Słowniczek pojęć WRPO - WRPO 2007-2013

SŁOWNICZEK:
Analiza SWOT- metoda pozwalająca przeanalizować atuty i słabości regionu wobec szans
i zagroŜeń
stwarzanych przez otoczenie. Skrót SWOT pochodzi od pierwszych liter angielskich słów: strenghts (mocne
strony), weaknesses (słabe strony), opportunities (szanse), threats (zagroŜenia).
Beneficjent - zgodnie z Ustawą z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju - osoba
fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, której ustawa
przyznaje zdolność prawną, realizująca projekty finansowe z budŜetu państwa lub ze źródeł zagranicznych na
podstawie umowy o dofinansowanie projektu.
BudŜet Unii Europejskiej - plan dochodów i wydatków Unii Europejskiej sporządzany na okresy roczne, a
takŜe na okresy programowania. Na dochody budŜetu UE (tzw. środki własne UE) składają się: tradycyjne
środki własne, które kaŜde z państw członkowskich oddaje do dyspozycji (tj. opłaty rolne oraz cła), środek
własny obliczony na podstawie VAT oraz środek własny obliczony na bazie dochodu narodowego brutto (DNB).
Do priorytetów polityki budŜetowej zalicza się: finansowanie działalności UE, pokrywanie wydatków
administracyjnych, finansowanie polityki rolnej, sprawiedliwości i spraw wewnętrznych i innych polityk (m.in.
społecznej, regionalnej, względem państw kandydujących itp.).
Cele polityki strukturalnej UE - cele słuŜące osiągnięciu spójności społeczno-gospodarczej Unii Europejskiej.
Liczba i definicja celów polityki strukturalnej ulegają zmianom w kolejnych okresach budŜetowych.
Na okres 2007-2013 zdefiniowano trzy cele polityki strukturalnej i polityki spójności.
−
Cel „Konwergencja“ ma na celu przyspieszenie konwergencji gospodarczej najmniej rozwiniętych
regionów (PKB/cap. 75 % średniej UE), poprawę warunków na rzecz wzrostu zatrudnienia poprzez
inwestycje w zasoby materialne i kapitał ludzki, na rzecz innowacyjności i społeczeństwa opartego na
wiedzy, na rzecz zwiększenia zdolności dostosowania się do zmian ekonomicznych i społecznych, na rzecz
ochrony środowiska i wzrostu efektywności administracji.
−
Cel „Konkurencyjność regionów i zatrudnienie“ zakłada realizację zapisów Strategii Lizbońskiej na
szczeblu regionalnym, jak teŜ skupia się na wyraźnym podniesieniu zatrudnienia w regionach o wysokiej
stopie bezrobocia i gorzej funkcjonującym rynku pracy.
−
Cel „Europejska współpraca terytorialna“ inspirowany jest dotychczasowymi doświadczeniami w
zakresie Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG i skupia się na wspieraniu wspólnych programów
współpracy transgranicznej, współpracy obszarów ponadnarodowych oraz tworzeniu sieci na rzecz
współpracy i wymiany doświadczeń w ramach całej UE.
DuŜe projekty – projekty, których koszt realizacji został określony powyŜej 25 mln euro (sektor ochrony
środowiska) i 50 mln euro dla pozostałych sektorów. Projekty takie są przekazywane KE w celu
potwierdzenia przez nią wysokości wkładu funduszu.
Efekt dźwigni - efekt zachodzący wówczas, gdy np. wraz z uruchomieniem środków publicznych na realizację
pewnych działań wzrasta równieŜ zaangaŜowanie sektora prywatnego w ich finansowanie. Efekt poŜądany z
punktu widzenia interwencji Funduszy strukturalnych.
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) - to działająca od 1 stycznia 1958 roku na mocy Traktatu Rzymskiego z
1957 roku o utworzeniu EWG, instytucja finansowa Unii Europejskiej. Jego akcjonariuszami są państwa
członkowskie Wspólnoty. Siedziba mieści się w Luksemburgu.
Europejski Bank Inwestycyjny jest niezaleŜny od budŜetu Unii, posiada osobowość prawną i własne organy
decyzyjne (Rada Gubernatorów, Rada Administracyjna, Dyrektorium). Rada Gubernatorów składa się z
ministrów finansów państw członkowskich. Bank udziela kredytów (lub je gwarantuje) zarówno publicznym, jak
i prywatnym podmiotom z państw-akcjonariuszy, a nadrzędnym celem jego działań jest przyczynianie się do
harmonijnego rozwoju Wspólnoty.
EBI moŜe uczestniczyć w realizacji polityki UE w zakresie pomocy państwom AKP (na podstawie konwencji z
Lome), 12 państwom obszaru Morza Śródziemnego (układy o współpracy), a takŜe krajom wschodniej i
środkowej Europy (od 1990 z kredytów EBI korzysta Polska). EBI posiada 59,15% udziałów Europejskiego
Funduszu Inwestycyjnego (EFI) oraz 3% akcji Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.
Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) – instrument finansowy Unii Europejskiej utworzony w 1994 r. dla
wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Siedziba funduszu znajduje się w Luksemburgu. Fundusz
nie inwestuje bezpośrednio w przedsiębiorstwa i nie podejmuje decyzji odnośnie pojedynczych kredytów, ale
działa za pośrednictwem innych instytucji finansowych, głównie poprzez:
−
inwestycje w fundusze typu venture capital (w celu wspomagania małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP),
w szczególności tych, które rozpoczynają działalność na rynku oraz przedsiębiorstw związanych z nowymi
technologiami)
−
poŜyczki przeznaczone na gwarancje dla instytucji udzielających kredytów małym i średnim
przedsiębiorcom
Kapitał EFI wynosi 2 mld euro a udziałowcami są:
−
Europejski Bank Inwestycyjny – 61,2% udziałów
−
Unia Europejska reprezentowana przez Komisję Europejską – 30%
−
prywatne banki i instytucje finansowe z 15 krajów UE (nie ma wśród nich Polski) i Turcji - 8,8%
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) - European Regional Development Fund (ERDF) –
został powołany w 1975 roku jako reakcja na coraz głębsze rozbieŜności w rozwoju regionów (spowodowane
kryzysem gospodarczym i przystąpieniem do UE Wielkiej Brytanii i Irlandii).Wielkopolski Regionalny Program
Operacyjny oparty jest na tym funduszu.
Europejski Fundusz Społeczny (EFS) – został utworzony w 1957 na mocy traktatów rzymskich i wszedł w
Ŝycie w 1960. Jeden z Funduszy Strukturalnych, który powołany został w celu wspierania wspólnotowej polityki
społecznej. Finansuje on działania państw członkowskich w zakresie przeciwdziałania bezrobociu i rozwoju
zasobów ludzkich. Ze środków funduszu finansowane są głównie szkolenia zawodowe, stypendia, praktyki
zawodowe, doradztwo i pośrednictwo zawodowe, analizy i badania dotyczące rynku pracy itp.
Ewaluacja jest definiowana jako osąd (ocena) wartości interwencji publicznej dokonany przy uwzględnieniu
odpowiednich kryteriów (skuteczności, efektywności, uŜyteczności, trafności i trwałości) i standardów. Osąd
dotyczy zwykle potrzeb, jakie muszą być zaspokojone w wyniku interwencji oraz osiągniętych efektów.
Ewaluacja oparta jest na specjalnie w tym celu zebranych i zinterpretowanych informacjach za pomocą
odpowiedniej metodologii.
Zgodnie z zapisami rozporządzenia oceny mają na celu poprawę jakości, efektywności i spójności pomocy
Funduszy Strukturalnych i wdraŜania programów operacyjnych. Innym celem jest ocena wpływu funduszy
strukturalnych z punktu widzenia strategicznych celów wspólnotowych, Artykułu 158 Traktatu oraz
specyficznych problemów strukturalnych, dotykających poszczególne państwa członkowskie i regiony,
uwzględniając potrzebę zrównowaŜonego rozwoju i odpowiednie prawodawstwo wspólnoty, dotyczące wpływu
na środowisko naturalne i strategicznej oceny środowiska. Ocena moŜe mieć charakter strategiczny w celu
dokonania analizy postępu Programu w odniesieniu do odpowiednich dla Regionalnego Programu Operacyjnego
priorytetów polityk krajowych i wspólnotowych. Ewaluacja o charakterze operacyjnym będzie miała na celu
wspieranie monitorowania Programu.
Fundusze strukturalne- jeden z najwaŜniejszych instrumentów Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Ich
zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów UE. W ten sposób wpływa się na
zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii.
Fundusze kierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie
dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w UE. Polityka Strukturalna i Fundusze mają pomóc władzom
centralnym i regionalnym słabiej rozwiniętych regionów w rozwiązaniu ich najwaŜniejszych problemów
gospodarczych.
HERMIN – makroekonomiczny instrument modelowania wpływu Funduszy strukturalnych, który kładzie
nacisk na długofalowe bodźce wzrostu, jakie wynikają z wpływających środków WE, głownie poprzez
inwestycje w kapitał ludzki (edukacja i systemy szkoleń, poprawa warunków produkcji (infrastruktura) oraz
wsparcie sektora produkcyjnego (przede wszystkim MSP), co przyczynia się do zwiększenia wydajności i
konkurencyjności. Główny akcent tego modelu połoŜony jest na pozytywnych efektach podaŜowych – jako
rzeczywistych źródłach wzrostu poprawy wydajności i konkurencyjności gospodarki, których efekty ujawniają
się w dłuŜszym przedziale czasowym.
Instytucja Pośrednicząca – Jednostka publiczna lub prywatna podlegająca władzom właściwym ds.
zarządzania lub płatności, na które instytucja zarządzająca deleguje część uprawnień.
To kaŜdy podmiot lub instytucja publiczna lub prywatna, za której działalność instytucja zarządzająca lub
instytucja certyfikująca ponosi odpowiedzialność, lub wykonująca obowiązki w imieniu takiej instytucji w
odniesieniu do beneficjentów realizujących operacje.
Instytucją Pośredniczącą WRPO 2007-2013 jest Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Poznaniu.
Instytucja WdraŜająca – Podmiot publiczny lub prywatny, odpowiedzialny za realizację działania w ramach
programu operacyjnego na podstawie umowy z instytucją zarządzającą.
Komórkami organizacyjnymi o funkcjach wdraŜających WRPO 2007-2013 są Departament WdraŜania
Programu Regionalnego (DWP) oraz Departament Gospodarki (DRG).
Instytucja Zarządzająca – Instytucja lub organ publiczny lub prywatny, wyznaczony przez państwo
członkowskie na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym, lub teŜ państwo członkowskie, o ile sam
sprawuje funkcje zarządzania pomocą, odpowiedzialna za sterowanie i nadzorowanie procesu realizacji
określonego dokumentu.
Funkcję Instytucji Zarządzającej WRPO pełni Zarząd Województwa Wielkopolskiego, którego
przewodniczącym jest Marszałek Województwa. Wykonywanie czynności wynikających z pełnienia przez
Zarząd Województwa funkcji Instytucji Zarządzającej WRPO na lata 2007-2013 powierzone zostało
Departamentowi Polityki Regionalnej (DPR) Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego
(UMWW), który odpowiada za zarządzanie całością WRPO, monitoring, ewaluację, kontrolę programu, pomoc
techniczną, informację i promocję oraz szkolenia.
Jeremie – (Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises) inicjatywa Komisji Europejskiej, przy
współpracy Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) i Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI), która
ma zachęcić państwa członkowskie i regiony UE do przeznaczenia części przyznanych im funduszy na
instrumenty finansowe dla wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw (pomoc techniczna, poŜyczki, venture
capital - kapitał ryzyka, poręczenia).
Są to środki z WRPO 2007-2013 przeznaczone na rozwój przedsiębiorczości, które będą mogły być uŜywane w
sposób ciągły i odnawialny. Inicjatywa pozwala na zwiększenie absorpcji i efektywniejsze uŜycie pieniędzy na
rzecz rozwoju MŚP, ale teŜ na zwiększenie funduszy przez moŜliwość zaangaŜowania dodatkowych środków z
Grupy EBI, innych Międzynarodowych Instytucji Finansowych, oraz przede wszystkim środków prywatnych
(wykorzystanie tzw. „efektu dźwigni” finansowej).
Inicjatywa ta opiera się na utworzeniu funduszu (Holding Fund), na którego środki złoŜą się pieniądze
pochodzące z programów operacyjnych oraz poŜyczki z EBI i EFI. Fundusz ten ściśle współpracując z Instytucją
Zarządzającą, będzie udostępniał MŚP środki poręczeniowe i poŜyczkowe, kładąc szczególny nacisk na
realizację Strategii Lizbońskiej, podkreślając równocześnie istotę transferu technologii, innowacji i mikro
poŜyczek dla wsparcia MŚP.
Jessica - (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas) skierowana jest na wsparcie
zrównowaŜonego rozwoju obszarów miejskich i wspierana jest przez Europejski Bank Inwestycyjny oraz Bank
Rozwoju Rady Europy. Oferuje ona Instytucjom Zarządzającym moŜliwość korzystania z zewnętrznych
ekspertyz oraz poŜyczek skierowanych na rozwój obszarów miejskich (włączając w to mieszkalnictwo).
Wykorzystanie inicjatywy JESSICA w regionach moŜe wiązać się z utworzeniem Funduszu Rozwoju Obszarów
Miejskich, na którego stworzenie zostałaby przeznaczona część środków programów operacyjnych. Fundusz ten
wspierałby w formie zwrotnych poŜyczek kompleksowe projekty mające na celu zrównowaŜony rozwój miast.
Pieniądze zwrócone do funduszu byłyby inwestowane, by następnie zostać ponownie wykorzystane do
finansowania projektów miejskich. JESSICA to nowa moŜliwość dostarczająca odnawialnych środków
finansowych, ale i takŜe pomoc ekspercka i administracyjna.
Inicjatywa ta opiera się na utworzeniu funduszu, na którego środki złoŜą się pieniądze pochodzące z programów
operacyjnych oraz poŜyczki z EBI i EFI. Fundusz ten ściśle współpracując z Instytucją Zarządzającą, będzie
udostępniał MŚP środki poręczeniowe i poŜyczkowe, kładąc szczególny nacisk na realizację Strategii
Lizbońskiej, podkreślając równocześnie istotę transferu technologii, innowacji i mikro poŜyczek dla wsparcia
MŚP.
Komitet monitorujący – Podmiot powołany przez Instytucję Zarządzającą w celu opiniowania i konsultowania
wyboru projektów kwalifikujących się do wsparcia z funduszy strukturalnych, takŜe dla celów oceny i
nadzorowania danego programu.
Jego zadaniem jest zapobieŜenie jednostronnym ocenom, wypracowanie kryteriów i sposobu oceny programu,
częstotliwości i zakresu analiz cząstkowych i końcowych.
Komitet Sterujący (Steering Committee) – ciało opiniujące, które rekomenduje instytucji zarządzającej,
instytucji pośredniczącej, zarządom województw albo właściwym ministrom listy projektów zgodnie z zasadami
wyboru projektów.
Kontrakt wojewódzki - umowa zawarta pomiędzy Radą Ministrów a samorządem województwa, określa zakres
i tryb oraz warunki realizacji działań wynikających z programów operacyjnych.
Jest instrumentem wspierania rozwoju regionalnego, w ramach którego jednostki samorządu terytorialnego
otrzymują z budŜetu państwa dotacje na wsparcie realizacji zadań własnych, wynikających z wojewódzkich
strategii i programów rozwoju wpisujących się w cel i priorytety strategicznych dokumentów rządowych.
Koszty kwalifikowane - koszty, których poniesienie jest merytorycznie uzasadnione i które spełniają kryteria
zasadności wyznaczone przez instytucję zarządzającą.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego opracowało dokument "Krajowe wytyczne dotyczące kwalifikowania
wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013".
Zawarto w nim wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków dla funduszy unijnych w myśl Rozporządzenia
Rady nr 1083/2006, ustanawiającego ogólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności. Akt ten uchyla wcześniejsze
rozporządzenie nr 1260/1999. Zasady zawarte w dokumencie odnoszą się do wydatków ponoszonych przez
beneficjenta zarówno w ramach współfinansowania krajowego, jak i ze środków wspólnotowych, w ramach
realizacji projektu współfinansowanego z funduszy strukturalnych lub z Funduszu Spójności.
Zasady kwalifikowalności wydatków, określane w odniesieniu do terminów ich ponoszenia, podmiotu, który je
ponosi oraz kategorii wydatków związanych z realizacją projektu, zostały określone w załącznikach do
uzupełnień programów operacyjnych. O kwalifikowalności kosztów decydują kolejno przepisy wspólnotowe,
przepisy zawarte w uzupełnieniach programów operacyjnych oraz ewentualnie inne dodatkowe przepisy
stanowione przez instytucję zarządzającą.
Kwalifikowalność wydatków - wydatek jest kwalifikowalny, jeŜeli został poniesiony
w ramach
zatwierdzonego projektu realizowanego z udziałem Funduszy strukturalnych. O kwalifikowalności wydatków
decydują kolejno przepisy wspólnotowe, przepisy zawarte w uzupełnieniach programów operacyjnych oraz
ewentualnie dodatkowo inne przepisy stanowione przez instytucję zarządzającą.
Luka finansowa – ma na celu określenie poziomu wydatków kwalifikowanych, zgodnie z art. 55 ust. 2
Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006, który z jednej strony gwarantuje, Ŝe projekt będzie miał
wystarczające zasoby finansowe na jego realizację, z drugiej zaś pozwala uniknąć przyznania nienaleŜnych
korzyści odbiorcy pomocy, czyli finansowania projektu w wysokości wyŜszej niŜ jest to konieczne.
W celu obliczenia luki finansowej naleŜy odnieść się do przypływów pienięŜnych oszacowanych na podstawie
metody standardowej lub złoŜonej.
Monitorowanie finansowe – monitorowanie zarządzania środkami z funduszy strukturalnych przyznanymi na
realizację programów i projektów. Jest podstawą oceny sprawności ich wydatkowania.
Monitorowanie rzeczowe – monitorowanie postępu realizacji programów i projektów poprzez system
wskaźników określonych w dokumentach programowych.
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO) - dokument strategiczny przygotowany przez
poszczególne kraje członkowskie, określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdraŜania
funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu
Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach budŜetu Wspólnoty na lata 2007–13.
Natura 2000 - program utworzenia w krajach Unii Europejskiej wspólnego systemu obszarów objętych ochroną
przyrody. Podstawą dla tego programu jest Dyrektywa Ptasia, Dyrektywa Siedliskowa oraz szereg innych
rozporządzeń i dokumentów wykonawczych. Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków, które uwaŜa się za cenne i zagroŜone w skali całej Europy i wymienia w
załącznikach Dyrektyw.
Obszar Natura 2000 został w Polsce wprowadzony w Ustawie o ochronie przyrody z 2004 roku i obejmuje
obszary specjalnej ochrony ptaków i ich siedlisk.
Negocjacje WRPO 2007-2013 – Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-13 został
przesłany do Brukseli 23 lutego br. Proces negocjacyjny pomiędzy Komisją Europejską a Zarządem
Województwa Wielkopolskiego rozpoczął się Konferencją 14 marca w Warszawie. 22 maja br. w stolicy
odbywały się rozmowy między samorządem Województwa Wielkopolskiego a Ministerstwem Rozwoju
Regionalnego.
Pierwsze spotkanie negocjacyjne dotyczące Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata
2007-2013 między Zarządem Województwa Wielkopolskiego, a Komisją Europejską, odbyło się 4 czerwca br.
w Poznaniu. W trakcie spotkania przedyskutowano przedłoŜone przez Komisję Europejską uwagi dotyczące
diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej, strategii programu, osi priorytetowych oraz systemu wdraŜania
WRPO na lata 2007-2013. Strony uzgodniły stanowiska w odniesieniu do zdecydowanej większości uwag
Komisji Europejskiej.
W dniach 22-23 czerwca br. w Warszawie dyskutowano na temat kwestii horyzontalnych, wspólnych dla
wszystkich 16 Regionalnych Programów Operacyjnych.
Druga tura negocjacji miała miejsce 13 sierpnia 2007 roku. Wielkopolska znalazła się wśród trzech pierwszych
regionów Polski, które jako pierwsze zakończyły negocjacje z Brukselą. Wszystkie uwagi Komisji Europejskiej
do WRPO 2007-2013 udało się wyjaśnić i rozwiązać, a Program został uznany za jeden z najlepszych
Regionalnych Programów Operacyjnych.
Dokument został oficjalnie podpisany 6 września przez komisarz ds. polityki regionalnej UE Danutę Hubner,
następnie Zarząd Województwa zawrze z Radą Ministrów porozumienie zwane Kontraktem Wojewódzkim.
Wkrótce po podpisaniu Kontraktu ogłoszone zostaną nabory wniosków, po rozstrzygnięciu których do
beneficjentów trafią juŜ pierwsze pieniądze.
Obszar Natura 2000 - nowa forma ochrony przyrody (obok istniejących parków narodowych, rezerwatów
przyrody, parków krajobrazowych, czy innych) wprowadzana w naszym kraju od czasu wstąpienia Polski do
Unii Europejskiej. Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny najwaŜniejsze dla zachowania zagroŜonych lub
bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych, mających
znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy.
Oś priorytetowa – jeden z priorytetów strategii zawarty w programie operacyjnym, obejmujący grupę
powiązanych ze sobą operacji, posiadających określone mierzalne cele.
Oś rozwojowa - grupa programów krajowych i programów realizowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności realizująca główny cel Narodowego Planu Rozwoju.
Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW) – w perspektywie finansowej 2000-2006 dokument przyjęty przez
Komisję Europejską, w uzgodnieniu z danym państwem członkowskim, po dokonaniu oceny przedłoŜonego
przez państwo członkowskie Narodowego Planu Rozwoju. Zawiera strategię i priorytety działań państwa
członkowskiego, ich cele szczegółowe, wielkość wkładu funduszy i innych środków finansowych. Dokument ten
powinien być podzielony na priorytety i wdraŜany za pomocą jednego lub kilku programów operacyjnych.
Polityka regionalna - świadoma i celowa działalność centralnych organów władzy publicznej zmierzająca do
regulowania międzyregionalnych proporcji rozwoju.
To działalność władzy publicznej na rzecz rozwoju regionów, tj. optymalizująca wykorzystanie zasobów
regionalnych dla trwałego rozwoju gospodarczego i działalność podnoszenia konkurencyjności. Polityka
regionalna jest zarówno instrumentem finansowej solidarności jak i równieŜ silnym czynnikiem integracji
ekonomicznej
Jest jedną z polityk wspólnotowych UE. Spójność społeczno-gospodarcza to jeden z nadrzędnych celów UE, a
instrumentem słuŜącym do realizacji tego celu są fundusze strukturalne. Ich zadaniem jest wspieranie
restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów i regionów wspólnotowych. W ten sposób wpływa się na
zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii. Fundusze kierowane są przede wszystkim do tych
regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu rozwoju gospodarczego
w UE.
Pomoc publiczna - pomoc udzielana przez Państwo Członkowskie lub ze źródeł państwowych, w jakiejkolwiek
formie, która narusza lub grozi naruszeniem konkurencji przez uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorstw lub
produkcji niektórych wyrobów w zakresie, w jakim wpływa ona negatywnie na wymianę handlową pomiędzy
Państwami Członkowskimi. Pomoc państwa spełniająca przesłanki określone w art. 87 ust. 1 Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską udzielana jest w trybie określonym w Ustawie z dnia 30 kwietnia 2004
r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz.U. Nr 123 poz. 1291).
Są to środki publiczne przeznaczane na wspieranie podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, w
szczególności w formie: dotacji, ulg podatkowych, dokapitalizowania, poŜyczek, kredytów oraz poręczeń lub
gwarancji, na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku. Jest to pomoc udzielana ze środków
publicznych (np. jednostek samorządów terytorialnych) przez te podmioty lub za pośrednictwem innych
podmiotów publicznych lub prywatnych wskazanych przez państwo. Stwarza przewagę ekonomiczną
przedsiębiorstwa, która przy równych warunkach działalności gospodarczej nie byłaby moŜliwa.
Pomoc techniczna - działania przygotowawcze, monitorujące, oceniające oraz kontrolne finansowane z
poszczególnych funduszy strukturalnych w celu zapewnienia właściwego ich wydatkowania i obejmujące:
studia, w tym studia o charakterze ogólnym, pomoc doradczą, wymianę doświadczeń i informacji skierowanych
do partnerów społecznych i gospodarczych, beneficjentów końcowych oraz ogółu społeczeństwa, instalację,
funkcjonowanie i wzajemne połączenie skomputeryzowanych systemów zarządzania, monitorowania i oceny
wykorzystania funduszy strukturalnych oraz poprawę metod oceny i wymianę informacji w tym zakresie, a takŜe
funkcjonowanie Komitetów Monitorujących.
Pomoc techniczna WRPO – cele szczegółowe:
−
sprawna realizacja WRPO
−
skuteczne rozpowszechnianie informacji na temat WRPO oraz promocja programu
Pre-Komitet – jest to komitet monitorujący dla programów operacyjnych, powołany przed zatwierdzeniem
RPO. Głównym celem powołania pre-komitetów jest przyspieszenie realizacji programów operacyjnych, które
są finansowane w ramach perspektywy 2007-2013. Pre-komitet jest ciałem tymczasowym, poniewaŜ według
zasad unijnych, właściwy komitet monitorujący moŜe być powołany dopiero po decyzji Komisji Europejskiej o
zatwierdzeniu danego programu operacyjnego. NajwaŜniejszym zadaniem pre-komitetu jest opiniowanie i
ostateczne uzgodnienie kryteriów wyboru projektów tak, aby właściwy Komitet Monitorujący mógł zatwierdzić
kryteria podczas swojego pierwszego posiedzenia.
W pracach pre-komitetów i komitetów monitorujących udział biorą róŜni partnerzy zainteresowani realizacją
programów operacyjnych: przedstawiciele strony rządowej, silna reprezentacja samorządów oraz organizacji
społecznych i gospodarczych. W posiedzeniach mogą teŜ brać udział obserwatorzy, nie mający jednak prawa do
głosowania. Struktura poszczególnych pre-komitetów róŜni się i zaleŜy przede wszystkim od rodzaju programu
operacyjnego.
Zakłada się, Ŝe członkowie pre-komitetów będą następnie członkami komitetów monitorujących, o ile
delegujące ich instytucje i organizacje nie zadecydują inaczej.
Program Operacyjny - dokument realizowany w ramach polityki strukturalnej państwa, przyjęty przez Radę
Ministrów i Komisję Europejską, słuŜący wdraŜaniu Podstaw Wsparcia Wspólnoty, składający się z zestawienia
priorytetów oraz wieloletnich działań, które mogą być wdraŜane poprzez jeden lub kilka funduszy
strukturalnych, jeden lub kilka innych dostępnych instrumentów finansowych oraz Europejski Bank
Inwestycyjny.
Jest to dokument złoŜony przez Państwo Członkowskie i przyjęty przez Komisję jako część strategicznych ram
odniesienia, określający strategię rozwoju, wykorzystującą spójny zestaw priorytetów, do osiągnięcia których
będzie się dąŜyć, za pomocą funduszu, lub jak w przypadku celu „Konwergencja”, Funduszu Spójności EFRR.
Programy horyzontalne - Programy realizowane na poziomie krajowym, będą głównie przyczyniać się do
następujących celów horyzontalnych NSRO (Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia).
Do programów tych naleŜą: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ) – finansowany ze
środków EFRR oraz Funduszu Spójności, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG) –
finansowany ze środków EFRR, Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) – finansowany ze środków
EFS, Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW) – finansowany ze środków EFRR oraz
Program Operacyjny Pomoc Techniczna (PO PT) – finansowany ze środków EFRR.
Projekty kluczowe – Na podstawie wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego z maja 2006 roku
sporządzona została lista projektów kluczowych Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 20072013 (WRPO), która została przyjęta uchwałą Zarządu Województwa Wielkopolskiego nr 106 z dnia 22
stycznia 2007 roku jako załącznik do WRPO 2007-2013. Lista projektów kluczowych, zawierająca wówczas 17
inwestycji, została przyjęta zgodnie z wymogami Instytucji Koordynującej RPO.
Znajdujące się na liście projektów kluczowych przedsięwzięcia mają charakter strategiczny dla rozwoju
regionu. To inwestycje o podstawowym znaczeniu dla Wielkopolski, specyficzne dla danej dziedziny,
innowacyjne, a takŜe niepowtarzalne. Projekty kluczowe wybiera Zarząd Województwa. Jednym ze źródeł
wyboru projektów był System Ewidencji Przedsięwzięć. Ponadto na liście ujęto równieŜ niezaleŜnie zgłaszane
projekty, które w znaczący sposób wpłyną na zrównowaŜony rozwój województwa wielkopolskiego.
Regionalne Programy Operacyjne – Programy współfinansowane ze środków strukturalnych Unii
Europejskiej dla poszczególnych województw
Rewitalizacja - (łac. Re+vita – dosłownie: przywrócenie do Ŝycia, oŜywienie) – działanie skupione na
oŜywieniu zdegradowanych obszarów miast, np. poprzemysłowych, którego celem jest znalezienie dla nich
nowego zastosowania i doprowadzenie do stanu, w którym obszary zmieniają swoją funkcję.
Rewitalizacja jest pojęciem stosowanym najczęściej w odniesieniu do części miasta lub zespołu obiektów
budowlanych, które w wyniku przemian gospodarczych, społecznych, ekonomicznych i innych, utraciły
częściowo swoją pierwotną funkcję i przeznaczenie. Rewitalizacja jest w tym znaczeniu zespołem działań z
zakresu budownictwa, planowania przestrzennego, ekonomii i polityki społecznej, których celem jest
doprowadzenie do oŜywienia, poprawy funkcjonalności, estetyki, wygody uŜytkowania i jakości Ŝycia w
rewitalizowanym zespole.
Rozporządzenia - są formą stanowienia prawa wspólnotowego o najsilniejszej mocy, mają one powszechną
moc obowiązującą. Są we wszystkich swych elementach wiąŜące i po uchwaleniu obowiązują we wszystkich
państwach członkowskich UE.
Sektorowy Program Operacyjny - dokument słuŜący realizacji Narodowego Planu Rozwoju, składający się ze
spójnego zestawienia priorytetów operacyjnych i działań, odnoszący się do sektora gospodarki, przygotowany
przez właściwego ministra.
Sprawozdawczość – sprawozdawanie przez instytucję zarządzającą postępu z wdraŜania programu lub projektów
współfinansowanych z funduszy pomocowych.
Strategia komunikacji – zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r,
sporządzana przez instytucję zarządzającą programem operacyjnym będącym w jej kompetencjach lub przez
Państwo Członkowskie lub w przypadku strategii obejmującej kilka lub wszystkie programy operacyjne
współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu
Społecznego (EFS) lub Funduszu Spójności.
Zawiera informacje w zakresie:
−
celów oraz grup docelowych;
−
strategii i zakresu działań informacyjnych i promocyjnych na rzecz potencjalnych beneficjentów,
beneficjentów i opinii publicznej, planowanych do przeprowadzenia przez Państwo Członkowskie lub
instytucję zarządzającą i ukierunkowanych na wymiar wartości dodanej pomocy wspólnotowej na poziomie
krajowym, regionalnym i lokalnym;
−
indykatywnego budŜetu;
−
słuŜb administracyjnych lub podmiotów odpowiedzialnych za realizację działań informacyjnych i
promocyjnych;
−
wytycznych dotyczących oceny działań promocyjnych i informacyjnych pod kątem efektywności ścieŜek
dotarcia i skuteczności w budowaniu świadomości społecznej o programach operacyjnych oraz o roli
odgrywanej przez Wspólnotę.
Państwo Członkowskie lub instytucja zarządzająca przedkładają Komisji strategię komunikacji w terminie
czterech miesięcy od daty przyjęcia programu operacyjnego lub – w przypadku, gdy strategia obejmuje dwa lub
więcej programów operacyjnych – od daty przyjęcia ostatniego programu.
Instytucja zarządzająca zapewnia szerokie rozpowszechnianie informacji o programie operacyjnym łącznie ze
wskazaniem wkładu finansowego właściwych funduszy oraz zapewnia dostęp do informacji wszystkim
zainteresowanym stronom. Instytucja zarządzająca zapewnia moŜliwie najszersze rozpowszechnianie informacji
o moŜliwościach dofinansowania z połączonych środków pomocy Wspólnoty i Państwa Członkowskiego w
ramach programu operacyjnego.
Instytucja zarządzająca dostarcza beneficjentom informacji na temat warunków kwalifikowalności do
otrzymania dofinansowania w ramach programu operacyjnego, procedur rozpatrywania wniosków oraz czasu
trwania tych procedur, kryteriów wyboru wniosków oraz punktów kontaktowych na poziomie krajowym,
regionalnym lub lokalnym, w których moŜna uzyskać informacje na temat programów operacyjnych.
Strategia Lizbońska – obecnie najwaŜniejszy program społeczno-gospodarczy Unii Europejskiej, który ma na
celu stworzenie do 2010 r. na terytorium Europy najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki na
świecie, opartej na wiedzy, zdolnej do długotrwałego rozwoju, tworzącej większą liczbę lepszych miejsc pracy
oraz charakteryzującej się większą spójnością społeczną. Uchwalona została w 2000 roku podczas szczytu Rady
Europejskiej w Lizbonie. Niektóre postanowienia Strategii Lizbońskiej zostały zmienione w 2001 roku w
Goeteborgu.
Przyjęcie tego programu było wyrazem uświadomienia sobie konieczności zasadniczej reformy systemu
społeczno-gospodarczego Europy.
Strategia Rozwoju Kraju (SRK) – podstawowy dokument strategiczny określający cele i priorytety w obszarze
rozwoju społeczno-gospodarczego Polski oraz warunki, które powinny ten rozwój spełniać.
Strategia wyznacza cele oraz identyfikuje obszary uznane za najwaŜniejsze z punktu widzenia osiągnięcia tych
celów, w których koncentrowane będą działania państwa. Uwzględnia jednocześnie najwaŜniejsze trendy
rozwoju światowej gospodarki oraz cele, jakie stawia Unia Europejska w Strategii Lizbońskiej. SRK nadaje
priorytet tym działaniom, jakie podejmie rząd w latach 2007-2015 w celu realizacji wizji Polski.
Strategia Rozwoju Kraju jest nadrzędnym, wieloletnim dokumentem strategicznym rozwoju społecznogospodarczego kraju, stanowiącym punkt odniesienia zarówno dla innych strategii i programów rządowych, jak i
opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Strategia Rozwoju Kraju nie jest dokumentem
wymaganym przez Komisję Europejską. Zostanie jednak informacyjnie przekazana Komisji.
Istotną rolą SRK jest koordynowanie reform instytucjonalno-regulacyjnych z działaniami finansowanymi ze
środków UE tak, aby poprzez efekt synergii te dwa obszary przynosiły moŜliwie największy efekt
prorozwojowy.
Głównym celem strategii jest podniesienie poziomu i jakości Ŝycia mieszkańców Polski: poszczególnych
obywateli i rodzin. Przez podniesienie poziomu Ŝycia rozumiemy wzrost dochodów w sektorze gospodarstw
domowych, ułatwienie dostępu do edukacji i szkolenia, co prowadzi do podwyŜszenia poziomu wykształcenia
społeczeństwa i podnoszenia kwalifikacji obywateli, wzrost zatrudnienia i wydajności pracy, skutkujące
zarówno obniŜeniem bezrobocia, jak i zwiększeniem poziomu aktywności zawodowej oraz poprawę
zdrowotności mieszkańców Polski.
Strategia Rozwoju Regionu (SRR) - koncepcja systemowego działania na rzecz długotrwałego rozwoju
regionu poprzez racjonalną alokację zasobów oraz dokument określający sposoby postępowania w celu
realizacji wspólnie ustalonych celów.
Strategiczne Wytyczne Wspólnoty - zasady i priorytety polityki spójności, sugerują w jaki sposób europejskie
regiony mogą optymalnie wykorzystać kwotę 308 mld euro, która została przyznana na krajowe i regionalne
programy pomocy w okresie najbliŜszych siedmiu lat. Władze krajowe wykorzystają te wytyczne w procesie
opracowywania swoich krajowych priorytetów strategicznych oraz programowania na lata 2007-2013,
Krajowych Strategicznych Ram Odniesienia. Zgodnie z wytycznymi oraz odnowioną strategią lizbońską,
programy współfinansowane poprzez politykę spójności powinny dąŜyć do ukierunkowania priorytetów na trzy
główne cele:
−
poprawa atrakcyjności państw członkowskich, regionów i miast poprzez poprawę dostępności, zapewnienie
odpowiedniej jakości i poziomu usług i zachowanie ich potencjału środowiskowego;
−
działanie na rzecz innowacji, przedsiębiorczości i wzrostu gospodarki opartej na wiedzy poprzez
zwiększenie zdolności badań naukowych i innowacji, w tym nowych technologii informacyjnych i
komunikacyjnych;
−
tworzenie lepszych miejsc pracy i większej ich liczby poprzez zachęcanie większej liczby osób do pracy lub
przedsiębiorczości, poprawę moŜliwości przystosowawczych pracowników i przedsiębiorstw oraz
zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki.
Studium wykonalności - studium przeprowadzone w fazie formułowania projektu, weryfikujące, czy dany
projekt ma dobre podstawy do realizacji i czy odpowiada potrzebom beneficjenta. Studium powinno stanowić
plan projektu. Muszą w nim zostać określone i krytycznie przeanalizowane wszystkie szczegóły operacyjne jego
wdraŜania, a więc uwarunkowania handlowe, techniczne, finansowe, ekonomiczne, instytucjonalne, społecznokulturowe oraz związane ze środowiskiem naturalnym. Studium wykonalności pozwala na określenie
rentowności finansowej i ekonomicznej, a w rezultacie tworzy jasne uzasadnienie celu realizacji projektu.
Wskaźniki produktu - wskaźniki odnoszące się do działalności. Liczone są w jednostkach materialnych lub
monetarnych (np. długość zbudowanej drogi, ilość firm, które uzyskały pomoc itp.).
Wskaźniki rezultatu - wskaźniki odpowiadające bezpośrednim i natychmiastowym efektom wynikającym z
programu operacyjnego. Dostarczają one informacji o zmianach np. zachowania, pojemności lub wykonania,
dotyczących bezpośrednich beneficjentów. Takie wskaźniki mogą przybierać formę wskaźników materialnych
(skrócenie czasu podróŜy, liczba skutecznie przeszkolonych, liczba wypadków drogowych, itp.) lub finansowych
(zwiększenie się środków finansowych sektora prywatnego, zmniejszenie kosztów transportu).
Wydatki kwalifikowane ogółem – ogół kosztów, które kwalifikują się do refundacji ze środków funduszy
strukturalnych, poniesionych w trakcie realizacji projektów oraz w trakcie wdraŜania, zarządzania,
monitorowania programów, w ramach których te projekty są realizowane.
Zasada n+2 - jedna z reguł zarządzania finansowego publicznymi środkami wspólnotowymi, stanowiąca, Ŝe
Komisja Europejska anuluje automatycznie część zobowiązania, które nie zostało uregulowane przez płatność
zaliczkową lub dla którego KE nie otrzymała wniosku o płatność, do końca drugiego roku po roku dokonania
zobowiązania, lub po terminie późniejszej decyzji KE wymaganej do autoryzowania działania. Oznacza ona, Ŝe
państwo członkowskie, które do końca roku n+2 złoŜyło wnioski o płatność, opiewające na kwotę mniejszą niŜ
roczna transza środków alokowanych w roku n, bezpowrotnie traci kwotę róŜnicy.
Zasada n+3 – zasada ta zostanie wprowadzona dla funduszy w latach 2007-2010 co oznacza, ze rozliczanie
alokacji z roku 2007 będzie moŜliwe do końca roku 2010. Po roku 2010 obowiązywać będzie dotychczasowa
zasada n+2.
Jednym z załoŜeń reformy polityki spójności UE na lata 2007-2013 jest uelastycznienie zasady n+2 dla
Funduszu Spójności. Pierwotna propozycja Komisji Europejskiej zakładała rozciągnięcie zasady
automatycznego anulowania zobowiązań (zasady n+2), odnoszącej się w obecnym okresie programowania
wyłącznie do funduszy strukturalnych, takŜe na Fundusz Spójności. Polska oraz inne kraje członkowskie
podkreślały, Ŝe taka zmiana moŜe wprowadzić powaŜne zagroŜenie niewykorzystania środków finansujących
projekty o długim cyklu inwestycyjnym. Ostatecznie, uelastyczniono stosowanie zasady n+2, tj. w latach 20072010 obowiązywała będzie, zarówno dla funduszy strukturalnych jak i dla Funduszu Spójności, zasada n+3.
Zasada zrównowaŜonego rozwoju - tłumaczona jako trwały rozwój społeczno-gospodarczy, w którym
następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi
przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania moŜliwości
zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego
pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.