zasobny zbiornik o znaczeniu gospodarczym. Wody poziomu wapienia muszlowego
występują do głębokości 400 m i charakteryzują się niską mineralizacją (do 420 mg/dm3).
Wody słodkie poziomu retu występują do 100 – 150 m głębokości, głębiej następuje wzrost
mineralizacji, związany z występowaniem gipsów i anhydrytów. Wody triasowe w miejscach
wychodni są lokalnie zanieczyszczone związkami azotu (Staśko, Kowalczyk, H. Rubin, K.
Rubin, 2007).
Subregion Sudetów obejmuje pasma górskie Sudetów oraz ich przedgórze.
Ze względu na budowę geologiczną i uwarunkowania morfologiczne subregion ten cechuje
się innymi warunkami hydrogeologicznymi od pozostałych subregionów Regionu Wodnego
Środkowej Odry. Najbardziej dostępnym i wykorzystywanym piętrem wodonośnym jest
piętro czwartorzędowe. Rozróżnia się 3 typy morfogenetyczne: doliny większych
współczesnych rzek, doliny kopalne i obszary wysoczyznowe. Wody dolin współczesnych
z powodu braku izolacji narażone są na zanieczyszczenia i wymagają ochrony. Doliny kopalne
są strukturami, których miąższość dochodzi do 100 m. Wypełnione są dobrze
przepuszczalnymi osadami takimi jak żwiry i piaski, przez to czyniąc je zasobnymi
zbiornikami, o wysokiej wydajności ujęć. Doliny kopalne izolowane są od powierzchni
utworami glacjalnymi. Czwartorzędowe piętro wodonośne na obszarach wysoczyznowych
związane jest z osadami fluwioglacjalnymi i glacjalnymi. Wody piętra czwartorzędowego
charakteryzują się niską mineralizacją, należą do klasy IIa i IIb. Wymagają prostego
uzdatniania ze względu na przekroczenia zawartości Fe i Mn. Obserwowane są również
punktowe zanieczyszczenia azotanami i amoniakiem pochodzenia antropogenicznego
(rolnictwo). Piętro neogeńskie związane jest z drobno – i średnioziarnistymi piaskami
wyższych partii neogenu. Występuje w zachodniej części subregionu. Wody neogeńskie mają
niską mineralizację, podwyższone zawartości jonów Fe i Mn, niekiedy barwę (> 30 mg
Pt/dm3), co ma związek z kontaktem wód podziemnych z pokładami węgla brunatnego.
Wody te zalicza się do klas IIa i IIb. Kredowe piętro wodonośne występuje w nieckach
północno – i śródsudeckiej oraz w Rowie Nysy Kłodzkiej. Wody podziemne występują
w układzie porowo – szczelinowym piaskowców ciosowych cen omanu, turonu środkowego
i górnego oraz koniaku i santonu. Tworzą 3 – 4 poziomy przedzielone mułowcami, iłowcami
i marglami. Głębokość ujęć nie przekracza 150 – 200 m. W wielu regionach występują obok
siebie wody słodkie, mineralne i lecznicze. Wody słodkie można określić jako
wodorowęglanowo – wapniowe, wodorowęglanowo–wapniowo–magnezowe.
str. 52
Ich mineralizacja najczęściej nie przekracza 500 mg/dm3. Wody podziemne
subregionu Sudetów występują również w skałach krystalicznych pięter starszego paleozoiku
i prekambru. Zbudowane są ze skał metamorficznych i plutonicznych. Wody podziemne
gromadzą się w pokrywach zwietrzelinowych, systemach spękań i strefach tektonicznych.
Są to wody ultra słodkie i słodkie od 100 mg/dm3 do 200 – 300 mg/dm3 typu
wodorowęglanowo – siarczanowo – wapniowo – magnezowo – wapniowe. Cechą
charakterystyczną tych wód jest podwyższona zawartość krzemionki i fluoru (Staśko,
Michniewicz, 2007).
Region Wodny Górnej Odry obejmuje górną część dorzecza Odry od granic państwa
do ujścia Kłodnicy. Plejstoceński poziom wodonośny występuje na przeważającej części
regionu. Występuje w ośrodku porowym, w formach dolin współczesnych i kopalnych.
Lokalnie rozdzielony jest na 2, 3 warstwy. Poziom wodonośny jest odkryty i cechuje się
najczęściej swobodnym zwierciadłem. Zasobność tego poziomu jest niska i średnia. Poziom
wodonośny
neogenu
związany
jest
z
osadami
pliocenu
i
miocenu
zapadliska
przedkarpackiego. Zawodnione są osady piaszczyste lub piaszczysto – żwirowe. Poziom
wodonośny
kredowo – jurajski
tworzą
utwory
fliszowe
Karpat
zewnętrznych.
Są wykształcone w postaci piaskowców oraz spękanych wapieni. Warstwa wodonośna ma
miąższość < 15 m. Górnokredowy poziom wodonośny występuje w niecce opolskiej,
w piaskowcach i wapieniach marglistych. Poziom ten jest słabo zawodniony i nie ma rangi
poziomu użytkowego. Triasowe piętro wodonośne występuje w północno – wschodniej
części regionu. Wody występują w spękanym kompleksie skał węglanowych. Ich miąższość
waha się w granicach 20 – 120 m. Karbońskie piętro wodonośne podzielone jest na 2 zespoły
poziomów ze względu na odmienne wykształcenie litologiczne. Górnokarboński poziom
wykształcony jest w postaci piaskowców i serii mułowcowej. Warunki hydrogeologiczne tego
poziomu zostały silnie zmienione w wyniku długotrwałej działalności górniczej.
Dolnokarboński poziom wodonośny występuje w piaskowcach. Chemizm wód podziemnych
regionu górnej Odry jest silnie uwarunkowany przez silną antropopresję w tym rejonie.
Wiele poziomów wodonośnych jest zdegradowanych i nieprzydatnych do użycia (Kowalczyk,
Chmura, H. Rubin, K. Rubin, Wagner, 2007).
Na obszarze wodnym Warty wody podziemne występują w następujących piętrach
wodonośnych: czwartorzędowym, neogeńsko – paleogeńskim, kredowym i jurajskim.
W subregionie wyżynnym, na południu regionu nie występuje piętro neogeńsko –
paleogeńskie, natomiast jest zidentyfikowane piętro triasowe. Czwartorzędowe piętro
wodonośne występuje na przeważającym obszarze regionu, za wyjątkiem części
południowej. Rozróżnia się poziomy wód gruntowych związanych z sandrami, dolinami
rzecznymi i pradolinami oraz poziom wód wgłębnych występujących w utworach
międzymorenowych. Wodonośne są piaski i żwiry pochodzenia fluwioglacjalnego.
str. 53
Największą zasobnością charakteryzują się doliny kopalne. Wody czwartorzędowe wykazują
podwyższone zawartości Fe i Mn. Narażone są również na zanieczyszczenia antropogeniczne,
szczególnie azotem amonowym. Neogeńsko – paleogeńskie piętro wodonośne związane jest
z seriami piasków miocenu i oligocenu, które rozdzielone są warstwami mułkowo – ilastymi
i węglowymi. Tworzą strukturę basenu, rozróżnia się poziom mioceński i oligoceński.
Podstawowe znaczenie gospodarcze ma poziom mioceński. Ma on miąższość średnio 20–
60 m i jest trójdzielny. Poziom oligoceński tworzą 1 lub 2 warstwy piasków drobnoziarnistych
o średniej miąższości 20 m. Chemizm wód piętra neogeńsko – paleogeńskiego zależny jest od
zawartości materii organicznej w osadach, dopływu wód zasolonych z osadów
mezozoicznych, przesączania się wód z piętra czwartorzędowego. Czynniki te determinują
jakość wód w tym stopniu, że występują wody o bardzo dobrej jakości (niskiej mineralizacji
i śladowej ilości Fe i Mn) jak i wody silnie zasolone (lokalnie > 250 mg Cl/dm3), o wysokiej
barwie (> 80 mg Pt/dm3) nie nadające się do wykorzystania. Kredowe piętro wodonośne
stanowią spękane margle, wapienie, gezy, opoki i piaskowce. Skały te występują we
wschodniej części regionu, na obszarze synklinorium mogielińsko – łódzkiego. Utwory
wodonośne tworzą jeden poziom, a ich zasobność zależna jest od stopnia spękania
i kontaktów hydraulicznych z wyżej ległymi poziomami. Wody charakteryzują się dobrą
jakością wynikającą z niskiej zawartości Fe (0,78 mg/dm3), Mn (0,05 – 0,09 mg/dm3),
i siarczanów (17–22 mg/dm3). Jurajskie piętro wodonośne dzieli się na 3 poziomy. Poziom
górnojurajski występuje w spękanych wapieniach i marglach Oksfordu i kimerlydu oraz
wapieniach piaszczystych i piaskowcach keloweju. Poziom średkowojurajski tworzą serie
piaskowców aalenu i bajosu (warstwy kościeliskie). Poziom dolno jurajski wydzielony został
w obrębie piaskowców, żwirów i zlepieńców. Najbardziej zasobny jest poziom górno jurajski
i stanowi podstawę zaopatrzenia w wodę regionu częstochowskiego. Wody piętra
jurajskiego wykazują nieco większe zawartości Fe i Mn w stosunku do wód piętra kredowego.
Wynika to z kontaktu osadów jurajskich z utworami czwartorzędowymi. Triasowe piętro
wodonośne występuje jedynie w południowo – zachodniej części regionu. Związane jest
z osadami wapienia muszlowego i retu wykształconego jako kompleks węglanowy (wapienie
i dolomity). Jest to poziom szczelinowo – krasowy o napiętym zwierciadle wody. Średnia
miąższość wynosi 85 m. Największe zmiany chemizmu wód nastąpiły w poziomie środkowo
jurajskim w regionie zatopionych kopalń rud żelaza okręgu częstochowskiego (Dąbrowski,
Przybyłek, Górski, 2007; Pacholewski 2007).
Zasoby wód podziemnych do 2005 roku zostały udokumentowane na obszarze
125 340 km3, co stanowi 40,3 % powierzchni kraju. Na obszarze dorzecza Odry najwyższy
stopień udokumentowania zasobów dyspozycyjnych został osiągnięty w regionie wodnym
Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego. W roku 2001 przyjęto pojęcie zasobów
str. 54
perspektywicznych, które następnie oszacowano dla obszaru całego kraju (Herbich,
Paczyński, 2007) (Tab. 2.1.4/1).
Tabela 2.1.4/1. Dyspozycyjne i perspektywiczne zasoby wód podziemnych w obszarze
dorzecza Odry (P. Herbich i In., 2003)
Zasoby dyspozycyjne
Nazwa regionu wodnego
Obszar
[tys.
Łącznie
perspektywiczne
Obszar
[km ]
m /d]
[km ]
m /d]
328
97,48
3 365
525
3 693
623
Środkowej Odry
14 987
2 037,30
23 821
2 856
38 808
4 893
Warty
7 687
1 328,03
46 833
5 830
54 520
7 158
12 235
2 362,80
7 727
956
19 962
3 318
35 237
5 825,61
81 746
10 167
116 983
15 992
DORZECZA ODRY I PRZYMORZA
ZACHODNIEGO
2
[tys.
m /d]
Zachodniego
3
Obszar
[km ]
Dolnej Odry i Przymorza
2
[tys.
2
Górnej Odry
3
Zasoby
3
Na obszarze dorzecza Odry występuje w całości lub fragmentarycznie 129 głównych
zbiorników wód podziemnych; 24 z nich ma udokumentowane zasoby dyspozycyjne oraz
zatwierdzone obszary ochronne. Pozostałe GZWP są w trakcie opracowywania dokumentacji
hydrogeologicznej, lub jest to planowane na najbliższe lata. Większość głównych zbiorników
wód podziemnych obejmuje utwory czwartorzędowe. Duże znaczenie mają również zbiorniki
paleogeńsko – neogeńskie. Na południu obszaru dorzecza Odry przeważają zbiorniki
wydzielone w piętrach mezozoicznych (kredowym, jurajskim i triasowym). Rozmieszczenie
głównych zbiorników wód podziemnych na obszarze dorzecza Odry przedstawione zostało
na rys. 2.1.4/1.
Wielkość oraz strukturę poboru wód podziemnych na obszarze dorzecza Odry
przedstawiono w tab. 2.1.4/2.
Tabela 2.1.4/2. Wielkość poborów wód podziemnych na obszarze dorzecza Odry (Hordejuk
i in., 2008)
Pobór rejestrowany:
Zaopatrzenie ludności w wodę, rolnictwo i leśnictwo,
przemysł
556 368,61
3
Średnia 2000 – 2005 [tys. m /rok]
Pobór rejestrowany:
Odwodnienia górnicze
73 403,24
3
Pobór nierejestrowany
143 457,82
Zwykłe korzystanie z wód
3
str. 55
Całkowity pobór
773 229,67
3
Wg oceny stanu JCWPd z 2008 roku, na obszarze dorzecza Odry zidentyfikowano
59 JCWPd, których stan ilościowy jest dobry (Hordejuk i In, 2007). Stanowi to 99,6 % obszaru
dorzecza. W pozostałych 3 JCWPd stan ilościowy został określony jako słaby. Obejmują one
535,31 km2, co stanowi 0,4 % obszaru dorzecza. Stan dobry pod względem chemicznym
określono w 56 JCWPd, co stanowi 91,1 % obszaru dorzecza. Stan chemiczny w pozostałych
6 JCWPd określono jako słaby. Stanowi to obszar 10 462,73 km2. Najczęstszą przyczyną złego
stanu chemicznego JCWPd były podwyższone zawartości związków chemicznych
i pierwiastków – m. in. Fe ogól., NH4, K, NO3, C org., Na, Cl i in. O złym stanie JCWPd decydowała
zawartość wskaźników mieszczących się w klasie IV i V wg Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 23 lipca 2008, Dz. U. nr 143, poz. 896. Ocena stanu chemicznego
i ilościowego JCWPd na obszarze dorzecza Odry została przedstawiona w tab. 2.1.4/3, w
formie graficznej na rys. 2.1.4/2, 2.1.4/3.
Tabela 2.1.4/3. Ocena stanu chemicznego i ilościowego JCWPd na obszarze dorzecza Odry
Ocena stanu JCWPd
Numer
JCWPd
Powierzchnia JCWPd,
2
[km ]
Dorzecze
2005 marzec
2008 listopad
2008 listopad
stan chemiczny
stan ilościowy
stan ilościowy i
chemiczny
1
2
3
5
9
10
1
42.06
Odra
2
2
2
2
987.69
Odra
1
1
1
3
630.08
Odra
1
1
1
4
121.25
Odra
1
1
1
5
214.04
Odra
1
1
1
6
1184.55
Odra
1
1
1
7
2304.41
Odra
1
1
1
8
2845.67
Odra
1
1
1
9
4073.15
Odra
1
1
1
10
2560.12
Odra
1
1
1
24
2907.20
Odra
1
1
1
25
1412.07
Odra
21
1
1
26
515.42
Odra
1
2
1
27
3288.55
Odra
1
1
1
str. 56
Ocena stanu JCWPd
Numer
JCWPd
Powierzchnia JCWPd,
2
[km ]
Dorzecze
2005 marzec
2008 listopad
2008 listopad
stan chemiczny
stan ilościowy
stan ilościowy i
chemiczny
1
2
3
5
9
10
28
4943.69
Odra
1
1
1
35
663.54
Odra
1
1
1
36
5033.40
Odra
1
2
1
41
1030.95
Odra
1
1
1
42
4711.19
Odra
1
1
1
43
4023.14
Odra
1
1
1
59
1131.12
Odra
1
1
1
60
661.35
Odra
1
1
1
61
2183.23
Odra
1
1
1
62
3219.41
Odra
21
1
1
63
1042.70
Odra
1
1
1
64
1849.67
Odra
1
1
1
66
1849.07
Odra
1
1
1
67
843.91
Odra
2
1
1
68
874.18
Odra
21
1
1
69
3709.07
Odra
1
1
1
70
1215.49
Odra
1
1
1
71
1984.75
Odra
1
1
1
72
575.00
Odra
1
1
1
73
3580.83
Odra
21
2
1
74
4320.21
Odra
21
1
1
75
1631.12
Odra
1
1
1
76
1379.56
Odra
1
1
1
77
5082.46
Odra
1
1
1
78
2430.76
Odra
1
1
1
79
2623.02
Odra
1
1
1
88
554.67
Odra
2
1
1
89
134.38
Odra
1
1
1
90
2805.31
Odra
1
1
1
91
959.92
Odra
1
1
1
str. 57
Ocena stanu JCWPd
Numer
JCWPd
Powierzchnia JCWPd,
2
[km ]
Dorzecze
2005 marzec
2008 listopad
2008 listopad
stan chemiczny
stan ilościowy
stan ilościowy i
chemiczny
1
2
3
5
9
10
92
457.63
Odra
1
2
1
93
4255.31
Odra
1
1
1
94
2078.19
Odra
1
1
1
95
2755.20
Odra
1
1
1
96
2415.78
Odra
1
1
1
110
990.59
Odra
1
1
1
113
863.57
Odra
1
1
1
114
5276.81
Odra
1
1
1
115
238.63
Odra
1
1
1
116
2921.25
Odra
21
1
1
118
444.48
Odra
1
1
1
128
833.39
Odra
21
2
1
129
1350.74
Odra
1
1
1
130
416.91
Odra
2
1
2
131
76.34
Odra
1
1
21
133
460.21
Odra
2
1
1
140
734.77
Odra
1
1
1
144
56.88
Odra
1
1
1
Legenda: Stan chemiczny i ilościowy JCWPd: 1 – dobry, 2 – słaby, 21 – słaby (potencjalnie
zagrożony)
str. 58
Rys. 2.1.4/1. Rozmieszczenie GZWP na obszarze dorzecza Odry
str. 59
Rys. 2.1.4/2. Ocena stanu ilościowego JCWPd wg Raportu o stanie chemicznym i ilościowym
JCWPd dla obszarów dorzeczy zgodnie z wymaganiami RDW (2008)
str. 60
Rys. 2.1.4/3. Ocena stanu chemicznego JCWPd wg Raportu o stanie chemicznym i ilościowym
JCWPd dla obszarów dorzeczy zgodnie z wymaganiami RDW (2008)
str. 61
2.1.5.
Klimat i jakość powietrza
KLIMAT
Dorzecze Odry jest drugim, co do wielkości dorzeczem Polski rozległym od Bałtyku
aż po południowa granicę, zatem charakteryzując jego klimat scharakteryzowano klimat
całego kraju. W Polsce występuje klimat umiarkowany o charakterze przejściowym pomiędzy
klimatem lądowym a morskim. Jest to konsekwencją ścierania się mas wilgotnego powietrza
znad Atlantyku z suchym powietrzem z głębi kontynentu euroazjatyckiego. W efekcie klimat
Polski odznacza się dużą kapryśnością pogody i znacznymi wahaniami w przebiegu pór roku
w następujących po sobie latach. Zaznacza się to zwłaszcza w charakterze zim, które są
wilgotne, typu oceanicznego, albo rzadziej pogodne, typu kontynentalnego. W Polsce
północnej i zachodniej przeważa klimat umiarkowany morski z łagodnymi, wilgotnymi
zimami i chłodnymi latami z dużą ilością opadów. Do Polski docierają wszystkie typy mas
powietrza właściwych dla półkuli północnej. Charakterystyczna dla klimatu Polski jest też
duża zmienność pogody w kolejnych latach. Jest to spowodowane zaburzeniami w napływie
głównych mas powietrza docierających nad kraj. Zdarza się, że upalne i suche lato występuje
rok po roku, a w następnych jest chłodne i wilgotne. To zjawisko występuje w cyklach
kilkuletnich. Dla całości polskiego klimatu bardzo ważny jest aspekt nizinnego ukształtowania
terenu. Ułatwia on szybkie przemieszczanie się dużych mas powietrza nawet znad Atlantyku
lub Morza Północnego. Dużą rolę odgrywa także usytuowanie Polski na kontynencie.
Na klimat szczególnie oddziałuje oddalenie od wielkich zbiorników wodnych oraz sąsiedztwo
z rozległymi obszarami lądowymi. W przypadku klimatu Polski największe znaczenie ma
Ocean Atlantycki, a rozległą przestrzeń stanowi cały kontynent euroazjatycki. Istotny wpływ
na klimat mają również morza. Dla Polski północnej jest to Morze Bałtyckie, zaś dla
południowej również Morze Śródziemne oraz Morze Czarne.
WIATRY
Głównymi układami ciśnienia kształtującymi pogodę są stałe układy baryczne: niż
islandzki, silniejszy zimą, i wyż azorski, aktywniejszy latem oraz sezonowo zmieniające się
ciśnienia znad Azji: zimowy wyż wschodnioazjatycki i letni niż południowoazjatycki. Polska
znajduje się w strefie przeważających wiatrów zachodnich (60% wszystkich dni wietrznych).
Są to wiatry wiejące głównie od Czech po Norwegię i Szwecję. We wschodniej części kraju
zwiększa się jednak odsetek wiatrów wschodnich, a w górach – południowych. Rozkład
wiatrów nie jest równomierny w ciągu roku. W miesiącach letnich, czyli od lipca do września,
dominują wiatry nadciągające z kierunku zachodniego. Natomiast w zimie, zwłaszcza
w grudniu i styczniu, ich przewaga się zmniejsza. Nad Polską wieją wówczas głównie wiatry
wschodnie. W przejściowych porach roku na ogół występuje wyrównanie udziału wiatrów
z części zachodniej i wschodniej. Zazwyczaj nad obszarem Polski wieją wiatry słabe
str. 62
i umiarkowane, od 2 do 10 m/s. Wiatry silne i bardzo silne występują nad morzem
powodując sztormy, a także w górach, gdzie osiągają prędkość nawet ponad 30 m/s. Wiatry
huraganowe wyrywające drzewa z korzeniami i zrywające dachy budynków występują
rzadko. Istnieją także wiatry lokalne. W porze letniej nad wybrzeżem Bałtyku podczas
bezchmurnej pogody występują orzeźwiające podmuchy od strony morza zwane bryzą
morską, powstającą w ciągu dnia i sięgającą ok. 10 km w głąb lądu. W nocy kierunek tych
wiatrów się zmienia. Powstaje bryza lądowa, a powietrze przemieszcza się znad
wychłodzonego lądu nad cieplejsze morze.
Najbardziej znanym wiatrem górskim jest halny. Nie jest on jednak specyficzny tylko
dla Polski. Występuje we wszystkich górskich rejonach i określany jest nazwą: fen. Halny to
silny i porywisty wiatr powodujący podwyższenie temperatury i obniżenie się wilgotności
powietrza na zawietrznej stronie gór. Zimą powoduje szybkie topnieje pokrywy śnieżnej,
powodując zagrożenie powodziowe.
ZACHMURZENIE I OPADY
Widocznymi efektami ścierania się mas powietrza nad Polską jest zachmurzenie.
Liczba dni z zachmurzeniami waha się między 60 a 70%. Najwięcej chmur spowija polskie
niebo w listopadzie, zaś najmniej w okolicach sierpnia i września. Najintensywniej chmurzy
się na pojezierzach północnych i w Sudetach, natomiast najmniej w Wielkopolsce oraz na
Nizinie Śląskiej. Średnia liczba dni pochmurnych, czyli takich gdy zachmurzenie jest większe
niż 80%, wynosi 120 – 160 dni w roku, dni pogodnych (zachmurzenie mniejsze niż 20%) jest
30 – 50. Przy przeważających w Polsce wiatrach zachodnich największe opady występują na
zachodnich zboczach gór i wzniesień. W Sudetach wynoszą one rocznie 800 – 1400 mm, na
nizinach i wyżynach od 400 do 750 mm. Najmniej opadów otrzymuje wschodnia część
Wielkopolski i Kujawy, leżące w cieniu opadowym Pojezierza Pomorskiego.
Maksimum opadów przypada na miesiące letnie. W tym okresie są one średnio 2 – 3
razy większe niż w okresach zimowych. Najbardziej wyrównany rozkład opadów występuje
na nizinach nadmorskich. Zima nadciąga do Polski od północnego wschodu. Średnia roczna
liczba dni z opadami śniegu wynosi w zachodniej i środkowej Polsce 30 – 40 dni w roku,
a ponad 50 dni na północnym wschodzie kraju. W Karkonoszach śnieg pada przez 120 dni.
Śnieg utrzymuje się najdłużej właśnie w górach (do 200 dni) oraz w północno – zachodniej
Polsce (90 – 120 dni). Najkrócej leży na zachodzie (40 – 50 dni).
TEMPERATURA
Średnia roczna temperatura waha się w Polsce od 5 – 7°C na wzniesieniach Pojezierza
Pomorskiego i Pojezierza Mazurskiego oraz na wyżynach, do 8 – 10°C w pasie kotlin
podkarpackich oraz na Nizinie Śląskiej i na Nizinie Wielkopolskiej. Tylko w wyższych partiach
str. 63
gór wynosi ok. 0°C (np. Śnieżka – 0,4°C). Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, którego
średnia temperatura wynosi 16 – 19°C. Najchłodniejsze w lipcu są obszary górskie, gdzie
temperatura powietrza spada wraz ze wzrostem wysokości (średnio o 0,6°C na 100 m).
W szczytowych partiach Sudetów średnia temperatura powietrza w lipcu wynosi zaledwie
ok. 9°C. Chłodniej jest w lipcu także na obszarach Polski przylegających do Morza Bałtyckiego
(ok. 16°C), co jest wynikiem ochładzającego wpływu wód morskich. Najcieplej jest
w środkowej części Polski, gdzie temperatury przekraczają 18°C. Dni gorące, o temperaturze
co najmniej 25°C, występują od maja do września. Najchłodniejszym miesiącem w kraju jest
styczeń. Wskutek napływającego ze wschodu mroźnego powietrza kontynentalnego
wschodnie obszary Polski są w styczniu jednymi z najchłodniejszych regionów kraju. Zima
nadciąga do kraju od północnego wschodu. Średnia liczba dni mroźnych wynosi od ok. 25
w roku nad dolną Odrą i wzdłuż wybrzeża morskiego, do 65 dni na Pojezierzu Suwalskim.
W górach dochodzi do 132 na Śnieżce. Liczba dni z przymrozkami, które występują zwykle
późną wiosną i wczesną jesienią, waha się na nizinach od 90 (nad morzem) do 130,
a w górach przekracza 200. Zróżnicowanie temperatury powietrza wpływa na długość okresu
wegetacyjnego, w czasie którego średnia dobowa temperatura powietrza wynosi co najmniej
5°C. Średnio okres wegetacyjny w Polsce trwa ok. 200 dni, a najdłużej na Nizinie Śląskiej oraz
na obszarach położonych wzdłuż dolnego biegu Odry.
JAKOŚĆ POWIETRZA
Powietrze definiowane jest jako jednorodna mieszanina gazów, która stanowi
atmosferę ziemi i podobnie jak reszta komponentów środowiska, narażone jest na
zanieczyszczenie, czyli wprowadzanie przez człowieka bezpośrednio lub pośrednio substancji
stałych, ciekłych lub gazowych. Ilości wprowadzanych zanieczyszczeń mogą zagrażać zdrowiu
człowieka oraz ujemnie wpływać na środowisko. Obszary charakteryzujące się największym
zanieczyszczeniem powietrza, zlokalizowane są przede wszystkim w obrębie terenów
zurbanizowanych.
Biorąc pod uwagę konsekwencje i rozmiar zanieczyszczenia powietrza, na terenie Unii
Europejskiej i Polski wdrożono szereg aktów prawnych, mających na celu utrzymanie
dotychczasowej jakości powietrza na terenach, gdzie jest ona dobra, oraz osiągnięcie dobrej
jakości powietrza na obszarach, gdzie jest ona poniżej standardów.
Ocenę jakości powietrza dokonano w oparciu o opracowanie Instytutu Ochrony
Środowiska pt: „Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce, na podstawie wyników rocznej
oceny jakości powietrza za rok 2006”. Dokument ten stanowi podsumowanie wyników oceny
za rok 2006, które zostały wykonane przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska
poszczególnych województw i przekazane do Głównego Inspektora Środowiska.
str. 64
Ocenę jakości powietrza w strefach w Polsce w 2006 przeprowadzono oddzielnie dla
każdego zanieczyszczenia z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów:
1.
Ze względu na ochronę zdrowia ludzi, dla substancji: benzen, dwutlenek siarki,
dwutlenek azotu, ozon, tlenek węgla, pył PM10 oraz kadm, nikiel, ołów, arsen
i benzopiren w pyle zawieszonym PM10. Dla obszarów ochrony środowiskowej
wprowadzono bardziej rygorystyczne kryteria oceny dla : NO2, C6H6, CO.
2.
Ze względu na ochronę roślin dla substancji: dwutlenek siarki, tlenki azotu, ozon.
Klasa wynikowa strefy dla każdego zanieczyszczenia odpowiada najmniej korzystnej
spośród klasyfikacji uzyskanych wg parametrów dla tego zanieczyszczenia. Na podstawie klas
wynikowych, każdej strefie przypisuje się jedną klasę łączną ze względu na kryteria dotyczące
ochrony zdrowia i dotyczące ochrony roślin. Łączna klasa strefy odpowiada najmniej
korzystnej klasie uzyskanej z klasyfikacji wg zanieczyszczeń.
Oznaczenie klas przyjęto wg instrukcji Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska:
A–
jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio
poziomów
dopuszczalnych,
poziomów
docelowych,
poziomów
celów
długoterminowych;
B–
jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne
lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji;
C–
jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne
powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest
określony – poziomy
dopuszczalne,
poziomy
docelowe,
poziomy
celów
długoterminowych.
Z uwagi na rozległość i powierzchnię obszaru dorzecza Odry do oceny jakości
powietrza posłużono się opracowaniem sporządzonym dla całego kraju, a kumulacje
poszczególnych wskaźników zanieczyszczeń przedstawiono w postaci graficznej.
OCENA STĘŻEŃ SO2
Stężenia SO2, przekraczające wartości dopuszczalne powiększone o margines
tolerancji, koncentrują się w obrębie wysoko zurbanizowanych i uprzemysłowionych
obszarów, o dużym zagęszczeniu ludności i wzmożonym ruchu samochodowym. Dwutlenek
siarki pochodzi ze spalania zanieczyszczonych siarką paliw stałych i płynnych w silnikach
spalinowych, elektrociepłowniach, a także elektrowniach cieplnych. Największym emitorem
SO2 jest przemysł paliwowo – energetyczny. Wysokie stężenia SO2, przekraczające wartość
dopuszczalną, kumulują się głównie w południowej części dorzecza Odry w województwie
śląskim. Klasyfikacja stref w dorzeczy Odry dla SO2 przedstawia rys. 2.1.5/1.
str. 65
Rys 2.1.5/1. Klasyfikacja stref w dorzeczu Odry dla SO2. Na podstawie rocznej oceny jakości –
klasa wynikowa, ochrona zdrowia, (na podstawie „Ocena jakości powietrza w
Polsce za rok 2006)
OCENA STĘŻEŃ NO2
Dwutlenku azotu pochodzi głównie z przemysłu oraz transportu. Dwutlenek azotu
powstaje podczas procesów produkcyjnych oraz w silnikach spalinowych. Ponadto
dwutlenek azotu uszkadza bardzo delikatne komórki dróg oddechowych, co ułatwia
przenikanie do płuc bakterii i wirusów. Stężenia dwutlenku azotu na obszarze dorzecza Odry
lokalnie przekraczają wartość dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji. Dodatkowo
w obrębie dorzecza Odry w województwie łódzkim występują tereny, w granicach których
stężenie NO2 przewyższa wartość dopuszczalną, lecz nie przekracza wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines tolerancji. Klasyfikacja stref w dorzeczy Odry dla NO2
przedstawiona jest na rys. 2.1.5/2.
str. 66
Rys 2.1.5/2. Klasyfikacja stref w dorzeczu Odry dla NO2. Na podstawie rocznej oceny jakości –
Polsce za rok 2006)
OCENA STĘŻEŃ PYŁU PM10
Podstawowym źródłem powstawania ziaren o średnicy poniżej 10 μm są procesy
przemysłowe oraz transport. Pył zawieszony może utrzymywać się w powietrzu przez długi
okres czasu (10 – 30 dni), natomiast podczas niesprzyjających warunków meteorologicznych
jest przyczyną powstawania smogu. Pył PM10 stanowi najbardziej rozpowszechnione
zanieczyszczenie powietrza na terenie dorzecza Odry. Stężenia pyłu zawieszonego,
przekraczające wartość dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji, zlokalizowane są
przede wszystkim w obrębie dużych aglomeracjach miejskich oraz stref wysoko
uprzemysłowionych. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 w granicach dorzecza Odry
przedstawiony został na rys. 2.1.5/3.
str. 67
Rys 2.1.5/3. Klasyfikacja stref w dorzeczu Odry dla PM10. Na podstawie rocznej oceny
jakości – klasa wynikowa, ochrona zdrowia, (na podstawie „Ocena jakości
powietrza w Polsce za rok 2006)
OCENA STĘŻEŃ OŁOWIU
Źródłem ołowiu są przede wszystkim spaliny samochodowe, zawierające związki tego
metalu. Ponadto ołów jest rezultatem procesów przemysłowych. Zaliczany jest do
najbardziej
toksycznych
substancji
emitowanych
do
atmosfery.
Jest
trucizną
ogólnoustrojową – oddziaływuje szkodliwie na układ krwiotwórczy człowieka, sercowo –
naczyniowy, nerwowy. W obrębie dorzecza Odry nie występują stężenia ołowiu
przekraczające wartość dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji oraz stężenia
przewyższające wartość dopuszczalną i nie przekraczające wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines tolerancji.
OCENA STĘŻEŃ BENZENU
Benzen należy do wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Związki te
kategoryzowane są jako silnie kancerogenne. Ich źródłem są silniki spalinowe, spalarnie
odpadów, procesy przemysłowe oraz procesy rozkładu termicznego związków organicznych,
które przebiegają przy niewystarczającej ilości tlenu. W granicach dorzecza Odry stężenie
str. 68
benzenu na podstawie rocznej oceny jakości powietrza za rok 2006 przekracza wartość
dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji w województwie opolskim. Występują
także strefy, w których stężenia tego związku przewyższają wartość dopuszczalną, lecz nie
przekraczają wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji. Rozkład stężeń
benzenu przedstawia rys. 2.1.5/4.
Rys 2.1.5/4. Klasyfikacja stref w dorzeczu Odry dla Benzenu. Na podstawie rocznej oceny
jakości – klasa wynikowa, ochrona zdrowia, (na podstawie „Ocena jakości
powietrza w Polsce za rok 2006)
OCENA STĘŻEŃ CO
Tlenek węgla znajduje się głównie w spalinach samochodowych. Powstaje w trakcie
niepełnego spalania węgla bądź innych paliw. Jego toksyczność polega na łączeniu się
z hemoglobiną, czego konsekwencją jest niedotlenienie organizmu i zgon. Na obszarze
dorzecza Odry w województwie dolnośląskim występuje strefa przekroczenia wartości
dopuszczalnej
powiększonej
o
margines
tolerancji.
Strefy
przekroczeń
wartości
dopuszczalnej, lecz nie przekraczającej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines
tolerancji nie występują.
str. 69
OCENA STĘŻEŃ O3
Ozon znajdujący się w stratosferze odgrywa korzystną rolę – redukuje natężenie
szkodliwego promieniowania UV, jednakże jego obecność w najniższej partii atmosfery jest
zjawiskiem niepożądanym. Gaz ten jest jednym z podstawowych składników smogu. Ozon
troposferyczny jest rezultatem skomplikowanego procesu, zachodzącego z udziałem tlenków
azotu, podczas którego następuje tworzenie się tego gazu i jego rozpad. Szkodliwy wpływ
ozonu na organizm człowieka objawia się podrażnieniem układu oddechowego
i trudnościami w oddychaniu. Dodatkowo ozon oddziaływuje niekorzystnie na system
immunologiczny. W obrębie dorzecza Odry przekroczenia wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines tolerancji koncentrują się głównie w województwie łódzkim,
wielkopolskim, dolnośląskim oraz w mniejszym stopniu w województwie śląskim. Strefy
przekroczeń wartości dopuszczalnej, lecz nie przekraczającej wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines tolerancji nie występują. Rozkład stref stężeń ozonu w dorzeczu
Odry przedstawia rys. 2.1.5/5.
Rys 2.1.5/5. Klasyfikacja stref w dorzeczu Odry dla O3. Na podstawie rocznej oceny jakości –
Polsce za rok 2006)
str. 70
2.1.6.
Stan wybranych elementów przyrody ożywionej i systemów ochrony przyrody
CHARAKTERYSTYKA SZATY ROŚLINNEJ
Roślinność, w tym wodna i związana z wodami: Ze względu na wielkość dorzecza, roślinność
jest bardzo silnie zróżnicowana.
W strefie górskiej, obejmującej głównie Sudety, znamienna jest słabo rozwinięta
i zachowana roślinność związana z ciekami. Bardzo ubogie są zasoby roślinności na
kamieńcach rzek. Niewielkie są też zasoby olszynek górskich. Natomiast w niższych
położeniach górskich nad ciekami wykształcają się łęgi jesionowe Carici remotae–
Fraxinetum. Wiele rzek ma charakter rzek włosienicznikowych.
W strefie wyżyn i pasa nizin środkowej Polski roślinność związana z wodami to
gównie łęgi olszowo–jesionowe oraz błonia i łąki zalewowe w dolinach rzecznych, a także
niskie torfowiska przyrzeczne i roślinność szuwarowa; fragmentami także szuwary i łąki
trzęślicowe. Dla dorzecza charakterystyczne jest liczne występowanie łęgów wiązowo–
jesionowych w dolinach rzecznych, silnie zagrożonych zanikiem zalewów i w konsekwencji
przekształcających się w grądy. Mniej niż nad Wisłą jest natomiast łęgów topolowych.
Unikatowe skupienie ekosystemów związanych z wodą gromadzi Pomorze. Bardzo
liczne są tu torfowiska różnych typów – od torfowisk wysokich typu bałtyckiego, przez
torfowiska przejściowe i nakredowe, po zasilane wodami podziemnymi torfowiska
soligeniczne. Unikatowe są rzeki Pomorza i Pojezierza Pomorskiego, wiele z nich to rzeki
wlosienicznikowe.
W młodoglacjalnej części dorzecza występują jeziora różnych typów, w tym
mezotroficzne jeziora ramieniowe, jeziorka dystroficzne oraz (na Pomorzu) oligotroficzne
jeziora lobeliowe.
Flora, w tym specyfika floty wodnej i związanej z wodami: Dorzecze Odry jest lepszą, niż
dorzecze Wisły, ostoją zagrożonych gatunków roślin o subaltantyckim typie zasięgu. W tym
dorzeczu znajduje się cała polska populacja gałuszki kulecznicy Pilularia globulifera (gatunek
z Czerwonej Księgi), zdecydowana większość populacji zagrożonych nadwodników (Elatine
spp), cała populacja brzeżycy (Corrigiola litoralis). Liczne Ostoje Roślinne IPA
CHARAKTERYSTYKA ICHTIOFAUNY DORZECZA ODRY
W opracowaniu przedstawiono charakterystykę ichtiofauny Odry. Opracowanie
zawiera:
− syntetyczne informacje o specyficznych gatunkach wyróżniających dorzecze Odry od
innych;
− wykaz i krótką charakterystykę gatunków chronionych dorzecza Odry oraz wykaz
gatunków umieszczonych w załączniku IV i II Dyrektywy Siedliskowej, wraz
str. 71
z przedstawieniem ich aktualnego statusu zagrożenia;
− charakterystykę najważniejszych zagrożeń dla funkcjonowania populacji ryb
chronionych oraz ujętych w załącznikach IV i II Dyrektywy Siedliskowej oraz gatunków
o wysokim statusie zagrożenia w dorzeczu Odry;
− syntetyczną informację o zagrożeniu ze strony gatunków obcych dla rodzimych
gatunków ryb dorzecza Odry.
ICHTIOFAUNA DORZECZA ODRY
Rodzima ichtiofauna dorzecza Odry liczy 4 gatunki minogów oraz 50 gatunków ryb.
W dorzeczu Odry jak dotąd nie stwierdzono obecności brzanki Barbus meridionalis, brzany
karpackiej Barbus cyclolepis walecki, kiełbia Kesslera Gobio kessleri oraz sapa Abramis sapa.
Jeden gatunek – koza dunajska Cobitis elongatoides występuje w Polsce jedynie w dorzeczu
środkowej Odry.
Gatunki chronione dorzecza Odry
W dorzeczu Odry występuje 19 gatunków chronionych; 1 gatunek z załącznika IV oraz
16 gatunków z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Część z nich jest jednocześnie na obu
wykazach. Listę i krótką charakterystykę gatunków chronionych dorzecza Odry oraz wykaz
gatunków
umieszczonych
w
załączniku
IV
i
II
Dyrektywy
Siedliskowej,
wraz
z przedstawieniem ich aktualnego statusu zagrożenia zestawiono w tabeli 2.1.6/1.
Charakterystyka najważniejszych zagrożeń dla funkcjonowania populacji ryb
Główne zagrożenia dla funkcjonowania populacji ryb chronionych, wykazanych
w załączniku IV i II Dyrektywy Siedliskowej oraz o wysokim statusie zagrożenia w dorzeczu
Odry to: zanieczyszczenia wody, przerwanie szlaku migracji przez przeszkody poprzeczne,
zmiany naturalnego reżimu hydrologicznego (nadmierne pobory wody, zmiany objętości
przepływu na skutek „wyrównywania” przepływów przez zbiorniki zaporowe, żegluga
(płoszenie ryb), eksploatacja kruszywa z koryt rzecznych, regulacje koryt rzecznych
połączone ze zmianą struktury dna, melioracje odwadniające, przesuszanie i zanik
niewielkich zbiorników wodnych, niewłaściwa gospodarka rybacka i przełowienia.
Najważniejszymi
z
nich
są
zanieczyszczenia
wody,
przerwanie
szlaku
migracji
i przekształcenia hydromorfologiczne rzek.
W projekcie planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry tylko dwie grupy
planowanych działań mogą stanowić zagrożenie dla ryb: budowa, rozbudowa, remont,
modernizacja kanalizacji sanitarnej oraz budowa, rozbudowa, remont, modernizacja
oczyszczalni ścieków. Działanie te, choć poprzez poprawę jakości wody służą poprawie
warunków funkcjonowania populacji ryb niosą ryzyko zmiany reżimu przepływów lub
str. 72
tworzenia nowych przeszkód w rzekach, dlatego będą musiały być prowadzone w sposób
minimalizujący te presje. Z pozostałych działań żadne nie stanowią zagrożenia dla rodzimej
ichtiofauny, a znaczna część z nich (w sferze działań: budowa przepławek, przywrócenie
drożności rzek, tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych, właściwa
uprawa gleb; w sferze zarządzania: opracowanie warunków korzystania wód zlewni,
wspieranie rolnictwa ekologicznego) ewidentnie służy zmniejszeniu antropopresji i poprawie
warunków funkcjonowania ichtiofauny.
Zagrożenie ze strony gatunków obcych dla rodzimych gatunków ryb
W dorzeczu Odry występuje w sposób mniej lub bardziej stały 18 obcych gatunków
ryb (nie licząc translokowanej w to dorzecze z dorzecza Dunaju głowacicy Hucho hucho).
Są to zarówno gatunki, które w rzekach i jeziorach dorzecza występują sporadycznie,
najczęściej jako uciekinierzy ze stawów i na wolności nie rozmnażają się lub rzadko dochodzi
do ich rozrodu i po pewnym czasie giną, jak i gatunki inwazyjne, rozmnażające się w wodach
dorzecza i stanowiące zagrożenie dla rodzimej ichtiofauny. Do grupy pierwszej należą karp
Cyprinus carpio, amur biały Ctenopharyngodon idella, tołpyga biała Hypophthalmichthis
molitrix, tołpyga pstra Aristichthys nobilis, muławka dunajska Umbra krameri, muławka
wschodnioamerykańska Umbra pygmea, bass wielkogęby Micropterus salmoides oraz pstrąg
tęczowy Oncorhynchus mykiss. Do drugiej grupy należą: karaś srebrzysty Carassius auratus
(w dorzeczu Odry wszystkie populacje rozmnażają się gynogenetycznie, szybko mogą
zdominować niewielkie zbiorniki wodne); czebaczek amurski Pseudorasbora parva (broni
własnej ikry, wyjada ikrę innych gatunków ryb, jest konkurentem pokarmowym wielu
rodzimych gatunków), sumik karłowaty Ictalurus nebulosus (w pierwszym okresie inwazji, od
końca XIX do lat 70. XX, wieku osiągał bardzo duże liczebności, obecnie jego populacje się
ustabilizowały na niewielkim poziomie i w większości zlewni nie stanowi problemu dla
gatunków rodzimych), peluga Coregonus peled i muksun Coregonus muksun (rozmnażają się
z rodzimymi gatunkami sieją Coregonus lavaretus i sielawą Coregonus albula, tworzą płodne
hybrydy), bass słoneczny Lepomis gibbosus (niewielka i ograniczona do zrzutu cieplej wody
z elektrowni Gryfino, ale stabilna populacja w dolnej Odrze), pstrąg źródlany Salvelinus
fontinalis (rozmnaża się z rodzimym pstrągiem potokowym Salmo trutta fario, tworząc
bezpłodne hybrydy i zmniejszając sukces rozrodczy gatunku rodzimego). Realnym
zagrożeniem dla rodzimej ichtiofauny są żyjące w jeziorach peluga i muksun oraz w rzekach
wyżynnych i górskich pstrąg źródlany.
str. 73
Tabela 2.1.6/1.Wykaz gatunków chronionych dorzecza Odry. DS–II – gatunek z załącznika II Dyrektywa
Siedliskowej; DS–IV–II – gatunek z załączników IV i II Dyrektywy Siedliskowej; OG – ochrona
gatunkowa na podstawie Rozporządzenia ministra środowiska w sprawie gatunków dziko
występujących zwierząt objętych ochroną; CL – status gatunku w aktualnej Czerwonej liście
minogów i ryb; EXP – gatunki wymarłe na obszarze Polski; EWP – gatunki wymarłe w wolnej
przyrodzie na obszarze Polski; CR – gatunki krytycznie zagrożone; EN – gatunki silnie zagrożone;
VU – gatunki narażone; NT – gatunki bliskie zagrożenia; LC – gatunki najmniejszej troski; DD –
gatunki o statusie słabo rozpoznanym; CD – gatunki zależne od ochrony (Witkowski i in. 2009)
LP
Gatunek
Występowanie
Czynniki presji
1
Minóg morski
Sporadycznie w ujściowych
odcinkach Odry, Parsęty, Drawy
Zanieczyszczenia; przerwanie szlaku Anadromiczny, do 850 km w górę
migracji rozrodczej przez
rzek, larwy 6–8 lat w rzekach,
przegrody; zmiana struktury dna z spływanie larw do morza V–VI
żwirowego w piaszczyste
Wędrówka na tarło IV–V
Rega, Parsęta, Wieprza, dopływy
środkowej Odry po Bóbr
Zanieczyszczenia; przerwanie szlaku Anadromiczny, wędrówka na
migracji rozrodczej przez
tarło w dwu okresach X–XI i III–IV
przegrody; zmiana struktury dna z
żwirowego w piaszczyste
Zlewnia górnej i środkowej Odry,
zlewnie rzek przymorskich
Zanieczyszczenia; przerwanie szlaku Krótkie wędrówki
migracji rozrodczej; zmiana
potamodromiczne, tarło IV–V, na
struktury dna (musi być żwirowo–
żwirze lub kamieniach
kamieniste do tarła i jednocześnie z
piaszczystymi odsypami
przemieszanymi z detrytusem, w
których żyją larwy)
Zlewnie Widawki i Grabi
Zanieczyszczenia; przerwanie szlaku Krótkie wędrówki
migracji rozrodczej; zmiana
potamodromiczne, tarło IV, na
struktury dna (musi być żwirowo–
żwirze lub kamieniach
kamieniste do tarła i jednocześnie z
piaszczystymi odsypami
przemieszanymi z detrytusem, w
których żyją larwy)
Petromyzon marinus
DS–II; OG; CL–CR
2
Minóg rzeczny
Lampetra fluviatilis
Charakterystyka
DS–II; OG; CL–EN
3
Minóg strumieniowy
Lampetra planeri
DS–II; OG; CL–VU
4
Minóg ukraiński
Eudontomyzon mariae
5
Jesiotr bałtycki (zachodni) Dawne tarliska: Odra, Drawa,
Gwda, Bóbr, Nysa Kłodzka; trwają
Acipenser oxyrhynchus
prace nad restytucją
dawniej A. sturio
Przerwanie szlaku migracji,
niszczenie tarlisk przez regulacje i
eksploatację żwiru z koryta rzek,
zanieczyszczenia wody,
przełowienie
Anadromiczny, wędrówka na
tarło III–IV, podczas wysokich
stanów wód (prędkość przepływu
2m/s); narybek spływa po 2–3
latach w rzekach; tarło V–VII, na
kamienistym/żwirowym dnie o
głębokości ok. 2 m,
Przekształcenie struktury dna,
bagrowanie rzek, żegluga
(płoszenie)
Anadromiczne, wędrówka do 200
km (rzadziej dłuższe),
koncentracja na tarło III–IV,
stadne tarło na
kamienistym/żwirowym dnie w
maju,
Zasadniczo DS odnosi się
do gatunku A. sturio, a nie
do A. oxyrhynchus
DS–IV–II; OG; CL–EXP
6
Aloza
Dolny bieg Odry, także rzek
przymorskich
Alosa alosa
str. 74
LP
Gatunek
Występowanie
Czynniki presji
Charakterystyka
7
Parposz
Dolny bieg Odry, także rzek
przymorskich, liczniejszy od alozy
Przekształcenie struktury dna,
bagrowanie rzek, żegluga
(płoszenie)
Anadromiczne, wędrówka do 100
km (rzadziej dłuższe),
koncentracja na tarło IV, stadne
tarło na kamienistym/żwirowym
dnie w maju,
Dopływy górnej i środkowej Odry,
Drawa, Gwda, rzeki Przymorza;
Przerwanie szlaku migracji,
niszczenie tarlisk przez regulacje i
eksploatację żwiru z koryta rzek,
przełowienie
Anadromiczne, w górne biegi
strumieni, ponad 1000 km,
wstępowanie do rzek w różnym
okresie (lato, jesień). Tarło –
substrat kamienisto/żwirowy, X–I,
spływanie smoltów – wiosna
Potamodromiczna, tarło w
dopływach, na substracie
kamienisto/żwirowym w III – IV
Alosa fallax
8
Łosoś
Salmo salar
9
DS–II; CL–EW/CD
Odra – tranzyt dla migracji
rozrodczej
Głowacica
Bóbr i Gwda; translokacja
Przerwanie szlaku migracji do
dopływów, niszczenie tarlisk przez
regulacje i eksploatację żwiru z
koryta rzek, zmiana reżimu
hydrologicznego (zrzuty wody z
zbiorników zaporowych w okresie
późnowiosennym),
przełowienie
Dolny bieg Odry
W Zalewie Wiślanym silna, stabilna Potamodromiczny, też forma
populacja, chroniona w całej Polsce stacjonarna, tarło głównie w
oprócz Zalewu Wiślanego.
rzekach na nurcie, może składać
ikrę na płyciznach, okres tarła V–
VI
Pojezierze Kaszubskie
Melioracje, przesuszenia
niewielkich zbiorników,
zanieczyszczenia rolnicze,
zarybienia drapieżnikami
(rybactwo)
Stacjonarny, tarło V–VI, fitofilna
Wszystkie rzeki, o zlewni powyżej
5000 km2, nawet zbiorniki
zaporowe, rzadziej w mniejszych
rzekach, pospolity w całej Polsce
Blokowanie dostępu do tarlisk i
żerowisk przez przegrody,
zanieczyszczenia
Potamodromiczny, regularne
wędrówki żerowiskowe, tarło na
substracie kamienisto/żwirowym,
III–IV, głębokość na tarliskach
0,2–2,8 m;
W górnej Odrze (Czechy), Pliszka,
Ilanka, Drawa
Zanieczyszczenia wody
Potamodromiczna,krótki dystans
wędrówek, tarło IV–VI, litofilna
Zanieczyszczenia wody, bagrowanie Stacjonarny, terytorialny, tarło
dna (eliminacja małży),
IV–VII, porcyjne, ostrakofilna (ikra
przesuszanie niewielkich
do jamy skrzelowej małży)
zbiorników
W calym obszarze dorzecza, rzeki
(różne), starorzecza, niewielkie
zbiorniki stojące. Warunek –
obecność małży z rodziny
Unionidae
Kiełb białopłetwy
Wszystkie rzeki o zlewni powyżej
Zmiana reżimu hydrologicznego,
Potamodromiczna, krótkie
spowolnienie prędkości przepływu, wędrówki zimowiska–żerowiska,
Hucho hucho
DS–II (dla populacji
rodzimych)
10
Ciosa
Pelecus cultratus
OG; CL–CR
11
Strzebla błotna
Eupalasella perenurus
OG; CL–CR
12
Boleń
Aspius aspius
DS–II; CL–LCT
13
Piekielnica
Alburnoides bipunctatus
OG; CL–EN
14
Różanka
Rhodeus sericeus
16
str. 75
LP
Gatunek
Występowanie
Czynniki presji
Charakterystyka
Gobio albipinnatus
10000 km2,
zamulanie dna, bagrowania
stadny, tarło V–VI, na piasku
Różnej wielkości rzeki, starorzecza,
wody stojące
Zanieczyszczenia, bagrowanie dna,
pobór kruszywa,
Stacjonarny, tarło V–VI, fitofilny
Środkowa Odra i jej dopływy
pobór kruszywa,
Zlewnie Smortawy, Widawy,
Baryczy, Widawki
pobór kruszywa
Pospolity w całym dorzeczu, ale
nieliczny, największe liczebności w
rowach melioracyjnych,
doprowadzalnikach do stawów, w
przesychających niewielkich
zbiornikach, nawet o bardzo małej
zawartości tlenu
Melioracje odwadniające,
bagrowanie dna
Stacjonarny, krótkie migracje do
większych przy przesychaniu
niewielkich zbiorników, tarło IV–
VI, fitofilny
Pospolity w całym dorzeczu,
niewielkie strumienie i małe rzeki
Zmiana reżimu hydrologicznego,
Stacjonarny, tarło V–VI,
spowolnienie prędkości przepływu, psammofilny
zamulanie dna, bagrowania
Małe rzeki (o zlewni do 5000 km2,
w Sudetach i Pogórzu Sudeckim,
oraz w pasie Pomorza
Zanieczyszczenia, zmiana reżimu
Stacjonarny, rozród III–VI,
hydrologicznego, spowolnienie
speleofilny
prędkości przepływu, zmiana
substratu dna (zamulanie lub
zapiaszczanie), przerwanie ciągłości
rzeki (brak możliwości
kompensacyjnych wędrówek po
zniesieniu przez wysokie wody,
zmiana warunków termicznych)
Małe rzeki (o zlewni do 5000 km2,
w Sudetach wschodnich (po Nysę
Kłodzką) oraz w rzekach
przymorskich
Zanieczyszczenia, zmiana reżimu
Stacjonarny, rozród III–VI,
hydrologicznego, spowolnienie
speleofilny
prędkości przepływu, zmiana
substratu dna (zamulanie lub
zapiaszczanie), przerwanie ciągłości
rzeki (brak możliwości
kompensacyjnych wędrówek po
zniesieniu przez wysokie wody,
zmiana warunków termicznych)
DS–II; OG; CL–NT
17
Koza
Cobitis taenia
DS–II; OG; CL–LC
18
Koza dunajska
Cobitis elongatoides
OG; CL–NT
19
Koza złotawa
Sabanejewia aurata
20
Piskorz
Misgurnus fossilis
DS–II; OG; CL–VUT
21
Śliz
Barbatula barbatula
OG; CL–LC
22
Głowacz białopłetwy
Cottus gobio
23
Głowacz pręgopłetwy
Cottus poecilopus
OG; CL–VU
str. 76
PTAKI
Znaczenie dorzecza Odry dla ptaków
Dorzecze Odry, zajmujące nieco ponad 1/3 obszaru Polski stanowi istotny obszar
występowania wielu ginących i zagrożonych gatunków ptaków. Dla części z nich w obszarze
tym skupiają się najważniejsze centra występowania w Polsce i ważne ostoje europejskie,
zarówno jeśli chodzi i populacje lęgowe jak i wędrówkowe, a także zimujące (Bednorz i inni
2000, Dyrcz i inni 1991, Głowaciński 2002a, b, Gromadzki i inni 2002, Gromadzki 2004,
Jermaczek i inni 1995, Sidło i inni 2004, Sikora i inni 2007, Tomiałojć, Stawarczyk 2003,
Tucker i inni 2000).
W granicach dorzecza Odry, głównie w dolinach Warty i Noteci, gniazdują znaczące
w skali kraju populacje kilku gatunków siewek – rycyka Limosa limosa, kulika wielkiego
Numenius arquata, krwawodzioba Tringa totanus i innych (Bednorz, Kupczyk 1995, Bednorz
i inni 2000, Gromadzki 2004, Sidło i inni 2004, Tomiałojć, Stawarczyk 2003). Dolina Warty to
także ważna w kraju ostoja kilku gatunków mew i rybitw, między innymi rybitwy rzecznej
Sterna hirundo, białoczelnej Sterna albifrons, czarnej Chlidonias niger i innych gatunkow
ptaków wodnych i błotnych (Bednorz i inni 2000, Gromadzki i inni 2002, Gromadzki 2004,
Sidło i inni 2004, Sikora i inni 2007, Tomiałojć, Stawarczyk 2003).
Charakterystycznym elementem dorzecza Odry, szczególnie jej północnej części są
gatunki związane z krajobrazem obfitujących w wody i tereny podmokłe Pojezierzy.
Do charakterystycznych gatunków dla których dorzecze Odry ma w skali kraju istotne
znaczenie należą między innymi kania czarna Milvus migrans i ruda Milvus milvus, bielik
Haliaeetus albicilla, rybołów Pandion haliaeetus, a także gęgawa Anser anser, gągoł
Bucephala clangula, nurogęś Mergus merganser, bąk Botaurus stellaris, żuraw Grus grus
i inne.
Sama dolina Odry, a w mniejszym stopniu także Warty, ma istotne znaczenie dla gatunków
związanych z lasami łęgowymi, jak np. dzięcioł średni Dendrocopos medius. W ich granicach
gniazduje do 10% populacji europejskiej tego gatunku (Bednorz i inni 2000, Dyrcz 1991,
Tomiałojć, Stawarczyk 2003).
Dorzecze Odry, a szczególnie jego północno – zachodnia część jest ważnym w skali
Europy miejscem koncentracji w okresie wędrówek i zimowiskiem istotnych części populacji
wielu gatunków, między innymi gęsi zbożowej Anser fabalis, białoczelnej Anser albifrons
i gęgawy Anser anser, a w mniejszym stopniu także łabędzia niemego Cygnus olor
i krzykliwego Cygnus cygnus, żurawia Grus grus, a także wielu kaczek i innych ptaków wodno
– błotnych. Najważniejszymi ostojami tej grupy ptaków w okresie wędrówek są specjalne
obszary ochrony ptaków Natura 2000 Dolina Dolnej Odry, Jez. Miedwie i okolice, Ujście
Warty i Zalew Szczeciński. a także położone w głębi lądu sztuczne zbiorniki: Zbiornik
str. 77
Jeziorsko, Zbiornik Mietkowski, Nyski i Otmuchowski, Jezioro Turawskie i inne (Dyrcz i inni
1991, Sidło i inni 2004).
ROLA DORZECZA DLA „ZWIĄZANYCH Z WODAMI” GATUNKÓW I SIEDLISK PRZYRODNICZYCH Z ZAŁ. I, II I IV
DYREKTYWY SIEDLISKOWEJ
W dorzeczu Odry występuje ogromna większość gatunków i siedlisk z zał. I, II, i IV
dyrektywy siedliskowej odnotowanych na terenie kraju.. Zasoby większości z występujących
tu gatunków i siedlisk osiągają wartość zbliżoną do połowy zasobów całego kraju a niektóre
znacznie tę wartość przewyższają. W obszarze dorzecza występuje kilka gatunków
niespotykanych gdzie indziej na terenie Polski.
Analiza kluczowych czynników sprzyjających rozwojowi siedlisk czy egzystencji
gatunków pozwala wyróżnić następujące główne zagrożenia:
− zakłócenie lub eliminacja naturalnych rytmów zróżnicowanego poziomu wody oraz
okresów jej wylewów w przypadku np. łęgów, starorzeczy, zalewanych mulistych
brzegów rzek, kamieńców górskich potoków, wszystkich rodzajów łąk i zarośli
w dolinach rzecznych,
− eliminacja naturalnych procesów związanych z przepływem czy oddziaływaniem wód
(erozja, sedymentacja, abrazja itp.) w przypadku takich siedlisk jak klify, ujścia rzek,
zalewy, zatoki, rzeki włosienicznikowe,
− zmiana stosunków wodnych (z reguły osuszenie) niezwykle istotne dla takich siedlisk
jak wszystkie typy torfowisk, borów i lasów bagiennych, jak też łęgów czy łąk,
− zanieczyszczenie wód – dotyczy praktycznie wszystkich siedlisk jednak najbardziej
wrażliwymi pozostają zbiorniki wodne z uwagi na ograniczone możliwości
samooczyszczania,
− zmodyfikowany lub ograniczony dopływ wód podziemnych odpowiedniej jakości
w przypadku siedlisk zależnych od ich wpływu (np. źródliska wapienne, torfowiska
alkaliczne, śródlądowe łąki, solniska, jeziora ramienicowe).
str. 78
Tabela
2.1.6/2. Występowanie siedlisk i gatunków w kwadratach ATPOL położonych
w obszarze dorzecza oraz główne czynniki zagrażające wraz ze stanem
ochrony wg raportów z art. 17 DS
Stan ochrony w
Czynniki stwarzające szczególne ryzyko istotnego negatywnego oddziaływania
regionie
1110 – piaszczyste
ławice
10/1180
xx
FV
1/1180
xx
8/1180
xxx
0/1180
xx
U1
0/1180
x
FV
7/1180
x
podmorskie
1130 – ujścia rzek
(estuaria)
xxx
x
U1
1150 – zalewy i
jeziora
U1
przymorskie
1160 – duże
płytkie zatoki
1170 – skaliste i
kamieniste dno
morskie (rafy)
1210 – kidzina na
brzegu morskim
1230 – klify na
wybrzeżu Bałtyku
3/1180
U1
x
x
xxx
U1
x
xx
U2
xx
U2
x
U1
1310 –
śródlądowe
błotniste solniska
2/1180
x
xx
xx
3/1180
x
x
xx
3/1180
x
xx
xx
0/1180
xx
xxx
x
xx
xx
x
z solirodem
1330 – solniska
nadmorskie
1340 –
śródlądowe słone
łąki, pastwiska i
x
x
szuwary
2190 – wilgotne
zagłębienia
x
międzywydmowe
3110 – jeziora
lobeliowe
18/1180
xx
xxx
str. 79
xxx
U1
ALP
MBALT
CONT
Ochrona przed powodzią i abrazją
Utrzymanie i regulacja cieków
"Mala retencja"
Stopnie i zapory wodne na ciekach
rekreacja nad wodami
Zanieczyszczenia i eutrofizacja wód
odwadnianie melioracyjne
obniżanie się poziomu wód gruntowych
Pobór wód podziemnych
Pobor wód powierzchniowych
wszystkich kwadratów w dorzeczu)
ATPOL w zajętych w dorzeczu/suma
Siedlisko/gatunek
Częstość występowania (liczba kwadratów
biogeograficznym
Stan ochrony w
regionie
biogeograficznym
3130 – brzegi lub
osuszane dna
zbiorników
wodnych ze
zbiorowiskami z
27/1180
xx
xx
xxx
xx
xx
xx
xx
xx
xx
7/1180
xx
xx
xx
12/1180
xx
0/1180
0/1180
x
x
FV
x
x
xxx
xxx
xx
xx
x
xxx
xx
x
x
xx
x
xx
x
xxx
xxx
U2
xx
x
xx
x
xx
x
xxx
xxx
U1
xx
x
xx
x
xx
x
xxx
xxx
U1
xx
xx
xxx
xx
xxx
xx
xxx
x
U1
xx
x
xx
xxx
xx
FV
Littorelletea,
Isoëto–
Nanojuncetea
3140 –
twardowodne
oligo– i
mezotroficzne
582/118
zbiorniki z
0
x
FV
podwodnymi
łąkmi
ramienicowymi
3150 – naturalne
eutroficzne
zbiorniki wodne
114/118
0
x
xx
U1
U1
FV
U1
3160 – naturalne
dystroficzne
xx
zbiorniki wodne
3220 – pionierska
roślinność na
kamieńcach
górskich potoków
3230 – zarośla
wrześni na
kamieńcach i
żwirowiskach
górskich potoków
3240 – zarośla
wierzbowe na
kamieńcach i
żwirowiskach
górskich potoków
3260 – nizinne i
podgórskie rzeki
162/118
ze zbiorowiskami
0
xxx
x
włosieniczników
3270 – zalewane
muliste brzegi
rzek
221/118
0
x
4010 – wilgotne
wrzosowiska z
wrzoścem
17/1180
xx
xx
xx
xxx
xxx
xxx
U2
bagiennym
6410 –
zmiennowilgotne
łąki trzęślicowe
320/118
0
6430 – ziołorośla
182 /
górskie i
1180
x
x
str. 80
U2
x
xx
xx
U1
U1
Stan ochrony w
regionie
biogeograficznym
nadrzeczne
6440 – łąki
selernicowe
25/1180
xx
xx
x
x
xx
xx
xxx
U1
6510 – niżowe i
górskie łąki świeże
użytkowane
69/1180
x
xxx
xx
x
U1
U1
69/1180
xx
xx
xxx
x
x
U2
U1
82/1180
xx
xx
xxx
x
x
U1
U1
xx
xx
xxx
x
xx
U2
U1
9/1180
xx
xx
xxx
x
x
U2
92/1180
xx
xx
xxx
x
x
U1
32/1180
xxx
xxx
x
xxx
xxx
xxx
x
xx
xx
xxx
x
xx
xx
xx
xx
xx
xx
xx
xx
xxx
x
x
x
x
x
x
x
x
xxx
ekstensywnie
7110 – torfowiska
wysokie z
roślinnością
torfotwórczą
(żywe)
7120 – torfowiska
wysokie
zdegradowane,
zdolne do
naturalnej i
stymulowanej
regeneracji
7140 – torfowiska
przejściowe i
trzęsawiska
110/118
0
7150 – obniżenia
na podłożu
torfowym z
roślinnością ze
związku
Rhynchosporion
7210 – torfowiska
nakredowe
7220 – źródliska
wapienne ze
zbiorowiskami
U1
U1
U1
U1
U2
U1
xxx
U2
U1
xxx
U2
Cratoneurion
commutati
7230 – górskie i
nizinne torfowiska
zasadowe o
charakterze młak,
75/1180
x
x
x
xx
x
x
turzycowisk i
mechowisk
91D0 – bory i lasy
776/118
bagienne
0
x
91E0 – łęgi
wierzbowe,
topolowe,
olszowe i
1180/11
80
jesionowe
91F0 – łęgowe
lasy dębowo–
89/1180
wiązowo–
str. 81
Stan ochrony w
regionie
biogeograficznym
jesionowe
Rośliny
Aldrovanda
2 / 1180
x
xx
xxx
Angelica palustris
14 / 1180
x
xx
xxx
Apium repens
7 / 1180
x
xx
xxx
Caldesia parnassifolia
0 / 1180
x
xx
Cochlearia polonica
1 / 1180
xx
xx
vesiculosa
Coenagrion ornatum
0 / 1180
xx
xxx
7 / 1180
x
xx
Gladiolus palustris
1 / 1180
x
xx
Ligularia sibirica
0 / 1180
x
xxx
Drepanocladus
vernicosus
x
xx
x
xx
x
U1
x
x
x
x
U1
U1
x
U2
x
U1
xx
x
x
xx
x
xx
x
xx
x
XX
FV
U1
U2
x
xx
U2
x
xx
U1
x
Liparis loeselii
66 / 1180
xxx
Luronium natans
11 / 1180
x
Marsilea quadrifolia
0 / 1180
U2
Meesia longiseta
0 / 1180
U2
Pedicularis sudetica
1 / 1180
Saxifraga hirculus
6 / 1180
Anisus vorticulus
4 / 1180
xxx
xxx
U2
U1
x
xx
x
x
x
x
U2
XX
U2
x
Bezkręgowce
Coenagrion ornatum
Dytiscus latissimus
Graphoderus
bilineatus
Leucorrhinia
U1
x
xx
U2
xx
16 / 1180
x
U1
19 / 1180
xx
FV
x
FV
–
FV
50 / 1180
xx
xx
Lycaena dispar
120 / 1180
x
xx
FV
Lycaena helle
14 / 1180
x
xx
U1
pectoralis
Ophiogomphus
cecilia
49 / 1180
Unio crassus
35 / 1180
Vertigo angustior
Vertigo geyeri
Vertigo moulinsiana
xx
xxx
xxx
16 / 1180
xx
xx
0 / 1180
xx
xx
1 / 1180
xx
xx
xx
x
xx
x
FV
–
U2
U2
U1
XX
U1
U1
Ryby
x
x
x
x
XX
Alosa fallax
Alosa alosa
1 / 1180
x
x
x
x
XX
Aspius aspius
154 / 1180
xx
xxx
xxx
x
FV
x
xx
xx
xxx
xx
U2
U2
FV
FV
FV
FV
Barbus
peloponnesius
Cobitis taenia
4 / 1180
x
xxx
Cottus gobio
75 / 1180
x
xxx
str. 82
x
x
xxx
xx
xx
xxx
x
Stan ochrony w
regionie
biogeograficznym
Eudontomyzon
31 / 1180
x
Gobio albipinnatus
12 / 1180
x
xx
Gobio kessleri
0 / 1180
x
xxx
mariae
xxx
Hucho hucho
xxx
XX
x
x
FV
xx
xx
FV
xx
x
–
10 / 1180
x
xxx
xxx
xx
xxx
U2
Lampetra planeri
87 / 1180
x
xxx
xx
x
xxx
FV
Misgurnus fossilis
60 / 1180
x
xx
x
Pelecus cultratus
9 / 1180
Petromyzon marinus
1 / 1180
x
Phoxinus percnurus
1 / 1180
x
x
xx
25 / 1180
x
x
x
Sabanejewia aurata
10 / 1180
Salmo salar
x
xx
xx
xxx
x
FV
xxx
x
U2
x
XX
FV
x
xx
x
xx
xx
x
xxx
x
x
x
x
FV
x
xxx
x
xx
XX
11 / 1180
x
xxx
xxx
xxx
U1
Bombina bombina
311 / 1180
x
x
xx
xx
x
Bombina variegata
2 / 1180
x
x
xx
xx
x
Triturus cristatus
190 / 1180
x
xx
xx
x
Triturus montandoni
0 / 1180
x
x
amarus
FV
x
Rhodeus sericeus
XX
x
FV
Płazy
x
xx
x
xx
x
U1
FV
U1
U1
U2
FV
Gady
Emys orbicularis
133 / 1180
xx
xx
x
xx
x
x
U2
Ssaki
Halichoerus grypus
4 / 1180
U2
Phocoena phocoena
9 / 1180
U2
0 / 1180
U2
Phoca hispida–
bottnica
Phoca vitulina
6 / 1180
Castor fiber
911 / 1180
Lutra lutra
531 / 1180
U2
x
x
x
x
FV
FV
x
x
x
FV
FV
Legenda: U2 – stan zły, U1 – stan niezadowalający, FV – stan właściwy, CONT – region biogeograficzny kontynentalny, MBAL – region
biogeograficzny bałtycki, ALP – region biogeograficzny alpejski, ATPOL – siatka kwadratów o boku 10 km i określonych
współrzędnych geograficznych, pokrywająca powierzchnię Polski; x – istotne ryzyko, xx – duże ryzyko, xxx – bardzo duże ryzyko
Tabela 2.1.6/3. Znaczenie dorzecza dla zachowania zasobów siedlisk i gatunków
znaczenie dorzecza dla zachowania
siedlisko/gatunek
zasobów siedlisk i gatunków
1110 – piszczyste ławice podmorskie
ponadprzeciętne
1130 – ujścia rzek (estuaria)
ponadprzeciętne
1150 – zalewy i jeziora przymorskie
ponadprzeciętne
1210 – kidzina na brzegu morskim
ponadprzeciętne
1230 – klify na wybrzeżu Bałtyku
ponadprzeciętne
1310 – śródlądowe błotniste solniska z solirodem
ponadprzeciętne
1330 – solniska nadmorskie
ponadprzeciętne
str. 83
siedlisko/gatunek
1340 – śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary
ponadprzeciętne
3110 – jeziora lobeliowe
ponadprzeciętne
3130 – brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze
zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto–Nanojuncetea
ponadprzeciętne
3140 – twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z
podwodnymi łąkmi ramienicowymi
ponadprzeciętne
3150 – naturalne eutroficzne zbiorniki wodne
ponadprzeciętne
3160 – naturalne dystroficzne zbiorniki wodne
ponadprzeciętne
3220 – pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków
ponadprzeciętne
3260 – nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami
włosieniczników
ponadprzeciętne
3270 – zalewane muliste brzegi rzek
ponadprzeciętne
4010 – wilgotne wrzosowiska z wrzoścem bagiennym
ponadprzeciętne
6410 – zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
ponadprzeciętne
6430 – ziołorośla górskie i nadrzeczne
ponadprzeciętne
6440 – łąki selernicowe
ponadprzeciętne
6510 – niżowe i górskie łąki świeże użytkowane ekstensywnie
ponadprzeciętne
7110 – torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe)
ponadprzeciętne
7120 – torfowiska wysokie zdegradowane, zdolne do naturalnej i
stymulowanej regeneracji
ponadprzeciętne
7140 – torfowiska przejściowe i trzęsawiska
ponadprzeciętne
7150 – obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku
Rhynchosporion
ponadprzeciętne
7210 – torfowiska nakredowe
ponadprzeciętne
7220 – źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion
commutati
ponadprzeciętne
7230 – górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak,
turzycowisk i mechowisk
ponadprzeciętne
91D0 – bory i lasy bagienne
ponadprzeciętne
91E0 – łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe
ponadprzeciętne
str. 84
siedlisko/gatunek
91F0 – łęgowe lasy dębowo–wiązowo–jesionowe
ponadprzeciętne
Rośliny
Aldrovanda vesiculosa
ponadprzeciętne
Angelica palustris
ponadprzeciętne
Apium repens
ponadprzeciętne
Cochlearia polonica
ponadprzeciętne
Drepanocladus vernicosus
ponadprzeciętne
Gladiolus palustris
ponadprzeciętne
Liparis loeselii
ponadprzeciętne
Luronium natans
ponadprzeciętne
Pedicularis sudetica
ponadprzeciętne
Saxifraga hirculus
ponadprzeciętne
Bezkręgowce
Anisus vorticulus
ponadprzeciętne
Coenagrion ornatum
ponadprzeciętne
Dytiscus latissimus
ponadprzeciętne
Graphoderus bilineatus
ponadprzeciętne
Leucorrhinia pectoralis
ponadprzeciętne
Lycaena dispar
ponadprzeciętne
Lycaena helle
ponadprzeciętne
Ophiogomphus cecilia
ponadprzeciętne
Unio crassus
ponadprzeciętne
Vertigo angustior
ponadprzeciętne
Vertigo geyeri
podprzeciętne
Vertigo moulinsiana
ponadprzeciętne
Ryby
Alosa alosa
ponadprzeciętne
Alosa fallax
ponadprzeciętne
Aspius aspius
ponadprzeciętne
Cobitis taenia
ponadprzeciętne
Cottus gobio
ponadprzeciętne
Eudontomyzon mariae
ponadprzeciętne
Gobio albipinnatus
ponadprzeciętne
Gobio kessleri
podprzeciętne
Hucho hucho
podprzeciętne
ponadprzeciętne
Lampetra planeri
ponadprzeciętne
Misgurnus fossilis
ponadprzeciętne
Pelecus cultratus
ponadprzeciętne
Petromyzon marinus
przeciętne
str. 85
siedlisko/gatunek
Phoxinus percnurus
podprzeciętne
Rhodeus sericeus amarus
ponadprzeciętne
Sabanejewia aurata
ponadprzeciętne
Salmo salar
ponadprzeciętne
Płazy
Bombina bombina
ponadprzeciętne
Bombina variegata
przeciętne
Triturus cristatus
ponadprzeciętne
Gady
Emys orbicularis
ponadprzeciętne
Ssaki
Halichoerus grypus
ponadprzeciętne
Phocoena phocoena
ponadprzeciętne
Phoca vitulina
ponadprzeciętne
Castor fiber
ponadprzeciętne
Lutra lutra
ponadprzeciętne
ISTOTNE WARTOŚCI PRZYRODNICZE ZWIĄZANE Z WODAMI:
− jedne z najwybitniejszych w Europie zasoby dębowo–wiązowych lasów łęgowych
(siedlisko przyrodnicze 91F0), z typową fauną (dzięcioł średni),
− wyłączne w Polsce występowanie lasów łęgowych typu Astrantio–Fraxinetum,
− wybitne skupienie rzek włosienicznikowych (siedlisko przyrodnicze 3260), od
Sudetów po Pomorze (to dorzecze skupia główne zasoby w Polsce),
− centrum występowania łąk selernicowych (siedlisko przyrodnicze 6440),
− cała polska populacja selerów błotnych (Apium repens – gatunek Natura 2000),
Pililaria globulifera (gatunek z Czerwonej Księgi), Montia fontana (roślina z Czerwonej
Księgi), Ranunculus penicillatum (gatunek z Czerwonej Księgi), Corrigliola litoralis
(gatunek z Czerwonej Księgi), Eleocharis multicaulis (gatunek z Czerwonej Księgi),
− większość
polskiej
populacji
zagrożonych
gatunków
nadwodników
(Elatine
alsinastrum, Elatine triandra, Elatine hydropiper, Elatine hexandra), grzybieńczyka
wodnego Nymphoides peltata,
− większość aktualnie żyjącej populacji kotewki orzecha wodnego Trapa natans
(gł. starorzecza Odry),
− ichtiofauna szczególnie w systemie rzeczny Drawy – unikatowo zachowana w Polsce
(troć jeziorowa, certa, silne populacje pstrąga, lipienia, głowacza białopletwego;
prowadzona restytucja jesiotra ostronosego (Accipenser oxyrrhychus),
str. 86
− populacje certy w systemie Drawy (forma jeziorno–rzeczna) oraz w Nysie Łużyckiej,
Bobrze i Baryczy (anadromiczna),
− na Pomorzu ważne „rzeki łososiowe” (w tym Parsęta – najlepiej zachowana spośród
nich),
− estuarium Odry – Zalew Szczeciński,
− na Pomorzu w tym dorzeczu znajduje się (mniejsza) część skupienia jezior
lobeliowych (3110), a także b. ważne skupienia siedlisk torfowiskowych – 7110,
7120, 7140, 7230, 3160,
− ciągi obszarów Natura 2000 w dolinach rzecznych.
OBSZARY NATURA 2000 W DORZECZU ODRY
W granicach dorzecza Odry występuje 206 obszarów Natura 2000 („ptasie”
i „siedliskowe”). W obrębie 178 występują gatunki oraz siedliska wodne lub wodno–błotne.
Zdecydowana większość to obszary mające kluczowe znaczenie dla zachowania gatunków
i siedlisk wodnych oraz wodno–błotnych (patrz – tabela – nazwy obszarów wyróżnione
pogrubioną czcionką). Kilkanaście obszarów ma znaczenie istotne (patrz tabela poniżej –
nazwy obszarów wyróżnione podkreśleniem), natomiast kilka z nich to obszary o mniejszym
znaczeniu dla zachowania siedlisk i gatunków wodno–błotnych.
W dorzeczu Odry Wojewódzkie Zespoły Specjalistyczne w roku 2009 zaproponowały
do utworzenia kolejne obszary Natura 2000. Spośród 184 potencjalnych obszarów Natura
2000 aż 143 obejmuje siedliska i gatunki bezpośrednio uzależnione od „wody”.
Tabela 2.1.6/4. Lista obecnych w dorzeczu Odry obszarów natura 2000 zawierających
elementy „wodne” lub „błotne”
Kod obszaru / nazwa obszary
PLB020001
Dolina Baryczy
Przedmiot ochrony
Podiceps cristatus
Podiceps grisegena
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Cygnus olor
Cygnus cygnus
Anser anser
Anser fabalis
Anas strepera
Anas querquedula
Aythya nyroca
Aythya fuligula
str. 87
perkoz dwuczuby
perkoz rdzawoszyi
bączek
bąk
bocian biały
bocian czarny
łabędź niemy
łabędź krzykliwy
gęgawa
gęś zbożowa
krakwa
cyranka
podgorzałka
czernica
PLB020002
Grądy Odrzańskie
PLB020003
Stawy Przemkowskie
Przedmiot ochrony
Haliaeetus albicilla
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Rallus aquaticus
Porzana porzana
Porzana parva
Crex crex
Fulica atra
Limosa limosa
Chlidonias niger
Chlidonias hybrida
Sterna hirundo
Alcedo atthis
waterfowl
geese
Podiceps grisegena
Podiceps nigricollis
Ixobrychus minutus
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Anas crecca
Bucephala clangula
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Crex crex
Charadrius dubius
Gallinago gallinago
Alcedo atthis
Picus canus
Dendrocopos
medius
Ficedula albicollis
Podiceps grisegena
Tachybaptus
ruficollis
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Cygnus olor
Cygnus cygnus
Anser anser
Anser fabalis
str. 88
bielik
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
wodnik
kropiatka
zielonka
derkacz
łyska
rycyk
rybitwa czarna
rybitwa białowąsa
rybitwa rzeczna
zimorodek
ptaki wodno–błotne
gęsi
perkoz rdzawoszyi
zausznik
bączek
bocian biały
bocian czarny
cyraneczka
gągoł
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
derkacz
sieweczka rzeczna
kszyk
zimorodek
dzięcioł zielonosiwy
dzięcioł średni
muchołówka białoszyja
perkoz rdzawoszyi
zausznik
perkozek
bączek
bąk
łabędź niemy
łabędź krzykliwy
gęgawa
gęś zbożowa
PLB020004
Zbiornik Mietkowski
PLB020005
Bory Dolnośląskie
PLB020006
Przedmiot ochrony
Anas platyrhynchos
Anas crecca
Anas querquedula
Anas clypeata
Aythya ferina
Aythya nyroca
Aythya fuligula
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Rallus aquaticus
Fulica atra
krzyżówka
cyraneczka
cyranka
płaskonos
głowienka
podgorzałka
czernica
bielik
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
wodnik
łyska
Anser albifrons
Anser fabalis
Tadorna tadorna
Anas platyrhynchos
Anas clypeata
Charadrius dubius
Numenius arquata
Tringa erythropus
Tringa glareola
Calidris alpina
Calidris ferruginea
Calidris minuta
Larus
melanocephalus
Chlidonias niger
Sterna hirundo
Sternula albifrons
geese
gęś białoczelna
gęś zbożowa
ohar
krzyżówka
płaskonos
sieweczka rzeczna
kulik wielki
brodziec śniady
łęczak
biegus zmienny
biegus krzywodzioby
biegus malutki
Botaurus stellaris
Ciconia nigra
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Tetrao urogallus
Tetrao tetrix tetrix
Grus grus
Porzana porzana
Bubo bubo
Glaucidium
passerinum
Aegolius funereus
Ficedula parva
Ciconia nigra
bąk
bocian czarny
bielik
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
głuszec
cietrzew (tetrix)
żuraw
kropiatka
puchacz
str. 89
mewa czarnogłowa
rybitwa czarna
rybitwa rzeczna
rybitwa białoczelna
gęsi
sóweczka
włochatka
muchołówka mała
bocian czarny
Góry Stołowe
PLB020008
Łęgi Odrzańskie
PLB040004
Ostoja Nadgoplańska
Przedmiot ochrony
Crex crex
Bubo bubo
Glaucidium
passerinum
Picus canus
derkacz
puchacz
Ciconia nigra
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Alcedo atthis
Picus canus
Dendrocopos
medius
Ficedula albicollis
bocian czarny
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
zimorodek
Podiceps cristatus
Podiceps grisegena
Tachybaptus
ruficollis
Phalacrocorax
carbo sinensis
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Cygnus olor
Anser anser
Anser albifrons
Anas platyrhynchos
Anas strepera
Anas querquedula
Anas clypeata
Aythya ferina
Aythya fuligula
Circus aeruginosus
Circus pygargus
Grus grus
Rallus aquaticus
Porzana porzana
Porzana parva
Fulica atra
Charadrius
hiaticula
Charadrius dubius
Gallinago gallinago
Tringa totanus
str. 90
sóweczka
dzięcioł średni
perkoz dwuczuby
perkoz rdzawoszyi
perkozek
kormoran czarny (sinensis)
bączek
bąk
łabędź niemy
gęgawa
gęś białoczelna
krzyżówka
krakwa
cyranka
płaskonos
głowienka
czernica
bielik
błotniak stawowy
błotniak łąkowy
żuraw
wodnik
kropiatka
zielonka
łyska
sieweczka obrożna
sieweczka rzeczna
kszyk
krwawodziób
PLB080001
Puszcza Barlinecka
PLB080002
Dolina Dolnej Noteci
PLB080004
Dolina Środkowej Odry
Przedmiot ochrony
Philomachus
pugnax
Larus canus
Chlidonias niger
Sterna hirundo
Luscinia svecica
Lanius collurio
Emberiza hortulana
geese
batalion
mewa pospolita
rybitwa czarna
rybitwa rzeczna
podróżniczek
gąsiorek
ortolan
gęsi
Botaurus stellaris
Ciconia nigra
Pandion haliaetus
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Crex crex
Bubo bubo
Alcedo atthis
Dryocopus martius
Dendrocopos
medius
Ficedula parva
bąk
bocian czarny
rybołów
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
derkacz
puchacz
zimorodek
dzięcioł czarny
Botaurus stellaris
Cygnus cygnus
Aythya ferina
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Porzana porzana
Crex crex
Chlidonias niger
Alcedo atthis
Dendrocopos
medius
geese
bąk
łabędź krzykliwy
głowienka
bielik
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
kropiatka
derkacz
rybitwa czarna
zimorodek
Ciconia nigra
Anas strepera
Anas querquedula
Anas clypeata
Pernis apivorus
Milvus milvus
bocian czarny
krakwa
cyranka
płaskonos
bielik
trzmielojad
kania ruda
str. 91
dzięcioł średni
muchołówka mała
dzięcioł średni
gęsi
PLB080005
Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry
PLB100001
Pradolina Warszawsko–Berlińska
Przedmiot ochrony
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Crex crex
Gallinago gallinago
Alcedo atthis
Picus canus
Dendrocopos
medius
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
derkacz
kszyk
zimorodek
dzięcioł średni
Podiceps cristatus
Botaurus stellaris
Anas platyrhynchos
Aythya ferina
Aythya fuligula
Bucephala clangula
Mergus merganser
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Fulica atra
Alcedo atthis
Lullula arborea
Sylvia nisoria
geese
perkoz dwuczuby
bąk
krzyżówka
głowienka
czernica
gągoł
nurogęś
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
łyska
zimorodek
lerka
jarzębatka
gęsi
Podiceps grisegena
Tachybaptus
ruficollis
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Anser albifrons
Anser fabalis
Anas querquedula
Anas clypeata
Circus aeruginosus
Circus pygargus
Grus grus
Porzana porzana
Porzana parva
Crex crex
Limosa limosa
Tringa totanus
Philomachus
pugnax
perkoz rdzawoszyi
zausznik
str. 92
perkozek
bączek
bąk
bocian biały
bocian czarny
gęś białoczelna
gęś zbożowa
cyranka
płaskonos
bielik
błotniak stawowy
błotniak łąkowy
żuraw
kropiatka
zielonka
derkacz
rycyk
krwawodziób
batalion
PLB100002
Zbiornik Jeziorsko
PLB160002
Zbiornik Nyski
Przedmiot ochrony
Chlidonias niger
Chlidonias
leucopterus
Chlidonias hybrida
Luscinia svecica
Phalacrocorax
carbo sinensis
Egretta alba (Ardea
alba)
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Anser anser
Anser albifrons
Anser fabalis
Anas platyrhynchos
Anas penelope
Anas crecca
Anas querquedula
Circus aeruginosus
Circus pygargus
Grus grus
Porzana porzana
Vanellus vanellus
Gallinago gallinago
Tringa erythropus
Tringa nebularia
Tringa glareola
Calidris alpina
Chlidonias niger
Chlidonias hybrida
Sterna hirundo
Sternula albifrons
Ixobrychus minutus
Anser fabalis
Anas platyrhynchos
Anas crecca
Anas querquedula
Aythya ferina
Circus aeruginosus
Vanellus vanellus
Pluvialis squatarola
Numenius arquata
Tringa nebularia
Tringa glareola
Actitis hypoleucos
Calidris alpina
Calidris alpina
schinzii
str. 93
rybitwa czarna
rybitwa białoskrzydła
rybitwa białowąsa
podróżniczek
czapla biała
bączek
bąk
gęgawa
gęś białoczelna
gęś zbożowa
krzyżówka
świstun
cyraneczka
cyranka
bielik
błotniak stawowy
błotniak łąkowy
żuraw
kropiatka
czajka
kszyk
brodziec śniady
kwokacz
łęczak
biegus zmienny
rybitwa czarna
rybitwa białowąsa
rybitwa rzeczna
bączek
gęś zbożowa
krzyżówka
cyraneczka
cyranka
głowienka
błotniak stawowy
czajka
siewnica
kulik wielki
kwokacz
łęczak
brodziec piskliwy
biegus zmienny
biegus zmienny (schinzii)
PLB160003
Zbiornik Otmuchowski
PLB160004
Jezioro Turawskie
Przedmiot ochrony
Calidris ferruginea
Calidris minuta
Larus
melanocephalus
Larus ridibundus
Sterna hirundo
Alcedo atthis
Picus canus
mewa czarnogłowa
śmieszka
rybitwa rzeczna
zimorodek
Podiceps grisegena
Ardea cinerea
Ixobrychus minutus
Anser anser
Anser fabalis
Anas platyrhynchos
Anas crecca
Anas querquedula
Aythya ferina
Aythya fuligula
Melanitta fusca
Mergus serrator
Circus aeruginosus
Vanellus vanellus
Charadrius dubius
Tringa erythropus
Tringa totanus
Actitis hypoleucos
Chlidonias niger
Sterna hirundo
Alcedo atthis
Picus canus
perkoz rdzawoszyi
czapla siwa
bączek
gęgawa
gęś zbożowa
krzyżówka
cyraneczka
cyranka
głowienka
czernica
uhla
tracz długodzioby
błotniak stawowy
czajka
sieweczka rzeczna
brodziec śniady
krwawodziób
brodziec piskliwy
rybitwa czarna
rybitwa rzeczna
zimorodek
Podiceps grisegena
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Ciconia nigra
Anas platyrhynchos
Anas crecca
Anas querquedula
Anas clypeata
Aythya ferina
Porzana porzana
Porzana parva
Gallinago gallinago
Limosa limosa
Tringa totanus
Actitis hypoleucos
Calidris alpina
Calidris ferruginea
perkoz rdzawoszyi
bączek
bąk
bocian czarny
krzyżówka
cyraneczka
cyranka
płaskonos
głowienka
bielik
kropiatka
zielonka
kszyk
rycyk
krwawodziób
brodziec piskliwy
biegus zmienny
biegus krzywodzioby
str. 94
biegus krzywodzioby
biegus malutki
PLB220002
Dolina Słupi
PLB240001
Dolina Górnej Wisły
Przedmiot ochrony
Calidris minuta
Chlidonias niger
Chlidonias hybrida
Alcedo atthis
Podiceps cristatus
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Aythya fuligula
Bucephala clangula
Mergus merganser
Milvus milvus
Circus aeruginosus
Grus grus
Crex crex
Tringa ochropus
Actitis hypoleucos
Sterna hirundo
Bubo bubo
Caprimulgus
europaeus
Alcedo atthis
Lullula arborea
Motacilla cinerea
Lanius collurio
Podiceps cristatus
Podiceps grisegena
Tachybaptus
ruficollis
Egretta alba (Ardea
alba)
Nycticorax
nycticorax
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Cygnus olor
Anas platyrhynchos
Anas strepera
Anas crecca
Anas querquedula
Anas clypeata
Aythya ferina
Aythya fuligula
Circus aeruginosus
Grus grus
str. 95
biegus malutki
rybitwa czarna
rybitwa białowąsa
zimorodek
perkoz dwuczuby
bocian biały
bocian czarny
czernica
gągoł
nurogęś
bielik
kania ruda
błotniak stawowy
żuraw
derkacz
samotnik
brodziec piskliwy
rybitwa rzeczna
puchacz
lelek
zimorodek
lerka
pliszka górska
gąsiorek
perkoz dwuczuby
perkoz rdzawoszyi
zausznik
perkozek
czapla biała
ślepowron
bączek
bąk
bocian biały
łabędź niemy
krzyżówka
krakwa
cyraneczka
cyranka
płaskonos
głowienka
czernica
bielik
błotniak stawowy
żuraw
PLB240003
Stawy Wielokąt i Ligota Tworkowska
Przedmiot ochrony
Rallus aquaticus
Porzana porzana
Gallinula chloropus
Fulica atra
Charadrius dubius
Tringa totanus
Recurvirostra
avosetta
Larus
melanocephalus
Chlidonias niger
Chlidonias hybrida
Sterna hirundo
Alcedo atthis
Luscinia svecica
Ficedula albicollis
Lanius minor
mewa czarnogłowa
rybitwa czarna
rybitwa białowąsa
rybitwa rzeczna
zimorodek
podróżniczek
dzierzba czarnoczelna
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Netta rufina
Aythya nyroca
Circus aeruginosus
Pluvialis apricaria
Limosa limosa
Sterna hirundo
Picus canus
Luscinia svecica
Ficedula albicollis
bączek
bąk
hełmiatka
podgorzałka
bielik
błotniak stawowy
siewka złota
rycyk
rybitwa rzeczna
podróżniczek
PLB300001
Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Cygnus bewickii
(Cygnus
columbianus
bewickii)
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Circus pygargus
Grus grus
Porzana parva
Pluvialis apricaria
Chlidonias niger
Alcedo atthis
Luscinia svecica
PLB300002
Dolina Środkowej Warty
str. 96
wodnik
kropiatka
kokoszka
łyska
sieweczka rzeczna
krwawodziób
szablodziób
bączek
bąk
łabędź czarnodzioby
bielik
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
błotniak łąkowy
żuraw
zielonka
siewka złota
rybitwa czarna
zimorodek
podróżniczek
zausznik
PLB300003
Nadnoteckie Łęgi
Przedmiot ochrony
Egretta alba (Ardea
alba)
Nycticorax
nycticorax
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Ciconia nigra
Cygnus cygnus
Cygnus bewickii
(Cygnus
columbianus
bewickii)
Anser anser
Anas strepera
Anas penelope
Anas crecca
Anas querquedula
Anas acuta
Anas clypeata
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Circus pygargus
Grus grus
Porzana porzana
Porzana parva
Crex crex
Charadrius
hiaticula
Gallinago gallinago
Numenius arquata
Limosa limosa
Tringa totanus
Actitis hypoleucos
Philomachus
pugnax
Chlidonias niger
Chlidonias
leucopterus
Chlidonias hybrida
Sterna hirundo
Sternula albifrons
Alcedo atthis
Dendrocopos
medius
Luscinia svecica
Anthus campestris
Emberiza hortulana
geese
czapla biała
ślepowron
bączek
bąk
bocian czarny
łabędź krzykliwy
łabędź czarnodzioby
gęgawa
krakwa
świstun
cyraneczka
cyranka
rożeniec
płaskonos
błotniak stawowy
błotniak zbożowy
błotniak łąkowy
żuraw
kropiatka
zielonka
derkacz
sieweczka obrożna
kszyk
kulik wielki
rycyk
krwawodziób
brodziec piskliwy
batalion
rybitwa czarna
rybitwa białowąsa
rybitwa rzeczna
zimorodek
dzięcioł średni
podróżniczek
świergotek polny
ortolan
gęsi
Ixobrychus minutus bączek
str. 97
PLB300004
PLB300005
Zbiornik Wonieść
Wielki Łęg Obrzański
Przedmiot ochrony
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Anas querquedula
Anas clypeata
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Circus pygargus
Grus grus
Porzana porzana
Crex crex
Numenius arquata
Limosa limosa
Chlidonias niger
Alcedo atthis
Luscinia svecica
Lanius collurio
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Anser anser
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Grus grus
Porzana porzana
Porzana parva
Numenius arquata
Limosa limosa
Luscinia svecica
Sylvia nisoria
bąk
bocian biały
cyranka
płaskonos
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
błotniak łąkowy
żuraw
kropiatka
derkacz
kulik wielki
rycyk
rybitwa czarna
zimorodek
podróżniczek
gąsiorek
bąk
bocian biały
bocian czarny
gęgawa
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
błotniak zbożowy
żuraw
kropiatka
zielonka
kulik wielki
rycyk
podróżniczek
jarzębatka
Podiceps grisegena
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Anser anser
Anser fabalis
Anas strepera
Anas clypeata
Aythya nyroca
Bucephala clangula
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Porzana porzana
perkoz rdzawoszyi
zausznik
bączek
bąk
gęgawa
gęś zbożowa
krakwa
płaskonos
podgorzałka
gągoł
bielik
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
kropiatka
str. 98
PLB300006
Dolina Małej Wełny pod Kiszkowem
PLB300009
Jezioro Zgierzynieckie
PLB300011
Pojezierze Sławskie
PLB300012
Puszcza nad Gwdą
PLB300013
Dolina Samicy
Przedmiot ochrony
Porzana parva
Charadrius dubius
Tringa erythropus
Tringa totanus
Calidris alpina
Chlidonias niger
Chlidonias hybrida
Sterna hirundo
Alcedo atthis
Luscinia svecica
Tachybaptus
ruficollis
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Anser anser
Anser fabalis
Circus aeruginosus
Porzana porzana
Gallinula chloropus
Fulica atra
Chlidonias niger
Chlidonias hybrida
Sterna hirundo
zielonka
sieweczka rzeczna
brodziec śniady
krwawodziób
biegus zmienny
rybitwa czarna
rybitwa białowąsa
rybitwa rzeczna
zimorodek
podróżniczek
zausznik
perkozek
bączek
bąk
gęgawa
gęś zbożowa
błotniak stawowy
kropiatka
kokoszka
łyska
rybitwa czarna
rybitwa białowąsa
rybitwa rzeczna
Anser anser
Grus grus
Been&White–
fronted geese
gęgawa
żuraw
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Anser anser
Luscinia svecica
bączek
bąk
gęgawa
podróżniczek
Bucephala clangula
Mergus merganser
Pandion haliaetus
Milvus milvus
Milvus migrans
Bubo bubo
Caprimulgus
europaeus
Dryocopus martius
Lullula arborea
gągoł
nurogęś
rybołów
bielik
kania ruda
kania czarna
puchacz
gęsi zbożowe i białoczelne
lelek
dzięcioł czarny
lerka
Ixobrychus minutus bączek
Anser albifrons
gęś białoczelna
str. 99
PLB300015
Puszcza Notecka
PLB300017
Ostoja Rogalińska
PLB320001
Bagna Rozwarowskie
Przedmiot ochrony
Anser fabalis
gęś zbożowa
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Cygnus olor
Aythya nyroca
Bucephala clangula
Mergus merganser
Pandion haliaetus
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Charadrius dubius
Chlidonias niger
Columba oenas
Tyto alba
Bubo bubo
Dendrocopos
medius
Sylvia nisoria
Ficedula parva
Emberiza hortulana
bączek
bąk
bocian biały
bocian czarny
łabędź niemy
podgorzałka
gągoł
nurogęś
rybołów
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
sieweczka rzeczna
rybitwa czarna
siniak
płomykówka
puchacz
Anser fabalis
Milvus milvus
Milvus migrans
Philomachus
pugnax
Chlidonias niger
Dendrocopos
medius
gęś zbożowa
kania ruda
kania czarna
Botaurus stellaris
Aquila pomarina
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Circus pygargus
Grus grus
Porzana porzana
Porzana parva
Chlidonias niger
Alcedo atthis
Luscinia svecica
str. 100
dzięcioł średni
jarzębatka
muchołówka mała
ortolan
batalion
rybitwa czarna
dzięcioł średni
bąk
orlik krzykliwy
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
błotniak zbożowy
błotniak łąkowy
żuraw
kropiatka
zielonka
rybitwa czarna
zimorodek
podróżniczek
PLB320002
Delta Świny
PLB320003
Dolina Dolnej Odry
Przedmiot ochrony
Acrocephalus
paludicola
wodniczka
Sylvia nisoria
jarzębatka
Lanius collurio
gąsiorek
Gavia arctica
Gavia stellata
Podiceps auritus
Botaurus stellaris
Cygnus cygnus
Anser anser
Anser fabalis
Anas strepera
Aythya ferina
Mergus merganser
Mergus serrator
Mergus albellus
(Mergellus albellus)
Milvus milvus
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Calidris alpina
schinzii
Philomachus
pugnax
Larus minutus
Alcedo atthis
Acrocephalus
paludicola
Sylvia nisoria
Lanius collurio
Phalacrocorax
carbo sinensis
Egretta alba (Ardea
alba)
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Ciconia nigra
Cygnus olor
Cygnus cygnus
Anser anser
Anser albifrons
Anser fabalis
Anas strepera
Anas crecca
Aythya ferina
Aythya fuligula
Bucephala clangula
Mergus merganser
str. 101
nur czarnoszyi
nur rdzawoszyi
perkoz rogaty
bąk
łabędź krzykliwy
gęgawa
gęś zbożowa
krakwa
głowienka
nurogęś
tracz długodzioby
bielaczek
bielik
kania ruda
błotniak stawowy
błotniak zbożowy
batalion
mewa mała
zimorodek
wodniczka
jarzębatka
gąsiorek
czapla biała
bączek
bąk
bocian czarny
łabędź niemy
łabędź krzykliwy
gęgawa
gęś białoczelna
gęś zbożowa
krakwa
cyraneczka
głowienka
czernica
gągoł
nurogęś
PLB320005
Jezioro Miedwie i okolice
Przedmiot ochrony
Mergus albellus
Aquila pomarina
Pandion haliaetus
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Circus pygargus
Grus grus
Porzana porzana
Porzana parva
Crex crex
Fulica atra
Vanellus vanellus
Tringa glareola
Calidris alpina
Philomachus
pugnax
Larus marinus
Chlidonias niger
Chlidonias
leucopterus
Sterna hirundo
Sternula albifrons
Bubo bubo
Asio flammeus
Caprimulgus
europaeus
Alcedo atthis
Luscinia svecica
Acrocephalus
paludicola
Sylvia nisoria
Lanius collurio
wodniczka
jarzębatka
gąsiorek
Podiceps cristatus
Botaurus stellaris
Cygnus cygnus
Anser anser
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Circus pygargus
Grus grus
Porzana porzana
perkoz dwuczuby
bąk
łabędź krzykliwy
gęgawa
bielik
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
błotniak zbożowy
błotniak łąkowy
żuraw
kropiatka
str. 102
bielaczek
orlik krzykliwy
rybołów
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
błotniak zbożowy
błotniak łąkowy
żuraw
kropiatka
zielonka
derkacz
łyska
czajka
łęczak
biegus zmienny
batalion
mewa siodłata
rybitwa czarna
rybitwa rzeczna
puchacz
sowa błotna
lelek
zimorodek
podróżniczek
PLB320006
Jezioro Świdwie
Przedmiot ochrony
Pluvialis apricaria
Numenius arquata
Limosa limosa
Tringa totanus
Tringa glareola
Chlidonias niger
Alcedo atthis
Acrocephalus
paludicola
Sylvia nisoria
Lanius collurio
Been&White–
fronted geese
Podiceps grisegena
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Cygnus olor
Anser anser
Anser albifrons
Anser fabalis
Anas platyrhynchos
Anas strepera
Anas crecca
Anas querquedula
Anas clypeata
Aythya fuligula
Aquila pomarina
Pandion haliaetus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Grus grus
Rallus aquaticus
Porzana porzana
Porzana parva
Crex crex
Gallinula chloropus
Fulica atra
Charadrius dubius
Gallinago gallinago
Tringa ochropus
Philomachus
pugnax
Recurvirostra
avosetta
Himantopus
himantopus
str. 103
siewka złota
kulik wielki
rycyk
krwawodziób
łęczak
rybitwa czarna
zimorodek
wodniczka
jarzębatka
gąsiorek
perkoz rdzawoszyi
bączek
bąk
łabędź niemy
gęgawa
gęś białoczelna
gęś zbożowa
krzyżówka
krakwa
cyraneczka
cyranka
płaskonos
czernica
orlik krzykliwy
rybołów
bielik
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
błotniak zbożowy
żuraw
wodnik
kropiatka
zielonka
derkacz
kokoszka
łyska
sieweczka rzeczna
kszyk
samotnik
batalion
szablodziób
szczudłak
PLB320007
Łąki Skoszewskie
PLB320008
Ostoja Ińska
Przedmiot ochrony
Larus minutus
Chlidonias niger
Chlidonias
leucopterus
Sterna hirundo
Alcedo atthis
Lullula arborea
Luscinia svecica
Lanius collurio
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Aquila pomarina
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Circus pygargus
Grus grus
Porzana porzana
Porzana parva
Crex crex
Chlidonias niger
Alcedo atthis
Lullula arborea
Acrocephalus
paludicola
Sylvia nisoria
Lanius collurio
Podiceps grisegena
Tachybaptus
ruficollis
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Cygnus olor
Cygnus cygnus
Anser anser
Anas strepera
Anas crecca
Anas querquedula
Anas clypeata
Aythya ferina
Bucephala clangula
Mergus merganser
Aquila pomarina
str. 104
mewa mała
rybitwa czarna
rybitwa rzeczna
zimorodek
lerka
podróżniczek
gąsiorek
bączek
bąk
orlik krzykliwy
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
błotniak zbożowy
błotniak łąkowy
żuraw
kropiatka
zielonka
derkacz
rybitwa czarna
zimorodek
lerka
wodniczka
jarzębatka
gąsiorek
perkoz rdzawoszyi
zausznik
perkozek
bąk
bocian biały
bocian czarny
łabędź niemy
łabędź krzykliwy
gęgawa
krakwa
cyraneczka
cyranka
płaskonos
głowienka
gągoł
nurogęś
orlik krzykliwy
PLB320009
Zalew Szczeciński
Przedmiot ochrony
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Porzana porzana
Crex crex
Pluvialis apricaria
Gallinago gallinago
Tringa ochropus
Tringa glareola
Philomachus
pugnax
Chlidonias niger
Chlidonias hybrida
Sterna hirundo
Bubo bubo
Alcedo atthis
Dryocopus martius
Lullula arborea
Ficedula parva
Lanius collurio
Podiceps cristatus
Phalacrocorax
carbo sinensis
Botaurus stellaris
Cygnus cygnus
Anser anser
Tadorna tadorna
Aythya ferina
Aythya fuligula
Aythya marila
Bucephala clangula
Melanitta nigra
Mergus merganser
Mergus albellus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Grus grus
Porzana porzana
Crex crex
Fulica atra
Charadrius
hiaticula
str. 105
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
kropiatka
derkacz
siewka złota
kszyk
samotnik
łęczak
batalion
rybitwa czarna
rybitwa białowąsa
rybitwa rzeczna
puchacz
zimorodek
dzięcioł czarny
lerka
muchołówka mała
gąsiorek
perkoz dwuczuby
bąk
łabędź krzykliwy
gęgawa
ohar
głowienka
czernica
ogorzałka
gągoł
markaczka
nurogęś
bielaczek
bielik
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
błotniak zbożowy
żuraw
kropiatka
derkacz
łyska
sieweczka obrożna
PLB320010
Wybrzeże Trzebiatowskie
PLB320011
Zalew Kamieński i Dziwna
PLB320012
Puszcza Goleniowska
Przedmiot ochrony
Pluvialis apricaria
Calidris alpina
schinzii
Chlidonias niger
Alcedo atthis
Acrocephalus
paludicola
Sylvia nisoria
Lanius collurio
wodniczka
jarzębatka
gąsiorek
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Anser anser
Anser albifrons
Anser fabalis
Anas clypeata
Milvus milvus
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Circus pygargus
Crex crex
Asio flammeus
bąk
bocian biały
bocian czarny
gęgawa
gęś białoczelna
gęś zbożowa
płaskonos
kania ruda
błotniak stawowy
błotniak zbożowy
błotniak łąkowy
derkacz
sowa błotna
Podiceps cristatus
Cygnus cygnus
Anser anser
Anser fabalis
Tadorna tadorna
Anas strepera
Anas clypeata
Bucephala clangula
Mergus merganser
Mergus albellus
Milvus milvus
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Circus pygargus
Porzana porzana
Crex crex
Tringa totanus
Alcedo atthis
Sylvia nisoria
Lanius collurio
Been&White–
fronted geese
perkoz dwuczuby
łabędź krzykliwy
gęgawa
gęś zbożowa
ohar
krakwa
płaskonos
gągoł
nurogęś
Botaurus stellaris
str. 106
siewka złota
rybitwa czarna
zimorodek
bielaczek
bielik
kania ruda
błotniak stawowy
błotniak zbożowy
błotniak łąkowy
kropiatka
derkacz
krwawodziób
zimorodek
jarzębatka
gąsiorek
bąk
PLB320014
Ostoja Wkrzańska
PLB320015
Ostoja Witnicko–Dębniańska
Przedmiot ochrony
Ciconia nigra
Aquila pomarina
Pernis apivorus
Milvus milvus
Circus aeruginosus
Circus pygargus
Grus grus
Crex crex
Bubo bubo
Alcedo atthis
Luscinia svecica
bocian czarny
orlik krzykliwy
bielik
trzmielojad
kania ruda
błotniak stawowy
błotniak łąkowy
żuraw
derkacz
puchacz
zimorodek
podróżniczek
Podiceps grisegena
Botaurus stellaris
Anas strepera
Anas clypeata
Pandion haliaetus
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Crex crex
Gallinula chloropus
Tringa ochropus
Chlidonias niger
Aegolius funereus
Caprimulgus
europaeus
Dryocopus martius
perkoz rdzawoszyi
zausznik
bąk
krakwa
płaskonos
rybołów
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
derkacz
kokoszka
samotnik
rybitwa czarna
włochatka
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Ciconia nigra
Anser anser
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Porzana porzana
Crex crex
Chlidonias niger
Sterna hirundo
Bubo bubo
Alcedo atthis
Dryocopus martius
bączek
bąk
bocian czarny
gęgawa
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
kropiatka
derkacz
rybitwa czarna
rybitwa rzeczna
puchacz
zimorodek
dzięcioł czarny
str. 107
lelek
dzięcioł czarny
PLB320016
Lasy Puszczy nad Drawą
PLB320017
Ostoja Cedyńska
Przedmiot ochrony
Dendrocopos
medius
Phalacrocorax
carbo sinensis
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Cygnus cygnus
Bucephala clangula
Aquila pomarina
Pandion haliaetus
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Bonasa bonasia
Grus grus
Crex crex
Chlidonias niger
Bubo bubo
Aegolius funereus
Caprimulgus
europaeus
Alcedo atthis
Dryocopus martius
Dendrocopos
medius
Lullula arborea
Ficedula parva
Lanius collurio
Podiceps cristatus
Tachybaptus
ruficollis
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Cygnus olor
Cygnus cygnus
Anser anser
Anser albifrons
Anser fabalis
Anas platyrhynchos
Anas strepera
Aythya ferina
Aythya fuligula
Bucephala clangula
Aquila pomarina
Pandion haliaetus
str. 108
dzięcioł średni
bąk
bocian biały
bocian czarny
łabędź krzykliwy
gągoł
orlik krzykliwy
rybołów
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
jarząbek
żuraw
derkacz
rybitwa czarna
puchacz
włochatka
lelek
zimorodek
dzięcioł czarny
dzięcioł średni
lerka
muchołówka mała
gąsiorek
perkoz dwuczuby
perkozek
bąk
bocian biały
bocian czarny
łabędź niemy
łabędź krzykliwy
gęgawa
gęś białoczelna
gęś zbożowa
krzyżówka
krakwa
głowienka
czernica
gągoł
orlik krzykliwy
rybołów
PLB320018
Jeziora Wełtyńskie
PLB320019
Ostoja Drawska
Przedmiot ochrony
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Crex crex
Gallinago gallinago
Chlidonias niger
Alcedo atthis
Dryocopus martius
Dendrocopos
medius
geese
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Cygnus cygnus
Anser anser
Anser albifrons
Anser fabalis
Circus aeruginosus
Grus grus
Porzana porzana
Porzana parva
Crex crex
Chlidonias niger
Sterna hirundo
Alcedo atthis
Sylvia nisoria
Lanius collurio
Podiceps grisegena
Phalacrocorax
carbo sinensis
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Anser anser
Anas strepera
Bucephala clangula
Aquila pomarina
Pernis apivorus
Milvus milvus
Milvus migrans
Circus aeruginosus
Grus grus
Crex crex
Chlidonias niger
Bubo bubo
str. 109
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
derkacz
kszyk
rybitwa czarna
zimorodek
dzięcioł czarny
dzięcioł średni
gęsi
bączek
bąk
łabędź krzykliwy
gęgawa
gęś białoczelna
gęś zbożowa
błotniak stawowy
żuraw
kropiatka
zielonka
derkacz
rybitwa czarna
rybitwa rzeczna
zimorodek
jarzębatka
gąsiorek
perkoz rdzawoszyi
bąk
bocian biały
bocian czarny
gęgawa
krakwa
gągoł
orlik krzykliwy
bielik
trzmielojad
kania ruda
kania czarna
błotniak stawowy
żuraw
derkacz
rybitwa czarna
puchacz
PLB990002
Przybrzeżne wody Bałtyku
PLB990003
Zatoka Pomorska
PLC080001
Ujście Warty
Przedmiot ochrony
Alcedo atthis
zimorodek
Anthus campestris świergotek polny
Gavia arctica
Gavia stellata
Clangula hyemalis
Melanitta fusca
Melanitta nigra
Larus canus
Cepphus grylle
nur czarnoszyi
nur rdzawoszyi
lodówka
uhla
markaczka
mewa pospolita
nurnik
Podiceps cristatus
Podiceps grisegena
Podiceps auritus
Clangula hyemalis
Melanitta fusca
Melanitta nigra
Mergus serrator
Mergus albellus
Cepphus grylle
perkoz dwuczuby
perkoz rdzawoszyi
perkoz rogaty
lodówka
uhla
markaczka
tracz długodzioby
Gobio albipinnatus
Aspius aspius
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Cobitis taenia
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
kiełb białopłetwy
boleń
3150
3270
6120
6210
6430
6440
6510
PLH020002
Dębniańskie Mokradła
9170
str. 110
bielaczek
nurnik
różanka
piskorz
koza
mopek
nocek duży
bóbr europejski
wydra
Starorzecza i naturalne eutroficzne
zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z
Nympheion, Potamion
Zalewane muliste brzegi rzek
Ciepłolubne, śródlądowe murawy
napiaskowe (Koelerion glaucae)
Murawy kserotermiczne (Festuco–
Brometea) – priorytetowe są tylko
murawy z istotnymi stanowiskami
storczyków
Ziołorośla górskie (Adenostylion
alliariae) i ziołorośla nadrzeczne
(Convolvuletalia sepium)
Łąki selemicowe (Cnidion dubii)
Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane
ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
Grąd środkowoeuropejski i
subkontynentalny (Galio–Carpinetum,
Przedmiot ochrony
Tilio–Carpinetum)
91E0
Egretta alba (Ardea
alba)
Nycticorax
nycticorax
Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
Ciconia ciconia
Anser anser
Anser fabalis
Tadorna tadorna
Anas platyrhynchos
Anas strepera
Anas penelope
Anas crecca
Anas querquedula
Anas acuta
Anas clypeata
Aythya ferina
Aythya fuligula
Milvus milvus
Circus aeruginosus
Grus grus
Porzana porzana
Crex crex
Fulica atra
Haematopus
ostralegus
Charadrius dubius
Gallinago gallinago
Numenius arquata
Limosa limosa
Tringa totanus
Philomachus
pugnax
Himantopus
himantopus
Larus
melanocephalus
Larus minutus
Chlidonias niger
Chlidonias
leucopterus
Chlidonias hybrida
Sterna hirundo
str. 111
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i
jesionowe (Salicetum albo–fragilis,
Populetum albae, Alnenion glutinoso–
incanae, olsy źródliskowe)
czapla biała
ślepowron
bączek
bąk
bocian biały
gęgawa
gęś zbożowa
ohar
krzyżówka
krakwa
świstun
cyraneczka
cyranka
rożeniec
płaskonos
głowienka
czernica
bielik
kania ruda
błotniak stawowy
żuraw
kropiatka
derkacz
łyska
ostrygojad
sieweczka rzeczna
kszyk
kulik wielki
rycyk
krwawodziób
batalion
szczudłak
mewa czarnogłowa
mewa mała
rybitwa czarna
rybitwa białowąsa
rybitwa rzeczna
Przedmiot ochrony
Sternula albifrons
Alcedo atthis
Acrocephalus
paludicola
Sylvia nisoria
Lanius collurio
geese
ducks
waders
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis bechsteini
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
3260
6410
6510
9170
9190
PLH020003
Dolina Łachy
91E0
Drepanocladus
vernicosus
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Cobitis taenia
Triturus cristatus
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
Lutra lutra
2330
str. 112
zimorodek
wodniczka
jarzębatka
gąsiorek
gęsi
kaczki
siewkowce
różanka
piskorz
kumak nizinny
mopek
nocek Bechsteina
nocek duży
bóbr europejski
wydra
Nizinne i podgórskie rzeki ze
zbiorowiskami włosieniczników
Ranunculion fluitantis
Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
Pomorski kwaśny las brzozowo–dębowy
(Betulo–Quercetum)
sierpowiec błyszczący
różanka
piskorz
koza
traszka grzebieniasta
kumak nizinny
mopek
nocek duży
wydra
Wydmy śródlądowe z murawami
napiaskowymi
Przedmiot ochrony
3260
6120
6210
6230
6410
6510
9170
9190
91E0
PLH020004
Góry Stołowe
Lampetra planeri
Cottus gobio
Barbastella
barbastellus
Myotis dasycneme
Myotis myotis
Lutra lutra
6230
6430
6520
7110
7140
7230
8210
8220
str. 113
storczyków
Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe
(Nardion – płaty bogate florystycznie)
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
minóg strumieniowy
głowacz białopłetwy
mopek
nocek łydkowłosy
nocek duży
wydra
Górskie łąki konietlicowe użytkowane
ekstensywnie (Polygono–Trisetion)
Torfowiska wysokie z roślinnością
torfotwórczą (żywe)
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska
(przeważnie z roślinnością z
Scheuchzerio–Caricetea)
Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o
charakterze młak, turzycowisk i
mechowisk
Wapienne ściany skalne ze
zbiorowiskami Potentilletalia
caulescentis
Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze
zbiorowiskami z Androsacion vandelii
PLH020006
Karkonosze
Przedmiot ochrony
9110
Kwaśne buczyny (Luzulo–Fagenion)
Żyzne buczyny (Dentario glandulosae–
9130
Fagenion, Galio odorati–Fagenion)
Jaworzyny i lasy klonowo–lipowe na
stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis–
9180
Acerion pseudoplatani)
Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi–
Betuletum pubescentis, Vaccinio
uliginosi–Pinetum, Pino mugo–
Sphagnetum, Sphagno girgensohnii–
Piceetum i brzozowo–sosnowe bagienne
91D0
lasy borealne)
91E0
Górskie bory świerkowe (Piceion abietis
9410
część – zbiorowiska górskie)
Gentianella
bohemica
goryczuszka czeska
Cottus gobio
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
3110
4060
4070
4080
6150
6230
6430
6510
6520
7110
7140
7150
str. 114
kumak nizinny
mopek
nocek duży
Jeziora lobeliowe
Wysokogórskie borówczyska bażynowe
(Empetro–Vaccinietum)
Zarośla kosodrzewiny (Pinetum mugo)
Subalpejskie zarośla wierzbowe wierzby
lapońskiej lub śląskiej (Salicetum
lapponum, Salicetum silesiacae)
Wysokogórskie murawy acidofilne
(Juncion trifidi) i bezwapienne wyleżyska
śnieżne (Salicion herbaceae)
Obniżenia na podłożu torfowym z
roślinnością ze związku Rhynchosporion
Przedmiot ochrony
7230
mechowisk
8110
Piargi i gołoborza krzemianowe
8220
Pionierskie murawy na skałach
krzemianowych (Arabidopsidion
8230
thalianae)
9110
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
9180
91D0
lasy borealne)
91E0
9410
Pedicularis sudetica gnidosz sudecki
Campanula
bohemica
dzwonek karkonoski
Galium sudeticum przytulia sudecka
PLH020010
Piekielna Dolina koło Polanicy
Lampetra planeri
Cottus gobio
Lutra lutra
3220
3260
6430
8220
9110
9170
str. 115
minóg strumieniowy
wydra
Pionierska roślinność na kamieńcach
górskich potoków
Tilio–Carpinetum)
Przedmiot ochrony
91E0
91T0
PLH020011
Rudawy Janowickie
Lampetra planeri
Cottus gobio
Rhinolophus
hipposideros
Barbastella
barbastellus
Myotis dasycneme
Myotis bechsteini
Myotis myotis
Lutra lutra
3260
6110
6230
6410
6430
6510
6520
7230
8220
9110
9130
9180
9190
PLH020014
91E0
7110
str. 116
Sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio–
Pinetum i chrobotkowa postać
Peucedano–Pinetum)
minóg strumieniowy
podkowiec mały
mopek
nocek łydkowłosy
nocek Bechsteina
nocek duży
wydra
Skały wapienne i neutrofilne z
roślinnością pionierską (Alysso–Sedion)
(Molinion)
mechowisk
Torfowisko pod Zieleńcem
Przedmiot ochrony
7120
7140
7150
91D0
PLH020016
Góry Bialskie i Grupa Śnieżnika
Lampetra planeri
Cottus gobio
Rhinolophus
hipposideros
Barbastella
barbastellus
Myotis dasycneme
Myotis
emarginatus
Myotis bechsteini
Myotis myotis
3260
4060
6150
6230
6430
6510
6520
7110
7140
8110
8210
str. 117
Torfowiska wysokie zdegradowane, lecz
zdolne do naturalnej i stymulowanej
regeneracji
lasy borealne)
minóg strumieniowy
podkowiec mały
mopek
nocek łydkowłosy
nocek orzęsiony
nocek Bechsteina
nocek duży
Wysokogórskie borówczyska bażynowe
(Empetro–Vaccinietum)
Wysokogórskie murawy acidofilne
(Juncion trifidi) i bezwapienne wyleżyska
śnieżne (Salicion herbaceae)
Piargi i gołoborza krzemianowe
Przedmiot ochrony
caulescentis
8220
8310
9110
9130
9180
91D0
91E0
9410
Buxbaumia viridis
Asplenium
adulterinum
Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania
lasy borealne)
bezlist okrywowy
zanokcica serpentynowa
PLH020017
Grądy w Dolinie Odry
Gobio albipinnatus
Aspius aspius
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Sabanejewia aurata
Cobitis taenia
Triturus cristatus
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis dasycneme
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
2330
3150
6120
6410
str. 118
boleń
różanka
piskorz
koza złotawa
koza
kumak nizinny
mopek
nocek łydkowłosy
nocek duży
bóbr europejski
wydra
napiaskowymi
Nympheion, Potamion
(Molinion)
Przedmiot ochrony
6430
6440
6510
7230
9170
9190
91E0
91F0
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
Łęgowe lasy dębowo–wiązowo–
jesionowe (Ficario–Ulmetum)
PLH020018
Łęgi Odrzańskie
Gobio albipinnatus
Aspius aspius
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
3150
3260
3270
6210
6410
6430
6440
6510
9170
str. 119
boleń
kumak nizinny
mopek
nocek duży
bóbr europejski
wydra
Nympheion, Potamion
storczyków
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
Przedmiot ochrony
91E0
91F0
PLH020019
Pasmo Krowiarki
Rhinolophus
hipposideros
Myotis
emarginatus
Myotis bechsteini
Myotis myotis
Lutra lutra
6110
6210
6230
6430
6510
6520
7220
7230
8160
8210
8220
8310
9110
9130
9150
9170
str. 120
podkowiec mały
nocek orzęsiony
nocek Bechsteina
nocek duży
wydra
storczyków
Źródliska wapienne ze zbiorowiskami
Cratoneurion commutati
mechowisk
Podgórskie i wyżynne rumowiska
wapienne ze zbiorowiskami ze Stipion
calamagrostis
caulescentis
Ciepłolubne buczyny storczykowe
(Cephalanthero–Fagenion)
Tilio–Carpinetum)
Przedmiot ochrony
9180
91E0
Cypripedium
calceolus
obuwik pospolity
PLH020020
Przełomy Pełcznicy pod Książem
Barbastella
barbastellus
Myotis bechsteini
Myotis myotis
Lutra lutra
9180
mopek
nocek Bechsteina
nocek duży
wydra
Pionierskie murawy na skałach
krzemianowych (Arabidopsidion
thalianae)
Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia
pubescenti–petraeae)
Myotis dasycneme
Castor fiber
Lutra lutra
nocek łydkowłosy
bóbr europejski
wydra
6430
6510
8220
8230
9110
9180
91E0
91I0
PLH020033
Czarne Urwisko koło Lutyni
6430
6510
9110
9130
PLH020034
Dobromierz
str. 121
Przedmiot ochrony
3260
3270
6110
6210
6230
6430
6510
7230
8150
8220
9170
9180
9190
91E0
91I0
PLH020035
Biała Lądecka
Cottus gobio
Lutra lutra
3260
6430
6510
91E0
str. 122
storczyków
mechowisk
Środkowoeuropejskie wyżynne piargi i
gołoborza krzemianowe
Tilio–Carpinetum)
wydra
Przedmiot ochrony
PLH020036
Dolina Widawy
Gobio albipinnatus
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Sabanejewia aurata
Triturus cristatus
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis dasycneme
Myotis myotis
Lutra lutra
3150
3270
6410
6430
6440
6510
9170
9190
91E0
91F0
PLH020037
Góry i Pogórze Kaczawskie
Lampetra planeri
Cobitis taenia
Triturus cristatus
Barbastella
barbastellus
Myotis dasycneme
Myotis bechsteini
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
str. 123
różanka
piskorz
koza złotawa
kumak nizinny
mopek
nocek łydkowłosy
nocek duży
wydra
Nympheion, Potamion
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
minóg strumieniowy
koza
mopek
nocek łydkowłosy
nocek Bechsteina
nocek duży
bóbr europejski
wydra
Przedmiot ochrony
3260
6110
6120
6210
6230
6410
6430
6510
6520
7140
7220
7230
8150
8160
8210
8220
8310
9110
9130
9150
9170
9180
str. 124
storczyków
(Molinion)
mechowisk
calamagrostis
caulescentis
Tilio–Carpinetum)
Przedmiot ochrony
9190
91E0
91I0
Buxbaumia viridis
Trichomanes
speciosum
Asplenium
adulterinum
Cypripedium
calceolus
bezlist okrywowy
włosocień cienisty
zanokcica serpentynowa
obuwik pospolity
PLH020038
Góry Kamienne
Rhinolophus
hipposideros
Barbastella
barbastellus
Myotis
emarginatus
Myotis bechsteini
Myotis myotis
Lutra lutra
3260
6110
6210
6230
6410
6430
6510
6520
7140
7230
str. 125
podkowiec mały
mopek
nocek orzęsiony
nocek Bechsteina
nocek duży
wydra
storczyków
(Molinion)
mechowisk
Przedmiot ochrony
8150
8220
8310
9110
9130
9170
9180
91D0
91E0
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
PLH020039
Grodczyn i Homole koło Dusznik
6210
6230
6430
6520
7140
7230
8210
9110
9130
9180
str. 126
storczyków
mechowisk
caulescentis
Przedmiot ochrony
91E0
PLH020040
Masyw Ślęży
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis bechsteini
Myotis myotis
kumak nizinny
91I0
Gladiolus paluster
mopek
nocek Bechsteina
nocek duży
storczyków
(Molinion)
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
mieczyk błotny
Gobio albipinnatus
6110
6210
6410
6430
6510
7230
8150
8220
9110
9130
9170
9180
9190
91E0
PLH020041
Ostoja nad Baryczą
str. 127
Przedmiot ochrony
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Sabanejewia aurata
Cobitis taenia
Triturus cristatus
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
3130
3150
3260
6120
6410
6430
6510
7140
7230
9110
9130
9170
91E0
91F0
PLH020042
Ostrzyca Proboszczowicka
6430
str. 128
różanka
piskorz
koza złotawa
koza
kumak nizinny
mopek
nocek duży
bóbr europejski
wydra
Brzegi lub osuszane dna zbiorników
wodnych ze zbiorowiskami z
Littorelletea, Isoëto–Nanojuncetea
Nympheion, Potamion
(Molinion)
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
Przedmiot ochrony
8150
8160
8220
9170
PLH020043
Przełom Nysy Kłodzkiej koło Morzyszowa
9180
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
Lutra lutra
3220
3260
6230
6430
6510
8220
9170
9180
91E0
calamagrostis
Tilio–Carpinetum)
mopek
nocek duży
wydra
górskich potoków
Tilio–Carpinetum)
PLH020044
Stawy Sobieszowskie
3130
3260
6230
str. 129
Przedmiot ochrony
6430
6510
7140
91E0
PLH020045
Stawy w Borowej
PLH020047
Torfowiska Gór Izerskich
3130
Coleanthus subtilis
Lutra lutra
4070
91E0
Luronium natans
wydra
Zarośla kosodrzewiny (Pinetum mugo)
regeneracji
lasy borealne)
napiaskowymi
elisma wodna
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
6520
7110
7120
7140
91D0
9410
PLH020049
Żwirownie w Starej Olesznej
2330
3130
6510
7150
PLH020050
Dolina Dolnej Kwisy
koleantus delikatny
str. 130
Przedmiot ochrony
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Cottus gobio
Barbastella
barbastellus
Myotis dasycneme
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
2330
3130
3150
3260
4030
6410
6430
6510
7150
8220
9110
9170
9190
91E0
różanka
piskorz
mopek
nocek łydkowłosy
nocek duży
bóbr europejski
wydra
napiaskowymi
Nympheion, Potamion
Suche wrzosowiska (Calluno–Genistion,
Pohlio–Callunion, Calluno–
Arctostaphylion)
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
PLH020051
Irysowy Zagon koło Gromadzynia
6230
6410
str. 131
(Molinion)
Przedmiot ochrony
6430
6510
PLH020052
Pątnów Legnicki
Bombina bombina
Lutra lutra
6430
6510
9170
91E0
PLH020053
Zagórzyckie Łąki
6120
6410
6430
6510
PLH020054
Ostoja nad Bobrem
Lampetra planeri
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
3220
3260
6210
6230
6410
str. 132
kumak nizinny
wydra
Tilio–Carpinetum)
(Molinion)
minóg strumieniowy
różanka
piskorz
kumak nizinny
mopek
nocek duży
górskich potoków
storczyków
Przedmiot ochrony
6430
6510
8220
9110
9130
9170
9180
PLH020055
Przeplatki nad Bystrzycą
91E0
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
Lutra lutra
różanka
piskorz
91F0
mopek
nocek duży
wydra
Nympheion, Potamion
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
Cottus gobio
3150
3260
6410
6430
6510
9170
91E0
PLH020060
Góry Orlickie
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
str. 133
PLH020061
Dzika Orlica
Przedmiot ochrony
Myotis myotis
nocek duży
6230
6430
6510
6520
7230
mechowisk
8210
caulescentis
8220
8310
9110
9130
9180
91E0
9410
Gentianella
bohemica
goryczuszka czeska
Lampetra planeri
Cottus gobio
Castor fiber
Lutra lutra
3260
3270
6230
6430
6510
6520
str. 134
minóg strumieniowy
bóbr europejski
wydra
Przedmiot ochrony
7120
7140
8220
9110
9180
91E0
PLH020062
Góry Bardzkie
Myotis myotis
3260
6510
8220
9110
9130
9170
9180
9190
91I0
PLH020063
Wrzosowiska Świętoszowsko–Ławszowskie
Lampetra planeri
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
Castor fiber
2330
4030
6120
str. 135
regeneracji
nocek duży
Tilio–Carpinetum)
minóg strumieniowy
mopek
nocek duży
bóbr europejski
napiaskowymi
Arctostaphylion)
Przedmiot ochrony
7140
7150
91E0
PLH020065
Bierutów
91T0
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Cobitis taenia
Castor fiber
Lutra lutra
6410
6430
6510
PLH020066
Przełomowa Dolina Nysy Łużyckiej
Aspius aspius
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
3150
3260
6430
6510
9110
9130
9170
9180
str. 136
różanka
piskorz
koza
bóbr europejski
wydra
(Molinion)
boleń
kumak nizinny
nocek duży
bóbr europejski
wydra
Nympheion, Potamion
Tilio–Carpinetum)
Przedmiot ochrony
91E0
PLH020068
Muszkowicki Las Bukowy
Barbastella
barbastellus
Myotis bechsteini
7220
9110
9170
91E0
mopek
nocek Bechsteina
Tilio–Carpinetum)
PLH020069
Las Pilczycki
Triturus cristatus
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis dasycneme
Lutra lutra
3260
6410
6430
6510
9170
91E0
PLH020071
Ostoja Nietoperzy Gór Sowich
91F0
Barbastella
barbastellus
Myotis bechsteini
Myotis myotis
str. 137
kumak nizinny
mopek
nocek łydkowłosy
wydra
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
mopek
nocek Bechsteina
nocek duży
Przedmiot ochrony
3260
6210
6510
8220
9110
9170
9180
91E0
9410
PLH040007
Jezioro Gopło
Cobitis taenia
Triturus cristatus
1340
Bombina bombina
3140
3150
3160
6120
6210
6410
6430
6440
6510
str. 138
storczyków
Tilio–Carpinetum)
koza
Śródlądowe słone łąki, pastwiska i
szuwary (Glauco–Puccinietalia część –
zbiorowiska śródlądowe)
kumak nizinny
Twardowodne oligo– i mezotroficzne
zbiorniki wodne z podwodnymi łąkami
ramienic Charetea
Nympheion, Potamion
Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne
storczyków
(Molinion)
Przedmiot ochrony
7140
7210
7230
9170
91D0
91E0
91F0
91I0
Angelica palustris
Liparis loeselii
PLH080001
Dolina Leniwej Obry
6410
6430
6510
9170
91E0
91F0
Caldesia
parnassifolia
PLH080002
Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry
Cobitis taenia
Bombina bombina
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
str. 139
Torfowiska nakredowe (Cladietum
marisci, Caricetum buxbaumii,
Schoenetum nigricantis)
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
starodub łąkowy
lipiennik Loesela
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
kaldesia dziewięciornikowata
koza
kumak nizinny
nocek duży
bóbr europejski
wydra
Przedmiot ochrony
3150
6410
6430
6510
7140
9170
9190
91E0
PLH080004
Torfowisko Chłopiny
6510
7140
9110
91D0
91E0
Liparis loeselii
PLH080005
Torfowisko Młodno
Triturus cristatus
Bombina bombina
91E0
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
6510
7140
PLH080006
Ujście Noteci
Nympheion, Potamion
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
lipiennik Loesela
str. 140
Przedmiot ochrony
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
3270
6210
storczyków
6430
6510
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
PLH080007
Buczyna Szprotawsko–Piotrowicka
6410
7140
7230
9110
9130
9170
9190
91E0
PLH080008
Buczyny Łagowsko–Sulęcińskie
Lampetra planeri
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Cobitis taenia
Triturus cristatus
str. 141
(Molinion)
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
minóg strumieniowy
różanka
piskorz
koza
PLH080009
Dolina Ilanki
Przedmiot ochrony
Bombina bombina kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
6410
(Molinion)
6430
6510
7110
7140
9110
9130
9190
91E0
Lampetra planeri
Misgurnus fossilis
Triturus cristatus
Bombina bombina
3150
3160
6410
6430
6510
7140
7230
9110
str. 142
minóg strumieniowy
piskorz
kumak nizinny
Nympheion, Potamion
(Molinion)
mechowisk
Przedmiot ochrony
9170
9190
91D0
91E0
PLH080011
Dolina Pliszki
Lampetra planeri
Cobitis taenia
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
3150
3160
6410
6430
6510
7140
7220
7230
9110
9190
91E0
PLH080012
Kargowskie Zakola Odry
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
str. 143
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
minóg strumieniowy
koza
nocek duży
bóbr europejski
wydra
Nympheion, Potamion
(Molinion)
mechowisk
kumak nizinny
mopek
nocek duży
Przedmiot ochrony
3150
6410
6430
6440
6510
9170
9190
91E0
91F0
PLH080013
Łęgi Słubickie
3150
6430
9170
91E0
91F0
PLH080014
Nowosolska Dolina Odry
Aspius aspius
Misgurnus fossilis
Triturus cristatus
Bombina bombina
Lutra lutra
3150
3270
6430
6440
str. 144
Nympheion, Potamion
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
Nympheion, Potamion
Tilio–Carpinetum)
boleń
piskorz
kumak nizinny
wydra
Nympheion, Potamion
Przedmiot ochrony
6510
9110
9170
91E0
91F0
91I0
PLH080015
Ujście Ilanki
Lampetra planeri
Misgurnus fossilis
Triturus cristatus
Bombina bombina
Emys orbicularis
Lutra lutra
3150
6120
6410
6430
6510
7140
91E0
PLH080027
Uroczyska Borów Dolnośląskich
Lampetra planeri
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Cobitis taenia
Triturus cristatus
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Castor fiber
Lutra lutra
str. 145
Tilio–Carpinetum)
minóg strumieniowy
piskorz
kumak nizinny
żółw błotny
wydra
Nympheion, Potamion
(Molinion)
minóg strumieniowy
różanka
piskorz
koza
kumak nizinny
mopek
bóbr europejski
wydra
Przedmiot ochrony
3130
3160
3260
4010
6230
6410
6430
6510
7140
7150
7230
9110
9170
9190
91D0
PLH080029
Torfowiska Sułowskie
PLH100006
Pradolina Bzury–Neru
91E0
Aldrovanda
vesiculosa
Lampetra planeri
Triturus cristatus
1340
Bombina bombina
Myotis myotis
str. 146
Wilgotne wrzosowiska z wrzoścem
bagiennym (Ericion tetralix)
(Molinion)
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
aldrowanda pęcherzykowata
minóg strumieniowy
kumak nizinny
nocek duży
PLH100007
Załęczański Łuk Warty
Przedmiot ochrony
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
6120
6410
(Molinion)
6430
6510
7230
mechowisk
91E0
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
Lampetra planeri
Aspius aspius
Misgurnus fossilis
Myotis myotis
Lutra lutra
3150
6120
6210
6510
8310
9190
91E0
91I0
PLH160002
Góra Świętej Anny
6210
str. 147
minóg strumieniowy
boleń
piskorz
nocek duży
wydra
Nympheion, Potamion
storczyków
storczyków
Przedmiot ochrony
6430
6510
7220
7230
8210
9110
9130
9150
9170
91E0
mechowisk
caulescentis
Tilio–Carpinetum)
PLH160003
Kamień Śląski
Spermophilus
citellus
6510
9170
PLH220013
Jezioro Piasek
PLH220024
Przymorskie Błota
3110
9110
Luronium natans
3150
6410
6510
7110
7120
7140
str. 148
suseł moręgowany
Tilio–Carpinetum)
Jeziora lobeliowe
elisma wodna
Nympheion, Potamion
(Molinion)
regeneracji
Przedmiot ochrony
7150
9190
91D0
PLH220038
Dolina Wieprzy i Studnicy
Lampetra planeri
Salmo salar
Rhodeus sericeus
amarus
Cobitis taenia
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
Lutra lutra
3110
3150
3160
3260
3270
4030
6120
6410
6430
6510
7110
7120
7140
str. 149
lasy borealne)
minóg strumieniowy
minóg rzeczny
łosoś atlantycki
różanka
koza
kumak nizinny
wydra
Jeziora lobeliowe
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
(Molinion)
regeneracji
Przedmiot ochrony
7150
7220
7230
9110
9130
9160
9190
91D0
91E0
PLH220041
Miasteckie Jeziora Lobeliowe
3110
3150
3160
7140
9110
91D0
Luronium natans
PLH240001
Cieszyńskie Źródła Tufowe
7220
9130
9170
91E0
str. 150
mechowisk
Grąd subatlantycki (Stellario–
Carpinetum)
lasy borealne)
Jeziora lobeliowe
Nympheion, Potamion
lasy borealne)
elisma wodna
Tilio–Carpinetum)
PLH240005
Beskid Śląski
Przedmiot ochrony
Macrothele
calpeiana
Lampetra planeri
Barbus
meridionalis
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina variegata
Rhinolophus
hipposideros
Barbastella
barbastellus
Myotis
emarginatus
Myotis bechsteini
Myotis myotis
Canis lupus
Lutra lutra
Lynx lynx
3220
Triturus
montandoni
6210
6230
6430
6510
6520
7230
8220
8310
9110
9130
9170
9180
str. 151
0
minóg strumieniowy
brzanka
kumak górski
podkowiec mały
mopek
nocek orzęsiony
nocek Bechsteina
nocek duży
wilk
wydra
ryś
górskich potoków
traszka karpacka
storczyków
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
Przedmiot ochrony
91D0
91E0
9410
Aconitum firmum
ssp. moravicum
Tozzia carpatica
PLH240010
Stawy Łężczok
Misgurnus fossilis
Triturus cristatus
Bombina bombina
Myotis myotis
3150
6430
6510
9170
lasy borealne)
tojad morawski
tocja karpacka
piskorz
kumak nizinny
nocek duży
Nympheion, Potamion
Tilio–Carpinetum)
PLH240013
Graniczny Meander Odry
91F0
Nympheion, Potamion
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
3150
3260
6430
6510
91E0
PLH240020
Ostoja Złotopotocka
str. 152
Przedmiot ochrony
Cottus gobio
Bombina bombina
Rhinolophus
hipposideros
Barbastella
barbastellus
Myotis dasycneme
Myotis
emarginatus
Myotis bechsteini
Myotis myotis
2330
6510
7230
8210
8310
9110
9130
9150
9170
91P0
PLH300001
Biedrusko
Bombina bombina
2330
3150
3260
4030
6120
6230
6410
str. 153
kumak nizinny
podkowiec mały
mopek
nocek łydkowłosy
nocek orzęsiony
nocek Bechsteina
nocek duży
napiaskowymi
mechowisk
caulescentis
Tilio–Carpinetum)
Wyżynny jodłowy bór mieszany
(Abietetum polonicum)
kumak nizinny
napiaskowymi
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
(Molinion)
Przedmiot ochrony
6430
6440
6510
7140
9170
9190
91E0
91F0
91I0
PLH300002
Dąbrowy Krotoszyńskie
Bombina bombina
6120
6410
6430
6510
7230
9110
9170
9190
91D0
91E0
str. 154
Tilio–Carpinetum)
kumak nizinny
(Molinion)
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
Przedmiot ochrony
91F0
PLH300003
Dąbrowy Obrzyckie
6410
6430
6510
9170
9190
91E0
91F0
91I0
PLH300004
Dolina Noteci
Misgurnus fossilis
Bombina bombina
Lutra lutra
3150
3270
4030
6210
6410
6430
6510
9110
9130
9170
9190
str. 155
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
piskorz
kumak nizinny
wydra
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
storczyków
(Molinion)
Tilio–Carpinetum)
Przedmiot ochrony
91E0
91F0
91I0
Angelica palustris
PLH300006
Jezioro Kubek
2330
3150
3260
4030
9190
91E0
91T0
PLH300007
Ostoja Zgierzyniecka
Triturus cristatus
Bombina bombina
Castor fiber
Lutra lutra
3150
6410
6510
7210
7230
9170
91E0
str. 156
starodub łąkowy
napiaskowymi
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
kumak nizinny
bóbr europejski
wydra
Nympheion, Potamion
(Molinion)
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
Przedmiot ochrony
PLH300009
Ostoja Nadwarciańska
91F0
Rhodeus sericeus
amarus
Misgurnus fossilis
Cobitis taenia
Triturus cristatus
1340
Bombina bombina
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
2330
3150
3270
4030
6120
6230
6410
6430
6440
6510
7210
7230
91E0
PLH300010
91F0
Angelica palustris
Triturus cristatus
str. 157
różanka
piskorz
koza
kumak nizinny
nocek duży
bóbr europejski
wydra
napiaskowymi
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
(Molinion)
mechowisk
starodub łąkowy
Ostoja Wielkopolska
Przedmiot ochrony
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
Lutra lutra
2330
3150
3160
3270
6120
6410
6430
6440
6510
7120
7150
7230
9170
9190
91E0
91F0
91I0
Angelica palustris
PLH300011
Puszcza Bieniszewska
Bombina bombina
3150
6410
str. 158
kumak nizinny
mopek
nocek duży
wydra
napiaskowymi
Nympheion, Potamion
(Molinion)
regeneracji
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
starodub łąkowy
kumak nizinny
Nympheion, Potamion
(Molinion)
Przedmiot ochrony
9170
9190
91E0
91I0
Liparis loeselii
Tilio–Carpinetum)
lipiennik Loesela
PLH300012
Rogalińska Dolina Warty
Castor fiber
Lutra lutra
3150
3270
6120
6430
6440
6510
9170
9190
91E0
91F0
Angelica palustris
PLH300014
Zachodnie Pojezierze Krzywińskie
1340
Emys orbicularis
3150
3160
3260
6410
str. 159
bóbr europejski
wydra
Nympheion, Potamion
Tilio–Carpinetum)
starodub łąkowy
żółw błotny
Nympheion, Potamion
Przedmiot ochrony
6430
6510
7210
7230
9170
91E0
(Molinion)
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
PLH300016
Bagno Chlebowo
2330
4030
6410
6510
7110
7120
7140
7150
91D0
PLH300017
Dolina Rurzycy
3140
3150
3160
str. 160
napiaskowymi
Arctostaphylion)
(Molinion)
regeneracji
lasy borealne)
ramienic Charetea
Nympheion, Potamion
Przedmiot ochrony
3260
7140
7220
7230
9110
9130
9160
91E0
Liparis loeselii
PLH300018
Jezioro Brenno
PLH300019
Torfowisko Rzecińskie
3150
Apium repens
3140
6410
6510
7140
7150
7210
7230
mechowisk
Carpinetum)
lipiennik Loesela
Nympheion, Potamion
selery błotne
ramienic Charetea
(Molinion)
mechowisk
PLH300021
Poligon w Okonku
2330
3160
3260
str. 161
napiaskowymi
Przedmiot ochrony
4030
6120
6230
7140
7230
91E0
PLH300026
Pojezierze Gnieźnieńskie
Misgurnus fossilis
Triturus cristatus
Bombina bombina
Lutra lutra
3140
3150
3160
3260
6120
6210
6410
6430
6510
7140
7150
7210
str. 162
Arctostaphylion)
mechowisk
piskorz
kumak nizinny
wydra
ramienic Charetea
Nympheion, Potamion
storczyków
(Molinion)
Przedmiot ochrony
7230
9170
91D0
91E0
91F0
91I0
Apium repens
Liparis loeselii
PLH300028
Barłożna Wolsztyńska
PLH320001
Bobolickie Jeziora Lobeliowe
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
selery błotne
lipiennik Loesela
Triturus cristatus
3160
Phoxinus percnurus strzebla błotna
Bombina bombina
3110
3150
3160
4030
7110
7120
7140
7150
7230
9110
str. 163
kumak nizinny
Jeziora lobeliowe
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
regeneracji
mechowisk
Przedmiot ochrony
9130
9160
9190
91D0
Luronium natans
PLH320002
Brzeźnicka Węgorza
3150
9110
9130
9160
91E0
PLH320003
Dolina Grabowej
Lampetra planeri
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
Lutra lutra
3150
3160
3260
6410
6430
6510
7120
7140
str. 164
Carpinetum)
lasy borealne)
elisma wodna
Nympheion, Potamion
Carpinetum)
minóg strumieniowy
kumak nizinny
wydra
Nympheion, Potamion
(Molinion)
regeneracji
Przedmiot ochrony
7230
9110
9130
9160
9190
91D0
91E0
PLH320004
Dolina Iny koło Recza
mechowisk
Carpinetum)
lasy borealne)
Lampetra fluviatilis minóg rzeczny
Bombina bombina kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
3260
3270
6410
(Molinion)
6430
6510
7220
7230
mechowisk
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
str. 165
Przedmiot ochrony
91F0
PLH320005
Dolina Krąpieli
6120
6210
6430
6510
7230
9110
9160
91E0
storczyków
mechowisk
Carpinetum)
PLH320006
Dolina Płoni i Jezioro Miedwie
Aspius aspius
Cobitis taenia
Bombina bombina
3140
3150
6120
6210
6410
6430
6510
7210
str. 166
boleń
koza
kumak nizinny
ramienic Charetea
Nympheion, Potamion
storczyków
(Molinion)
Przedmiot ochrony
7220
7230
9110
9170
91E0
91F0
91I0
Apium repens
PLH320007
Dorzecze Parsęty
Lampetra planeri
Salmo salar
Cobitis taenia
Cottus gobio
Bombina bombina
Lutra lutra
3150
3160
3260
3270
4010
4030
6410
6430
6510
7110
7120
str. 167
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
selery błotne
minóg strumieniowy
minóg rzeczny
łosoś atlantycki
koza
kumak nizinny
wydra
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
(Molinion)
regeneracji
Przedmiot ochrony
7140
7150
7230
9110
9130
9160
9170
9190
91D0
91E0
91F0
PLH320008
Janiewickie Bagno
7110
7120
91D0
PLH320009
Jeziora Szczecineckie
Triturus cristatus
Bombina bombina
Lutra lutra
3110
3130
3140
str. 168
mechowisk
Carpinetum)
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
regeneracji
lasy borealne)
kumak nizinny
wydra
Jeziora lobeliowe
ramienic Charetea
Przedmiot ochrony
3150
3160
6510
7110
7120
7140
7150
7230
9110
9130
9160
9190
91D0
91E0
PLH320010
Jezioro Kozie
6410
6510
7210
7230
PLH320011
Jezioro Wielki Bytyń
Cobitis taenia
Triturus cristatus
Bombina bombina
3150
str. 169
Nympheion, Potamion
regeneracji
mechowisk
Carpinetum)
lasy borealne)
(Molinion)
mechowisk
koza
kumak nizinny
Przedmiot ochrony
Nympheion, Potamion
7110
7140
7150
9110
9130
9160
9190
91E0
PLH320012
Kemy Rymańskie
3150
6120
6510
7110
7140
7150
7230
9110
9130
9160
9190
91D0
str. 170
Carpinetum)
Nympheion, Potamion
mechowisk
Carpinetum)
lasy borealne)
Przedmiot ochrony
91E0
PLH320013
Ostoja Goleniowska
Lutra lutra
2330
3150
3260
7110
7120
7140
7150
7230
9110
9160
9190
91D0
91E0
PLH320014
Pojezierze Myśliborskie
3140
3150
6120
6210
str. 171
wydra
napiaskowymi
Nympheion, Potamion
regeneracji
mechowisk
Carpinetum)
lasy borealne)
ramienic Charetea
Nympheion, Potamion
Przedmiot ochrony
storczyków
6410
6510
7140
7210
7230
9130
9160
91D0
91F0
Liparis loeselii
PLH320016
Słowińskie Błoto
7110
7120
9160
91D0
PLH320017
Trzebiatowsko–Kołobrzeski Pas Nadmorski
1130
1150
1210
1230
1330
2120
str. 172
(Molinion)
mechowisk
Carpinetum)
lasy borealne)
lipiennik Loesela
regeneracji
Carpinetum)
lasy borealne)
Ujścia rzek (estuaria)
Zalewy i jeziora przymorskie (laguny)
Kidzina na brzegu morskim
minóg rzeczny
Klify na wybrzeżu Bałtyku
Solniska nadmorskie (Glauco–
Puccinietalia część – zbiorowiska
nadmorskie)
Nadmorskie wydmy białe (Elymo–
Przedmiot ochrony
2130
2160
2170
2180
2330
3150
4010
4030
6430
7110
7120
9130
9160
91D0
91E0
Apium repens
PLH320018
Ujście Odry i Zalew Szczeciński
1130
1150
Alosa fallax
1230
Aspius aspius
1330
3150
str. 173
Ammophiletum)
Nadmorskie wydmy szare
Nadmorskie wydmy z zaroślami rokitnika
Nadmorskie wydmy z zaroślami wierzby
piaskowej
Lasy mieszane i bory na wydmach
nadmorskich
napiaskowymi
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
regeneracji
Carpinetum)
lasy borealne)
selery błotne
minóg rzeczny
parposz
boleń
nadmorskie)
Przedmiot ochrony
Nympheion, Potamion
3270
6410
6430
6510
7140
Pelecus cultratus
91D0
91E0
PLH320019
Wolin i Uznam
1130
1210
Petromyzon
marinus
Alosa fallax
1230
1330
Triturus cristatus
Bombina bombina
2110
2120
2130
Myotis myotis
2140
Lutra lutra
2180
2330
3140
str. 174
(Molinion)
ciosa
lasy borealne)
minóg morski
parposz
nadmorskie)
kumak nizinny
Inicjalne stadia nadmorskich wydm
białych
Ammophiletum)
nocek duży
Nadmorskie wrzosowiska bażynowe
(Empetrion nigri)
wydra
nadmorskich
napiaskowymi
ramienic Charetea
Przedmiot ochrony
3150
3270
6120
6210
6410
7110
7140
7150
7230
9110
9130
9150
9190
91D0
PLH320020
Wzgórza Bukowe
Triturus cristatus
Bombina bombina
Barbastella
barbastellus
Myotis myotis
2330
3150
3160
6210
str. 175
Nympheion, Potamion
storczyków
(Molinion)
mechowisk
lasy borealne)
kumak nizinny
mopek
nocek duży
napiaskowymi
Nympheion, Potamion
storczyków
Przedmiot ochrony
6430
6510
7140
9110
9130
9160
9190
91E0
PLH320022
Dolina Radwi, Chocieli i Chotli
Lampetra planeri
Salmo salar
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
Lutra lutra
3110
3150
3160
3260
3270
4010
4030
6410
6430
6510
7110
7120
str. 176
Carpinetum)
minóg strumieniowy
minóg rzeczny
łosoś atlantycki
kumak nizinny
wydra
Jeziora lobeliowe
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
(Molinion)
Przedmiot ochrony
regeneracji
7140
7150
7220
7230
9110
9130
9150
9160
9170
9190
91D0
91E0
Saxifraga hirculus
Cypripedium
calceolus
PLH320023
Jezioro Lubie i Dolina Drawy
Rhodeus sericeus
amarus
Cottus gobio
Triturus cristatus
Castor fiber
Lutra lutra
3140
3150
3160
str. 177
mechowisk
Carpinetum)
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
skalnica torfowiskowa
obuwik pospolity
minóg rzeczny
różanka
bóbr europejski
wydra
ramienic Charetea
Nympheion, Potamion
Przedmiot ochrony
3260
3270
4030
6410
6510
7140
7150
7210
7230
9110
9130
9160
9190
91D0
91E0
91F0
PLH320025
Dolina Piławy
Lampetra planeri
Cobitis taenia
Triturus cristatus
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
2330
3140
str. 178
Arctostaphylion)
(Molinion)
mechowisk
Carpinetum)
lasy borealne)
minóg strumieniowy
koza
nocek duży
bóbr europejski
wydra
napiaskowymi
Przedmiot ochrony
ramienic Charetea
3150
3160
3260
3270
4030
7110
7140
91E0
PLH320033
Uroczyska w Lasach Stepnickich
6410
6510
7110
9190
91D0
91E0
PLH320036
Bagno i Jezioro Ciemino
Triturus cristatus
6410
6510
7120
7140
9110
str. 179
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
(Molinion)
lasy borealne)
(Molinion)
regeneracji
Przedmiot ochrony
91D0
91E0
PLH320037
Dolna Odra
Gobio albipinnatus
Aspius aspius
Cobitis taenia
Triturus cristatus
Bombina bombina
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
3150
3270
4030
6120
6210
6410
6430
6510
9110
9130
9160
9170
9190
str. 180
lasy borealne)
boleń
koza
kumak nizinny
nocek duży
bóbr europejski
wydra
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
storczyków
(Molinion)
Carpinetum)
Tilio–Carpinetum)
Przedmiot ochrony
91D0
91E0
91F0
91I0
PLH320038
Gogolice–Kosa
Bombina bombina
Emys orbicularis
Castor fiber
Lutra lutra
91F0
kumak nizinny
żółw błotny
bóbr europejski
wydra
Nympheion, Potamion
Carpinetum)
Tilio–Carpinetum)
Misgurnus fossilis
Cobitis taenia
Triturus cristatus
Bombina bombina
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
3110
piskorz
koza
kumak nizinny
nocek duży
bóbr europejski
wydra
Jeziora lobeliowe
3150
6120
7140
9130
9160
9170
9190
91E0
PLH320039
Jeziora Czaplineckie
lasy borealne)
str. 181
Przedmiot ochrony
3140
3150
3160
3260
6410
6430
6510
7110
7140
7150
7210
7220
9110
9130
9160
91D0
91E0
Dicranum viride
PLH320040
Jezioro Bobięcińskie
Triturus cristatus
Bombina bombina
Lutra lutra
3110
3150
str. 182
ramienic Charetea
Nympheion, Potamion
(Molinion)
Carpinetum)
lasy borealne)
widłoząb zielony
kumak nizinny
wydra
Jeziora lobeliowe
Przedmiot ochrony
Nympheion, Potamion
3160
6510
7110
7120
7140
7150
7230
9110
9130
9190
91D0
Luronium natans
PLH320041
Jezioro Bukowo
1150
1210
2110
2120
2130
2160
2180
7110
9110
9160
91D0
str. 183
regeneracji
mechowisk
lasy borealne)
elisma wodna
białych
Ammophiletum)
Nadmorskie wydmy z zaroślami rokitnika
nadmorskich
Carpinetum)
lasy borealne)
Przedmiot ochrony
91E0
91F0
Linaria loeselii
(Linaria odora)
PLH320042
Jezioro Śmiadowo
3110
91D0
91E0
PLH320043
Karsibórz Świdwiński
3160
7140
9110
9130
9160
9190
91D0
PLH320044
Lasy Bierzwnickie
Misgurnus fossilis
Triturus cristatus
Bombina bombina
Emys orbicularis
Lutra lutra
3140
3150
3160
str. 184
lnica wonna
Jeziora lobeliowe
lasy borealne)
Carpinetum)
lasy borealne)
piskorz
kumak nizinny
żółw błotny
wydra
ramienic Charetea
Nympheion, Potamion
Przedmiot ochrony
6410
Bison bonasus
9110
(Molinion)
regeneracji
mechowisk
Carpinetum)
lasy borealne)
Nympheion, Potamion
(Molinion)
żubr
Lampetra planeri
Salmo salar
Aspius aspius
Cottus gobio
Triturus cristatus
minóg strumieniowy
minóg rzeczny
łosoś atlantycki
boleń
6120
6410
6430
6510
7120
7140
7210
7230
9110
9130
9160
91D0
91E0
PLH320045
Mirosławiec
3150
6120
PLH320046
Uroczyska Puszczy Drawskiej
str. 185
Przedmiot ochrony
Bombina bombina
Emys orbicularis
Castor fiber
Lutra lutra
3130
3140
3150
3160
3260
4030
6410
6510
7110
7140
7210
7230
9110
9130
9160
9170
91D0
91E0
str. 186
kumak nizinny
żółw błotny
bóbr europejski
wydra
ramienic Charetea
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
(Molinion)
mechowisk
Carpinetum)
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
PLH320047
Warnie Bagno
Przedmiot ochrony
Luronium natans
elisma wodna
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
3160
7110
7120
7140
9110
91D0
PLH320048
Diabelskie Pustacie
Triturus cristatus
Bombina bombina
91E0
kumak nizinny
ramienic Charetea
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
mechowisk
Carpinetum)
lasy borealne)
1110
Piaszczyste ławice podmorskie
3140
3150
3160
4030
7140
7230
9110
9160
91D0
PLH990002
Ostoja na Zatoce Pomorskiej
regeneracji
lasy borealne)
str. 187
Przedmiot ochrony
Alosa fallax
parposz
Phocoena
phocoena
morświn
Proponowane do utworzenia obszary Natura 2000
Tabela 2.1.6/5. Lista Potencjalnych (Wzs) Obszarów Natura 2000
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH02_01
Ludów Śląski
6410
(Molinion)
Niżowe i górskie świeże łąki
użytkowane ekstensywnie
6510
(Arrhenatherion elatioris)
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Lycaena dispar
czerwończyk nieparek
Maculinea nausithous
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Barbastella barbastellus
mopek
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
Myotis emarginatus
nocek orzęsiony
PLH02_02
Wzgórza Strzelińskie
8220
9170
Tilio–Carpinetum)
Pomorski kwaśny las brzozowo–
9190
dębowy (Betulo–Quercetum)
9110
91E0
6510
9130
91F0
str. 188
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH02_03
Stawy Karpnickie
Bombina bombina
kumak nizinny
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Lutra lutra
wydra
3130
91E0
3260
6430
6510
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
PLH02_04
Źródła Pijawnika
6430
6510
3130
3260
6410
(Molinion)
7140
str. 189
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH02_06
Kumaki Dobrej
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
91F0
6410
(Molinion)
6510
Eriogaster catax
barczatka kataks
Myotis myotis
nocek duży
PLH02_07
Wzgórza Warzęgowskie
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
3130
6210
storczyków
6410
(Molinion)
6510
91E0
91F0
str. 190
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH02_08
Dolina Bobru pod Trzebieniem
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
modraszek nausitous
trzepla zielona
mopek
Myotis myotis
nocek duży
Lutra lutra
wydra
Luronium natans
elisma wodna
3130
3260
7150
91E0
91F0
2330
napiaskowymi
6510
6430
9170
Tilio–Carpinetum)
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
trzepla zielona
PLH02_09
Lasy Grędzińskie
str. 191
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Lutra lutra
wydra
mopek
9170
Tilio–Carpinetum)
91F0
6510
Misgurnus fossilis
piskorz
Lycaena dispar
mopek
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
PLH02_10
Wzgórza Niemczańskie
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
6210
storczyków
6510
8220
91E0
6410
(Molinion)
9110
9130
str. 192
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH02_11
Dolina Bystrzycy Łomnickiej
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Lutra lutra
wydra
Buxbaumia viridis
bezlist okrywowy
9110
9180
7140
8220
Piceetum i brzozowo–sosnowe
91D0
bagienne lasy borealne)
6430
6510
8210
caulescentis
9130
91E0
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Eriogaster catax
barczatka kataks
Lycaena dispar
PLH02_12
Dolina Dolnej Baryczy
str. 193
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Castor fiber
bóbr europejski
Myotis myotis
nocek duży
Lutra lutra
wydra
6510
91E0
91F0
3150
Nympheion, Potamion
6410
(Molinion)
6430
6440
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
91I0
Bombina bombina
kumak nizinny
Lycaena dispar
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH02_13
Dolina Czernej Wielkiej
3130
3260
9170
str. 194
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
Tilio–Carpinetum)
91D0
91E0
3150
Nympheion, Potamion
6510
7140
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Lycaena dispar
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH02_14
Pieńska Dolina Nysy Łużyckiej
3150
Nympheion, Potamion
3260
7140
91E0
91F0
str. 195
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
2330
napiaskowymi
6430
6510
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
PLH02_15
Gałuszki w Chocianowie
3130
Bombina bombina
kumak nizinny
Lycaena helle
czerwończyk fioletek
Lycaena dispar
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
trzepla zielona
Lutra lutra
wydra
mopek
Myotis myotis
nocek duży
Castor fiber
bóbr europejski
PLH02_19
Dolina Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego
6430
6510
91E0
2330
str. 196
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
napiaskowymi
PLH02_20
Źródliska koło Zimnej Wody
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
9170
Tilio–Carpinetum)
91F0
PLH02_22
Skoroszowskie Łąki
91E0
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
6410
(Molinion)
6510
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
PLH02_24
Modraszki koło Opoczki
6510
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
Cottus gobio
Carabus variolosus
biegacz urozmaicony
Maculinea teleius
modraszek telejus
Lycaena dispar
modraszek nausitous
PLH02_26
Góry Złote
Rhinolophus hipposideros podkowiec mały
str. 197
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
mopek
Myotis emarginatus
nocek orzęsiony
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
4030
Arctostaphylion)
6430
6510
6520
7230
mechowisk
9110
9130
91E0
6210
storczyków
6230
7140
8150
8220
9150
9180
str. 198
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH02_28
Karszówek
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
6410
(Molinion)
91F0
91E0
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
PLH02_30
Kozioróg w Czernej
91F0
Emys orbicularis
żółw błotny
PLH02_31
Leśne Stawki koło Goszcza
91E0
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
Lycaena dispar
Maculinea teleius
modraszek telejus
modraszek nausitous
PLH02_32
Łąki Gór i Pogórza Izerskiego
6410
(Molinion)
6430
6510
6520
8150
str. 199
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
6230
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Hypodryas maturna
przeplatka maturna
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Lycaena dispar
trzepla zielona
mopek
Myotis myotis
nocek duży
Lutra lutra
wydra
Castor fiber
bóbr europejski
PLH02_33
Łęgi nad Bystrzycą
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
6410
(Molinion)
6430
6510
3150
Nympheion, Potamion
3260
6440
str. 200
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH02_34
Łęgi koło Chałupek
91E0
6430
6510
Hypodryas maturna
przeplatka maturna
Lycaena dispar
PLH02_35
Stawy Maciejowa
6510
91E0
Lycaena dispar
modraszek nausitous
PLH02_36
Trzcińskie Mokradła
7140
91D0
6510
Angelica palustris
starodub łąkowy
PLH04_01
Lisi Kąt
6510
2330
napiaskowymi
str. 201
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
7210
7230
mechowisk
91F0
Angelica palustris
starodub łąkowy
PLH04_02
Łąki Trzęślicowe w Foluszu
6410
(Molinion)
91F0
6210
storczyków
6510
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Angelica palustris
starodub łąkowy
PLH04_03
Ostoja Barcińsko–Gąsawska
3150
Nympheion, Potamion
9170
Tilio–Carpinetum)
6210
storczyków
6410
(Molinion)
91E0
str. 202
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
91I0
Bombina bombina
kumak nizinny
Angelica palustris
starodub łąkowy
PLH04_04
Równina Szubińsko–Łabiszyńska
9170
Tilio–Carpinetum)
6210
storczyków
6410
(Molinion)
91F0
Angelica palustris
starodub łąkowy
PLH04_05
Solniska Szubińskie
1340
6410
(Molinion)
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH04_12
Messy Krajeńskie
91D0
Hypodryas maturna
przeplatka maturna
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
PLH08_01
Borowina
9170
Tilio–Carpinetum)
91F0
91E0
str. 203
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH08_04
Broniszów
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
Lucanus cervus
jelonek rogacz
9190
9170
Tilio–Carpinetum)
6410
(Molinion)
91F0
różanka
Cobitis taenia
koza
Anisus vorticulus
zatoczek łamliwy
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH08_08
Jeziora Gościmskie
3150
Nympheion, Potamion
7140
9110
9190
91E0
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Myotis myotis
nocek duży
Canis lupus
wilk
9110
PLH08_09
Lasy Dobrosułowskie
9170
str. 204
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
Tilio–Carpinetum)
9190
91E0
Gobio albipinnatus
trzepla zielona
Luronium natans
elisma wodna
PLH08_10
Łęgi nad Nysą Łużycką
9170
Tilio–Carpinetum)
91F0
3150
Nympheion, Potamion
6430
91E0
PLH08_11
Mierkowskie Wydmy
2330
napiaskowymi
7150
91T0
7140
Bombina bombina
kumak nizinny
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
mopek
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
PLH08_16
Wilki nad Nysą
str. 205
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
Myotis myotis
nocek duży
4010
4030
Arctostaphylion)
6510
7150
9110
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
91E0
91T0
Cobitis taenia
koza
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
PLH08_17
Rynna Jezior Torzymskich
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
7140
9110
91E0
str. 206
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH08_18
Leszniańska Dolina Bobru
Cobitis taenia
koza
trzepla zielona
9170
Tilio–Carpinetum)
3150
Nympheion, Potamion
91E0
6430
91D0
91F0
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH08_19
Małomickie Łęgi
3150
Nympheion, Potamion
6430
6510
9170
str. 207
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH08_20
Żurawie Bagno Sławskie
7230
mechowisk
91E0
Bombina bombina
kumak nizinny
Cobitis taenia
koza
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
zalotka większa
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH08_22
Rynna Jezior Rzepińskich
3150
Nympheion, Potamion
7140
7110
9190
91D0
str. 208
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
91E0
Bombina bombina
kumak nizinny
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
minóg rzeczny
Salmo salar
łosoś atlantycki
Aspius aspius
boleń
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
Lucanus cervus
jelonek rogacz
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
zalotka większa
Lycaena dispar
trzepla zielona
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Lutra lutra
wydra
PLH08_23
Krośnieńska Dolina Odry
3150
Nympheion, Potamion
6440
6510
91E0
91F0
3270
6430
9170
Tilio–Carpinetum)
str. 209
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH08_24
Brożek
3130
2330
napiaskowymi
4010
7140
7150
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
PLH08_25
Jeziora Brodzkie
3130
6510
91E0
6430
9110
9190
3150
Nympheion, Potamion
6410
(Molinion)
9170
Tilio–Carpinetum)
91F0
str. 210
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH08_26
Jezioro Janiszowice
91D0
3150
Nympheion, Potamion
3130
7210
91E0
Lycaena dispar
PLH08_27
Nowogrodzkie Przygiełkowisko
3130
7150
7140
PLH08_28
Przygiełkowiska koło Gozdnicy
3130
7150
7140
9190
4030
Arctostaphylion)
str. 211
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
6120
7110
91D0
PLH08_29
Diabelski Staw koło Radomicka
3150
Nympheion, Potamion
7140
3130
7110
7150
91D0
Vertigo moulinsiana
poczwarówka jajowata
PLH08_30
Dolina Lubszy
7230
mechowisk
4030
Arctostaphylion)
9190
91E0
str. 212
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
2330
napiaskowymi
6510
7140
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
91F0
91T0
PLH08_32
Łęgi koło Wymiarek
91E0
9190
Bombina bombina
kumak nizinny
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
Vertigo angustior
poczwarówka zwężona
Vertigo moulinsiana
Lutra lutra
wydra
PLH08_33
Uroczyska Borów Zasieckich
3130
6510
7140
str. 213
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
7230
mechowisk
91E0
3150
Nympheion, Potamion
3260
6230
7110
7150
7210
9190
91D0
91F0
2330
napiaskowymi
3160
4030
Arctostaphylion)
6410
(Molinion)
str. 214
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
6430
9170
Tilio–Carpinetum)
Bombina bombina
kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
PLH08_34
Wrzośce w Borach Dolnośląskich
6510
9190
3130
4010
7140
7150
91E0
PLH08_35
Zimna Woda
91E0
9170
Tilio–Carpinetum)
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH08_37
Skroda
9190
91E0
str. 215
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
3130
6510
Misgurnus fossilis
piskorz
91F0
PLH08_38
Lubski Łęg Śnieżycowy
9170
Tilio–Carpinetum)
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus cristatus
Emys orbicularis
żółw błotny
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
różanka
Cobitis taenia
koza
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Vertigo angustior
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
trzepla zielona
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Castor fiber
bóbr europejski
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Lutra lutra
wydra
PLH08_40
Rynna Gryżyny
3150
Nympheion, Potamion
7140
7210
7230
mechowisk
9190
str. 216
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
91D0
91E0
3260
Sabanejewia aurata
koza złotawa
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
PLH08_41
Dolina Dolnego Bobru
różanka
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
trzepla zielona
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
6430
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
6210
str. 217
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
storczyków
6510
9190
PLH10_03
Cisy w Jasieniu
91E0
Bombina bombina
kumak nizinny
Misgurnus fossilis
piskorz
Sabanejewia aurata
koza złotawa
Cobitis taenia
koza
Eudontotomyzon mariae
minóg ukraiński
trzepla zielona
zalotka większa
Lycaena dispar
Unio crassus
skójka gruboskorupowa
Anisus vorticulus
zatoczek łamliwy
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH10_06
Grabia
2330
napiaskowymi
3150
Nympheion, Potamion
6510
91E0
PLH10_10
Lipickie Mokradła
7210
6510
str. 218
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
7140
PLH10_15
Torfowiska Żytno – Ewina
7140
91D0
7120
regeneracji
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
zalotka większa
PLH10_21
Święte Ługi
7110
7120
regeneracji
91D0
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus cristatus
Maculinea teleius
modraszek telejus
mopek
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Myotis myotis
nocek duży
Lutra lutra
wydra
PLH16_01
Bory Niemodlińskie
7110
7120
str. 219
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
regeneracji
7140
7150
9110
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
91E0
91F0
6410
(Molinion)
9190
6510
PLH16_02
Dolina Budkowiczanki
91D0
91E0
3260
str. 220
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
7140
3150
Nympheion, Potamion
7110
Bombina variegata
kumak górski
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Maculinea teleius
modraszek telejus
Lycaena dispar
modraszek nausitous
PLH16_03
Góry Opawskie
Rhinolophus hipposideros podkowiec mały
Myotis myotis
nocek duży
9110
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
91E0
3260
6430
6510
7230
mechowisk
8220
9180
str. 221
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH16_04
Dolina Małej Panwi
3260
7110
7230
mechowisk
91D0
6410
(Molinion)
3150
Nympheion, Potamion
6510
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
PLH16_05
Lasy Barucickie
6510
9110
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
str. 222
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
91E0
91F0
6410
(Molinion)
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
PLH16_06
Łąki w okolicach Chrząstowic
PLH16_07
Łęg Zdzieszowicki
3150
Nympheion, Potamion
91F0
3270
6430
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
PLH16_08
Łąki w okolicach Karłowic nad Stobrawą
PLH16_09
Łąki w okolicach Kluczborka nad Stobrawą Lycaena dispar
modraszek nausitous
PLH16_10
Opolska Dolina Nysy Kłodzkiej
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
91E0
3150
str. 223
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
Nympheion, Potamion
PLH16_11
Ujście Nysy i Stobrawy
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus cristatus
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Castor fiber
bóbr europejski
3150
Nympheion, Potamion
9190
91E0
91F0
6510
9170
Tilio–Carpinetum)
PLH16_12
Przyłęk nad Białą Głuchołaską
9170
Tilio–Carpinetum)
91F0
91E0
Castor fiber
bóbr europejski
PLH16_13
Teklusia
6510
91E0
str. 224
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
7140
6410
(Molinion)
9170
Tilio–Carpinetum)
PLH16_14
Rozumicki Las
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
91E0
PLH16_15
Żywocickie Łęgi
91E0
Triturus cristatus
Castor fiber
bóbr europejski
3160
PLH22_08
Ostoja Masłowiczki
7140
9110
9130
91D0
3150
Nympheion, Potamion
str. 225
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
6510
7110
9160
Carpinetum)
91E0
PLH22_13
Sporysz
7120
regeneracji
7140
9110
91D0
Lycaena dispar
Lycaena helle
Vertigo angustior
Castor fiber
bóbr europejski
PLH22_15
Dolina Szczyry
7230
mechowisk
9110
9130
91E0
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
3110
Jeziora lobeliowe
PLH22_30
Ostoja Borzyszkowska
str. 226
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
3260
7140
7230
mechowisk
9160
Carpinetum)
3150
Nympheion, Potamion
91E0
PLH22_37
Torfowisko Trzebielino
91D0
PLH24_02
Torfowisko przy Dolinie Kocinki
7110
7140
91D0
PLH24_03
Przełom Warty koło Mstowa
3150
Nympheion, Potamion
6410
(Molinion)
9170
Tilio–Carpinetum)
str. 227
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH24_04
Łęgi w lasach nad Liswartą
91E0
PLH24_05
Walaszczyki w Częstochowie
6410
(Molinion)
PLH24_06
Bagno w Korzonku
7110
7120
regeneracji
7140
91D0
PLH24_07
Poczesna Koło Częstochowy
6410
(Molinion)
PLH24_12
Śliwa koło Woźnik
6410
(Molinion)
PLH24_13
Bagno Bruch koło Pyrzowic
7110
7140
91D0
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
PLH24_21
Las koło Tworkowa
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
str. 228
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH30_01
Jezioro Mnich
Drepanocladus vernicosus sierpowiec błyszczący
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
3140
ramienic Charetea
6510
7140
7210
7230
mechowisk
9190
3150
Nympheion, Potamion
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Anisus vorticulus
zatoczek łamliwy
Castor fiber
bóbr europejski
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH30_02
Ostoja koło Promna
9170
Tilio–Carpinetum)
7210
3150
Nympheion, Potamion
7140
str. 229
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
9190
91E0
91F0
Bombina bombina
kumak nizinny
Anisus vorticulus
zatoczek łamliwy
9110
PLH30_03
Dolina Kamionki
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
3150
Nympheion, Potamion
6510
7220
9190
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus cristatus
Castor fiber
bóbr europejski
PLH30_04
Ostoja Międzychodzko–Sierakowska
9130
9190
3150
Nympheion, Potamion
9110
str. 230
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
91F0
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
PLH30_05
Dolina Mogielnicy
9170
Tilio–Carpinetum)
91F0
91E0
3260
6430
6510
9130
9190
Misgurnus fossilis
piskorz
Sabanejewia aurata
koza złotawa
Eudontotomyzon mariae
minóg ukraiński
PLH30_06
Dolina Swędrni
9190
6430
6510
7140
str. 231
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH30_10
Zamorze Pniewskie
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
7140
3150
Nympheion, Potamion
3140
ramienic Charetea
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus cristatus
różanka
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH30_13
Dolina Cybiny
91E0
str. 232
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
91F0
3150
Nympheion, Potamion
3260
3270
6510
7140
6120
6210
storczyków
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Lycaena dispar
trzepla zielona
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Unio crassus
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH30_15
Dolina Łobżonki
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
7230
mechowisk
str. 233
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
3160
3260
7110
7140
9110
9130
9160
Carpinetum)
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
91E0
6430
6510
7120
regeneracji
str. 234
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
7210
9190
Bombina bombina
kumak nizinny
różanka
Cobitis taenia
koza
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Lycaena dispar
Lutra lutra
wydra
Castor fiber
bóbr europejski
Apium repens
selery błotne
PLH30_17
Ostoja Przemęcka
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
7150
7230
mechowisk
9190
91E0
2330
napiaskowymi
3160
6410
(Molinion)
6510
7110
str. 235
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
7120
regeneracji
7140
7210
9170
Tilio–Carpinetum)
Bombina bombina
kumak nizinny
zalotka większa
Lycaena dispar
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH30_18
Dolina Miały
7140
3140
ramienic Charetea
7210
91E0
3150
Nympheion, Potamion
3260
6510
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH30_19
Dolina Wełny
str. 236
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Unio crassus
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3260
3150
Nympheion, Potamion
6510
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
91E0
91F0
Castor fiber
bóbr europejski
PLH30_20
Jezioro Kaliszańskie
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
7210
Bombina bombina
kumak nizinny
zalotka większa
Lycaena dispar
PLH30_21
Ostoja Pilska
str. 237
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
trzepla zielona
Myotis myotis
nocek duży
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
mopek
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
3160
3270
6430
7110
7140
7210
7230
mechowisk
91D0
91E0
91F0
str. 238
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
91T0
2330
napiaskowymi
4030
Arctostaphylion)
6120
6510
7120
regeneracji
7150
9110
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
PLH30_22
Bory Noteckie
91T0
4030
Arctostaphylion)
2330
napiaskowymi
6120
6230
7140
91D0
str. 239
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
PLH30_23
Dolina Bukówki
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Cottus gobio
Vertigo angustior
zalotka większa
Lycaena dispar
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
91E0
3150
Nympheion, Potamion
9110
Vertigo moulinsiana
Vertigo angustior
zalotka większa
Lycaena dispar
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Saxifraga hirculus
skalnica torfowiskowa
PLH30_24
Dolina Debrzynki
7220
7230
mechowisk
str. 240
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
3150
Nympheion, Potamion
6430
9110
9130
9160
Carpinetum)
91E0
Bombina bombina
kumak nizinny
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH30_25
Glinianki w Lenartowicach
PLH30_26
Grądy w Czerniejewie
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Castor fiber
bóbr europejski
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
9190
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Triturus cristatus
zalotka większa
Castor fiber
bóbr europejski
Cypripedium calceolus
obuwik pospolity
9170
PLH30_27
Stawy Kiszkowskie
PLH30_28
Grądy Bytyńskie
str. 241
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
6510
Triturus cristatus
zalotka większa
Lutra lutra
wydra
PLH30_29
Jeziora Luboskie
3150
Nympheion, Potamion
9170
Tilio–Carpinetum)
3140
ramienic Charetea
7140
7210
9130
9190
Bombina bombina
kumak nizinny
zalotka większa
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH30_30
Uroczyska Kujańskie
9190
str. 242
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
3150
Nympheion, Potamion
3160
7220
3140
ramienic Charetea
6510
7140
9110
91D0
91E0
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Aspius aspius
boleń
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
trzepla zielona
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Vertigo angustior
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH30_31
Lasy Żerkowsko–Czeszewskie
3150
Nympheion, Potamion
9170
str. 243
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
6410
(Molinion)
6440
6510
PLH30_32
Struga Białośliwka
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
6510
7230
mechowisk
9190
91F0
Triturus cristatus
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
zalotka większa
PLH30_33
Dębowa Góra
9170
Tilio–Carpinetum)
91I0
3140
str. 244
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
ramienic Charetea
7140
9190
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
PLH30_34
Buczyna w Długiej Goślinie
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
9110
91E0
91F0
Bombina bombina
kumak nizinny
Bombina bombina
kumak nizinny
zalotka większa
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH30_35
Dolina Średzkiej Strugi
PLH30_36
Uroczyska Puszczy Zielonki
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
str. 245
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
7210
7230
mechowisk
6410
(Molinion)
6510
7140
91E0
91F0
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
minóg rzeczny
Salmo salar
łosoś atlantycki
różanka
zalotka większa
Lycaena dispar
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
PLH32_01
Dorzecze Regi
9160
Carpinetum)
3150
Nympheion, Potamion
3260
7110
7230
str. 246
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
mechowisk
9110
9130
9190
91E0
3160
6510
7120
regeneracji
7140
91D0
Cobitis taenia
koza
PLH32_02
Dolina Tywy
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
3260
9130
91E0
str. 247
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
7140
7210
9160
Carpinetum)
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
91F0
zalotka większa
3160
PLH32_05
Ostoja Golczewska
9130
9160
Carpinetum)
9190
7110
7140
91D0
PLH32_06
91E0
Lutra lutra
wydra
str. 248
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
Dolina Bielawy
3260
9160
Carpinetum)
91E0
9110
9190
6510
7230
mechowisk
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
PLH32_07
Wzgórza Krzymowskie
9190
9110
91E0
3150
Nympheion, Potamion
7140
9170
Tilio–Carpinetum)
91F0
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH32_08
Wzgórza Moryńskie
str. 249
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
6210
storczyków
3150
Nympheion, Potamion
6120
6510
91E0
91F0
zalotka większa
PLH32_09
Torfowisko Reptowo
7120
regeneracji
91D0
Vertigo angustior
PLH32_10
Mechowisko Manowo
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
7230
mechowisk
91E0
1150
2180
PLH32_11
Jezioro Wicko i Modelskie Wydmy
str. 250
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
nadmorskich
1130
2110
białych
2130
2120
Ammophiletum)
7140
91D0
1150
1130
PLH32_12
Jezioro Kopań
2110
białych
2180
nadmorskich
2120
Ammophiletum)
2130
9110
9190
91E0
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
PLH32_13
Dziczy Las
3150
Nympheion, Potamion
7140
str. 251
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
9110
9130
9160
Carpinetum)
91E0
91D0
PLH32_14
Bystrzyno
Triturus cristatus
zalotka większa
3150
Nympheion, Potamion
9190
7140
9110
91D0
Triturus cristatus
zalotka większa
Lycaena dispar
Lycaena helle
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH32_15
Dolna Ina
6430
str. 252
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
6510
91E0
3150
Nympheion, Potamion
6410
(Molinion)
9110
9160
Carpinetum)
9190
PLH32_16
Bukowy Las Górki
9130
9160
Carpinetum)
91E0
91F0
PLH32_17
Jezioro Stolsko
3140
ramienic Charetea
9110
9130
91D0
PLH32_18
Las Baniewicki
9160
Carpinetum)
str. 253
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
91E0
PLH32_19
Torfowisko Poradz
7140
3160
7120
regeneracji
91D0
PLH32_20
Wiązogóra
7140
3160
91D0
7120
regeneracji
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Cobitis taenia
koza
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Cottus gobio
zalotka większa
Lycaena dispar
Lycaena helle
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3140
PLH32_21
Pojezierze Ińskie
str. 254
Kod obszaru/nazwa
Przedmiot ochrony
ramienic Charetea
3130
3150
Nympheion, Potamion
3160
7140
7230
mechowisk
9110
9130
9190
91D0
91E0
6510
7110
9160
Carpinetum)
INNE, WAŻNE OBSZARY CHRONIONE ORAZ KORYTARZE EKOLOGICZNE NA TERENIE DORZECZA
str. 255
Na obszarze Polski powołano dotychczas 23 parki parodowe, które zajmują blisko 1%
powierzchni kraju. Najstarszym parkiem jest Białowieski PN utworzony w 1947 r., natomiast
najmłodszym parkiem jest PN Ujście Warty powołany w 2001 roku.
Parki Krajobrazowe na stan z 31 grudnia 2007 roku stanowią blisko 8% powierzchni
kraju. Ich liczba wynosi 120, a zajmowana przez nie powierzchnia blisko 2,5 mln ha.
Dorzecze Odry, które pod względem wielkości zajmuje po dorzeczu Wisły drugie
miejsce w Polsce, również obfituje w miejsca cenne pod względem przyrodniczym i
krajobrazowym. Na obszarze dorzecza Odry utworzono dotychczas 6 parków narodowych –
Woliński PN, Drawieński PN, Wielkopolski PN, PN Ujście Warty, Karkonoski PN i PN Gór
Stołowych oraz ponad 40 parków krajobrazowych. Tu również znajdziemy formy ochrony,
które powołano m.in. dla zachowania cennych ekosystemów wodno–błotnych. Do takich
obiektów należy m.in. PN i PK Ujście Warty, Drawieński PN, Nadwarciański PK, PK Dolina
Bystrzycy, czy PK Międzyrzecza Warty i Widawki.
W dorzeczu Odry występują:
− parki narodowe:
WOLIŃSKI PARK NARODOWY, DRAWIEŃSKI PARK NARODOWY, WIELKOPOLSKI PARK
NARODOWY, PARK NARODOWY UJŚCIE WARTY, KARKONOSKI PARK NARODOWY, PARK
NARODOWY GÓR STOŁOWYCH
− parki krajobrazowe:
PARK KRAJOBRAZOWY DOLINY DOLNEJ ODRY, SZCZECIŃSKI PARK KRAJOBRAZOWY, IŃSKI
PARK KRAJOBRAZOWY, DRAWSKI PARK KRAJOBRAZOWY, BARLINECKO–GORZOWSKI PARK
KRAJOBRAZOWY, UJŚCIE WARTY PARK KRAJOBRAZOWY, CEDYŃSKI PARK KRAJOBRAZOWY,
SIERAKOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY, PSZCZEWSKI PARK KRAJOBRAZOWY, ŁAGOWSKI PARK
KRAJOBRAZOWY, GRYŻYŃSKI PARK KRAJOBRAZOWY, KRZESIŃSKI PARK KRAJOBRAZOWY,
PRZEMĘCKI PARK KRAJOBRAZOWY, ROGALIŃSKI PARK KRAJOBRAZOWY, PRZEMKOWSKI
PARK KRAJOBRAZOWY, PARK KRAJOBRAZOWY DOLINA JEZIERZYCY, KRAJEŃSKI PARK
KRAJOBRAZOWY,
PARK
KRAJOBRAZOWY
PUSZCZA
ZIELONKA,
LEDNICKI
PARK
KRAJOBRAZOWY, PARK KRAJOBRAZOWY PROMNO, POWIDZKI PARK KRAJOBRAZOWY,
NADGOPLAŃSKI
PARK
KRAJOBRAZOWY,
NADWARCIAŃSKI
PARK
KRAJOBRAZOWY,
ŻERKOWSKO–CZESZWESKI PARK KRAJOBRAZOWY, PARK KRAJOBRAZOWY MIĘDZYRZECZA
WARTY I WIDAWKI, ZAŁĘCZAŃSKI PARK KRAJOBRAZOWY, STAWKI PARK KRAJOBRAZOWY,
PARK KRAJOBRAZOWY ORLICH GNIAZD, PARK KRAJOBRAZOWY LASY NAD GÓRNĄ LISWARTĄ,
STOBRAWSKI PARK KRAJOBRAZOWY, PARK KRAJOBRAZOWY GÓRA ŚW. ANNY, PARK
KRAJOBRAZOWY CYSTERSKIE KOMPOZYCJE KRAJOBRAZOWE RUD WIELKICH, PARK
KRAJOBRAZOWY
GÓR
OPAWSKICH,
ŚNIEŻNICKI
str. 256
PARK
KRAJOBRAZOWY,
PARK
KRAJOBRAZOWY GÓR SOWICH, ŚLĘŻAŃSKI PARK KRAJOBRAZOWY, PARK KRAJOBRAZOWY
DOLINA BYSTRZYCY, PARK KRAJOBRAZOWY CHEŁMY, KSIĄŻAŃSKI PARK KRAJOBRAZOWY,
PARK KRAJOBRAZOWY SUDETÓW WAŁBRZYSKICH, RUDAWSKI PARK KRAJOBRAZOWY, PARK
KRAJOBRAZOWY
DOLINY
BOBRU,
PARK
KRAJOBRAZOWY
DOLINA
SŁUPI,
PARK
KRAJOBRAZOWY WZNIESIEŃ ŁÓDZKICH, PARK KRAJOBRAZOWY BESKIDU ŻYWIECKIEGO,
PARK KRAJOBRAZOWY ŁUK MUŻAKOWA.
Zarówno w parkach narodowych jak i krajobrazowych obszary wodno–błotne
stanowią istotny element środowiska przyrodniczego dla którego obszary te objęto ochroną.
W obszarze dorzecza Odry licznie występują korytarze ekologiczne jak też obszary
węzłowe o randze krajowej i międzynarodowej. Ich rozmieszczenie prezentuje rycina
zamieszczona poniżej.
Ryc. 2.1.6/1. Krajowa sieć ekologiczna ECONET–POLSKA (źródło: Instytut Ochrony
Środowiska)
str. 257
W obszarze dorzecza Odry znajduje się jeden rezerwat biosfery „Karkonosze”.
Rozmieszczenie rezerwatów biosfery w Polsce prezentuje rycina poniżej. W dorzeczu Odry
położone są następujące obszary wodno–błotne RAMSAR:
− Park Narodowy „Ujście Warty”,
− Rezerwat przyrody Jezioro Świdwie,
− Rezerwat przyrody Stawy Milickie.
Ryc. 2.1.6/2. Rezerwaty biosfery w Polsce
2.2. Zasoby kulturowe
Konwencja UNESCO dotycząca Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego
została przyjęta na 16 sesji Konferencji Generalnej Unesco w 1972 r. w Paryżu. UNESCO jest
organizacją, która koordynuje działania służące rozwojowi międzynarodowej współpracy
kulturalnej. Zgodnie z konwencją utworzona została Lista Światowego Dziedzictwa, na którą
wpisane zostały obiekty znajdujące się między innymi na terytorium Polski. Obiekty zawarte
na liście charakteryzuje najwyższa powszechna wartość oraz wyjątkowość w skali światowej.
str. 258
Z uwagi na cenność tych obiektów uwzględniono w niniejszej prognozie formy dziedzictwa
UNESCO znajdujące się na obszarze dorzecza Odry i są to:
−
Hala Stulecia (Hala Ludowa) we Wrocławiu;
−
Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy;
−
Park Mużakowski nad rzeką Nysą.
Ponadto na obszarze dorzecza Odry znajdują się liczne zabytki wpisane na listę
sporządzoną przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków. Są to głównie zamki i twierdze, zespoły
pałacowo – parkowe oraz zespoły miejskie i sakralne. Wśród najważniejszych obiektów
występujących na terenie miejscowości zlokalizowanych w obrębie analizowanego dorzecza
można wymienić:
−
−
−
Cieszyn
Rotunda romańska.
Zameczek Bonerów (dziedziniec).
Miasto wraz z zamkiem i spichlerzami (rynek z kamienicami Przybyłów,
Wojnowice
Kazimierz
kościół farny – wnętrze, klasztor franciszkanów.
−
−
−
Paczków
Miasteczko w obrębie murów z ratuszem i kościołem parafialnym.
Kolegiata św. Jakuba (wnętrze).
Nysa
Wambierzyce
−
−
Zespół pielgrzymkowy.
Kamieniec Ząbkowicki
Neogotycki pałac królewski z parkiem.
Zespół klasztoru cystersów z kościołem (wnętrze, zwłaszcza stalle),
Henryków
klasztorem (wnętrza), ogrodem z pawilonami oraz zabudową
gospodarczą.
−
Krzeszów
Zespół klasztoru cystersów. Kościół – wnętrze, zwłaszcza mauzoleum
Piastów Śląskich, klasztor, Kościół św. Józefa i pawilony.
−
Wałbrzych
−
Zamek Hochbergów (wnętrza).
Częstochowa
str. 259
Jasna Góra: zespół Kościoła (wnętrze), Kaplicy Najświętszej Marii
Panny (wnętrze) i klasztoru (wnętrza Wielkiego Refektarza i Biblioteki)
w obrębie obwarowań bastionowych.
−
−
−
Karpacz
Romański kościół drewniany Wang.
Szachulcowy dom podcieniowy.
Zamek renesansowy książąt brzeskich (widok z zewnątrz), zwłaszcza
Świdnica
Brzeg
budynek bramny, dziedziniec krużgankowy.
−
−
Strzegom
Kościół joannitów (wnętrze).
Kościół romański – widok z zewnątrz i wnętrze z malowidłami
Świerzawa
romańskimi w absydzie.
−
Wrocław
Kościół farny św. Elżbiety z dawnym cmentarzem i kamieniczkami od
strony Rynku;
Kościół i klasztor bernardynów (Muzeum Architektury); wnętrza
kościoła i klasztoru – krużganki;
Ratusz Staromiejski;
Zespół uniwersytecki z wnętrzami Aula Leopoldina, Sali Muzycznej
i głównej klatki schodowej wraz z kościołem jezuitów i dawnym
budynkiem kolegium;
−
−
−
Hala Ludowa (obiekt wpisany na listę UNESCO).
Legnickie Pole
Kościół i klasztor benedyktynów.
Zespół klasztoru norbertanek oraz Kościoła św. Prokopa.
Zespół opactwa cystersów; Kościół i klasztor, kaplice Książęca
Strzelno
Lubiąż
i Loretańska.
−
−
−
Żagań
Barokowy pałac z parkiem krajobrazowym.
Pałac i zespół fabryczny Poznańskiego przy ul. Ogrodowej.
Łódź
Rydzyna
str. 260
Zespół miasteczka z barokowymi domami, dwoma kościołami; Pałac
z parkiem.
−
−
−
−
−
Gołuchów
Zamek – pałac Działyńskich wraz z parkiem.
Późnorenesansowy dwór obronny Grudzińskich.
Kościół i klasztor filipinów.
Szachulcowy dom podcieniowy.
Zespół Ostrowa Tumskiego;
Katedra, kolegiata Najświętszej Marii Panny, psałteria;
Zespół Rynku Staromiejskiego z ratuszem i zabudową rynkową oraz
Poddębice
Gostyń
Świdnica
Poznań
otaczające kamienice, "Oś jezuicka" od Rynku z kościołem, kolegium
i szkołami barokowymi.
−
−
−
−
−
−
−
Gniezno
Zespół katedralny wraz z kuriami kolegiackimi.
Kolegiata św. Piotra i Pawła.
Ratusz gotycki.
Kruszwica
Chojna
Chwarszczany
Wczesnogotycka kaplica templariuszy.
Osiedle kultury łużyckiej (rezerwat archeologiczny).
Klasycystyczny pałac Skórzewskich z oficynami.
Biskupin
Lubostroń
Stargard Szczeciński
Kościół Najświętszej Marii Panny.
Przy ocenie analizowanego dorzecza należy zwrócić uwagę na zabytki związane
z budownictwem wodnym. Są to XIX i XX wieczne hydrotechniczne „cuda”. Na terenie
dorzecza Odry znajduje się Kanał Kłodnicki będący jednym z najstarszych kanałów
śródlądowych Europy. Budowę Kanału rozpoczęto w 1792 r. i miał służyć do transportu
węgla z Zabrza do Gliwic. Ponadto występuje Kanał Bydgoski – łączący Wisłę z Odrą poprzez
str. 261
dopływy: Brdę, Noteć i Wartę. Władze miasta starają się o wpisanie kanału na listę
światowego dziedzictwa UNESCO.
2.3. Potencjalne zmiany aktualnego stanu środowiska w przypadku braku
realizacji planu gospodarowania wodami
Ustanowienie Ramowej Dyrektywy Wodnej spowodowało pojawienie się nowego
podejścia do gospodarki wodnej. Celem RDW jest osiągnięcie, bądź utrzymanie dobrego
stanu wód do roku 2015. RDW narzuca prowadzenie takiej polityki wodnej, która zapewni
ludziom dostęp do czystej wody pitnej oraz umożliwi rozwój społeczny i gospodarczy przy
jednoczesnym poszanowaniu potrzeb środowiska naturalnego. Plan gospodarowania
wodami dla obszaru dorzecza Odry jest jednym z podstawowych narzędzi polityki wodnej,
który realizuje założenia RDW. Wdrożenie PGW wraz z zawartymi tam działaniami zapewni
utrzymanie bądź poprawę stanu wód.
Brak realizacji PGW dla obszaru dorzecza Odry uniemożliwi poprawę jakości wód albo
pozostawi aktualny stan wód niezmienionym.
Poniżej przedstawiono aktualny stan środowiska wodnego, w celu uwidocznienia
problemów jakie występują w obrębie dorzecza.
KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA STANU WÓD, W TYM DORZECZA ODRY
Rozważając ilość zasobów wodnych przypadających na mieszkańca w Polsce (ok. 1580
3
m /rok) stwierdzono trzykrotnie mniejszy niż średnia europejska (4560 m3/rok) oraz 4,5 raza
niższy od średniej światowej (7300 m3/rok). Polska wraz z Belgią i Niemcami plasuje w grupie
krajów o bardzo małych zasobach. Ponadto w Polsce zasoby wodne charakteryzują się
nierównomiernym rozmieszczeniem w czasie i przestrzeni.
Oprócz problemów związanych z zasobnością wód pojawia się problem ich czystości
ograniczający użytkowanie. Stan wód w rzekach Polski determinują głównie odprowadzane,
niedostatecznie oczyszczone ścieki komunalne oraz zrzut zasolonych wód dołowych
z przemysłu wydobywczego, a przede wszystkim z kopalń węgla kamiennego. Ponadto
pojawił się problem retencji wód – zbiorniki wodne magazynowały około 5,4% średniego
rocznego odpływu, czyli o wiele za mało w stosunku do realnych możliwości gromadzenia
wody w zbiornikach uwzględniając warunki topograficzne, które szacuje się na 15%
średniego rocznego odpływu [Krzanowski 2000]. Do roku 1985 można było zaobserwować
znaczną ilość ścieków nieoczyszczanych odprowadzanych wprost do odbiorników, natomiast
w przypadku ścieków oczyszczanych dominowało tylko wstępne usunięcie zanieczyszczeń na
drodze mechanicznej. Jednakże zaobserwowano stopniowy wzrost ilości ścieków
oczyszczanych biologicznie, natomiast od 1995 roku dodatkowo poddawanych procesom
wysokoefektywnego oczyszczania pozwalających na usunięcie związków azotu i fosforu.
str. 262
Należy zaznaczyć, że występowało i nadal występuje ogromne zróżnicowanie
w stopniu skanalizowania miast i wsi. Dlatego powinny w tym obszarze wystąpić radykalne
zmiany w celu poprawy tej sytuacji, polegające między innymi na wzroście nakładów
inwestycyjnych na budowę zbiorczych systemów kanalizacyjnych na wsi. Natomiast
w miejscach, gdzie jest to niemożliwe, ze względu np. na wysokie nakłady finansowe, czy
nieodpowiednie warunki topograficzne, preferowane powinny być przydomowe lub
grupowe oczyszczalnie ścieków. Polska stopniowo przyczyniła się do redukcji zanieczyszczeń,
które są odprowadzane do Morza Bałtyckiego. Fakt ten zauważalny jest w odniesieniu do
fosforu fosforanowego i azotu ogólnego i związany jest ze zwiększeniem ilości budowanych
oczyszczalni z podwyższonym usuwaniem związków biogennych oraz wprowadzaniem
racjonalnych rozwiązań w rolnictwie uwzględniających w większym niż dotychczas stopniu
wymogi ochrony środowiska.
Odnosząc się do dorzecza Odry można stwierdzić, że na aktualny stan wód w tym
dorzeczu mają wpływ zanieczyszczenia odprowadzane ze źródeł punktowych tj.
z miejscowości o nieodpowiednio uporządkowanej gospodarce wodno – ściekowej. W
dorzeczu Odry do wód odprowadzanych jest rocznie 855,3 mln m3 ścieków, w tym 57,9 mln
m3 bez oczyszczenia. Ścieki z punktowych źródeł zanieczyszczeń to również źródła
zanieczyszczeń dla jezior tego terenu.
Ponadto
w
obszarze
dorzecza
źródłem
zanieczyszczeń
jest
rolnictwo.
Mimo, że wykorzystywanie nawozów sztucznych jak i naturalnych w ostatnich latach
zmniejszyło się to jednak rolnictwo i hodowla należy do znaczących presji obszaru dorzecza
Odry.
Znaczący wpływ na stan oraz jakość wód podziemnych dorzecza mają źródła
punktowe, górnictwo podziemne oraz odkrywkowe, nadmierny pobór wód. Niekorzystne
oddziaływanie
górnictwa
odkrywkowego
odzwierciedla
się
powstawaniem
wielkoobszarowych lejów depresji. Ponadto na obszarze dorzecza dochodzi do
zanieczyszczenia wód podziemnych metalami oraz siarczanami.
Występują również presje wywołane nadmierną eksploatacją wód podziemnych
w rejonie aglomeracji łódzkiej oraz w rejonie Świnoujścia.
Analizując stan jakości wód jeziornych na podstawie wyników prac prowadzonych
w IOŚ, wiadomo, że w obszarach pojeziernych największym zagrożeniem jakości wód są
punktowe źródła zanieczyszczeń, odprowadzające ścieki bezpośrednio do wód jezior lub do
wód ich dopływów, spływy biogenów z rolniczo użytkowanej zlewni (z uwzględnieniem
wielkotowarowej hodowli zwierząt) oraz turystyka i rekreacja.
Istotnym elementem gospodarki wodnej jest pobór wód i w przypadku dorzecza Odry
podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę gospodarki komunalnej, rolnictwa i przemysłu
są zasoby wód powierzchniowych, stanowiące tutaj ponad 84% poborów wody. Największa
str. 263
ilość wody (70%) przeznaczana jest na cele przemysłowe. Należy zaznaczyć, że od pewnego
czasu zauważalny jest spadek zużycia wody, który w przypadku przemysłu przyniósł
zmniejszenie ilości zużywanej wody o ok. 35%, a w odniesieniu do gospodarki komunalnej
o ok. 31% . Ma to związek z racjonalizacją zużycia wody w przemyśle, likwidacją nadmiernie
wodochłonnych technologii, zmniejszaniem strat wody w sieciach wodociągowych.
WNIOSKI:
Nierealizowanie PGW pozostawi aktualny stan wód niezmienionym a w konsekwencji
spowoduje następujące reperkusje wpływające na potencjalne zmiany środowiska:
−
dalsze pogarszanie stanu części wód;
−
brak dążenia do osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego i chemicznego dla wód
powierzchniowych, dobrego stanu chemicznego i ilościowego dla wód podziemnych;
−
niedotrzymanie obowiązków wynikających z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej;
−
narastanie procederu zrzutu substancji priorytetowych do środowiska;
−
ograniczanie dostępu ludności do wody pitnej przez pogarszający się stanem wód;
−
zwiększanie
zanieczyszczenia
środowiska
gruntowo–wodnego
związanego
z niedostatecznym system oczyszczania ścieków;
−
potencjalny wzrost zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego;
−
pogłębiająca się eutrofizacja wód;
−
mniejsza efektywność energetyczna;
−
niedostateczna świadomość ekologiczna społeczeństwa;
−
niedostateczny monitoring wód;
−
brak właściwych mechanizmów finansowania gospodarki wodnej.
Przedstawione działania w ramach każdej kategorii mają zapewnić poprawę jakości
wszystkich wód oraz poprawę stanu całego środowiska wodnego. Zatem realizacja PGW jest
niezbędnym elementem służącym prowadzeniu takiej polityki wodnej, która zapewni
ludziom dostęp do czystej wody oraz zagwarantuje zrównoważony rozwój.
3. CHARAKTERYSTYKA PROJEKTU
3.1. Cele i zawartość analizowanego projektu planu
Celem środowiskowym planów gospodarowania wodami jest taka konsolidacja działań
i środków, która pozwoli na osiągnięcie dobrego stanu wód już do roku 2015. Działaniami
objęte zostaną zarówno wody powierzchniowe jak i podziemne by uzyskać:
−
dobry stan ekologiczny i chemiczny dla wód powierzchniowych;
−
dobry stan chemiczny i ilościowy dla wód podziemnych.
str. 264
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza stanowi podsumowanie procesu
planistycznego i zgodnie z Prawem wodnym charakteryzuje obszar dorzecza głównie przez
identyfikacje oddziaływań antropogenicznych na wody, ocenę ich wpływu, zestawienie
obszarów chronionych oraz wykazanie jednolitych części wód i ustanowionych dla nich celów
środowiskowych. Ponadto artykuł 114 Prawa wodnego wymienia następujące elementy
składowe planu:
−
analizę ekonomiczną korzystania z wód;
−
mapę sieci monitoringu;
−
wykaz organów kompetentnych w/s gospodarowania wodami;
−
źródła i metody pozyskiwania informacji dla sporządzenia planu;
−
uwzględnienie konsultacji społecznych;
−
podsumowanie działań z programu wodno – środowiskowego kraju, sposobów
osiągania celów środowiskowych oraz podsumowanie innych szczegółowych
programów i planów – w tym dla sektorów gospodarki – w obszarze dorzecza.
Zgodnie z artykułem 5 oraz załącznikiem II Ramowej Dyrektywy Wodnej plan
gospodarowania wodami powinien zawierać następujące elementy:
1. Ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza wód powierzchniowych
i podziemnych szczególnie zawierający ich odwzorowania położenia i granic części wód,
a ponadto odwzorowanie ekoregionów i typów części wód powierzchniowych
w dorzeczu oraz określenie warunków referencyjnych dla typów części wód
powierzchniowych.
2. Podsumowanie identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych i oceny ich
wpływu na stan wód powierzchniowych i podziemnych, w tym:
a.
punktowe źródła zanieczyszczeń,
b. rozproszone źródła zanieczyszczeń wraz z krótką charakterystyką użytkowania
gruntów,
c.
oddziaływania wywierane na ilościowy stan wód, w tym poboru wody,
d. analizę innych rodzajów wpływu działalności człowieka na stan wód,
e.
informacje nt. wpływu zmian klimatu na gospodarowanie wodami,
f.
informacje nt. niedoborów wody i suszy;
3.
Wykaz obszarów chronionych wraz z graficznym przedstawieniem;
4.
Mapę sieci monitoringu wraz z prezentacją programów monitoringowych;
5.
Wykaz celów środowiskowych dla wód powierzchniowych, wód podziemnych oraz
obszarów chronionych;
6.
Podsumowanie analizy ekonomicznej korzystania z wody;
7.
Podsumowanie działań zawartych w programie wodno – środowiskowym kraju,
str. 265
z uwzględnieniem sposobów osiągania ustanawianych celów środowiskowych;
8.
Wykaz wszelkich pozostałych szczegółowych programów i planów gospodarowania dla
obszaru dorzecza dotyczących przede wszystkim zlewni, sektorów, zagadnień lub typów
wód, wraz z ich krótką charakterystyką;
9.
Podsumowanie działań zastosowanych w celu informowania społeczeństwa i konsultacji
publicznych, opis wyników i dokonanych na podstawie zmian w planie;
10. Wykaz organów właściwych w sprawach gospodarowania wodami dla obszaru dorzeczy;
11. Informacja o sposobach i procedurach pozyskiwania informacji i dokumentacji źródłowej
wykorzystanej do sporządzania planu oraz informacji o spodziewanych wynikach
realizacji planu.
Projekt planu oprócz elementów wskazanych ustawą Prawo wodne zawiera opis
gospodarowania wodą w okresie poprzedzającym wdrażanie dyrektyw UE.
W projekcie planu odwołano się do krajowych, regionalnych dokumentów
o charakterze planistycznym i rozwojowym, przedstawiając ich tematykę uwzględniając
działania związane z gospodarowaniem wodą.
Integralna częścią projektu planu jest rozdział dotyczący podsumowania działań
zawartych w programie wodno–środowiskowym kraju. Jest to katalog działań, w którym
znajdują się zarówno działania podstawowe jak i uzupełniające przyporządkowane zarówno
do wód powierzchniowych jak i podziemnych. Ponadto działania zaproponowane w PGW
ujęto w poszczególne grupy z różnych zakresów (gospodarki komunalnej, rolnictwa
i leśnictwa, przemysłu, zagospodarowania przestrzennego). Zaproponowane zostały również
działania organizacyjno – prawne oraz edukacyjne. Efekt działań powinien być osiągnięty do
roku 2015, jednakże w projekcie planu dla niektórych części wód termin osiągnięcia celów
środowiskowych został przesunięty. Poniżej zestawiono działania, zaproponowane w ramach
PGW z podziałem na kategorie:
GOSPODARKA KOMUNALNA
1. rozbudowa sieci kanalizacyjnej do oczyszczalni;
2. budowa (rozbudowa) kanalizacji sanitarnej w terenie nieaglomeracyjnym;
3. budowa (rozbudowa) oczyszczalni ścieków w terenie nieaglomeracyjnym;
4. budowa systemu zbierania ścieków i budowa oczyszczalni ścieków;
5. budowa szczelnych – wybieralnych zbiorników z zapewnieniem kontrolowanego
wywozu ścieków;
6. budowa nowej kanalizacji – oczyszczalnia;
7. budowa nowej oczyszczalni;
8. innymi inwestycje oczyszczalni;
9. remont i modernizacja oczyszczalni i kanalizacji
10. modernizacja składowiska odpadów komunalnych;
str. 266
11. gromadzenie i oczyszczaniem odcieków ze składowisk odpadów;
12. likwidacja ognisk zanieczyszczeń (dzikich składowisk);
13. opracowanie "Wojewódzkich programów oczyszczania ścieków" koordynowanych
przez urzędy wojewódzkie dla pozostałych aglomeracji < 2 000 RLM;
14. prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni
ścieków i wdrożenie harmonogramu wywozu nieczystości płynnych i osadów
ściekowych z przydomowych oczyszczalni;
15. zagospodarowanie osadów ściekowych;
16. zamkniecie niezabezpieczonego składowiska odpadów komunalnych;
17. kontrola funkcjonujących i zamykanych składowisk odpadów;
18. kontrola przestrzegania harmonogramu wywozu nieczystości płynnych;
ROLNICTWO I LEŚNICTWO
1. OSN w zlewni rzeki;
2. tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych;
3. właściwa uprawa gleby (właściwie prowadzone prace polowe);
4. opracowanie granicy rolno – leśniej dla gmin: liczba gmin 1;
5. przechowywanie gnojówki i gnojowicy w odpowiednich warunkach;
6. przechowywanie nawozów naturalnych (w tym obornika) w odpowiednich
warunkach;
7. stosowanie międzyplonów i wsiewek poplonowych;
8. wdrażanie krajowego i wojewódzkiego programu zwiększenia lesistości – regulacja
lesistości (prowadzone zgodnie z planami urządzania lasów dla poszczególnych
Nadleśnictw);
9. wspieranie rolnictwa ekologicznego;
10. wspieranie rolnictwa zrównoważonego;
11. zalesianie gruntów niepaństwowych przez właścicieli;
12. zalesianie gruntów państwowych (grunty będące w posiadaniu Skarbu Państwa
sukcesywnie przekazywane Lasom Państwowym);
ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE
1. opracowanie
miejscowych
planów
zagospodarowania
przestrzennego
uwzględniających wymagania ochrony środowiska w szczególności: ustalonych stref
ochrony ujęć wód, obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych oraz stref
zagrożeń powodzią, korytarzy ekologicznych stanowiących doliny rzek i cieków,
obiektów i obszarów przyrody prawnie chronionych, obszarów o szczególnych
walorach przyrodniczych, obszarów ograniczonego użytkowania, rozwoju systemów
str. 267
infrastruktury technicznej zwłaszcza gospodarki wodno–ściekowej i gospodarki
odpadami, wyznaczania rezerw terenów dla potrzeb lokalizacji obiektów i urządzeń
infrastruktury ochrony środowiska, a także produkujących energię (fermy wiatrowe);
KSZTAŁTOWANIE
STOSUNKÓW WODNYCH ORAZ OCHRONA EKOSYSTEMÓW OD WÓD ZALEŻNYCH (W TYM
MORFOLOGIA I ZACHOWANIE CIĄGŁOŚCI BIOLOGICZNEJ CIEKÓW)
1. budowa przepławki, przywrócenie drożności odcinków rzek;
2. opracowanie i wdrożenie planu ochrony obszaru prawnie chronionego (parki,
rezerwaty, NATURA 2000);
3. weryfikacja zapisów instrukcji gospodarowania wodą;
4. bieżąca ochrona walorów przyrodniczych: zespołów przyrodniczo–krajobrazowych,
użytków ekologicznych, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych;
DZIAŁANIA ORGANIZACYJNO – PRAWNE I EDUKACYJNE
1. objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i wykonanie oceny jakości wody;
2. opracowanie "programu redukcji fosforu" dla części wód;
3. opracowanie oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia;
4. opracowanie warunków korzystania z wód regionu;
5. opracowanie warunków korzystania z wód zlewni;
6. przegląd pozwoleń wodnoprawnych;
7. propagowanie idei zrównoważonego rozwoju i upowszechnianie informacji
o podejmowanych działaniach, akcjach, kampaniach na rzecz aktywnej ochrony
środowiska;
8. szkolenia
obejmujące
szczegółowe
zagadnienia
dotyczące
programu
rolno
środowiskowego;
9. wzmocnienie zaplecza technicznego stanowisk związanych z ochroną środowiska
w celu zapewnienia realizacji nowych przepisów krajowych i unijnych (m.in.
komputeryzacja), zakup materiałów szkoleniowych i pomocniczych, szkolenia
merytoryczne pracowników;
PRZEMYSŁ
1. monitoring zakładów przemysłu rolno–spożywczego o wielkości nie mniejszej niż
4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w zakresie spełnienia
wymagań odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków;
2. opracowanie
programu
zapobiegania
o zwiększonym i dużym ryzyku.
str. 268
poważnym
awariom
przez
zakłady
Ponadto dla wód podziemnych zaproponowano działania:
1. podstawowe – wykonanie punktów monitoringu chemicznego oraz ilościowego przez
PSH; wykonanie punktów monitoringu ilościowego dla poziomów użytkowych
czwartorzędu i trzeciorzędu przez PSH;
2. uzupełniające – weryfikacja pozwoleń wodno prawnych na pobór wód podziemnych
– ograniczenie poboru wód dla przemysłu i rolnictwa; racjonalne gospodarowanie
woda przeznaczoną do spożycia; monitorowanie wód podziemnych w rejonie
składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych; przekazanie raz w roku przez
kopalnie danych z odwodnienia do PSH oraz RZGW; opracowanie projektu prac
geologicznych dla GZWP; ustanowienie obszarów ochronnych GZWP; opracowanie
dokumentacji hydrologicznej dla ustanowienia obszaru ochronnego GZWP;
przekazanie raz w roku przez KGHM oraz KWB Konin, KWB Adamów, KWB Bełchatów
danych z odwodnienia kopalń prze służby hydrogeologiczne kopalń do RZGW i PSH;
monitoring wód podziemnych w rejonach występowania ekosystemów od wód
zależnych; prowadzenie monitoringu lokalnego wokół ujęć wód; monitoring lokalnych
wód podziemnych dla gospodarki odpadami.
Realizacja przewidywanych działań ma zapewnić osiągnięcie i utrzymanie dobrego
stanu wód z myślą o przyszłych pokoleniach.
W rozdziale dotyczącym celów środowiskowych wskazane zostały wskaźniki, na
podstawie których ustalone zostały cele środowiskowe dla poszczególnych wód. Są to takie
wskaźniki jak: wskaźniki biologiczne (chlorofil „a”, wskaźnik okrzemkowy, makrofitowy
indeks rzeczny) oraz wskaźniki fizyczno–chemiczne (temperatura, zawiesina ogólna, BZT5,
ChZT – Mn, azot ogólny, fosfor ogólny, siarczany, chlorki).
Jednym z elementów projektu planu gospodarowania wodami jest podsumowanie
analizy ekonomicznej korzystania z wód. Rozdział ten zawiera analizę zwrotów kosztów
dostarczania wody oraz odbioru i oczyszczania ścieków. Podsumowanie analizy zostało
przedstawione z uwzględnieniem regionów wodnych oraz z podziałem na sektory:
komunalny, przemysłowy, rolnictwo i leśnictwo.
Plan gospodarowania wodami jest jednym z narzędzi dzięki któremu realizowana
będzie polityka wykreślona przez Ramową Dyrektywę Wodną. Gwarantuje ona ludziom
swobodny dostęp do czystej wody pitnej, co w konsekwencji daje możliwość rozwoju
społecznego i gospodarczego przy poszanowaniu zasobów środowiska naturalnego.
str. 269
3.2. Powiązania projektu planu z innymi dokumentami ustanowionymi na
szczeblu krajowym
Cele i działania zapisane w Planie gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry
są ściśle związane z celami wyznaczonymi przez inne krajowe dokumenty o charakterze
strategicznym, przyjęte na najwyższych krajowych szczeblach decyzyjnych przed
opracowaniem przedmiotowego Planu.
Poniżej scharakteryzowano krajowe dokumenty o charakterze planistycznym
i rozwojowym, wraz ze wskazaniem powiązań między tymi dokumentami.
3.2.1. Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015
Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007 – 2015 zatwierdzona przez Radę Ministrów
w dniu 29 listopada 2006 roku, jest nadrzędnym dokumentem wyznaczającym priorytetowe
cele realizacji polityki rozwoju społeczno – gospodarczego Polski. Dokument ten stanowi
fundament do tworzenia innych strategii i programów rządowych, a także opracowanych na
poziomie samorządowym. Głównym celem strategii jest zmniejszenie różnicy rozwoju Polski
poprzez podniesienie poziomu i jakości życia swoich obywateli. W dokumencie wyznaczono
szereg priorytetów spośród których Priorytet 1 Wzrost konkurencyjności i innowacyjności
gospodarki w sektorze gospodarki wodnej, Priorytet 2 Poprawa infrastruktury społecznej
i technicznej realizowanej drogą wodną i Priorytet 6 Rozwój regionalny i podniesienie
spójności terytorialnej stanowią strategiczne odniesienie do realizacji celów Planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry.
Realizacja powyższych założeń przejawia się w:
−
racjonalnej gospodarce żywymi zasobami wód i poprawie efektywności sektora
rybackiego;
−
unowocześnieniu istniejącej infrastruktury portowej,
−
działaniach minimalizujących negatywny wpływ podejmowanych przedsięwzięć na
ekosystemy morskie;
−
zwiększeniu udziału wodnego transportu śródlądowego towarowego oraz ruchu
turystycznego wykorzystując infrastrukturę już istniejącą i poddaną modernizacji lub
odtworzeniu;
−
działaniach w zakresie oczyszczania ścieków – budowa nowych oczyszczalni ścieków
i systemów kanalizacyjnych oraz działania ograniczające odprowadzenie do wód
substancji szkodliwych z rolnictwa;
−
zapewnieniu wysokiej jakości wody pitnej;
−
ochronie przyrody i różnorodności biologicznej, w tym tworzenie europejskiej sieci
obszarów chronionych Natura 2000, ochrony i kształtowania krajobrazu;
str. 270
−
działaniach o charakterze prawnym, organizacyjnym i technicznym z zakresu ochrony
przed
katastrofami
naturalnymi
typu
powodzie
i
ich
skutki – inwestycje
modernizacyjne i odtworzeniowe, rozwój małej i sztucznej retencji oraz budowy
polderów;
−
wyrównywaniu
szans
rozwojowych
obszarów
problemowych
wymagających
poszczególnych działań na rzecz poprawy stanu środowiska przyrodniczego
i inwestycji zapobiegających katastrofom;
−
wspieraniu inwestycji na rzecz poprawy stanu i ochrony środowiska dla wszystkich
województw, a w szczególności:
w województwie kujawsko – pomorskim – wspieranie działań zapobiegających
katastrofom, skierowanie do obszaru zagrożonego, jakim jest dolina Wisły
poniżej stopnia wodnego we Włocławku;
w województwie lubuskim – poprawa warunków żeglugowych na dolnej Odrze;
w województwie opolskim – wspomaganie przedsięwzięć dotyczących poprawy
infrastruktury ochrony środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem działań
w zakresie budowy systemu ochrony przeciwpowodziowej górnej Odry wraz
z przywróceniem rzece funkcji transportowych;
w
województwie
pomorskim – wspieranie
realizacji
inwestycji
infrastrukturalnych w Delcie i Dolinie Dolnej Wisły;
w województwie śląskim – wspieranie działań nakierowanych na poprawę stanu
środowiska przyrodniczego;
w województwie wielkopolskim – wspieranie działań zmierzających do poprawy
stanu środowiska przyrodniczego, z uwzględnieniem poprawy bilansu wodnego,
zabezpieczenia przeciwpowodziowego oraz zaopatrzenia w wodę;
w województwie zachodniopomorskim – wspieranie działań zmierzających do
ochrony przeciwpowodziowej, regulacji stosunków wodnych w dorzeczu Odry.
3.2.2. Narodowy Plan Rozwoju 2007 – 2013
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007 – 2013 (NPR) zatwierdzony przez Radę Ministrów
w dniu 6 września 2005 roku jest kompleksowym programem rozwoju społecznego
i koncepcją modernizacji polskiej gospodarki. Dokument ten obejmuje całokształt działań
rozwojowych kraju realizowanych poprzez instytucje publiczne i społeczne.
Główne kierunki działań NPR powiązane z PGW to:
−
poprawa stanu środowiska przyrodniczego realizowana przez:
budowę i modernizację oczyszczalni i systemów kanalizacyjnych;
ograniczenie ilości substancji szczególnie szkodliwych oraz ładunków azotanów
i fosforu odprowadzanych do środowiska wodnego;
str. 271
−
osiągnięcie dobrego stanu wód;
poprawa efektywności przedsiębiorstw realizowana poprzez:
wsparcie procesów restrukturyzacji przedsiębiorstw żeglugi morskiej i portów
morskich;
−
wspieranie otwartości systemu edukacji realizowane poprzez:
zwiększenie zaangażowania społeczeństwa w edukację;
rozwijanie i promowanie współpracy europejskiej w edukacji;
−
sprawiedliwy dostęp do zasobów naturalnych realizowany poprzez:
−
rozwój i wzmacnianie systemów obszarów chronionych, w tym sieci Natura 2000;
poprawa jakości środowiska wodnego na terenach rekreacyjnych;
racjonalna gospodarka zasobami naturalnymi;
zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju realizowane poprzez:
kształtowanie stosunków wodnych kraju,
zapewnienie odpowiednich zasobów dyspozycyjnych wody,
podnoszenie jakości środowiska na obszarach wiejskich.
3.2.3 Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego
Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego na lata 2007 – 2013 zatwierdzona przez
Radę Ministrów w dniu 6 września 2005 roku jest dokumentem określającym
uwarunkowania, cele i kierunki wspierania rozwoju regionalnego przez państwo oraz
koordynującym politykę sektorową w województwach. Realizacja działań Strategii będzie
ukierunkowana na spełnienie założonych celów strategicznych:
−
1 cel kierunkowy Większa konkurencyjność województw;
−
2 cel kierunkowy Większa spójność społeczna, gospodarcza przestrzenna.
Powiązanie PGW z realizacją tego celu następuje w oparciu o:
Priorytet 2 Przekształcenia społeczne i gospodarcze na obszarach problemowych
realizowane poprzez poprawę bezpieczeństwa przeciwpowodziowego oraz
tworzenie warunków dla rozwoju gospodarczego i wzrostu jakości życia
mieszkańców;
Priorytet 4 Zachowanie i wykorzystanie dziedzictwa kulturowego przyrodniczego
oraz rozwój turystyki realizowane poprzez wsparcie inicjatyw samorządu
lokalnego na obszarach gmin uzdrowiskowych, objętych siecią Natura 2000 lub
inicjatyw Zielone Płuca Polski.
−
3 cel kierunkowy Szybszy wzrost – wyrównywanie szans rozwojowych.
Powiązanie PGW z realizacją tego celu następuje w oparciu o Priorytet 4 Wspieranie
wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich i wzmacnianie efektywnego i przyjaznego
środowisku sektora rolniczego realizowane poprzez regulację stosunków wodnych
str. 272
i gospodarowanie zasobami wody, infrastruktury zdrowego środowiska (wodociągi
i kanalizacja) oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.
3.2.4. Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju jest podstawowym
dokumentem określającym zasady polityki państwa w dziedzinie przestrzennego
zagospodarowania kraju. Dokument opracowany w 1999 roku nie uwzględnia istotnych
zmian w obecnych uwarunkowaniach panujących w kraju, dlatego został poddany
aktualizacji. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przygotowało Projekt Koncepcji, który od
listopada 2008 roku poddany został konsultacjom społecznym. Prace nad KPPZK toczą się
zgodnie z aktualnym programem prac Rządu RP, przewidującym przedłożenie projektu
dokumentu Radzie Ministrów na koniec I kwartału 2009 roku.
Na obecnym etapie prac brak jest szczegółowych podstaw i wskazań celu opracowania
dokumentów planistycznych na poziomie regionalnym i lokalnym. Końcowo, KPZK jako
podstawowy instrument kształtowania przestrzeni, zawierać będzie konkretne wskazania
dotyczące sporządzania planów wojewódzkich oraz studiów uwarunkowań i planów
gminnych.
3.2.5. Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2011 – 2014
Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2011 – 2014 została zatwierdzona przez Sejm RP w dniu 8 maja 2003 roku. Nadrzędnym
strategicznym celem Polityki Ekologicznej Państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa
ekologicznego kraju, mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej oraz
tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno – gospodarczego.
Realizacja tego celu odbywać się będzie poprzez:
−
wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska,
−
ochronę dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody,
−
zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii,
−
dalszą poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony
zdrowia mieszkańców Polski,
−
ochronę klimatu.
Osiągnięciu powyższych celów służyć będzie realizacja następujących priorytetów
i zadań, z którymi pośrednio lub bezpośrednio związane są założenia Planu gospodarowania
wodami dla obszaru dorzecza Odry:
Priorytet 1. Wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska
Zadania :
str. 273
−
prowadzeniu edukacji ekologicznej dla zapewnienia akceptacji społecznej dla
podejmowanych programów ochrony środowiska;
−
promocji przyjaznych środowisku postaw konsumenckich;
−
wprowadzeniu pełnej odpowiedzialności sprawcy za szkody w środowisku jako
elementu realizacji zasady zanieczyszczający płaci.
Priorytet 2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów
przyrody.
Zadania:
−
zahamowanie strat różnorodności biologicznej na poziomie wewnątrzgatunkowym
(genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemów i krajobrazu);
bieżąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych na terenach
lądowych i morskich;
renaturalizacja i poprawa stanu zachowania najcenniejszych, zniszczonych
ekosystemów, zwłaszcza dolin rzecznych i siedlisk, w tym szczególnie obszarów
wodno – błotnych i leśnych, rozwój systemów naturalnej retencji wód;
planowanie i prowadzenie prac hydrotechnicznych w sposób uwzględniający
potrzebę utrzymania naturalnego charakteru rzek i ich dolin;
−
ochrona głównych zbiorników wód podziemnych, które stanowią główne
(strategiczne) źródło zaopatrzenia ludności w wodę;
stosowanie mechanizmów wymuszających zmniejszenie zużycia wody (nowe
technologie, system kontroli, pozwolenia zintegrowane) przede wszystkim
w najbardziej wodochłonnych dziedzinach produkcji;
racjonalne korzystanie z zasobów wód podziemnych zapewniające równowagę
pomiędzy poborem i zasilaniem, ograniczanie zużycia wód podziemnych do
celów innych niż socjalno – bytowe;
kontynuowanie prac geologicznych dotyczących dokumentowania zasobów
dyspozycyjnych jednostek bilansowych do sporządzenia planów gospodarki
wodami w dorzeczach;
dokumentowanie zasobów wydzielonych jednolitych części wód podziemnych
(JCWPd) dla oceny stanu ilościowego oraz relacji pomiędzy ich zasobami
a poborem oraz ustalenia dostępnych zasobów i przepływów w obszarach
transgranicznych.
Priorytet 3. Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii
Zadania:
−
wdrożenie zasady decouplingu – rozdzielenia zależności oddziaływania rozwoju
gospodarczego na środowisko;
str. 274
−
wzrost
efektywności
wykorzystania
surowców,
w tym
zasobów wodnych
w gospodarce;
wprowadzaniu wskaźników zużycia surowców, wody i energii na jednostkę
produktu w poszczególnych sektorach gospodarki,
wspieraniu programów efektywnego wykorzystania wody w przemyśle, w tym
zamkniętych jej obiegów,
wspieranie działań zmierzających do zmniejszenia zużycia wody i podniesienia
efektywności wykorzystania energii w gospodarce komunalnej,
−
dążenie do zapewnienia dobrego stanu (jakościowego i ilościowego) wód w Polsce;
−
wdrażanie zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi w Polsce, w tym
reorganizacja służb zajmujących się gospodarowaniem wodami poprzez ich
integrację;
−
zmiana systemu finansowania gospodarki wodnej (samofinansowanie gospodarki
wodnej);
−
efektywna ochrona przed powodzią i suszą;
−
integracja gospodarki wodnej z gospodarką leśną poprzez planowanie przestrzenne,
przede wszystkim w celu zwiększenia naturalnej retencji wód oraz zmniejszenia
zagrożenia powodziowego;
wzmacnianie instrumentów ekonomicznych dotyczących gospodarki wodnej,
wdrożenie systemu zapewniającego pełen zwrot kosztów usług wodnych.
Wprowadzenie rozwiązań zapewniających stabilne finansowanie gospodarki
wodnej. Dążenie do samofinansowania gospodarki wodnej,
wdrożenie systemu informatycznego katastru wodnego,
tworzenie warunków do szerokiego korzystania z wód (rekreacja, energetyka,
żegluga) przy niepogarszaniu ich jakości, modernizacja i rozwój śródlądowych
dróg wodnych,
właściwe utrzymanie wód i urządzeń wodnych,
wyznaczanie obszarów zalewowych,
budowa zbiorników i stopni wodnych, zwłaszcza na obszarach o znacznym
zagrożeniu powodzią i suszą w harmonii z wymaganiami ochrony różnorodności
biologicznej i przyrody. Modernizacja systemu melioracji wodnych,
rozwój małej retencji,
odbudowa flotylli lodołamaczy,
implementacja dyrektywy w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania
nim.
Priorytet 4. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony
zdrowia mieszkańców Polski
str. 275
Zadania:
−
osiągnięcie dobrego stanu krajowych wód powierzchniowych i podziemnych;
realizacja inwestycji wskazanych w Krajowym programie oczyszczania ścieków
komunalnych (budowa, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków
i systemów kanalizacji zbiorczej),
wspieranie
budowy
indywidualnych
systemów
oczyszczania
ścieków,
w miejscach gdzie jest niemożliwa lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa
sieci kanalizacyjnej,
intensyfikacja
działań
odprowadzaniu
kontrolnych
nieoczyszczonych
przeciwdziałanie
mających
ścieków
nieprawidłowościom
na
celu
komunalnych
w
przeciwdziałanie
do
wód
odprowadzaniu
oraz
ścieków
przemysłowych, w tym weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych,
wspieranie budowy szczelnych zbiorników na gnojowicę i/lub gnojówkę oraz płyt
obornikowych w gospodarstwach rolnych prowadzących hodowlę i chów
zwierząt,
wspieranie działań inwestycyjnych, mających na celu ograniczenie i eliminację
ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych w ściekach do środowiska wodnego,
a w szczególności substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego,
opracowanie
działań
wodno – środowiskowych
w
celu
przeciwdziałania
zanieczyszczeniu wody poszczególnymi substancjami priorytetowymi, w tym
zmniejszanie zawartości substancji priorytetowych w wodach, zaprzestanie lub
eliminacja zrzutów, emisji i strat tych substancji,
wspieranie działań mających na celu poprawę jakości wody przeznaczonej do
spożycia, w tym budowa lub modernizacja stacji uzdatniania wody i sieci
wodociągowych,
rozwój sieci monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych i jej
dostosowanie do wymagań wspólnotowych,
zapewnienie stabilnego finansowania prac rozwojowych i monitoringu,
kontynuacja zmian organizacyjnych i instytucjonalnych mających na celu
wzmocnienie ochrony wód w Polsce i pełne dostosowanie instytucjonalne
i proceduralne do systemu europejskiego,
realizacja prac planistycznych niezbędnych dla wdrożenia wymagań Ramowej
Dyrektywy Wodnej,
rozwój współpracy ze wszystkimi instytucjami wpływającymi na jakość wód,
wspieranie edukacji ekologicznej w zakresie racjonalnej gospodarki wodami i jej
ochrony przed zanieczyszczeniem,
str. 276
współpraca z resortem rolnictwa w zakresie wdrażania dobrych praktyk
rolniczych, niezbędnych dla skutecznej ochrony wód przed zanieczyszczeniem
obszarowym
oraz
przygotowywania
i
wdrażania
programów
wodno –
środowiskowych,
prowadzenie prac mających na celu zagwarantowanie odpowiednich środków
finansowych na działania w zakresie ochrony wód, w tym analiz możliwości
wdrożenia nowych instrumentów ekonomicznych oraz określania efektywności
kosztowej działań objętych programem wodno środowiskowym,
współpraca z krajami ościennymi w zakresie ochrony wód granicznych przed
zanieczyszczeniami awaryjnymi,
ratyfikacja przez Polskę Protokołu ds. Wody i Zdrowia do Konwencji o Ochronie
i Wykorzystaniu Wód Transgranicznych i Jezior Międzynarodowych.
3.2.6. Krajowy Program Zwiększania Lesistości
Krajowy program zwiększania lesistości jest modyfikacją KPZL, który został opracowany
w 1993 r. przez Zakład Badań i Systemu Informacji Przestrzennych Instytutu Badawczego
Leśnictwa, na zlecenie i przy współudziale Departamentu Leśnictwa ówczesnego
Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Program ten został
zaakceptowany do realizacji przez Radę Ministrów RP w dniu 23 czerwca 1995 r., jednak nie
stał się programem rządowym, gdyż nie zagwarantowano środków na jego realizację,
w perspektywie wieloletniej. Realizacja KPZL, poza bezpośrednim zaangażowaniem
administracji rządowej, wymaga ścisłej współpracy tej administracji z administracją
samorządową, zarówno na szczeblu wojewódzkim, powiatowym, jak i gminnym. Współpraca
ta przejawia się także w zakresie: polityki leśnej i ochrony środowiska, ze szczególnym
uwzględnieniem gospodarowania zasobami wodnymi.
3.2.7. Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej
Założeniem Strategii Rozwoju Energetyki Odnawialnej jest zwiększenie udziału energii
ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo – energetycznym kraju do 7,5 % w 2010 roku
i do 14% w 2020 roku w strukturze użycia nośników pierwotnych. Główną korzyścią rozwoju
energetyki odnawialnej jest poprawa warunków klimatycznych przez redukcje gazów
cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla. Dokument został zatwierdzony przez Sejm
23 sierpnia 2001 roku. Realizacja założonych celów znacznie wpłynie na poprawę
zanieczyszczenia atmosfery dzięki czemu poprawi się jakość wód opadowych, które zasilają
części jednolite wód.
str. 277
3.2.8. Strategia Ochrony i Umiarkowanego Użytkowania Różnorodności Biologicznej
Strategia Ochrony i Umiarkowanego Użytkowania Różnorodności Biologicznej została
zatwierdzona przez Radę Ministrów dnia 26.10.2007 r.
Działania operacyjne wskazane w Dziale Gospodarka Wodna oraz dotyczące
jednolitych części wód obejmują:
−
utworzenie warunków na rzecz minimalizowania zanieczyszczeń wód, powietrza
i gleb, negatywnie oddziałujących na stan różnorodności biologicznej;
−
wzmocnienie działań na rzecz osiągnięcia i utrzymania dobrego stanu wód, a także
ekosystemów wodnych i od wód zależnych, w tym utrzymania wszędzie tam, gdzie
jest to możliwe, naturalnego lub zbliżonego do naturalnego charakteru rzek i ich
dolin;
−
odtworzenie ciągłości ekologicznej rzek;
−
zintensyfikowanie działań na rzecz podnoszenia świadomości rybaków, producentów
ryb i wędkarzy w zakresie ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności
biologicznej;
−
zintensyfikowanie działań na rzecz rozwoju i wdrażania technologii produkcyjnych
sprzyjających zachowaniu różnorodności biologicznej, poprzez minimalizację
zanieczyszczeń środowiska, w tym szczególnie mających wpływ na eutrofizację
i zakwaszenie ekosystemów lądowych i wodnych;
−
poprawa stanu najcenniejszych – zniszczonych ekosystemów, w tym dolin rzecznych
i obszarów wodno – błotnych i leśnych;
−
zintensyfikowanie działań na rzecz minimalizacji zanieczyszczeń środowiska, w tym
szczególnie mających wpływ na eutrofizację i zakwaszenie ekosystemów lądowych
i wodnych.
3.2.9. Strategia Ochrony Obszarów Wodno – Błotnych w Polsce
Strategia Ochrony Obszarów Wodno – Błotnych w Polsce to dokument będący
instrumentem ochrony obszarów wodno – błotnych. Strategia ta oparta jest na konwencji
Ramsar z 1975 roku, która ma charakter międzynarodowej współpracy w zakresie ochrony
i utrzymania obszarów określonych jako „wodno – błotne”.
W Polsce realizowanych jest szereg zadań, które w pośredni lub bezpośredni sposób
nakierowane są na ochronę obszarów wodno – błotnych. Szczególne nasilenie tych działań
ma związek z wdrażaniem prawodawstwa Unii Europejskiej, w tym zwłaszcza Ramowej
Dyrektywy Wodnej. Wśród nich należy wyróżnić:
−
wdrażanie zasad gospodarki zasobami wodnymi na poziomie zlewni, poprawa
retencji kraju;
str. 278
−
wypracowanie zasad "proekologicznego zabezpieczenia przeciwpowodziowego"
i zagospodarowania dolin rzecznych, w tym regulacji rzek;
−
wypracowanie strategii alokacji środków na regulacje i utrzymanie cieków,
uwzględniającej potrzeby ochrony przyrody i gospodarki, z pozostawieniem części
cieków do naturalnej dynamiki;
−
rygorystyczne wdrożenie zasady budowy przepławek dla ryb we wszystkich nowych
i remontowanych obiektach przegradzających cieki oraz uzupełnienie przepławek
w obiektach istniejących.
3.2.10. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko zgodnie z Narodowymi Strategicznymi
Ramami Odniesienia (NSRO), zatwierdzonymi w dniu 7 maja 2007 r. przez Komisję
Europejską, stanowi jeden z programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem
do osiągnięcia założonych w nich celów przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności
i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Cechą charakterystyczną PO Infrastruktura
i Środowisko jest integralne ujęcie problematyki podstawowej infrastruktury, która obejmuje
infrastrukturę techniczną i zasadnicze elementy infrastruktury społecznej.
Działania zawiązane z ochroną środowiska, przewidziane w PO są spójne z zadaniami
zawartymi w PGW dla dorzeczy głównie poprzez wspieranie projektów z zakresu gospodarki
wodno – ściekowej oraz poprzez optymalne wykorzystywanie alternatywnych źródeł energii
odnawialnych w tym energii wodnej.
3.2.11. Regionalne Programy Operacyjne na lata 2007 – 2013
Bezpośrednią podstawą prawną do opracowania, wdrażania i realizacji Regionalnych
Programów Operacyjnych jest ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju (Dz. U. z 2006 r. Nr 227, poz. 1658). Regionalne Programy tworzone są
na poziomie województw i dzięki nim możliwe jest efektywniejsze rozwiązywanie
najważniejszych potrzeb poszczególnych regionów. Ponadto opisywane dokumenty wskazują
cele oraz priorytetowe osie rozwoju, których realizacja przyczynia się do zmniejszenia różnic
w poziomie rozwoju poszczególnych województw Polski w stosunku do reszty kraju.
Realizacja celów oraz osi rozwoju prowadzi także do podniesienia konkurencyjności
gospodarczej regionów, zapewnienia większej spójności społecznej, ekonomicznej
i przestrzennej regionu.
Cele operacyjne dotyczące jednolitych części wód pokrywają się w przeważającym
zakresie z celami PGW i zawarte są w Osi Priorytetowej – Rozwój infrastruktury ochrony
środowiska i energetycznej. Należą do niej działania:
str. 279
−
racjonalizacja gospodarki w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków
komunalnych i przemysłowych – budowa nowych i modernizacja istniejących
oczyszczalni ścieków i sieci wodno – ściekowej (również w aglomeracjach poniżej
15 tys. RLM);
−
racjonalizacja zaopatrzenia w wodę – budowa i przebudowa urządzeń do uzdatniania
wody do celów socjalno – bytowych; budowa nowych oraz modernizacja istniejących
linii wodociągowych;
−
zwiększenie retencji i minimalizacji skutków ekstremalnych zjawisk klimatycznych
(powodzi i suszy):
przedsięwzięcia
mające
na
celu
naturalne
spowolnienie
spływu
wód
i podniesienie poziomu ich retencji (np. poprzez przywracanie obszarów
zalewowych
i
obszarów
podmokłych)
oraz
modernizację
istniejącej
infrastruktury;
przedsięwzięcia ukierunkowane na m.in. zwiększanie naturalnej retencji wód
oraz renaturalizacji zniszczonych niewłaściwymi regulacjami cieków wodnych;
budowa nowych lub przebudowa istniejących urządzeń małej retencji, stacji
pomp i stopni wodnych;
przebudowa
istniejących
wałów
przeciwpowodziowych
oraz
regulacja
i utrzymanie cieków wodnych w sposób uwzględniający potrzeby ochrony
przyrody;
budowa, rozbudowa lub przebudowa systemów odbioru, odprowadzania
i oczyszczania wód opadowych i roztopowych.
3.2.12. Strategia Gospodarki wodnej 2005
Strategia Gospodarki wodnej 2005 określa podstawowe kierunki i zasady działania
umożliwiające realizację idei trwałego i zrównoważonego rozwoju w gospodarowaniu
zasobami wodnymi w Polsce. Cel ten ma być osiągnięty przez zbudowanie sprawnie
działającego systemu, który wykorzystując mechanizmy prawne oraz instrumenty
ekonomiczne, będzie zapewniał utrzymanie dobrego stanu wód, a w szczególności
ekosystemów wodnych i od wody zależnych, pozwalał na zaspokojenie uzasadnionych
potrzeb wodnych, zwiększał bezpieczeństwo powodziowe kraju i chronił go przed skutkami
suszy. Dokument został zatwierdzony 13 września 2005 roku.
Swoje odzwierciedlenie w planach gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry
znajdują następujące działania:
−
zaspokojenie uzasadnionych potrzeb wodnych ludności i gospodarki przy
poszanowaniu zasad zrównoważonego użytkowania wód;
str. 280
−
osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód, a w szczególności ekosystemów
wodnych i od wody zależnych;
−
podniesienie skuteczności ochrony przed powodzią i skutkami suszy.
3.2.13. Projekt Narodowej Strategii Gospodarowania Wodami 2030 z uwzględnieniem
etapu 2015
Celem nadrzędnym NSGW jest kształtowanie rozwiązań prawnych, organizacyjnych,
finansowych i technicznych w gospodarowaniu wodami, umożliwiających trwały
i zrównoważony społeczno – gospodarczy rozwój kraju, z uwzględnieniem przewidywanych
zmian klimatu.
Celami strategicznymi są:
−
osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód i związanych z nimi
ekosystemów;
−
zaspokojenie potrzeb ludności w zakresie zaopatrzenia w wodę do picia i dla celów
sanitarnych;
−
zaspokojenie społecznie i ekonomiczne uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki;
−
podniesienie skuteczności ochrony ludności i gospodarki w sytuacjach kryzysowych.
Cele strategiczne gospodarowania wodami uwzględniają konieczność adaptacji do
zmian klimatycznych, wzrastające ryzyko występowania gwałtownych zjawisk pogodowych,
możliwości
tkwiące
w zagospodarowaniu
w
polityce
przestrzennym
oszczędzania
w
wody
kontekście
oraz
ewentualne
ograniczania
alokacji
zmiany
zasobów
w przestrzeni.
3.2.14. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych wraz z aktualizacjami
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych wraz z aktualizacjami zawiera
działania które wynikają z ustaleń Traktatu Akcesyjnego Polski do UE. Zadania podzielono
wg terminu ich realizacji, tj. do końca 2005 r., 2010 r., 2013 r. oraz do roku 2015, który jest
kluczowy jeśli chodzi o wykonanie celów środowiskowych RDW zapisanych także w planie
gospodarowania wodami dla dorzecza Odry.
Zgodnie z Programem dobrą jakość wód mają zagwarantować następujące działania
inwestycyjne w zakresie gospodarki wodno – ściekowej.:
−
do roku 2005 realizacja 442 zadań w zakresie budowy, rozbudowy lub modernizacji
oczyszczalni ścieków oraz 3006,6 km sieci kanalizacyjnej;
−
oczyszczalni ścieków oraz 3754 km sieci kanalizacyjnej;
str. 281
−
oczyszczalni ścieków oraz 8206,8 km sieci kanalizacyjnej;
−
oczyszczalni ścieków oraz 6034,6 km sieci kanalizacyjnej.
3.2.15. Program dla Odry 2006
Program dla Odry 2006 został uchwalony ustawą z dnia 6 lipca 2006 o ustanowieniu
programu wieloletniego „Program dla Odry – 2006”.
W ramach Programu przewiduje się działania:
−
utworzenie biernego i czynnego systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego;
−
ochrony środowiska przyrodniczego i spójna z PGW ochrona czystości wód;
−
likwidacji szkód powodziowych;
−
prewencyjnego zagospodarowania przestrzennego oraz renaturyzacji ekosystemów;
−
utrzymania i rozwoju żeglugi śródlądowej;
−
energetycznego wykorzystania rzek.
3.2.16. Program działań przeciwpowodziowych w dorzeczu Odry
To dokument zatwierdzony w 2004 r. będący fundamentem polityki ochrony przed
powodzią w dorzeczu Odry z uwzględnieniem zrównoważonego rozwoju. W tym celu
wspólną politykę podjęły państwa nadodrzańskie: Republika Czeska, Rzeczypospolita Polska
i Republika Federacji Niemiec oraz Komisja Europejska. Realizację następujących założeń
planu przewiduje się na rok 2030:
−
minimalizację ryzyka powodziowego dla ludności zamieszkującej dorzecze Odry;
−
monitoring zdarzeń powodziowych;
−
zmniejszenie zanieczyszczeń wód spowodowanych przez powodzie.
Realizacja powyższych zadań znacznie ułatwi osiągniecie głównego celu Ramowej dyrektywy
wodnej – jakim jest poprawa jakości wód do roku 2015.
3.2.17. Regionalne dokumenty o charakterze planistycznym i rozwojowym
3.2.17.1. Wojewódzkie strategie rozwoju
Strategie rozwoju dla poszczególnych województw są istotnymi dokumentami
przygotowywanymi przez samorządy województw. W dokumentach tych określone są cele
i działania służące przełamywaniu strukturalnych problemów gospodarczych i społecznych
oraz podnoszeniu konkurencyjności regionów. Obowiązek opracowania strategii został
nałożony na województwa w ustawie z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa.
W wojewódzkich strategiach zawarte są priorytety oraz kierunki działań dotyczące
gospodarki wodnej wspomagające uzyskanie celów zawartych w PGW dla dorzecza Odry.
str. 282
−
zwiększenie retencji sztucznej i naturalnej, zmniejszenie zagrożenia powodziowego –
budowa i modernizacja obwałowań; budowa zbiorników „małej retencji”; budowa
dużych wielofunkcyjnych zbiorników retencyjnych; regulacja rzek i potoków;
melioracje szczegółowe (drenowania i rowy melioracyjne); ogólnodostępny monitoring
poboru wód podziemnych;
−
zmniejszenie
ilości
nie
oczyszczonych
ścieków
odprowadzanych
do
wód
powierzchniowych i podziemnych – zwiększenie ilości obiektów podłączonych do
kanalizacji sanitarnej, odprowadzającej ścieki sanitarne do oczyszczalni ścieków;
−
rozwój komunalnych systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków, w tym
szczególnie na obszarach wiejskich – tworzenie warunków dla budowy przydomowych
oczyszczalni
ścieków
na
terenach
o
rozproszonej
zabudowie;
promowanie
biologicznego oczyszczania ścieków;
−
stworzenie możliwości dostępu do dobrej jakościowo i wystarczającej ilościowo wody
do
celów
bytowo – gospodarczych
i
przemysłowych,
budowa,
rozbudowa
i modernizacja komunalnych systemów zaopatrzenia w wodę;
−
zmniejszenie udziału wód pozaklasowych w badanych wodach powierzchniowych (%);
−
wzrost udziału wód I klasy w badanych wodach podziemnych (%);
−
zmniejszenie zanieczyszczeń obszarowych pochodzących z rolnictwa.
3.2.17.2. Wojewódzkie programy ochrony środowiska
Wojewódzkie programy ochrony środowiska zatwierdzane przez Sejmik Województwa
realizują politykę ekologiczną państwa na szczeblu województwa. Zawierają ocenę
aktualnego stanu środowiska na danym terenie i wskazują kierunki działań mające na celu
poprawę środowiska, ochronę przyrody, wzrost wiedzy ekologicznej, zrównoważone
wykorzystanie materiałów wody i energii oraz rozwój proekologicznych form działalności
gospodarczej.
Główny cel ekologiczny przewidziany do spełnienia w wojewódzkich programach
ochrony środowiska to zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód, racjonalizacja
wykorzystania zasobów wód w zlewniach, ochrona przed powodzią i suszą oraz
racjonalizacja gospodarki ściekowej.
Główne działania, które w znacznym zakresie znalazły się także w PGW dla Odry
przewidują:
−
osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wszystkich rodzajów wód pod względem
jakościowym i ilościowym,
−
wdrażanie systemu zarządzania zasobami wodnymi,
−
opracowanie planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy,
−
budowa i modernizacja systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego,
str. 283
−
weryfikacja obszarów zagrożonych niebezpieczeństwem powodzi,
−
uporządkowanie gospodarki ściekowej – budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków
oraz systemów kanalizacji zbiorczej,
−
opracowanie i wdrażanie programu małej retencji dla potrzeb województwa wraz
z rozbudową systemu małej retencji,
−
monitorowanie stanu wód,
−
optymalizacja zużycia wody,
−
wprowadzenie zintegrowanego systemu informacyjnego o sposobie gospodarowania
zasobami wodnymi na obszarze województwa,
−
ograniczenie spływu zanieczyszczeń powierzchniowych z rolnictwa.
3.2.17.3. Wojewódzkie plany gospodarki odpadami
Plany gospodarki odpadami są integralnymi częściami programów ochrony środowiska.
Są sporządzane przez zarządy województw. Dokumenty te aktualizowane są nie rzadziej niż
co 4 lata. Określają szczegółowo stan oraz strategie gospodarki odpadami na terenie danego
województwa.
Właściwa gospodarka odpadami powinna być ukierunkowana na zapobieganie
powstawania odpadów oraz recykling. Tylko duży odsetek odzyskanych surowców
ze strumienia śmieci oraz właściwe składowanie, czy też zastosowanie termicznej utylizacji
odpadów, pozwoli wykazać efekt ekologiczny także w zakresie oddziaływania składowisk
odpadów na hydrosferę. Takie działanie ograniczy zanieczyszczanie wód i skumuluje się
z innymi działaniami zmierzającymi do przywrócenia dobrej jakości polskich wód.
3.2.17.4. Wojewódzkie programy udrażniania rzek
Wojewódzkie programy udrażniania rzek uchwalane są przez Sejmik Województwa
i mają na celu przywrócenie ciągłości biologicznej rzek, zakłóconej przez obiekty
hydrotechniczne piętrzące wodę. Następstwem przerwania ciągłości rzek jest ograniczenie
możliwości przemieszczania sie ryb i innych organizmów wodnych, co prowadzi do
zmniejszania sie ich różnorodności. Problem te został zauważony także w PGW dla Odry.
Głównym celem wojewódzkich programów udrażniania rzek jest wskazanie cieków,
których biologiczna ciągłość jest zakłócona w wyniku zmiany stosunków wodnych oraz
budowa przepławek przyczyniających się do renaturyzacji rzek i przywróceniu im funkcji
ekologicznych. Do udrożnienia zakwalifikowano przede wszystkim budowle stale piętrzące
wodę przez cały rok. Programy zawierają priorytety w zakresie kolejności udrożniania rzek,
oraz określają działania zmierzające do poprawy istniejącej sytuacji wędrówki ryb oraz tarła
w rzekach. Poszczególne etapy realizacji przepławek ustalono pod kątem wymagań
siedliskowych ryb.
str. 284
3.2.17.5. Programy małej retencji
Programy małej retencji dla obszarów województw zatwierdzone przez Sejmik
Województwa mają na celu zwiększenie retencji wodnej, złagodzenie suszy poprzez
odbudowę i modernizacje urządzeń piętrzących oraz budowę zbiorników retencyjnych.
Podstawowym zdaniem zbiorników małej retencji oprócz retencji wody jest ochrona
przeciwpowodziowa terenów poniżej zbiornika wraz z wyrównaniem przepływów oraz
zaopatrzenie w wodę dla celów gospodarczych i rolniczych. Dodatkowo programy mają na
celu poprawę stosunków wodnych na obszarach przyrodniczo cennych oraz ochronę siedlisk
hydrogennych: bagien, torfowisk i mokradeł. W celu zatrzymania wody w tych środowiskach
buduje i modernizuje się małe budowle piętrzące.
−
w województwie łódzkim – do budowy przewidziano 343 zbiorniki małej retencji w tym
192 obiekty o powierzchni mniejszej od 5 ha oraz 151 obiektów, których powierzchnia
wynosi powyżej 5 ha,
−
w województwie pomorskim – wykonanie 120 obiektów na rzekach: Brda, Wda,
Wierzyca, Motława, Radunia, Łupawa, Słupia, Łeba, Reda, Piaśnica, Czarna Wda,
Płutnica, rzeki wpływające do Bałtyku, Gwda, Wieprza, Niechwaszcz, Mlusino, Czarna
Struga, Nogat;
−
w województwie śląskim – do realizacji przewidziano 92 obiekty małej retencji
−
w województwie małopolskim – do realizacji przewidziano budowę 64 zbiorników
małej retencji oraz 4 poldery;
−
w województwie kujawsko – pomorskim – do realizacji przewidziano następujące ilości
obiektów małej retencji:
−
budowle piętrzące na ciekach – 83 szt.;
podpiętrzenie jezior – 70 szt.;
w województwie zachodniopomorskim – do realizacji przewidziano następujące
obiekty małej retencji:
−
−
zbiorniki dolinowe w okresie 2007 – 2015 – 12 szt.;
podpiętrzanie (stabilizowanie) jezior w okresie 2007 – 2015 – 19 szt.;
jeziora oraz stawy wiejskie i rybne w okresie realizacji programu – 13 szt.;
w województwie dolnośląskim – do realizacji przewidziano:
zbiorniki zaporowe – 21 szt.;
retencja korytowa (jazy i zastawki) – 305 szt.;
małe zbiorniki wodne – 96 szt.;
zbiorniki środleśne – 53 szt.;
stawy rybne – 199 szt.;
w województwie opolskim – do rozbudowy przewidziano 39 zbiorników sztucznej
retencji wody;
str. 285
−
w województwie wielkopolskim – do realizacji przewidziano następujące obiekty:
zbiorniki dolinowe – 62 szt.;
zbiorniki jeziorowe – podpiętrzane oraz stabilizowane jeziora – 48 szt.;
budowle piętrzące (retencja korytowa) – 229 szt.
Problematykę zwiększenia retencji w pewnym zakresie porusza także Plan gospodarowania
wodami dla dorzecza Odry.
3.2.17.6. Plan ochrony parku narodowego
To dokument planistyczny uchwalany indywidualnie dla każdego parku narodowego na
okres 20 lat w drodze rozporządzenia Ministra właściwego do spraw środowiska wydanego
w terminie 6 miesięcy od momentu złożenia projektu planu przez dyrektora parku
narodowego.
Działania w stosunku do ekosystemów wodnych powiązane z działaniami zawartymi w
PGW dla Odry przewidują:
−
ograniczanie nadmiernego odpływu wód;
−
eliminowanie dopływu zanieczyszczonych wód w tym ścieków;
−
likwidacje zanieczyszczeń antropogenicznych;
−
odtwarzanie terenów podmokłych i przywrócenie naturalnego biegu ciekom
wodnym;
−
minimalizację poboru wód powierzchniowych i podziemnych.
3.2.17.7. Plan ochrony parku krajobrazowego
Plan
ochrony
parku
krajobrazowego
to
dokument
planistyczny
uchwalany
indywidualnie dla każdego parku krajobrazowego na okres 20 lat w drodze rozporządzenia
właściwego wojewody wydanego w terminie 6 miesięcy od momentu otrzymania projektu
planu. W zakresie ochrony wód plan ochrony parku krajobrazowego podobnie jak PGW dla
dorzecza przewiduje:
−
zwiększenie retencji terenu;
−
zachowanie naturalnego charakteru cieków wodnych;
−
przywracanie dobrego stanu ekologicznego wód;
−
gospodarowanie zasobami wodnymi w sposób uwzględniający potrzeby
ekosystemów wodnych.
3.2.17.8. Plan ochrony rezerwatu przyrody
Plan ochrony rezerwatu przyrody przygotowywany jest przez organ, który uznał dany
obszar za rezerwat przyrody lub, po konsultacji z tym organem, organ zarządzający bądź
sprawujący nadzór nad rezerwatem. Projekt planu po złożeniu do właściwego Wojewody
str. 286
nabiera mocy prawnej na mocy wydanego rozporządzenia. Plan wymaga aktualizacji
po okresie 20 lat.
Zawarte w nich zabiegi w stosunku do ekosystemów wodnych są bliźniacze do działań
w obszarach parków narodowych oraz działań zaproponowanych w PGW dla dorzecza
i przewidują m.in:
−
ograniczanie nadmiernego odpływu wód;
−
eliminowanie dopływu zanieczyszczonych wód w tym ścieków;
−
likwidacje zanieczyszczeń antropogenicznych;
−
odtwarzanie terenów podmokłych i przywrócenie naturalnego biegu ciekom
wodnym;
−
minimalizację poboru wód powierzchniowych i podziemnych.
3.3. ANALIZA I OCENA PROJEKTU PLANU Z PUNKTU WIDZENIA
CELÓW OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONYCH NA
SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM
STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU UNII EUROPEJSKIEJ (STRATEGIA GOETEBORSKA)
Strategia Goeteborska jest dokumentem stanowiącym istotny element osiągania
celów zrównoważonego rozwoju w skali Unii Europejskiej. Celem jest utrzymanie pełnej
różnorodności form życia na Ziemi oraz rozpowszechnianie zrównoważonej produkcji
i konsumpcji, aby rozdzielić zależność pomiędzy wzrostem gospodarczym, a degradacją
środowiska. Cel ten ma być realizowany poprzez między innymi odnawianie zdegradowanych
ekosystemów morskich do 2015 r. oraz unikanie nadmiernego wykorzystania odnawialnych
zasobów naturalnych (np. zasoby rybne). Założeniem strategii jest poprawa zarządzania w
sektorze rybackim, zapewnienie zrównoważonego rybactwa oraz utrzymania zdrowych
ekosystemów morskich w skali UE i globalnej.
Strategia Goeteborska uzupełnia Strategię Lizbońską o nowy element związany
z ochroną środowiska i osiąganiem zrównoważonego i trwałego rozwoju.
Ogólnymi celami Strategii Goeteborskiej są:
−
ograniczenie zmian klimatycznych;
−
wzrost bezpieczeństwa zdrowotnego;
−
gospodarowanie zasobami naturalnymi w sposób odpowiedzialny;
−
usprawnienie systemu transportowego i gospodarowania przestrzenią.
W czerwcu 2006 r. Rada Europejska w Brukseli uzgodniła odnowioną Europejską
Strategię Zrównoważonego Rozwoju związaną ze zrównoważeniem wzrostu gospodarczego
i wysokiej stopy życia z ochroną środowiska naturalnego. Odnowiona strategia polega na
str. 287
poprawie dobrobytu ludzkości poprzez działanie w czterech obszarach (http://ec.europa.eu)
tj.:
−
ochrona
środowiska
naturalnego:
rozwój
gospodarczy
bez
niszczenia
środowiska;
−
sprawiedliwość i spójność społeczna: tworzenie demokratycznego społeczeństwa
dającego każdemu jednakowe szanse rozwoju;
−
dobrobyt gospodarczy: pełne zatrudnienie oraz stabilna praca;
−
wypełnianie
obowiązków
na
arenie
międzynarodowej:
ogólnoświatowa
współpraca, a szczególnie pomoc krajom rozwijającym się w celu osiągnięcia
zrównoważonego rozwoju na całym świecie.
W odnowionej Strategii przedstawiane są propozycje działań, w celu zmiany sposobu
zachowania ludzi oraz zapewnieniu konwergencji wszystkich programów:
−
ustalenie docelowego udziału energii odnawialnej oraz ograniczenie gazów
cieplarnianych;
−
ograniczenie zanieczyszczeń – zrównoważony transport;
−
zrównoważona konsumpcja poprzez wdrażanie Planu Działania na rzecz
Technologii dla Środowiska (ETAP);
−
zarządzanie
zasobami
naturalnymi
poprzez
powstrzymanie
utraty
bioróżnorodności oraz lepszą gospodarkę powietrzem, wodą, ziemią, lasami
oraz zasobami rybnymi;
−
zdrowie publiczne;
−
pomoc zagrożonym grupom (osoby starsze);
−
zrównoważony rozwój – ogólnym celem polityki zagranicznej Unii.
Oceniając cele PGW można stwierdzić zgodność zamierzeń zawartych w projekcie
planu z celami Strategii Goeteborskiej. Realizacja działań przedstawionych w projekcie PGW
ma zapewnić poprawę jakości wszystkich wód oraz poprawę stanu całego środowiska
wodnego. Działania te ujęto w grupy zadań takich jak np.: działania organizacyjno – prawne
i edukacyjne, co zatem odzwierciedla działania Strategii Goeteborskiej zaproponowane jako:
„działania, w celu zmiany sposobu zachowania ludzi oraz zapewnieniu konwergencji
wszystkich programów (…) zarządzania zasobami naturalnymi poprzez powstrzymanie utraty
bioróżnorodności oraz lepszą gospodarkę powietrzem, wodą, ziemią, lasami oraz zasobami
rybnymi”.
str. 288
VI PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ ŚRODOWISKA UNII EUROPEJSKIEJ 2002 – 2012
VI Program wprowadziła decyzja 1600/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 22 lipca 2002 r. ustanawiająca szósty wspólnotowy program działań w zakresie
środowiska naturalnego. Program ten precyzuje cztery główne i priorytetowe obszary
związane z ochroną środowiska tj.:
−
przeciwdziałania zmianie klimatu (Priorytet 1);
−
działania w sprawie przyrody i różnorodności biologicznej (Priorytet 2);
−
działania w sprawie środowiska naturalnego, zdrowia i jakości życia (Priorytet 3);
−
zrównoważonego wykorzystania gospodarki zasobami naturalnymi i odpadami
(Priorytet 4).
Zgodnie z Priorytetem 2. Przyroda i różnorodność biologiczna wyznaczone zostały
następujące cele:
−
powstrzymanie zmniejszania się różnorodności biologicznej do 2010 r.,
−
ochrona i właściwe odtwarzanie przyrody i różnorodności biologicznej po
uszkodzeniach spowodowanych przez zanieczyszczenia;
−
ochrona, właściwe odtwarzanie i zrównoważone wykorzystywanie środowiska
morskiego, wybrzeży i terenów podmokłych;
−
ochrona i właściwe odtwarzanie obszarów o znacznej wartości krajobrazowej
włączając obszary uprawiane, jak również obszary delikatne;
−
ochrona gatunków i siedlisk, ze szczególnym naciskiem na zapobieganie
fragmentacji siedlisk;
−
promowanie zrównoważonego użytkowania gleby, ze szczególnym naciskiem na
zapobieganie
erozji,
zapobieganie
obniżaniu
jakości,
zanieczyszczeniom
i pustynnieniu.
Zgodnie z Priorytetem 3. Środowisko i zdrowie oraz jakość życia wyznaczone zostały
następujące cele:
−
osiągnięcie lepszego zrozumienia zagrożeń dla środowiska i zdrowia ludzkiego;
−
przyczynienie się do lepszej jakości życia poprzez zintegrowane podejście
koncentrujące się na obszarach miejskich;
−
doprowadzenie do roku 2020 do takiej sytuacji, że substancje chemiczne będą
produkowane i wykorzystywane w sposób, który nie prowadzi do znaczącego
ujemnego wpływu na zdrowie i środowisko;
−
zastąpienie
niebezpiecznych
substancji
chemicznych
przez
substancje
bezpieczniejsze lub bezpieczniejsze technologie alternatywne niewymagające
stosowania substancji chemicznych;
−
zmniejszenie wpływu pestycydów na zdrowie ludzkie i na środowisko naturalne;
str. 289
−
osiągnięcie takiej jakości wód gruntowych i powierzchniowych, która
gwarantowałaby brak znaczących ujemnych wpływów i zagrożeń oraz
osiągnięcie zrównoważonych poziomów wykorzystywania zasobów morskich;
−
osiągnięcie takich poziomów jakości powietrza, które nie miałyby ujemnych
wpływów i nie niosłyby ze sobą zagrożeń;
−
znaczne zmniejszenie liczby ludzi regularnie dotkniętych długoterminowymi
średnimi poziomami hałasu (wynikającego z ruchu).
Ponadto działania w zakresie:
−
wzmocnienia programów badawczych i ekspertyz naukowych Wspólnoty
substancji chemicznych, pestycydów;
−
zrównoważonego wykorzystywania i osiągnięcia wysokiej jakości wody; hałasu;
środowiska miejskiego.
PGW mają stać się narzędziem współczesnej polityki wodnej, zapewniając
zaspokajanie potrzeb człowieka i gospodarki w wodę. Wdrożenie zaproponowanych działań
zamierzających do osiągnięcia dobrego stanu wód umożliwią realizację założeń zawartych
w VI Programie, poprzez dążenie do zrównoważonego wykorzystania i osiągnięcia wysokiej
jakości wód.
KONWENCJA O OCHRONIE GATUNKÓW DZIKIEJ FLORY I FAUNY EUROPEJSKIEJ ORAZ ICH SIEDLISK, SPORZĄDZONA
W BERNIE DNIA 19 WRZEŚNIA 1979 R.
Celem niniejszej konwencji jest ochrona gatunków dzikiej fauny i flory oraz ich
siedlisk naturalnych, zwłaszcza tych gatunków i siedlisk, których ochrona wymaga
współdziałania kilku państw, oraz wspieranie współdziałania w tym zakresie. Szczególny
nacisk położono na ochronę gatunków zagrożonych i ginących, włączając w to gatunki
wędrowne zagrożone i ginące. Muszą być podjęte niezbędne środki w celu zachowania
populacji dzikiej fauny i flory na poziomie odpowiadającym wymaganiom ekologicznym,
naukowym i kulturowym lub ewentualnie dostosować populacje tych gatunków to tego
poziomu, uwzględniając wymagania gospodarcze i potrzeby rekreacyjne oraz potrzeby
zagrożonych lokalnie podgatunków, odmian lub form. Uwzględniona musi być ochrona
dzikiej fauny i flory w polityce planowania i rozwoju oraz w swych działaniach
ukierunkowanych na ograniczanie zanieczyszczeń. Powinna być także wspierana edukacja
i rozpowszechnianie ogólnych informacji o potrzebie dzikiej flory i fauny oraz ich siedlisk.
Realizacja zadań określony w PGW między innymi ochrona, zachowanie
i przywracanie biotopów i naturalnych siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory jest
całkowicie zgodna z założeniami Konwencji.
str. 290
KONWENCJA O OBSZARACH WODNO – BŁOTNYCH MAJĄCYCH ZNACZENIE MIĘDZYNARODOWE, SZCZEGÓLNIE
JAKO SIEDLISKA PTACTWA WODNEGO (KONWENCJA RAMSARSKA)
Konwencja Ramsarska została sporządzona w miejscowości Ramsar w Iranie 2 lutego
1971 r., Polska ratyfikowała ją w 1978 r.. Konwencja jest umową międzynarodową
określającą zasady wyznaczania trwałej ochrony obszarów wodnych i mokradłowych.
Celem Konwencji jest ochrona i utrzymanie w niezmienionym stanie obszarów
określanych jako "wodno – błotne", zwłaszcza populacje ptaków wodnych zamieszkujących
te tereny lub okresowo w nich przebywające. W rozumieniu konwencji obszary te to
środowiska, gdzie dominującą rolę odgrywa woda. Obszary stanowią tereny bagien, błot,
torfowisk lub zbiorników wodnych – zarówno naturalnych jak i sztucznych, stałych
i okresowych, o wodach stojących lub płynących, słodkich, słonawych lub słonych, wraz
z wodami morskimi, których głębokość podczas odpływu nie przekracza sześciu metrów.
Obszary wodno – błotne z punktu widzenia ekologicznego, botanicznego, zoologicznego,
hydrologicznego itp. a zwłaszcza stanowiące środowisko życia ptaków wodno – błotnych są
umieszczane do „Spisu obszarów wodno – błotnych o znaczeniu międzynarodowym”. Każde
z państw opracowuje i realizuje plany w sposób sprzyjający utrzymaniu obszarów wodno –
błotnych zamieszczonych w Spisie Ramsar. Dodatkowo powinny w miarę możliwości
racjonalnie użytkować inne obszary wodno – błotne znajdujące się na terytorium kraju.
Zobowiązania wynikające dla krajów dotyczą prawie wszystkich aspektów ochrony
mokradeł tj.:
−
uwzględnienia ochrony mokradeł w krajowych politykach i strategiach;
−
kształtowanie systemu prawnego;
−
zasad gospodarowania wodą;
−
zasad planowania, zarządzania i ochrony;
−
edukacji społeczności.
Realizacja zadań określony w PGW mających na celu osiągnięcie dobrego stanu wód
i całego środowiska wodnego, co będzie również sprzyjać zapewnieniu dobrego stanu
obszarów wodno – błotnych (w tym obszarów znajdujących się w spisie Ramsar).
KONWENCJA O RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ
Konwencja o różnorodności biologicznej, podpisana została 5 czerwca 1992 r.
w Rio de Janeiro. Celem konwencji jest ochrona różnorodności biologicznej oraz
zrównoważone użytkowanie jej elementów. Ponadto zgodnie z założeniami niniejszego
dokumentu należy osiągnąć cel związany z uczciwym i sprawiedliwym podziałem korzyści
wynikających z wykorzystania zasobów genetycznych, w tym odpowiedni dostęp do zasobów
genetycznych i odpowiedni transfer właściwych technologii. Zgodnie z Konwencją każda ze
str. 291
stron dokumentu, opracowuje krajowe strategie, plany lub programy dotyczące ochrony
i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej, bądź dostosowuje zgodnie
z tymi założeniami istniejące strategie, plany lub programy.
Realizacja zadań określonych w PGW między innymi ochrona, zachowanie
KONWENCJA HELSIŃSKA O OCHRONIE ŚRODOWISKA MORSKIEGO OBSZARU MORZA BAŁTYCKIEGO
Konwencję o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego
sporządzono w Helsinkach dnia 9 kwietnia 1992 r.. W ramach Konwencji Strony zobowiązały
się:
−
podjęcia indywidualnych bądź wspólnych działań zapobiegających lub eliminujących
zanieczyszczenia w celu popierania odnowy ekologicznej obszaru Morza Bałtyckiego
oraz zachowania równowagi ekologicznej;
−
podjęcia działań zaradczych, w momencie zaistnienia zagrożenia przy wprowadzaniu
substancji lub energii bezpośrednio bądź pośrednio do środowiska morskiego;
−
popierać stosowanie Najlepszej Praktyki Ekologicznej i Najlepszej Dostępnej
Technologii w celu zapobiegania i eliminowania zanieczyszczeń obszaru Morza
Bałtyckiego;
−
stosować zasadę zanieczyszczający płaci;
−
zapewnić pomiary i obliczenia emisji i zrzutów ze źródeł punktowych oraz
rozproszonych do wody i powietrza;
−
dołożyć wszelkich starań, by wykonywanie założeń niniejszej konwencji nie
powodowało transgranicznego zanieczyszczenia na obszarach znajdujących się poza
obszarem Morza Bałtyckiego.
planu z celami Konwencji Helsińskiej. Realizacja działań przedstawionych w projekcie PGW
wodnego, co przyczyni się do ograniczenia ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do wód
Morza.
str. 292
3.4. Ocena zgodności projektu planu z prawem Unii Europejskiej oraz
krajowym
3.4.1. Uwarunkowania prawa Unii Europejskiej
RAMOWA DYREKTYWA WODNA 2000/60/WE
Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października
2000 r. (Dz. U. L 327 z 22.12.2000), tzw. Ramowa Dyrektyw Wodna (RDW) ustanawia ramy
wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej.
Ramowa Dyrektywa Wodna definiuje cele środowiskowe, które mają służyć poprawie
jakości wód tj.:
−
niepogarszanie stanu części wód.
−
osiągnięcie dobrego stan wód: dobry stan ekologiczny i chemiczny dla wód
powierzchniowych, dobry stan chemiczny i ilościowy dla wód podziemnych.
−
spełnienie wymagań specjalnych, zawartych w innych unijnych aktach prawnych
i polskim prawie, w odniesieniu do obszarów chronionych (w tym wrażliwych na
eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych,
narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych,
przeznaczonych do celów rekreacyjnych, do poboru wody dla zaopatrzenia ludności
w wodę przeznaczoną do spożycia, przeznaczonych do ochrony gatunków zwierząt
wodnych o znaczeniu gospodarczym, do ochrony siedlisk lub gatunków, dla których
utrzymanie stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie).
−
zaprzestanie lub stopniowe wyeliminowanie zrzutu substancji priorytetowych do
środowiska lub ograniczone zrzuty tych substancji.
Zgodnie z RDW Polska jest zobowiązana do opracowania planów gospodarowania
wodami na obszarze dorzeczy, które będą uaktualniane co sześć lat.
Opracowany PGW dla obszaru dorzecza Odry stanowi narzędzie dzięki któremu
realizowana będzie polityka określona przez Ramową Dyrektywę Wodną. Gwarantuje ona
ludziom swobodny dostęp do czystej wody pitnej, co w konsekwencji daje możliwość
rozwoju społecznego i gospodarczego przy poszanowaniu zasobów środowiska naturalnego.
Plany gospodarowania wodami zgodnie z RDW oraz ustawą Prawo wodne stanowią
kluczowe narzędzie tzw. polityki wodnej. Mają za zadanie zapewnić rozwój społeczny,
gospodarczy
oraz
środowiskowy.
Jednym
z
najważniejszych
elementów
PGW
są zaproponowane działania, które zostały ujęte w poszczególne grupy działań, z zakresu:
gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa, przemysłu, zagospodarowania przestrzennego
oraz kształtowania stosunków wodnych i ochrony środowiska wodnego oraz działań
organizacyjno – prawnych i edukacyjnych. Realizacja poszczególnych działań ma zapewnić
poprawę jakości wód oraz całego środowiska wodnego z myślą o przyszłych pokoleniach.
str. 293
DYREKTYWA W SPRAWIE OCHRONY WÓD PODZIEMNYCH PRZED ZANIECZYSZCZENIEM I POGARSZANIEM ICH
STANU 2006/118/WE
Dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r.
w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu (Dz.
U. L 372 z 27.12.2006) została uchwalona jako uzupełnienie zapisów RDW w związku
z ochroną wód podziemnych.
Dyrektywa reguluje sposób monitoringu wód podziemnych, określa sposób
identyfikacji znaczących i utrzymujących się trendów wzrostowych zanieczyszczeń oraz
inicjowanie działań mających na celu odwrócenie tych trendów.
Celem dyrektywy jest ustanowienie środków, określonych RDW w celu zapobiegania
i ochrony przed zanieczyszczeniem wód podziemnych. Są to środki obejmujące np.: kryteria
oceny dobrego stanu chemicznego wód podziemnych. Ponadto dyrektywa uzupełnia zawarte
w RDW przepisy zapobiegające wprowadzaniu zanieczyszczeń do wód podziemnych lub
ograniczające je oraz zapobiega pogarszaniu się stanu wszystkich jednolitych części wód
podziemnych.
PGW dla obszaru dorzecza Odry jest zgodny z celami niniejszej dyrektywy. Zakłada
bowiem realizację takich działań jak: określenie dodatkowych punktów monitoringu jakości
wód podziemnych; odizolowanie ognisk zanieczyszczeń; monitoring diagnostyczny dla
potencjalnych ognisk zanieczyszczeń; systematyczna rekultywacja i rewitalizacja terenów
użytkowanych wcześniej jako składowiska; uzupełnienie monitoringu dla eksploatowanych,
wyłączonych z eksploatacji, rekultywowanych i zamkniętych składowisk odpadów oraz
innych instalacji unieszkodliwiania odpadów komunalnych.
DYREKTYWA PTASIA 79/409/EWG
Dyrektywa 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich
ptaków dotyczy ochrony wszystkich gatunków ptaków naturalnie występujących w stanie
dzikim na europejskim terytorium Państw Członkowskich.
Zgodnie z dyrektywą państwa członkowskie podejmą działania w celu zachowania,
utrzymania lub odtworzenia dostatecznego zróżnicowania i obszaru siedlisk dla gatunków
ptaków. Ponadto zachowanie, utrzymanie biotopów i siedlisk realizowane będzie poprzez
(art. 3 Dyrektywy):
− tworzenie obszarów chronionych;
− utrzymywanie i zagospodarowywanie zgodnie z wymaganiami ekologicznymi
siedlisk w strefach chronionych i poza nimi;
− odtwarzanie zniszczonych biotopów;
− tworzenie biotopów.
str. 294
Działania przewidziane w PGW dotyczą prawidłowego gospodarowania na
wyznaczonych obszarach NATURA 2000, do której należą obszary wytyczone zgodnie
z zapisami Dyrektywy 79/409/EWG. Zadania przewidziane do wdrożenia w obszarach
ochrony gatunkowej są tożsame z działaniami wdrażanymi w obszarach siedliskowych,
oczywiście z uwzględnieniem cech charakterystycznych rozpatrywanego obszaru. Realizacja
zadań określony w PGW między innymi ochrona, zachowanie i przywracanie biotopów
i naturalnych siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory jest całkowicie zgodna
z założeniami Dyrektywy 79/409/EWG.
DYREKTYWA SIEDLISKOWA 92/43/EWG
Dyrektywa 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, wskazuje na konieczność stworzenia spójnej
Europejskiej Sieci Ekologicznej specjalnych obszarów ochrony siedlisk naturalnych i siedlisk
gatunków, która pozwoli zachować te siedliska w odpowiednim dla nich stanie lub odtworzyć
właściwe warunki dla uzyskania takiego stanu.
Zgodnie z Dyrektywą 92/43/EWG działania podejmowane, powinny być tak
zaprojektowane, aby zachować siedliska naturalne oraz gatunki dzikiej fauny i flory, ponadto
powinny uwzględniać wymogi gospodarcze, społeczne i kulturalne oraz cechy regionalne
i lokalne.
W niniejszym PGW zostały uwzględnione odpowiednie działania zmierzające do
utrzymania siedlisk we właściwym stanie, w zakresie zagadnień uzależnionych od stanu wód.
Główne działania to: ochrona, zachowanie i przywracanie biotopów i naturalnych siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory; opracowanie i wdrożenie planu ochrony obszaru
prawnie chronionego; ochrona, zachowanie ekosystemów od wód zależnych zgodnie
z planami ochrony obszarów prawnie chronionych; kompleksowa ochrona układu
hydrologicznego poprzez ochronę źródlisk i zapobieganie erozji; tworzenie korytarzy
ekologicznych i stref buforowych.
3.4.2. Uwarunkowania prawa Krajowego
USTAWA PRAWO WODNE
Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019,
z późn. zm.) stanowi podstawowy akt prawny regulujący gospodarowanie wodami w Polsce.
Zgodnie z art. 1.1. ww. ustawy:
− gospodarowanie wodami powinno być realizowane zgodnie z zasadą zrównoważonego
rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochrona zasobów wodnych, korzystanie
z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi;
str. 295
− gospodarowanie
racjonalnego
i
wodami powinno być prowadzone z zachowaniem zasady
całościowego
traktowania
zasobów
wód
powierzchniowych
i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości;
− gospodarowanie wodami powinno uwzględniać zasadę wspólnych interesów i powinno
być realizowane przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód
i przedstawicieli lokalnych społeczności, tak aby uzyskać maksymalne korzyści
społeczne.
Cele i zaproponowane działania z ramach PGW są zgodne z celami przedstawionymi
w Prawie wodnym. Plany gospodarowania wodami zgodnie z RDW oraz ustawą Prawo
wodne stanowią kluczowe narzędzie tzw. polityki wodnej. Mają za zadanie zapewnić rozwój
społeczny, gospodarczy oraz środowiskowy. Jednym z najważniejszych elementów PGW są
zaproponowane działania, które zostały ujęte w poszczególne grupy działań, z zakresu:
gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa, przemysłu, zagospodarowania przestrzennego
oraz kształtowania stosunków wodnych i ochrony środowiska wodnego oraz działań
organizacyjno – prawnych i edukacyjnych. Realizacja poszczególnych działań ma zapewnić
poprawę jakości wód oraz całego środowiska wodnego z myślą o przyszłych pokoleniach.
USTAWA O OCHRONIE PRZYRODY
Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. nr 92, poz. 880) określa cele polegające
między innymi na utrzymaniu stabilności ekosystemów, zachowaniu różnorodności
biologicznej, zapewnieniu ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów wraz z ich
siedliskami oraz ochronie walorów krajobrazowych. Cele te powinny być realizowane między
innymi poprzez obejmowanie zasobów i składników przyrody formami ochrony przyrody,
opracowanie i realizację ustaleń planów ochrony przyrody dla obszarów podlegających
ochronie prawnej, programów ochrony gatunków, realizację krajowej strategii ochrony
i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań,
prowadzenie działalności edukacyjnej, informacyjnej i promocyjnej w dziedzinie ochrony
przyrody.
całkowicie zgodna z założeniami ustawy.
str. 296
4. ANALIZA
I
OCENA
PRZEWIDYWANYCH
ZNACZĄCYCH
ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO I ZABYTKI ZWIĄZANYCH
Z REALIZACJĄ PLANU
4.1. Przewidywana znaczące oddziaływanie
4.1.1. Gleby
Główne założenie uzyskania dobrej jakości wód wymaga kompleksowego działania
w zakresie ograniczenia presji bytowania człowieka na poszczególne komponenty
środowiska. Pomijając problematykę ochrony gleby poprawa czystości w wodach dorzecza
jest niemożliwa. Dlatego zaproponowane działania nie odnoszą się wyłącznie do wód ale
dotyczą w dużej mierze środowiska gruntowo – wodnego. Kategorią działań która
w największym i bezpośrednim stopniu wpłynie na jakość litosfery jest rolnictwo i leśnictwo.
Struktura gleby jest negatywnie dotknięta przez rozwój monokultur rolniczych. Na przykład
ciągła uprawa zboża powoduje obniżenie porowatości, ograniczenie przepuszczalności
i obniżenie ilości wody. Zanieczyszczenie gleb uprawnych następuje wskutek nieumiejętnego
nawożenia mineralnego i nadmiernego stosowania gnojowicy oraz w wyniku używania
pestycydów i retardantów. Właściwa uprawa gleby, stosowanie międzyplonów i wysiewek
ograniczy denudację gleby. Intensywny spływ powierzchniowy bez wnikania wód do gleby,
sprzyjający erozji wodnej, oraz zwiększone parowanie z powierzchni gruntowej, będzie
sukcesywnie zmniejszane poprzez wdrażanie krajowego i wojewódzkich programów –
zwiększenia lesistości co przekładać się będzie na zdolności retencyjne obszaru dorzecza.
Wspieranie zrównoważonego rolnictwa wiąże się z promocją systemów produkcji rolniczej
przeciwdziałających zanieczyszczeniom i erozji gleb, prowadzonych w sposób zgodny
z wymogami naturalnego środowiska. Zakładanie miedz śródpolnych tzw. stref buforowych
także przeciwdziała erozji gruntów ornych i jednocześnie zwiększa ich różnorodność
biologiczną.
Przenawożenie, stosowane przez rolników, którzy nie są świadomi potrzeb swoich
upraw i zawartości substancji nawozowych w glebie, powoduje zwiększenie zanieczyszczenia
środowiska gruntowo – wodnego. W ramach PGW dla dorzecza Odry przewidziano
weryfikacje obszarów szczególnie narażonych OSN i ustalenie nowych. Wymuszają one na
użytkowniku zmianę sposobu gospodarowania ziemią i nawożenia tak by nadwyżka
związków azotowych skumulowanych w glebie nie była wymywana do wód.
Działaniem mogącym negatywnie i bezpośrednio oddziaływać na gleby jest
niewłaściwe zagospodarowanie osadów ściekowych. Ich wartość nawozowa sprawia, że po
odpowiednim przygotowaniu mogą one stanowić przydatny nawóz. W rolnictwie nie mogą
być jednak stosowane osady zawierające substancje toksyczne, szkodliwe dla człowieka,
które akumulują się w glebie i w roślinach. Bez odpowiedniej stabilizacji osadów z uwagi na
str. 297
występowanie dużych ilości metali ciężkich oraz trwałych, toksycznych związków
organicznych stosowanie osadów do użyźniania gleby jest wykluczone. Dopiero
ustabilizowany np. w procesie fermentacji czy kompostowania osad ściekowy staje się
bogatym w substancje organiczne i mineralne, bezpiecznym sanitarnie, komunalnym osadem
ściekowym. Spełnia on wiele istotnych funkcji: reguluje kwaśny odczyn gleb, umożliwia
zachowanie odpowiedniej struktury gleby oraz dostarcza roślinom substancji odżywczych.
W celu ograniczenia chemicznego zanieczyszczenia gleb powodującego zachwianie
biologicznej równowagi środowiska glebowego zaproponowano działania w kategorii
przemysł. Zakłady przemysłowe o zwiększonym i dużym ryzyku zobligowane są wdrożyć
programy zapobiegawcze poważnym awariom. Taka profilaktyka po pierwsze ma na celu
zmniejszenie ryzyka poważnej awarii przemysłowej i potencjalnego skażenia gleby, a po
drugie osiągnięcie gotowości na reagowanie na poważne awarie przemysłowe. Czas reakcji
i szybka identyfikacja zagrożeń w razie zaistnienia awarii skutkuje minimalizacją
oddziaływania na środowisko, w tym na gleby.
Pozytywny wpływ na gleby mają zadania z kategorii gospodarka komunalna
a w szczególności zadania modernizacyjne poprawiające stan techniczny istniejących
urządzeń. Nieszczelna kanalizacja, w wyniku eksfiltracji może być przyczyną zanieczyszczenia
gruntu ściekami, jego zapadania, a także pogorszenia się stanu technicznego innej
infrastruktury znajdującej się w sąsiedztwie. Ponadto zanieczyszczania gleby są powodowane
niewłaściwą gospodarką ściekami na terenach mieszkaniowych. PGW dla obszaru dorzecza
Odry przewiduje budowę szczelnych szamb, przydomowych oczyszczalni oraz wprowadzenie
działań kontrolnych w zakresie ich opróżniania. Należy zwrócić uwagę, iż takie działanie
wynika już z niektórych aktów prawa krajowego a zapisy PGW mają dodatkowo wzmóc ich
skuteczność.
Gleba
jest
wykorzystywana
w
procesie
doczyszczania
tlenowego
w oczyszczalniach drenażowych. Wymagany jest jednakże odpowiednio długi przepływ
ścieków przez profil glebowy. W przypadku gleb bardzo dobrze przepuszczalnych i przy
niewłaściwie wykonanych przydomowych oczyszczalniach podczyszczane ścieki nie zdążą się
oczyścić i zanieczyszczają środowisko gruntowe. Ten przykład pokazuje że sam fakt realizacji
działań zapisanych w planach bez rozsądnego i właściwego wykonania poszczególnych zadań
nie przyniesie pożądanego efektu ekologicznego.
Wobec istniejących składowisk nie spełniających wymogów ekologicznych przewiduje
się przeprowadzić prace uszczelniające a lokalny monitoring gruntu i wód podziemnych
powinien potwierdzać słuszność wykonanych zadań. Zamykanie niezabezpieczonych
składowisk odpadów komunalnych oznacza zasadniczą redukcję zagrożeń dla środowiska
gruntowo – wodnego. Podczas rekultywacji takich terenów zdegradowanych zastosowanie
znajdują ustabilizowane osady ściekowe, zatem zamykanie składowisk może być połączone
z właściwą gospodarką osadami ściekowymi.
str. 298
Rekultywacją objęte mają zostać nieczynne wyrobiska powydobywcze a zalecana
w PGW coroczna sprawozdawczość pozwoli monitorować proces odtwarzania powierzchni
terenu. Negatywny i bezpośredni wpływ na gleby mogą mieć prace poszukiwawcze
alternatywnych źródeł wody wykonywane metodą odwiertów głównie przez trwałe,
naruszenie struktury profilu glebowego w miejscu nawierceń. Wykonanie odwiertów
wymaga opracowania projektu prac geologicznych, który przedstawia warunki i zakres
ingerencji w teren, zawiera także opis przedsięwzięć technicznych, technologicznych
i organizacyjnych,
mających
na
celu
zapewnienie
bezpieczeństwa
powszechnego,
bezpieczeństwa pracy i ochronę środowiska w tym ochronę środowiska gruntowo –
wodnego.
Dobry stan wód wymaga dobrego stanu pozostałych komponentów środowiska.
Zanieczyszczenia wód i powietrza są mniej trwałe w środowisku w stosunku do
zanieczyszczenia gleb. Gleba ponadto przyjmuje zanieczyszczenia z powietrza w postaci
zanieczyszczonego opadu. Po wchłonięciu pewnej ilości wody przez grunt pod wpływem siły
ciążenia woda spływa do niższych warstw poprzez strefę napowietrzną do strefy nasyconej.
Zdolność pochłaniania przez grunt jest ograniczona co sprawia, że nadmiar wody spływa po
terenie do cieków i zbiorników. Ładunek zanieczyszczeń w nim zawarty może wpływać na
zdolność samooczyszczania się wody. Na terenach gdzie gleba w wyniku presji człowieka
została całkowicie przekształcona, poprzez zintensyfikowany spływ z powierzchni
utwardzonych uzyskanie dobrego stanu wód jest zagrożone.
4.1.2. Wody
Plan gospodarowania wodami dla dorzecza Odry jest narzędziem, który ma
usprawniać proces osiągania celów środowiskowych wyznaczonych Ramową Dyrektywą
Wodną. Cele środowiskowe powinny zostać osiągnięte do 2015 r.. PGW dla analizowanego
dorzecza zawiera podsumowanie działań zebranych i opracowanych w całym procesie
planistycznym, między innymi zbiór działań opisanych w Programie wodno – środowiskowym
kraju. Zatem w PGW dla dorzecza Odry wskazane zostały działania obejmujące scalone
jednolite części wód powierzchniowych oraz jednolite części wód podziemnych, które
stanowią posumowanie programów działań Programu wodno–środowiskowego, mających
na celu poprawę wód oraz całego środowiska wodnego. Dla wód naturalnych dorzecza
wymagane jest osiągnięcie, co najmniej dobrego stanu ekologicznego wód, natomiast dla
wód wyznaczonych, jako silnie zmienione lub sztuczne wymaga się dotrzymania warunków
odpowiadających dobremu lub powyżej dobrego potencjałowi wód. W obydwu przypadkach
konieczne jest również dotrzymanie co najmniej dobrego stanu chemicznego.
Dla JCWP w obrębie dorzecza wymagane jest osiągniecie odpowiednich wartości
wskaźników, odpowiadających celom środowiskowym. Wśród JCWP wyróżniono:
str. 299
− 1082 JCWP naturalnych, 652 JCWP silnie zmienionych, bądź sztucznych –
wody powierzchniowo płynące;
− 414 naturalnych JCWP, 5 JCWP silnie zmienionych, bądź sztucznych – jeziora;
− 4 JCWP naturalnych – wody przejściowe;
− 5 JCWP naturalnych – wody przybrzeżne.
W PGW wskazano również 446 części wód dla których konieczne jest przedłużenie
terminu osiągnięcia określonych celów środowiskowych, z uwagi na występujące specyficzne
uwarunkowania, uniemożliwiające osiągnięcie tych celów do roku 2015.
Wśród wód podziemnych obszaru dorzecza Odry jest 26 JCWPd które są zagrożone
nieosiągnięciem dobrego stanu ilościowego lub chemicznego w 2015 roku. (wg oceny stanu
z 2015 r.) Dla 16 z nich zaproponowano derogacje ze względu brak możliwości osiągnięcia
dobrego stanu w 2015 roku. Uwarunkowane to jest najczęściej względami gospodarczymi,
społecznymi i ekonomicznymi (brak możliwości likwidacji kopalń lub alternatywnych źródeł
zaopatrzenia ludności w wodę do picia), jak również długim okresem w jakim następuje
poprawa jakości wód podziemnych. Na podstawie oceny stanu wód podziemnych z 2008
roku, na obszarze dorzecza Odry znajdują się 2 JCWPd których stan określono jako słaby pod
względem ilościowym, jedna JCWPd jest potencjalnie zagrożona nieosiągnięciem dobrego
stanu ilościowego. Pod względem chemicznym na obszarze dorzecza Odry występuje
7 JCWPd o stanie słabym.
Plan gospodarowania wodami dla dorzecza zawiera działania, ujęte w poszczególne
grupy z zakresu: gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa, zagospodarowania
przestrzennego, kształtowania stosunków wodnych oraz ochrona ekosystemów od wód
zależnych, działań organizacyjno – prawnych i edukacyjnych oraz przemysłu.
W zakresie wód podziemnych przyjmuje się , iż wszystkie działania wyznaczone dla
osiągnięcia dobrego stanu/ potencjału wód powierzchniowych będą miały pozytywny wpływ
na poprawę stanu chemicznego i ilościowego wód podziemnych. Działania podstawowe
wskazane dla scalonych jednolitych części wód powierzchniowych na obszarze dorzecza Odry
są również działaniami odpowiednio przypadającymi dla obszaru jednolitych części wód
podziemnych.
W kategorii gospodarka komunalna zaproponowano działania takie jak:
budowa nowych kanalizacji i oczyszczalni;
rozbudowa sieci kanalizacyjnej do oczyszczalni;
budowa (rozbudowa) kanalizacji sanitarnej w terenie nieaglomeracyjnym;
budowa (rozbudowa) oczyszczalni ścieków w terenie nieaglomeracyjnym;
str. 300
Wciąż niedostateczny postęp infrastrukturalny w zakresie oczyszczania ścieków
w naszym kraju nieustannie wymaga realizacji nowych kanalizacji i oczyszczalni. Takie
działanie nie mogło zostać pominięte w projekcie planu gospodarowania wodami dla
dorzecza Odry. Jest to podstawowe przedsięwzięcie pozwalające oczekiwać wymiernej
poprawy jakości wód dorzecza. Brak oczyszczania ścieków przyczynia się do gwałtownego
rozwoju różnego rodzajów glonów. Te z kolei zużywają tlen rozpuszczony w wodzie i w ten
sposób powodują wymieranie życia w wodzie. Działania w kategorii gospodarka komunalna
będą miały pozytywny wpływ na jakość wód podziemnych. Ścieki trafiające w formie
bezpośredniej do rzek mają także wpływ na jakość wód podziemnych, w przypadku gdy rzeka
ma charakter infiltrujący.
Wpływ na wody podziemne może mieć również samo wykonywanie inwestycji
poprzez prowadzenie lokalnych odwodnień, które jednak mają charakter czasowy. Po
zakończeniu budowy sieci kanalizacyjnej zwierciadło wody podziemnej powraca do
pierwotnego położenia.
Nie podjęcie działań w tej kategorii może spowodować:
−
większą ilość niekontrolowanych wylewów ścieków do gruntu oraz do wód
powierzchniowych, skąd nieoczyszczone ścieki mogą trafiać do wód podziemnych;
−
większe ryzyko skażenia wody podziemnej poprzez nieszczelności w szambach.
remont kanalizacji i oczyszczalni;
modernizacja kanalizacji i oczyszczalni;
dodatkowe inwestycje dla kanalizacji i oczyszczalni;
modernizacja kanalizacji sanitarnej (uszczelnienie) – jako działanie uzupełniające;
Działania modernizacyjne powodują poprawę w zakresie istniejącego wpływu
oczyszczalni na środowisko, głównie na wody odbiornika. Oczyszczalnie o przestarzałej
technologii wymagają adaptacji do obowiązujących wymogów i standardów. Zakres prac
modernizacyjnych na istniejących obiektach jest dopasowywany do stanu zaawansowania
systemu oczyszczania. Rozbudowa modułu biologicznego oczyszczania ścieków gwarantuje
wymaganą efektywność oczyszczania, głównie w zakresie likwidacji związków azotu
zawartych w oczyszczonych ściekach zrzucanych do wód dorzecza. Wyposażenie oczyszczalni
w automatykę, pozwalającą na sterowanie procesami bioreaktora, daje możliwość
reagowania już na niewielkie odchylenia od normy. Nieodzowna hermetyzacja wszystkich
obiektów oczyszczalni oraz kanalizacji ogranicza emisję uciążliwych odorów, w tym
rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Zmiany modernizacyjne w ciągu
osadowym eliminują zawracanie fosforu do obiegu ściekowego, co wpłynie pozytywnie na
str. 301
końcowy efekt pracy oczyszczalni. Trudne warunki hydrogeologiczne lub geologiczne na
trasie przewodów mogą być tym czynnikiem, który należy dodatkowo przeanalizować.
Bardzo płytkie wody podziemne, które dodatkowo mogą mieć cechy wód agresywnych lub
tereny podatne na zjawiska osuwiskowe mogą wpływać na trudności w realizacji projektu
oraz późniejszą zwiększoną awaryjność sieci. Są to jednak czynniki istotne lecz bardziej ze
względu na ocenę wykonalności oraz koszty realizacji projektu niż wpływ na środowisko.
W niektórych przypadkach, kiedy projektowana sieć kanalizacyjna ma być włączona
w istniejący system istotna jest charakterystyka hydrauliczna tego systemu ponieważ nie
można dopuścić do przeciążeń dotychczas pracującego systemu. Przeciążenie systemu może
w konsekwencji prowadzić do niekontrolowanych lokalnych podstopień na sieci i zagrożeń
dla zdrowia mieszkańców oraz skażenia środowiska gruntowo – wodnego. Wpływ na wody
podziemne może mieć również prowadzenie lokalnych odwodnień, które jednak mają
charakter czasowy. Po zakończeniu budowy sieci kanalizacyjnej zwierciadło wody
podziemnej powraca do pierwotnego położenia. Remonty oraz modernizacja kanalizacji
i oczyszczalni będą miały pozytywny wpływ na jakość wód podziemnych.
Nie podjęcie wymienionych działań może spowodować:
−
zagrożenie jakości wód podziemnych spowodowane przez bezpośredni dopływu
ścieków do wód podziemnych poprzez nieszczelności w sieci kanalizacyjnej oraz
oczyszczalniach.
budowa systemu zbierania ścieków;
Przydomowe
oczyszczalnie
nie
są
przeznaczone
do
oczyszczania
ścieków
pochodzących z produkcji zwierzęcej, wody deszczowej spływającej z dachów i placów,
a jedynie do oczyszczania wód pochodzących z budynków mieszkalnych z jednego lub kilku
gospodarstw. Ich zastosowanie pozwala na odprowadzenie ścieków w stanie oczyszczonym
do gruntu, rzeki lub rowu. Zastosowanie takich urządzeń racjonalne jest w tych rejonach
dorzecza, gdzie budowa innych systemów zbierania ścieków nie jest opłacalna.
Ścieki bytowo – gospodarcze zawierają różnego rodzaju substancje organiczne
i nieorganiczne. Mogą to być odpadki produktów żywnościowych, wydaliny ludzkie, piasek,
tłuszcze, detergenty. Ścieki te są bardzo niebezpieczne, ponieważ niosą w sobie duże ilości
gnijących substancji organicznych, a także bakterie, wirusy i pasożyty. Zanieczyszczenia mogą
być w wodzie rozpuszczone, co wpływa na ich szybką penetrację do środowiska.
Działanie to skutecznie przyczyni się do poprawy jakości wody gruntowej w pobliżu
zabudowań gospodarskich, często zanieczyszczonych przez przydomowe, nierzadko
str. 302
nieszczelne szamba. Szczególnie może być to niebezpieczne w przypadku gdy szambo
znajduje się w bliskiej odległości od studni, z której czerpie się wodę.
Nie podjęcie wymienionych działań może powodować:
−
zanieczyszczenia
wód
podziemnych
bakteriami,
wirusami,
pasożytami
wydostającymi się z nieszczelnych przydomowych zbiorników bezodpływowych.
budowa szczelnych – wybieralnych zbiorników z zapewnieniem kontrolowanego wywozu
ścieków;
kontrola przestrzegania harmonogramu wywozu nieczystości płynnych;
Wykonanie zbiornika bezodpływowego w przypadku braku przyłącza kanalizacyjnego
wynika z przepisów budowlanych. Samo wykonanie tego typu urządzeń, bez należytej
kontroli
wywozu
zgromadzonych
nieczystości,
nie
gwarantuje
jednak
uzyskania
zamierzonego efektu ekologicznego. Brak skutecznych działań w tym kierunku sprzyja
powstawaniu zanieczyszczeń biogennych powodujących zanieczyszczenie wód dorzecza.
Działania te mają na celu uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenach,
w których nie istnieje możliwość zbiorczego odbierania ścieków bytowo–gospodarczych.
Szczelne szamba wraz z kontrolą wywozu nieczystości poprawią jakość wód podziemnych.
Brak podjęcia wymienionych działań może spowodować:
−
większą ilość niekontrolowanych wylewów ścieków do gruntu oraz do wód
powierzchniowych, skąd nieoczyszczone ścieki mogą trafiać do wód podziemnych;
−
brak dostatecznego uszczelnienia może spowodować lokalne skażenie wody
podziemnej;
−
brak regularnego opróżniania może doprowadzić do sytuacji, w których następuje
wylewanie nieczystości ponad poziom terenu i tym samym możliwość infiltracji do
wód gruntowych z powierzchni gruntu.
gromadzenie i oczyszczanie odcieków ze składowisk odpadów;
Wody
odciekowe
wykazują
bardzo
wysoką
mineralizację
i
zbliżony
typ
hydrogeochemiczny. Charakteryzują je wysokie wartości BZT5 i ChZTCr oraz wysokie stężenie
chlorków, fosforanów, azotu amonowego, sodu, potasu, boru, chromu i ołowiu, a także
podwyższone zawartości benzenu, toluenu i ksylenów. Odcieki ze składowisk komunalnych
mogą stanowić zagrożenie sanitarne dla wód, zatem nadanie wyższego priorytetu ich
oczyszczaniu
odzwierciedlać
będzie
poprawa
powierzchniowych dorzecza.
str. 303
czystości
jednolitych
części
wód
Gromadzenie i oczyszczanie odcieków przyczyni się do poprawy jakości wody
podziemnej w pobliżu składowiska odpadów. Jednym ze źródeł odcieków ze składowisk jest
przesiąkanie
wody
opadowej
przez
bryłę
wysypiska,
ale
także
dopływ
wód
powierzchniowych oraz podziemnych powodujących wypłukiwanie i rozpuszczanie
powstających produktów rozkładu. W niewielkim stopniu źródłem odcieków jest także woda
dostarczana wraz z odpadami oraz pochodząca z rozkładu substancji organicznych. Ilość
i skład odcieków zależą głównie od: rodzaju i stopnia rozdrobnienia odpadów, ilości wody
infiltrującej, wieku składowiska, techniki składowania. Odcieki z wysypisk charakteryzują się
właściwościami redukcyjnymi i znacznie podwyższonymi parametrami biologicznego
i chemicznego zapotrzebowania na tlen (BZT5 i ChZT), wysokimi stężeniami substancji
rozpuszczonych, chlorków, siarczanów i związków azotu amonowego.
Niepodjęcie wymienionych działań może powodować:
−
infiltrowanie odcieków przez strefę aeracji i przedostawanie się do wód
gruntowych;
−
dalszą migrację odcieków.
likwidacja ognisk zanieczyszczeń (dzikich składowisk);
Nowoczesne
składowiska
odpadów
są
zabezpieczone
specjalnymi
foliami
oddzielającymi ich zawartość od podłoża. Zapobiega to przedostawaniu zanieczyszczeń do
wód gruntowych. Zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja z dzikimi wysypiskami. Działania
mające na celu likwidację takich ognisk zapobiegają wypłukiwaniu przez deszcz trujących
substancji np. lakierów, farb, środków konserwacyjnych a ponadto przedostaniu się do wód
chorobotwórczych grzybów i bakterii gnilnych namnożonych w tych ogniskach.
Likwidacja dzikich składowisk stanowiących ogniska zanieczyszczeń dla wód
podziemnych przyczyni się do poprawy jakości tych wód. Brak zabezpieczeń chroniących
grunty oraz wody podziemne przed infiltracją wypłukiwanych z nich wód powoduje, że dzikie
wysypiska są szczególnie niebezpieczne dla jakości wód podziemnych.
−
zanieczyszczenia wody podziemnej poprzez wody odciekowe pochodzące ze
składowiska;
−
zanieczyszczenia gruntu oraz strefy aeracji przez substancje znajdujące się
w składowisku np. farby, lakiery, chemikalia powodujące w efekcie skażenia wody
podziemnej.
str. 304
opracowanie "Wojewódzkich programów oczyszczania ścieków" koordynowanych przez
urzędy wojewódzkie dla pozostałych aglomeracji < 2 000 RLM;
Powodzenie w realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych
zależy w dużej mierze od inicjatywy samorządów gminnych oraz umiejętności pozyskiwania
przez nie środków finansowych. Wydatki na ten cel, pochodzące ze środków funduszy
ochrony środowiska i gospodarki wodnej, zostały określone jako priorytetowe. Uruchomiono
kredyty i pożyczki preferencyjne celem zapewnienia finansowania inwestycji w tym zakresie.
Również Fundusz Spójności daje możliwości dużym aglomeracjom lub grupom aglomeracji
uzyskania środków na inwestycje w gospodarce wodno–ściekowej. Instrumenty te zachęcają
jednostki
samorządu
terytorialnego
do
przyspieszenia
realizacji
przedsięwzięć
umieszczonych w KPOŚK, a co za tym idzie, osiągnięcie przez kraj efektu ekologicznego.
Należy zauważyć iż KPOŚ obejmuje jedynie aglomeracje powyżej 2000 RLM. Dla aglomeracji
mniejszych istnieje konieczność opracowywania wojewódzkich programów oczyszczania
ścieków komunalnych, koordynowanych przez właściwych wojewodów. To działanie jest
spójne z KPOŚ i ma na celu uzyskanie dobrej jakości wody w dorzeczu.
Działania mające na celu uporządkowanie gospodarki ściekowej na danym terenie
mogą przynieść pozytywny wpływ na jakość wód podziemnych. Oczyszczone ścieki trafiają
do wód powierzchniowych, gdzie pośrednio wpływają na jakość i ilość wód podziemnych.
prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków
i wdrożeniem harmonogramu wywozu nieczystości płynnych i osadów ściekowych
z przydomowych oczyszczalni;
Objętość zużywanej wody w budynku mieszkalnym odzwierciedla zbliżoną ilość
generowanych ścieków socjalno – bytowych, a częstotliwość opróżniania zbiornika
bezodpływowego uzależniona jest od jego objętości. W tym celu nieodzowna jest ewidencja
tych osadników i przydomowych oczyszczalni, spoczywająca w gestii samorządów.
Najważniejsze działania w zakresie gospodarki ściekami realizowane są właśnie przez gminy,
na których spoczywa odpowiedzialność za stan wód dorzecza. W celu uporządkowania
gospodarki ściekami na terenach, gdzie budowa kanalizacji nie ma uzasadnienia
ekonomicznego bądź jeszcze nie powstała, istnieje potrzeba konsekwentnych działań
systemowych na szczeblu samorządów. Regulacje prawa miejscowego i krajowego
w zakresie gospodarki ściekami wymagają właściwego egzekwowania. Bardzo niska
świadomość społeczeństwa w zakresie troski o stan wód powoduje, iż przestarzałe
nieszczelne trzykomorowe osadniki, które dopuszczalne były w przeszłości, wciąż są
w powszechnym użyciu. Brak odpowiednich służb kontrolujących, wciąż niedostateczny
str. 305
rozwój sieci kanalizacyjnej, skutkuje notorycznym przedostawaniem się ścieków bytowych
do wód. Te ogniska zanieczyszczeń wód są stosunkowo łatwe do zidentyfikowania, a ich
likwidacja możliwa jest wyłącznie przy rzetelnym realizowaniu polityki ekologicznej przez
gminy.
Działania mające na celu regulacje i uporządkowanie gospodarki ściekami na
poziomie gospodarstw indywidualnych mogą przynieść poprawę jakości wody podziemnej
w pobliżu takich gospodarstw.
Brak podjęcia wymienionych działań może powodować:
−
brak regularnego opróżniania może doprowadzić do sytuacji, w których następuje
wylewanie nieczystości ponad poziom terenu i tym samym możliwość infiltracji do
wód gruntowych z powierzchni gruntu;
−
brak regularnego opróżniania osadów ściekowych może doprowadzić do
przelewania nieoczyszczonych ścieków do odbiornika oraz do zaburzenia technologii
oczyszczania
zagospodarowanie osadów ściekowych;
W celu kompleksowej oceny wpływu zagospodarowania osadów ściekowych na stan
wód
dorzecza,
należy
zwrócić
szczególną
uwagę
na
różnorakie
sposoby
ich
zagospodarowania tj.: wykorzystywanie w rolnictwie, kompostowanie, przekształcanie
termiczne oraz ich składowanie. Warunkiem stosowania osadów do celów rolniczych jest
stabilizacja osadów ściekowych, obniżająca ich podatność na zagniwanie i eliminująca
zagrożenia dla środowiska oraz zdrowia ludzi.
Kompostowanie odbywać się może w specjalnych instalacjach zlokalizowanych
zgodnie z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Stosowanie
powstałego kompostu zależne jest od wyników badań. Tylko pozytywne wyniki wykluczają
negatywne oddziaływanie na scalone części wód powierzchniowych, a co za tym idzie, wpływ
na zdrowie ludzi i na środowisko. Surowe osady ściekowe ze względu na charakterystykę
ścieków, zawierają wiele substancji niebezpiecznych dla środowiska. Realizacja założeń planu
w zakresie działań infrastrukturalnych, w tym budowy oczyszczalni, musi iść w parze
z właściwym zagospodarowaniem osadów ściekowych. Brak spójności w prowadzeniu
powyższych działań uniemożliwi zwrot poniesionych nakładów w postaci efektu
ekologicznego.
str. 306
modernizacja składowisk odpadów komunalnych;
zamknięcie niezabezpieczonych składowisk odpadów komunalnych;
kontrola funkcjonujących i zamykanych składowisk odpadów – jako działania
uzupełniające;
Większość odpadów komunalnych wytworzonych na terenie Polski jest składowana
na
składowiskach
odpadów.
Jest
to
najbardziej
rozpowszechniona
metoda
ich
zagospodarowania. Obiekty, jakimi są składowiska odpadów, powinny zatem spełniać
odpowiednie wymagania, być właściwie przygotowane i prowadzone, aby nie stwarzać
zagrożenia dla środowiska, a także zdrowia i życia ludzi. Poprzez dostosowanie składowiska
należy rozumieć takie zabezpieczenie obiektu, aby nie nastąpiła ewentualna infiltracja
zanieczyszczeń do gruntu i wód. Ostateczny termin modernizacji składowisk mija z końcem
2009 r., w przypadku braku odpowiedniego dostosowania zostaną one zamknięte.
Stopień redukcji składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, jak
również podniesienie poziomu odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych oraz
zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, przełoży się na redukcję związków, w tym
niebezpiecznych, mogących mieć negatywny wpływ na poprawę jakości wód.
Modernizacja składowisk odpadów komunalnych może przynieść pozytywny wpływ
na jakość wód podziemnych, ponieważ pozwala na zlikwidowanie bądź ograniczenie
szkodliwych ilości substancji dostających się do środowiska gruntowo–wodnego.
Składowiska odpadów komunalnych powinny mieć zabezpieczenia, które ochronią gleby oraz
wody podziemne w pobliżu składowiska przed szkodliwymi odciekami. Podstawa
składowiska powinna być szczelnie odizolowana od wód gruntowych, należy także
odizolować wody odciekowe pochodzące ze składowiska.
−
zagrożenie jakości wód podziemnych poprzez wodę odciekową pochodzącą ze
składowiska;
−
zanieczyszczenia gruntu oraz strefy aeracji przez substancje znajdujące się
w składowisku np. farby, lakiery, chemikalia powodujące w efekcie skażenia wody
podziemnej;
−
brak kontroli składowisk odpadów uniemożliwia szybką reakcję na wykryte
zanieczyszczenia oraz szybkie podjęcie działań naprawczych.
Zgodnie z ustawą „Prawo geologiczne i górnicze” wody podziemne w rejonie
składowisk odpadów wymagają monitoringu, którego sposób jest ściśle określony w ustawie.
Monitoring odbywa się przy pomocy co najmniej 3 piezometrów (1 na dopływie, 2 na
odpływie wód podziemnych). Wykonanie piezometrów do monitoringu wód podziemnych,
str. 307
jeżeli odbywa się to zgodnie ze stosownymi przepisami nie ma negatywnego skutku na
środowisko naturalne.
W kategorii rolnictwo i leśnictwo zaproponowano działania:
tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych;
Pewne sposoby użytkowania gruntów uzależnione są bezpośrednio od wody i
odwrotnie – sposób użytkowania gruntu wpływa na przepływające wody oraz może wpływać
na ich jakość przez wprowadzanie zanieczyszczeń punktowych lub obszarowych. Niektóre
działania zawarte w PGW mogą powodować konflikty związane z rozwojem przemysłu,
modernizacją rolnictwa oraz rozwojem budownictwa. Pewnym kompromisem są obecnie
realizowane i nowo planowane działania w zakresie rozbudowy infrastruktury sanitarnej,
które będą neutralizowały wpływ rozwoju gospodarczego na stan wód, nie powodując jego
pogarszania. Mogą się one okazać niewystarczające w celu uzyskania dobrego stanu wód do
roku 2015, dlatego przewidziano działania dodatkowe i wspomagające np. w sektorze
rolniczym. Zmiana sposobu prowadzenia zabiegów agrotechnicznych i utworzenie stref
buforowych – 2 lub 5 metrowych pasów zadarnionych na granicy gruntów rolnych z wodami
powierzchniowych lub terenami intensywnie użytkowanymi rolniczo ograniczy negatywne
oddziaływanie rolnictwa na środowisko w tym wodne. Wytyczone bufory wzdłuż cieków
wodnych i skarp spełniają rolę filtrującą wód spływających z pól niosących ze sobą pewne
ilości związków organicznych.
Strefa buforowa zadarniona o szerokości od 2–5 m ma na celu ograniczenie spływu
zanieczyszczonej, przez środki chemiczne stosowane w rolnictwie, wody podziemnej do wód
powierzchniowych. Będzie miało to pośredni wpływ na jakość wód podziemnych ponieważ
przede wszystkim zwiększa czystość wód powierzchniowych co z kolei ma wpływ na czystość
wód podziemnych, w związku z infiltrującym charakterem niektórych cieków.
OSN (obszary szczególnie narażone) – spotkania informacyjne o ustanowieniu OSN;
szkolenia; identyfikacja gospodarstw, założenie rejestrów; ankietyzacja i analiza ankiet;
kontrole; doradztwo; dostosowanie gospodarstw; biuletyny informacyjne; monitoring
rolnictwa; monitoring wód; sprawozdania i raporty; weryfikacja obszarów OSN i ustalenia
nowych; opracowanie nowych programów działań;
Funkcjonowanie obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami
azotu ze źródeł rolniczych, dla rolnika, którego gospodarstwo znalazło się w tym obszarze,
oznacza konieczność dokonania pewnych zmian w sposobie gospodarowania, wynikających
str. 308
z programów działania dla tych obszarów. Produkcję rolną należy prowadzić w sposób
ograniczający i zapobiegający zanieczyszczeniom wód tymi związkami. Dla gospodarstw musi
być sporządzany bilans azotu oraz plan nawożenia. Rolnik jest zobowiązany do prowadzenia
rejestru stosowanych nawozów, który w razie konieczności udostępnia stosownym służbom
kontrolnym. Ponadto rolnik zobowiązany jest stosować zasady wynikające z kodeksu dobrej
praktyki rolniczej. PGW na dorzeczach mają uskutecznić zapisy dla poszczególnych
programów działań dla obszarów szczególnie narażonych, co ma mieć wpływ na
zmniejszenie zanieczyszczenia wód spowodowanego azotanami ze źródeł rolniczych oraz
zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu.
Wyznaczenie obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu
ze źródeł rolniczych, powoduje, że w takich obszarach podejmowane są działania naprawcze
mające na celu ograniczenie ilości azotanów stosowanych oraz powstających w wyniku
działalności rolniczej. Pozytywny efekt może też przynieść edukacja rolników w zakresie
Dobrych Praktyk Rolniczych stosowanych obligatoryjnie na terenach OSN. W przypadku
mniejszej ilości azotanów używanych oraz powstających w gospodarstwie zmniejsza się ilość
azotu jaka może dostawać się do wód podziemnych. Nie podjęcie wymienionych działań
może powodować dalsze zanieczyszczenia wody podziemnej azotem.
właściwa uprawa gleby (właściwe prowadzenie prac polowych);
stosowanie międzyplonów i wsiewek poplonowych;
Głównym źródłem zanieczyszczenia wód pochodzenia rolniczego są składniki
pokarmowe (azot, fosfor) dostarczane w nawozach naturalnych i mineralnych, pozostałości
chemicznych środków ochrony roślin oraz innych substancji toksycznych, w tym metali
ciężkich, oraz organiczne i nieorganiczne cząstki gleby. Generalnie, zanieczyszczenia wód
azotanami pochodzenia rolniczego występują w regionach o dużej koncentracji produkcji
zwierzęcej oraz intensywnej produkcji roślinnej, w tym regiony warzywniczo–sadownicze,
gdzie stosuje się duże dawki nawozów i środków ochrony roślin. Utrzymywanie roślinności
na gruntach ornych, w formie zasiewu jednogatunkowego lub mieszanki kilku gatunków
roślin, w okresach między dwoma plonami głównymi zapobiega zanieczyszczaniu wód oraz
erozji. Stosowanie międzyplonów i wysiewek poplonowych ogranicza straty wody i jest
technologią obejmującą zabiegi uprawowo – agrotechniczne, które pozwalają zasiać nasiona
także bez wykonania orki. Technologia pozwala na odstąpienie od stosowania ścieków
i osadów ściekowych, nawozów mineralnych, organicznych i wapniowych, z wyjątkiem
obornika, co wpływa znacznie na utrzymanie i poprawę jakości wód.
Stosowanie międzyplonów oraz wysiewek poplonowych powoduje zatrzymywanie
w glebie składników odżywczych oraz ograniczenie wymywania ich do wód podziemnych.
str. 309
Jednocześnie w przypadku gdy w glebie jest wystarczająca ilość składników mineralnych
ograniczone jest stosowanie nawozów mineralnych i tym samym zmniejsza się wpływ
stosowanych środków na wody podziemne.
przechowywanie gnojówki i gnojowicy w odpowiednich warunkach;
przechowywanie nawozów naturalnych (w tym obornika) w odpowiednich warunkach;
W warunkach nadmiernego wzbogacenia wód powierzchniowych dorzecza azotem
i dodatkowo fosforem dochodzi do ich eutrofizacji, co objawia się ostatecznie gwałtownym
rozwojem fitoplanktonu – przeważnie glonów, sinic. W rezultacie następuje degradacja wód,
co poważnie ogranicza możliwości ich wykorzystania do spożycia, innych celów bytowych,
gospodarczych i rekreacyjnych. Identyfikacja źródeł zanieczyszczeń – gospodarstw rolnych,
ich monitoring oraz doradztwo i edukacja rolników ma na celu poprawę świadomości
ekologicznej, co wydaje się być wstępem do pozostałych działań zdeterminowanych
uzyskaniem dobrej jakości wód.
Nawozy naturalne nieodpowiednio przechowywane mogą doprowadzić do
zanieczyszczenia wody bakteriami, wirusami oraz pasożytami oraz mogą prowadzić do
zbytniej eutrofizacji wód. Nawozy naturalne w postaci stałej powinny być przechowywane
w pomieszczeniach inwentarskich lub na nieprzepuszczalnych płytach umożliwiających
odprowadzenie wycieków do zbiorników na wodę gnojową lub do zbiorników na gnojówkę.
Nawozy naturalne w postaci płynnej (gnojowica, gnojówka) powinny być przechowywane
w szczelnych zbiornikach. Pojemność płyty gnojowej i zbiornika na gnojowicę powinna
zapewnić możliwość gromadzenia nawozów naturalnych przez okres, co najmniej 4 miesięcy.
Płyty obornikowe należy sytuować w odpowiedniej odległości od studni, budynków, dróg,
sąsiadującej działki i cieków wodnych.
−
skażenie bakteriologiczne wód podziemnych;
−
przeżyźnienie wody podziemnej związkami biogennymi
wspieranie rolnictwa zrównoważonego;
Rolnicy, którzy w sposób bezpieczny i zrównoważony stosują środki ochrony roślin,
produkują żywność z korzyścią dla środowiska naturalnego, gospodarki i społeczeństwa.
W ten sposób chronią otaczające środowisko, poprawiają opłacalność gospodarstw
i dostarczają żywność wysokiej jakości, której żądają klienci. Wspierając zrównoważone
stosowanie środków ochrony roślin pomaga się osiągnąć związany z ochroną wód cel, jakim
str. 310
jest nie zakłócające równowagi ekologicznej rolnictwo. Ideą rolnictwa zrównoważonego jest
minimalizacja
jego
wpływu
na
środowisko,
w
tym
wody
przy
jednoczesnym
zmaksymalizowaniu wydajności produkcji.
Wspieranie rolnictwa zrównoważonego ma pozytywny wpływ na jakość wód
podziemnych. Rolnictwo zrównoważone polega między innymi na racjonalnym stosowaniu
nawozów mineralnych oraz środków ochrony roślin by podnieść wydajność produkcji.
Ograniczenie ilości substancji chemicznych stosowanych w uprawie roślin ogranicza
równocześnie ich ilość, która dostaje się do wód podziemnych. Rolnictwo zrównoważone
ogranicza wpływ działalności rolniczej na środowisko.
wspieranie rolnictwa ekologicznego;
Wspieranie rolnictwa ekologicznego przyczynia się do wypierania z obiegu
syntetycznych nawozów mineralnych i syntetycznych środków ochrony roślin. Niestosowanie
nawozów nie powoduje zanieczyszczania zbiorników wodnych, co przekłada się na
zmniejszenie kosztów oczyszczania wody pitnej. Podobnie redukcja zużycia środków ochrony
w uprawach, hormonów i antybiotyków w chowie zwierząt spowoduje ograniczenie
dostających się ich pozostałości do zbiorników wodnych i zmniejszenie ich negatywnego
wpływu na warunki życia w wodzie.
Wspieranie rolnictwa ekologicznego może przynieść pozytywny wpływ na jakość wód
podziemnych. Rolnictwo ekologiczne, w którym nie stosuje się sztucznych nawozów oraz
środków ochrony roślin nie powoduje zanieczyszczenia wód podziemnych składnikami
nieorganicznymi stosowanymi w takich środkach oraz nie powoduje zbytniego użyźnienia
wody podziemnej. W rolnictwie ekologicznym powszechne jest również stosowanie zasad
dobrej praktyki rolniczej.
wdrażanie krajowego i wojewódzkiego programu zwiększenia lesistości – regulacja
lesistości (prowadzone zgodnie z planami urządzania lasów dla poszczególnych
Nadleśnictw);
zalesianie gruntów niepaństwowych przez właścicieli;
zalesianie gruntów państwowych (grunty będące w posiadaniu Skarbu Państwa
sukcesywnie przekazywane Lasom Państwowym);
opracowanie granicy rolno – leśnej dla gmin: liczba gmin 1 do 21;
Porządkowanie przestrzeni rolno – leśnej i powiększenia powierzchni leśnej na
obszarze dorzecza wiąże się z trwałym określeniem sposobu użytkowania gruntów
w kierunku leśnym bądź rolnym. Zgodnie z założeniami Krajowego Programu Zwiększania
str. 311
Lesistości zmianą sposobu użytkowania objęte mogą zostać wyłącznie grunty o niskiej klasie.
Powyższy program zakłada zalesianie obszarów należących do skarbu państwa przez
odpowiednie organy, a także zalesianie gruntów prywatnych przez ich właścicieli. Siedliska
zlokalizowane w dolinach rzek dorzecza i na terenach zabagnionych obniżeń powinny
pozostać w większości w dotychczasowej formie użytkowania, a przeznaczanie ich do
zalesień powinno nastąpić wyłącznie po skonsultowaniu projektu ze służbami ochrony
przyrody i krajobrazu oraz z terytorialnie właściwym Zarządem Gospodarki Wodnej.
Wspomniane działania wpłyną na poprawę warunków środowiska przyrodniczego,
a w szczególności oddziaływania na klimat, zwiększanie możliwości retencjonowania wody,
ograniczanie erozji wodnej i wietrznej. Lasy mają dodatni wpływ na ilość wód podziemnych
poprzez zwiększanie retencji wodnej. Podnosi się również poziom zwierciadła wody
podziemnej. Innym pozytywnym aspektem lasów jest ograniczenie erozji.
W kategorii zagospodarowanie przestrzenne zaproponowano:
Kategoria ta obejmuje działania związane z opracowaniem miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego uwzględniających wymagania i zasady ochrony
środowiska, w szczególności dotyczące: ustalonych stref ochrony ujęć wód, obszarów
ochronnych zbiorników wód podziemnych oraz stref zagrożeń powodzią, korytarzy
ekologicznych stanowiących doliny rzek i cieków, obiektów i obszarów przyrody prawnie
chronionych, obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych, obszarów ograniczonego
użytkowania, rozwoju systemów infrastruktury technicznej zwłaszcza gospodarki wodno–
ściekowej i gospodarki odpadami, wyznaczania rezerw terenów dla potrzeb lokalizacji
obiektów i urządzeń infrastruktury ochrony środowiska, a także produkujących energię
(fermy wiatrowe).
Przepisy prawa wymagają takiego planowania przestrzennego by obiekty mogące
potencjalnie stanowić zagrożenie dla wód nie znajdowały się w bezpośrednim sąsiedztwie
bądź w strefie zagrożenia powodzią. Przykładem takich obiektów mogą być składowiska
odpadów, oczyszczalnie ścieków. Wszelkie podtopienia tych obiektów mogą mieć tragiczne
skutki ekologiczne, dlatego plan zagospodarowania przestrzennego musi uwzględniać
wszystkie zagrożenia i wyznaczać tereny o takim przeznaczeniu poza strefa zalewową z dala
od cieków i zbiorników. Zapisy planów miejscowych pozwalają chronić walory
środowiskowe, zasoby naturalne w tym wody. Efekty planowania przestrzennego nie są
natychmiastowe i wymagają czasu. Działania w tej kategorii mogą więc przynieść pozytywny
wpływ na jakość oraz ilość wód podziemnych. W strefie ochrony bezpośredniej oraz
pośredniej obowiązują zakazy, nakazy oraz ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów
i korzystania z wody. Zakazy dotyczą między innymi wprowadzania ścieków do wód lub do
str. 312
ziemi, rolniczego wykorzystania ścieków, stosowania nawozów oraz środków ochrony roślin,
lokalizowania składowisk odpadów. Nakazy dotyczą m.in. odprowadzenia wód opadowych,
ścieków z terenu ochrony bezpośredniej ujęcia wody.
Efekt ekologiczny w kategorii kształtowanie stosunków wodnych oraz ochrona
ekosystemów od wód zależnych (w tym morfologia i zachowanie ciągłości biologicznej
cieków) zapewni:
budowa przepławek, przywróceniem drożności odcinków rzek (likwidacja jazów, budowa,
modernizacja przepławek);
Zagospodarowanie rzek wiąże się z realizacją urządzeń hydrotechniczych, które
powodują niejednokrotnie sporo kontrowersji. Rzeki stwarzają duże możliwości rozwoju
gospodarczego i społecznego i posiadają także bardzo duże znaczenie przyrodnicze. Aktualny
stan rzek spowodowany jest presją wywieraną przez człowieka na środowisko. Osiągniecie
dobrego stanu wód oznacza, dążenie do przywrócenia naturalnego charakteru cieków
i zbiorników wodnych, ograniczenie przeszkód terenowych, a poprzez odbudowę i budowę
nowych przepławek umożliwienie migracji ryb w górne odcinki rzek.
Oddziaływanie inwestycji związanych z realizacją programu udrożnienia na stany wód
w korytach rzek będzie mało znaczące. Dotyczy to także czystości wód, która w trakcie
prowadzenia robót nie będzie zagrożona. Przy zachowaniu poprawnych zasad eksploatacji
przepławek, nie będzie negatywnego oddziaływania na wielkość przepływów oraz na
alimentację rzek.
Zapory i jazy wykonane na cieku ograniczają przestrzeń życiową organizmów
wodnych, wymagających stałych warunków termicznych i czystości wody. Urządzenia
hydrotechniczne powodują piętrzenie wody, co ma negatywny skutek ekologiczny.
W miejsce wody płynącej powstaje słabo natleniony zbiornik wodny o małym przepływie.
Budowlom
wybudowanym
w poprzek rzeki
często towarzyszą mniejsze zwane
przepławkami, które pełnią ważną rolę ekologiczną i umożliwiają wędrówkę ryb na tarło.
Liczne przepławki zbudowane w ubiegłych latach wykazują wady w konstrukcji
i umiejscowieniu, a tym samym nie spełniają swego zadania. Budowa nowych przepławek
zlokalizowanych w oparciu o monitoring migracji ryb a także likwidacja przestarzałych jazów
poprawi warunki bytowe dla ryb. Likwidacja jazów, a więc urządzeń piętrzących, może
spowodować zachwianie stosunków wodnych panujących na danym terenie. Długotrwałe
piętrzenie mogło spowodować podniesienie się poziomu wody podziemnej, który po
likwidacji jazu może spowodować obniżenie zwierciadła wody
str. 313
bieżąca ochrona walorów przyrodniczych: zespołów przyrodniczo–krajobrazowych,
użytków ekologicznych, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych – jako działanie
uzupełniające
opracowanie i wdrożeniem planu ochrony obszarów prawnie chronionych (parki,
rezerwaty, Natura 2000);
Opracowanie i realizacja założeń zawartych w planach ochrony obszarów prawnie
chronionych będących formą bieżącej ochrony walorów przyrodniczych, pozwoli ograniczyć
nadmierny odpływ wód oraz zachować naturalny charakter cieków wodnych. Zwiększenie
zdolności retencyjnych terenu objętego planem zwiększa rolę samooczyszczania się wód
w przyrodzie, a przy ograniczaniu dopływu zanieczyszczeń z zewnątrz pozwala przywrócić
dobry stan ekologiczny wód. Różne formy ochrony przyrody takie jak parki krajobrazowe,
rezerwaty przyrody, użytki ekologiczne itp. powodują zachowanie naturalnych stosunków
wodnych. Ochrona naturalnych ekosystemów szczególnie takich jak bagna, rozlewiska, oczka
wodne pozytywnie wpływa na zwiększenie retencji wodnej. Ograniczenie działalności
człowieka na takim terenie ma także korzystny wpływ na jakość wód podziemnych, poprzez
brak potencjalnych ognisk zanieczyszczeń gleby oraz wody podziemnej. Zachowanie
naturalnej roślinności może korzystnie wpływać na jakość wód podziemnych na danym
terenie poprzez pobieranie przez rośliny różnych składników z wody, niekorzystnie
wpływających na jakość wód podziemnych takich jak np. związki biogenne.
weryfikacja zapisów instrukcji gospodarowania wodą (rozporządzenie);
Instrukcje gospodarowania wodą dla zbiorników i stopni wodnych zawierają
elementarne i kompleksowe informacje, pozwalające na właściwe użytkowanie obiektu
w okresie powodzi.
Weryfikacja zawartych w instrukcji parametrów obiektu takich jak: poziom i wysokość
piętrzenia, przepływ, prędkość obniżania, przepustowość, podstawowe dane dotyczące
stanu ostrzegawczego i alarmowego dla zbiornika, podstawowe dane dotyczące pojemności,
w tym pojemności martwej zbiornika, pojemności użytkowej, pojemności powodziowej
stałej, pojemności powodziowej forsowanej, przekłada się na skuteczne reagowanie
w sytuacji wystąpienia powodzi. Instrukcja gospodarowania wodą dotyczy m. in. korzystania
z wód powierzchniowych za pomocą urządzeń piętrzących. Weryfikacja zawartych
w instrukcji charakterystycznych poziomów piętrzenia oraz charakterystycznych przepływów
pozwala dokładniej określić wpływ uzyskanego piętrzenia wody powierzchniowej na wody
podziemne.
str. 314
Działaniami, należącymi do kategorii działania organizacyjno – prawne i edukacyjne są:
objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i wykonanie oceny jakości wody
(rozporządzenie); opracowaniem oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia;
Monitoring jakości śródlądowych wód powierzchniowych obejmuje badania i ocenę
jakości wód, osadów wodnych rzek i jezior oraz wód zbiorników zaporowych. Celem
prowadzenia badań jest stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy
stanu wód oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniem, w tym ochrony przed eutrofizacją
powodowaną ściekami komunalnymi i zanieczyszczeniami pochodzącymi z rolnictwa oraz
ochrony przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, a w szczególności substancjami
szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego. Objęcie nadzorem sanitarnym wody
w kąpielisku umożliwia kontrolę wód powierzchniowych oraz równocześnie pozwala na
ewentualną identyfikację ognisk zanieczyszczeń powodujących zanieczyszczenie wód
podziemnych.
Obowiązek oceny jakości wód powierzchniowych w ramach państwowego
monitoringu środowiska wynika z art. 49 ust.1 ustawy Prawo wodne, przy czym zgodnie
z ust. 2 tego artykułu badania jakości wód powierzchniowych należą do kompetencji
wojewódzkiego
inspektora
ochrony
środowiska.
Wyniki
oceny
jakości
wód
powierzchniowych będą wykorzystywane do zintegrowanego zarządzania wodami
w dorzeczu
opracowanie „programu redukcji fosforu" dla części wód;
Główną przyczyną eutrofizacji jest wzrastający ładunek biogenów, w tym fosforu.
Przyczynia się do tego nie tylko zwiększająca się ilość zrzutów ścieków, ale przede wszystkim
wzrost zawartości środków piorących i innych detergentów zawierających fosfor. Większa
ilość tego biogenu związana jest także z intensyfikacją nawożenia oraz erozją w zlewni.
Najskuteczniejszą metodą walki z procesem eutrofizacji jest ograniczenie
antropogenicznego dopływu biogenów do wód – kompostowanie odchodów w miejsce
odprowadzania ich do ujścia kanalizacyjnego, redukcja zawartości fosforanów w środkach
piorących używanych w gospodarstwach domowych, ograniczanie stosowania nawozów
sztucznych w rolnictwie. W kompetencjach RZGW jest opracowanie programów redukcji
fosforu co ma być dopełnieniem innych działań zmierzających w kierunku osiągnięcia
poprawy jakości wód.
Program redukcji fosforu pozytywnie wpłynie na jakość wód podziemnych poprzez
zmniejszenie ilości tego składnika w wodach podziemnych. Zawartość fosforu można
zmniejszyć poprzez ograniczenie antropogenicznego dopływu biogenów do wód –
str. 315
kompostowanie odchodów w miejsce odprowadzania ich do ujścia kanalizacyjnego, redukcja
zawartości fosforanów w środkach piorących używanych w gospodarstwach domowych,
ograniczanie stosowania nawozów sztucznych w rolnictwie. W kompetencjach RZGW jest
opracowanie programów redukcji fosforu co ma być dopełnieniem innych działań
zmierzających w kierunku osiągnięcia poprawy jakości wód.
opracowanie warunków korzystania z wód regionu oraz wód zlewni (rozporządzenia);
Prawo Wodne określa, że Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej w Polsce mają
opracowywać warunki korzystania z wód regionu wodnego oraz warunki korzystania z wód
zlewni. Są to elementy planowania w gospodarowaniu wodami w dorzeczach. Region wodny
jest to mniejszy obszar wchodzący w skład dorzecza. Opracowując warunki korzystania z wód
regionu wodnego należy uwzględniać ustalenia planów zagospodarowania przestrzennego.
Świadczy to o nadrzędności planowania przestrzennego, uwzględniającego przede wszystkim
korzyści społeczne.
Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej mają za zadanie opracować warunki
korzystania z wód regionu wodnego oraz warunki korzystania z wód zlewni. Przy
opracowywaniu warunków korzystania z wód regionu wodnego należy wziąć pod uwagę
ustalenia planów zagospodarowania przestrzennego.
przegląd pozwoleń wodnoprawnych;
Pozwolenia wodnoprawne wydawane na czas terminowy zgodnie z artykułem 136
ust. 2 ustawy Prawo wodne podlegają cyklicznej weryfikacji. Organ właściwy winien
przynajmniej raz na 4 lata dokonać przeglądu realizacji praw i obowiązków użytkownika wód,
nakreślonych przez organ w pozwoleniu. Takie działanie pozwoli zidentyfikować
bezprawnych użytkowników wód i zlikwidować nielegalne zrzuty i pobory. Skutkiem
przeglądu pozwoleń, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w postaci naruszenia
warunków decyzji, może być cofnięcie lub ograniczenie pozwolenia. Tylko w wypadku, gdy
cofnięcie lub ograniczenie pozwolenia uzasadnione jest interesem ludności, ochroną
środowiska lub względami gospodarczymi, wypłaca się odszkodowanie.
Przegląd pozwoleń wodnoprawnych oraz ich weryfikacja pozwala na określenie
faktycznego poboru wód podziemnych oraz rzeczywistej ilości wprowadzanych do ziemi oraz
wód powierzchniowych oczyszczonych ścieków. Takie informacje pomagają we właściwym
gospodarowaniu wodami oraz są potrzebne do określania zasobów wód podziemnych.
str. 316
propagowanie
idei
zrównoważonego
rozwoju
i
upowszechnianie
informacji
o podejmowanych działaniach, akcjach, kampaniach na rzecz aktywnej ochrony
środowiska – kampania informacyjna – jako działanie uzupełniające;
Zrównoważony rozwój to rozwój, który zaspokaja potrzeby obecne, nie zagrażając
możliwościom zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń. Propagowanie takiej gospodarki,
która zakłada odpowiednio i świadomie ukształtowane relacje pomiędzy wzrostem
gospodarczym, dbałością o środowisko (nie tylko przyrodnicze, ale także sztuczne –
wytworzone przez człowieka) oraz zdrowiem człowieka, daje wszystkim ludziom szanse
zaspokojenia podstawowych potrzeb bez zagrożenia, że dla przyszłych pokoleń zabraknie
wody pitnej oraz innych dóbr naturalnych. Dostępność do czystej wody umożliwia uprawę
ziemi, która z kolei zaspakaja potrzeby żywnościowe człowieka. Czysta woda wpływa na
kondycję zdrowotną, a ta z kolei na możliwości rozwoju, godne życie i jest niezbędnym
warunkiem spełnienia praw człowieka. Dostęp do informacji i wiedzy rozwijającej
świadomość
ekologiczną
społeczeństwa
daje
szanse
zatarcia
zależności
postępu
cywilizacyjnego z dalszą degradacją wód. Wszelkie działania podnoszące świadomość
przyrodniczą mogą przynieść pozytywne efekty zarówno dla jakości jak i ilości wody
podziemnej. Udział społeczeństwa w ochronie zasobów wód podziemnych może przejawiać
się zarówno na poziomie indywidualnego gospodarstwa w postaci zmniejszonego poboru
wód podziemnych jak i świadomego niezanieczyszczania wód podziemnych oraz
powierzchniowych np. detergentami.
szkolenia obejmujące szczegółowe zagadnienia dotyczące programu rolnośrodowiskowego
– jako działanie uzupełniające;
W ramach programu rolnośrodowiskowego przyznawane jest rolnikom wsparcie za
wykonywanie, w okresie pięcioletnim usługi na rzecz środowiska. W pakietach
przyrodniczych przewidziane są dopłaty do produkcji rolnej w zamian za: zaprzestanie
stosowania środków ochrony roślin, ścieków, osadów ściekowych, budowy i rozbudowy
systemów melioracyjnych – zabiegów negatywnie wpływających na jakość wód. Aby wiedza
rolników o programie rolnośrodowiskowym była jak najszersza także w zakresie wpływu ich
działalności na wody, korzystają oni z usług doradców rolnośrodowiskowych, skupionych
najczęściej wokół lokalnych Ośrodków Doradztwa Rolniczego.
Program rolnośrodowiskowy polega na osiągnięciu zrównoważonego rozwoju
obszarów wiejskich oraz ograniczenia negatywnego wpływu rolnictwa środowisko
przyrodnicze w tym na wody podziemne. Rolnicy uczestniczący w tym programie mogą
wybrać działania pogrupowane w pakietach m. in. ochrona gleb i wód, rolnictwo
str. 317
zrównoważone, rolnictwo ekologiczne. Wśród zadań jakie przedstawiono w każdym pakiecie
największe znaczenie dla jakości wody podziemnej mają ograniczenie nawożenia, stosowanie
wsiewek poplonowych
Rolnicy uczestniczący w programie rolnośrodowiskowym dostają wsparcie w postaci
dopłat do produkcji rolnej. Edukacja rolników dotycząca wpływu rolnictwa na elementy
środowiska takie jak wody podziemne może przynieść korzyści w postaci zmniejszenia presji
rolnictwa na wody podziemne poprzez bardziej świadome prowadzenie upraw
wzmocnienie zaplecza technicznego stanowisk związanych z ochroną środowiska w celu
zapewnienia realizacji nowych przepisów krajowych i unijnych (m.in. komputeryzacja),
zakup materiałów szkoleniowych i pomocniczych, szkolenia merytoryczne pracowników;
Jest to działanie uzupełniające, które może jedynie uskutecznić efektywność innych działań
zmierzających do poprawy jakości wód dorzecza. Jest to przedsięwzięcie mające na celu
usprawnienie oraz uskutecznienie innych działań zmierzających do ochrony oraz poprawy
jakości wód podziemnych
Kategoria przemysł zawiera następujące działania:
monitoring zakładów przemysłu rolno–spożywczego o wielkości nie mniejszej niż 4000 RLM
odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w zakresie spełnienia wymagań
odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków;
Przemysł rolno – spożywczy jest przemysłem wodochłonnym, generującym
w procesie produkcyjnym znaczne ładunki zanieczyszczeń odprowadzanych ze ściekami.
Zakłady branży spożywczej są zazwyczaj źródłem ścieków o dużym ładunku zanieczyszczeń,
o różnym charakterze i rozmiarach, obejmujących takie grupy jak substancje rozpuszczone,
substancje koloidalne lub zawiesiny, reprezentowane przez związki organiczne (głównie
białko i tłuszcze) i nieorganiczne, np. chlorki, azotany, fosforany, siarczany, węglany i inne.
Ścieki
niektórych
zakładów,
np.
mięsnych,
są
potencjalnym
źródłem
zagrożeń
epidemicznych, głównie w wyniku przedostawania się do nich znacznych ilości treści
przewodów pokarmowych (żołądków i jelit) oraz krwi zwierząt rzeźnych. Zanieczyszczenia te
skażają ścieki mikroorganizmami, w tym chorobotwórczymi, zmuszając producentów do
higienizacji lub wyjawiania ścieków opuszczających zakład z wykorzystaniem wybranych
metod chemicznych lub fizycznych. Brak zapewnienia odpowiedniego stopnia oczyszczania
ścieków przemysłowych może mieć katastrofalny wpływ na stan wód i zniweczy efekt
wypracowany wskutek realizacji innych działań.
str. 318
Przemysł rolno–spożywczy jako wodochłonny oraz produkujący duże ilości ścieków
powinien być objęty monitoringiem ścieków trafiających do wód powierzchniowych oraz
wód podziemnych. Ścieki pochodzące z zakładów mięsnych są potencjalnym źródłem skażeń
bakteriologicznych, spowodowanych przez obecność w ściekach treści przewodów
pokarmowych zwierząt oraz krwi. Oczyszczenie oraz zneutralizowanie takich ścieków
pozwala na zachowanie dobrego stanu wód podziemnych. Monitoring takich zakładów
zapewni bezpieczeństwo wód podziemnych oraz szybką reakcję w przypadku stwierdzenia
zanieczyszczenia.
−
brak szybkiej reakcji na stwierdzenie zanieczyszczenia co może skutkować dalszym
rozprzestrzenieniem skażenia.
Niezależnie
od
ścisłego
przestrzegania
przepisów
ilość
zanieczyszczeń
odprowadzanych ograniczyć można przez: oszczędną gospodarkę wodną w zakładach,
zamykanie obiegów wody, oszczędną gospodarkę surowcową, nowe, mało wodochłonne
technologie produkcji, które ograniczają stopień korzystania z zasobów wód oraz ilość
ścieków.
opracowanie programu zapobiegania poważnym awariom przez zakłady o zwiększonym i
dużym ryzyku;
Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest zobowiązany, przed uruchomieniem zakładu,
do przedłożenia raportu o bezpieczeństwie komendantowi wojewódzkiemu Państwowej
Straży
Pożarnej
i
wojewódzkiemu
inspektorowi
ochrony
środowiska.
Raport
o
bezpieczeństwie oraz jego zmiany zatwierdzane są w drodze decyzji przez komendanta
wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego inspektora
ochrony środowiska. Plany przewidują optymalne zachowanie odpowiednich służb
i porządek postępowania w przypadku wystąpienia ewentualnej awarii, co przełożyć się
może na ewentualne przedostanie się substancji niebezpiecznych do wód w momencie
zagrożenia. Opracowanie programu zapobiegającego poważnym awariom pozwala
ograniczyć ryzyko takiej awarii, a w przypadku wystąpienia awarii ustala plan działania, by
zminimalizować oraz ograniczyć jej skutki.
Dla wód podziemnych, w przypadku gdy działania zaproponowane dla wód
powierzchniowych będą niewystarczające do osiągnięcia dobrego stanu w 2015 roku
zaproponowano zastosowanie działań uzupełniających dla wód podziemnych. Programy
działań pogrupowane są w główne kategorie: działania administracyjne, działania prawne,
organizacyjne i edukacyjne; działania w kategorii gospodarki komunalnej i przemysłowej.
str. 319
DZIAŁANIA ADMINISTRACYJNE
Weryfikacja pozwoleń wodno prawnych na pobór wód podziemnych. W przypadku
niskich zasobów wód podziemnych i ryzyku nieosiągnięcia dobrego stanu przez JCWPd
wprowadzono możliwość ograniczenia wielkości poboru wód podziemnych na cele inne niż
zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia (przemysł, rolnictwo, leśnictwo). W takim
przypadku konieczne staje się poszukiwanie alternatywnych źródeł zaopatrzenia w wodę.
Kontrola stref ochronnych ujęć ma na celu przestrzeganie zapisów odnośnie zakazów,
nakazów i ograniczeń w użytkowaniu terenu na obszarze stref ochronnych ujęć. Pozwoli to
na wyeliminowanie potencjalnych źródeł zanieczyszczeń poziomów wodonośnych.
DZIAŁANIA PRAWNE ORGANIZACYJNE I EDUKACYJNE
Jednym z działań prawnych, organizacyjnych i edukacyjnych jest racjonalne
gospodarowanie wodą. Jego celem jest ograniczenie poboru wód podziemnych, co powinno
skutkować poprawą stanu ilościowego JCWPd. W osiągnięciu racjonalnego gospodarowania
wodą niezbędne jest opomiarowanie wydobycia wody wszystkich użytkowników. Zakłady
przemysłowe, a w szczególności kopalnie powinny przekazywać dane dotyczące wielkości
poboru wód podziemnych, wielkości odwodnień górniczych oraz zasięgu lejów depresji
odpowiednim organom (PSH, RZGW). Jest to warunek niezbędny do planowania racjonalnej
gospodarki wodnej.
DZIAŁANIA W KATEGORII GOSPODARKA KOMUNALNA I PRZEMYSŁ
Przestrzeganie i egzekucja przepisów Prawa Geologicznego i Górniczego w zakresie
monitoringu składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych ma na celu rozpoznanie
wielkości presji na wody podziemne i zastosowanie skutecznych działań naprawczych,
mających na celu zminimalizowanie wpływu składowisk odpadów na stan chemiczny wód
podziemnych.
Racjonalne wykorzystanie jego zasobów wód podziemnych oraz ich skuteczna
ochrona wymaga opracowania dokumentacji hydrogeologicznej ustalającej zasoby
dyspozycyjne i wyznaczającej obszar ochronny GZWP. Ustanowienie obszaru ochronnego
GZWP, a w szczególności nakazów, zakazów i ograniczeń użytkowaniu terenu, ograniczy
degradację wód podziemnych oraz istotnie wpłynie na ich ochronę. Określenie zasobów
dyspozycyjnych zbiorników wód podziemnych pozwoli na racjonalne wykorzystanie ich
zasobów oraz utrzymanie równowagi pomiędzy wodami podziemnymi a ekosystemami
zależnymi od tych wód.
Na obszarze dorzecza Odry zlokalizowanych jest 131 GZWP w całości lub
fragmentarycznie. Jedynie 17 z nich ma opracowaną dokumentację hydrogeologiczną
ustalającą zasoby dyspozycyjne i ustanawiającą obszar ochronny. W latach 2009–2011
str. 320
przewidzianych jest 18 GZWP dla których będzie opracowywana dokumentacja
hydrogeologiczna. Pozostałe będą dokumentowane po roku 2011.
Działania uzupełniające dla wód podziemnych nie mają charakteru inwestycyjnego.
Mieszczą się w kategoriach edukacyjnych, organizacyjnych lub legislacyjnych. Dla środowiska
będą odczuwalne jedynie skutki działania tych programów w postaci korzystnego
oddziaływania na środowisko w postaci poprawy stanu chemicznego i ilościowego wód
podziemnych.
REASUMUJĄC:
Powyższe działania przy rzetelnym i właściwym prowadzeniu będą wystarczające dla
uzyskania odpowiedniej jakości użytkowej wód dorzecza, wpłyną na racjonalne
wykorzystanie zasobów wodnych, bezpieczeństwo powodziowe, a także podniosą
skuteczność ochrony przed suszą. Jednakże krótki termin realizacji celów – rok 2015 sprawia
że dla niektórych wód osiągnięcie dobrego stanu/potencjału jest zagrożone.
W zakresie wód podziemnych przyjmuje się , iż wszystkie działania wyznaczone dla
osiągnięcia dobrego stanu/ potencjału wód powierzchniowych będą miały pozytywny wpływ
na poprawę stanu chemicznego i ilościowego wód podziemnych. Działania podstawowe
wskazane dla scalonych jednolitych części wód powierzchniowych na obszarze dorzecza Odry
są również działaniami odpowiednio przypadającymi dla obszaru jednolitych części wód
podziemnych.
4.1.3. Powietrze i klimat
Działania zaproponowane w PGW dotyczą głównie środowiska gruntowo – wodnego
i nie odnoszą się wprost do komponentu powietrza. Nie oznacza to, że stan atmosfery nie
ma żadnego znaczenia jeśli chodzi o poprawę i utrzymanie jakości wód, a występowanie
kwaśnego deszczu, może być tego namacalnym przykładem. W tym miejscu należy zwrócić
uwagę na fakt iż głównym ich producentem jest przemysł oraz motoryzacja i żadne z
zaproponowanych przedsięwzięć PGW nie przyczynia się do jego powstawania. Promowany
rozwój gospodarki komunalnej, z którym wiąże się poprawa infrastruktury oczyszczania
ścieków może mieć pozytywny wpływ na ograniczenie nieprzyjemnych zapachów
przedostających się lokalnie do powietrza. Polskie prawodawstwo w żaden sposób nie
normuje norm zapachowych, z tego też powodu nie jest możliwe określenie stopnia
minimalizacji odorów.
Ponadto wszelkie prace budowlane konieczne przy realizacji PGW będą powodować
krótkoterminowe uciążliwości w postaci pyleń i hałasu. Charakterystyka tych oddziaływań
zostanie szczegółowo przeanalizowana dla każdego mogącego znacząco oddziaływać
przedsięwzięcia zgodnie z Prawem ochrony środowiska.
str. 321
Klimat i powietrze dorzecza w pewnym stopniu kształtowane jest gospodarką
przestrzenną. Tworzenie planów zagospodarowania przestrzennego długoterminowo
wpływa na utworzenie obszarów o charakterystycznej szorstkości terenu. Przykładem tego
może być zwiększanie, zgodnie z zapisami planu miejscowego, lesistości terenu co wraz
z korzystnym wpływem na lokalną retencję gleby może spowodować zmniejszenie prędkości
wiatru i lokalne podwyższenie tła termicznego, co wpływa na liczbę przymrozków i mrozów.
Działania oparte na kształtowaniu stosunków wodnych oraz ochroną ekosystemów od wód
zależnych polegające na opracowaniu i wdrożeniu planów ochrony obszarów Natura 2000,
zalesianie oraz tworzenie stref buforowych i korytarzy ekologicznych pozwoli zwiększyć
asymilację dwutlenku węgla i produkcję tlenu co bezpośrednio przełoży się na lepsza jakość
powietrza atmosferycznego. Zredukowana zawartość dwutlenku węgla może wpłynąć
korzystnie acz w śladowym stopniu na lokalne mikroklimaty Odry.
Działaniem profilaktycznym i chroniącym powietrze jest opracowanie procedur
zapobiegania awariom w zakładach przemysłowych. Pewne procesy technologiczne
w momencie wystąpienia awarii stanowią poważne zagrożenie dla powietrza. Opracowanie
programu zapobiegania poważnym awariom i zarządzaniem ryzykiem dla zakładów
o zwiększonym i dużym ryzyku pozwala ograniczyć to ryzyko do minimum.
Ocena działań zawartych w PGW wykazuje, że ich realizacja niesie za sobą pozytywne
skutki na stan jakości powietrza oraz nie wpływa negatywnie na zmianę aktualnego klimatu
dorzecza Odry.
4.1.4. Krajobraz
Krajobraz to obszar, którego charakter jest wynikiem działania i interakcji czynników
przyrodniczych i/lub ludzkich. Jego ochrona polega na działaniu na rzecz zachowania
i utrzymywania ważnych lub charakterystycznych cech krajobrazu w wyniku harmonizowania
zmian, wynikających z procesów społecznych, gospodarczych i środowiskowych (wg definicji
Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, sporządzonej we Florencji dnia 20 października
2000 r. ).
Wody powierzchniowe są fundamentalnym elementem krajobrazu. Zatem wszelkie
działania związane z poprawą jakości tych wód mogą pośrednio, jak i bezpośrednio wpływać
na krajobraz dorzecza.
Krajobraz obszaru Odry to głównie rozpościerająca się dolina, która na północ od
Ostravy zakończona jest kotliną. Odra posiada kilka dopływów o charakterze górskim,
a następnie w swoim górnym biegu posiada największy dopływ tego rejonu tj.: Nysę Kłodzką.
Na wysokości Wrocławia dolina Odry wchodzi w pradolinę Wrocławsko – Magdeburską,
następnie w Barycko –Głogowską. Rzeka dalej przebiega przez dwie pradoliny: Warszawsko–
Berlińską i Toruńsko–Eberswaldzką.
str. 322
Ponadto na krajobraz dorzecza Odry składają się tereny rolne i porolne, łąki,
zabudowa miejska, wiejska i przemysłowa oraz obszary chronione. W obrębie dorzecza
można wyróżnić strefy zróżnicowane pod względem osadnictwa. Na obszarze gór średnich
występuje wysoka gęstość zaludnienia, natomiast w części północnej wśród nizin oraz
obniżeń gęstość ta jest stosunkowa mniejsza. Zatem w regionie górskim dominuje osadniczy
charakter krajobrazu. Ponadto w obrębie Dolnej Odry występują zakłady wydobycia żwiru,
a w rejonie Nysy Łużyckiej znajduje się kilka nieczynnych kopalni odkrywkowych węgla
brunatnego.
Istotnymi walorami krajobrazu analizowanego obszaru są zabytki związane
z budownictwem wodnym. Na terenie dorzecza Odry znajduje się Kanał Kłodnicki będący
jednym z najstarszych kanałów śródlądowych Europy oraz Kanał Bydgoski – łączący Wisłę
z Odrą poprzez dopływy: Brdę, Noteć i Wartę. Kondycja rzeki Odra ma ogromny wpływ na
świat fauny i flory. W jej otoczeniu można dostrzec wiele gatunków ptaków wodnych
i błotnych. Zatem sama rzeka tworzy niepowtarzalny krajobraz rejonu przez który przebiega.
Ogólnie można stwierdzić, że działania zawarte w PGW dążące do osiągnięcia, bądź
utrzymania dobrego stanu wód będą pozytywnie wpływać na walory krajobrazowe dorzecza.
Należy zwrócić uwagę na działania, które w sposób bezpośredni będą wpływać na
ukształtowanie krajobrazu analizowanego obszaru.
Realizacja niektórych założeń z kategorii rolnictwo i leśnictwo polegających na
zalesianiu gruntów i wdrażaniu krajowych i wojewódzkich programów zwiększania lesistości
spowoduje uregulowanie gospodarki leśnej. Umożliwi to nowe nasadzenia drzew, które
poprawią wartość estetyczną otoczenia i stanowić będą atrakcyjny element krajobrazu.
Powstające w wyniku realizacji działań fragmenty zieleni wpływać będą korzystanie zarówno
na środowisko jak i przyrodę. Mając na uwadze ewentualne, kształtujące się tendencje
związane z zalesieniem zarówno gruntów niepaństwowych, jak i państwowych można
stwierdzić iż działania będą miały wpływ na zwiększenie bioróżnorodności analizowanego
obszaru.
Z uwagi na niekorzystny wpływ rolnictwa konwencjonalnego zaznaczającego się
zamianą bogatych krajobrazów rolniczych na monokultury, wspieranie rolnictwa
ekologicznego jako tego, który oddziaływuje pozytywnie na różnorodność biologiczną, a co
za tym idzie na krajobraz ma w pełni charakter pozytywny.
Efekt realizacji działań polegających na bieżącej ochronie walorów przyrodniczych
(zespołów przyrodniczo – krajobrazowych, użytków ekologicznych, pomników przyrody,
stanowisk dokumentacyjnych), na analizowany komponent środowiska będzie wpływał
pozytywnie. Dodatkowo wdrożenie planów ochrony obszarów chronionych zapewni ochronę
poszczególnych cennych komponentów środowisko, co będzie miało nieodzowny wpływ na
wartość krajobrazu.
str. 323
Prawidłowa
realizacja
zagospodarowania
terenu
wyznaczonego
zapisami
poszczególnych opracowanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
z zachowaniem
wymagań
ochrony
środowiska,
umożliwi
wzbogacenie
walorów
przyrodniczych i krajobrazowych terenu dorzecza.
Wśród obiektów, które wywołują negatywne odczucia związane z postrzeganiem
walorów krajobrazowych są między innymi dzikie wysypiska śmieci. Zatem planowana
likwidacja miejsc dzikiego składowania nieczystości wpłynie na podwyższenie walorów
krajobrazowych tego miejsca. Ponadto zamykanie niezabezpieczonych składowisk odpadów
komunalnych umożliwi poprzez odpowiednie zagospodarowanie i rekultywację poprawę
estetyki krajobrazu.
Wśród zaproponowanych działań największy wpływ na lokalny krajobraz będą miały
nowe inwestycje np. budowa oczyszczalni. Obiekty te mogą pogorszyć walory estetyczno –
widokowe terenu, na którym będą realizowane. Z drugiej strony odpowiednie
zagospodarowanie, wprowadzenie zieleni podniesie walory krajobrazowe obszaru
przemysłowego. Należy podkreślić, że prawidłowa realizacja zagospodarowania terenu nowo
inwestowanego z uwzględnieniem dopasowania do architektury budynków już istniejących,
nie powinno wywoływać dysonansów wizualno–estetycznego.
Przy realizacji tego typu inwestycji, zauważalny będzie także etap budowy nowych
obiektów. W wyniku prac budowlanych nastąpi lokalne przekształcenia zewnętrznej
powierzchni terenu oraz zostanie okresowo wprowadzony sprzęt budowlany, co wpłynie
negatywnie na krajobraz i walory estetyczno widokowe tego terenu. Będzie to jednak etap
okresowy, ograniczony tylko do czasu trwania robót budowlanych. Zatem po zakończeniu
tego okresu powinno nastąpić uporządkowanie i odpowiednie zagospodarowanie terenu.
W PGW zawarto działania związane z budową przepławek. Są to inwestycje
hydrotechniczne o stosunkowo małych rozmiarach, które towarzyszą przeważnie dużym
budowlom przegradzającym rzekę. Wpływ tego typu budowli na krajobraz jest uzależniony
od lokalnego zagospodarowania danego obiektu. Z uwagi na rozmiary oraz położenie tego
typu inwestycji hydrotechnicznych nie powinny one zaburzać istniejącego krajobrazu.
Efekt działań zawartych w PGW umożliwiających poprawę aktualnego stanu wód
będzie miał korzystny wpływ na ochronę krajobrazu związanego z komponentem środowiska
jakim jest woda. Rozwój turystki wodnej związany jest przeważenie z regionami atrakcyjnymi
krajobrazowo, dlatego też wszelkie działania powodujące poprawę jakości wód, będą
wpływać pozytywnie na krajobraz turystyczny regionu.
str. 324
4.1.5. Ludzi i zdrowie ludzi
Działania zaplanowane w ramach PGW dla dorzecza Odry mają zapewnić ludziom
dostęp do czystej wody pitnej (przy rozsądnej cenie), co umożliwi rozwój gospodarczy
i społeczny
przy
równoczesnym
poszanowaniu
potrzeb
środowiska
naturalnego.
Odpowiednia jakość i dostępność wody to podstawowe kwestie ważne dla życia i zdrowia
ludzi.
Realizacja planu gospodarowania wodami ma służyć utrzymaniu bądź poprawie stanu
wód. Dla wód naturalnych dorzecza wymagane jest osiągnięcie, co najmniej dobrego stanu
ekologicznego wód, natomiast dla wód wyznaczonych, jako silnie zmienione lub sztuczne,
wymaga się dotrzymania warunków odpowiadających dobremu lub powyżej dobrego
potencjałowi wód. Zatem wszelkie działania dążące do poprawy stanu jakościowego wód
będą miały pozytywny wpływ na zdrowie ludzi.
Oceniając założenia PGW, można określić je jako działania bezpośrednio, bądź
pośrednio oddziaływujące na ludzi. Kluczowy wpływ będą miały te, które bezpośrednio
przyczynią się do poprawy jakości wód, w tym wód do picia, co spowoduje poprawę
warunków życia ludzi.
W tym punkcie opisano wpływ wybranych działań powodujących najbardziej
zauważalne oddziaływania.
Przewidywana budowa nowych oczyszczalni ścieków jest ważną inwestycją
proekologiczną, pozwalającą osiągnąć wymierną poprawę jakości wód w dorzeczu Odry.
Jednakże tego typu inwestycje są przyczyną uciążliwych oddziaływań na zdrowie ludzi,
wynikających z procesu oczyszczania ścieków, a szczególnie przeróbki osadów i gospodarki
odpadami. Są to oddziaływania związane z emisją nieprzyjemnych zapachów (odorów),
zanieczyszczeń mikrobiologicznych, zanieczyszczeń chemicznych (siarkowodór, amoniak,
dwutlenek węgla, metan) oraz hałasu. Największe oddziaływanie zauważalne będzie na
etapie realizacji tych inwestycji. Będą to uciążliwości okresowe związane ze zwiększeniem
emisji hałasu pochodzącego od środków transportu, dostawy czy rozładunku materiałów
stosowanych na budowie oraz prac maszyn budowlanych. Należy zaznaczyć, że
oddziaływania te będą miały charakter krótkotrwały i odwracalny.
Ponadto wszystkie rodzaje zaproponowanych działań modernizacyjnych dotyczących
oczyszczalni i obiektów towarzyszących spowodują wyłącznie poprawę w zakresie
istniejącego wpływu oczyszczalni na środowisko, a tym samym i na organizm ludzki.
Oczyszczalnie o przestarzałej technologii wymagają adaptacji do obowiązujących wymogów
i standardów, a zakres prac modernizacyjnych na istniejących obiektach będzie różny
i dostosowany do zastanego zaawansowania technologicznego. Rozbudowa modułu
biologicznego oczyszczania ścieków zagwarantuje wymaganą efektywność oczyszczania,
głównie w zakresie likwidacji związków azotu zawartych w oczyszczonych ściekach
str. 325
odprowadzanych do wód dorzecza. Zbyt wielka ilość związków azotu jest niebezpieczna dla
ludzi, zatem wszelkie działania dążące do zmniejszenia zanieczyszczenia tym związkiem będą
posiadały pozytywny wpływ na organizm ludzki. Hermetyzacja wszystkich obiektów
oczyszczalni oraz kanalizacji ograniczy emisję uciążliwych odorów, w tym rozprzestrzenianie
się zanieczyszczeń mikrobiologicznych.
Realizacja
działań
związanych
z
opracowaniem
miejscowych
planów
zagospodarowania przestrzennego uwzględniających: ustalone strefy ochrony ujęć wód;
obszary ochronne zbiorników wód podziemnych; strefy zagrożeń powodzią; wyznaczane
rezerwy terenów dla potrzeb lokalizacji obiektów i urządzeń infrastruktury ochrony
środowiska oraz urządzeń produkujących energię (fermy wiatrowe) będzie miała wpływ na
ludzi. Realizacja w/w planów umożliwi ochronę życia ludzi przed powodzią oraz zapewni
właściwą lokalizację obiektów np. produkujących energię. Z drugiej strony działania związane
z wyłączeniem terenów np. pod zabudowę z uwagi na konieczność ochrony przed powodzią
może wywoływać pewne sprzeciwy wśród lokalnej społeczności. Należy zwrócić uwagę, że są
to jednak działania niezbędne dla ochrony ludzi, jak również dla ich mienia.
PGW zawiera działanie polegające na prowadzeniu monitoringu zakładów przemysłu
rolno – spożywczego o wielkości niemniejszej niż 4000 RLM odprowadzających ścieki
bezpośrednio do wód. Umożliwi to kontrolę i zapobieganie ewentualnemu zanieczyszczeniu
wód, co jednocześnie wiązało się będzie ze zmniejszeniem potencjalnego oddziaływania na
ludzi. Ponadto w PGW zwrócono uwagę na działania związane z opracowaniem programu
zapobiegania poważnym awariom i zarządzania ryzykiem dla zakładów o zwiększonym
i dużym ryzyku, co znacznie zwiększy ochronę ludzi i środowiska.
W PGW zawarto działania polegające na wspieraniu rolnictwa ekologicznego
i zrównoważonego, które będą miały pośredni ale bardzo ważny wpływ na zdrowie ludzi.
Upowszechnienie takich form gospodarowania w rolnictwie, które jednocześnie przekładają
się na jakość powstających produktów, odgrywać będzie pozytywny efekt dla organizmu
ludzkiego.
Funkcjonowanie obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami
azotu (OSN) ze źródeł rolniczych, dla rolnika, którego gospodarstwo znalazło się w tym
obszarze,
oznaczać
będzie
konieczność
dokonania
pewnych
zmian
w
sposobie
gospodarowania, wynikających z programów działania dla tych obszarów. PGW zawierają
działania związane z edukacją rolników odnośnie OSN oraz doradztwem specjalistycznym.
Przeprowadzany będzie monitoring stanu rolnictwa oraz kontrola rolniczych źródeł
zanieczyszczeń. Działania te umożliwią poszerzenie świadomości rolników odnośnie
obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu i doprowadzą do
dostosowania gospodarstw do odpowiedniego sposobu postępowania i gospodarowania.
str. 326
Ponadto działania związane z ochroną, zachowaniem i przewracaniem biotopów,
naturalnych siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory poprzez opracowanie
i wdrożenie planu ochrony obszarów Natura 2000 będzie miało pozytywny wpływ na
człowieka. Postępująca degradacja środowiska ma negatywny oddźwięk na zdrowie ludzi,
jednakże istnieją jeszcze obszary prawie naturalne nie przekształcone przez człowieka,
z zachowaną dzika przyrodą, dla których właśnie w ramach PGW proponowane są działania
związane z ochroną takich obszarów. Zachowanie cennych przyrodniczo terenów wywoła
pozytywny wpływ na zdrowie, jak i komfort życia ludzkiego.
Działania związane z uporządkowaniem gospodarki wodno – ściekowej wpływają na
zdrowie ludzi. Zmniejszenie aktualnych ognisk zanieczyszczeń powodujących skażenie wód
oraz prowadzenie ewidencji niektórych zrealizowanych inwestycji umożliwi poprawę
w zakresie gospodarki ściekowej. Brak dostatecznego systemu oczyszczania ścieków
wywołuje negatywne skutki na wody i gleby, a co za tym idzie na zdrowie ludzi.
Dodatkowo pozytywny wpływ na zdrowie ludzi będą miały działania związane
z zalesianiem gruntów. Są to działania pożądane, umożliwiające powstanie ekosystemów
leśnych mających duże znaczenie dla zdrowie okolicznych mieszkańców.
W PGW dla dorzecza Odry zwrócono uwagę na działania związane z nadzorem
sanitarnym wody w kąpieliskach i wykonaniem oceny jakości wód (rozporządzenie),
opracowaniem jakości wody przeznaczonej do spożycia oraz propagowaniem idei
zrównoważonego rozwoju i upowszechnianiem informacji o podejmowanych działaniach
i szkoleniach obejmujących zagadnienia programu rolno – środowiskowego. Realizacja tych
założeń umożliwi kontrolowanie jakości wody o różnym przeznaczeniu, jaki i zwiększy
świadomość ekologiczną społeczeństwa i jego zaangażowanie w decyzjach związanych
z gospodarką wodną.
W ramach działań zaproponowanych w PGW nastąpi weryfikacja pozwoleń
wodnoprawnych na pobór wód podziemnych tj. ograniczenie poboru wód dla przemysłu
i rolnictwa. Działania te mogą być trudno akceptowalne przez lokalną społeczność.
Oddziaływanie realizacji PGW na ludzi można określić jako pozytywne. Niektóre
z działań przy braku odpowiedniej realizacji mogą wywołać chwilowe negatywne i pośrednie
skutki, jednakże realizacja analizowanych założeń będzie miała zdecydowanie pozytywny
wpływ na ludzi i ich zdrowie.
4.1.6. Obszary chronione faunę i florę
Najważniejsze zagrożenia dla funkcjonowania populacji ptaków związanych
z siedliskami hydrogenicznymi o wysokim statusie zagrożenia w dorzeczu Odry to zmiany
naturalnego
reżimu
hydrologicznego
wód,
regulacje
koryt
rzecznych,
melioracje
odwadniające, przesuszanie i zanik terenów podmokłych, zabudowa i wzrost penetracji
str. 327
ludzkiej na obrzeżach wód, a także ograniczanie powierzchni siedlisk, miedzy innymi lasów
łęgowych i zmiany w strukturze użytkowania gruntów. W projekcie planu gospodarowania
wodami dorzecza Odry żadne z planowanych działań nie należą do wymienionej grupy
zagrożeń, a w związku z tym nie wydają się stanowić istotnego zagrożenia dla awifauny.
Znaczna część z nich służyć może poprawie warunków funkcjonowania siedlisk ptaków
i warunków występowania ich populacji. Pojedyncze inwestycje, niewłaściwie zlokalizowane
lub zaplanowane, mogą wpływać niekorzystnie na awifaunę, jednak ocena na tym poziomie
szczegółowości wykracza poza możliwości niniejszej prognozy.
Działania wymienione w planie gospodarowania wodami w dorzeczu Odry nie
powinny mieć negatywnego wpływu na istniejące oraz proponowane obszary Natura 2000
jak też odnotowane tam siedliska i gatunki oraz nie powinny mieć negatywnego wpływu na
obszary chronione oraz istniejące korytarze ekologiczne i obszary węzłowe.
W dokumencie (wykazie zadań) nie figurują żadne zadania związane z infrastrukturą
techniczną ochrony przeciwpowodziowej (np. modernizacje czy remonty wałów, budowa
zbiorników itp.). Jakkolwiek brak jest wskazania bezpośrednich działań skierowanych na
nietechniczne metody ochrony przeciwpowodziowej.
Większość planowanych działań z punktu widzenia ochrony przyrody nie budzi
zastrzeżeń i kwalifikuje się jako działania służące poprawie stanu siedlisk i gatunków.
Działania, które wymagają podjęcia niezbędnych środków ostrożności (potencjalne
negatywne oddziaływanie) to:
− budowa nowych oczyszczalni odprowadzających oczyszczone ścieki do niewielkich
cieków o najlepszych parametrach fizyko–chemicznych wody, niezaburzonych
przepływach,
− budowa systemów kanalizacyjnych powodująca „zbieranie” wód z dużych obszarów
i skoncentrowany punktowy ich zrzut,
− planowane zalesienia w ramach, których mogą zostać zniszczone cenne siedliska
przyrodnicze (torfowiska, łąki trzęślicowe, itp.) oraz stanowiska gatunków związanych
z terenami otwartymi.
W ramach planowanych zadań istotnym brakującym, elementem jest:
− brak działań bezpośrednio zmierzających do poprawy stanu siedlisk i gatunków (brak
odniesienia do krajowych programów ochrony gatunków i siedlisk związanych
z „wodą”),
− brak działań związanych z oceną stanu krajowego systemu melioracyjnego,
zasadności istnienie niektórych z jego elementów – szczególnie w obszarach
chronionych, oceną możliwości przywrócenia wielofunkcyjności (szczególnie funkcji
nawadniania i retencjonowania wody), oceną możliwości wykorzystania dla poprawy
stanu siedlisk i gatunków,
str. 328
− brak zadań zmierzających do renaturyzacji zdegradowanych siedlisk hydrogenicznych
oraz zwiększania zasobów wodnych kraju (np. aktywna ochrona zdegradowanych
terenów podmokłych, renaturyzacja cieków itp.),
− brak konkretnych działań wynikających ze strategii ochrony obszarów wodno–
błotnych w Polsce na lata 2006–2013 (IOŚ 2006),
− brak zadań mających na celu pełne zinwentaryzowanie (uzupełnienie inwentaryzacji)
i ocenę stanu zasobów ekosystemów wodnych i hydrogenicznych oraz ich
monitoring,
− brak zadań wynikających z istniejących planów ochrony obszarów chronionych
związanych z ekosystemami wodnymi i wodno–błotnymi.
Brak powyższych elementów należy uzupełnić w możliwie najkrótszym okresie.
Wdrożenie planu gospodarowania wodami w dorzeczu Odry, przy zachowaniu w/w.
środków ostrożności, nie powinno mieć negatywnego wpływu na walory przyrodnicze
dorzecza.
4.1.7. Dziedzictwo kulturowe (zabytki)
Na obszarze dorzecza Odry występują obiekty stanowiące znaczącą część dziedzictwa
kulturowego kraju, nagromadzone przez stulecia, będące wytworem człowieka lub związane
z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których
zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną,
artystyczną i naukową [USTAWA z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (Dz. U. z 2003 r. nr 162, poz. 1568)].
Ocenę oddziaływania na zabytki przeprowadzono na podstawie analizy dziedzictwa
kulturowego dorzecza Odry, opracowanego według list UNESCO oraz listy sporządzonej
przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków. Począwszy od wartościowych historycznie zespołów
urbanistycznych, skończywszy na pojedynczych zabytkach, rozsianych licznie na obszarze
całego dorzecza, do najważniejszych obiektów można zaliczyć zabytki opisane wcześniej
w rozdziale 2.2.
Wśród obiektów dziedzictwa kulturowego dorzecza można odnaleźć obiekty
o znaczeniu historycznym,
sakralnym
a nawet
naukowym
(wykopaliska). Istnieje
domniemanie, iż na obszarze całego dorzecza Odry mogą występować nieznane dotąd
stanowiska archeologiczne, jednak z uwagi na nieznajomość ich lokalizacji niemożliwe jest
dokonanie szczegółowej oceny wpływu poszczególnych działań. W takiej sytuacji można
jedynie stwierdzić, że wszelkie prace związane z odkryciem wierzchnich warstw ziemi mogą
bezpośrednio naruszyć stanowiska. Ingerencji w teren wymagają działania zaproponowane
str. 329
w kategorii gospodarka komunalna i to one mogą stanowić potencjalne bezpośrednie
zagrożenie dla nieodkrytych stanowisk archeologicznych.
Prace których realizację przewidziano w sąsiedztwie obiektów bądź kompleksów
zabytkowych mogą jedynie w nieznacznym stopniu zmienić ich otoczenie. Ich wykonanie
zgodnie ze sztuką budowlaną nie będzie miało negatywnego oddziaływania.
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które precyzyjnie ustalają
docelowe przeznaczenie terenów, rodzaj lub brak zabudowy wpływają pośrednio na
otoczenie obiektów chronionych co potencjalnie może wpłynąć na ich lokalną ekspozycję.
Biorąc pod uwagę działania związane z ustaleniem obiektów i obszarów przyrody
prawnie chronionych a także obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych, można
mówić o oddziaływaniu pośrednim, które korzystnie wpłynie na dobra kultury w tym zabytki
dorzecza Odry.
Rozwój systemów infrastruktury technicznej zwłaszcza gospodarki wodno – ściekowej
i gospodarki odpadami, wyznaczanie rezerw terenów dla potrzeb lokalizacji obiektów
i urządzeń infrastruktury ochrony środowiska, a także instalacji produkujących energię
(fermy wiatrowe), w miejscach bezpośredniego sąsiedztwa z zabytkami w sytuacjach dobrze
nieprzemyślanej lokalizacji może oddziaływać na nie powodując pejoratywne skutki.
Opracowanie
i
wdrożenie
programu
zapobiegania
poważnym
awariom
i zarządzaniem ryzykiem dla zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku, w momencie
wystąpienia sytuacji awaryjnej, redukować będzie do minimum zagrożenie także dla
obiektów zabytkowych zlokalizowanych w najbliższym otoczeniu zakładów o takim ryzyku.
Przy ocenie analizowanego dorzecza zwrócono uwagę na zabytki związane
z budownictwem wodnym. Są to XIX i XX wieczne hydrotechniczne „cuda”. Na terenie
dorzecza Odry znajduje się Kanał Kłodnicki, ponadto znajduje się Kanał Bydgoski.
Ocena działań zawartych w PGW wykazuje, że realizacja przedsięwzięć w ramach
PGW na pewno nie wpłynie negatywnie na dobra kulturowe znajdujące się w omawianym
dorzeczu.
4.1.8. Wpływ na wykorzystanie zasobów odnawialnych oraz nieodnawialnych
Poprzez wykorzystanie zasobów naturalnych rozumiemy ich eksploatowanie, które
definiujemy jako działanie prowadzone w sposób gospodarczo uzasadniony przy
zastosowaniu środków ograniczających szkody w środowisku oraz przy zapewnieniu
racjonalnego wydobycia i gospodarowania kopalin [Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r.,
o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dz. U. z 94 Nr 49, poz. 196)].
Do zasobów naturalnych zaliczamy każdy element przyrody, który ma znaczenie dla
bytowania i gospodarki człowieka. Do tych elementów zaliczamy gleby, kopaliny, wody, lasy,
łąki, zwierzęta, wśród których rozróżniamy zasoby odnawialne i nieodnawialne.
str. 330
Ochrona zasobów przyrody powinna polegać na rozsądnym i oszczędnym ich
użytkowaniu, jest związana z zasadą zrównoważonego rozwoju i oznacza dążenie do
zachowania możliwości odtwarzania się zasobów naturalnych, racjonalnego użytkowania
zasobów nieodnawialnych i zastępowania ich substytutami (zasobami odnawialnymi).
Do odnawialnych bogactw przyrody zaliczamy między innymi wodę, glebę oraz
właściwie zarządzane lasy zabezpieczające stałe dostawy, drewna, do nieodnawialnych zaś
paliwa kopalne (węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny), które potrzebowały wielu milionów lat
na powstanie z materii organicznej.
Zadania z kategorii gospodarka komunalna w żaden sposób nie mogą wpłynąć na
ograniczenie dostępu do zasobów naturalnych. Występuje jednakże zapotrzebowanie na
pewne surowce taki jak: rudy metali, piasek, kamień, które wykorzystywane będą
w odpowiednio przetworzonej formie przy pracach związanych z budową obiektów
przewidzianych w PGW. Należy w tym miejscu podkreślić rolę wody jako surowca
wykorzystywanego zarówno w sektorze przemysłowym jak i budowlanym. Składowiska
odpadów komunalnych przy zastosowaniu odpowiedniej instalacji do odzysku może być
źródłem biogazu, którego spalanie, zmniejszy zapotrzebowanie na energetyczne
wykorzystywanie kopalin. Zapotrzebowanie na biomasę będącą alternatywnym źródłem
energii w pewnym stopniu zostanie zaspokojone zwiększającym się udziałem terenów
zielonych, w tym lasów. Energetyczne wykorzystanie drewna jest ograniczone a wręcz
niemożliwe na obszarach cennych przyrodniczo, dla których PGW przewidział bieżącą
ochronę. Plan w kategorii zagospodarowanie przestrzenne odnosi się do lokalizacji urządzeń
infrastruktury ochrony środowiska i przewiduje wyznaczanie rezerw terenów na takie
potrzeby.
Takie
planowanie
sprzyja
powstawaniu
ferm
wiatrowych,
których
upowszechnienie znacząco może zredukować zapotrzebowanie na energie uzyskiwaną
z konwencjonalnych źródeł energii. Najkorzystniejsze warunki wiatrowe panują w północnej
części dorzecza oraz w centralnej Wielkopolsce.
Woda jest zasobem nieograniczonym. Jednak jej jakość i dostępność coraz bardziej
pozostawia wiele do życzenia. Taka sytuacja niejednokrotnie wymusza poszukiwanie
alternatywnych źródeł wody z przeznaczeniem do picia – zasobów wód głębinowych, których
rola wobec złego stanu wód powierzchniowych wciąż wzrasta. W obszarze dorzecza
występują wody chlorkowe, siarczanowe i siarczkowe oraz szczawy, które mają właściwości
lecznicze. Dlatego przewiduje się, że realizacja PGW znacząco wpłynie na wykorzystanie
zasobów nieodnawialnych jakimi są wody podziemne zaliczone do solanek, wód leczniczych
i termalnych, mając na względzie ich szczególne walory wynikające z mineralizacji, własności
fizycznych i chemicznych, ilości i warunków występowania.
str. 331
4.1.9. Wpływ na efektywność energetyczną oraz potrzeby transportowe
Efektywnością energetyczną nazywamy zespół działań, zachowań, warunków
i mechanizmów, wpływających na sposób użytkowania, wykorzystywania energii, które
prowadzą do zmniejszenia strat energii. Efektywność energetyczna jest jednym z najbardziej
istotnych czynników, które są silnie związane z gospodarką kraju i istotnie na nią wpływają.
W Polsce istnieje duży potencjał zwiększenia wzrostu gospodarczego poprzez
realizację działań związanych ze wzrostem efektywnego wykorzystania energii. Działania na
rzecz zwiększenia efektywności energetycznej powinny odnosić się do wszystkich sektorów
oraz obszarów działalności. Powinny one obejmować nie tylko wzrost efektywności
energetycznej w sferze produkcji, lecz również racjonalne wykorzystanie energii w innych
obszarach.
W PGW zostały przedstawione pewne zamierzenia które poprawią efektywność
energetyczną na obszarze dorzecza. Przyczynić się do tego może między innymi taka
gospodarka osadami ściekowymi, która pozwoli odzyskać energię z biogazu. Lokalizacja
instalacji przeznaczonej do tego celu powinna być wcześniej uzgodniona w procesie
tworzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z PGW
opracowanie
miejscowych
planów
zagospodarowania
przestrzennego
uwzględnia
wyznaczenie rezerw terenów dla potrzeb lokalizacji obiektów i urządzeń infrastruktury
ochrony środowiska, a także produkujących energię. Pozyskiwanie energii w sposób inny niż
spalanie surowców konwencjonalnych i wspieranie tych metod nie dość że wpłynie na
poprawę efektywności energetycznej to pozytywnie wpłynie na jakość ogólnego stanu
środowiska.
Elektrownie wodne są czynnikiem wpływającym na stan ekologiczny części wód.
Powodują zaburzenia termiki cieku, wilgotności powietrza oraz obniżenie wód gruntowych
poniżej zapory głównie na skutek zahamowania napływu rumoszu skalnego. Plany
gospodarowania wodami w kategorii zagospodarowanie przestrzenne przewidują tworzenie
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny uwzględniać
przeznaczenie terenu pod ewentualnie projektowane zbiorniki. Same rozwiązania
techniczne,
takie
jak
budowa
zbiorników
retencyjnych,
polderów,
wałów
przeciwpowodziowych nie gwarantują pełnej ochrony przeciwpowodziowej, jednak
połączone z innymi działaniami PGW w zakresie zwiększania retencji terenu dorzecza, mogą
stanowić kompleksowy i skuteczny system przeciwdziałania powodziowego.
Gospodarka wodna powinna zapewniać zrównoważony rozwój obszarów leżących
w pobliżu rzek godząc rozmaite cele związane z bezpieczeństwem energetycznym,
powodziowym oraz transportem śródlądowym. Nie można zapominać o niekorzystnych
aspektach jakie powodują zbiorniki wodne oraz drogi śródlądowe. Transport wodny emituje
mniej zanieczyszczeń niż drogowy czy kolejowy jednakże oddziałuje bezpośrednio na wody
str. 332
i może je zanieczyszczać. Rozwój szlaków wodnych wymaga umocowania brzegów rzek,
budowy i remontów śluz, przystani – inwestycji które stwarzają nowe zagrożenia dla jakości
wód. Plan gospodarowania wodami proponuje likwidacje jazów i przywracanie naturalnego
charakteru cieków i zbiorników co może mieć wpływ hamujący na rozwój dróg
śródlądowych.
Wobec
wciąż
małego
zainteresowania
tym
rodzajem
transportu,
występowania przyrodniczych ograniczeń, tylko dalsza eksploatacja istniejących już szlaków
wodnych jest ekonomicznie uzasadniona. Problemem jest zły stan techniczny istniejących już
szlaków wodnych (śluz, jazów, umocowań rzek, przystani) i to on głównie wpływa na
dostępność transportową rzek. Potrzeby transportu towarowego i pasażerskiego mogą
zostać zaspokojone w wyniku modernizacji istniejących już dróg wodnych, co nie koliduje
z zaproponowanymi działaniami w Planie gospodarowania wodami.
4.2. Oddziaływanie transgraniczne
Zgodnie z Ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach
oddziaływania na środowisko (art. 104 ust. 2) w razie stwierdzenia możliwości znaczącego
transgranicznego oddziaływania na środowisko pochodzącego z terytorium kraju w wyniku
realizacji (…) planów przeprowadza się postępowanie dotyczące transgranicznego
oddziaływania na środowisko.
Analizując projekt PGW dorzecza Odry na poziomie strategicznej oceny oddziaływania
na środowisko nie stwierdzono występowania znaczącego negatywnego oddziaływania
o charakterze transgranicznym. Zaproponowane działania umożliwią utrzymanie bądź
poprawę jakości wód oraz polepszanie całego środowiska wodnego. Realizacja założeń PGW
poprzez inwestycje związane z gospodarką komunalną (np. budowa oczyszczalni, kanalizacji,
przydomowych oczyszczalni ścieków), poprzez ograniczenie zanieczyszczeń pochodzenia
rolniczego, redukcję zanieczyszczeń pochodzenia przemysłowego oraz zwiększanie lesistości
i ochronę bioróżnorodności, następnie poprzez działania związane z zagospodarowaniem
przestrzennym uwzględniającym wymagania ochrony środowiska, a na końcu wprowadzenie
działań prawnych, organizacyjnych i edukacyjnych umożliwi osiągnięcie poprawy stanu wód
i ekosystemów od wód zależnych.
Rozpatrując poszczególne działania w ramach dorzecza nie stwierdzono działań, które
zgodnie z kryteriami Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście
transgranicznym, sporządzonymi w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 96, poz.
1110) mają charakter inwestycji z załącznika I tj.: mogących spowodować znaczące szkodliwe
oddziaływanie transgraniczne. Zgodnie z postanowieniami dokumentu z Espoo – zał. III,
pomimo braku analizowanych przedsięwzięć na liście załącznika I, przeanalizowano
ponownie zaproponowane działania w ramach PGW uwzględniając tzw. kryteria
str. 333
wspomagające określenie znaczenie dla środowiska (zał. III ww. Konwencji). Uwzględniono
kryteria określania znaczących szkodliwych oddziaływań tj.: wielkość działalności, lokalizacja
(czy planowana inwestycja zlokalizowana jest na obszarze lub w pobliżu obszarów
o szczególnej wrażliwości lub szczególnym znaczeniu dla środowiska) oraz narażenie (czy
planowana inwestycja wykazuje szczególnie złożone i potencjalnie szkodliwe skutki, w tym
powoduje poważne oddziaływanie na ludzi lub na cenne gatunki oraz powodujące
dodatkowe obciążenia, które przekraczają graniczną wytrzymałość środowiska). Można
stwierdzić, że program działań opracowany w ramach PGW będzie miał pozytywny wpływ na
stan wód, ludzi i gatunki chronione.
Jednakże należy zaznaczyć, że bardzo istotnym elementem jest sam proces realizacji
poszczególnych działań. Powodzenie niektórych działań uzależnione jest od sposobu
wykonalności założeń PGW. Z uwagi na ten fakt postępowanie w sprawie transgranicznego
oddziaływania na środowisko będzie musiało być przeprowadzone w odniesieniu do każdego
zamierzenia inwestycyjnego na poziomie uzyskiwania stosownych decyzji, oczywiście jeżeli
z przeprowadzonej analizy zostaną zidentyfikowane zagrożenia.
Analizując założenia PGW w ramach wykonywanej prognozy tj. jako dokumentu
realizowanego w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko i stopnia
szczegółowości takiego dokumentu, nie stwierdzono na tym etapie oddziaływania
transgranicznego wymagającego uruchomienia procedury przedstawionej w Konwencji
z Espoo i potwierdzonej prawem krajowym.
str. 334
4.3. Oddziaływanie skumulowane, bezpośrednie, pośrednie itp. i powiązania
między nimi
Proponowane działania dla dorzecza Odry w przedziale wymienionych kategorii
oddziałują w mniejszym lub większym stopniu na poszczególne komponenty środowiska. W
celu zobrazowania charakteru oddziaływania, wpływu oraz czasu w jakim poszczególne
działania będą oddziaływać na komponenty środowiska sporządzono tabelę wpływów.
Do sporządzenia owej tabeli użyto kilku wyznaczników, które wymieniono wcześniej
aczkolwiek ich szczegółowy opis zawarto w poniższej tabeli.
Tabela 4.3/1. Oznaczenie wielkości oddziaływania planowanych i realizowanych działań dla dorzecza
Odry
Szacowany składnik charakterystyki
Wpływ oddziaływania
Charakter oddziaływania
Czas trwania oddziaływania
Symbol
Znaczenie
Z
Wpływ znaczący
N
Wpływ niewielki
O
Wpływ obojętny
B
Brak wpływu znaczącego
B
Bezpośrednie
P
Pośrednie
W
Wtórne
SK
Skumulowane
K
Krótkoterminowe
Ś
Średnioterminowe
D
Długoterminowe
S
Stałe
Ch
Chwilowe
+
Dodatnie
Skutki
Oznaczenia
Z
B
K
+
–
Ujemne
*)
Wpływ na etapie budowy.
str. 335
*)
Tabela 4.3/2. Tabela wpływów na etapie eksploatacji
Wykorzystanie
Komponenty Środowiska
Działania
Wody
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Ludzie i zdrowie ludzi
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych
–budowa nowych kanalizacji i oczyszczalni;*)
S
S
S
S
Ch
S
S
–rozbudowa sieci kanalizacyjnej do oczyszczalni;*)
–budowa (rozbudowa) kanalizacji sanitarnej w terenie
nieaglomeracyjnym;*)
Z+/N–*)
–budowa (rozbudowa) oczyszczalni ścieków w terenie
Z+/N–*)
Z+/Z–*)
N–/ +/N–*)
N–/N–*)
N –/+/N–*)
N +/N–*)
B
B
B
B
B
B
B
N +/N–*)
B
B
B
nieaglomeracyjnym;*)
–opracowanie "Wojewódzkich programów oczyszczania
B
ścieków" koordynowanych przez urzędy wojewódzkie
B
B
B
P
B
P
dla pozostałych aglomeracji < 2 000 RLM;
–remont kanalizacji i oczyszczalni;*)
S
S
S
–modernizacja kanalizacji i oczyszczalni;*)
dodatkowe inwestycje dla kanalizacji i oczyszczalni;
Z+/N–*)
–modernizacja kanalizacji sanitarnej (uszczelnienie) –
Z+/ N–*)
Z+/Z–*)
B/N–*)
B
B
jako działanie uzupełniające;*)
P
–budowa systemu zbierania ścieków;*)
S
P
S
P
S
S
Ch
S
S
–budowa przydomowych oczyszczalni ścieków dla 1 lub
kilku gospodarstw domowych*)
–budowa szczelnych – wybieralnych zbiorników z
Z+/N–*)
zapewnieniem kontrolowanego wywozu ścieków;
Z+/N–*)
Z+/Z–*)
N –/N–*)
N–/N–*)
N –/+/N–*)
kontrola przestrzegania harmonogramu wywozu
nieczystości płynnych; *)
–prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i
B
przydomowych oczyszczalni ścieków i wdrożeniem
B
B
B
P
B
P
harmonogramu wywozu nieczystości płynnych i osadów
ściekowych z przydomowych oczyszczalni;
–gromadzenie i oczyszczanie odcieków ze składowisk
S
S
S
S
D
K
odpadów;
–zagospodarowanie osadów ściekowych;
Z+
Z+
B
–likwidacja ognisk zanieczyszczeń (dzikich
S
Z+
B
S
B
N+
B
B
N+
P
S
D
B
B
Z+
P
D
P
D
składowisk);*)
–modernizacja składowisk odpadów komunalnych;
–zamknięcie niezabezpieczonych składowisk odpadów
komunalnych;
Z+
Z+/N–*)
Z+
B/N–*)
Z+/N–*)
Z+/N–*)
Z+/N–*)
B
–kontrola funkcjonujących i zamykanych składowisk
odpadów – jako działania uzupełniające;
–Monitoring lokalny składowisk odpadów komunalnych
i przemysłowych
B
B
–Monitorowanie oraz uszczelnienie istniejących
składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych.
str. 336
W
B
P
B
B
B
Wykorzystanie
Wody
Działania
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych
–tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników
D
D
D
D
D
ś
wodnych;
Z+
N+
B
–OSN (obszary szczególnie narażone) – spotkania
D
Z+
W
D
B/N+
Z+
B
Z+
B
D
N+
B
D
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
P
D
informacyjne o ustanowieniu OSN; szkolenia;
identyfikacja gospodarstw, założenie rejestrów;
Z+
ankietyzacja i analiza ankiet; kontrole; doradztwo;
Z+
Z+
B
N+
B
N+
dostosowanie gospodarstw; biuletyny informacyjne;
monitoring rolnictwa; monitoring wód; sprawozdania i
B
raporty; weryfikacja obszarów OSN i ustalenia nowych;
P
B
P
P
opracowanie nowych programów działań;
–właściwa uprawa gleby (właściwe prowadzenie prac
D
D
D
D
K
D
polowych);
stosowanie międzyplonów i wsiewek poplonowych;
Z+
–wspieranie rolnictwa zrównoważonego;
Z+
Z+
B
Z+
Z+
Z+
wspieranie rolnictwa ekologicznego;
P
–przechowywanie gnojówki i gnojowicy w
D
P
D
B
D
P
S
S
B
K
P
D
odpowiednich warunkach;
przechowywanie nawozów naturalnych (w tym
Z+
obornika) w odpowiednich warunkach;
Z+
B
–wdrażanie krajowego i wojewódzkiego programu
D
Z+
B
D
N+
B
D
N+
P
D
N–/+
P
D
N+
P
D
P
D
K
zwiększenia lesistości – regulacja lesistości (prowadzone
zgodnie z planami urządzania lasów dla poszczególnych
Nadleśnictw);
–zalesianie gruntów niepaństwowych przez właścicieli;
–zalesianie gruntów państwowych (grunty będące w
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
B
B
Z+
posiadaniu Skarbu Państwa sukcesywnie przekazywane
Lasom Państwowym);
–opracowanie granicy rolno – leśnej dla gmin: liczba
gmin 1 do 21;
P
P
str. 337
B
P
B
B
P
P
Wykorzystanie
Działania
Wody
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych
–opracowanie miejscowych planów zagospodarowania
D
D
D
D
D
D
D
D
D
przestrzennego uwzględniających wymagania i zasady
ochrony środowiska, w szczególności dotyczące:
Z+
ustalonych stref ochrony ujęć wód, obszarów
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
B
Z+
Z+
ochronnych zbiorników wód podziemnych oraz stref
zagrożeń powodzią, korytarzy ekologicznych
P
stanowiących doliny rzek i cieków, obiektów i obszarów
P
P
P
P
P
P
P
P
przyrody prawnie chronionych, obszarów o szczególnych
walorach przyrodniczych, obszarów ograniczonego
użytkowania, rozwoju systemów infrastruktury
technicznej zwłaszcza gospodarki wodno–ściekowej i
gospodarki odpadami, wyznaczania rezerw terenów dla
potrzeb lokalizacji obiektów i urządzeń infrastruktury
ochrony środowiska, a także produkujących energię
(fermy wiatrowe).
–budowa przepławek, przywróceniem drożności
K
S
D
odcinków rzek (likwidacja jazów, budowa, modernizacja
przepławek);
N+
B
B
B
Z+
P
–bieżąca ochrona walorów przyrodniczych: zespołów
przyrodniczo–krajobrazowych, użytków ekologicznych,
D
N+/–
B
D
D
D
D
B
B
B
B
B
D
D
D
D
S
pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych –
Z+
jako działanie uzupełniające
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z–
opracowanie i wdrożeniem planu ochrony obszarów
prawnie chronionych (parki, rezerwaty, Natura 2000);
–weryfikacja zapisów instrukcji gospodarowania wodą
P
S
P
P
P
S
B
B
D
P
B
B
B
D
(rozporządzenie);
Z+
Z+
B
–objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i
S
B
B
Z+
B
B
Z+
P
B
B
B
B
B
B
P
S
D
wykonanie oceny jakości wody (rozporządzenie);
opracowaniem oceny jakości wody przeznaczonej do
spożycia;
Z+
Z+
B
B
B
B
Z+
–Racjonalne gospodarowanie wodą przeznaczoną do
spożycia.
–Racjonalne gospodarowanie wodą do spożycia.
B
B
str. 338
P
Wykorzystanie
Działania
Wody
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych
opracowanie „programu redukcji fosforu" dla części
D
D
D
K
D
wód;
Z+
Z+
B
–opracowanie warunków korzystania z wód regionu
D
N+
B
D
B
N+
B
B
Z+
P
D
B
B
B
P
D
D
D
oraz wód zlewni (rozporządzenia);
–przegląd pozwoleń wodnoprawnych;
uregulowanie stanu formalnego w związku ze
szczególnym korzystaniem z wód (uzyskanie pozwolenia
Z+
wodnoprawnego) – rozporządzenie;
Z+
N+
B
Z+
B
Z+
B
B
Z+/–
–Weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych na pobór wód
podziemnych – ograniczenie poboru wód dla przemysłu
i rolnictwa
B
podziemnych i ograniczenie zużycia dla potrzeb
B
P
P
P
B
przemysłu i rolnictwa
podziemnych.
–Weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych związanych z
poborem wód podziemnych
–propagowanie idei zrównoważonego rozwoju i
S
S
S
S
S
S
S
S
S
S
upowszechnianie informacji o podejmowanych
działaniach, akcjach, kampaniach na rzecz aktywnej
N+
ochrony środowiska – kampania informacyjna – jako
N+
N+
N+
N+
N+
N+
N+
N+
N+
działanie uzupełniające;
P
–szkolenia obejmujące szczegółowe zagadnienia
dotyczące programu rolnośrodowiskowego – jako
K
P
K
P
P
K
P
K
P
K
P
K
P
P
K
P
K
działanie uzupełniające;
N+
wzmocnienie zaplecza technicznego stanowisk
N+
N+
B
N+
N+
N+
N+
B
N+
związanych z ochroną środowiska w celu zapewnienia
realizacji nowych przepisów krajowych i unijnych (m.in.
P
komputeryzacja), zakup materiałów szkoleniowych i
P
P
P
P
P
P
P
pomocniczych, szkolenia merytoryczne pracowników;
–monitoring zakładów przemysłu rolno–spożywczego o
S
S
S
S
S
wielkości nie mniejszej niż 4000 RLM odprowadzających
ścieki bezpośrednio do wód w zakresie spełnienia
wymagań odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków;
Z+
Z+
P
Z+
P
str. 339
B
P
Z+
B
P
Z+
B
P
B
B
Wykorzystanie
Działania
Wody
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych
–opracowanie programu zapobiegania poważnym
S
S
S
S
S
Ch
S
S
awariom przez zakłady o zwiększonym i dużym ryzyku;
Z+
Z+
P
–Monitoring
celowy
wahań
zwierciadła
wód
Z+
P
S
Z+
P
Z+
P
N+
P
Z+
P
B
N+
P
B
P
K
podziemnych zasilających obszary podmokłe.
–Monitorowanie ekosystemów zależnych od wód
B
Z+
N–
B
–Monitorowanie wpływu kopalni na ekosystemy wodne
S
S
B
B
B
B
B
B
B
Z+
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
N–/+
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
K
S
(przesuszanie torfowisk i obszarów podmokłych)
Z+
Z+
B
–Przekazywanie raz w roku przez kopalnie danych z
S
N–
B
B
B
B
S
odwodnienia do PSH oraz RZGW
–Przekazywanie raz w roku przez kopalnie danych z
Z+
odwodnienia do PSH oraz RZGW
Z+
B
B
–Przekazywanie raz w roku przez górnictwo danych o
B
stanie rekultywacji byłego wyrobiska, prowadzenie
B
monitoringu i przekazywanie danych dotyczących
wahaniach zwierciadła wód poziomów użytkowych do
PSH oraz RZGW
–Przekazywanie przez kopalnie danych z obserwacji
hydrogeologicznych do RZGW i PSH
–Opracowanie projektu prac geologicznych dla GZWP
D
S
Z+
Ś
Z+
B
–Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej dla
ustanowienia
obszaru
ochronnego
GZWP
Ustanowienie obszarów ochronnych GZWP
–Kontrola stref ochronnych ujęć wód.
D
K
N–/+
B
B
B
P
S
–
Z+
Z+
B
B
B
str. 340
B
B
Wykorzystanie
Działania
Wody
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych
–Poszukiwanie
i
dokumentowanie
alternatywnych
D
S
Ś
Ś
K
S
D
źródeł wody do spożycia
–Poszukiwanie
i
dokumentowanie
alternatywnych
źródeł wody do spożycia morza.
–Poszukiwanie
i
dokumentowanie
źródeł wody do spożycia na lądzie, w odległości do 100
km od brzegu morza
N+
Z+
N–
B
alternatywnych
B
B
B
N
N
–
–
B
Z+
B
LEGENDA:
czas trwania oddziaływania
K
wpływ oddziaływania
N–/N–*)
wpływ na etapie budowy
skutki
P
str. 341
charakter oddziaływania
B
B
Z+
B
B
Na podstawie powyższej tabeli wpływów dokonano oceny charakteru oddziaływania
proponowanych działań na poszczególne elementy środowiska.
Budowa kanalizacji sanitarnej oraz kierowanie ścieków do nowo wybudowanych bądź
rozbudowanych oczyszczalni ma na celu likwidację istniejącego systemu odprowadzania
ścieków do zbiorników bezodpływowych. Ciągły odbiór ścieków przez system kanalizacji jest
inwestycją chroniącą środowisko: eliminuje niekontrolowane sposoby eksploatacji
zbiorników bezodpływowych oraz podnosi standard lokalnych warunków mieszkaniowych
ludności.
Inwestycja na etapie eksploatacji będzie znacząco oddziaływać na wody
powierzchniowe i podziemne oraz gleby, oddziaływanie będzie miało charakter bezpośredni
z dodatnimi skutkami. W przypadku fauny i flory charakter oddziaływania będzie pośredni,
a skutki działania na wymieniony element środowiska są negatywne. Nowo powstałe
budowle związane z wybudowaniem wielkogabarytowych obiektów oczyszczalni na etapie
budowy mogą wpłynąć na usunięcie roślinności, a co za tym idzie wypłoszenie
zamieszkującej obszar inwestycji fauny. Powstałe i istniejące wielkogabarytowe obiekty
stanowić będą istotny element środowiska i jego krajobrazu, wpływając również na
powietrze i klimat, inwestycja będzie miała bezpośredni charakter oddziaływania. Nie
określono znaczącego wpływu oddziaływania na dziedzictwo kulturowe, wykorzystanie
zasobów odnawialnych oraz nieodnawialnych, można jedynie mówić, że na etapie budowy
tudzież rozbudowy w chwili naruszenia warstw ziemi możliwe będzie napotkanie stanowisk
archeologicznych.
Modernizacja kanalizacji sanitarnej oraz oczyszczalni ścieków przyczyni się do
uporządkowania systemu odprowadzania ścieków na tym obszarze oraz do wyeliminowania
nieszczelności sieci kanalizacyjnej.
Inwestycja na etapie budowy znacząco, negatywnie wpłynie na gleby, a na pozostałe
komponenty wpływ będzie niewielki ujemny, natomiast na etapie eksploatacji przewiduje się
znaczące oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne oraz gleby, charakter
oddziaływania będzie pośredni z dodatnimi skutkami. Brak jest znaczącego oddziaływania na
pozostałe komponenty środowiska.
Budowa
systemu
zbierania
ścieków
oraz
wszelkie
działania
związane
z przeprowadzaniem inwestycji będzie znacząco oddziaływać na wody powierzchniowe,
podziemne i gleby, niesie za sobą pozytywne skutki, charakter oddziaływania będzie
bezpośredni. Dla pozostałych elementów środowiska działania mają niewielkie znaczenie.
Nie określono znaczącego oddziaływania dla dziedzictwa kulturowego oraz wykorzystania
zasobów odnawialnych oraz nieodnawialnych. Działania na etapie budowy mogą znacząco
negatywnie oddziaływać na gleby, a w przypadku pozostałych komponentów wpływ będzie
niewielki.
str. 342
Gromadzenie i oczyszczanie odcieków ze składowisk odpadów będzie pozytywnie
i bezpośrednio oddziaływać na wody i gleby.
Zagospodarowanie osadów ściekowych może wpłynąć znacząco na wykorzystanie
zasobów odnawialnych jakimi jest biogaz odzyskiwany z osadów, charakter wpływu jest
pośredni a skutki dodatnie. Działanie to będzie miało charakter pośredni, o pozytywnych
niewielkich skutkach na florę, faunę oraz ludzi. Nie określono znaczącego oddziaływania na
powietrze i klimat, krajobraz oraz na dziedzictwo kulturowe.
Likwidacja dzikich składowisk, modernizacja składowisk odpadów komunalnych,
zamknięcie niebezpiecznych składowisk odpadów komunalnych oraz kontrola istniejących
i zamykanych składowisk odpadów, monitoring lokalny składowisk odpadów komunalnych
i przemysłowych, monitorowanie oraz uszczelnienie istniejących składowisk odpadów
komunalnych i przemysłowych należą do działań będących pozytywnie i znacząco
wpływających na elementy środowiska takie jak: wody powierzchniowe, podziemne, gleby,
faunę i florę, krajobraz oraz ludzi i ich zdrowie. Działania będą miały charakter bezpośredni
w przypadku wód, flory, fauny oraz krajobrazu, natomiast pośredni w przypadku zdrowia
ludzi, oddziaływanie na charakter wtórny w odniesieniu do gleb. W przypadku pozostałych
elementów środowiska nie zaznaczono znaczącego wpływu. Działania na etapie likwidacji
mogą w niewielkim negatywnym stopniu oddziaływać na gleby, ewentualnie na pozostałe
komponenty.
Tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych wywierać będzie
bezpośredni znaczący pozytywny wpływ na wody powierzchniowe i podziemne, gleby, faunę
i florę jak również krajobraz. Niewielki ale pozytywny pośredni wpływ, zaobserwować będzie
można w przypadku ludzi. Nie zanotowano znaczącego wpływu na powietrze i klimat,
dziedzictwo kulturowe oraz wykorzystanie zasobów odnawialnych i nieodnawialnych.
Tworzenie obszarów szczególnie narażonych na związki azotu oraz działania związane
z nimi mogą znacząco bezpośrednio wpływać na wody powierzchniowe oraz gleby,
w przypadku wód podziemnych charakter oddziaływania będzie pośredni. Możemy mówić
o niewielkim pośrednim oddziaływaniu na faunę i florę, ludzi i ich zdrowie. Oddziaływania
nieść będą za sobą pozytywne skutki. Działanie nie będzie miało znaczącego wpływu na
pozostałe komponenty.
Właściwa uprawa gleb, stosowanie międzyplonów i wysiewek poplonowych oraz
wspieranie rolnictwa ekologicznego i zrównoważonego może mieć znaczący wpływ na wody
powierzchniowe i podziemne, gleby, faunę i florę, krajobraz oraz ludzi i ich zdrowie.
W rezultacie działanie będzie miało pozytywne skutki, o bezpośrednim bądź pośrednim
charakterze.
Przechowywanie gnojówki i gnojowicy oraz przechowywanie nawozów naturalnych
w odpowiednich warunkach będzie miało znaczący bezpośredni wpływ na wody oraz gleby,
str. 343
w przypadku powietrza i klimatu, fauny i flory, krajobrazu oraz ludzi zaznaczono niewielki
wpływ o charakterze pośrednim. Wpływ działań będzie pozytywny, jedynie w przypadku
krajobrazu można mówić również o negatywnych skutkach. Nie określono znaczącego
wpływu
na
dziedzictwo
kulturowe
oraz
wykorzystanie
zasobów
odnawialnych
i nieodnawialnych.
Działania związane z wdrożeniem wojewódzkiego programu zwiększania lesistości
oraz z zalesianiem gruntów niepaństwowych, państwowych jak również wyznaczeniem
granic rolno–leśnych wywierać będą znaczący pozytywny wpływ na wszystkie komponenty
środowiska oprócz dziedzictwa kulturowego. Charakter oddziaływania na gleby, faunę, florę
i krajobraz jest bezpośredni a w przypadku wód, powietrza i ludzi jest pośredni.
Opracowanie miejscowych planów zagospodarowanie przestrzennego opisanych
szerzej w poszczególnych punktach prognozy będą mieć znaczący pośredni pozytywny wpływ
na wszystkie komponenty.
Budowa przepławek oraz przywrócenie drożności odcinków rzek znacząco wpłynie na
faunę i florę, w niewielkim pośrednim stopniu wpłynie na wody powierzchniowe, jednakże
skutki będą pozytywne. Zmiana krajobrazu w wyniku realizacji owych działań może
w negatywny bądź pozytywny sposób wpłynąć, mimo to działanie ma niewielki wpływ.
Likwidacja obiektów hydrotechnicznych poniekąd szpecących krajobraz będzie wpływać
pozytywnie na krajobraz, a umożliwienie migracji ryb poprzez budowę i modernizację
przepławek będzie pozytywnie wpływać na faunę. Negatywny wpływ związany jest z budową
przepławek, jako nowych obiektów, stanowiących nowy element krajobrazu.
Bieżąca ochrona walorów przyrodniczych oraz pozostałych działań o podobnym
charakterze będzie mieć znaczący pozytywny wpływ na wszystkie komponenty, w przypadku
wykorzystania zasobów odnawialnych i nieodnawialnych będzie negatywnie wpływać na
wykorzystanie tych surowców.
Działania związane z wdrażaniem weryfikowanych zapisów instrukcji gospodarowania
wodą mogą znacząco, aczkolwiek pozytywnie wpłynąć na wody powierzchniowe, wody
podziemne, charakter oddziaływania jest bezpośredni. W przypadku oddziaływania na florę ,
faunę oraz ludzi charakter oddziaływania jest pośredni. Brak znaczącego oddziaływania na
pozostałe komponenty.
Objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i wykonanie oceny jakości wody
oraz
opracowanie
oceny
jakości
wody
przeznaczonej
do
spożycia,
racjonalne
gospodarowanie wodą przeznaczoną do spożycia, jest działaniem mogącym znacząco
bezpośrednio wpływać na wody powierzchniowe i wody podziemne oraz pośrednio na ludzi
i ich zdrowie. Brak znaczącego wpływu na resztę komponentów.
Opracowanie „programu redukcji fosforu” dla części wód znacząco, bezpośrednio
wpłynie na wody, pośrednio na ludzi i ich zdrowie. Działanie będzie mieć pozytywne skutki.
str. 344
Niewielki wpływ wystąpi w przypadku gleb, fauny i flory. Nie odnotowano znaczącego
wpływu dla powietrza i klimatu, krajobrazu, dziedzictwa kulturowego i wykorzystania
zasobów odnawialnych i nieodnawialnych.
Opracowanie warunków korzystania z wód regionu oraz wód zlewni oraz przegląd
pozwoleń wodno–prawnych, uregulowanie stanu formalnego w związku ze szczególnym
korzystaniem z wód, weryfikacja pozwoleń wodno–prawnych na pobór wód podziemnych –
ograniczenie poboru wód dla przemysłu i rolnictwa, weryfikacja pozwoleń wodno–prawnych
na pobór wód podziemnych i ograniczenie zużycia dla potrzeb przemysłu i rolnictwa,
weryfikacja pozwoleń wodno–prawnych na pobór wód podziemnych, może znacząco
wpływać na wody powierzchniowe i podziemne, faunę i florę, ludzi i ich zdrowie oraz
wykorzystanie zasobów odnawialnych i nieodnawialnych. Charakter oddziaływania
wprzypadku wymienionych komponentów jest dodatni jedynie w przypadku wykorzystania
zasobów odnawialnych i nieodnawialnych ma również negatywne skutki, związane
z ograniczonym korzystaniem z wód. Propagowanie idei zrównoważonego rozwoju
i upowszechnianie informacji o podejmowanych działaniach, akcjach, kampaniach na rzecz
aktywnej ochrony środowiska wpłynie korzystanie na wszystkie komponenty środowiska,
działanie ma charakter pośredni.
Działanie związane ze szkoleniami obejmującymi szczegółowe zagadnienia dotyczące
programu
rolno–środowiskowego,
wzmocnienie
zaplecza
technicznego
stanowisk
związanych z ochroną środowiska w celu zapewnienia realizacji nowych przepisów krajowych
i unijnych, zakup materiałów szkoleniowych i pomocniczych będzie mieć niewielki, pośredni
pozytywny wpływ na większość komponentów środowiska oprócz powietrza i klimatu oraz
dziedzictwa kulturowego, w których to działanie nie ma w ogóle wpływu.
Monitoring zakładów przemysłu rolno–spożywczego o wielkości nie mniejszej niż
4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód może znacząco wpłynąć na wody
powierzchniowe, podziemne, gleby, faunę i florę oraz ludzi. Działanie ma charakter pośredni
i może prowadzić do pozytywnego wpływu na środowisko. Brak wpływu na powietrze
i klimat, dziedzictwo kulturowe oraz wykorzystanie zasobów odnawialnych.
Opracowanie
programu
zapobiegania
poważnym
awariom
przez
zakłady
o zwiększonym i dużym ryzyku, może znacząco pośrednio wpłynąć na wody powierzchniowe,
wody podziemne, gleby, powietrze i klimat, florę i faunę, ludzi i ich zdrowie oraz pośrednio
w niewielkim stopniu na krajobraz i dziedzictwo kulturowe. Działanie wpłynie pozytywnie na
poszczególne komponenty środowiska. Brak znaczącego wpływu na wykorzystanie zasobów
odnawialnych i nieodnawialnych.
Monitoring celowy wahań zwierciadła wód podziemnych zasilających obszary
podmokłe, monitorowanie ekosystemów zależnych od wód znacząco wpłynie na wody
podziemne, charakter działania jest bezpośredni dodatni, samo wprowadzenie całej
str. 345
aparatury pomiarowej może wiązać się z nieznacznym naruszeniem warstwy ziemi,
co w efekcie może mieć negatywny bezpośredni wpływ na ten komponent.
Monitorowanie wpływu kopalni odkrywkowej wapienia na ekosystemy wodne
(przesuszanie torfowisk i obszarów podmokłych), może mieć znaczący bezpośredni
pozytywny wpływ na ekosystemy, w których skład wchodzi: biocenoza, czyli ogół
organizmów występujących na danym obszarze powiązanych ze sobą w jedną całość różnymi
zależnościami oraz biotop, czyli nieożywione elementy tego obszaru, w tym przypadku.
Ekosystemy wodne, których biotop stanowi środowisko wodne to: oceany, morza, jeziora,
rzeki, źródła.
Przekazywanie raz w roku przez kopalnie danych z odwodnienia do PSH oraz RZGW,
przekazywanie raz w roku przez górnictwo danych o stanie rekultywacji byłego wyrobiska,
prowadzenie monitoringu i przekazywanie danych dotyczących wahaniach zwierciadła wód
poziomów użytkowych do PSH oraz RZGW oraz przekazywanie przez kopalnie danych
z obserwacji hydrogeologicznych do RZGW i PSH może znacząco pozytywnie wpłynąć na
wody podziemne i powierzchniowe, będzie wyznacznikiem do dalszych działań w zakresie
ochrony środowisko gruntowo– wodnego.
Opracowanie projektu prac geologicznych dla GZWP może znacząco wpłynąć na wody
powierzchniowe i wody podziemne, charakter oddziaływania będzie bezpośredni pozytywny.
Niewielki bezpośredni wpływ określono dla gleb, o negatywnych jak również pozytywnych
skutkach, pośredni wpływ określono dla flory. Działania pozytywne związane są
z określeniem warunków prowadzenia prac objętych projektem, a negatywne działania
związane są z realizacją działań zawartych w projekcie.
Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej dla ustanowienia obszaru ochronnego
GZWP, ustanowienie obszarów ochronnych GZWP oraz kontrola stref ochronnych ujęć wód
jest działaniem mogącym znacząco pozytywnie wpływać na wody podziemne oraz
powierzchniowe.
Poszukiwanie i dokumentowanie alternatywnych źródeł wody do spożycia,
poszukiwanie i dokumentowanie alternatywnych źródeł wody do spożycia z morza, wody do
spożycia na lądzie, w odległości do 100 km od brzegu morza może mieć znaczący wpływ
pozytywny na wykorzystanie zasobów odnawialnych i nieodnawialnych jakimi są wody.
str. 346
5. Ocena projektu z punktu widzenia wpływu na środowisko
5.1. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko
Analizując założenia oraz główne cele PGW polegające na utrzymaniu bądź poprawie
stanu wód należy stwierdzić, że działania te jako doprowadzające do zamierzonego celu nie
będą stanowić znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko. Już samo uznanie
konieczności poprawy stanu wód można określić jako działanie minimalizujące
oddziaływania na środowisko. Realizacja zakładanych celów w większości wiązać się będzie
z ingerencją w środowisko naturalne. Ocenę przewidywanych oddziaływań uwzględniając
planowane działania przedstawiono w rozdziale 4 „Prognozy…”.
Przewiduje się, że dokładny opis działań minimalizujących oraz kompensujących
przewidywane negatywne oddziaływania na środowisko, zawarty będzie na etapie
projektowania poszczególnych inwestycji w ramach poszczególnych działań opisanych
w PGW.
Należy jednak podkreślić, iż sposób realizacji poszczególnych działań jest szczególnie
istotnym elementem warunkującym sukces wytyczonych założeń PGW. Dlatego też
w ramach niniejszego dokumentu zasygnalizowano pewne działania minimalizujące.
W celu zapobiegania, ograniczania potencjalnego negatywnego wpływu inwestycji
ujętych w PGW, na etapie realizacji tych przedsięwzięć należy uwzględnić pewne zalecenia
i wytyczne:
budowa oczyszczalni i kanalizacji
Na etapie budowy należy użytkować sprzęt budowlany w pełni sprawny nie
powodujący skażenia gleb, ponadto należy zabezpieczyć teren budowy przed ewentualnymi
wyciekami substancji ropopochodnych z pracujących maszyn, natomiast odpady powstające
podczas budowy należy składować w specjalnie przeznaczonych i odpowiednio
zabezpieczonych miejscach.
Podczas eksploatacji oczyszczalni należy zachować hermetyzację pracujących
instalacji. Hermetyzacja wszystkich obiektów oczyszczalni oraz kanalizacji ograniczy emisję
uciążliwych odorów, w tym rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń mikrobiologicznych.
likwidacja ognisk zanieczyszczeń (dzikich składowisk)
Podczas likwidacji niekontrolowanych miejsc składowania odpadów należy użytkować
sprzęt w pełni sprawny nie powodujący skażenia gleb, ponadto należy zabezpieczyć
analizowany teren przed ewentualnymi wyciekami substancji ropopochodnych z pracujących
str. 347
maszyn. Ponadto należy przeprowadzić działania umożliwiające doprowadzenie aktualnego
terenu do stanu pierwotnego obszaru.
zagospodarowanie osadów ściekowych
W przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie należy stosować
tylko tak przygotowany osad, który nie będzie stanowił zagrożenia dla środowiska oraz
zdrowia ludzi.
tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych
Utworzenie stref buforowych – 2 lub 5 metrowych pasów zadarnionych na granicy
gruntów rolnych z wodami powierzchniowych lub terenami intensywnie użytkowanymi
rolniczo ograniczy negatywne oddziaływanie rolnictwa na środowisko w tym siedliska
wodne.
Struktura biologiczna projektowanych stref powinna uwzględniać lokalne warunki
siedliskowe oraz układy ektonowe. Powinny one nawiązywać do lokalnych wzorców
przyrodniczych.
budowa przepławek
Przy
budowie
budowli
hydrotechnicznych
należy
konstruować
przepławki
o charakterze bardziej zbliżonym naturze, odchodząc od budowli przeważnie betonowych na
rzecz konstruowania kanałów obiegowych z materiałów naturalnych tj. kamienia, drewna.
Powinny one być tak wkomponowane aby nie powodowały dysonansów wizualno–
estetycznego otoczenia. Ponadto zaleca się przeprowadzenie kontroli sprawności
przepławek ryb.
Ponadto należy podkreślić, że PGW zawierają szereg działań dążących do zachowania
różnorodności gatunkowej, zachowania siedlisk przyrodniczych oraz ochrony obszarów
przyrodniczych.
Zatem
działania
same
w
sobie
są
środkiem
minimalizującym,
umożliwiającymi zachowanie obszarów cennych przyrodniczych.
Wszelkie działania związane ze zmniejszeniem ilości ścieków nieoczyszczonych
trafiających do środowiska, poprzez budowę nowych oczyszczalni, monitoring przemysłu
rolno–spożywczego, zmniejszenie obciążenia środowiska odpadami, poprzez likwidację
dzikich składowisk oraz zmniejszanie emisji zanieczyszczeń do środowiska poprzez
odpowiednie przechowywanie nawozów naturalnych i wspieranie rolnictwa ekologicznego
umożliwia uzyskanie efektu ekologicznego.
Dodatkowo
bardzo
ważny
jest
zakres
działań
organizacyjno – prawnych
i edukacyjnych. Przewidywane opracowanie programu redukcji fosforu, oceny jakości wód
str. 348
przeznaczonych do spożycia oraz w kąpieliskach, opracowanie warunków korzystania z wód
regionu, zlewni oraz weryfikacja pozwoleń wodno prawnych zakłada uzyskanie istotnego
ograniczenia oddziaływania na środowisko wodne.
Ponadto w PGW zaproponowano działania związane z propagowaniem idei
zrównoważonego rozwoju i upowszechnianiem informacji o podejmowanych działaniach,
akcjach, kampaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska oraz szkolenia obejmujące
szczegółowe zagadnienia dotyczące programu rolno środowiskowego. Założenia te
nakierowane są na uzyskanie lepszej świadomości środowiskowej ludzi a przez to poprawie
aktualnego stanu środowiska.
W ramach działań z kategorii rolnictwo i leśnictwo przewiduje się między innymi
wdrażanie krajowych i wojewódzkich programów zwiększania lesistości, zalesianie gruntów,
wspieranie rolnictwa ekologicznego i zrównoważonego. Zaproponowane działania pozwalają
przewidzieć pozytywny oddźwięk na środowisko naturalne.
5.2. Rozwiązania alternatywne w stosunku do przewidywanych w projekcie
wraz z uzasadnieniem ich wyboru
Przesłanie Planu gospodarowania wodami dla dorzecza jest bardzo czytelne
i jednoznaczne i mówi o krokach jakie należy poczynić w celu uzyskania dobrego
stanu/potencjału wód. PGW jest opracowaniem o dużo większym stopniu szczegółowości niż
Narodowa Strategia Gospodarowania Wodami 2030 i bezpośrednio nawiązuje do jednego
z czterech celów strategicznych w niej zawartych. PGW proponuje działania w sześciu
kategoriach, które zdeterminowane są w kierunku pozytywnego oddziaływania na wody.
Wobec powyższego trudno wskazać rozwiązania alternatywne, które w gruncie rzeczy byłyby
negowaniem optymalnie zaplanowanych działań.
Istotnie metodologia strategicznej oceny wskazuje na konieczność dokonania
propozycji rozwiązań alternatywnych w stosunku do przewidzianych w ocenianym projekcie,
rozwiązań które pozwoliłyby uzyskać założone cele przy mniejszej skali oddziaływania na
poszczególne komponenty środowiska. Zadania przewidziane w PGW mają wpływ na
analizowane aspekty środowiska, jednakże wśród nich obserwuje się dominację oddziaływań
pozytywnych nad negatywnymi.
Zmiany pozytywne w środowisku zgodnie z założeniami PGW będą istotne
i zauważalne podczas gdy zmiany negatywne raczej niewielkie. Należy więc stwierdzić iż
poszukiwanie rozwiązań alternatywnych jest bezcelowe – gdyż zaproponowane działania
dają możliwość uzyskania założonego celu – dobrej jakości/potencjału wód, przy niewielkich
kosztach środowiskowych.
str. 349
6.
METODY ANALIZY REALIZACJI POSTANOWIEŃ PLANU
Kontrola stanu realizacji planów dotyczących gospodarki wodnej, ustalonych na
podstawie ustawy Prawo wodne, wykonywana jest przez Prezesa Krajowego Zarządu oraz
dyrektorów regionalnych zarządów. W wypadku wystąpienia nieprawidłowości organ
kontrolujący wydaje kontrolowanemu zarządzenie pokontrolne lub kieruje sprawę do
właściwego
organu
celem
wszczęcia
postępowania
administracyjnego.
Wykładnią
skuteczności realizacji działań zawartych w planie jest poprawiający się stan wód, który może
zostać stwierdzony w wyniku monitoringu wód.
Dla każdego działania zaproponowanego w ramach sześciu kategorii została
wyznaczona jednostka odpowiedzialna za jego realizację. Ponieważ efektywność działania
jednostek odpowiedzialnych może być zróżnicowana, podlegają one kontroli organom
nadrzędnym oraz odpowiednim służbom ochrony środowiska.
Zaproponowane działanie
Jednostka odpowiedzialna
Opracowanie oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia
Objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i wykonanie oceny jakości
wody
WSSE
Opracowanie warunków korzystania z wód regionu
Opracowanie "programu redukcji fosforu" dla części wód
Opracowanie warunków korzystania z wód zlewni
Przegląd pozwoleń wodnoprawnych
Weryfikacja zapisów instrukcji gospodarowania wodą
RZGW
Administracja, WODR, SCHR,
OSN w zlewniach
rolnicy, RZGW
Opracowanie programu zapobiegania poważnym awariom przez zakłady o
zwiększonym i dużym ryzyku
Monitoring zakładów przemysłu rolno–spożywczego o wielkości nie
mniejszej niż 4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w
zakresie spełnienia wymagań odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków
Szkolenia obejmujące szczegółowe zagadnienia dotyczące programu
rolnośrodowiskowego
Opracowanie "Wojewódzkich programów oczyszczania ścieków"
Wzmocnienie zaplecza technicznego stanowisk związanych z ochroną
środowiska
Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
Wspieranie rolnictwa zrównoważonego
zakład przemysłowy
administracja
administracja, ARiMR
Wspieranie rolnictwa zrównoważonego
Budowa przepławki, przywrócenie drożności odcinków rzek
Opracowanie granicy rolno – leśniej dla gmin
Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych
oczyszczalni ścieków
str. 350
administrator cieku
gmina
Budowa i modernizacja infrastruktury sanitarnej
modernizacja składowiska odpadów komunalnych
Likwidacja dzikich składowisk
Kontrola przestrzegania harmonogramu wywozu nieczystości płynnych
Wdrażanie krajowego i wojewódzkiego programu zwiększenia lesistości
MŚ
Propagowanie idei zrównoważonego rozwoju
Opracowanie i wdrożenie planu ochrony obszaru prawnie chronionego
Bieżąca ochrona walorów przyrodniczych: , zespołów przyrodniczo–
krajobrazowych, użytków ekologicznych, pomników przyrody, stanowisk
dokumentacyjnych
Gromadzenie i oczyszczanie odcieków ze składowisk odpadów
Zagospodarowanie osadów ściekowych
Właściwa uprawa gleby
Stosowanie międzyplonów i wsiewek poplonowych
Zalesianie gruntów niepaństwowych
Budowa szczelnych – wybieralnych zbiorników z zapewnieniem
kontrolowanego wywozu ścieków
Uregulowanie stanu formalnego w związku ze szczególnym korzystaniem z
wód (uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego)
Tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych
sprawujący nadzór nad
obszarem chronionym
użytkownik obiektu
właściciel
właściciel cieku
Monitoring wód ma na celu pozyskanie informacji o stanie wód powierzchniowych i
podziemnych dla potrzeb planowania w gospodarowaniu wodami oraz ocenę osiągania
celów środowiskowych i dokonywany jest w ramach państwowego monitoringu środowiska.
Obowiązek bieżącej kontroli wód wynika z ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku
(Dz. U. z 2005 r., Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.), do której zostały przeniesione zapisy
Ramowej Dyrektywy Wodnej, ustalającej ramy działania w zakresie ochrony zasobów
wodnych z założeniem osiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu ekologicznego wszystkich
wód.
Częstotliwość i zakres badań dla poszczególnych elementów klasyfikacji stanu
ekologicznego i chemicznego zarówno dla wód powierzchniowych jak i podziemnych ustala
w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw gospodarki wodnej w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw środowiska. Cyklicznie wykonywane badania stanu wód są
źródłem informacji potrzebnych do corocznego raportowania skuteczności działań przyjętych
w planie, koniecznego do ich ewentualnej weryfikacji.
str. 351
7. WNIOSKI I ZALECENIA
Umowa ratyfikacyjna zobowiązała nasz kraj m. in. do przyjęcia Ramowej Dyrektywy
Wodnej 2000/60/WE, która determinuje podjęcie działań w celu doprowadzenia wód
podziemnych i powierzchniowych do stanu zbliżonego naturalnemu w okresie do roku 2015.
Przepisy te zostały zaimplementowane do prawodawstwa krajowego. W tym celu dla
każdego obszaru dorzecza w Polsce Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej został zobowiązany
do opracowania planów gospodarowania wodami. Plan ten dla każdego dorzecza zawiera
zbiór koniecznych działań jakie należy poczynić w celu osiągnięcia lub utrzymania dobrego
stanu/potencjału wód. Ich wdrożenie następuję po wcześniejszej konsultacji ze
społeczeństwem, którego działania bezpośrednio dotyczą.
Po wnikliwej analizie stwierdzono:
1.
Plan gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry jest jednym z narzędzi, który
ma usprawniać proces osiągania celów środowiskowych. Dokument ów będzie miał
wpływ na sytuację społeczno – gospodarczą kraju oraz stanie się narzędziem
współczesnej polityki wodnej, która powinna zapewnić zaspokojenie potrzeb człowieka
oraz gospodarki wodnej.
2.
Wdrożenie działań zaproponowanych w PGW, zapewni poprawę stanu wód, stworzy
nowe możliwości szeroko pojętego rozwoju.
3.
W Prognozie przeanalizowano działania, które zostały zawarte w PGW. Działania te
ujęto w grupy z różnych zakresów: gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa,
przemysłu, zagospodarowania przestrzennego, kształtowania stosunków wodnych oraz
ochrona ekosystemów od wód zależnych oraz działania organizacyjno – prawne
i edukacyjne.
−
W kategorii gospodarka komunalna, zaproponowano działania mające na celu
rozwiązane problemów związanych z zaopatrzeniem w wodę, odprowadzeniem
i oczyszczeniem ścieków komunalnych oraz składowaniem odpadów.
−
Kategoria rolnictwo i leśnictwo precyzuje działania związane z ograniczeniem
zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego oraz zwiększeniem lesistości i ochroną
bioróżnorodności.
−
Działania związane z zagospodarowaniem przestrzennym obejmują działania
związane
z
odpowiednim
zagospodarowaniem
terenu
uwzględniającym
wymagania ochrony środowiska.
−
Realizacja działań z kategorii kształtowanie stosunków wodnych oraz ochrona
ekosystemów od wód zależnych będzie mieć na celu ochronę ekosystemów od
wód zależnych.
str. 352
−
Zaproponowane działania organizacyjno – prawne oraz edukacyjne, będą
prowadzić do osiągnięcia poprawy stanu wód.
−
Kategoria – przemysł, zawiera działania związane z redukcją zanieczyszczeń
pochodzenia przemysłowego oraz związane z zapobieganiem poważnym
awariom przez zakłady o zwiększonym i dużym ryzyku.
4.
Przy wyborze działań w PGW dla poszczególnych części wód kierowano się przede
wszystkim wynikami oceny ryzyka nieosiągnięcia przez wody dobrego stanu/potencjału
wód oraz identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych i oceną ich wpływu
na stan wód, jak również zapisami istniejących aktów prawnych, programów
i dokumentów realizujących te zapisy.
5.
Uporządkowane w szcześciu kategoriach działania nie przyniosą oczekiwanych efektów
jeżeli równolegle nie powstaną właściwe instrumenty ekonomiczne, zrzucające
finansowanie na podmioty korzystające z zasobów wodnych, zgodnie z zasadą –
zanieczyszczający płaci. W tym celu w ocenianym PGW przeprowadzono w odniesieniu
do poszczególnych sektorów: komunalnego, rolnictwa, przemysłu analizę zwrotu
kosztów za usługi wodne. Cena jaką należy zapłacić za wdrożenie działań obejmuje
także koszty ograniczeń i zmian w gospodarowaniu wodami.
6.
Działania związane z gospodarką komunalną wpłyną na poprawę stanu części wód
w tym doprowadzą do osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego i chemicznego dla wód
powierzchniowych, dobrego stanu chemicznego i ilościowego dla wód podziemnych
oraz umożliwją dotrzymanie obowiązków wynikających z przystąpienia Polski do Unii
Europejskiej.
7.
Racjonalne wykorzystanie terenów rolniczych poprzez działania z tego zakresu takie jak
właściwa uprawa gleby, wspieranie rolnictwa zrównoważonego i ekologicznego
wymiernie wpłyną na minimalizacje zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego.
8.
Prawidłowa
realizacja
poszczególnych
zagospodarowania
opracowanych
terenu
miejscowych
wyznaczonego
planów
zapisami
zagospodarowania
przestrzennego, z zachowaniem wymagań ochrony środowiska, umożliwi wzbogacenie
walorów przyrodniczych i krajobrazowych terenu dorzecza. Ponadto zapisy planów
miejscowych pozwolą chronić walory środowiskowe, zasoby naturalne w tym wody.
Działania w tej kategorii mogą więc przynieść pozytywny wpływ na jakość oraz ilość
wód podziemnych, poprzez strefy ochrony bezpośredniej oraz pośredniej, w których
obowiązują zakazy, nakazy oraz ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów
i korzystania z wody. Uwzględnianie w Planach Zagospodarowania Przestrzennego
rezerw terenów dla urządzeń produkujących energię sprzyja powstawaniu ferm
wiatrowych, których upowszechnienie znacząco może zredukować zapotrzebowanie na
str. 353
energie uzyskiwaną z konwencjonalnych źródeł energii. Najkorzystniejsze warunki
wiatrowe panują w północnej części dorzecza oraz w centralnej Wielkopolsce.
9.
Kategoria kształtowanie stosunków wodnych oraz ochrona ekosystemów od wód
wpłynie korzystnie na wody, gleby, powietrze, klimat, faunę, florę, krajobraz, ludzi,
obszary chronione, dziedzictwo kulturowe.
10. Wdrożenie działań z kategorii działania organizacyjno – prawne i edukacyjne wpłynie
na podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa. Ponadto działania korzystnie
wpłyną na jakość wód oraz ich dostępność.
11. Aktywny udział społeczeństwa w ramach trwających jak i planowanych konsultacji
społecznych pozwoli dokładniej zidentyfikować występowanie problemów związanych
z gospodarowaniem wodami w danym obszarze i dobrać właściwe działania naprawcze.
12. Rozbudzenie świadomości ekologicznej społeczeństwa i kształtowanie postaw
społecznych przyjaznych środowisku pozwoli także nadać działaniom – inwestycjom
proekologicznym najwyższy priorytet finansowania i pogodzenie interesów różnych
grup społecznych z dobrem środowiska naturalnego. Bez zapobiegania o takie
kompromisy nigdy nie osiągniemy celu jakim jest zrównoważony rozwój w gospodarce
wodnej, gwarantujący poprawę stanu wód i wpływający na poprawę warunków życia
człowieka.
13. Zwiększenie sieci monitoringu wód wpłynie korzystnie na stan środowiska i umożliwi
stworzenie dokładniejszych baz danych określających ich jakość.
14. Potrzeby transportu towarowego i pasażerskiego mogą zostać zaspokojone w wyniku
modernizacji istniejących już dróg wodnych, co nie koliduje z zaproponowanymi
działaniami w Planie gospodarowania wodami.
15. Działania wymienione w planie gospodarowania wodami nie powinny mieć
negatywnego wpływu na istniejące oraz proponowane obszary Natura 2000 jak też
odnotowane tam siedliska i gatunki oraz nie powinny mieć negatywnego wpływu na
obszary chronione oraz istniejące korytarze ekologiczne i obszary węzłowe. Większość
planowanych działań z punktu widzenia ochrony przyrody nie budzi zastrzeżeń
i kwalifikuje się jako działania służące poprawie stanu siedlisk i gatunków.
przepływach,
− budowa systemów kanalizacyjnych powodująca „zbieranie” wód z dużych obszarów
i skoncentrowany punktowy ich zrzut,
str. 354
z terenami otwartymi,
− przy
budowie
budowli
hydrotechnicznych
należy
konstruować
przepławki
o charakterze bardziej zbliżonym naturze, odchodząc od budowli przeważnie
betonowych na rzecz konstruowania kanałów obiegowych z materiałów naturalnych
tj. kamienia, drewna. Powinny one być tak wkomponowane aby nie powodowały
dysonansów wizualno–estetycznego otoczenia. Ponadto zaleca się przeprowadzenie
kontroli sprawności przepławek ryb,
− w przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie należy stosować
tylko tak przygotowany osad, który nie będzie stanowił zagrożenia dla środowiska
oraz zdrowia ludzi,
− struktura biologiczna projektowanych stref powinna uwzględniać lokalne warunki
przyrodniczych.
odniesienia do krajowych programów ochrony gatunków i siedlisk związanych
z „wodą”),
monitoring,
str. 355
Realizacja działań umożliwi poprawę jakości wód, co jednocześnie wiązało się będzie z
dostępnością ludności do wód dobrej jakości. Dobry stan wód stanowi czynnik istotny dla
rozwoju gospodarczego.
8. STRESZCZENIE
WSTĘP
Celem „Prognozy oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania
wodami dla obszaru dorzecza Odry” było zidentyfikowanie ewentualnych oddziaływań na
poszczególne elementy środowiska i wskazanie na wczesnym etapie potencjalnych kolizji
z obszarami przyrodniczymi, kulturowymi oraz ewentualnych konfliktów społecznych.
Z uwagi na brak możliwości przeanalizowania na tym etapie wszystkich działań w zakresie
rozwiązań technicznych, etap dokładnej identyfikacji zagrożeń związanych z realizacją
inwestycji powinien zostać przeprowadzony na szczeblu uzyskiwania potrzebnych decyzji na
szczeblu lokalnym.
Zakres prognozy oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania
wodami dla obszaru dorzecza Odry jest zgodny z prawem Unii Europejskiej i opiera się na
tzw. Dyrektywie SEA (Dyrektywie 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
27.06.2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko) jak
również jest zgodny z zapisami prawa polskiego tj. ustawy z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. nr 199, poz. 1227) –
Dział IV „Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko”.
W opracowanej Prognozie przeprowadzono ocenę zgodności celów Projektu PGW
z celami środowiskowymi ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym i krajowym, analizę
i ocenę środowiska przyrodniczego, kulturowego w obrębie analizowanego obszaru oraz
ocenę oddziaływania realizacji planu na otaczające środowisko, w szczególności na wody
powierzchniowe i podziemne, gleby, powietrze, klimat, florę, faunę, krajobraz, życie
i zdrowie ludzi, obszary chronione, dziedzictwo kulturowe, zasoby odnawialne oraz
nieodnawialne. Podczas opracowania prognozy starano się zidentyfikować i ocenić
bezpośrednie, pośrednie oraz skumulowane oddziaływanie ustaleń skutków projektu planu
na wszelkie komponenty środowiska. Prognoza zawiera informacje o możliwym
transgranicznym oddziaływaniu na środowisko.
str. 356
OCENA STANU ORAZ FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO
Ocena aktualnego stanu środowiska zawarta w Prognozie oparta została na danych
opublikowanych
w
raportach
charakteryzujących
jakość
środowiska,
raportach
wskaźnikowych oraz w innych źródłach.
Obszar dorzecza Odry wg podziału J. Kondrackiego obejmuje megaregion:
Pozaalpejskiej Europy Środkowej oraz Region Karpacki, prowincje: Niż Środkowoeuropejski,
Masyw Czeski, Wyżyny Polskie, Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, podprowincje: Pobrzeża
Południowobałytckie,
Pobrzeża
Wschodniobałtyckie,
Pobrzeże
Południowobałtyckie,
Pojezierze Południowobałtyckie, Niziny Sasko – Łużyckie, Niziny Środkowopolskie, Sudety,
Wyżyna
Śląsko – Krakowska,
Wyżyna
Środkowomałopolska,
Północne
Podkarpacie,
Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, makroregiony: Pobrzeże Szczecińskie, Pradolina Toruńsko –
Eberswaldzka, Pojezierze Zachodniopomorskie, Pojezierze Południowopomorskie, Pobrzeże
Koszalińskie, Pojezierze Wielkopolskie, Pojezierze Lubuskie, Pradolina Warciańsko –
Odrzańska,
Wzniesienia
Dolnołużyckie,
Zielonogórskie,
Wzniesienia
Obniżenie Milicko – Głogowskie,
Łużyckie,
Nizina
Obniżenie
Śląsko – Łużycka,
Nizina
Południowowielkopolska, Pojezierze Leszczyńskie, Wał Trzebnicki, Nizina Śląska, Nizina
Środkowomazowiecka, Wzniesienia Południowomazowieckie, Przedgórze Sudeckie, Pogórze
Zachodniosudeckie, Sudety Zachodnie, Sudety Środkowe, Pogórze Zachodniobeskidzkie,
Wyżyna Śląska, Wyżyna Woźnicko – Wieluńska, Wyżyna Krakowsko – Częstochowska,
Wyżyna Przedborska, Kotlina Ostrawska, Sudety Wschodnie.
Wśród czynników warunkujących stan gleb na obszarze dorzecza Odry wyodrębniono
warunki glebowe takie jak: typy gleb, uziarnienie, przydatność rolnicza, walory gleb, zasoby
próchnicy glebowej, właściwości wodne, przewodność hydrauliczna, erozja wodna i wietrzna
gleb oraz podatność gleb na zagęszczenie.
Na obszarze dorzecza występują następujące gleby:
− brunatne kwaśne i wyługowane stanowią 34,8 % pokrywy – gleby te są często
wadliwe ze względu na silne zakwaszenie i wymycie składników zasadowych;
− bielicowe stanowią 24,3% – generalnie są one ubogie w składniki i mało przydatne
do uprawy, w dłuższej perspektywie znaczna ich część zostanie zalesiona ze względu
na ograniczoną opłacalność produkcji;
− czarne ziemie, których udział w pokrywie przekracza 10% – występują one głównie
w okolicach Wrocławia i należą do najżyźniejszych w kraju gleb o bardzo wysokiej
zawartości próchnicy i uregulowanych stosunkach wodnych;
− mady stanowią 7,2% wszystkich gleb;
− mady, czarne ziemie, gleby mułowo–torfowe glejowe murszowe i torfowe powstałe
w wyniku procesów glebotwórczy związanych z dominującym wpływem wody
zajmują ponad 30% powierzchni – znaczenie gleb położonych w dolinach rzecznych
str. 357
i obniżeniach terenowych, jest bardzo duże z uwagi na ich funkcje retencyjne
w stosunku do wody;
Pod względem uziarnienia wyróżniamy gleby:
− gleby lekkie: piaski gliniaste stanowią 36,4% pokrywy glebowej,
− piaski luźne i słabogliniaste – 25,2%; są to gleby występujące w wierzchnich
poziomach,
− piaski luźne i słabogliniaste stanowią 38,9% – występują w pogłębieniu;
− gliny lekkie, średnie, ciężkie i iły stanowią 43% występują w pogłębieniu.
Na obszarze dorzecza 53,5% pokrywy glebowej stanowią kompleksy gleb dobrych
w odniesieniu do przydatności rolniczej.
Zasoby próchnicy glebowej w glebach dorzecza są znaczące, co wiąże się z dużym
udziałem czarnych ziem oraz gleb organicznych w pokrywie glebowej – udział gleb o wysokiej
i bardzo wysokiej zawartości materii organicznej wynosi 46,9%.
Pod względem właściwości wodnych charakteryzowanych na podstawie zapasów
wody ogólnie dostępnej (WOD) dla roślin w profilu do 1 m, gleby o bardzo niskich i niskich
zdolnościach retencyjnych (do 100 mm WOD) stanowią 44,8% pokrywy glebowej – ich
występowanie koreluje z rozmieszczeniem utworów lekkich pochodzenia polodowcowego.
Przewodność hydrauliczna gleb dorzecza jest silnie przestrzennie zróżnicowana. Obszary
o wysokiej i bardzo wysokiej przepuszczalności (>200 cm/dobę) stanowią 23,6% pokrywy
glebowej – są one rozproszone w krajobrazie i związane z występowaniem gleb
wytworzonych z piasków różnego pochodzenia. Gleby o niskiej i bardzo niskiej przewodności
stanowią 43,8% pokrywy glebowej, co również wynika z występowania utworów
zwięźlejszych w podłożu na wielu obszarach, stosunkowo wysokiego udziału gleb
organogenicznych w dolinach rzecznych oraz zwięzłych w obszarach występowania gleb
wietrzeniowych w krajobrazie górskim i wyżynnym.
Erozja wodna gleb występuje na stosunkowo niedużych powierzchniach, przy czym
w stopniu bardzo silnym nie występuje w ogóle, a zagrożenie w stopniu silnym dotyczy
zaledwie 0,1% gleb. Erozja wietrzna stanowi stosunkowo duże zagrożenie dla jakości gleb
w dorzeczu, ze względu na dużą podatność gleb na deflację, jak również dość intensywny
charakter produkcji rolniczej.
Podatność gleb na zagęszczenie jest szczególnie wysoka na obszarach występowania
gleb zwięzłych co dotyczy głównie obszarów górskich, dolinowych oraz moren wytworzonych
z glin zwałowych – gleby wysoce podatne na zagęszczenie stanowią 24,6% pokrywy.
Analizując dorzecze Odry można wyróżnić w jego obrębie 1734 jednolite części wód
rzek (tj.: oddzielny lub znaczący element wód powierzchniowych), 4 jednolitych części wód
przejściowych, 5 jednolitych części wód przybrzeżnych, 419 jednolite części wód jezior.
str. 358
W obrębie dorzecza Odry, w regionie Sudetów, występuje siedem cieków
o charakterze potoków górskich. Na obszarach wyżynnych (200 – 800 m n.p.m.),
obejmujących w części zachodniej Polski Wyżyny Centralne i fragment Równin Centralnych,
występują małe cieki wyżynne. Na obszarach nizinnych < 200 m n.p.m. występują różnej
wielkości rzeki: 990 cieków małych, 98 rzek i rzek średnich na utworach staroglacjalnych i 49
rzek na utworach młodoglacjalnych, 14 rzek wielkich.
Na obszarze dorzecza Odry występują również cieki związane z wpływem wód
słonych. Dodatkowo znajduje się tu 121 małych cieków, 28 rzek oraz średnich rzek będących
pod wpływem procesów torfotwórczych oraz 46 cieków łączących jeziora. Ponadto
występuje tu 98 rzek nie mających określonego typu. W obszarze dorzecza Odry całkowita
liczba jezior o powierzchni większej od 0,5 km2 wynosi 420.
Na analizowanym terenie występują wody przybrzeżne oraz przejściowe, które
zostały w Planie gospodarowania wodami zakwalifikowane do różnych typów wód z uwagi
na parametry abiotyczne takie jak: zasolenie oraz pływy.
Ocenę jakości wód powierzchniowych dokonano w oparciu o sprawozdanie Instytutu
Meteorologii i Gospodarki wodnej pt: „Ocena stanu ekologicznego i chemicznego wód
powierzchniowych: płynących oraz sztucznych zbiorników wodnych w 2007 roku”.
Dokonując ogólnej oceny stanu jednolitych części wód w dorzeczu Odry, mając na uwadze
powyższe, stan dobry występuje w 14, a zdecydowana większość bo aż 507 części wód
charakteryzuje się stanem złym. Żadnej części nie wyróżniono stanem bardzo dobrym.
Powołując się na opracowanie Instytutu Ochrony Środowiska wykonanym na zlecenie
Głównego Inspektora Ochrony środowiska, w którym dokonano oceny stanu jednolitych
części wód jezior w dorzeczu Odry w 2007 r., monitoringiem objęto 28 jezior o łącznej
powierzchni 10 729,6 ha. Przeszło połowa badanych jezior zaliczona została do klasy IV i V
(stan słaby i zły). Zaledwie 8 jezior reprezentowało stan i dobry.
Na obszarze dorzecza Odry rozróżnia się regiony wodne Dolnej Odry i Przymorza
Zachodniego, Środkowej Odry, Górnej Odry oraz Warty. Jednostki te różnią się od siebie
warunkami występowania wód oraz hydrodynamiką krążenia wód.
Zasoby wód podziemnych do 2005 roku zostały udokumentowane na obszarze
125 340 km3, co stanowi 40,3 % powierzchni kraju. Na obszarze dorzecza Odry najwyższy
stopień udokumentowania zasobów dyspozycyjnych został osiągnięty w regionie wodnym
Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego.
Na obszarze dorzecza Odry występuje w całości lub fragmentarycznie 129 głównych
zbiorników wód podziemnych; 24 z nich ma udokumentowane zasoby dyspozycyjne oraz
zatwierdzone obszary ochronne. Większość głównych zbiorników wód podziemnych
obejmuje utwory czwartorzędowe. Duże znaczenie mają również zbiorniki paleogeńsko –
str. 359
neogeńskie. Na południu obszaru dorzecza Odry przeważają zbiorniki wydzielone w piętrach
mezozoicznych (kredowym, jurajskim i triasowym).
Wg oceny stanu JCWPd z 2008 roku, na obszarze dorzecza Odry zidentyfikowano 59
JCWPd, których stan ilościowy jest dobry (Hordejuk i In, 2007). Stanowi to 99,6 % obszaru
dorzecza. W pozostałych 3 JCWPd stan ilościowy został określony jako słaby. Obejmują one
535,31 km2, co stanowi 0,4 % obszaru dorzecza. Stan dobry pod względem chemicznym
określono w 56 JCWPd, co stanowi 91,1 % obszaru dorzecza. Stan chemiczny w pozostałych
6 JCWPd określono jako słaby. Stanowi to obszar 10 462,73 km2. Najczęstszą przyczyną złego
stanu chemicznego JCWPd były podwyższone zawartości związków chemicznych
i pierwiastków – m. in. Fe ogól., NH4, K, NO3, C org., Na, Cl i in. O złym stanie JCWPd decydowała
zawartość wskaźników mieszczących się w klasie IV i V wg Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 23 lipca 2008, Dz. U. nr 143, poz. 896.
Dorzecze Odry jest drugim, co do wielkości dorzeczem Polski rozległym od Bałtyku aż
po południową granicę, zatem charakteryzując jego klimat scharakteryzowano klimat całego
kraju. W Polsce występuje klimat umiarkowany o charakterze przejściowym pomiędzy
klimatem lądowym a morskim. W efekcie klimat Polski odznacza się dużą kapryśnością
pogody i znacznymi wahaniami w przebiegu pór roku w następujących po sobie latach.
W Polsce północnej i zachodniej przeważa klimat umiarkowany morski z łagodnymi,
wilgotnymi zimami i chłodnymi latami z dużą ilością opadów. Charakterystyczna dla klimatu
Polski jest też duża zmienność pogody w kolejnych latach. Jest to spowodowane
zaburzeniami w napływie głównych mas powietrza docierających nad kraj. Zdarza się,
że upalne i suche lato występuje rok po roku, a w następnych jest chłodne i wilgotne.
W przypadku klimatu Polski największe znaczenie ma Ocean Atlantycki, a rozległą przestrzeń
stanowi cały kontynent euroazjatycki. Istotny wpływ na klimat mają również morza.
Dla Polski północnej jest to Morze Bałtyckie, zaś dla południowej również Morze Śródziemne
oraz Morze Czarne.
Ocenę jakości powietrza dokonano w oparciu o opracowanie Instytutu Ochrony
Środowiska pt: „Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce, na podstawie wyników rocznej
oceny jakości powietrza za rok 2006”. Dokument ten stanowi podsumowanie wyników oceny
za rok 2006, które zostały wykonane przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska
poszczególnych województw i przekazane do Głównego Inspektora Środowiska.
Z uwagi na rozległość i powierzchnię obszaru dorzecza Odry do oceny jakości
powietrza posłużono się opracowaniem sporządzonym dla całego kraju. Stężenia
poszczególnych zanieczyszczeń:
SO2 – wysokie stężenia SO2 przekraczające wartość dopuszczalną, kumulują się
głównie w południowej części dorzecza Odry w województwie śląskim;
str. 360
NO2 – stężenia NO2 na obszarze dorzecza Odry lokalnie przekraczają wartość
dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji;
Pył PM10 – stężenia pyłu zawieszonego, przekraczające wartość dopuszczalną
powiększoną o margines tolerancji, zlokalizowane są przede wszystkim w obrębie dużych
aglomeracjach miejskich oraz stref wysoko uprzemysłowionych.
Pb – nie występują stężenia ołowiu przekraczające wartość dopuszczalną
powiększoną o margines tolerancji oraz stężenia przewyższające wartość dopuszczalną i nie
przekraczające wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji;
Benzen – stężenie benzenu na podstawie rocznej oceny jakości powietrza za rok 2006
przekracza wartość dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji w województwie
opolskim. Występują także strefy, w których stężenia tego związku przewyższają wartość
dopuszczalną, lecz nie przekraczają wartości dopuszczalnej powiększonej o margines
tolerancji;
CO – na obszarze dorzecza Odry w województwie dolnośląskim występuje strefa
przekroczenia wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji. Strefy przekroczeń
wartości dopuszczalnej, lecz nie przekraczającej wartości dopuszczalnej powiększonej
o margines tolerancji nie występują.
O3 – w obrębie dorzecza Odry przekroczenia wartości dopuszczalnej powiększonej
o margines tolerancji koncentrują się głównie w województwie łódzkim, wielkopolskim,
dolnośląskim oraz w mniejszym stopniu w województwie śląskim. Strefy przekroczeń
wartości dopuszczalnej, lecz nie przekraczającej wartości dopuszczalnej powiększonej
o margines tolerancji nie występują.
Ze względu na wielkość dorzecza, roślinność jest bardzo silnie zróżnicowana.
W strefie górskiej, obejmującej głównie Sudety, znamienna jest słabo rozwinięta
i zachowana roślinność związana z ciekami. Bardzo ubogie są zasoby roślinności na
kamieńcach rzek. Niewielkie są też zasoby olszynek górskich. Natomiast w niższych
położeniach górskich nad ciekami wykształcają się łęgi jesionowe Carici remotae–
Fraxinetum. Wiele rzek ma charakter rzek włosienicznikowych.
W strefie wyżyn i pasa nizin środkowej Polski roślinność związana z wodami
to gównie łęgi olszowo–jesionowe oraz błonia i łąki zalewowe w dolinach rzecznych, a także
niskie torfowiska przyrzeczne i roślinność szuwarowa; fragmentami także szuwary i łąki
trzęślicowe. Dla dorzecza charakterystyczne jest liczne występowanie łęgów wiązowo–
jesionowych w dolinach rzecznych, silnie zagrożonych zanikiem zalewów i w konsekwencji
przekształcających się w grądy. Mniej niż nad Wisłą jest natomiast łęgów topolowych.
Unikatowe skupienie ekosystemów związanych z wodą gromadzi Pomorze. Bardzo
liczne są tu torfowiska różnych typów – od torfowisk wysokich typu bałtyckiego, przez
torfowiska przejściowe i nakredowe, po zasilane wodami podziemnymi torfowiska
str. 361
soligeniczne. Unikatowe są rzeki Pomorza i Pojezierza Pomorskiego, wiele z nich to rzeki
wlosienicznikowe.
W młodoglacjalnej części dorzecza występują jeziora różnych typów, w tym
mezotroficzne jeziora ramieniowe, jeziorka dystroficzne oraz (na Pomorzu) oligotroficzne
jeziora lobeliowe.
Dorzecze Odry jest lepszą, niż dorzecze Wisły, ostoją zagrożonych gatunków roślin
o subatlantyckim typie zasięgu. W tym dorzeczu znajduje się cała polska populacja gałuszki
kulecznicy Pilularia globulifera (gatunek z Czerwonej Księgi), zdecydowana większość
populacji zagrożonych nadwodników (Elatine spp), cała populacja brzeżycy (Corrigiola
litoralis). Liczne Ostoje Roślinne IPA
Rodzima ichtiofauna dorzecza Odry liczy 4 gatunki minogów oraz 50 gatunków ryb.
W dorzeczu Odry występuje 19 gatunków chronionych; 1 gatunek z załącznika IV oraz
16 gatunków z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej.
Główne zagrożenia dla funkcjonowania populacji ryb chronionych, wykazanych
w załączniku IV i II Dyrektywy Siedliskowej oraz o wysokim statusie zagrożenia w dorzeczu
Odry to: zanieczyszczenia wody, przerwanie szlaku migracji przez przeszkody poprzeczne,
zmiany naturalnego reżimu hydrologicznego (nadmierne pobory wody, zmiany objętości
przepływu na skutek „wyrównywania” przepływów przez zbiorniki zaporowe, żegluga
(płoszenie ryb), eksploatacja kruszywa z koryt rzecznych, regulacje koryt rzecznych
połączone ze zmianą struktury dna, melioracje odwadniające, przesuszanie i zanik
niewielkich zbiorników wodnych, niewłaściwa gospodarka rybacka i przełowienia.
Najważniejszymi
z
nich
są
zanieczyszczenia
wody,
przerwanie
szlaku
migracji
i przekształcenia hydromorfologiczne rzek.
W projekcie planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry tylko dwie grupy
planowanych działań mogą stanowić zagrożenie dla ryb: budowa, rozbudowa, remont,
modernizacja kanalizacji sanitarnej oraz budowa, rozbudowa, remont, modernizacja
oczyszczalni ścieków. Działanie te, choć poprzez poprawę jakości wody służą poprawie
warunków funkcjonowania populacji ryb niosą ryzyko zmiany reżimu przepływów lub
tworzenia nowych przeszkód w rzekach, dlatego będą musiały być prowadzone w sposób
minimalizujący te presje. Z pozostałych działań żadne nie stanowią zagrożenia dla rodzimej
ichtiofauny, a znaczna część z nich (w sferze działań: budowa przepławek, przywrócenie
drożności rzek, tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych, właściwa
uprawa gleb; w sferze zarządzania: opracowanie warunków korzystania wód zlewni,
wspieranie rolnictwa ekologicznego) ewidentnie służy zmniejszeniu antropopresji i poprawie
warunków funkcjonowania ichtiofauny.
str. 362
W dorzeczu Odry występuje w sposób mniej lub bardziej stały 18 obcych gatunków
ryb (nie licząc translokowanej w to dorzecze z dorzecza Dunaju głowacicy Hucho hucho).
Dorzecze Odry, zajmujące nieco ponad 1/3 obszaru Polski stanowi istotny obszar
występowania wielu ginących i zagrożonych gatunków ptaków.
W granicach dorzecza Odry, głównie w dolinach Warty i Noteci, gniazdują znaczące
w skali kraju populacje kilku gatunków.
Charakterystycznym elementem dorzecza Odry, szczególnie jej północnej części
są gatunki związane z krajobrazem obfitujących w wody i tereny podmokłe Pojezierzy.
Dorzecze Odry, a szczególnie jego północno – zachodnia część jest ważnym w skali
Europy miejscem koncentracji w okresie wędrówek i zimowiskiem istotnych części populacji
wielu gatunków
Najważniejsze zagrożenia dla funkcjonowania populacji ptaków związanych
z siedliskami hydrogenicznymi o wysokim statusie zagrożenia w dorzeczu Odry to zmiany
naturalnego
reżimu
hydrologicznego
wód,
regulacje
koryt
rzecznych,
melioracje
odwadniające, przesuszanie i zanik terenów podmokłych, zabudowa i wzrost penetracji
ludzkiej na obrzeżach wód, a także ograniczanie powierzchni siedlisk, miedzy innymi lasów
łęgowych i zmiany w strukturze użytkowania gruntów. W projekcie planu gospodarowania
wodami dorzecza Odry żadne z planowanych działań nie należą do wymienionej grupy
zagrożeń, a w związku z tym nie wydają się stanowić istotnego zagrożenia dla awifauny.
Znaczna część z nich służyć może poprawie warunków funkcjonowania siedlisk ptaków
i warunków występowania ich populacji. Pojedyncze inwestycje, niewłaściwie zlokalizowane
lub zaplanowane, mogą wpływać niekorzystnie na awifaunę, jednak ocena na tym poziomie
szczegółowości wykracza poza możliwości niniejszej prognozy.
W dorzeczu Odry występuje ogromna większość gatunków i siedlisk z zał. I, II, i IV
dyrektywy siedliskowej odnotowanych na terenie kraju.. Zasoby większości z występujących
tu gatunków i siedlisk osiągają wartość zbliżoną do połowy zasobów całego kraju a niektóre
znacznie tę wartość przewyższają. W obszarze dorzecza występuje kilka gatunków
niespotykanych gdzie indziej na terenie Polski.
Analiza kluczowych czynników sprzyjających rozwojowi siedlisk czy egzystencji
gatunków pozwala wyróżnić następujące główne zagrożenia:
− zakłócenie lub eliminacja naturalnych rytmów zróżnicowanego poziomu wody oraz
okresów jej wylewów w przypadku np. łęgów, starorzeczy, zalewanych mulistych
brzegów rzek, kamieńców górskich potoków, wszystkich rodzajów łąk i zarośli w
dolinach rzecznych,
− eliminacja naturalnych procesów związanych z przepływem czy oddziaływaniem wód
(erozja, sedymentacja, abrazja itp.) w przypadku takich siedlisk jak klify, ujścia rzek,
zalewy, zatoki, rzeki włosienicznikowe,
str. 363
− zmiana stosunków wodnych (z reguły osuszenie) niezwykle istotne dla takich siedlisk
jak wszystkie typy torfowisk, borów i lasów bagiennych, jak też łęgów czy łąk,
− zanieczyszczenie wód – dotyczy praktycznie wszystkich siedlisk jednak najbardziej
wrażliwymi pozostają zbiorniki wodne z uwagi na ograniczone możliwości
samooczyszczania,
− zmodyfikowany lub ograniczony dopływ wód podziemnych odpowiedniej jakości
w przypadku siedlisk zależnych od ich wpływu (np. źródliska wapienne, torfowiska
alkaliczne, śródlądowe łąki, solniska, jeziora ramienicowe).
W granicach dorzecza Odry występuje 206 obszarów Natura 2000 („ptasie”
i „siedliskowe”). W obrębie 178 występują gatunki oraz siedliska wodne lub wodno–błotne.
W dorzeczu Odry Wojewódzkie Zespoły Specjalistyczne w roku 2009 zaproponowały
do utworzenia kolejne obszary Natura 2000. Spośród 184 potencjalnych obszarów Natura
2000 aż 143 obejmuje siedliska i gatunki bezpośrednio uzależnione od „wody”.
Działania wymienione w planie gospodarowania wodami w dorzeczu Odry
nie powinny mieć negatywnego wpływu na istniejące oraz proponowane obszary Natura
2000 jak też odnotowane tam siedliska i gatunki.
Dorzecze Odry, które pod względem wielkości zajmuje po dorzeczu Wisły drugie
miejsce w Polsce, również obfituje w miejsca cenne pod względem przyrodniczym
i krajobrazowym. Na obszarze dorzecza Odry utworzono dotychczas 6 parków narodowych –
Woliński PN, Drawieński PN, Wielkopolski PN, PN Ujście Warty, Karkonoski PN i PN Gór
Stołowych oraz ponad 40 parków krajobrazowych. Tu również znajdziemy formy ochrony,
które powołano m.in. dla zachowania cennych ekosystemów wodno–błotnych. Do takich
obiektów należy m.in. PN i PK Ujście Warty, Drawieński PN, Nadwarciański PK, PK Dolina
Bystrzycy, czy PK Międzyrzecza Warty i Widawki.
W dorzeczu Odry występują:
− parki narodowe: Woliński Park Narodowy, Drawieński Park Narodowy, Wielkopolski
Park Narodowy, Park Narodowy Ujście Warty, Karkonoski Park Narodowy, Park
Narodowy Gór Stołowych
− parki krajobrazowe: Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry, Szczeciński Park
Krajobrazowy, Iński Park Krajobrazowy, Drawski Park Krajobrazowy, Barlinecko–
Gorzowski Park Krajobrazowy, Ujście Warty Park Krajobrazowy, Cedyński Park
Krajobrazowy, Sierakowski Park Krajobrazowy, Pszczewski Park Krajobrazowy,
Łagowski Park Krajobrazowy, Gryżyński Park Krajobrazowy, Krzesiński Park
Krajobrazowy, Przemęcki Park Krajobrazowy, Rogaliński Park Krajobrazowy,
Przemkowski Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Dolina Jezierzycy, Krajeński Park
Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka, Lednicki Park Krajobrazowy, Park
str. 364
Krajobrazowy
Promno,
Powidzki
Park
Krajobrazowy,
Nadgoplański
Park
Krajobrazowy, Nadwarciański Park Krajobrazowy, Żerkowsko – Czeszweski Park
Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty I Widawki, Załęczański Park
Krajobrazowy, Stawki Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Orlich Gniazd, Park
Krajobrazowy Lasy Nad Górną Liswartą, Stobrawski Park Krajobrazowy, Park
Krajobrazowy
Góra
Św.
Anny,
Park
Krajobrazowy
Cysterskie
Kompozycje
Krajobrazowe Rud Wielkich, Park Krajobrazowy Gór Opawskich, Śnieżnicki Park
Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Gór Sowich, Ślężański Park Krajobrazowy, Park
Krajobrazowy Dolina Bystrzycy, Park Krajobrazowy Chełmy, Książański Park
Krajobrazowy,
Park
Krajobrazowy
Sudetów
Wałbrzyskich,
Rudawski
Park
Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Doliny Bobru, Park Krajobrazowy Dolina Słupi, Park
Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich, Park Krajobrazowy Beskidu Żywieckiego, Park
Krajobrazowy Łuk Mużakowa.
Zarówno w parkach narodowych jak i krajobrazowych obszary wodno–błotne
stanowią istotny element środowiska przyrodniczego dla którego obszary te objęto ochroną.
W obszarze dorzecza Odry licznie występują korytarze ekologiczne jak też obszary
węzłowe o randze krajowej i międzynarodowej. Ich rozmieszczenie prezentuje rycina
zamieszczona poniżej.
W obszarze dorzecza Odry znajduje się jeden rezerwat biosfery „Karkonosze”.
Rozmieszczenie rezerwatów biosfery w Polsce prezentuje rycina poniżej.
W dorzeczu Odry położone są następujące obszary wodno–błotne RAMSAR: Park
Narodowy „Ujście Warty”, Rezerwat przyrody Jezioro Świdwie, Rezerwat przyrody Stawy
Milickie.
Działania w ramach planu gospodarowania wodami w dorzeczu Odry nie powinny
mieć negatywnego wpływu na obszary chronione oraz istniejące korytarze ekologiczne
i obszary węzłowe.
Na obszarze dorzecza Odry znajdują się liczne zabytki wpisane na listę sporządzoną
przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków. Są to głównie zamki i twierdze, zespoły pałacowo –
parkowe oraz zespoły miejskie i sakralne.
str. 365
POTENCJALNE
ZMIANY AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PLANÓW
GOSPODARKI WODAMI
Plan
gospodarowania
wodami
dla
obszaru
dorzecza
Odry
jest
jednym
z podstawowych narzędzi polityki wodnej, który realizuje założenia RDW. Wdrożenie PGW
wraz z zawartymi tam działaniami zapewni utrzymanie bądź poprawę stanu wód.
Brak realizacji PGW dla obszaru dorzecza Odry uniemożliwi poprawę jakości wód albo
pozostawi aktualny stan wód niezmienionym.
CHARAKTERYSTYKA PROJEKTU
Plan Gospodarowania Wodami dla obszaru dorzecza Odry (z grudnia 2008 zwanej
dalej PGW) jest dokumentem realizującym założenia Ramowej Dyrektywy Wodnej. Celem
środowiskowym planów gospodarowania wodami jest taka konsolidacja działań i środków,
która pozwoli na osiągnięcie dobrego stanu wód już do roku 2015.
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza stanowi podsumowanie procesu
planistycznego i zgodnie z Prawem wodnym charakteryzuje obszary dorzeczy głównie przez
identyfikacje oddziaływań antropogenicznych na wody, ocenę ich wpływu, zestawienie
obszarów chronionych oraz wykazanie jednolitych części wód i ustanowionych dla nich celów
środowiskowych. Projekt planu oprócz elementów wskazanych ustawą Prawo wodne
zawiera opis gospodarowania wodą w okresie poprzedzającym wdrażanie dyrektyw UE.
W projekcie planu odwołano się do krajowych, regionalnych dokumentów
o charakterze planistycznym i rozwojowym, przedstawiając ich tematykę uwzględniając
działania związane z gospodarowaniem wodą. Integralna częścią projektu planu jest rozdział
dotyczący podsumowania działań zawartych w programie wodno–środowiskowym kraju.
Jednym z elementów projektu planu gospodarowania wodami jest podsumowanie
analizy ekonomicznej korzystania z wód. Rozdział ten zawiera analizę zwrotów kosztów
dostarczania wody oraz odbioru i oczyszczania ścieków. Podsumowanie analizy zostało
przedstawione z uwzględnieniem regionów wodnych oraz z podziałem na sektory:
komunalny, przemysłowy, rolnictwo i leśnictwo.
str. 366
ZGODNOŚĆ PLANÓW
GOSPODAROWANIA WODAMI Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI, PRAWEM UNIJNYM I
KRAJOWYM
W „Planie gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry” omówiono
dokumenty strategiczne i prawne obowiązujące w państwach Unii Europejskiej i na
terytorium kraju, w celu określenia zgodności wyznaczonych celów środowiskowych.
Analizowane dokumenty to:
− Strategia Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej (Strategia Goeteborska)
planu z celami Strategii Goeteborskiej. Realizacja działań przedstawionych w projekcie PGW
wodnego. Działania te ujęto w grupy zadań takich jak np.: działania organizacyjno – prawne
i edukacyjne, co zatem odzwierciedla działania Strategii Goeteborskiej zaproponowane jako:
„działania, w celu zmiany sposobu zachowania ludzi oraz zapewnieniu konwergencji
wszystkich programów (…) zarządzania zasobami naturalnymi poprzez powstrzymanie utraty
bioróżnorodności oraz lepszą gospodarkę powietrzem, wodą, ziemią, lasami oraz zasobami
rybnymi”.
− VI Program Działań na Rzecz Środowiska Unii Europejskiej 2002 – 2012
PGW mają stać się narzędziem współczesnej polityki wodnej, zapewniając
zaspokajanie potrzeb człowieka i gospodarki w wodę. Wdrożenie zaproponowanych działań
zamierzających do osiągnięcia dobrego stanu wód umożliwią realizację założeń zawartych w
VI Programie, poprzez dążenie do zrównoważonego wykorzystania i osiągnięcia wysokiej
jakości wód.
− Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk,
sporządzona w Bernie dnia 19 września 1979 r.
− Konwencja o obszarach wodno– błotnych mających znaczenie międzinarodowe,
szczególnie jako siedliska ptactwa wodnego (Konwencja Ramsarska)
Realizacja zadań określony w PGW mających na celu osiągnięcie dobrego stanu wód i
całego środowiska wodnego, co będzie również sprzyjać zapewnieniu dobrego stanu
obszarów wodno – błotnych (w tym obszarów znajdujących się w spisie Ramsar).
− Konwencja o różnorodności biologicznej
Realizacja zadań określony w PGW między innymi ochrona, zachowanie
str. 367
− Konwencja Helsińska o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego
planu z celami Konwencji Helsińskiej. Realizacja działań przedstawionych w projekcie PGW
wodnego, co przyczyni się do ograniczenia ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do wód
Morza.
Zatem Plan gospodarowania wodami dla dorzecza Odry jest zgodny z polityką
zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej oraz dokumentami europejskiej polityki
wodnośrodowiskowej i ekologicznej.
W odniesieniu do dokumentów strategicznych na poziomie krajowym, Plan
gospodarowania wodami jest zgodny z celami wyznaczonymi przez inne krajowe dokumenty
o charakterze strategicznym, przyjęte na najwyższych krajowych szczeblach decyzyjnych
przed opracowaniem przedmiotowego Planu.
Poniżej
przedstawiono
krajowe
dokumenty
o
charakterze
planistycznym
i rozwojowym:
− Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015,
− Narodowy Plan Rozwoju 2007 – 2013,
− Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego,
− Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju,
− Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2011 – 2014 Krajowy,
− Program Zwiększania Lesistości,
− Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej,
− Strategia Ochrony i Umiarkowanego Użytkowania Różnorodności Biologicznej,
− Strategia Ochrony Obszarów Wodno – Błotnych w Polsce,
− Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko,
− Regionalne Programy Operacyjne na lata 2007 – 2013,
− Strategia Gospodarki wodnej 2005,
− Projekt narodowej strategii gospodarowania wodami 2030 z uwzględnieniem etapu
2015,
− Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych wraz z aktualizacjami,
− Program dla Odry 2006,
− Program działań przeciwpowodziowych w dorzeczu Odry,
− Regionalne dokumenty o charakterze planistycznym i rozwojowym:
Wojewódzkie strategie rozwoju,
Wojewódzkie programy ochrony środowiska,
str. 368
Wojewódzkie plany gospodarki odpadami,
Wojewódzkie programy udrażniania rzek,
Programy małej retencji,
Plan ochrony parku narodowego,
Plan ochrony parku krajobrazowego,
Plan ochrony rezerwatu przyrody.
Ponadto PGW zgodny jest z celami zawartymi w Ramowej Dyrektywie Wodnej 2000/60/WE,
Dyrektywie w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogarszaniem
ich stanu 2006/118/we, Dyrektywie Ptasiej 79/409/EWG, Dyrektywie Siedliskowej
92/43/EWG, Ustawie Prawo wodne, Ustawie o ochronie przyrody.
ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO I ZABYTKI ZWIĄZANYCH Z
REALIZACJĄ PROJEKTU PLANU
Plan gospodarowania wodami dla dorzecza zawiera działania, ujęte w poszczególne
grupy z zakresu: gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa, zagospodarowania
przestrzennego, kształtowania stosunków wodnych oraz ochrona ekosystemów od wód
zależnych, działań organizacyjno – prawnych i edukacyjnych oraz przemysłu. Realizacja
działań spowoduje pewne zmiany w dotychczasowym stanie środowiska. Rozważając
zaproponowane działania i ich wpływ na poszczególne komponenty środowiska stwierdzono:
− Gleby – ocena działań z wszystkich kategorii nie wpłynie szkodliwie na środowisko
gruntowe,
− Wody
powierzchniowe
i
podziemne
–wszystkie
działania
objęte
Planami
gospodarowania wodami wpłyną w mniejszym lub większym stopniu na wody
powierzchniowe, jak również podziemne. Oddziaływania mają charakter bezpośredni
bądź pośredni. Nie odnotowano znaczących negatywnych wpływów na omawiany
komponent.
− Powietrze i klimat – ocena działań zawartych w PGW wykazuje, że ich realizacja niesie
za sobą pozytywne skutki na stan jakości powietrza oraz nie wpływa znacząco na
zmianę aktualnego klimatu regionu dorzecza Odry.
− Fauna i flora – Większość planowanych działań z punktu widzenia ochrony przyrody
nie budzi zastrzeżeń i kwalifikuje się jako działania służące poprawie stanu siedlisk
i gatunków.
− Obszary chronione – działania w ramach planu gospodarowania wodami w dorzeczu
Odry nie powinny mieć negatywnego wpływu na obszary chronione oraz istniejące
korytarze ekologiczne i obszary węzłowe.
str. 369
− Krajobraz – efekt działań zawartych w PGW umożliwiających poprawę aktualnego
stanu wód będzie miał korzystny wpływ na ochronę krajobrazu związanego
z komponentem środowiska jakim jest woda. Rozwój turystki wodnej związany jest
przeważenie z regionami atrakcyjnymi krajobrazowo, dlatego też wszelkie działania
powodujące poprawę jakości wód, będą wpływać pozytywnie na krajobraz
turystyczny regionu.
− Ludzi i zdrowie ludzi – oddziaływanie realizacji PGW na ludzi można określić jako
pozytywne. Niektóre z działań przy braku odpowiedniej realizacji mogą wywołać
chwilowe negatywne i pośrednie skutki, jednakże realizacja analizowanych założeń
będzie miała zdecydowanie pozytywny wpływ na ludzi i ich zdrowie.
− Dziedzictwo kulturowe – ocena działań zawartych w PGW wykazuje, że ich realizacja
przynieść może jedynie pozytywne skutki na stan środowiska kulturowego regionu
dorzecza Odry.
− Wpływ na wykorzystanie zasobów odnawialnych i nieodnawialnych – realizacja
działań zawartych w Planach wpłynie korzystanie na wykorzystanie zasobów
odnawialnych oraz nieodnawialnych.
− Wpływ na efektywność energetyczną oraz potrzeby transportowe – potrzeby
transportu towarowego i pasażerskiego mogą zostać zaspokojone w wyniku
modernizacji istniejących już dróg wodnych, co nie koliduje z zaproponowanymi
działaniami w Planie gospodarowania wodami.
Realizacja działań umożliwi poprawę jakości wód, co jednocześnie wiązało się będzie
z dostępnością ludności do wód dobrej jakości. Dobry stan wód stanowi czynnik istotny dla
rozwoju gospodarczego. Zminimalizowaniu ulegną koszty uzdatniania wody.
W wyniku realizacji działań związanych z budową i modernizacją oczyszczalni
i kanalizacji ścieków ulegną zmniejszeniu zanieczyszczenia środowiska gruntowo–wodnego.
Minimalizacja zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego w wyniku wprowadzania
działań z kategorii rolnictwo i leśnictwo, a przede wszystkim tworzeniem obszarów
szczególnie narażonych, tworzeniem stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych,
właściwą uprawą gleby, opracowanie granicy rolno – leśnej, przechowywanie gnojówki
i gnojowicy w odpowiednich warunkach, przechowywaniem nawozów naturalnych w
odpowiednich warunkach, stosowaniem międzyplonów i wsiewek poplonowych, będzie
miało pozytywny wpływ na większość elementów środowiska.
Realizacja
działań
związanych
z
opracowaniem
miejscowych
planów
zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska umożliwi
odpowiednie zagospodarowanie terenu oraz właściwą ochronę środowiska naturalnego.
str. 370
Zahamowanie procesu eutrofizacji wód poprzez redukcję fosforu w wyniku
opracowania "programu redukcji fosforu" dla części wód, umozolili poprawę jakości wód
i środowiska gruntowo–wodnego.
Propagowania idei zrównoważonego rozwoju i upowszechnianie informacji
o podejmowanych działaniach, akcjach, kampaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska,
szkolenia obejmujące szczegółowe zagadnienia dotyczące programu rolno środowiskowego,
wzmocnienia zaplecza technicznego stanowisk związanych z ochroną środowiska w celu
zapewnienia realizacji nowych przepisów krajowych i unijnych oraz zakup materiałów
szkoleniowych i pomocniczych spowoduje wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Prowadzenie monitoringu zakładów przemysłu rolno–spożywczego o wielkości nie
mniejszej niż 4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w zakresie spełnienia
wymagań odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków, umożliwi bieżącą kontrole
i zapobieganie zanieczyszczeniom powodującym skażenie poszczególnych elementów
środowiska.
Spośród rozważanych oddziaływań najkorzystniejszymi skutkami realizacji projektu planu
będą:
− poprawą stanu części wód;
− dążeniem do osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego i chemicznego dla wód
powierzchniowych, dobrego stanu chemicznego i ilościowego dla wód podziemnych;
− dotrzymaniem obowiązków wynikających z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej;
− zahamowaniem problemu zrzutów niekontrolowanych,
substancji priorytetowych do
środowiska;
− dostęp ludności do wody pitnej,
− zmniejszeniem
zanieczyszczenia
środowiska
gruntowo–wodnego
związanego
z niedostatecznym system oczyszczania ścieków;
− minimalizacją zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego;
− zahamowaniem procesu eutrofizacji wód;
− zwiększeniem efektywności energetycznej;
− wzrostem świadomości ekologicznej społeczeństwa;
− zwiększeniem sieci monitoringu wód i innych komponentów środowiska;
ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE
Analizując projekt PGW dorzecza Odry na poziomie strategicznej oceny oddziaływania
na środowisko nie stwierdzono występowania znaczącego negatywnego oddziaływania
o charakterze transgranicznym. Zaproponowane działania umożliwią utrzymanie bądź
str. 371
poprawę jakości wód oraz polepszanie całego środowiska wodnego. Realizacja założeń PGW
poprzez inwestycje związane z gospodarką komunalną (np. budowa oczyszczalni, kanalizacji,
przydomowych oczyszczalni ścieków), poprzez ograniczenie zanieczyszczeń pochodzenia
rolniczego, redukcję zanieczyszczeń pochodzenia przemysłowego oraz zwiększanie lesistości
i ochronę bioróżnorodności, następnie poprzez działania związane z zagospodarowaniem
przestrzennym uwzględniającym wymagania ochrony środowiska, a na końcu wprowadzenie
działań prawnych, organizacyjnych i edukacyjnych umożliwi osiągnięcie poprawy stanu wód
i ekosystemów od wód zależnych.
Jednakże należy zaznaczyć, że bardzo istotnym elementem jest sam proces realizacji
poszczególnych działań. Powodzenie niektórych działań uzależnione jest od sposobu
wykonalności założeń PGW. Z uwagi na ten fakt postępowanie w sprawie transgranicznego
oddziaływania na środowisko będzie musiało być przeprowadzone w odniesieniu do każdego
zamierzenia inwestycyjnego na poziomie uzyskiwania stosownych decyzji, oczywiście jeżeli
z przeprowadzonej analizy zostaną zidentyfikowane zagrożenia.
ODDZIAŁYWANIE SKUMULOWANE, BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE ITP. I POWIĄZANIA MIĘDZY NIMI
Proponowane działania dla dorzecza Odry w przedziale wymienionych kategorii
oddziałują w mniejszym lub większym stopniu na poszczególne komponenty środowiska.
W celu zobrazowania charakteru oddziaływania, wpływu oraz czasu w jakim poszczególne
działania będą oddziaływać na komponenty środowiska sporządzono tabelę wpływów.
Analiza wpływu działań na poszczególne komponenty środowiska w dorzeczu Odry
dokonano oceny charakteru oddziaływania proponowanych działań na poszczególne
elementy środowiska.
Rozpatrując poszczególne działania w ramach dorzecza nie stwierdzono działań, które
mogą spowodować znaczące szkodliwe oddziaływanie skumulowane.
ROZWIĄZANIA
MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ
NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO
Analizując założenia oraz główne cele PGW polegające na utrzymaniu bądź poprawie
stanu wód należy stwierdzić, że działania te jako doprowadzające do zamierzonego celu nie
będą stanowić znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko. Już samo uznanie
konieczności poprawy stanu wód można określić jako działanie minimalizujące
oddziaływania na środowisko.
Przewiduje się, że dokładny opis działań minimalizujących oraz kompensujących
przewidywane negatywne oddziaływania na środowisko zawarty będzie na etapie
projektowania poszczególnych inwestycji w ramach poszczególnych działań opisanych
w PGW.
str. 372
Należy jednak podkreślić, iż sposób realizacji poszczególnych działań jest szczególnie
istotnym elementem warunkującym sukces wytyczonych założeń PGW. Dlatego też
w ramach niniejszego dokumentu zasygnalizowano pewne działania minimalizujące.
budowa oczyszczalni i kanalizacji
Na etapie budowy należy użytkować sprzęt budowlany w pełni sprawny nie
powodujący skażenia gleb, ponadto należy zabezpieczyć teren budowy przed ewentualnymi
wyciekami substancji ropopochodnych z pracujących maszyn, natomiast odpady powstające
podczas budowy należy składować w specjalnie przeznaczonych i odpowiednio
zabezpieczonych miejscach.
Podczas eksploatacji oczyszczalni należy zachować hermetyzację pracujących
instalacji.
likwidacja ognisk zanieczyszczeń (dzikich składowisk)
Podczas likwidacji niekontrolowanych miejsc składowania odpadów należy użytkować
sprzęt w pełni sprawny nie powodujący skażenia gleb, ponadto należy zabezpieczyć
analizowany teren przed ewentualnymi wyciekami substancji ropopochodnych z pracujących
maszyn.
zagospodarowanie osadów ściekowych
W przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie należy stosować
tylko tak przygotowany osad, który nie będzie stanowił zagrożenia dla środowiska oraz
zdrowia ludzi.
tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych
Struktura biologiczna projektowanych stref powinna uwzględniać lokalne warunki
przyrodniczych.
budowa przepławek
Przy
budowie
budowli
hydrotechnicznych
należy
konstruować
przepławki
o charakterze bardziej zbliżonym naturze, odchodząc od budowli przeważnie betonowych na
rzecz konstruowania kanałów obiegowych z materiałów naturalnych tj. kamienia, drewna.
Powinny one być tak wkomponowane aby nie powodowały dysonansów wizualno–
estetycznego otoczenia. Ponadto zaleca się przeprowadzenie kontroli sprawności
przepławek ryb.
str. 373
ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE W STOSUNKU DO PRZEWIDYWANYCH W PROJEKCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH
WYBORU
Przesłanie Planu gospodarowania wodami dla dorzecza jest bardzo czytelne
i jednoznaczne i mówi o krokach jakie należy poczynić w celu uzyskania dobrego
stanu/potencjału wód. PGW jest opracowaniem o dużo większym stopniu szczegółowości niż
Narodowa Strategia Gospodarowania Wodami 2030 i bezpośrednio nawiązuje do jednego
z czterech celów strategicznych w niej zawartych. PGW proponuje działania w pięciu
kategoriach, które zdeterminowane są w kierunku pozytywnego oddziaływania na wody.
Wobec powyższego trudno wskazać rozwiązania alternatywne, które w gruncie rzeczy byłyby
negowaniem optymalnie zaplanowanych działań.
Zmiany pozytywne w środowisku zgodnie z założeniami PGW będą istotne
i zauważalne podczas gdy zmiany negatywne raczej niewielkie. Należy więc stwierdzić iż
poszukiwanie rozwiązań alternatywnych jest bezcelowe – gdyż zaproponowane działania
dają możliwość uzyskania założonego celu – dobrej jakości/potencjału wód, przy niewielkich
kosztach środowiskowych.
METODY ANALIZY REALIZACJI POSTANOWIEŃ PLANÓW
Dla każdego działania zaproponowanego w ramach sześciu kategorii została
wyznaczona jednostka odpowiedzialna za jego realizację. Ponieważ efektywność działania
jednostek odpowiedzialnych może być zróżnicowana, podlegają one kontroli organom
nadrzędnym oraz odpowiednim służbom ochrony środowiska.
Monitoring wód ma na celu pozyskanie informacji o stanie wód powierzchniowych
i podziemnych dla potrzeb planowania w gospodarowaniu wodami oraz ocenę osiągania
celów środowiskowych i dokonywany jest w ramach państwowego monitoringu środowiska.
Obowiązek bieżącej kontroli wód wynika z ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku
(Dz. U. z 2005 r., Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.), do której zostały przeniesione zapisy
Ramowej Dyrektywy Wodnej, ustalającej ramy działania w zakresie ochrony zasobów
wodnych z założeniem osiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu ekologicznego wszystkich
wód.
Częstotliwość i zakres badań dla poszczególnych elementów klasyfikacji stanu
ekologicznego i chemicznego zarówno dla wód powierzchniowych jak i podziemnych ustala
w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw gospodarki wodnej w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw środowiska. Cyklicznie wykonywane badania stanu wód są
źródłem informacji potrzebnych do corocznego raportowania skuteczności działań przyjętych
w planie, koniecznego do ich ewentualnej weryfikacji.
str. 374
WNIOSKI I ZALECENIA
Umowa ratyfikacyjna zobowiązała nasz kraj m. in. do przyjęcia Ramowej Dyrektywy
Wodnej 2000/60/WE, która determinuje podjęcie działań w celu doprowadzenia wód
podziemnych i powierzchniowych do stanu zbliżonego naturalnemu w okresie do roku 2015.
Przepisy te zostały zaimplementowane do prawodawstwa krajowego. W tym celu dla
każdego obszaru dorzecza w Polsce Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej został zobowiązany
do opracowania planów gospodarowania wodami. Plan ten dla każdego dorzecza zawiera
zbiór koniecznych działań jakie należy poczynić w celu osiągnięcia lub utrzymania dobrego
stanu/potencjału wód. Ich wdrożenie następuję po wcześniejszej konsultacji ze
społeczeństwem, którego działania bezpośrednio dotyczą.
Po wnikliwej analizie stwierdzono:
− Plan gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Odry jest jednym z narzędzi,
który ma usprawniać proces osiągania celów środowiskowych. Dokument ów będzie
miał wpływ na sytuację społeczno – gospodarczą kraju oraz stanie się narzędziem
współczesnej polityki wodnej, która powinna zapewnić zaspokojenie potrzeb
człowieka oraz gospodarki wodnej.
− Wdrożenie działań zaproponowanych w PGW, zapewni poprawę stanu wód, stworzy
nowe możliwości szeroko pojętego rozwoju.
− W Prognozie przeanalizowano działania, które zostały zawarte w PGW. Działania te
ujęto w grupy z różnych zakresów: gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa,
przemysłu, zagospodarowania przestrzennego, kształtowania stosunków wodnych
oraz ochrona ekosystemów od wód zależnych oraz działania organizacyjno – prawne i
edukacyjne.
przepływach,
− budowa systemów kanalizacyjnych powodująca „zbieranie” wód z dużych obszarów i
skoncentrowany punktowy ich zrzut,
z terenami otwartymi,
− przy
budowie
budowli
hydrotechnicznych
należy
konstruować
przepławki
o charakterze bardziej zbliżonym naturze, odchodząc od budowli przeważnie
betonowych na rzecz konstruowania kanałów obiegowych z materiałów naturalnych
tj. kamienia, drewna. Powinny one być tak wkomponowane aby nie powodowały
str. 375
dysonansów wizualno–estetycznego otoczenia. Ponadto zaleca się przeprowadzenie
kontroli sprawności przepławek ryb,
− w przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie należy stosować
tylko tak przygotowany osad, który nie będzie stanowił zagrożenia dla środowiska
oraz zdrowia ludzi,
− struktura biologiczna projektowanych stref powinna uwzględniać lokalne warunki
przyrodniczych.
odniesienia do krajowych programów ochrony gatunków i siedlisk związanych z
„wodą”),
monitoring,
Realizacja działań umożliwi poprawę jakości wód, co jednocześnie wiązało się będzie z
dostępnością ludności do wód dobrej jakości. Dobry stan wód stanowi czynnik istotny dla
rozwoju gospodarczego.
str. 376

Prognoza oddziały środowisko projek gospodarowania w obszaru

Transkrypt

Podobne dokumenty

Współpraca na wodach granicznych jako element planowania w gospodarowaniu wodami Wrocław

Park Narodowy Dolina Dolnej Odry Witamy w parku narodowym

X–XII 2006 - Dom Na Wodzie