Propozycje ćwiczeń utrwalających wiadomości i umiejętności z

Propozycje ćwiczeń utrwalających wiadomości i umiejętności z zakresu historii
w klasach I – III gimnazjum, przygotowujących do egzaminu gimnazjalnego.
1. Uzupełnij tekst:
- III w. p. n. e. rozpoczął się……………………………………roku (201 )
- IX w. p. n. e. rozpoczął się …………………………………roku ( 801 )
- X w. p. n. e. rozpoczął się…………………………………… roku ( 901 )
- X w. n. e. rozpoczął się………………………………………roku ( 901)
- XV w. n. e. rozpoczął się…………………………………… roku ( 1401)
- XIX w. n. e. rozpoczął się………………………………….. ..roku ( 1801)
2. W miejsce wykropkowane wpisz odpowiednie cyfry, łącząc odpowiadające sobie pojęcia:
a. prehistoria (….)
1. Internet
b. starożytność (…)
2. neandertalczyk
c. średniowiecze(…)
3. maszyna parowa
d. dzieje nowożytne(…)
4. zamek rycerski
e. dzieje najnowsze (…)
5. piramidy egipskie
6. pięściak
odpowiedzi :
a. 2 i 6
b. 5.
c. 4
d. 3
e. 1
3. Która z wymienionych informacji jest fałszywa
W starożytnym Egipcie:
a. pisano na deszczułkach
b. wykuwano napis w kamieniu
(poprawna odpowiedź c )
c. pisano na pergaminie
d. pisano na papirusie
1
4. Przeczytaj tekst i odpowiedz na poniższe pytania.
Nad brzegami Eufratu i Tygrysu.
„Grecki historyk, Herodot, twierdził, że ludziom mieszkającym nad wielkimi rzekami żyje się
łatwiej, gdyż coroczne wylewy rzek, nanosząc żyzny muł, wyręczają w pracach polowych.
Herodot nazwał Egipt „ darem Nilu” Egipcjanie zaś swoją ojczyznę określili jako „kemet”, co
znaczy „ czarna ziemia”. Istotnie, klimat sprzyjał rozwojowi rolnictwa.
Rejon Bliskiego Wschodu ze względu na kształt nazwano „ żyznym półksiężycem” lub
Mezopotamią, gdyż przepływają tamtędy dwie wielkie rzeki: Tygrys i Eufrat. Sposoby
nawadniania pól nad Nilem za pomocą żurawi i kołowrotów obracanych przez woły do dziś nie
zmieniły się prawie wcale. W Górnym Egipcie deszcz pada rzadko- użyźnianie pól i budowa
kanałów stały się przyczyną powstania pierwszych państw.”
( autor nieznany )
- jakie były skutki wylewu Nilu?
- czy ziemia nad Nilem była żyzna?
- co to jest „ kemet” ?
- jak nazywano tereny nad Eufratem i Tygrysem?
- w jaki sposób uprawiano ziemię?
Ciekawostki:
Zbiory w Egipcie przypadają dwa, a nawet trzy razy do roku. Mieszkańcy dzielą rok na trzy
okresy: okres wylewu „achet” ( lato- jesień), pączkowania i owocowania „peret” (zima, wiosna ) i
zbiorów „szemu” ( wiosna – lato).
Nauka pisma hieroglifów nie przychodziła łatwo- na przykład słowo „ syn” zapisywano, rysując
……… kaczkę ( po egipsku słowo „SA” oznacza i syna i kaczkę).
5. Uzupełnij zdanie:
W stolicy Palestyny………………………….. król Salomon kazał wybudować wspaniałą świątynię, w
której składano ofiary bogu……………………………Jednym z najważniejszych sprzętów w świątyni
był………………………………….
Świecznik. Wizerunek tego świecznika stał się symbolem ludu………………………..
(odpowiedzi: Jerozolima, Jahwe, 7- ramienny, Żydów )
2
6. Uzupełnij zdania:
Wiara w wielu bogów to………………………………………………………………
Wiara w jednego boga to……………………………………………………………..
( odpowiedzi: politeizm, monoteizm )
7. Z czym kojarzy ci się określenie :
a. koń trojański
b. syzyfowe prace
c. węzeł gordyjski
8. Kim był:
a. Perykles –
b. Sokrates –
c.
Homer -
9. Podaj znaczenie pojęć:
a. Politeizm -
b. igrzyska olimpijskie -
c. komedia -
d. filozof -
e. Hellada -
f.
Agony -
g. Tragedia –
3
10.
Z jakim wydarzeniem związany jest poniższy tekst?
„ Gdy z woli boga Marsa zrodziła ona dwóch synów, Romulusa i Remusa, Amuliusz kazał
umieścić ich w koszu i wrzucić do Tybru. Jednakże bogowie czuwali nad chłopcami: fale
Tybru wyrzuciły ich na brzeg w pobliżu Wzgórza Palatyńskiego. Pomarli by tu jednak z
głodu, gdyby płaczu nie usłyszała przysłana przez Marsa wilczyca, która wykarmiła
niemowlęta własnym mlekiem. Pewnego dnia znalazł chłopców pasterz królewski i wziął
do siebie na wychowanie. Gdy podrośli i dowiedzieli się o swoim pochodzeniu,
postanowili założyć nowe miasto w miejscu, gdzie zostali ocaleni, nad Tybrem. Gdy
wróżby wykazały, że Romulus winien być założycielem miasta, zaprzągł on woły do pługa
i zaorał całą przestrzeń przeznaczoną na nowe miasto, pozostawiając wolne miejsca na
bramy”.
- Wyjaśnij pojęcie romanizacja.
- Opowiedz historię powstania Rzymu.
- Dlaczego wszystkie drogi prowadziły do Rzymu?
- Nad jaką rzeką powstał Rzym?
- Omów znaczenie wielkich rzek dla powstania cywilizacji.
11.
Połącz osobę z jej charakterystyka :
a. Brutus (….)
1. wódz rzymski, znany ze stwierdzenia
„ kości zostały rzucone”
b. Oktawian (…..)
2. jeden ze spiskowców, który zamordował
Cezara
c. Juliusz Cezar (….)
3. przywódca niewolników
d. Spartakus (…..)
4. stworzył nowy sposób rządzenia
państwem rzymskim
5. był pierwszym cesarzem Rzymu
( odp. A. 2,
b. 4 i 5,
c. 1,
d. 3 )
4
12. Połącz osoby z jej charakterystyką, wpisując odpowiednią cyfrę w miejsce
wykropkowane:
a. Gall Anonim (….)
1. biskup wysłany przez papieża dla
krzewienia wiary w Polsce
b. Jordan (….)
2. znany tylko z imienia, cudzoziemiec
c. Thietmar (….)
3. Święty, biskup praski
d. Wojciech (….)
4. kronikarz niemiecki,
5. zamordowany przez Prusów w 997 roku
( odp. A. 2.
b. 1,
c. 4.
d. 3 i 5 )
13. Wymień 5 plemion słowiańskich, które osiedliły się na ziemiach polskich:
-
14. O kim mowa:
a. pierwszy historyczny władca Polski
b. cesarz, który przybył do Gniezna w 1000 roku
c. prowadził wojny z cesarstwem w latach 1002- 1018
odp. ( a. Mieszko I
b. Otton III,
c. Bolesław Chrobry )
5
15.
Przeczytaj poniższy tekst i odpowiedz na pytania:
„ Panie. Ponieważ wiem, że uraduje cię wielkie zwycięstwo, jakim Pan Nasz ukoronował
moją podróż, piszę do ciebie list, z którego dowiesz się, jak przez 33 dni płynąłem z Wysp
Kanaryjskich do Indii na okrętach oddanych mi przez najjaśniejszego króla i królową,
naszych władców. Napotkałem wiele wysp zamieszkałych przez niezliczone ludy i objąłem
je w posiadanie dla ich wysokości przez dokonanie proklamacji i rozwinięcie sztandaru
królewskiego; nie stawiano mi żadnego oporu. Pierwszej wyspie, którą odkryłem
nadałem nazwę San Salwador na pamiątkę boskiego majestatu (…). Gdy dotarłem do
Juany, płynąłem wzdłuż brzegu ku zachodowi i stwierdziłem, że wyspa jest tak wielka, iż
pomyślałem, że musi to być ląd stały, prowincja Catayo. (…) Popłynąłem tam i opłynąłem
wybrzeże północne. (…) Łańcuchy i szczyty górskie, równiny i obszary uprawne oraz
pastwiska są tak piękne i bogate, zdatne pod uprawę i do hodowli (…), do budowy miast i
wsi (…). Na wyspie jest wiele artykułów korzennych, są wielkie kopalnie złota i innych
metali. (…)”
list Kolumba do skarbnika królewskiego
Rafała Sanxis z 14 III 1493 r.
- Określ czas trwania podróży .
- Kto sfinansował podróż?
- Określ cel podróży.
- Dlaczego list był skierowany do skarbnika, a nie do kogoś innego?
- Jakie cechy opisuje w liście autor jeśli chodzi o tubylców?
6
16.
Przeczytaj poniższy tekst i odpowiedz na pytania:
„(…) cesarz przybył do grobu świętego Wojciecha dla modlitwy i pojednania, a
zarazem w celu poznania własnego księcia. Książe przyjął go tak zaszczytnie i
okazale, jak wypadało przyjąć króla, cesarza rzymskiego i dostojnego gościa. (…)
Zauważywszy jego chwałę, potęgę i bogactwo, cesarz rzymski zawołał w podziwie: „
Na koronę mojego cesarstwa ! To, co widzę, większe jest niż wieść głosi!” I za radą
swych magnatów dodał wobec wszystkich: „ Nie godzi się takiego i tak wielkiego
męża, jakby jednego wśród dostojników, księciem nazwać lub hrabią, lecz wypada
chlubnie , wynieść go na tron królewski i uwieńczyć koroną”. A zdjąwszy z głowy swój
diadem cesarski, włożył go na głowę księcia, zaś na zadatek przyjaźni (…) dał mu w
darze gwóźdź z Krzyża Pańskiego wraz z włócznią świętego Maurycego, w zamian za
co książe ofiarował mu ramię świętego Wojciecha.”
Gall Anonim „ Kronika” Spotkanie cesarza Ottona
III z księciem Bolesławem Chrobrym w Gnieźnie w roku 1000
Odpowiedz na pytania :
- podaj miejsce i rok i wiek opisywanych wydarzeń.
- czyją wizytę opisuje autor?
- jak książe Bolesław przyjął gościa?
- jakie znaczenie miało włożenie na głowę księcia diademu ?
Przeczytaj tekst :
William Szekspir to angielski dramatopisarz. Większość swojego życia spędził w Londynie,
w „ The Globe” teatrze ludowym zbudowanym na południowym brzegu Tamizy. Dla tej
sceny powstała większość dramatów tego autora. Tam też po raz pierwszy wystawiono
tragedię pt. „ Romeo i Julia”. Jest to wstrząsająca opowieść o zakazanej miłości
pomiędzy dwojgiem młodych ludzi. Ich historia stała się wzorem prawdziwej miłości.
Dlaczego tak jest? Otóż wydaje się, że każdy człowiek marzy o prawdziwej miłości, takiej,
która nigdy nie okaże się pomyłką.
Wypisz z poniższego tekstu dwa fakty i jedną opinię.
7
17.
Która z wymienionych niżej osób była autorem przytoczonych słów:
a. Napoleon Bonaparte
„ Przyszłość macie wielką i świetną, ale
ufajcie tylko samemu sobie i budujcie
tylko na własne siły”
b. Jan Henryk Dąbrowski
„ Żołnierze z wysokości tych piramid
spogląda na was 40 wieków”
c. Książe Józef Poniatowski
(…) co nam obca przemoc wzięła szablą
odbierzemy”.
d. Józef Wybicki
„Wszystko może być stracone oprócz
honoru”
„Jeszcze Polska nie umarła”.
( odp. A.2, B. 1, C. 4, D. 3 i 5)
18. Przeczytaj tekst i odpowiedz na poniższe pytania:
„ (…) zwycięstwo (…) z 1796 roku oddały w moje ręce 20 tys. jeńców polskich, służących
w armii austriackiej. Postanowiłem wypróbować ich, przypuszczając, że są skłonni mi
służyć dobrze. Zaciągnąłem więc ich pod moje znaki i ta rachuba okazała się najlepsza,
jaką kiedykolwiek zrobiłem (…) Potrzebny był im wódz ich narodowości. Odgadłem
takiego w gen. Dąbrowskim i to był także znakomity nabytek (…).”
„(…) Polacy! Nadzieja nas jednoczy, Francja triumfuje, walczy ona za sprawą narodów
(…). Legiony polskie formują się we Włoszech (…). Przychodźcie towarzysze moi! (…).
Trofea Rzeczypospolitej Francuskiej są naszą jedyną nadzieją, przez nią tylko i jej
sprzymierzonych odzyskamy te drogie ogniska nasze, które opuściliśmy ze łzami.”
- Dlaczego Napoleon poparł tworzenie armii polskiej we Włoszech i jak po latach oceniał
tę decyzję?
- Jak gen. J. H. Dąbrowski motywował rodaków do wstępowania w szeregi Legionów?
8
- Jakie było znaczenie Legionów oraz następstwa ich rozwiązania?
- Jaki tytuł nosi pieśń legionów polskich we Włoszech i kto jest autorem?
- Omów sytuacją ludności, zamieszkującej wówczas Twoją okolicę.
19. Połącz pojęcia z ich znaczeniem:
a. oczynszowanie
1. powstanie zbrojne,
b. manufaktura
2. zagarnięcie, podporządkowanie sobie
terenu innego państwa,
c. insurekcja
3. przechodzenie z pańszczyzny na
czynsz, świadczenie w pieniądzach lub
produktach,
d. zabory
4. forma produkcji oparta na podziale
pracy i produkcji ręcznej,
5. wprowadzenie stałej opłaty za
użytkowanie gruntu.
20. Przyporządkuj twórców ich dziełom:
Twórcy – autorzy
Ich dzieła
a.. Maria Konopnicka
Bitwa pod Raszynem
b. Eliza Orzeszkowa
Panorama racławicka
c. Bolesław Prus
Hołd Pruski
d. Henryk Sienkiewicz
Bitwa pod Grunwaldem
e. Jan Matejko
Rejtan
f. Wojciech Kossak
Pan Wołodyjowski
g. Jan Styka
Batory pod Skowem
9
Rota
Nad Niemnem
Mendel Gdański
Potop
Lalka
Emancypantka
Placówka
Krzyżacy
Ogniem i mieczem
21. Połącz pisarzy z ich dziełami:
A. Karol Robert Darwin
1. znakomity biolog, chemik i lekarz francuski,
wykrył zarazek wścieklizny i opracował
szczepionkę,
B. Ludwik Pasteur
2. opracował tablicę pierwiastków chemicznych,
C. Maria Skłodowska- Curie
3. angielski przyrodnik, życie poświęcił problemom
rozwoju Ziemi i zwierząt,
D. Dymitr Mendelejew
4. znakomity chemik, odkryła polon i rad, otrzymała
nagrodę Nobla,
5. twórca teorii ewolucji .
( odp. A. 3 i 5, . B.1, C. 4, D. 2 )
10
22.
Połącz pojęcia z ich znaczeniem :
A. manifest
1. rozmowy w sprawach politycznych,
handlowych
B. ultimatum
2. poddanie się nieprzyjacielowi,
C. rokowania
3. orędzie, uroczysta odezwa władzy lub
organizacji, zawierająca program ,
D. kapitulacja
4. oświadczenie jednego państwa,
skierowane do innego, zawierające
żądanie spełnienia warunków w terminie
i pod groźbą rozpoczęcia wojny .
( odp. A. 3, B.4, C. 1, D. 2 )
23. Przeczytaj tekst źródłowy i odpowiedz na poniższe pytania :
Fragment homilii wygłoszonej przez Jana Pawła II w czasie mszy świętej na placu Zwycięstwa w
Warszawie, 2 VI 1979 roku
„(…) Człowieka bowiem nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa. I dlatego Chrystusa nie można
wyłączać z dziejów człowieka w jakimkolwiek miejscu Ziemi. Nie można też bez Chrystusa zrozumieć
dziejów Polski. Nie sposób zrozumieć tego miasta, Warszawy – stolicy Polski, która w 1944 roku
zdecydowała się na nierówną walkę z najeźdźcą, na walkę, w której została opuszczona przez
sprzymierzone potęgi, na walkę, w której legła. I wołam – Ja Syn Polskiej Ziemi, a zarazem Ja, Jan
Paweł, papież, wołam z całej głębi tego tysiąclecia, wołam wraz z wami wszystkimi: Niech zstąpi Duch
Twój !! I odnowi oblicze Ziemi, Tej Ziemi, Amen”.
- Dlaczego religijna treść homilii mogła być w oficjalnie ateistycznym państwie odebrana jako
wypowiedź polityczna? Zwróć uwagę na fragmenty niewygodne dla komunistycznej propagandy?
- Znajdź w papieskim przemówieniu fragmenty, które mogły być przez komunistów odebrane jako
antyradzieckie.
11
- Jakie były główne przyczyny utrzymywania się złych stosunków między Kościołem a władzą
komunistyczną w PRL?
- Jaka była rola Kościoła w Polsce w upadku komunizmu?
24. Połącz osoby z jej funkcją, działalnością:
A. Mieczysław Rakowski
1. W 1989 r. premier Rzeczpospolitej,
B. Tadeusz Mazowiecki
2. duszpasterz Solidarności , zamordowany
w 1984 r.
C. Jerzy Popiełuszko
D. Wojciech Jaruzelski
3. ostatni premier PRL,
generał, minister, premier,
4. internowany w czasie stanu wojennego,
E. Lech Wałęsa
5. przewodniczący Solidarności,
6. ogłosił stan wojenny,
7. prezydent wybrany przez
Zgromadzenie Narodowe w 1989 r.
( odp. A. 3, B. 1, C. 2, D. 6, E. 5 i 7 )
25. Wpisz pełne nazwy skrutów:
- WRON
- KOR
- KPN
- ZOMO
- PKWN
- KRN
12
26. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i odpowiedz na pytania pod nim zawarte:
„Dobiega końca nasze burzliwe pełne wielkich nadziei, ale i niesłychanych klęsk
stulecie, które zamyka jednocześnie drugie tysiąclecie ery nowożytnej. W XX
wieku ludzkość przeżyła zarówno ogromny skok cywilizacyjny ( choćby w postaci
lotów kosmicznych i podróży na Księżyc ), jak i dwie największe w swoich dziejach
wojny światowe, wybuch wojny atomowej w Hiroszimie i Nagasaki czy
pojałtański podział na dwa potężne obozy polityczne, który zniknął na naszych
oczach. Zmieniają się Polska i Europa, zmienia się świat, dzieje się to szybciej, niż
jesteśmy to w stanie pojąć. Nadzieję na lepszą przyszłość odraczają jednak liczne
obawy. Coraz ciaśniejszy glob, dewastowany przez człowieka do granic
śmiertelnego zagrożenia, nie jest już bezpiecznym azylem we wszechświecie,
który staramy się lepiej poznać. Raz po raz w różnych punktach Ziemi wybuchają
krwawe konflikty”.
- co jest tematem powyższego tekstu?
- jakie osiągnięcia cywilizacyjne ludzkości wymienia cytowany tekst?
- o jakich tragicznych wydarzeniach jest mowa w tekście źródłowym?
- co budzi, w świetle cytowanego tekstu lęk i niepokój?
27. Przeczytaj tekst i odpowiedz na poniższe pytania:
Relacja o zrzuceniu bomby atomowej na Hiroszimę 6. 08. 1945 r.
„ (…) O godzinie 8.15 celownicy ( jeden z czołgów załogo amerykańskiego
bombowca, który zrzucił bombę ) nacisnąwszy lewarek odczepił pocisk
przymocowany do spadochronu, po czym samolot rzucił się do ucieczki (…). W
kilka chwil później dwie kule ogniste pojawiły się na wysokości paruset stóp (
stopa angielska = 30,5 cm ) nad ziemią nad północno – zachodnim centrum
miasta. Temperaturę ich wnętrza obliczano na miliony stopni Celsjusza, a
ciśnienie na setki tysięcy ton na cal kwadratowy (cal = 2,54 cm ). Wybuchła
„burza ognia”, (…) powstały setki pożarów, z których najdalej znajdował się w
odległości 13700 stóp ( ponad 4 kilometry ) id punktu na ziemi, nad którymi
nastąpił wybuch. Ludzie czuli gorąco (…) w odległości 24000 stóp ( 7,3 km ),
poparzenia występowały w oddaleniu 15000 stóp ( ponad 4,5 km ), a promienie
radioaktywne okazały się śmiertelne w promieniu 3000 stóp ( ponad 900 metrów
). W sumie 4,4 mil kwadratowych ( mila angielska = 1,6 kilometra ) miasta
całkowicie spłonęło, a z 90000 domów w części zabudowanej- 62000 zostało
zniszczonych (…). W tym czasie w mieście znajdowało się prawdopodobnie
320000 ludzi. Według oficjalnej listy strat 78150 zostało zabitych, a 13983
13
zaginęło bez wieści. Według wszelkiego prawdopodobieństwa ilość rannych była
równie duża (…)”
- jaka część ludności Hiroszimy zginęła i odniosła obrażenia w wyniku .
wybuchu wojny atomowej?
- oceń skalę zniszczeń w zabudowie miasta.
- oceń postępowanie władz USA, które były odpowiedzialne za zrzucenie
bomb na oba miasta japońskie.
28. Przeczytaj tekst i odpowiedz na poniższe pytania:
Fragmenty dziennika generalnego gubernatora Hansa Franka:
„ 31.10.1939. (…) cała polska organizacja rozpowszechniania wiadomości musi
być zdruzgotana. Polakom nie należy pozostawić aparatów radiowych, lecz tylko
czysto informacyjne dzienniki, żadnej prasy, która wyrażałaby pewne poglądy.
Zasadniczo nie powinni mieć teatrów, kin i kabaretów (…). Szkoły wyższe już
zamknięto (…). Seminaria duchowne, które armia ponownie otworzyła, będą z
zasady zamknięte (…). Jeżeli chodzi o film (…) kinoteatry polskie
zasekwestrowano ( tj. zajęto ). Polaków należy zupełnie pozbawić możności
korzystania z radia. (…) Wszelkie dążenia narodowe, gdziekolwiek się pojawią,
należy natychmiast rozbijać. (…)
2.12.1939. (…) ten obszar ( Generalne Gubernatorstwo ) jako całość stanowi łup
Rzeszy Niemieckiej i dlatego (…) powinien być przystosowany do czerpania z
niego korzyści gospodarczych, tak, aby cała jego wartość gospodarcza służyła
narodowi niemieckiemu (…)”
- jakie były założenia polityki niemieckiej w sprawie dostępu Polaków do kultury?
- jakie cele wobec gospodarki GG zakładały niemieckie władze okupacyjne?
Opracowała:
Marzena Romanowska
14