Europejskie i krajowe zasady wprowadzania

Europejskie i krajowe zasady
wprowadzania wyrobów AGD
do obrotu handlowego
Poradnik dla ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw
Warszawa 2002
Autorzy
Stefan Kosztowski
Dorota Anders
Redakcja i korekta
Aleksander ¯o³nierski
© Copyright by Polska Agencja Rozwoju Przedsiêbiorczoœci, 2002
Projekt serii
Tadeusz Korobkow
Projekt ok³adki
Jakub Osiñski, Jacek Pacholec
Publikacja przygotowana i wydana w ramach realizacji „Kierunków dzia³añ
Rz¹du wobec ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw do 2002 roku”.
ISBN 83-88802-52-6
Wydanie I
Nak³ad 5000 egzemplarzy
Druk i oprawa
Toruñskie Zak³ady Graficzne „Zapolex” Sp. z o.o.
87-100 Toruñ, ul. Sowiñskiego 2/4
tel./fax (056) 659-89-63
e-mail: [email protected]
Spis treœci
1. Stefan Kosztowski
Europejskie zasady swobodnego przep³ywu wyrobów AGD ....................
1.1. Wstêp .................................................................................................
1.2. Europejskie prawne podstawy zarz¹dzania bezpieczeñstwem wyrobów
oraz odpowiedzialnoœci¹ za wyrób ....................................................
1.3. Dyrektywy Horyzontalne w Nowym Podejœciu ................................
1.4. Europejskie zasady wprowadzania wyrobów do obrotu i stosowania
1.5. Obowi¹zki producenta wyrobów .......................................................
1.6. Ogólna charakterystyka wyrobów bran¿y AGD a europejskie podejœcie
do oceny zgodnoœci ...........................................................................
1.7. Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem wyrobów bran¿y AGD .....................
1.7.1. Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem wyrobów wg Dyrektywy LVD
(73/23/EEC) ............................................................................
1.7.2. Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem wyrobów wg Dyrektywy MD
(98/37/EC) ..............................................................................
1.7.3. Zarz¹dzanie Kompatybilnoœci¹ Elektromagnetyczn¹ wyrobu
wg Dyrektywy EMC (89/336/EEC) .......................................
1.7.4. Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem wyrobów wg Dyrektywy GAD
(90/396/EEC) ..........................................................................
1.7.5. Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem wyrobów wg Dyrektywy PED
(97/23/EC) ..............................................................................
1.7.6. Zarz¹dzanie sprawnoœci¹ energetyczn¹ wyrobów wg Dyrektywy
RAD (96/57/EC) .....................................................................
1.7.7. Dyrektywa 92/75/EEC w sprawie etykietowania informacji
o wyrobach AGD ....................................................................
1.8. Zarz¹dzanie ochron¹ œrodowiska pracy i œrodowiska naturalnego
odniesione do wybranych wyrobów AGD ........................................
5
5
7
12
19
20
21
25
25
31
37
42
46
51
52
53
2. Stefan Kosztowski
Krajowe zasady dopuszczenia wyrobów AGD do obrotu i stosowania ......... 54
2.1. Dopuszczenie wyrobów do obrotu i stosowania wg Ustawy o Badaniach i Certyfikacji oraz wybranych przepisów wykonawczych ........ 55
2.2. Dopuszczenie wyrobów do obrotu i stosowania wg Ustawy o Systemie Oceny Zgodnoœci oraz wybranych przepisów wykonawczych ........ 57
!
2.3. Dopuszczenie wyrobów do obrotu i stosowania wg Rozporz¹dzenia
MG w sprawie wymagañ w zakresie efektywnoœci energetycznej ........
2.4. Krajowa Certyfikacja i Badania wyrobów ........................................
2.4.1 Certyfikacja wyrobów do dnia uzyskania przez Polskê cz³onkostwa w UE ...............................................................................
2.4.2. Certyfikacja wyrobów po dniu uzyskania przez Polskê cz³onkostwa w UE ...............................................................................
2.5. Badania wyrobów ..............................................................................
2.6. Motywacja firm do certyfikacji wyrobów oraz jednostki certyfikuj¹ce
wyroby AGD .....................................................................................
3. Stefan Kosztowski
Harmonizacja krajowego systemu oceny zgodnoœci z systemem UE ........
3.1. Harmonizacja regulacji prawnych .....................................................
3.2. Harmonizacja normalizacyjna ...........................................................
4. Dorota Anders
Zarys zagadnieñ dotycz¹cych zarz¹dzania ochron¹ œrodowiska w przedsiêbiorstwie MSP produkuj¹cym wyroby AGD .............................................
4.1. System zarz¹dzania œrodowiskiem wg ISO 14001 ............................
4.2. Europejskie zasady gospodarki odpadami.........................................
4.3. Krajowe zasady gospodarki odpadami ..............................................
4.4. Europejskie zasady zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom
i ich kontroli ......................................................................................
4.5. Krajowe zasady zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom
i ich kontroli ......................................................................................
"
60
61
62
63
64
65
65
66
67
68
68
69
70
71
72
1.
Europejskie zasady swobodnego przep³ywu wyrobów AGD
1.1. Wstêp
Kluczowym zagadnieniem dla funkcjonowania dzisiejszego jednolitego rynku
wyrobów Unii Europejskiej (UE) s¹ zasady zwi¹zane ze swobodnym przep³ywem
wyrobów w jego obrêbie. Generalnie rzecz bior¹c, filozofia tworzenia swobodnego przep³ywu wyrobów opiera³a siê na zasadach znoszenia wielu barier w tym
technicznych obejmuj¹cych regulacje prawne i normy.
Do podstaw tej filozofii zaliczana jest fundamentalna zasada zezwalaj¹ca na uczestnictwo w swobodnym przep³ywie tylko wyrobów bezpiecznych tj. takich, które podczas ich stosowania nie zagra¿aj¹ ¿yciu i zdrowiu cz³owieka oraz œrodowisku. Wcielenie tej zasady do ¿ycia ma odbicie w prawnych modelach oceny
zgodnoœci wyrobów, których znajomoœæ pozwala na jednoznaczne przeprowadzenie potwierdzenia zgodnoœci wyrobów z wymaganiami bezpieczeñstwa a tym samym mo¿liwoœci legalnego ich wprowadzania do obrotu i stosowania.
Historia tworzenia zasad zwi¹zanych ze swobodnym przep³ywem wyrobów mia³a
charakter ewolucyjny. Pierwsza idea stworzenia wspólnego rynku wewnêtrznego
uwzglêdniaj¹cego swobodny przep³yw wyrobów zosta³a okreœlona w 1957 r.
w Traktacie Rzymskim, powo³uj¹cym Wspólnotê Europejsk¹.
W zapisach Traktatu stwierdzono, miêdzy innymi:
• Zabronione jest stosowanie w stosunkach miêdzy krajami cz³onkowskimi restrykcji iloœciowych w handlu oraz wszelkich innych œrodków o ekwiwalentnym skutku.
• W celu zbli¿enia regulacji prawnych krajów cz³onkowskich wydaje siê Dyrektywy, które bezpoœrednio wp³ywaj¹ na funkcjonowanie wspólnego rynku. Za
podstawê œrodków zmierzaj¹cych do harmonizacji przyjmuje siê wysoki poziom ochrony zdrowia, bezpieczeñstwa, œrodowiska i konsumentów.
Za bariery utrudniaj¹ce swobodny przep³yw wyrobów uznano: bariery graniczne
(w tym celne), bariery techniczne (regulacje prawne i normy), bariery fiskalne
(podatki). Pokonanie tych barier zajê³o UE niema³o czasu.
W 1983 roku ustanowiona zosta³a Dyrektywa 83/189/EEC, zmieniona póŸniej
przez Dyrektywy: 98/34/EC i 98/48/EC, dotycz¹ca procedur dostarczania informacji w dziedzinie norm i regulacji technicznych dla zapobiegania powstawania
nowych barier technicznych w handlu. Obejmowa³a ona w skrócie regu³y dotycz¹ce przyjmowanie przez kraje UE wspólnych prawnych regulacji technicznych
(Dyrektyw) oraz norm (EN – europejskich).
#
W 1985 roku uchwa³¹ Rady UE zosta³o przyjête tzw. Nowe Podejœcie do harmonizacji technicznej i normalizacji, w ramach którego sformu³owano zasady stanowi¹ce za³o¿enia do modeli oceny zgodnoœci wyrobów:
• harmonizowane przepisy prawne powinny byæ ograniczone do podstawowych
wymagañ bezpieczeñstwa zawartych w Dyrektywach Nowego Podejœcia,
• szczegó³owe wymagania techniczne bezpieczeñstwa bêd¹ zawarte w europejskich normach zharmonizowanych,
• stosowanie zharmonizowanych norm jest dobrowolne,
• zak³ada siê domnieman¹ zgodnoœæ wyrobu z podstawowymi wymaganiami
bezpieczeñstwa, je¿eli wyrób jest zgodny z w³aœciwymi normami zharmonizowanymi,
• ocenie zgodnoœci wyrobu nadaje siê priorytetowe znaczenie.
Filozofia zastosowana w Nowym Podejœciu eliminowa³a niedogodnoœci jakie istnia³y
w funkcjonowaniu rynku w oparciu o dobrowolne Dyrektywy Starego Podejœcia „normy/, które okreœla³y szczegó³owo wymagania techniczne wyrobów. Niedogodnoœci¹
by³o to, ¿e norm tych by³o wiele a zmiany w nich nie nad¹¿a³y za dokonuj¹cym siê
postêpem technologicznym. Nie posiada³y one tak¿e spójnej formy wymagañ i oceny
zgodnoœci, przyczyniaj¹c siê ten sposób do tworzenia barier w przyjmowaniu wspólnych zasad wymiany handlowej. Filozofia Nowego Podejœcia uczyni³a Dyrektywê,
obligatoryjnym podstawowym aktem prawnym okreœlaj¹cym sposób przeprowadzenia oceny zgodnoœci wyrobu z zawartymi w niej wymaganiami bezpieczeñstwa. W zakresie oceny zgodnoœci mia³a ona stwarzaæ dostawcy wyrobów mo¿liwoœci wyboru
sposobu wykazania zgodnoœci, przy jednoczesnym ograniczeniu udzia³u w tym procesie organów administracji pañstwowej.
W 1989 roku uchwa³¹ Rady UE zosta³o przyjête Globalne Podejœcia do badañ
i certyfikacji, maj¹ce na celu budowanie zaufania oraz wprowadzenie polityki
oceny zgodnoœci zwi¹zanej z obszarem regulowanym prawnie i obszarem nieregulowanym prawnie.
Obszar regulowany prawnie tzw. obowi¹zkowy, obejmuje wszystkie wyroby, których
dopuszczenie do swobodnego przep³ywu rynkowego odbywa siê na podstawie zgodnoœci z Dyrektywami Nowego Podejœcia. Dla wyrobów o wysokim stopniu zagro¿enia bezpieczeñstwa przyjête zosta³a zasada potwierdzania zgodnoœci wyrobu przez
niezale¿n¹ notyfikowan¹ jednostkê certyfikuj¹c¹. Dla innych wyrobów o mniejszym
stopniu zagro¿enia, to potwierdzenie zgodnoœci mo¿e przeprowadziæ sam dostawca.
W obszarze wyrobów nieuregulowanym prawnie tzw. dobrowolnym przep³yw
wyrobów odbywa siê na podstawie zapisów w umowach kontraktowych miêdzy
odbiorc¹ a dostawc¹, które mog¹ wymagaæ aby wykazanie ich zgodnoœci odbywa³o siê przez dobrowoln¹ certyfikacjê.
$
Ocenia siê, ¿e w obszarze wyrobów regulowanych prawnie znajdzie siê 30–40%
wszystkich wyrobów z czego 1/3 wyrobów bêdzie wymaga³a udzia³u notyfikowanej jednostki certyfikuj¹cej w procesie oceny wyrobu.
1.2. Europejskie prawne podstawy zarz¹dzania bezpieczeñstwem wyrobów
oraz odpowiedzialnoœci¹ za wyrób
Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem wyrobów w Dyrektywach Nowego Podejœcia
Dyrektywy Nowego Podejœcia s¹ podstawowym Ÿród³em regulacji prawnych do budowy modeli oceny zgodnoœci wyrobów wprowadzanych do obrotu i stosowania.
Dotychczas zosta³y og³oszone 24 Dyrektywy Nowego Podejœcia zwi¹zane z ró¿nymi
obszarami grup wyrobów w uk³adzie ich funkcji i przeznaczenia b¹dŸ w uk³adzie œrodowiska pracy lub zjawisk fizycznych, które maj¹ do nich zastosowanie.
Z grup¹ wyrobów AGD mog¹ byæ zwi¹zane nastêpuj¹ce Dyrektywy Nowego
Podejœcia:
• Dyrektywa LVD (Low Voltage Directive) 73/23/EEC zwana popularnie Niskonapiêciow¹ – obowi¹zuje od 1.01.1997 r.
• Dyrektywa MD (Machinery Directive) 98/37/EC zwana popularnie Dyrektyw¹ Maszynow¹ – obowi¹zuje od 1.01.1995 r.
• Dyrektywa EMC (Electromagnetic Compatibility Directive) 89/336/EEC zwana
Dyrektyw¹ Kompatybilnoœci Elektromagnetycznej – obowi¹zuje od 1.01.1996 r.
• Dyrektywa PED (Pressure Equipment Directive) 97/23/EC zwana Dyrektyw¹
Urz¹dzenia Ciœnieniowe – obowi¹zuje od 29.05.2002 r.
• Dyrektywa GAD (Gas Appliances Directive) 90/396/EEC zwana Dyrektyw¹
Urz¹dzenia Gazowe – obowi¹zuje od 01.01.1997 r.
• Dyrektywa RAD (Refrigeration Appliances Directive) 96/57/EC zwana Dyrektyw¹ Urz¹dzenia Ch³odnicze – obowi¹zuje od 03.05.1999 r.
Choæ Dyrektywy Nowego Podejœcia powsta³y w ró¿nym czasie i przygotowywane by³y przez ró¿ne grupy specjalistów posiadaj¹ one zbli¿on¹ strukturê elementow¹, na podstawie której mo¿na okreœliæ ogólny model Dyrektywy Nowego Podejœcia. Na podstawie ogólnego modelu Dyrektywy mo¿na ustaliæ ogólny model
oceny zgodnoœci tj. sposób postêpowania wszystkich zainteresowanych tym procesem stron w szczególnoœci dostawcy wyrobu, stawiaj¹cych sobie za cel wykazanie zgodnoœci wyrobu z podstawowymi wymaganiami Dyrektywy. Ka¿da Dyrektywa Nowego Podejœcia zawiera indywidualny model oceny zgodnoœci zale¿ny
od stopnia zagro¿eñ, jakie stwarzaj¹ wyroby objête jej zakresem.
W modelach oceny zgodnoœci wykorzystywane s¹ modu³y oceny zgodnoœci ustanowione w 1993 r. Decyzj¹ Rady 93/465, które stanowi¹ standardowe bloki
%
sprawdzeñ wyrobu w ró¿nych fazach jego ¿ycia. Ka¿da Dyrektywa Nowego
Podejœcia ma zapisy wskazuj¹ce z jakich modu³ów mo¿na korzystaæ podczas
prowadzenia oceny zgodnoœci. Czêsto bywa tak, ¿e podczas przeprowadzonej
oceny zgodnoœci wyrobu poziom jego bezpieczeñstwa mo¿e byæ niewystarczaj¹cy a osi¹gniêcie w³aœciwego poziomu bêdzie wymaga³o podjêcia szeregu dzia³añ technicznych i w takiej sytuacji ca³y proces okreœlamy jako zarz¹dzanie
bezpieczeñstwem wyrobu.
Ogólny model Dyrektywy
Ogólny model Dyrektywy Nowego Podejœcia zawiera zazwyczaj nastêpuj¹ce elementy:
• Wprowadzenie – Wprowadzenie formu³uje globalne cele jakim ma s³u¿yæ Dyrektywa.
• Zakres – Zakres okreœla rodzaj wyrobów objêtych Dyrektyw¹ lub zagro¿enia
przed którymi nale¿y siê strzec.
• Wprowadzenie na rynek i do stosowania – Pañstwa UE s¹ zobowi¹zane do
sprawowania nadzoru nad rynkiem w taki sposób, aby wyroby wprowadzane
na rynek i do stosowania nie zagra¿a³y bezpieczeñstwu, zdrowia i innym interesom publicznym.
• Podstawowe wymagania – Podstawowe wymagania bezpieczeñstwa wyrobów okreœlane s¹ w za³¹cznikach i obejmuj¹ wszystkie rodzaje zagro¿eñ zwi¹zanych z bezpieczeñstwem. Istnieje przy tym mo¿liwoœæ zawarcia nie objêtych
Dyrektyw¹ kwestii w krajowych regulacjach prawnych.
• Swobodny przep³yw – Pañstwa UE musz¹ uznawaæ, ¿e wyroby znakowane
CE spe³niaj¹ wymagania odpowiednich Dyrektyw. Zakaz wprowadzenia na
rynek wyrobów z znakowaniem CE mo¿e nast¹piæ w przypadku kiedy oznakowanie CE zosta³o nieprawid³owo zastosowane b¹dŸ wyrób powoduje zagro¿enie nie ujête w odpowiedniej Dyrektywie.
• Domniemana zgodnoœæ – Wyroby odpowiadaj¹ce normom krajowym zgodnym z europejskimi normami zharmonizowanymi spe³niaj¹ podstawowe wymagania Dyrektywy. Je¿eli takie normy zosta³y zastosowane czêœciowo lub
zosta³y zastosowane inne normy to dostawca musi udokumentowaæ ich adekwatnoœæ z podstawowymi wymaganiami Dyrektywy.
• Gwarancje bezpieczeñstwa – Pañstwa UE s¹ zobowi¹zane do zakazania wprowadzania na rynek wyrobów bez znakowania CE lub wycofania z rynku takich
wyrobów, które stwarzaj¹ zagro¿enia przewidywane Dyrektywami. Pañstwa
UE musz¹ poinformowaæ o tym Komisjê, która w przypadku uznania zastosowanych œrodków, zdecyduje o dalszych dzia³aniach.
• Ocena Zgodnoœci – Aby mo¿na wyrób znakowaæ CE, nale¿y zastosowaæ procedurê oceny zgodnoœci zawart¹ w Dyrektywie i opart¹ na modu³owym podejœciu do oceny. Najczêœciej stosowanymi formami wyra¿ania oceny zgodnoœci
&
•
•
•
•
s¹: Deklaracja Zgodnoœci EC dostawcy, Certyfikat Zgodnoœci niezale¿nej
organizacji notyfikowanej oraz Wyniki Badañ organizacji notyfikowanej.
Jednostka notyfikowana – Jednostki wyznaczone przez pañstwa UE, spe³niaj¹ce wymagania zawarte w Dyrektywach i przeprowadzaj¹ce ocenê zgodnoœci
wyrobu z pozycji niezale¿nej strony trzeciej.
Znakowanie CE – Znakowanie CE wskazuje, ¿e produkt jest zgodny z podstawowymi wymaganiami oraz podlega stosowanym procedurom oceny zgodnoœci odpowiedniej Dyrektywy lub Dyrektyw.
Koordynacja wdro¿enia i Sta³y Komitet – Powo³any zostaje Sta³y Komitet
do opiniowania stopnia wdro¿enia Dyrektyw, który ma wspieraæ dzia³anie koordynacyjne Komisji.
Przenoszenie praw UE do prawodawstwa krajowego – Pañstwa cz³onkowskie UE musz¹ przenieœæ przepisy Dyrektywy do prawodawstwa krajowego
i poinformowaæ o tym Komisjê.
Ogólny model oceny zgodnoœci
Na podstawie ogólnego modelu struktury Dyrektywy Nowego Podejœcia mo¿na
zbudowaæ ogólny model oceny zgodnoœci metod¹ „krok po kroku”, który przedstawiono na Rys. 1.
Krok (1)
Okreœlenie prawnego dostawcy wyrobu i ustalenie
Dyrektywy maj¹cej zastosowanie
Krok (2)
Identyfikacja zagro¿eñ i przegl¹d podstawowych
wymagañ wyrobu
Krok (3)
Przegl¹d norm zharmonizowanych i innych norm
dotycz¹cych wyrobu
Krok (4)
Wybór sposobu wykazania zgodnoœci
Krok (5)
Przygotowanie dokumentacji do oceny wyrobu
Krok (6)
Przeprowadzenie oceny zgodnoœci
Krok (7)
Wystawienie dokumentu zgodnoœci
Krok (8)
Znakowanie wyrobu CE
Rys. 1 Ogólny model oceny zgodnoœci metod¹ „krok po kroku”
'
Krok (1) dotyczy ustalenia kto jest prawnym dostawc¹ wyrobu np.: producent,
jego przedstawiciel, importer oraz pod jak¹ lub jakie Dyrektywy podlega wyrób.
W przypadku kilku Dyrektyw dowód zgodnoœci trzeba przeprowadziæ w stosunku do ka¿dej z nich.
Krok (2) obejmuje ustalenie zagro¿eñ, jakie stwarza wyrób oraz wybranie w³aœciwych podstawowych wymagañ zamieszczonych w Dyrektywie.
Krok (3) prowadzi do okreœlenia norm zharmonizowanych b¹dŸ innych norm które
nale¿y uwzglêdniæ przy ocenie zgodnoœci.
Krok (4) dostawca podejmuje decyzje wyboru sposobu oceny zgodnoœci spoœród
wariantów podanych w Dyrektywie. Najbardziej ekonomicznym sposobem wykazania zgodnoœci jest skorzystanie w tym miejscu z wariantu opieraj¹cego siê na
domniemanej zgodnoœci.
Krok (5) obejmuje przygotowanie dokumentacji wyrobu, w sk³ad której wchodz¹ wybrane elementy dokumentacji technicznej, opis zagro¿eñ i ocena ryzyka
z tytu³u tych zagro¿eñ, dokumentacja dla u¿ytkownika oraz wyniki badañ wyrobu.
Krok (6) dotyczy przeprowadzenia oceny zgodnoœci przez organizacje przewidziane w wybranym sposobie przeprowadzenia zgodnoœci.
Krok (7) – dostawca wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC wyrobu.
Krok (8) – dostawca dokonuje znakowania wyrobu CE.
Modu³y oceny zgodnoœci
Decyzja Rady 93/465/EEC poœwiêcona modu³om oceny zgodnoœci w ró¿nych fazach powstawania wyrobu okreœla podstawowe elementy tzw. modu³y stosowane
podczas oceny zgodnoœci w przypadku Dyrektywy Nowego Podejœcia. Ka¿da Dyrektywa w zale¿noœci od poziomu ryzyka zwi¹zanego ze stosowaniem wyrobu wprowadza do swoich zapisów odpowiedni zestaw modu³ów przewidzianych wymienion¹ Dyrektyw¹. Podstawowy zestaw modu³ów oceny zgodnoœci przedstawiony zosta³
na Rys. 2.
Na podstawie przedstawionego zestawu modu³ów mo¿na zbudowaæ 7 ró¿nych
podstawowych modeli oceny zgodnoœci odnosz¹cych siê do wyrobu zarówno w fazie projektowania jak i produkcji, a mianowicie A, B + C, B + D, B + E, B + F, G,
H. Poni¿ej opisane zostan¹ modu³y w uk³adzie kompletnych modeli.
Modu³ A (wewnêtrzna kontrola produkcji). Dostawca gromadzi dokumentacjê
wyrobu do dyspozycji organizacji kontrolnych, która umo¿liwia ustalenie zgodnoœci wyrobu z wymaganiami a nastêpnie wystawia Deklaracjê Zgodnoœæ EC
i znakuje wyrób CE.
Model B + C („badanie typu + zgodnoœæ). Dostawca przedstawia jednostce notyfikowanej dokumentacjê techniczn¹ i/lub prototyp wyrobu, która przeprowadza
badania i wydaje Certyfikat Badania Typu EC. Nastêpnie dostawca wystawi
Deklaracjê Zgodnoœci wyrobu z typem i znakuje wyrób CE.
Model B + D („badanie typu + zapewnienie jakoœci produkcji). Na podstawie
wyst¹pienia dostawcy jednostka notyfikowana wydaje Certyfikat Badania Typu
EC. Dostawca posiadaj¹cy nadzorowany przez jednostkê notyfikowan¹ system
jakoœci ISO 9002 wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC wyrobu z typem i znakuje
wyrób CE.
Fazy ¿ycia wyrobu
Projektowanie
Produkcja
Wprowadzenie do obrotu
i/lub stosowania
Modu³ A
wewnêtrzna kontrola produkcji
Modu³ C
zgodnoϾ z typem
Dostawca
wyrobu
Modu³ B
badanie
typu
Modu³ D
zapewnienie jakoœci produkcji
Modu³ E
CE
zapewnienie jakoœci wyrobu
Modu³ F
weryfikacja wyrobu
Modu³ G
weryfikacja produkcji jednostkowej
Modu³ H
pe³ne zapewnienie jakoœci
Rys. 2. Podstawowy zestaw modu³ów oceny zgodnoœci
Model B + E („badanie typu + zapewnienie jakoœci wyrobu). Na podstawie wyst¹pienia dostawcy jednostka notyfikowana wydaje Certyfikat Badania Typu
EC. Dostawca posiadaj¹cy nadzorowany przez jednostkê notyfikowan¹ system
jakoœci ISO 9003 wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC wyrobu z typem i znakuje
wyrób CE.
Model B + F („badanie typu + weryfikacja wyrobu). Na podstawie wyst¹pienia
dostawcy jednostka notyfikowana wydaje certyfikat badania typu. Jednostka notyfikowana weryfikuje w fazie produkcji zgodnoœæ wyrobu z zatwierdzonym typem a dostawca wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC i znakuje wyrób CE.
Modu³ G („weryfikacja produkcji jednostkowej). W fazie projektowania dostawca gromadzi dokumentacjê wyrobu do oceny zgodnoœci z wymaganiami. W fazie
produkcji jednostka notyfikowana ocenia zgodnoœci wyrobu i jego dokumentacji
z wymaganiami oraz wystawia Certyfikat Zgodnoœci, na podstawie którego dostawca sporz¹dza Deklaracjê Zgodnoœci EC i znakuje wyrób CE.
Modu³ H („pe³ne zapewnienie jakoœci). Dostawca posiada system ISO 9001 nadzorowany przez jednostkê notyfikowan¹, która dla fazy projektowania na podstawie dokumentacji technicznej wyrobu wystawia Certyfikat Zgodnoœci z wymaganiami zatwierdzonego projektu. Dostawca w fazie produkcji zapewnia zgodnoœæ
wyrobów z zatwierdzonym projektem i wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC oraz
znakuje wyrób CE.
Znakowanie wyrobu CE oznacza, ¿e taki wyrób posiada pe³n¹ zgodnoœæ z wymaganiami podstawowymi Dyrektywy lub Dyrektyw, którym podlega a tym samym
jest dopuszczony do swobodnego przep³ywu rynkowego oraz stosowania. Zasady
znakowania CE oraz forma znaku s¹ opisane w ka¿dej Dyrektywie.
1.3. Dyrektywy Horyzontalne w Nowym Podejœciu
W Nowym Podejœciu do harmonizacji technicznej i normalizacyjnej mamy równie¿
do czynienia z Dyrektywami, których zakres regulacji prawnych dotyczy zagadnieñ
ogólnych funkcjonowania wspólnego rynku wyrobów. Do Dyrektyw takich, znanych równie¿ pod nazw¹ Dyrektywy Horyzontalne z racji ich poziomego dzia³ania,
nale¿y zaliczyæ Dyrektywê o Ogólnym Bezpieczeñstwie wyrobów 92/59/EEC,
a tak¿e Dyrektywê o Odpowiedzialnoœci za wadliwe wyroby 85/374/EEC.
Dyrektywa o Ogólnym Bezpieczeñstwie wyrobów 92/59/EEC
Dyrektywy Nowego Podejœcia obejmuj¹ zagadnienia bezpieczeñstwa wyrobów
przeznaczonych na potrzeby podmiotów gospodarczych (organizacji prowadz¹cych dzia³alnoœæ dla celów zarobkowych), jak równie¿ konsumentów (osób u¿ywaj¹cych wyroby do prywatnych celów nie zarobkowych).
W prawie europejskim pozycja konsumenta w wielu aspektach jest szczególnie
chroniona zw³aszcza w zakresie ochrony ¿ycie i zdrowia oraz jego mienia.
Dlatego dla wyrobów konsumenckich, które nie s¹ objête Dyrektywami Nowego
Podejœcia lub, dla których kwestie zwi¹zane z bezpieczeñstwem i zagro¿eniami
nie s¹ objête tymi Dyrektywami, wprowadzono Dyrektywê 92/59/EEC o Ogólnym Bezpieczeñstwie wyrobów.
Dyrektywa ta stanowi bardzo cenn¹ regulacjê, gdy¿ porz¹dkuje i formu³uje ona sprawy zwi¹zane z bezpieczeñstwem wyrobu w odniesieniu do masowego i najmniej
przygotowanego prawnie do swojej ochrony indywidualnego odbiorcy jakim jest
konsument. Takie podejœcie pokazuje jednoczeœnie, w jaki maksymalny sposób powinno byæ zapewnione bezpieczeñstwo wyrobu wprowadzonego na rynek.
Podejœcie takie mo¿na równie¿ stosowaæ poœrednio do wszystkich istotnych kwestii bezpieczeñstwa wyrobów zwi¹zanych z Dyrektywami Nowego Podejœcia,
w których nie zosta³y one okreœlone.
Dyrektywa 92/59/EEC definiuje pojêcie wyrobu bezpiecznego oraz podaje ogólne wymagania wyrobu bezpiecznego.
Wyrób bezpieczny to taki wyrób, który w normalnych lub mo¿liwych do przewidzenia warunkach u¿ycia, ³¹cznie ze sk³adowaniem, nie przedstawia ¿adnego zagro¿enia lub znikome zagro¿enie mo¿liwe do zaakceptowania
i uwzglêdniaj¹ce wysoki poziom ochrony bezpieczeñstwa i zdrowia ludzi.
Przy ocenie bezpieczeñstwa nale¿y uwzglêdniæ:
• cechy wyrobu, w tym jego budowê, opakowanie, instrukcjê monta¿u i konserwacji,
• oddzia³ywanie wyrobu na inne wyroby, je¿eli mo¿na przewidzieæ jego stosowanie z innymi wyrobami,
• wygl¹d wyrobu, jego oznakowanie, instrukcje obs³ugi oraz inne wskazówki
lub informacje pochodz¹ce od producenta,
• kategorie konsumentów nara¿onych na szczególne zagro¿enia zwi¹zane z u¿ytkowaniem wyrobu, zw³aszcza dzieci.
Do uznania wyrobu za niebezpieczny nie wystarczy wykazanie mo¿liwoœci osi¹gniêcia wy¿szego poziomu bezpieczeñstwa b¹dŸ wskazanie innych wyrobów o ni¿szych zagro¿eniach.
Dyrektywa 92/59/EEC definiuje wyrób niebezpieczny jako wyrób nie odpowiadaj¹cy definicji wyrobu bezpiecznego.
!
Jakie wymagania bezpieczeñstwa nak³ada Dyrektywa 92/59/EEC w przypadku
kiedy nie ma regulacji UE obejmuj¹cych dany wyrób?
W takiej sytuacji wyrób bêdzie uwa¿any za bezpieczny, je¿eli odpowiada w³aœciwym przepisom prawa krajowego pañstwa cz³onkowskiego na obszarze, którego
wyrób znajduje siê w obrocie. Zgodnoœæ wyrobu w takim przypadku
bêdzie oceniana w oparciu o dobrowolne normy krajowe maj¹ce status europejskich,
a je¿eli ich nie ma w oparciu o normy krajowe. Natomiast w przypadku ich braku
w oparciu o opracowane Specyfikacje Techniczne odzwierciedlaj¹ce stan wiedzy
i techniki oraz uzasadnione oczekiwania konsumentów co do bezpieczeñstwa.
Dyrektywa 92/59/EEC definiuje wszystkie organizacje uczestnicz¹ce w ³añcuchu
dostarczania wyrobu na rynek oraz okreœla ich obowi¹zki.
Producent oznacza:
• wytwórcê wyrobu, je¿eli ma siedzibê w UE oraz ka¿d¹ inn¹ organizacjê podaj¹c¹ siê za wytwórcê, która umieszcza na produkcie swoj¹ nazwê, znak handlowy,
• przedstawiciela wytwórcy, je¿eli wytwórca nie ma siedziby w UE,
• importera wyrobu, je¿eli wytwórca nie posiada przedstawicielstwa na terenie UE,
• inne profesjonalne organizacje w ³añcuchu wprowadzania do obrotu, które mog¹
mieæ wp³yw na bezpieczeñstwo wyrobu np. projektowe, notyfikowane jako
organizacje trzeciej strony
Dystrybutor oznacza:
wszystkie profesjonalne organizacje handlowe w ³añcuchu dostaw, których dzia³alnoœæ nie ma bezpoœredniego wp³ywu na bezpieczeñstwo wyrobu a wiêc sprzedawców (hurtowych i detalicznych).
Producenci zobowi¹zani s¹ do:
• wprowadzenia na rynek tylko wyrobów bezpiecznych,
• dostarczania konsumentom informacji umo¿liwiaj¹cej im ocenê zagro¿eñ wyrobu w czasie normalnego lub w rozs¹dny sposób daj¹cego siê przewidzieæ
okresu u¿ytkowania, kiedy bez odpowiednich ostrze¿eñ te zagro¿enia nie s¹
oczywiste oraz powoduj¹cej przeciwdzia³anie zagro¿eniom,
• podejmowanie œrodków kontroli wspó³miernych do w³aœciwoœci wyrobów w celu eliminacji zagro¿eñ w szczególnoœci takich, które wynikaj¹ z oznaczeñ i napisów na wyrobie, testowania wyrywkowego wyrobów oraz badañ reklamacji.
Dystrybutorzy zobowi¹zani s¹ do dzia³ania z nale¿yt¹ trosk¹ dla zapewnienia zgodnoœci wyrobu z wymaganiami bezpieczeñstwa, w szczególnoœci przez:
"
• nie dostarczania wyrobów, o których maj¹ informacje, ¿e nie spe³niaj¹ one
wymagañ bezpieczeñstwa
• uczestniczenie w kontroli wyrobów przez przekazywanie uzyskanych informacji
na temat ich zagro¿eñ producentowi.
W innej czêœci Dyrektywy 92/59/EEC omówione s¹ obowi¹zki i prawa pañstw
cz³onkowskich w zakresie sprawowania nadzoru nad bezpieczeñstwem wyrobów
w szczególnoœci:
• zorganizowania systemu kontroli bezpieczeñstwa wyrobów,
• podejmowania dzia³añ o charakterze informacyjnym,
• wydawania zakazu sprzeda¿y na czas kontroli w przypadku powstania zagro¿enia stwarzanego przez wyrób dla zdrowia ludzi,
• wydawania nakazu wycofania niebezpiecznego wyrobu z obrotu
Dyrektywa o Odpowiedzialnoœci za wadliwe wyroby 85/374/EEC
Wprowadzenie przez UE regulacji z tytu³u odpowiedzialnoœci za wadliwe wyroby mia³o siê przyczyniæ do odpowiedzialnego funkcjonowania wspólnego rynku
w zakresie swobodnego przep³ywu towarów. Wczeœniej ka¿dy z krajów UE posiada³ w³asny system prawny dotycz¹cy odpowiedzialnoœci za wadliwe wyroby,
ugruntowany wieloletni¹ tradycj¹. Zbli¿enie systemów prawnych w tym zakresie,
poniewa¿ ujednolicenie by³o zadaniem niewykonalnym, zajê³o Komisji od powstania pierwszego projektu 11 lat.
Uchwalenie Dyrektywy 85/374/EEC o Odpowiedzialnoœci za wadliwe wyroby przez Radê, nale¿y uznaæ za du¿y sukces, gdy¿ od tego momentu znik³a
bariera ró¿nego traktowania dostawców za spowodowanie szkody oraz bariera ró¿nego stopnia ochrony odbiorców przed szkodami, które mog³y przyczyniaæ siê do zniekszta³cenia zasad konkurencji. Dyrektywa ujednolica³a
wymagania odpowiedzialnoœci w stosunku do dostawców (ochrona odbiorcy) i jednoczeœnie ustanawia³a granice ¿¹dañ odbiorców (ochrona dostawcy). Z drugiej strony trzeba powiedzieæ, ¿e Dyrektywa 85/374/EC nie reguluje wszystkich spraw w zakresie odpowiedzialnoœci za wyrób (tylko te, które
mog³y zostaæ uzgodnione), pozostawiaj¹c pozosta³e kwestie do rozstrzygania przez regulacje wewnêtrzne ka¿dego z pañstw UE np. sprawy rêkojmi
lub gwarancji.
Te uzupe³niaj¹ce zasady odpowiedzialnoœci s¹ rozstrzygane przez regulacje narodowe w oparciu o zasady prawa kontraktowego przyjmuj¹cego za podstawê stosunki w ramach umowy b¹dŸ w oparciu o zasady prawa deliktowego przyjmuj¹cego za podstawê istnienie przypadków przewinienia.
#
Dyrektywa 85/374/EEC ma zastosowanie do wszystkich Dyrektyw Nowego Podejœcia. Dyrektywy te wzajemnie siê uzupe³niaj¹ utrzymuj¹c w³aœciwy poziom
bezpieczeñstwa wyrobu na rynku. Dyrektywa 85/374/EC rozwi¹zuje nieporozumienia, gdy wyrób jest wprowadzony na rynek i ma wady.
Dyrektywa Nowego Podejœcia stawia poœrednio wymagania zwi¹zane z odpowiedzialnoœci¹ za wyrób przed i po wprowadzeniu go na rynek przez sformu³owanie
obowi¹zków: dostawców wyrobu, niezale¿nych organizacji odpowiedzialnych za
ocenê zgodnoœci wyrobów oraz organizacji kontroli rynku.
Zakres wyrobów, których dotyczy Dyrektywa okreœlony zosta³ w art. 2. Wyroby
podlegaj¹ce Dyrektywie to :
• wszystkie rzeczy ruchome, w tym naturalne wyroby rolnicze i ³owieckie,
• wszystkie rzeczy w³¹czone w inne rzeczy ruchome lub nieruchomoœci (przypadek zastosowania w budownictwie),
• energia elektryczna.
W preambule Dyrektywy wyjaœniono, ¿e do zakresu rzeczy ruchomych zalicza siê
tak¿e:
• surowce u¿yte do wytworzenia wyrobu,
• komponenty „czêœci” u¿ytych do wytworzonego wyrobu.
Do zakresu wyrobów wy³¹czonych spod Dyrektywy nale¿y zaliczyæ nieruchomoœci.
Dyrektywie podlegaj¹ wyroby wadliwe, za które uznaje siê wyroby nie zapewniaj¹ce bezpieczeñstwa, jakiego u¿ytkownik móg³ siê spodziewaæ. Okolicznoœciami branymi pod uwagê przy ocenie zgodnoœci bezpieczeñstwa s¹:
• sposób prezentacji wyrobu,
• sposób u¿ycia wyrobu mo¿liwy do przewidzenia,
• moment (czas) wprowadzenia wyrobu do obrotu.
Sposób prezentacji wyrobu okreœlany jest przez czynniki, które mog¹ mieæ wp³yw
na opiniê odbiorcy zwi¹zan¹ z bezpieczeñstwem, takie jak oznakowanie wyrobu,
wygl¹d wyrobu oraz instrukcja u¿ytkowania.
Sposób u¿ycia wyrobu powinien tak¿e uwzglêdniaæ mo¿liwe do przewidzenia stany
niew³aœciwego jego wykorzystywania.
Moment wprowadzenia wyrobu do obrotu o tyle jest wa¿ny by mo¿na by³o ustaliæ
jego korelacje z momentem pojawienia siê wady (czy przed, czy po wprowadzeniu do obrotu).
$
Wyrób nie mo¿e byæ uznany za wadliwy, tylko dlatego, ¿e póŸniej zosta³ wprowadzony wyrób ulepszony.
Dyrektywa obejmuje wszystkie wyroby podlegaj¹ce pod Dyrektywy Nowego
Podejœcia oraz wyroby przeznaczone dla konsumentów.
Do podmiotów podlegaj¹cych Dyrektywie nale¿y zaliczyæ strony uczestnicz¹ce
w procesie zwi¹zanym z odpowiedzialnoœci¹, którymi s¹ producenci oraz osoby
u¿ytkuj¹ce wyrób. W oparciu o art. 3 za producenta uwa¿a siê:
• wytwórcê finalnego wyrobu,
• dostawcê surowca,
• dostawcê komponentu (czêœci),
• osobê, która daje wyrobowi swoj¹ nazwê i znak firmowy,
• importera wprowadzaj¹cego wyrób na obszar UE w celach sprzeda¿y, najmu,
leasingu lub innej formy dystrybucji,
• Dystrybutora (hurtownika, sprzedawcê) w przypadku niemo¿noœci ustalenia
wytwórcy lub importera wyrobu.
Dyrektywa wymienia w art. 9 nastêpuj¹ce szkody, które zwi¹zane s¹ z tytu³em
odpowiedzialnoœci:
• szkoda zwi¹zana ze œmierci¹ osoby lub utrat¹ przez ni¹ zdrowia,
• szkoda w mieniu zwi¹zana z uszkodzeniem lub zniszczeniem rzeczy innej ni¿
wadliwy wyrób z zastrze¿eniem, ¿e owa czêœæ: jest rzecz¹ normalnie przeznaczon¹ do konsumpcji lub prywatnego u¿ytku i by³a u¿ywana przez poszkodowan¹ osobê g³ównie do prywatnego u¿ytku.
Szkody wymienione wy¿ej nie wy³¹czaj¹ roszczeñ z tytu³u szkód o charakterze
materialnym w ramach prawa krajowego.
Wysokoœæ rekompensaty szkody z tytu³u odpowiedzialnoœci zosta³a okreœlona tak,
¿e ka¿de pañstwo mo¿e postanowiæ, i¿ szkoda spowodowana œmierci¹ lub utrat¹
zdrowia wyrz¹dzona przez identyczne wyroby z powodu tej samej wady nie mo¿e
byæ wy¿sza od 70 mln ECU.
Nale¿y zaznaczyæ, ¿e w Dyrektywie w zakresie odpowiedzialnoœci nie zosta³y ujête
nastêpuj¹ce tytu³y szkód:
• uszkodzenia lub zniszczenia rzeczy u¿ywanej prywatnie lub do konsumpcji,
której wartoœæ jest mniejsza ni¿ 500 ECU,
• uszkodzenia lub zniszczenia samego wyrobu,
• uszkodzenia lub zniszczenia mienia u¿ywanego do celów gospodarczych,
• szkody w obszarze techniki j¹drowej.
%
Roszczenia z tytu³u tych szkód s¹ regulowane w oparciu o art. 13 na zasadzie
odpowiedzialnoœci kontraktowej b¹dŸ odpowiedzialnoœci deliktowej wg prawa
krajowego cz³onków UE.
W zakresie odpowiedzialnoœci za wyrób obowi¹zuj¹ nastêpuj¹ce podstawowe
zasady:
1. Producent jest odpowiedzialny za szkodê spowodowan¹ wad¹ jego wyrobu
(art. 1)
2. W przypadku odpowiedzialnoœci dwóch lub wiêcej osób za t¹ sam¹ szkodê ich
odpowiedzialnoœæ jest solidarna z uwzglêdnieniem udzia³u w sumie odszkodowania i prawa do regresu wg regulacji krajowych (art. 5).
3. W przypadku prawa do podzia³u sumy odszkodowania i prawa do regresu, odpowiedzialnoœæ producenta nie bêdzie ograniczona, gdy szkoda jest spowodowana przez wadê wyrobu i przez dzia³anie lub zaniedbanie osoby trzeciej (art.
8.1).
4. Odpowiedzialnoœæ producenta mo¿e zostaæ zmniejszona lub zniesiona po
uwzglêdnieniu wszystkich okolicznoœci, gdy szkoda jest spowodowana przez
wadê wyrobu i winê osoby poszkodowanej lub innej osoby, za któr¹ poszkodowana osoba jest odpowiedzialna (art. 8.2).
5. Odpowiedzialnoœæ producenta wobec poszkodowanej osoby nie mo¿e byæ ograniczona lub wy³¹czona przez przepisy ograniczaj¹ce jego odpowiedzialnoœæ
lub zwalniaj¹ce jego od odpowiedzialnoœci (art. 12).
Dyrektywa o odpowiedzialnoœci jest oparta na zasadzie ryzyka a producent ponosi odpowiedzialnoœæ bez wzglêdu na swoj¹ winê.
Producent nie ponosi odpowiedzialnoœci, je¿eli udowodni ¿e:
• nie wprowadzi³ wyrobu do obrotu,
• wada, która spowodowa³a szkodê nie istnia³a w momencie wprowadzenia przez
niego wyrobu do obrotu albo wada powsta³a póŸniej,
• nie wytworzy³ wyrobu w celu sprzeda¿y lub innej formie dystrybucji w celach
gospodarczych ani nie wytworzy³ lub nie rozpowszechnia³ wyrobu w zakresie
swej dzia³alnoœci zawodowej,
• wada wynika ze zgodnoœci cech wyrobu z przepisami o charakterze obligatoryjnym wydanym przez w³adze publiczne,
• stan wiedzy naukowej i technicznej w momencie wprowadzania wyrobu do
obrotu nie pozwala³ na wykrycie wad (ryzyko rozwoju).
W przypadku wytwórcy podzespo³u (komponentu) nie ponosi on odpowiedzialnoœci, je¿eli wyka¿e on, ¿e wada jest spowodowana wadliwym projektem wyrobu, w którym podzespó³ zosta³ zamontowany lub wynika z instrukcji otrzymanych od wytwórcy wyrobu finalnego.
&
Poszkodowana osoba, niezale¿nie od tego, czy jest nabywc¹ czy u¿ytkownikiem
wadliwego wyrobu, musi dochodziæ odszkodowania na drodze s¹dowej. Otrzyma ona rekompensatê tylko wtedy, kiedy udowodni, ¿e istotnie ponios³a szkodê,
wyrób by³ wadliwy i istnieje przyczynowy zwi¹zek miêdzy wad¹ a szkod¹.
Osoba poszkodowana nie musi udowadniaæ, ¿e producent dopuœci³ siê zaniedbania, poniewa¿ Dyrektywa opiera siê na odpowiedzialnoœci producenta bez wzglêdu na jego winê.
Dyrektywa nie narusza uprawnieñ poszkodowanego z tytu³u odpowiedzialnoœci
kontraktowej lub deliktowej lub systemu prawnego obowi¹zuj¹cego w momencie
og³oszenia Dyrektywy.
Terminy dotycz¹ przedawnienia roszczeñ oraz wygaœniêcia roszczeñ poszkodowanego. Do przedawnienia roszczeñ odszkodowawczych zagwarantowany jest termin
trzy letni, którego bieg rozpoczyna siê w dniu, w którym poszkodowany dowiedzia³
siê lub móg³ siê dowiedzieæ o wadzie, szkodzie i to¿samoœci producenta.
Dyrektywa nie narusza w tym zakresie regulacji prawnych pañstwa cz³onkowskich (art. 10).
Prawa poszkodowanego do roszczeñ odszkodowawczych wygasaj¹ po up³ywie
10 lat od daty wprowadzenia przez producenta wyrobu do obrotu, który wyrz¹dzi³
szkodê, chyba ¿e poszkodowany wszcz¹³ przed up³ywem tego terminu postêpowanie przeciwko producentowi (art. 11).
1.4. Europejskie zasady wprowadzania wyrobów do obrotu i stosowania
Swobodny przep³yw wyrobów powinien byæ zapewniony dla tych wyrobów, które spe³niaj¹ wymagania Dyrektyw Nowego Podejœcia. W przypadku kiedy wyrób
podlega pod kilka Dyrektyw Nowego Podejœcia to dopuszczenie wyrobu do obrotu i stosowania mo¿e dopiero nast¹piæ po stwierdzeniu zgodnoœci z ka¿d¹ z tych
Dyrektyw. Je¿eli wyrób spe³nia wymagania odpowiednich Dyrektyw to Pañstwa
Cz³onkowskie UE nie mog¹ zabroniæ, ograniczaæ lub utrudniaæ wprowadzenie
wyrobu do obrotu i stosowania. Jednak Pañstwa Cz³onkowskie mog¹ ustanowiæ
dodatkowe krajowe przepisy dotycz¹ce stosowania maj¹ce chroniæ u¿ytkuj¹cych
je pracowników lub inne wyroby.
Przyjmuje siê, ¿e wprowadzenie wyrobu do obrotu „na rynek” to dzia³anie w wyniku, którego wyrób jest po raz pierwszy udostêpniony na rynku UE z zamiarem
jego dystrybucji i stosowania. Po wyprodukowaniu wyrobu to udostêpnienie ma
miejsce wtedy, kiedy nast¹pi³a oferta do przekazania wyrobu z zamiarem jego
dystrybucji i/lub stosowania lub wyrób zosta³ przekazany. Za przekazanie uznaje
'
siê zarówno sytuacjê kiedy nast¹pi³o materialne przekazanie lub zosta³o przeniesione tylko prawo w³asnoœci. Do takich sytuacji mo¿emy zaliczyæ formy prawne
takie jak: sprzeda¿, po¿yczenia, wynajem, leasing, darowiznê.
Uwa¿a siê, ¿e wprowadzenie do obrotu na rynek nie nast¹pi³o gdy:
• producent przekaza³ wyrób swojemu przedstawicielowi w UE aby zapewni³ on
zgodnoϾ wyrobu z wymaganiami Dyrektyw,
• producent przekaza³ wyrób do dalszego przetwarzania np. do wbudowania w inny wyrób,
• producent wystawia produkt na targach handlowych z zaznaczeniem, ¿e nie
mo¿e on byæ wprowadzony do obrotu bez spe³nienia wymagañ Dyrektywy,
• wyrób znajduje siê w magazynie producenta i jednoczeœnie nie nast¹pi³o jego
udostêpnienie.
Przyjmuje siê, ¿e wprowadzenie wyrobu do stosowania nastêpuje w chwili pierwszego jego u¿ycia przez odbiorcê. Nadzór nad wyrobem tak wprowadzonym do
stosowania powinien byæ ograniczony do sytuacji:
• gdy wyroby s¹ u¿yte dopiero po z³o¿eniu lub zainstalowaniu,
• gdy warunki logistyczne (transport, sk³adowanie) maj¹ wp³yw na ich zgodnoœæ
z Dyrektywami,
• gdy wyroby s¹ u¿yte bez wprowadzenia do obrotu (produkcja na w³asny u¿ytek).
Wyroby importowane na rynek UE z krajów trzecich (tak¿e Polski) podlegaj¹
przepisom Rozporz¹dzenia 339/93/EEC, które dotyczy weryfikacji ich zgodnoœci
z wymaganiami bezpieczeñstwa. Weryfikacjê zgodnoœci z wymaganiami bezpieczeñstwa przeprowadzaj¹ organa celne, do obowi¹zku których nale¿y powiadomienie organów inspekcyjnych rynku w nastêpuj¹cych sytuacjach:
• je¿eli istnieje podejrzenie, ¿e wyrób stanowi powa¿ne zagro¿enie dla bezpieczeñstwa ludzi i œrodowiska,
• dokumenty towarzysz¹ce wyrobowi s¹ niekompletne,
• wyrób nie ma oznakowania wymaganego przepisami.
W tych sytuacjach organ inspekcyjny rozstrzyga o dopuszczeniu wyrobu do obrotu.
1.5. Obowi¹zki producenta wyrobów
W oparciu o ogólny model oceny zgodnoœci wyrobu zwi¹zany z Dyrektywami Nowego Podejœcia mo¿na sformu³owaæ nastêpuj¹ce obowi¹zki dla producenta wyrobu:
1. Okreœlenie Dyrektywy lub Dyrektyw maj¹cych zastosowanie do wyrobu.
2. Przeprowadzenie identyfikacji zagro¿eñ a nastêpnie dokonanie przegl¹du podstawowych wymagañ maj¹cych zastosowanie do wyrobu.
3. Zaprojektowanie i wyprodukowanie zgodnie z podstawowymi wymaganiami
zawartymi w Dyrektywie. Podczas projektowania producent powinien wykonaæ analizê ryzyka, zidentyfikowaæ zagro¿enia i podj¹æ dzia³ania do sprowadzenia tego ryzyka do poziomu mo¿liwego do przyjêcia.
4. Uruchomienie stosownego do Dyrektywy maj¹cej zastosowanie modelu oceny
zgodnoœci wyrobu z podstawowymi wymaganiami. Do tej oceny zgodnoœci
producent powinien zgromadziæ odpowiedni¹ dokumentacjê, w tym protokó³ z
badañ, dokumentacjê dla u¿ytkownika.
5. Wystawienie Deklaracji Zgodnoœci EC i oznakowanie wyrobu CE, je¿eli jest
to wymagane przez Dyrektywê.
6. Przechowywanie dokumentacji dowodowej wyrobu (potwierdzaj¹cej jego deklarowan¹ zgodnoœæ) do udostêpnienia na ka¿de ¿¹danie organizacji inspekcyjnych, przez 10 lat od zakoñczenia produkcji.
1.6. Ogólna charakterystyka wyrobów bran¿y AGD a europejskie podejœcie
do oceny zgodnoœci
Wyroby bran¿y AGD mo¿na klasyfikowaæ w ró¿ny sposób i tak np. wg Europejskiej Klasyfikacji Dzia³alnoœci (NACE) i Klasyfikacji Produktów wg Rodzajów Dzia³alnoœci (CPA), których odpowiednikiem jest Polska Klasyfikacja Wyrobów i Us³ug (PKWiU), s¹ one umieszczone w dziale maszyny
i urz¹dzenia pod pozycj¹ 29.7. Wyroby AGD podzielone zosta³y dalej na dwie
zasadnicze grupy wyrobów: Sprzêt Gospodarstwa Domowego Elektryczny
pozycja 29.71 oraz Sprzêt Gospodarstwa Domowego Nieelektryczny pozycja
29.72. W obu grupach wyrobów dokonany zosta³ szczegó³owy dalszy podzia³
na wyroby w uk³adzie zastosowania z jednoczesnym uwzglêdnieniem przy tym
równie¿ ich elementów sk³adowych. Taki drobiazgowy podzia³ wyrobów AGD
niezbyt dobrze sprzyja do tworzenia ogólnego klasyfikacyjnego spojrzenia na
wyroby pod k¹tem ich oceny zgodnoœci z europejskimi wymaganiami bezpieczeñstwa oraz œrodowiska pracy. Brak wyraŸnie w tym podziale np. du¿ej grupy wyrobów sprzêtu mechaniczno – elektrycznego. Z tego te¿ wzglêdu zostanie zaproponowana klasyfikacja wyrobów bardzo czêsto stosowana przy
tworzeniu rynkowych ekonomicznych ocen wyrobów AGD. W ramach tej klasyfikacji rynek zdominowany jest przez nastêpuj¹ce grupy wyrobów: wyroby
grzewcze, wyroby ch³odnicze, wyroby pralnicze. Poni¿ej w celu zobrazowania asortymentu wyrobów AGD, przedstawiono skrócon¹ klasyfikacjê opart¹
na omawianej wy¿ej zasadzie.
A. Wyroby elektryczne AGD
Ø Wyroby grzewcze
• wyroby do poœredniego gotowania (kuchnie, kuchenki, piekarniki, kuchnie
mikrofalowe, grza³ki),
• wyroby do bezpoœredniego gotowania (garnki elektryczne, imbryki elektryczne, czajniki elektryczne bezprzewodowe, kawiarki elektryczny, opiekacze),
• urz¹dzenia do suszenia (bielizny, naczyñ, r¹k, w³osów),
• urz¹dzenia do prasowania (¿elazka, prasowalnice, maglownice),
• urz¹dzenia do ogrzewania pomieszczeñ (piece elektryczne akumulacyjne,
ogrzewacze elektryczne nie akumulacyjne),
• urz¹dzenia do podgrzewania wody (ogrzewacze ciœnieniowe, ogrzewacze
przep³ywowe),
• czêœci/zespo³y wyrobów grzewczych w tym elementy automatyki grzewczej.
Ø wyroby ch³odnicze
• ch³odziarki,
• zamra¿arki,
• ch³odziarko-zamra¿arki,
• elementy automatyki ch³odniczej,
• czêœci/zespo³y wyrobów ch³odniczych.
Ø wyroby klimatyzacyjne
• ogrzewacze,
• wentylatory,
• nawil¿acze,
• czêœci/zespo³y wyrobów klimatyzacyjnych w tym elementy automatyki klimatyzacyjnej.
Ø czêœci/zespo³y elektryczne AGD
• silniki,
• transformatory,
• gniazda,
• wtyczki,
• sznury przy³¹czeniowe.
B. Wyroby mechaniczno – elektryczne (z silnikiem elektrycznym)
Ø wyroby do prania i suszenia
• pralki,
• suszarki.
Ø wyroby do sprz¹tania pomieszczeñ domowych
• odkurzacze,
• froterki.
Ø wyroby do zmechanizowanych prac kuchennych
• roboty kuchenne,
•
•
•
•
miksery,
maszynki do miêsa,
maszynki do krojenia,
zmywarki.
Ø wyroby ró¿ne
• kosiarki do trawy,
• wyroby do pielêgnacji cia³a.
C. Wyroby nieelektryczne (gazowe)
Ø wyroby grzewcze
• wyroby do gotowania i pieczenia (kuchnie, piekarniki, ro¿ny),
• wyroby do ogrzewania pomieszczeñ (piece grzewcze),
• wyroby do ogrzewania wody (termy, piece pojemnoœciowe, piece do c.o.),
• czêœci/zespo³y wyrobów nieelektrycznych w tym elementy automatyki.
Dla tak okreœlonego asortymentu wyrobów AGD warto siê zastanowiæ, w jakich
regulacjach prawnych bêd¹ postawione wymagania zwi¹zane z dopuszczeniem
tych wyrobów do obrotu i stosowania, a które bêd¹ nastêpnie stanowi³y odniesienie do prowadzenia oceny zgodnoœci.
Z uwagi na ryzyko wyst¹pienia zagro¿eñ, które nale¿y braæ pod uwagê przy
projektowaniu produktu, do wyrobów AGD mog¹ mieæ zastosowanie jak wspomniano wczeœniej nastêpuj¹ce Dyrektywy Nowego Podejœcia: LVD 73/23/EEC,
EMC 89/336/EEC, MD 98/37/EC, GAD 90/396/EEC, PED 97/23/EC, RAD 96/57/EC.
Do wybranych grup wyrobów elektrycznych oraz elektryczno-mechanicznych AGD
ma zastosowanie Dyrektywa 92/75/EEC dotycz¹ca kwalifikacji wyrobów do okreœlonych grup efektywnoœci energetycznej oraz stosowania etykiet zawieraj¹cych
istotne informacje charakteryzuj¹ce wyrób w szczególnoœci dane dotycz¹ce zu¿ywanych mediów energetycznych ( elektrycznoœæ, woda) oraz oddzia³ywanie wyrobu na œrodowisko (ha³as).Dyrektywa przedstawiona ma charakter ramowy i w
oparciu o ni¹ powsta³y dalsze Dyrektywy odnosz¹ce siê do konkretnej ju¿ grupy
wyrobów a mianowicie:
• Dyrektywa 94/2/EC – do wyrobów ch³odniczych,
• Dyrektywa 95/12/EC – do pralek bêbnowych,
• Dyrektywa 95/13EC – do suszarek bêbnowych,
• Dyrektywa 96/60/EC – do pralko-suszarek,
• Dyrektywa 97/17/EC – do zmywarek do naczyñ.
Inn¹ grupê regulacji prawnych stanowi¹ przepisy zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska pracy oraz œrodowiska naturalnego. Do nich mo¿na zaliczyæ Dyrektywy Sta!
rego Podejœcia odnosz¹ce siê do grup wyrobu lub wyrobu w zakresie ha³asu
a mianowicie:
• Dyrektywa 84/594/EEC dotyczy ha³asu emitowanego przez zmechanizowany
sprzêt domowy,
• Dyrektywa 84/538/EEC dotycz¹ca ha³asu emitowanego do œrodowiska przez
kosiarki do trawy.
Istotn¹ regulacj¹ prawn¹ w zakresie ochrony warstwy ozonowej przed szkodliwymi
substancjami chemicznymi pochodz¹cymi miêdzy innymi od wytwarzanych, u¿ytkowanych, wycofanych z eksploatacji wyrobów stanowi Rozporz¹dzenie Rady 3093/
94/EEC uaktualnione ostatnio przez Rozporz¹dzenie Rady 2037/2000/EC.
Dokonany tu przegl¹d europejskich regulacji prawnych dotycz¹cy wyrobów AGD
stanowi punkt wyjœcia do przeprowadzenia wyboru tych regulacji, które bêd¹
siê ju¿ odnosi³y do konkretnie nas interesuj¹cego wyrobu oraz bêd¹ stanowi³y
odniesienie do prowadzonej w dalszej kolejnoœci oceny zgodnoœci. Czêsto mo¿e
zdarzyæ siê tak, ¿e w zale¿noœci od badanego wyrobu bêdzie mia³a zastosowanie jedna regulacja lub kilka regulacji prawnych. I tak wyroby AGD nieelektryczne gazowe podlegaj¹ pod Dyrektywê GAD. Sposób przeprowadzania wyboru regulacji prawnych maj¹cych zastosowanie do wyrobu wynika z analizy
zapisów tych regulacji i przeznaczenia wyrobu. W nielicznych przypadkach
wyrobów, kiedy ma zastosowanie kilka regulacji prawnych, mo¿na mieæ w¹tpliwoœci co do ich w³aœciwego przyporz¹dkowania. Tak na przyk³ad jest dla pralek
bêbnowych, gdzie niektóre organizacje europejskie prowadz¹ce ocenê zgodnoœci, wyró¿niaj¹ po analizie przypadki wy³¹czenia spod Dyrektywy MD, w zale¿noœci od zastosowanej pojemnoœci bêbna pralki. Generalnie trzeba stwierdziæ, ¿e je¿eli wyrób podlega pod kilka regulacji prawnych to ocenê zgodnoœci
trzeba przeprowadziæ z ka¿dym z przepisów chyba, ¿e s¹ tam zawarte wyraŸne
zapisy, który przepis nale¿y tylko uwzglêdniæ.
Przyk³adowo do wyrobów elektrycznych AGD zasilanych napiêciem wy¿szym
ni¿ bezpieczne bêdzie mia³a zastosowanie na pewno Dyrektywa LVD w wielu
przypadkach równie¿ Dyrektywa EMC a ponadto w zale¿noœci od wyrobu: Dyrektywa MD, Dyrektywa PED b¹dŸ Dyrektywa RAD.
Do wyrobów elektro-mechanicznych typu, np. kosiarka do trawy ma zastosowanie:
• Dyrektywa LVD,
• Dyrektywa EMC,
• Dyrektywa MD,
• Dyrektywa 84/538/EEC.
"
1.7. Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem wyrobów bran¿y AGD
1.7.1.
Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem wyrobów wg Dyrektywy LVD (73/23/EEC)
Dyrektywa LVD
Dyrektywa ma zastosowanie do sprzêtu elektrycznego przeznaczonego do stosowania przy napiêciu z zakresów miêdzy 50V i 1000V pr¹du przemiennego oraz
miêdzy 75V i 1500V pr¹du sta³ego z wy³¹czeniem sprzêtu i zjawisk opisanych
w za³¹czniku 2 do Dyrektywy.
a) Warunki ogólne
• sprzêt elektryczny powinien byæ oznakowany podstawowymi cechami, których znajomoœæ i przestrzeganie s¹ warunkiem bezpiecznego u¿ytkowania i stosowania tego sprzêtu lub, jeœli to nie jest mo¿liwe, cechy te powinny byæ podane w dokumentacji towarzysz¹cej,
• nazwa producenta, znak firmowy lub znak towarowy powinny zostaæ umieszczone bezpoœrednio na sprzêcie elektrycznym lub w przypadku braku takiej
mo¿liwoœci, na opakowaniu,
• sprzêt elektryczny ³¹cznie z jego czêœciami sk³adowymi, powinien byæ wykonany
w taki sposób, aby zapewnia³ bezpieczny i prawid³owy monta¿ i przy³¹czenie,
• sprzêt elektryczny powinien byæ zaprojektowany i wyprodukowany w sposób
zapewniaj¹cy jego zgodnoœæ z zasadami ochrony przed wszelkimi zagro¿eniami, podanymi w punktach b) i c) niniejszych wymagañ, pod warunkiem, ¿e
sprzêt ten jest u¿ytkowany w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i jest odpowiednio utrzymywany.
b) Ochrona przed zagro¿eniami stwarzanymi przez sprzêt elektryczny
Zgodnie z punktem a) niniejszych wymagañ, powinny zostaæ przewidziane œrodki
techniczne w celu zapewnienia aby:
• osoby oraz zwierzêta domowe by³y odpowiednio chronione przed niebezpieczeñstwem urazu fizycznego lub inn¹ krzywd¹ mog¹c¹ powstaæ w wyniku dotyku bezpoœredniego lub poœredniego,
• nie powsta³y temperatury, ³uki lub promieniowanie mog¹ce spowodowaæ niebezpieczeñstwo,
• ssoby, zwierzêta oraz inne mienie by³y odpowiednio chronione przed niebezpieczeñstwem o charakterze nieelektrycznym, które jak wynika z doœwiadczenia, mo¿e byæ spowodowane przez sprzêt elektryczny,
• izolacja urz¹dzenia powinna byæ odpowiednia do przewidywanych warunków
pracy.
#
c) Ochrona przed zagro¿eniami mog¹cymi powstaæ wskutek oddzia³ywania czynników zewnêtrznych na sprzêt elektryczny
Zgodnie z punktem a) niniejszych wymagañ, powinny zostaæ przewidziane œrodki
techniczne w celu zapewnienia, aby:
• sprzêt elektryczny spe³nia³ przewidywane wymagania mechaniczne tak, by osoby fizyczne, zwierzêta domowe oraz mienie nie by³y nara¿one na niebezpieczeñstwo,
• sprzêt elektryczny by³ odporny na wp³ywy niemechaniczne w przewidywanych
warunkach otoczenia w taki sposób, ¿eby osoby, zwierzêta domowe oraz mienie nie by³y nara¿one na niebezpieczeñstwo,
• sprzêt elektryczny nie narazi³ osób, zwierz¹t domowych oraz mienia na niebezpieczeñstwo zwi¹zane z daj¹cymi siê przewidzieæ warunkami przeci¹¿enia.
Dla Dyrektywy LVD obowi¹zuje modu³ A oceny zgodnoœci pozwalaj¹cy producentowi wyrobu przeprowadziæ ocenê zgodnoœci we w³asnym zakresie w oparciu
o odpowiednio przygotowan¹ dokumentacjê. Ocena zgodnoœci mo¿e obejmowaæ
zarówno fazê projektowania jak i produkcji wyrobu.
Po przeprowadzeniu oceny zgodnoœci producent wystawia Deklaracjê Zgodnoœci
EC, która powinna zawieraæ nastêpuj¹ce dane:
• nazwê i adres producenta lub jego upowa¿nionego przedstawiciela ustanowionego w UE,
• identyfikacjê i opis wyrobu,
• odniesienie siê do Dyrektywy i norm zharmonizowanych lub innych specyfikacji technicznych,
• dwie ostatnie cyfry roku, w którym wyrób znakowano CE,
• dane personalne osoby upowa¿nionej do z³o¿enia podpisu w imieniu dostawcy.
Omówienie znakowania zgodnoœci na wyrobie powinno sk³adaæ siê z liter CE wg
wzoru z za³¹cznika III Dyrektywy.
Znakowanie CE wyrobu, które przeprowadza producent powinno byæ dokonywane na wyrobie, a je¿eli jest to niemo¿liwe na opakowaniu b¹dŸ w instrukcji lub
gwarancji. Minimalna wysokoœæ znaku nie powinna byæ mniejsza ni¿ 5 mm. Zabronione jest umieszczanie oznaczeñ, które mog³y byæ mylnie interpretowane.
$
Modele oceny zgodnoœci z Dyrektyw¹ LVD oraz zharmonizowane wymagania
techniczne
Implementacjê ogólnego modelu oceny zgodnoœci metod¹ „krok po kroku” do Dyrektywy LVD z uwzglêdnieniem wyrobów bran¿y AGD, przedstawiono szczegó³owo poni¿ej (w nawiasach podano powo³ania na odpowiednie zapisy Dyrektywy).
Krok (1)
(1a) – okreœlenie pozycji prawnej dostawcy wyrobu w ³añcuchu dostawców wyrobu na rynek; sprawdzenie czy dyrektywa ma zastosowanie do badanego wyrobu
(art. 1),
(1b) – sprawdzenie czy wyrób jest na liœcie wyrobów wy³¹czonych spod Dyrektywy (za³¹cznik II, art. 12).
Krok (2) – przegl¹d zasadniczych wymagañ dotycz¹cych wyrobu oraz zagro¿eñ
zwi¹zanych z jego stosowaniem (za³¹cznik I). Powstaje wykaz wymagañ bezpieczeñstwa i zagro¿eñ powodowanych przez wyrób.
Krok (3) – przegl¹d dokumentów normatywnych zwi¹zanych z wyrobem (normy
zharmonizowane EN (art. 5), normy i przepisy IEC (art. 6), normy krajowe (art. 7).
Krok (4) – decyzja co do wyboru sposobu wykazania zgodnoœci (pe³ne zastosowanie norm zharmonizowanych, czêœciowe zastosowanie norm uznanych przez
Komisjê, zastosowanie wymagañ podstawowych).
Zasady tworzenia wykazu dokumentów odniesienia do oceny bezpieczeñstwa
wyrobu s¹ w kolejnoœci nastêpuj¹ce:
• je¿eli istnieje norma wyrobu na bezpieczeñstwo to ona jest podstawowym dokumentem,
• je¿eli istnieje norma wyrobu, która zawiera tylko wybrane wymagania na bezpieczeñstwo, to uzupe³niaj¹cych wymagañ nale¿y szukaæ w normie ogólnej
bezpieczeñstwa na grupê wyrobów,
• je¿eli istnieje norma wyrobu, która nie porusza aspektów bezpieczeñstwa, to
wymagania powinny byæ okreœlone w oparciu o normê ogóln¹ bezpieczeñstwa
obejmuj¹c¹ swoim zakresem ten wyrób.
Za racjonalny dalszy sposób postêpowania nale¿y uznaæ rozwiniêcie w³aœciwych
dla wyrobu norm odniesienia do postaci programu sprawdzeñ zwanego Specyfikacj¹ Techniczn¹ Bezpieczeñstwa.
%
Najbardziej ekonomicznym wariantem wykazania zgodnoœci jest zastosowanie
norm zharmonizowanych.
Przyk³ady norm zharmonizowanych z Dyrektyw¹ LVD dla wyrobów bran¿y AGD
podano ni¿ej:
Normy zharmonizowane „Bezpieczeñstwo elektryczne przyrz¹dów do u¿ytku
domowego i podobnego”
• EN 60335-1:1994 +A1:1996 + A11:1995 +A12:1996 + A13:1998 +A14:1998
+ A15:2000 Wymagania ogólne,
• EN 60335-2-2:1995+A1:1998 + A2:2000 Wymagania szczegó³owe dla odkurzaczy i przyrz¹dów czyszcz¹cych zasysaj¹cych wodê,
• EN 60335-2-3:1998+A1:1999+ A2:2000 Wymagania szczegó³owe dla ¿elazek
elektrycznych,
• EN 60335-2-4:1995 +A1:1997 + A2:2000 Wymagania szczegó³owe dla wirówek do bielizny,
• EN 60335-2-5:1995 +A1:1999 + A2:2000 + A11:1997 Wymagania szczegó³owe dla zmywarek do naczyñ,
• EN 60335-2-6:1999 Wymagania szczegó³owe na kuchnie, p³yty kuchenne, piekarniki,
• EN 60335-2-7:1997+A1:1998 Wymagania szczegó³owe dla pralek,
• EN 60335-2-8:1995 Wymagania szczegó³owe na elektryczne golarki i maszynki
do strzy¿enia w³osów,
• EN 60335-2-9:1995+A1:1995+A2:2000+A11:2000 Wymagania szczegó³owe
dla opiekaczy, prodi¿y i podobnych przyrz¹dów,
• EN 60335-2-10:1995 Wymagania szczegó³owe dla froterek,
• EN 60335-2-11:1995+A1:1998 Wymagania szczegó³owe dla suszarek bêbnowych,
• EN 60335-2-12:1995 Wymagania szczegó³owe dla tac grzejnych,
• EN 60335-2-13:1995 +A2:1998 Wymagania szczegó³owe dla frytkownic i patelni,
• EN 60335-2-14:1996+A1:1998+A2:2000+A17:1998 Wymagania szczegó³owe
dla maszyn kuchennych,
• EN 60335-2-15:1996+A1:1999+A2:2000 Wymagania szczegó³owe dla naczyñ
do ogrzewania cieczy i potraw,
• EN 60335-2-16:1996 Wymagania szczegó³owe dla m³ynków podzlewozmywakowych,
• EN 60335-2-17:1999 Wymagania szczegó³owe dla kocy, poduszek i podobnych giêtkich przyrz¹dów grzejnych,
• EN 60335-2-20:1989 Wymagania szczegó³owe dla szczoteczek do zêbów zasilanych bateriami oraz wymienne baterie i ich ³adowanie,
• EN 60335-2-21:1999 + A1:2000 Wymagania szczegó³owe dla akumulacyjnych
ogrzewaczy wody,
&
• EN 60335-2-23:1996 Wymagania szczegó³owe dla przyrz¹dów do pielêgnacji
w³osów i skóry,
• EN 60335-2-24:2000 Wymagania szczegó³owe dla ch³odziarek, zamra¿arek
i wytwornic lodu,
• EN 60335-2-25:2000+A1:2000 Wymagania szczegó³owe dla kuchenek mikrofalowych,
• EN 60335-2-26:1996 Wymagania szczegó³owe dla zegarów,
• EN 60335-2-27:1997+A11:1997+A1:2000 Wymagania szczegó³owe dla przyrz¹dów do naœwietlania skóry promieniami podczerwonymi i nadfioletowymi.
• EN 60335-2-28:1996 Wymagania szczegó³owe dla maszyn do szycia,
• EN 60335-2-29:1996+A11:1997 Wymagania szczegó³owe dla ³adowarek ogniw,
• EN 60335-2-30:1997+A1:2000 Wymagania szczegó³owe dla ogrzewaczy pomieszczeñ,
• EN 60335-2-31:1997+A1:1999 Wymagania szczegó³owe dla okapów nadkuchennych,
• EN 60335-2-32:1995+A1:2000 Wymagania szczegó³owe urz¹dzeñ do masa¿u,
• EN 60335-2-40:1997+A1:2000 Wymagania szczegó³owe dla elektrycznych
pomp ciep³a, klimatyzatorów i osuszaczy powietrza,
• EN 60335-2-44:1997 Wymagania szczegó³owe dla prasownic,
• EN 60335-2-45:1996 Wymagania szczegó³owe dla przenoœnych narzêdzi grzejnych i podobnych przyrz¹dów,
• EN 60335-2-53:1997 Wymagania szczegó³owe dla urz¹dzeñ grzewczych stosowanych w saunach,
• EN 60335-2-54:1997+A1:1999+A11:1998 Wymagania szczegó³owe dla urz¹dzeñ czyszcz¹cych ogólnego przeznaczenia,
• EN 60335-2-61:1996+A1:2000 Wymagania szczegó³owe dla akumulacyjnych
ogrzewaczy pomieszczeñ,
• EN 60335-2-65:1995 Wymagania szczegó³owe dla urz¹dzeñ do oczyszczania
powietrza,
• EN 60335-2-73:1996 Wymagania szczegó³owe dla grza³ek do instalowania,
• EN 60335-2-80:1997 Wymagania szczegó³owe dla wentylatorów,
• EN 60335-2-81:1997 Wymagania szczegó³owe dla urz¹dzeñ do ogrzewania
stóp i mat grzejnych,
• EN 60335-2-88:1997 Wymagania szczegó³owe dla nawil¿aczy stosowanych
w systemach grzejnych, wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych,
• EN 60335-2-98:1997 Wymagania szczegó³owe dla nawil¿aczy.
Normy zharmonizowane „Regulatory elektryczne do urz¹dzeñ u¿ytku domowego i podobnego”
• EN 60730-1:1995 +A1:1997 + A2:1998 + A11:1996 + A12:1996 +A13:1998
+ A14:1998 + A15:1998 + A16:1999 + A17:2000 Wymagania ogólne,
'
• EN 60730-2-1:1997 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce regulatorów elektrycznych do elektrycznych urz¹dzeñ domowych,
• EN 60730-2-2:1997+A1:1997 + A2:1997 + A11:1995 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce zabezpieczeñ termicznych silników,
• EN 60730-2-3:1992+A1:1998 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce zabezpieczeñ cieplnych stateczników do œwietlówek,
• EN 60730-2-4:1993 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce zabezpieczeñ cieplnych silników sprê¿arek budowy hermetycznej lub pó³hermetycznej,
• EN 60730-2-5:1995+A1:1996+A2:1998 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce
systemów automatyki elektrycznych opiekaczy,
• EN 60730-2-6:1995+A1:1997+A2:1998 Wymagania szczegó³owe dla regulatorów ciœnienia w³¹czaj¹c wymagania mechaniczne,
• EN 60730-2-7:1991+A12:1993+A1:1997+A11:1994 Wymagania szczegó³owe
dotycz¹ce regulatorów zegarowych,
• EN 60730-2-8:1995+A1:1997 +A2:1997 Wymagania szczegó³owe dla regulatorów poziomu wody,
• EN 60730-2-9:1995 +A1:1995+A2:1997+A11:1997+A2:1998 Wymagania
szczegó³owe dotycz¹ce regulatorów temperatury,
• EN 60730-2-10:1995 +A1:1996 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce styczników do rozruchu silników,
• EN 60730-2-11:1993+A1:1997+A2:1998 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce
regulatorów energii,
• EN 60730-2-12:1993 +A1:1997 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce zamków
do drzwi,
• EN 60730-2-13:1998 + A1:1998, + A2:2002 Wymagania szczegó³owe dla czujnikowych regulatorów wilgotnoœci,
• EN 60730-2-14:1997+A1:2001 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce si³owników elektrycznych,
• EN 60730-2-15:1995+A1:1998 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce regulatorów elektrycznych poziomu typu p³ywakowego lub elektrodowego stosowanych w podgrzewaczach wody,
• EN 60730-2-16:1997+A1:1997 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce automatycznych regulatorów poziomu wody typu p³ywakowego do sprzêtu AGD,
• EN 60730-3-18:1999 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce regulatorów czujnikowych przep³ywu wody i powietrza.
Krok (5) – sporz¹dzenie dokumentacji wyrobu wg za³¹cznik IV p. 3.
Krok (6) – obejmuje ocenê zgodnoœci zawartych w dokumentacji wyrobu
rozwi¹zañ bezpieczeñstwa z wymaganiami dokumentów normatywnych odniesienia.
!
Ocenê zgodnoœci przeprowadza dostawca wyrobu wg modu³u A (wewnêtrzna
kontrola). Procedura oceny zgodnoœci obejmuje:
• sprawdzenie kompletnoœci dokumentacji,
• poprawnoœæ u¿ytych norm,
• ocenê metod eliminacji zagro¿eñ,
• sprawdzenie wykonania wyrobu z dokumentacj¹,
• ocenê wyników badañ na podstawie raportu z badañ,
• ³¹czn¹ ocenê zgodnoœci.
Krok (7) – obejmuje sporz¹dzenie Deklaracji Zgodnoœci EC, która powinna
zawieraæ nastêpuj¹ce dane wg za³¹cznika III p. B:
• nazwê i adres dostawcy,
• identyfikacjê i opis wyrobu,
• odniesienie do dyrektywy i norm zharmonizowanych lub innych specyfikacji,
• dwie ostatnie cyfry roku znakowania CE wyrobu,
• dane personalne osoby upowa¿nionej przez dostawcê do z³o¿enia podpisu.
Krok (8) – obejmuje znakowanie wyrobu CE (wg wzoru umieszczonego w za³¹czniku III A). Znakowanie powinno byæ wykonane na wyrobie, a je¿eli to nie
jest mo¿liwe na opakowaniu b¹dŸ instrukcji lub gwarancji.
1.7.2.
Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem wyrobów wg Dyrektywy MD (98/37/EC)
Dyrektywa MD
Dyrektywa ma zastosowanie do nastêpuj¹cych wyrobów – maszyn (art. 1 p. 2),
okreœlanych jako:
• zestaw po³¹czonych ze sob¹ czêœci lub elementów sk³adowych, z których przynajmniej jedna wykonuje ruch wraz z odpowiednimi si³ownikami, obwodami
sterowanymi, obwodami mocy itd. po³¹czonymi w ca³oœæ w celu konkretnego
zastosowania, w szczególnoœci do przetwarzania, obróbki, przemieszczania lub
pakowania materia³ów,
• zestaw maszyn, które w celu osi¹gniêcia efektu koñcowego zosta³y zestawione
i s¹ sterowane w taki sposób aby dzia³a³y jako jedna ca³oœæ,
• wymienne wyposa¿enie wprowadzone na rynek, wbudowywane w maszyny i zmieniaj¹ce funkcje maszyny o ile nie stanowi ono czêœci zamiennej lub narzêdzia,
• urz¹dzenie ochronne stanowi¹ce element maszyny do wype³niania podczas
eksploatacji funkcji ochronnych przed zagro¿eniami bezpieczeñstwa i zdrowia
osób nara¿onych na dzia³anie maszyny,
• instalacje z³o¿one z maszyn (preambu³a 11), takie jak zrobotyzowane b¹dŸ zautomatyzowane systemy wytwarzania.
!
Podstawowe wymagania bezpieczeñstwa maszyn s¹ zawarte w za³¹czniku I do
Dyrektywy. Poni¿ej wymienione zostan¹ g³ówne zagadnienia poruszane w podstawowych wymaganiach, które trzeba uwzglêdniæ przy projektowaniu maszyn,
a mianowicie:
• uwagi ogólne w tym zasady bezpieczeñstwa kompleksowego,
• materia³y stosowane do konstrukcji maszyn,
• oœwietlenie,
• urz¹dzenia u³atwiaj¹ce manipulowanie,
• sterowanie,
• ochrona przed zagro¿eniami mechanicznymi,
• wymagania na os³ony i konstrukcje ochronne,
• ochronna przed innymi zagro¿eniami, w tym elektrycznymi, temperatur¹, po¿arem, wybuchem, ha³asem, drganiami, promieniowaniem, py³ami, gazami, ryzykiem uwiêzienia, poœlizgniêciem, upadkiem,
• konserwacja,
• wskaŸniki w tym: ostrze¿enia przed zagro¿eniami, oznakowania, instrukcja obs³ugi.
Nastêpne punkty za³¹cznika I Dyrektywy dotycz¹ nastêpuj¹cych podstawowych
wymagañ:
• wybranych rodzajów maszyn, a mianowicie maszyn stosowanych w przemyœle spo¿ywczym, maszyn trzymanych w rêku i/lub prowadzonych rêk¹, maszyn do obróbki drewna i materia³ów o w³asnoœciach podobnych,
• ochrony zdrowia i bezpieczeñstwa przed zagro¿eniami powodowanymi przez
przemieszczanie siê maszyn,
• ochrony zdrowia i bezpieczeñstwa przed zagro¿eniami zwi¹zanymi z podnoszeniem,
• maszyn przeznaczonych do pracy pod ziemi¹,
• ochrony zdrowia i bezpieczeñstwa przed zagro¿eniami wynikaj¹cymi z podnoszenia i przenoszenia osób.
Dla Dyrektywy MD obowi¹zuj¹ nastêpuj¹ce modele oceny zgodnoœci:
• Modu³ A (wewnêtrzna ocena wyrobu i kontroli produkcji)
• Modu³ A+ (wewnêtrzna ocena wyrobu i kontroli produkcji). Dostawca gromadzi dokumentacjê do oceny wyrobu i dyspozycji organizacji kontrolnych. Dokumentacja ta umo¿liwia ustalenie zgodnoœci wyrobu z wymaganiami, w wyniku
czego dostawca wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC i znakuje wyrób CE. Ponadto ca³a dokumentacja przekazywana jest do przechowania w kompetentnej jednostce notyfikowanej, która wystawia potwierdzenie przyjêcia powy¿szej dokumentacji.
• Model B + C (badanie typu + zgodnoœæ)
!
• Model B- + C Dostawca przedstawia dokumentacjê i kieruje wniosek do jednostki notyfikowanej o sprawdzenie jej poprawnoœci pod k¹tem zastosowanych
norm innych dokumentów normatywnych odniesienia. Jednostka notyfikowana
wystawia stosowny Certyfikat Zgodnoœci. Nastêpnie dostawca wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC wyrobu i znakuje wyrób CE.
Jak ju¿ wspomniano wy¿ej, w zale¿noœci od stosowanego modelu oceny zgodnoœci, w Dyrektywie MD maj¹ miejsce nastêpuj¹ce formy wyra¿ania zgodnoœci:
• Certyfikat Badania Typu EC (wystawia jednostka notyfikowana),
• Certyfikat Zgodnoœci zastosowanych do wyrobu norm i innych dokumentów
normatywnych (wystawia jednostka notyfikowana),
• Deklaracja Zgodnoœci EC (wystawia producent).
Istniej¹ trzy formy Deklaracji Zgodnoœci:
• Deklaracja Zgodnoœci EC do maszyn,
• Deklaracja Zgodnoœci EC wymienionego wyposa¿enia wbudowywanego do
maszyn,
• Deklaracja Zgodnoœci EC do urz¹dzeñ ochronnych.
Ogólnie Deklaracja Zgodnoœci EC powinna zwieraæ nastêpuj¹ce dane:
• nazwê i adres upowa¿nionego przedstawiciela,
• identyfikacjê i opis maszyny,
• podstawowe wymagania spe³niane przez maszynê maj¹ce odniesienie do norm
zharmonizowanych lub norm krajowych lub Specyfikacji Technicznych Bezpieczeñstwa,
• nazwê jednostki notyfikowanej (o ile uczestniczy³a w postêpowaniu),
• dane personalne osoby upowa¿nionej do sk³adania podpisu w imieniu dostawcy.
Znakowanie zgodnoœci na wyrobie powinno byæ wykonane przez producenta
przez naniesienie liter CE wg wzoru zawartego w za³¹czniku III Dyrektywy.
Oznakowanie CE powinno byæ umieszczone na maszynie w miejscu widocznym i w sposób wyraŸny. Urz¹dzenia ochronne oraz urz¹dzenia do wbudowania nie podlegaj¹ znakowaniu. Gdy wyrób podlega tak¿e pod inne Dyrektywy to oznakowanie CE powinno potwierdzaæ zgodnoœæ równie¿ z tymi
Dyrektywami.
Modele oceny zgodnoœci wyrobu z Dyrektyw¹ MD oraz zharmonizowane
wymagania techniczne
Implementacjê ogólnego modelu oceny zgodnoœci wyrobu metod¹ „krok po kroku”
do Dyrektywy MD z uwzglêdnieniem wyrobów bran¿y AGD przedstawiono poni¿ej:
!!
Krok (1)
(1a) – dostawca okreœla swoj¹ prawn¹ pozycjê w ³añcuchu uczestników dostawy
na rynek. Dalej nastêpuje sprawdzenie czy do wyrobu ma zastosowanie Dyrektywa (art. 1 p. 2),
(1b) – sprawdzenie czy wyrób jest na liœcie wyrobów wy³¹czonych spod Dyrektywy (art. 1 p. 3; wy³¹czenie 21 urz¹dzeñ),
(1c) – sprawdzenie czy wyrób jest na liœcie wyrobów z za³¹czniku IV. Za³¹cznik
IV zawiera maszyny i urz¹dzenia ochronne dla oceny zgodnoœci, których wymagany jest udzia³ jednostki notyfikowanej. Na liœcie maszyn znajduje siê 17 wyrobów a na liœcie urz¹dzeñ ochronnych znajduje siê 5 wyrobów. Wyroby, których
nie ma w za³¹czniku IV, podlegaj¹ wewnêtrznej ocenie zgodnoœci dostawcy w oparciu o model oparty na module A.
Krok (2) – niezale¿nie od tego czy ocena zgodnoœci wymaga udzia³u jednostki
notyfikowanej czy nie, dostawca dokonuje przegl¹du podstawowych wymagañ
zasadniczych zawartych w za³¹czniku I. Podstawowe wymagania dotycz¹ ró¿nych
zagadnieñ bezpieczeñstwa takich jak zagro¿enia i ochrona przed nimi b¹dŸ ró¿nych wybranych rodzajów maszyn. W wyniku przegl¹du powstaje wykaz wymagañ bezpieczeñstwa i zagro¿eñ z tym zwi¹zanych.
Krok (3) – dostawca dokonuje przegl¹du dokumentów normatywnych odniesienia dotycz¹cych wyrobu. Ma do wyboru: pe³ne stosowanie norm zharmonizowanych, czêœciowe zastosowanie norm zharmonizowanych lub innych norm oraz
zastosowanie zasadniczych wymagañ.
Krok (4) – dostawca podejmuje decyzjê na podstawie jakich dokumentów normatywnych bêdzie wykonywa³ zgodnoœæ wyrobu.
Ogólnie normy zwi¹zane z bezpieczeñstwem maszyn mo¿na podzieliæ wg EN
291-1 na nastêpuj¹ce typy:
typ A – normy podstawowe obejmuj¹ce ogólne zasady bezpieczeñstwa maszyn
typ B1, B2 – normy obejmuj¹ce wybrane aspekty bezpieczeñstwa (B1) oraz urz¹dzenia ochronne (B2).
typ C – normy produktu zawieraj¹ce szczegó³owe wymagania bezpieczeñstwa na
okreœlony wyrób.
Przy tworzeniu wykazu dokumentów odniesienia do oceny zgodnoœci bezpieczeñstwa nale¿y stosowaæ nastêpuj¹ce zasady:
• normy typu C, je¿eli istniej¹ maj¹ najwy¿szy priorytet i z nimi nale¿y potwierdzaæ zgodnoœæ. Mog¹ one dla uzupe³nienia przywo³ywaæ normy typu B1, B2
oraz A,
• normy typu B2 mog¹ stanowiæ podstawê oceny zgodnoœci,
!"
• je¿eli nie ma norm typu C lub norm typu B1, B2, to nale¿y braæ pod uwagê
normy typu A.
Najkorzystniejszym wariantem wykazania zgodnoœci s¹ normy zharmonizowane.
Przyk³ady wybranych norm zharmonizowanych z Dyrektyw¹ MD podano poni¿ej:
Normy typu C:
• EN 453:2000 Maszyny do przetwarzania ¿ywnoœci. Miksery do ciasta. Wymagania z zakresu bezpieczeñstwa i higieny,
• EN 454:2000 Maszyny do przetwarzania ¿ywnoœci. Miksery obiegowe. Wymagania z zakresu bezpieczeñstwa i higieny,
• EN 836:1997 Sprzêt ogrodniczy. Kosiarki silnikowe. Wymagania dotycz¹ce
bezpieczeñstwa + A1:1997.
Normy typu B1:
• PN-EN 60204-1:1997 Bezpieczeñstwo maszyn. Elektryczne wyposa¿enie maszyn cz. 1.
Wymagania ogólne
Normy typu A:
• EN 292-1:1991Maszyny. Bezpieczeñstwo. Pojêcia podstawowe, ogólne zasady projektowania. Arkusz 1: Podstawowa terminologia, metodologia,
• EN 292-2:1991+A1:1995 Maszyny. Bezpieczeñstwo. Pojêcia podstawowe,
ogólne zasady projektowania. Arkusz 2: Zasady i wymagania techniczne,
• EN 1050:1996 Maszyny. Bezpieczeñstwo. Zasady oceny ryzyka,
• EN 60335-1:1994+A1:1996+A11:1995+A12:1996+A13:1998+A14:1998+A15:2000
Bezpieczeñstwo elektryczne przyrz¹dów do u¿ytku domowego i podobnego.
Wymagania ogólne.
W wyniku dalszej pracy dostawca tworzy pe³ny wykaz norm b¹dŸ wymagañ maj¹cych zastosowanie do wyrobu. Dla u³atwienia sobie pracy, choæ Dyrektywa tego
nie precyzuje, dostawca mo¿e rozwin¹æ ten wykaz norm lub wymagañ do postaci
sprawdzeñ zawieraj¹cych z jednej strony wymagania a z drugiej strony metody
badawcze, czyli stworzyæ tzw. Specyfikacjê Techniczn¹ Bezpieczeñstwa, która
bêdzie podstaw¹ do wykazania zgodnoœci.
Krok (5) – dostawca przygotowuje dokumentacjê do oceny zgodnoœci. Je¿eli wyrób
jest umieszczony w za³¹czniku IV a ponadto zastosowano do niego komplet norm
zharmonizowanych dostawca na podstawie (art. 8 p.2(c)) przygotowuje dokumentacjê wg za³¹cznika VI, która powinna zawieraæ miêdzy innymi wybrane
!#
rysunki konstrukcyjne, wyniki badañ, ocenê ryzyka wynikaj¹c¹ z istniej¹cych zagro¿eñ, wykaz norm zharmonizowanych odniesienia, instrukcjê obs³ugi opis kontroli produkcji.
Krok (6) – przeprowadzana jest ocena zgodnoœci wed³ug zmodyfikowanego modu³u A+ lub modelu B + C. Dostawca ma mo¿liwoœæ nastêpuj¹cego wyboru – po
przeprowadzeniu w³asnej oceny zgodnoœci przekazuje wy¿ej omówion¹ dokumentacjê do przechowania jednostce notyfikowanej lub przekazuje dokumentacjê jednostce notyfikowanej do sprawdzenia poprawnoœci zastosowanych norm b¹dŸ przekazuje dokumentacjê i wyrób jednostce notyfikowanej do badania typu. W dwóch
ostatnich przypadkach jednostka notyfikowana powinna wystawiæ odpowiednio
Certyfikat Zgodnoœci dokumentacji lub Certyfikat Badania Typu EC wyrobu.
Dla wyrobów nie wymienionych w za³¹czniku IV oceny zgodnoœci przeprowadza
dostawca. Wczeœniej w kroku (5) przygotowuje dokumentacjê wg za³¹cznika V
o zakres jest zbli¿onym do zakresu przedstawionego wy¿ej dla za³¹cznika VI. Ocena zgodnoœci bêdzie polega³a na sprawdzeniu wymaganej w za³¹cznika V dokumentacji a mianowicie: jej kompletnoœci, poprawnoœci u¿ycia norm, oceny ryzyka,
zastosowanych œrodków kontroli produkcji. Ponadto sprawdzane jest spe³nienie wymagañ zawartych w Specyfikacji Technicznej Bezpieczeñstwa w oparciu o wyniki badañ oraz sprawdzana jest zgodnoœæ wykonania wyrobu z dokumentacj¹.
Krok (7) – niezale¿nie od tego jak¹ œcie¿k¹ by³o przeprowadzone postêpowanie
zgodnoœci, dostawca wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC dla wyrobu w której
zaœwiadcza, ¿e wyrób spe³nia zasadnicze wymagania Dyrektywy. Istniej¹ trzy formy Deklaracji Zgodnoœci EC:
• do maszyn wg za³¹cznika II A;
• do maszyn wbudowanych wg za³¹cznika II B;
• do urz¹dzeñ ochronnych wg za³¹cznika II C.
Deklaracja Zgodnoœci EC powinna zawieraæ nastêpuj¹ce dane: nazwê i adres
upowa¿nionego przedstawiciela, opis maszyny, wszystkie wymagania zasadnicze
spe³niane przez maszynê, nazwê jednostki notyfikowanej (o ile uczestniczy³a w postêpowaniu), odniesienie do norm zharmonizowanych lub norm krajowych, lub
Specyfikacji Technicznej Bezpieczeñstwa, a tak¿e dane personalne osoby upowa¿nionej do sk³adania podpisu w imieniu dostawcy.
Dyrektywa daje dostawcy swobodê co do formy Deklaracji Zgodnoœci EC,
w szczególnoœci mo¿e ona przyj¹æ postaæ podan¹ w normie EN 45014 z uwzglêdnieniem wszystkich danych opisanych powy¿ej. W wyrobach poddawanych badaniom typu przez jednostkê notyfikowan¹ dostawca wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC z badanym typem wyrobu.
!$
Krok (8) – obejmuje znakowanie wyrobu CE przez dostawcê wg wzoru umieszczonego w dyrektywie za³¹cznik III. Oznakowanie CE powinno byæ umieszczone
na maszynie w sposób widoczny wyraŸny (art. 10 p. 2). Urz¹dzenia ochronne
umieszczamy na rynku oraz urz¹dzenia do wbudowania nie podlegaj¹ znakowaniu. Gdy wyrób podlega tak¿e pod inne Dyrektywy to oznakowanie CE powinno
potwierdzaæ zgodnoœæ równie¿ z tymi Dyrektywami.
1.7.3.
Zarz¹dzanie Kompatybilnoœci¹ Elektromagnetyczn¹ wyrobu wg
Dyrektywy EMC (89/336/EEC)
Dyrektywa EMC
Dyrektywa dotyczy wyrobów, które mog¹ powodowaæ zak³ócenia elektromagnetyczne lub na dzia³anie których mog¹ mieæ wp³yw takie zak³ócenia. Wyroby powinny byæ tak zbudowane aby:
• emitowane przez nie zak³ócenia elektromagnetyczne nie przekracza³y poziomu, który pozwala urz¹dzeniom radionadawczym i telekomunikacyjnym oraz innym na pracê zgodn¹ z ich przeznaczeniem,
• mia³y poziom w³asnej odpornoœci na zak³ócenia elektromagnetyczne wystarczaj¹cy do pracy zgodnej z ich przeznaczeniem.
Najwy¿szy poziom zak³óceñ elektromagnetycznych emitowanych przez te wyroby powinien byæ tak ustalony, aby zak³ócenia te nie oddzia³ywa³y szkodliwie
miêdzy innymi na takie wyroby jak: domowe odbiorniki RTV, urz¹dzenia AGD,
urz¹dzenia komputerowe, urz¹dzenia medyczne, urz¹dzenia i sieci telekomunikacyjne.
Dla Dyrektywy EMC obowi¹zuj¹ trzy modu³y lub modele oceny zgodnoœci: A,
A+, B+C.
Modu³ A pozwala przeprowadziæ producentowi ocenê zgodnoœci we w³asnym
zakresie o ile do oceny zgodnoœci wyrobu stosowa³ normy zharmonizowane z
Dyrektyw¹. W przypadku stosowania innych norm ni¿ zharmonizowane przewidziany jest modu³ A+, który wymaga od producenta przekazania wyrobu i dokumentacji do badañ w³aœciwej jednostce kompetentnej. Jednostka ta sporz¹dza raport z badañ, dokonuje oceny wyrobu i wystawia Certyfikat Zgodnoœæ.
Po przeprowadzeniu oceny zgodnoœci w przypadku modu³u A oraz uzyskania
Certyfikat Zgodnoœci w przypadku modu³u A+ producent wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC.
!%
W przypadku modelu B + C, co ma miejsce dla urz¹dzeñ radionadawczych,
producent przekazuje wyrób jednostce notyfikowanej i po uzyskaniu Certyfikatu Badania Typu EC przeprowadza ocenê wyrobów produkowanych na zgodnoœæ z uzyskanym Certyfikatem Badania Typu i wystawia stosown¹ Deklaracjê Zgodnoœci.
Deklaracja Zgodnoœci EC wystawiana przez producenta dla wszystkich tu prezentowanych modeli powinna zawieraæ:
• opis urz¹dzenia,
• powo³anie na dokumentacjê stosowan¹ do oceny zgodnoœci,
• powo³anie na certyfikat badañ typu EC o ile ma to zastosowanie,
• dane osób upowa¿nionych do sk³adania podpisu.
Omawiane znakowanie zgodnoœci CE na wyrobie powinno siê sk³adaæ z liter CE
wg wzoru z za³¹cznika I Dyrektywy i przeprowadza je producent. Znak zgodnoœci
CE na wyrobie potwierdza jego zgodnoœæ z Dyrektyw¹ EMC.
Modele oceny kompatybilnoœci elektromagnetycznej wyrobów z Dyrektyw¹
EMC oraz zharmonizowane wymagania techniczne
Implementacjê ogólnego modelu oceny zgodnoœci metod¹ „krok po kroku” do
Dyrektywy EMC z uwzglêdnieniem wyrobów bran¿y AGD, przedstawiono szczegó³owo poni¿ej. Z uwagi na ogólnoœæ wielu zapisów w Dyrektywie w wielu przypadkach nale¿y korzystaæ z komentarzy zawartych w Przewodniku (P) do zastosowañ Dyrektywy (w nawiasach podano powo³ania na odpowiednie punkty
Dyrektywy i Przewodnika).
Krok (1)
(1a) – okreœlenie prawnej pozycji dostawcy w ³añcuchu dostawców wyrobów na
rynek. Sprawdzenie czy wyrób zawiera elementy elektroniczne/elektryczne, które
mog¹ mieæ zwi¹zek z EMC (art. 1 p. 1),
(1b) – sprawdzenie czy wyrób podlega pod kryteria praktycznie (p. 5.4 P) a mianowicie:
• wyrób ma tak¹ naturê, ¿e jego poziom emisji jest du¿o ni¿szy od poziomu
okreœlonego w normach,
• wyrób ma tak¹ naturê, ¿e kiedy jest u¿ywany zgodnie z instrukcj¹, to jak doœwiadczenie wskazuje jest odporny na zak³ócenia,
Je¿eli nie podlega, nastêpuje (1c).
(1c) – sprawdzenie czy wyrób jest wy³¹czony na podstawie (art. 2 p. (2,3)) oraz
(p. 5.5.1 P, p. 5.5.2 P ) w zwi¹zku z podleganiem pod inne dyrektywy.
(1d) – sprawdzenie czy wyrób jest urz¹dzeniem biernym.
!&
(1f) – sprawdzenie czy wyrób jest na liœcie 12 urz¹dzeñ podstawowych podlegaj¹cych Dyrektywie (za³¹cznik III).
(1g) – kwalifikacja wyrobu do jednej z grup: element, wyrób koñcowy, system,
instalacja.
(1h) – sprawdzenie czy wyrób przeznaczony jest do obrotu, czy do wbudowania
(wystarcza wówczas instrukcja monta¿u).
Krok (2) – przegl¹d zasadniczych wymagañ. Ka¿dy wyrób wprowadzony do obrotu powinien spe³niaæ wymagania (art. 4):
• wytwarzaæ zak³ócenia pozwalaj¹ce na pracê innych wyrobów zgodnie z przeznaczeniem,
• posiadaæ odpornoœæ na zak³ócenia pozwalaj¹c¹ na jego pracê zgodnie z przeznaczeniem.
Wymagañ szczegó³owych nale¿y szukaæ w normach zharmonizowanych krajowych (art. 7.1).
Krok (3) – przegl¹d norm w zakresie EMC wyrobu.
Krok (4) – decyzja co do wyboru sposobu wykazania zgodnoœci (pe³ne zastosowanie norm zharmonizowanych, czêœciowe zastosowanie norm zharmonizowanych, zastosowanie norm krajowych).
Zasady tworzenia dokumentów normatywnych odniesienia do oceny zgodnoœci
EMC wyrobu s¹ w kolejnoœci nastêpuj¹ce:
• je¿eli istnieje norma wyrobu zawieraj¹c¹ EMC to ona jest podstawowym
dokumentem,
• je¿eli nie ma normy wyrobu a s¹ normy na grupê wyrobów w zakresie EMC to
te normy s¹ dokumentami odniesienia,
• je¿eli nie ma normy wyrobu lub normy na grupê wyrobów w zakresie EMC to
trzeba siêgn¹æ do norm ogólnych EMC,
Ponadto istnieje jeszcze jedna grupa norm EMC, któr¹ nale¿y braæ pod uwagê,
zwana podstawow¹, poniewa¿ zawiera ona metodykê badañ dla ró¿nych rodzajów zak³óceñ w zakresie emisji i odpornoœci.
Najkorzystniejszym sposobem wykazania zgodnoœci dla dostawcy s¹ normy zharmonizowane.
!'
Przyk³ady norm zharmonizowanych z Dyrektyw¹ EMC dla wyrobów bran¿y AGD
podano poni¿ej:
Odpornoœæ na zak³ócenia – Wymagania i metody badawcze
• EN 50081-1:1992 Kompatybilnoœæ Elektromagnetyczna. Wymagania ogólne
dotycz¹ce emisyjnoœci Cz. 1. Œrodowisko mieszkalne, handlowe i lekko uprzemys³owione. Odpornoœæ na zak³ócenia. Wymagania i metody badawcze.
• EN 50082-1:1997 Kompatybilnoœæ elektromagnetyczna. Wymagania ogólne
dotycz¹ce odpornoœci na zaburzenia. Œrodowisko mieszkalne, handlowe i lekko uprzemys³owione,
• EN* 61000-4-2:1995 EMC. Metody badañ i pomiarów. Badanie odpornoœci na
wy³adowania elektrostatyczne,
• EN*61000-4-4:1996 EMC. Metody badañ i pomiarów. Badanie odpornoœci na
seriê szybkich elektrycznych stanów przejœciowych,
• EN*61000-4-5:1995 EMC. Metody badañ i pomiarów. Odpornoœæ na udar napiêciowy,
• EN* 61000-4-6:1996 EMC. Metody badañ i pomiarów. Odpornoœæ na zaburzenia przewodzone indukowane przez pola o czêstotliwoœci radiowej,
• EN* 61000-4-11:1994 EMC. Metody badañ i pomiarów. Badanie odpornoœci
na zapady napiêcia, krótkie przerwy i zmiany napiêcia.
Emisja zaburzeñ – wymagania i metody badawcze
• EN 50081-1:1992 EMC. Wymagania ogólne dotycz¹ce emisyjnoœci. Œrodowisko mieszkalne, handlowe i lekko uprzemys³owione,
• EN 6100-3-2:1995 EMC. Dopuszczalne poziomy emisji harmonicznej pr¹du
+A1:1999; A2:1998 (fazowy pr¹d zasilaj¹cy odbiornik £ 16 A),
• EN 6100-3-3:1995 EMC. Dopuszczalne poziomy. Ograniczanie wahañ napiêæ·
i migotania œwiat³a powodowanego przez odbiorniki o pr¹dzie znamionowym
£x 16 A w sieciach zasilaj¹cych niskiego napiêcia,
• EN 55014-1:1993 EMC. Wymagania dotycz¹ce przyrz¹dów powszechnego
u¿ytku +A1:1997; A2:1999, narzêdzi elektrycznych i podobnych narzêdzi.
Emisja zaburzeñ elektromagnetycznych. Norma grupy wyrobów,
• EN 55014-2:1997 EMC. Wymagania dotycz¹ce przyrz¹dów powszechnego
u¿ytku, narzêdzi elektrycznych i podobnych narzêdzi. Emisja zaburzeñ elektromagnetycznych. Norma grupy wyrobów.
Inne normy zharmonizowane z Dyrektyw¹ EMC „Regulatory elektryczne do
urz¹dzeñ u¿ytku domowego i podobnego”
• EN 60730-1:1995 +A11:1996 +A17:2000 Wymagania ogólne,
• EN 60730-2-5:1995 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce systemów automatyki elektrycznych opiekaczy,
* normy niezharmonizowane
"
• EN 60730-2-6:1995 +A1:1997 Wymagania szczegó³owe dla regulatorów ciœnienia w³¹czaj¹c wymagania mechaniczne,
• EN 60730-2-7:1991+A1:1997 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce regulatorów zegarowych,
• EN 60730-2-8:1995 +A1:1997+A2:1997 Wymagania szczegó³owe dla regulatorów poziomu wody,
• EN 60730-2-9:1995+A1:1995+A2:1997+A11:1997 Wymagania szczegó³owe
dotycz¹ce regulatorów temperatury,
• EN 60730-2-11:1993 +A1:1997 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce regulatorów energii,
• EN 60730-2-13:1998 Wymagania szczegó³owe dla czujnikowych regulatorów
wilgotnoœci,
• EN 60730-2-14:1997 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce si³owników elektrycznych,
• EN 60730-2-18:1999 Wymagania szczegó³owe dotycz¹ce regulatorów czujnikowych przep³ywu wody i powietrza.
Na podstawie norm odniesienia dostawca mo¿e stworzyæ Specyfikacjê Techniczn¹
EMC wyrobu obejmuj¹c¹ wymagania i przyporz¹dkowanie im metody badawcze, a tak¿e stanowi¹c¹ program testów do wykazania zgodnoœci.
Krok (5)
(5a) – w przypadku pe³nego zastosowania przez dostawcê norm zharmonizowanych powinna byæ przygotowana dokumentacja do oceny EMC zawieraj¹ca miêdzy innymi: opis wyrobu, rysunki projektowe, schemat i rozmieszczenie elementów z opisem wyjaœniaj¹cym.
(5b) – dostawca przeprowadza badania EMC wyrobu a je¿eli nie ma do tego warunków zleca je kompetentnej jednostce. Raport z tych badañ stanowi element
dokumentacji.
Krok (6) – dostawca dokonuje oceny zgodnoœci wyrobu na podstawie zgromadzonej dokumentacji, realizuj¹c procedurê wg modu³u A.
Krok (7) – dostawca wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC, która zgodnie z za³¹cznikiem I p. 1 powinna zawieraæ: identyfikacjê wyrobu, powo³anie na dokumentacjê stosowan¹ do oceny zgodnoœci, dane osoby upowa¿nionej do sk³adania
podpisu i podpis.
Krok (8) – obejmuje znakowanie wyrobu CE przez dostawcê wg wzoru zamieszczonego w za³¹czniku I p. 2; oznakowanie CE potwierdza zgodnoœæ wyrobu z Dyrektyw¹ EMC.
"
W przypadku kiedy dostawca stosuje do wyrobu normy czêœciowo zharmonizowane lub normy krajowe to w oparciu o (art. 10.2) powinien dokumentacjê oraz
wyrób przekazaæ do badañ i oceny jednostce w tym wzglêdzie kompetentnej, realizuj¹c w ten sposób procedurê wg modu³u A+.
Jednostka ta w kroku (5b) sporz¹dza raport z badañ a nastêpnie w kroku (6) dokonuje oceny i wystawia Certyfikat Zgodnoœci. Na tej podstawie dostawca wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC i znakuje wyrób CE.
1.7.4.
Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem wyrobów wg Dyrektywy GAD
(90/396/EEC)
Dyrektywa GAD
Dyrektywa ma zastosowanie do nastêpuj¹cych urz¹dzeñ gazowych „spalaj¹cych
paliwa gazowe”:
• przeznaczonych do gotowania, ogrzewania, ch³odzenia, prania, zmywania, wytwarzania gor¹cej wody,
• armatury s³u¿¹cej do celów zabezpieczaj¹cych, kontrolnych, regulacyjnych i jednoczeœnie wprowadzanych do obrotu handlowego z przeznaczeniem do wbudowania lub po³¹czenia z urz¹dzeniami gazowymi.
Podstawowe wymagania obejmuj¹ nastêpuj¹ce grupy zagadnieñ:
a) Warunki ogólne:
• urz¹dzenia gazowe powinny byæ tak zaprojektowane i produkowane, aby przy
u¿ytkowaniu zgodnym z przeznaczeniem nie stanowi³y zagro¿enia dla ludzi,
zwierz¹t domowych i mienia.
• urz¹dzenia gazowe wprowadzane do obrotu powinny posiadaæ stosowne napisy ostrzegawcze, instrukcje dla instalatora oraz instrukcjê obs³ugi dla u¿ytkownika.
b) Materia³y
Materia³y powinny byæ odpowiednie do przewidywanego dla nich przeznaczenia
i powinny byæ odporne na dzia³anie warunków technicznych, chemicznych i termicznych.
c) Projekt i konstrukcja
Urz¹dzenia gazowe przy stosowaniu zgodnym z przeznaczeniem powinny zapewniaæ miêdzy innymi:
• gazoszczelnoœæ, p³ynnoœæ zapalenia, poprawnoœæ spalania, racjonalne zu¿ywanie energii, brak zagro¿eñ w przypadku u¿ywania pr¹du elektrycznego.
"
• brak zagro¿eñ w przypadku awarii urz¹dzeñ zabezpieczaj¹cych, kontrolnych
czy regulacyjnych,
• bezpieczn¹ temperaturê czêœci zewnêtrznych urz¹dzenia.
Dla Dyrektywy maj¹ zastosowanie nastêpuj¹ce modu³y lub zestawy modu³ów
(modele) oceny zgodnoœci przedstawione poni¿ej.
W przypadku produkcji jednostkowej lub ma³oseryjnej ma zastosowanie modu³
G w ramach, którego jednostka notyfikowana dokonuje weryfikacji jednostkowej
wyrobu na podstawie udostêpnionej dokumentacji technicznej oraz badañ wyrobu i wystawia Certyfikat Zgodnoœci z wymaganiami Dyrektywy. Nastêpnie producent na tej podstawie wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC.
W przypadku produkcji seryjnej urz¹dzeñ oraz armatury obowi¹zuj¹ do wyboru przez
producenta nastêpuj¹ce modele oceny zgodnoœci: B + C; B + D; B + E; B + F.
W modelu B + C jednostka notyfikowana przeprowadza badanie typu wyrobu i wystawia Certyfikat Badania typu EC a nastêpnie prowadzi wyrywkow¹ kontrolê wyrobu u producenta. Producent wystawia Deklaracje Zgodnoœci EC, w której zaœwiadcza zgodnoœci wyrobu z typem (opisanym
w Certyfikacie Badania Typu EC) oraz z podstawowymi wymaganiami
Dyrektywy.
W modelu B + D jednostka notyfikowana przeprowadza badanie typu wyrobu
i wystawia Certyfikat Badania Typu EC oraz ocenia i nadzoruje system jakoœci
produkcji wyrobu, który powinien zapewniaæ utrzymanie zgodnoœci wyrobu z typem opisanym w Certyfikacie. Producent wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC
z typem oraz podstawowymi wymaganiami Dyrektywy.
W modelu B + E jednostka notyfikowana przeprowadza badanie typu wyrobu
i wystawia Certyfikat Badania Typu EC oraz ocenia i nadzoruje system kontroli koñcowej wyrobu u producenta. Producent wystawia Deklaracjê Zgodnoœci
EC wyrobu z typem oraz podstawowymi wymaganiami Dyrektywy.
W modelu B + F jednostka notyfikowana przeprowadza badanie typu wyrobu
i wystawia Certyfikat Badania Typu EC oraz dokonuje u producenta sprawdzenia ka¿dego wyrobu lub sprawdzeñ statystycznych wyrobu i poœwiadcza zgodnoœæ z zatwierdzonym typem. Jednostka notyfikowana wystawia do ka¿dego wyrobu lub partii wyrobów Œwiadectwo Zgodnoœci z typem oraz podstawowymi
wymaganiami Dyrektywy.
Do produkcji jednostkowej lub ma³oseryjnej wyrobu stosowany jest model oceny
zgodnoœci polegaj¹cy na weryfikacji jednostkowej EC wyrobu. W modelu tym producent dostarcza do jednostki notyfikowanej dokumentacje projektow¹ wyrobu.
"!
Po pozytywnej ocenie jednostka notyfikowana wystawia Certyfikat Zgodnoœci z
podstawowymi wymaganiami Dyrektywy i znakuje wyrób CE.
Dyrektywa urz¹dzenia gazowe nie wyznacza ¿adnej szczególnej formy Certyfikatu Zgodnoœci, Œwiadectwa Zgodnoœci b¹dŸ Deklaracji Zgodnoœci EC, z czego nale¿y s¹dziæ, ¿e mo¿e to byæ forma podana w normie EN 50014.
Oznakowanie zgodnoœci na wyrobie lub tabliczce znamionowej powinno siê sk³adaæ z liter CE wg wzoru z za³¹cznika III Dyrektywy.
Znakowanie CE przeprowadzone przez producenta lub jednostkê notyfikowan¹
na wyrobie powinno zapewniaæ dobr¹ widocznoœæ i trwa³oœæ oznakowania oraz
posiadaæ ostatnie dwie cyfry roku, w którym znak zosta³ naniesiony i numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej oceniaj¹cej wyrób. W przypadku armatury
urz¹dzeñ gazowych nie stosuje siê znakowania CE.
Modele oceny zgodnoœci z Dyrektyw¹ GAD oraz zharmonizowane wymagania
techniczne
Implementacjê ogólnego modelu oceny zgodnoœci metod¹ „krok po kroku” do Dyrektywy GAD z uwzglêdnieniem bran¿y AGD, przedstawiono szczegó³owo poni¿ej.
Krok (1)
(1a) – okreœlenie pozycji prawnej dostawcy wyrobu w ³añcuchu dostawców wyrobu na rynek sprawdzenie czy dyrektywa ma zastosowanie do badanego wyrobu
(art.1).
(1b) – sprawdzenie czy wyrób jest w grupie wyrobów wy³¹czonych spod Dyrektywy (art.1).
Krok (2) – przegl¹d podstawowych wymagañ dotycz¹cych wyrobu oraz zagro¿eñ
zwi¹zanych z jego stosowaniem (za³¹cznik I). W wyniku przegl¹du powstaje wykaz wymagañ do spe³nienia oraz zagro¿eñ stwarzanych przez wyrób.
Krok (3) – przegl¹d dokumentów normatywnych zwi¹zanych z wyrobem w szczególnoœci norm zharmonizowanych (art.5).
Krok (4)
(4a) – Podjêcie decyzji dotycz¹cej wyboru dokumentów normatywnych odniesienia do oceny zgodnoœci. Najkorzystniejszym wyborem jest zastosowanie norm
zharmonizowanych z Dyrektyw¹.
""
Przyk³ady norm zharmonizowanych dla wyrobów zwi¹zanych z grup¹ produktów AGD przedstawiono poni¿ej:
• EN 26:1997+A1:2000 Gazowe grzejniki wody przep³ywowej do u¿ytku sanitarnego wyposa¿one w palniki atmosferyczne,
• EN 30-1-1:1998+A1:1999 Domowe kuchnie gazowe. Bezpieczeñstwo. Postanowienia ogólne,
• EN 30-1-2:1998 Domowe kuchnie gazowe. Urz¹dzenia posiadaj¹ce piekarniki
i/lub grill z wymuszon¹ konwekcj¹,
• EN 30-2-1:1998 Domowe kuchnie gazowe. Racjonalne wykorzystanie energii.
Postanowienia ogólne,
• EN 30-2-2:1999 Domowe kuchnie gazowe. Racjonalne wykorzystanie energii.
Urz¹dzenia posiadaj¹ce piekarnik i/lub grill z wymuszon¹ konwencj¹,
• EN 89:1999 +A2:2000 Gazowe grzejniki pojemnoœciowe wody do wytwarzania w domu gor¹cej wody,
• EN 125:1991 +A1:1996 Uk³ad nadzoru p³omienia do urz¹dzeñ gazowych,
• EN 126:1995 Wielofunkcyjny regulator do urz¹dzeñ gazowych,
• EN 161:1991 +A1:1999+ A2:1997 Automatyczny zawór odcinaj¹cy do spalanych gazów lub urz¹dzeñ gazowych,
• EN 203-1+A1:1995+A2:1999 Wyposa¿enie ogrzewaczy gazowych. Wymagania bezpieczeñstwa,
• EN 203-2:1995 Wyposa¿enie ogrzewaczy gazowych. Racjonalne u¿ytkowanie
energii,
• EN 257:1992 +A1:1996 Termostaty mechaniczne do urz¹dzeñ gazowych,
• EN 483:1999 Kot³y centralnego ogrzewania opalane gazem. Kot³y typu C o znamionowym obci¹¿eniu cieplnym do 70 W,
• EN 498:1997 Wymagania dotycz¹ce specjalizowanych urz¹dzeñ zasilanych
skroplonym gazem wêglowodorowym (LPG). Ro¿ny do u¿ytku na wolnym powietrzu,
• EN 625:1995 Kot³y gazowe centralnego ogrzewania. Szczególne wymagania
dotycz¹ce domowych kot³ów dwufunkcyjnych o obci¹¿eniu cieplnym do 70 kW,
• EN 676:1996 Automatyczne palniki nadmuchowe do paliw gazowych,
• EN 677:1998 Kot³y gazowe centralnego ogrzewania. Szczególne wymagania
dotycz¹ce kot³ów kondensacyjnych o obci¹¿eniu cieplnym do 70 kW,
• EN 732:1998 Wymagania dotycz¹ce specjalizowanych urz¹dzeñ zasilanych
skroplonym gazem wêglowodorowym (LPG). Ch³odziarki absorpcyjne,
• EN 778:1998 Domowe ogrzewacze gazowe z wymuszon¹ konwekcj¹ do ogrzewania wnêtrz o mocy cieplnej do 70 kW, bez wspomaganego doprowadzenia
powietrza do spalania i/lub odprowadzenia spalin,
• EN 1319:1998 Domowe ogrzewacze gazowe z wymuszon¹ konwekcj¹ do ogrzewania wnêtrz z palnikami nadmuchowymi o obci¹¿eniu cieplnym do 70 kW
+A2:1999,
"#
• EN 12067-1:1998 Urz¹dzenia steruj¹ce dop³ywem powietrza przeznaczone do
palników gazowych i odbiorników spalaj¹cych paliwa gazowe. Urz¹dzenia typu
pneumatycznego,
• EN 12078:1998 Regulatory punktu zerowego przeznaczone do palników gazowych i odbiorników spalaj¹cych paliwa gazowe,
• EN 12244-1:1998 Pralki z bezpoœrednim grzaniem gazowym o nominalnym
obci¹¿eniu cieplnym do 20 kW. Bezpieczeñstwo,
• EN 12244-2:1998 Pralki z bezpoœrednim grzaniem gazowym o nominalnym
obci¹¿eniu cieplnym do 20 kW. Racjonalne wykorzystanie energii.
(4b) – wybór przez producenta modelu oceny zgodnoœci (art.8).
Krok (5) – Przygotowanie przez producenta dokumentacji do oceny zgodnoœci
wyrobu wg wybranego modelu oceny zgodnoœci (za³¹cznik IV).
Krok (6) – Ocena zgodnoœci wg wybranego modelu z udzia³em wymaganych do
tej oceny stron (za³¹cznik II).
Krok (7) – wystawienie przez producenta Deklaracji Zgodnoœci CE lub przez
jednostkê notyfikowan¹ Œwiadectwa Zgodnoœci (za³¹cznik II).
Krok (8) – znakowanie wyrobu CE przez producenta lub jednostkê notyfikowan¹
(za³¹cznik III).
1.7.5.
Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem wyrobów wg Dyrektywy PED (97/23/EC)
Dyrektywa PED
Dyrektywa ma zastosowanie do urz¹dzeñ ciœnieniowych oraz osprzêtu ciœnieniowego, dla których maksymalne dopuszczalne ciœnienie przekracza 0,5 bara. Do
urz¹dzeñ ciœnieniowych zalicza siê:
• zbiorniki ciœnieniowe,
• instalacje rurowe,
• osprzêt zabezpieczaj¹cy,
• osprzêt ciœnieniowy.
Podstawowe wymagania dotycz¹ nastêpuj¹cych grup zagadnieñ.
a) Warunki ogólne
• urz¹dzenia ciœnieniowe powinno byæ tak zaprojektowane, aby po przekazaniu
ich do eksploatacji w warunkach przewidzianych instrukcjami producenta istnia³a pe³na gwarancja bezpieczeñstwa u¿ytkowania
• przy zapewnieniu bezpieczeñstwa u¿ytkowania nale¿y stosowaæ nastêpuj¹ce
zasady ograniczania ryzyka wystêpowania zagro¿eñ przez rozwi¹zania kon"$
strukcyjne, stosowanie urz¹dzeñ ochronnych, informowanie u¿ytkownika o istniej¹cych zagro¿eniach,
• przy zapewnieniu bezpieczeñstwa u¿ytkowania powinny byæ przewidziane sytuacje niew³aœciwego u¿ytkowania urz¹dzenia.
b) Projektowanie
• urz¹dzenia ciœnieniowe musz¹ byæ zaprojektowane z uwzglêdnieniem wszystkich elementów do zapewnienia bezpieczeñstwa u¿ytkowania,
• przy projektowaniu urz¹dzeñ ciœnieniowych nale¿y uwzglêdniæ miêdzy innymi nastêpuj¹ce elementy: wytrzyma³oœæ konstrukcji, przepisy dotycz¹ce bezpieczeñstwa pracy i obs³ugi, metody badañ, sposoby odwadniania i odpowietrzania, przepisy dotycz¹ce nape³niania i opró¿niania, korozjê, ochronê przed
przekroczeniem granicznych wartoœci ciœnienia, sprzêt zabezpieczaj¹cy.
c) Produkcja
• producent powinien zagwarantowaæ w³aœciwe wytwarzanie urz¹dzenia wg przyjêtego projektu przez zastosowanie odpowiednich rozwi¹zañ technicznych i procedur dzia³ania,
• producent powinien zapewniæ w³aœciw¹ kontrolê urz¹dzenia obejmuj¹c¹ ocenê zgodnoœci z wymaganiami Dyrektywy: kontrola koñcowa powinna obejmowaæ test odpornoœciowy a tak¿e kontrolê urz¹dzeñ zabezpieczaj¹cych,
• producent powinien oznakowaæ urz¹dzenie symbolem CE i umieœciæ wszystkie niezbêdne informacje na etykiecie urz¹dzenia,
• do urz¹dzeñ wprowadzanych do obrotu producent musi dostarczaæ instrukcjê
obs³ugi, która powinna zawieraæ informacje bezpiecznego u¿ytkowania
d) Materia³y
• materia³y przeznaczone do produkcji czêœci, na które dzia³a ciœnienie musz¹
posiadaæ odpowiednie w³aœciwoœci,
• producent musi okreœliæ w specyfikacji podstawowe charakterystyki materia³ów,
• producent musi zastosowaæ odpowiednie postêpowanie by wykorzystanie materia³ów by³o zgodne z wymaganymi specyfikacjami technicznymi.
e) Inne podstawowe wymagania uzupe³niaj¹ce dotycz¹:
• urz¹dzeñ ciœnieniowych ogrzewanych, specjalnych wymagañ jakoœciowych,
urz¹dzeñ ograniczaj¹cych ciœnienie w zbiornikach.
Do Dyrektywy Urz¹dzenia ciœnieniowe maj¹ zastosowanie nastêpuj¹ce modu³y
oceny zgodnoœci:
• Modu³ A ocena zgodnoœci dotyczy projektu, produkcji, badañ urz¹dzenia ciœnieniowego. Omówiony zosta³ w p. 1.2.
"%
• Modu³ A1 rozszerza ustalenia modu³u A o wyrywkowy nadzór nad kontrol¹
wyrobu gotowego przez jednostkê notyfikowan¹.
• Modu³ B omówiony zosta³ w p. 1.2.
• Modu³ B1 obejmuje badanie projektu EC urz¹dzenia przez jednostkê na podstawie odpowiedniej dokumentacji technicznej. Jednostka notyfikowana wystawia Certyfikat Badania Projektu EC stwierdzaj¹cy zgodnoœæ z podstawowymi wymaganiami Dyrektywy.
• Modu³ C1 obejmuje przeprowadzenie przez producenta oceny zgodnoœci urz¹dzenia na zgodnoœæ z typem opisanym w Certyfikacie Badania Typu CE. Jednostka
notyfikowana prowadzi wyrywkowy nadzór nad kontrol¹ wyrobu gotowego.
• Modu³ D omówiony zosta³ w p. 1.2.
• Modu³ D1 rozszerza ustalenia modu³u D o ocenê przez jednostkê notyfikowan¹ systemu zapewnienia jakoœci produkcji pod kontem gwarantowania przez
ten system zgodnoœci wyrobu z typem opisanym w Certyfikacie Badania
Typu EC.
omówiony zosta³ w p. 1.2.
• Modu³ E
• Modu³ E1 rozszerza ustalenia modu³u E o ocenê przez jednostkê notyfikowan¹ systemu zapewnienia jakoœci wyrobu pod k¹tem gwarantowania przez ten system zgodnoœci ka¿dego egzemplarza wyrobu z podstawowymi wymaganiami Dyrektywy.
• Modu³ F omówiony zosta³ w p. 1.2.
• Modu³ G omówiony zosta³ w p. 1.2.
• Modu³ H omówiony zosta³ w p. 1.2.
• Modu³ H1 rozszerza ustalenia modu³u H o badanie projektu i nadzór nad kontrol¹ koñcow¹ wyrobów przez jednostkê notyfikowan¹.
W Dyrektywie PED maj¹ zastosowanie nastêpuj¹ce modele oceny zgodnoœci budowane na opisach modu³owych: A; A1; D; E1; B1+D; B1 +F; B + E; B + C1;
B + D; B + F; G; H, H1.
"&
Po przeprowadzeniu oceny zgodnoœci wyrobu wg jednego z opisanych modeli
producent wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC, która powinna stosownie do u¿ytego modelu zawieraæ nastêpuj¹ce dane:
• nazwê i adres producenta lub jego upowa¿nionego przedstawiciela ustanowionego w UE,
• opis urz¹dzenia ciœnieniowego lub zespo³u,
• zastosowany model oceny zgodnoœci,
• nazwê i adres jednostki notyfikowanej oceniaj¹cej system zapewnienia jakoœci u producenta lub prowadz¹cej kontrolê, je¿eli mia³o to zastosowanie,
• wykorzystywane Certyfikaty Badania Typu EC, Certyfikaty Badania Projektu EC, je¿eli mia³o to zastosowanie,
• zastosowane normy zharmonizowane lub inne normy lub specyfikacje techniczne
• odniesienia do innych stosowanych Dyrektyw,
• dane personalne osoby upowa¿nionej do z³o¿enia podpisu w imieniu dostawcy.
Znakowanie zgodnoœci na wyrobie powinno siê sk³adaæ z liter CE wg wzoru z za³¹cznika VI Dyrektywy. Znakowania CE na wyrobie dokonuje producent.
Modele oceny zgodnoœci wyrobu z Dyrektyw¹ PED oraz zharmonizowane
wymagania techniczne
Implementacjê ogólnego modelu zgodnoœci metod¹ „krok po kroku” do Dyrektywy PED z uwzglêdnieniem wyrobów bran¿y AGD, przedstawiono poni¿ej.
Krok (1)
(1a) – okreœlenie pozycji prawnej dostawcy wyrobu w ³añcuchu dostawców wyrobów na rynek oraz poddostawców zespo³ów. Sprawdzenie czy Dyrektywa ma
zastosowanie do badanego wyrobu (art. 1. p. 1).
(1b) – sprawdzenie czy wyrób nie jest wy³¹czony spod Dyrektywy (art. 1. p. 3).
Krok (2) – przegl¹d podstawowych wymagañ dotycz¹cych wyrobu oraz zagro¿eñ
zwi¹zanych z jego stosowaniem (za³¹cznik I). Powstaje wykaz wymagañ bezpieczeñstwa i zagro¿eñ powodowanych przez wyrób.
Krok (3) – przegl¹d dokumentów normatywnych zwi¹zanych z wyrobem (normy
zharmonizowane lub inne normy maj¹ce zastosowanie) (art. 5).
Krok (4)
(4a) – podjêcie decyzji, co do wyboru dokumentów normatywnych maj¹cych
zastosowanie przy ocenie zgodnoœci (pe³ne lub czêœciowe zastosowanie norm
zharmonizowanych, inne normy lub specyfikacje techniczne). W przypadku,
"'
gdy nie zastosowano norm zharmonizowanych nale¿y stworzyæ specyfikacjê
techniczn¹ wyrobu i wykazaæ, ¿e zawiera ona wszystkie podstawowe wymagania Dyrektywy dla wyrobu. Najkorzystniej przyj¹æ zastosowanie norm zharmonizowanych, gdy¿ mamy wówczas mo¿liwoœæ skorzystania z zasady domniemanej zgodnoœci wyrobu z Dyrektyw¹ na podstawie zgodnoœci z tymi
normami.
Przyk³ady norm zharmonizowanych z Dyrektyw¹ maj¹cych zastosowanie
w produktach AGD przedstawiono poni¿ej:
• EN 1593:1999 Badania nieniszcz¹ce. Badania Szczelnoœci. Techniki emisji pêcherzyków,
• EN 1779:1999 Badania nieniszcz¹ce. Badania Szczelnoœci. Kryteria selekcji
metod i technik,
• EN 10028-1:2000 Wyroby p³askie ze stali na urz¹dzenia ciœnieniowe. Ogólne
wymagania,
• EN 100028-7:2000 Wyroby p³askie ze stali na urz¹dzenia ciœnieniowe. Stale
odporne na korozjê,
• EN 10222-1:1998 Odkuwki stalowe na urz¹dzenia ciœnieniowe. Ogólne wymagania dla otwartych odkuwek matrycowych,
• EN 10222-4:1998 Odkuwki stalowe na urz¹dzenia ciœnieniowe. Spawalne stale drobnoziarniste o podwy¿szonej granicy plastycznoœci,
• EN 13134:2000 Lutowanie twarde. Procedura zatwierdzenia.
(4b) – okreœlenie kategorii wyrobu na podstawie za³¹cznik II Dyrektywy. Po ustaleniu kategorii wybór modelu oceny zgodnoœci (art. 10).
Krok (5) – przygotowanie dokumentacji do oceny zgodnoœci wyrobu wg wybranego modelu oceny zgodnoœci (za³¹cznik III).
Krok (6) – ocena zgodnoœci wg wybranego modelu (za³¹cznik III) z udzia³em
przewidzianych dla tej oceny stron (producent, jednostka notyfikowana, inspektoraty notyfikowane).
Krok (7) – wystawienie przez producenta Deklaracji Zgodnoœci EC (za³¹cznik
VII).
Krok (8) – znakowanie wyrobu CE przez producenta (za³¹cznik VI).
#
1.7.6.
Zarz¹dzanie sprawnoœci¹ energetyczn¹ wyrobów wg Dyrektywy RAD
(96/57/EC)
Dyrektywa ma zastosowanie do urz¹dzeñ ch³odniczych tj. ch³odziarek, urz¹dzeñ
przechowalniczych i zamra¿arek do u¿ytku domowego oraz ich zestawów zasilanych z sieci energetycznej.
Ka¿de urz¹dzenie ch³odnicze wprowadzone do obrotu z uwagi na swoje rozwi¹zanie
konstrukcyjne i przeznaczenie zaliczane jest do okreœlonej kategorii. Dla ka¿dej kategorii urz¹dzenia oblicza siê maksymalne zu¿ycie energii elektrycznej na dobê na podstawie wzorów obliczeniowych przyporz¹dkowanych tym kategoriom, w których parametrem zmiennym jest tzw. pojemnoœæ równowa¿na urz¹dzenia ch³odniczego.
Urz¹dzenie ch³odnicze spe³nia podstawowe wymagania Dyrektywy, kiedy jego
dobowe zu¿ycie energii elektrycznej jest ni¿sze od zu¿ycia wyliczonego dla kategorii tego urz¹dzenia.
Dla Dyrektywy obowi¹zuje przeprowadzenie oceny zgodnoœci wg modu³u A.
Ocenê t¹ przeprowadza producent wyrobu. Nastêpnie producent wystawia Deklaracjê Zgodnoœci EC, która potwierdza zgodnoœæ wyrobu z podstawowymi wymaganiami Dyrektywy
Urz¹dzenie spe³niaj¹ce podstawowe wymagania Dyrektywy powinno byæ znakowane przez producenta literami CE.
Krok (1)
(1a) Sprawdzenie czy Dyrektywa ma zastosowanie do badanego wyrobu (art.1).
(1b) Sprawdzenie czy wyrób nie jest w grupie urz¹dzeñ wy³¹czonych spod Dyrektywy (art.1).
Krok (2) Przegl¹d podstawowych wymagañ wyrobu (art.2; za³¹cznik I).
Krok (3) Przegl¹d normy EN153.Wyznaczenie kategorii urz¹dzenia (za³¹cznik I).
Krok (4) Zastosowanie oceny zgodnoœci przez producenta wg modu³u A (za³¹cznik II).
Krok (5) Przygotowanie przez producenta dokumentacji technicznej wyrobu (za³¹cznik II).
Krok (6) Ocena zgodnoœci wyrobu przez producenta (za³¹cznik II).
Krok (7) Wystawienie przez producenta Deklaracji Zgodnoœci EC (za³¹cznik II).
Krok (8) Znakowanie wyrobu przez producenta literami CE (za³¹cznik III).
#
1.7.7.
Dyrektywa 92/75/EEC w sprawie etykietowania informacji
o wyrobach AGD
Dyrektywa 92/75/EEC dotyczy wskazywania poprzez etykietowanie podstawowych
informacji o wyrobie maj¹cych wp³yw na zu¿ycie energii i innych zasobów przez
wyroby AGD i wychodzi z za³o¿enia, ¿e informacja ta jest kluczow¹ si³¹ sprawcz¹
do funkcjonowaniu rynku wyrobów. Konieczne jest, zatem wprowadzenie etykiet
urz¹dzeñ AGD tego samego typu, które dostarcza³yby konsumentom standardowych
informacji dotycz¹cych kosztów eksploatacji tych urz¹dzeñ w zwi¹zku ze zu¿ywan¹ przez nie energi¹. Zu¿ycie energii powinno byæ mierzone zgodnie ze zharomonizowanymi normami i stosowanie tych norm powinno byæ nadzorowane.
Dyrektywa obejmuje nastêpuj¹ce wyroby AGD:
• lodówki, zamra¿arki i ich kombinacje,
• pralki, suszarki i ich kombinacje,
• zmywarki,
• kuchenki,
• grzejniki wody i zbiorniki ciep³ej wody,
• Ÿród³a œwiat³a,
• urz¹dzenia do klimatyzacji.
Producent wyrobów zobowi¹zany jest stworzyæ dokumentacje zawieraj¹c¹ opis
wyrobu i wyniki testów, której dane s¹ podstaw¹ do tworzenia etykiety i karty
wyrobu. Producent zobowi¹zany jest zaopatrzyæ sprzedaj¹cego wyroby w etykiety, które powinny byæ umieszczone w s¹siedztwie wyrobu; ponadto producent
dostarcza sprzedaj¹cemu karty wyrobu, które s¹ do³¹czone do instrukcji wyrobu.
Dyrektywa jest Dyrektyw¹ ramow¹ a szczegó³y dotycz¹ce etykiet i kart s¹ zawarte w Dyrektywach dotycz¹cych poszczególnych typów wyrobów AGD. I tak, do
wybranych wyrobów maj¹ zastosowanie nastêpuj¹ce Dyrektywy:
• pralki bêbnowe – Dyrektywa 95/12/EC,
• pralko-suszarki – Dyrektywa 96/60/EC,
• suszarki bêbnowe – Dyrektywa 95/13/EC,
• zmywarki – Dyrektywa 97/17/EC,
• lodówki; zamra¿arki – Dyrektywa 94/2/EC.
Przyk³adowo etykieta sporz¹dzone dla pralek bêbnowych powinna zawieraæ nastêpuj¹ce dane nazwê producenta, typ wyrobu, kategoriê wydajnoœci energetycznej (od A do G),zu¿ycie energii w cyklu, kategoriê wydajnoœci prania, kategoriê
wydajnoœci suszenia, max. szybkoœæ wirowania, pojemnoœæ komory, zu¿ycie wody
na cykl, ha³as podczas prania i wirowania. Omawiane Dyrektywy nie przewiduj¹
znakowania wyrobu CE.
#
1.8. Zarz¹dzanie ochron¹ œrodowiska pracy i œrodowiska naturalnego
odniesione do wybranych wyrobów AGD
Ha³as pochodz¹cy od wytwarzanych wyrobów zasta³ uznany jako zagro¿enie dla
cz³owieka znajduj¹cego siê w œrodowisku pracy oraz dla samego œrodowiska naturalnego. W celu zapobie¿enia temu zagro¿eniu do wyrobów AGD maj¹ zastosowanie dwie Dyrektywy Starego Podejœcia:
• 86/594/EEC dotycz¹ca ha³asu emitowanego przez zmechanizowany sprzêt domowy,
• 84/538/EEC dotycz¹ca poziomu ha³asu kosiarek do trawy.
Dyrektywa 86/594/EEC
Postanowienie Dyrektywy dotycz¹:
• zasad publikowania informacji dotycz¹cej ha³asu emitowanego przez wyroby
AGD,
• metod pomiarowych ha³asu,
• uk³adów monitorowania poziomu ha³asu emitowanego
Dyrektywa wymaga, aby informacja dotycz¹ca poziomu emitowanego ha³asu by³a
podana na etykiecie wyrobu przewidzianej Dyrektyw¹ 92/75/EEC. Jest to podstawowe wymaganie Dyrektywy.
Przy pomiarze ha³asu powinny byæ wykorzystane metody badawcze przewidziane
w normach zharmonizowanych a w przypadku ich braku w normach krajowych.
Dyrektywa okreœla stopieñ niepewnoœci pomiaru ha³asu emitowanego wyra¿ony
odchyleniem standardowym nie przekraczaj¹cym 2dB dla poziomu mocy akustycznej A. Wyrób spe³nia wymagania ha³asowe Dyrektywy o ile producent w informacji poœwiêconej wyrobowi podaje wartoœæ emitowanego ha³asu.
Dyrektywa 84/538/EEC
Dyrektywa dotyczy poziomu mocy akustycznej A ha³asu emitowanego do œrodowiska przez kosiarki do trawy oraz poziomu dŸwiêku A ha³asu przez kosiarki do
trawy na stanowisku pracy o szerokoœci koszenia przekraczaj¹cej 120 cm. Wymagania dotycz¹ce ha³asu kosiarek do trawy okreœlone s¹ w art.2 Dyrektywy. Poziom mocy akustycznej A kosiarek do trawy nie powinna przekraczaæ 96 dB/1pw
dla szerokoœci ciêcia trawy (L) £ 50cm,100 dB/1pw dla 50 cm<L<120 cm,
105 dB/1pw dla L>120cm.Wprzypadku kosiarek dla L>120cm poziom dŸwiêku
A w dB mierzony na stanowisku pracy nie powinien przekraczaæ 90dB. Metoda
pomiaru ha³asu kosiarek podana jest w za³¹czniku I do Dyrektywy.
Ocenê zgodnoœci wytwarzanego przez kosiarki ha³asu przeprowadza sam producent
i on wystawia Deklaracjê Zgodnoœci wg wzoru z za³¹cznika II do Dyrektywy.
#!
Deklaracja Zgodnoœci zawiera:
• z³o¿enie zapewnienia o zgodnoœci z wymaganiami Dyrektywy,
• opis identyfikacyjny wyrobu,
• gwarantowane parametry ha³asu,
• charakterystykê silnika kosiarek,
• podpis osoby upowa¿nionej.
Dyrektywa nie przewiduje znakowania CE kosiarek. Przed wprowadzeniem do
obrotu kosiarka powinna byæ wyposa¿ona w tabliczkê znamionow¹ zawieraj¹c¹
identyfikuj¹c¹ producenta, opis typu kosiarki, maksymalny poziom mocy akustycznej A wyra¿any w dB/pw dla L<120cm oraz poziom dŸwiêku A wyra¿any
w dB/pw dla L>120cm.
Rozporz¹dzenie Rady 3093/94/EEC
W celu ograniczenia emisji substancji zuba¿aj¹cych warstwê ozonow¹ przyjête
zosta³o Rozporz¹dzenie Rady 3093/94/EEC, które wprowadza kontrolê rynku
wymienionych substancji. Rozporz¹dzenie odnosi siê do sfery produkcji, importu, eksportu, dostaw, u¿ycia i wydobycia oraz dostarczania informacji o substancjach zuba¿aj¹cych warstwê ozonow¹.
Wœród substancji zuba¿aj¹cych warstwê ozonow¹ znajduj¹ siê substancje maj¹ce
zastosowanie jako czynnik ch³odz¹cy w wyrobach ch³odniczych AGD, do których mo¿na zaliczyæ substancje CFC (grupa I i II) oraz substancje HCFC (grupa
VIII). Zgodnie z postanowieniami Art. 5 Rozporz¹dzenia u¿ywanie tych substancji na terenie UE po 31.12.1995 r. w ch³odziarkach i zamra¿arkach domowych
jest zabronione. Ostatnio Rozporz¹dzenie Rady 3093/94/EEC zosta³o uzupe³nione przez Rozporz¹dzenie Rady 2037/2000/EC z 29.06.2000 r.
2.
Krajowe zasady dopuszczenia wyrobów AGD do obrotu
i stosowania
Krajowe zasady wprowadzania wyrobów do obrotu i stosowania podlegaj¹ w ostatnim czasie ewolucyjnym zmianom w zwi¹zku z postêpem przygotowañ Polski do
cz³onkostwa w UE. W latach 1999–2000 znowelizowane zosta³y przepisy krajowe, które z jednej strony ograniczy³y znacznie liczbê grup wyrobów podlegaj¹cych dopuszczeniu do obrotów w drodze obowi¹zkowej certyfikacji, a z drugiej
strony wprowadzi³y Deklaracjê Zgodnoœci jako formê zgodnoœci wyrobu z wymaganiami bezpieczeñstwa. Przepisy te bêd¹ obowi¹zywa³y przejœciowo do dnia
uzyskania przez Polskê cz³onkostwa UE tj. do momentu kiedy wejd¹ w ¿ycie nowe
prawne regulacje krajowe w pe³ni zgodne z regulacjami UE.
#"
2.1. Dopuszczenie wyrobów do obrotu i stosowania wg Ustawy o Badaniach
i Certyfikacji oraz wybranych przepisów wykonawczych
Znowelizowana w 1999 r. Ustawa o Badaniach i Certyfikacji (Dz. U. Nr 94/1993
poz. 96 z póŸniejszymi zmianami) ustanawia miêdzy innymi krajowe zasady wprowadzania wyrobów do obrotu i stosowania. Ustawa stawia sobie za cel likwidacjê
barier technicznych w handlu, zwiêkszenie konkurencyjnoœci wyrobów, u³atwienie krajowego i miêdzynarodowego obrotu towarowego. Ustawa bêdzie obowi¹zywa³a do dnia uzyskania przez Polskê cz³onkostwa w UE.
W zakresie zwi¹zanym z wprowadzaniem wyrobów do obrotu i stosowania Ustawa zawiera nastêpuj¹ce stwierdzenia:
• Ka¿dy wyrób wprowadzony w Polsce, jak i wyroby importowane do Polski po raz
pierwszy, które mog¹ stworzyæ zagro¿enie dla ¿ycia, zdrowia cz³owieka oraz œrodowiska, w zale¿noœci od stopnia tego zagro¿enia, podlegaj¹ obowi¹zkowi certyfikacji
na znak bezpieczeñstwa „B” lub wystawienia przez producenta wyrobu Deklaracji
Zgodnoœci. Certyfikat wyrobu na znak bezpieczeñstwa „B”, wystawiony przez
akredytowan¹ jednostkê certyfikuj¹c¹, potwierdza, ¿e dany wyrób, stosowany zgodnie z zasadami okreœlonymi przez producenta, nie stanowi zagro¿enia dla ¿ycia, zdrowia, mienia i œrodowiska. Deklaracja Zgodnoœci wystawiona przez producenta stanowi jego oœwiadczenie stwierdzaj¹ce na jego wy³¹czn¹ odpowiedzialnoœæ, ¿e proces
wytwórczy lub us³uga s¹ zgodne z wymaganiami Polskich Norm.
• Wyroby pochodz¹ce z UE s¹ dopuszczane do obrotu przez polskie akredytowane jednostki certyfikuj¹ce na podstawie weryfikacji przedstawionego Certyfikatu Zgodnoœci lub Deklaracji Zgodnoœci. Przepisy wykonawcze w tej
sprawie s¹ zawarte w Rozporz¹dzeniu Ministra Gospodarki z 13.01.2000 r. (Dz.
U. Nr 17 poz. 219).
• Deklaracja Zgodnoœci na wyrób wyprodukowany w Polsce i podlegaj¹cy obowi¹zkowi jej wystawienia podlega tak¿e weryfikacji przez polskie akredytowane
jednostki certyfikuj¹ce. Przepisy wykonawcze w tej sprawie s¹ zawarte w Rozporz¹dzeniu Ministra Gospodarki z 13.01.2000 r. (Dz. U. Nr 17 poz. 219).
• Podstaw¹ oceny zgodnoœci prowadzonej przez polskie akredytowane jednostki
certyfikuj¹ce s¹ Polskie Normy (w tym do obowi¹zkowego stosowania) oraz
w³aœciwe przepisy prawne
• Wyroby wykonywane jednostkowo na indywidualne zamówienie u¿ytkownika
s¹ dopuszczone do stosowania po spe³nieniu krajowych wymagañ bezpieczeñstwa pracy
• Za wprowadzenie do obrotu wyrobów podlegaj¹cych obowi¹zkowej certyfikacji i nie posiadaj¹cych certyfikatu na znak bezpieczeñstwa „B” b¹dŸ nie spe³niaj¹ ustalonych wymagañ nak³adane s¹ na producenta sankcje ekonomiczne
w trybie administracyjnym równe 100% sumy uzyskanej ze sprzeda¿y. Przepisy wykonawcze w tej sprawie zawarte s¹ w Rozporz¹dzeniu Ministra Finansów (Dz. U. Nr 55/2000 poz. 661).
##
Na podstawie delegacji zawartej w Ustawie, Rada Ministrów Rozporz¹dzeniem z
9.11.1999 r. (Dz. U. Nr 5 poz. 53) ustali³a wykaz wyrobów podlegaj¹cych obowi¹zkowi Certyfikacji na znak bezpieczeñstwa „B” oraz obowi¹zkowi wystawiania Deklaracji Zgodnoœci.
Wykaz wyrobów bran¿y AGD podlegaj¹cy obowi¹zkowej Certyfikacji na znak
bezpieczeñstwa „B” przedstawiono poni¿ej:
• Armatura metalowa gazowa,
• Zawory do butli, metalowe do gazów p³ynnych (propan, butan),
• Zapalniczki i zapalarki jednorazowego lub wielokrotnego nape³niania gazem
p³ynnym,
• Sprzêt do gotowania i ogrzewania (gazowy),
• Sprzêt gospodarstwa domowego (zasilany paliwami gazowymi),
• Sprzêt metalowy turystyczny (gazowy), z wy³¹czeniem butli gazowych,
• Zespó³ i czêœci sprzêtu do gotowania i ogrzewania (gazowe),
• Wentylatory (zasilane napiêciem wy¿szym ni¿ bezpieczne), do u¿ytku w gospodarstwie domowym i podobnych pomieszczeniach.
Wykaz wyrobów bran¿y AGD podlegaj¹cy obowi¹zkowi wystawienia Deklaracji Zgodnoœci przedstawiono poni¿ej:
• Sprzêt gospodarstwa domowego zmechanizowany elektryczny (zasilany napiêciem wy¿szym ni¿ bezpieczne),
• Ch³odziarki i zamra¿arki domowe,
• Sprzêt elektryczny do klimatyzacji pokojowej,
• Sprzêt elektryczny klimatyzacyjny pozosta³y,
• Sprzêt elektryczny do pielêgnacji terenów przydomowych np.: kosiarki,
• Urz¹dzenia i sprzêt elektryczny dla œwiadczenia us³ug osobistych (zasilany
napiêciem wy¿szym ni¿ bezpieczne),
• Urz¹dzenia hydroforowe ze zbiornikami ciœnieniowymi o iloczynie ciœnienia
i pojemnoœci poni¿ej 0,03 MPa × m3 (do u¿ytku domowego),
• Samodzielne bloki regulacyjne (do urz¹dzeñ gospodarstwa domowego),
• Elementy automatyki ch³odniczej o wydajnoœci do 83,736 kJ/h (elektryczne,
do urz¹dzeñ u¿ywanych w warunkach domowych i podobnych),
• Elementy automatyki grzewczej elektryczne, do urz¹dzeñ gospodarstwa domowego (zasilane napiêciem wy¿szym ni¿ bezpieczne),
• Urz¹dzenia zegarowe steruj¹ce i programuj¹ce (zasilane napiêciem wy¿szym
ni¿ bezpieczne),
• Silniki elektryczne asynchroniczne trójfazowe normalne o mocy do 0,6 kW,
• Silniki do pralek, wirówek do bielizny i silniki asynchroniczne do sprzêtu powszechnego u¿ytku,
• Silniki do sprzêtu powszechnego u¿ytku (zasilane napiêciem wy¿szym ni¿ bezpieczne), w tym: do ro¿na, do obiegu powietrza w piekarniku,
#$
• Transformatory ochronne niskiego napiêcia,
• PrzekaŸniki termobimetalowe do ³¹czenia niskiego napiêcia,
• Urz¹dzenia elektryczne grzejne gospodarstwa domowego (zasilane napiêciem
wy¿szym ni¿ bezpieczne),
• Czêœci urz¹dzeñ elektrycznych grzejnych gospodarstwa domowego (zasilane
napiêciem wy¿szym ni¿ bezpieczne)
W podsumowaniu nale¿y stwierdziæ, ¿e obowi¹zuj¹ nastêpuj¹ce formy dopuszczenia wyrobów AGD do obrotu i stosowania:
• Certyfikat na znak bezpieczeñstwa „B” wystawiany przez akredytowane jednostki certyfikuj¹ce,
• Œwiadectwo Weryfikacji obowi¹zkowej Deklaracji Zgodnoœci producenta
„wyroby krajowe i importowane” wystawiane przez akredytowane jednostki
certyfikuj¹ce,
• Œwiadectwo Weryfikacji Certyfikatu Zgodnoœci producentów z UE wystawiane przez akredytowane jednostki certyfikuj¹ce.
2.2. Dopuszczenie wyrobów do obrotu i stosowania wg Ustawy o Systemie
Ocenie Zgodnoœci oraz wybranych przepisów wykonawczych
Od 1.01.2003 r. bêd¹ obowi¹zywa³y w Polsce nowe krajowe zasady wprowadzania wyrobów do obrotu i stosowania w oparciu o uchwalon¹ w 2002 r. Ustawê
o Systemie Oceny Zgodnoœci (Dz. U. Nr 166 poz. 1360).
Ustawa o Systemie Oceny Zgodnoœci stawia sobie nastêpuj¹ce cele:
• Eliminacjê zagro¿eñ stwarzanych przez wyroby dla ¿ycia lub zdrowia u¿ytkowników i konsumentów oraz dla mienia lub œrodowiska.
• Znoszenie barier technicznych handlu i u³atwianie miêdzynarodowego obrotu
towarowego.
• Stworzenia warunków do rzetelnej oceny wyrobów i procesów ich wytwarzania przez kompetentne i niezale¿ne podmioty, nie powoduj¹c nadmiernych obci¹¿eñ dla przedsiêbiorstw.
Ocena zgodnoœci wyrobu w rozumieniu ustawy oznacza dzia³anie zmierzaj¹ce do wykazania, ¿e nale¿ycie zidentyfikowany wyrób jest zgodny z zasadniczymi wymaganiami b¹dŸ z szczegó³owymi wymaganiami (specyfikacjami
technicznymi).
Ustawa ustala dwa obszary oceny zgodnoœci wyrobów: obowi¹zkowy oraz dobrowolny.
Przed wprowadzeniem do obrotu wyroby zaliczane do obowi¹zkowego obszaru
oceny zgodnoœci musz¹ byæ poddane tej ocenie. Do obszaru obowi¹zkowego zali#%
czane s¹ wyroby, które mog¹ stwarzaæ zagro¿enie lub s³u¿¹ ochronie lub ratowaniu ¿ycia, zdrowia, mienia lub œrodowiska oraz objête zasadniczymi wymaganiami b¹dŸ objête s¹ szczegó³owymi wymaganiami uwzglêdniaj¹cymi równie¿ warunki i tryb dokonania oceny zgodnoœci oraz sposób znakowania wyrobów
okreœlonych przez Ministrów w formie Rozporz¹dzeñ.
Omawiane Rozporz¹dzenie zwi¹zane z zasadniczymi wymaganiami bêd¹ przenosi³y do legislacji krajowej europejskie Dyrektywy Nowego Podejœcia.
W ramach tych Rozporz¹dzeñ powinny byæ okreœlone modele oceny zgodnoœci (procedury i metody oceny zgodnoœci z zasadniczymi wymaganiami) zale¿ne od stopnia
zagro¿enia stwarzanego przez wyroby, w ramach nastêpuj¹cych mo¿liwoœci:
• wewnêtrzna kontrola produkcji,
• badanie reprezentatywnego wzorca wyrobu,
• zapewnienie zgodnoœci wyrobu z reprezentatywnym wzorcem wyrobu,
• zapewnienia jakoœci produkcji,
• zapewnienie jakoœci wyrobu,
• weryfikacjê wyrobu,
• weryfikacjê jednostkow¹,
• pe³ne zapewnienie jakoœci.
W prezentowanych modelach oceny zgodnoœci w zale¿noœci od zastosowanego
wariantu w ocenie mog¹ uczestniczyæ nastêpuj¹ce organizacje: producent, notyfikowana jednostka certyfikuj¹ca wyroby, notyfikowana jednostka badaj¹ca wyroby, notyfikowana jednostka kontroluj¹ca wyroby.
W przypadku Rozporz¹dzeñ zwi¹zanych ze szczegó³owymi wymaganiami bêdziemy mieli doczynienia z przeniesieniem do legislacji krajowej wybranych Dyrektyw
Starego Podejœcia b¹dŸ z ustanowieniem wewnêtrznych krajowych przepisów dla
tych grup wyrobów co do których nie zosta³y ustalone wspólne europejskie regulacje prawne. Dla tej sytuacji, Rozporz¹dzenia powinny okreœlaæ w szczególnoœci:
• procedury pobierania próbek,
• sposób identyfikacji i oznakowania wyrobów,
• warunki i tryb przeprowadzania badañ, kontroli i klasyfikacji wyrobów.
Dotychczas Rada Ministrów wyda³a nastêpuj¹ce Rozporz¹dzenia, które dotycz¹
wyrobów bran¿y AGD:
• Rozporz¹dzenie RM z dn. 3.07.2001 r. w sprawie wymagañ zasadniczych dla
sprzêtu elektrycznego, warunków, trybu dokonania oceny zgodnoœci oraz sposób oznakowania sprzêtu elektrycznego,
• Rozporz¹dzenie RM z dn. 3.07.2001 r. w sprawie wymagañ zasadniczych dla
maszyn i elementów bezpieczeñstwa podlegaj¹cych ocenie zgodnoœci, warun#&
ków i trybu dokonania oceny zgodnoœci oraz sposób oznakowania tych maszyn i elementów bezpieczeñstwa,
• Rozporz¹dzenie RM z dn. 25.06.2002 r. w sprawie warunków i trybu dokonywania oceny zgodnoœci aparatury z zasadniczymi wymaganiami dotycz¹cymi
kompatybilnoœci elektromagnetycznej oraz sposobu oznakowania aparatury,
• Rozporz¹dzenie RM z dn. 5.02.2002 r. w sprawie wymagañ zasadniczych dla
urz¹dzeñ spalaj¹cych paliwa gazowe podlegaj¹ce ocenie zgodnoœci,
• Rozporz¹dzenie RM z dn. 11.09.2001 r. w sprawie wymagañ zasadniczych
w zakresie efektywnoœci energetycznej dla sprzêtu ch³odniczego.
Rozporz¹dzenie dla sprzêtu elektrycznego zawiera:
• Zakres zastosowania (§ 3 p. 1),
• Zasadnicze wymagania (§ 4¸ § 7),
• Warunki i tryb dokonywania oraz forma oceny zgodnoœci (§ 9, § 10),
• Sposób znakowania CE wg wzoru z za³¹cznika (§ 11).
Rozporz¹dzenie dla maszyn zawiera:
• Zakres zastosowania (§ 3 p. 1),
• Zasadnicze wymagania (Rozdz.: 2, 3, 4, 5, 6, 7),
• Procedury oceny zgodnoœci oraz formy wyra¿ania tej zgodnoœci (Rozdz. 8),
• Sposób znakowania CE wg wzoru z za³¹cznika 1 (Rozdz. 9).
Rozporz¹dzenie dla aparatury w zakresie kompatybilnoœci elektromagnetycznej
zawiera:
• Zakres zastosowania (§ 1),
• Zasadnicze wymagania (§ 1),
• Warunki i tryb oraz forma wyra¿enia oceny zgodnoœci (§ 4¸ § 10),
• Sposób znakowania CE wg wzoru z za³¹cznika (§ 12).
Rozporz¹dzenie dla urz¹dzeñ gazowych zawiera:
• Zakres zastosowania (§ 2, § 3),
• Zasadnicze wymagania (Rozdz. 2),
• Warunki i tryb oraz forma wyra¿enia oceny zgodnoœci (Rozdz. 3, za³¹cznik nr 1),
• Sposób znakowania CE wg wzoru z za³¹cznika nr 2 (Rozdz. 4).
Rozporz¹dzenie w sprawie sprzêtu ch³odniczego zawiera:
• Zakres zastosowania (§ 2, § 3),
• Zasadnicze wymagania (§ 4, za³¹cznik 1),
• Warunki i tryb oraz forma wyra¿enia oceny zgodnoœci (§ 5, § 6),
• Sposób znakowania CE wg wzoru z za³¹cznika nr 2 (§ 7).
Wymienione Rozporz¹dzenia stanowi¹ przeniesienie do przepisów krajowych Europejskich Dyrektyw Nowego Podejœcia odpowiednio: LVD (73/23/EEC),
#'
MD (98/37/EC), EMC (89/336/EEC), GAD (90/396/EEC), RAD (96/57/EC) szeroko omówionych we wczeœniejszym rozdziale.
Po pe³nym wejœciu w ¿ycie Ustawy o Ocenie Zgodnoœci bêd¹ obowi¹zywa³y nastêpuj¹ce formy dopuszczenia wyrobów AGD do obrotu i stosowania:
• Deklaracja Zgodnoœci producenta,
• Deklaracja Zgodnoœci producenta wystawiana w oparciu o Certyfikat Zgodnoœci notyfikowanej jednostki certyfikuj¹cej w stosunku do wyrobów w których jest to wymagane.
Istotnym wyrazem zewnêtrznym potwierdzaj¹cym zgodnoœæ wyrobu a wymaganymi regulacjami prawnymi bêdzie oznakowanie wyrobu przez producenta symbolem CE.
2.3. Dopuszczenie wyrobów do obrotu i stosowania wg Rozporz¹dzenia MG
w sprawie wymagañ w zakresie efektywnoœci energetycznej
W celu promowania w obrocie i zastosowanych wyrobów energooszczêdnych,
co ma istotny wp³yw na ekonomikê gospodarowania energi¹ oraz du¿e znaczenie na zachowanie konsumentów podczas wyboru wyrobów przy zakupach,
Minister Gospodarki wyda³ Rozporz¹dzenie w sprawie wymagañ w zakresie
efektywnoœci energetycznej) Dz. U. Nr 59/2001 poz. 608). Rozporz¹dzenie
okreœla:
• wymagania w zakresie efektywnoœci energetycznej, jakie powinny spe³niaæ urz¹dzenia krajowe i importowane,
• wymagania w zakresie stosowania etykiet i charakterystyk technicznych,
• wzory etykiet.
Rozporz¹dzenie ma zastosowanie wg za³¹cznika 1 do nastêpuj¹cych wybranych
wyborów AGD:
• Kot³y centralnego ogrzewania opalanych paliwem sta³ym, ciek³ym i/lub gazowym,
• Urz¹dzenia klimatyzacyjnych,
• Ch³odziarki, ch³odziarko-zamra¿arki i zamra¿arki typu domowego,
• Zmywarki domowe,
• Pralki bêbnowe domowe,
• Suszarki bêbnowe,
• Pralko-suszarki domowe,
• Odkurzacze domowe o mocy powy¿ej 0,5 kW (z filtrem powietrznym, z filtrem wodnym),
• Przep³ywowe ogrzewacze wody,
• Akumulacyjne ogrzewacze wody,
$
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ogrzewacze wewnêtrzne promiennikowe,
Ogrzewcze wnêtrzowe konwekcyjne,
Termowentylatory gospodarstwa domowego,
Ogrzewacze wnêtrzowe nape³niane ciecz¹,
Kuchnie mikrofalowe,
Kuchnie, kuchenki i piekarniki elektryczne,
Kuchnie i kuchenki gazowe domowe,
Promienniki gazowe,
Gazowe grzejniki wody przep³ywowe,
Gazowe podgrzewacze wody pojemnoœciowe,
Gazowe podgrzewacze domowe do indywidualnego c.o.,
Silniki elektryczne indukcyjne ogólnego przeznaczenia 1- i 3- fazowe na napiêcie 220V; 380V o mocy od 0,75 kW do 200 kW,
• ¯arówki ró¿nych typów do u¿ytku domowego.
Urz¹dzenia wprowadzane do obrotu krajowego powinny spe³niaæ wymagania
techniczne zawarte w za³¹czniku 1. Przyk³adowo dla ch³odziarko-zamra¿arek
wymagania efektywnoœci energetycznej s¹ okreœlone przez kategorie wyrobu
którym przyporz¹dkowane s¹ maksymalne dopuszczalne zu¿ycia energii elektrycznej Emax [kWh/24h] obliczane wg wzoru zale¿nego od tzw. pojemnoœci
skorygowanej wyrobu.
Wyroby AGD nale¿y oznaczaæ etykiet¹ umieszczon¹ na wyrobie w widocznym
miejscu. Wzory etykiet okreœlone zosta³y w za³¹czniku 2. Przyk³adowo etykieta
ch³odziarko-zamra¿arek domowych zawiera nastêpuj¹ce dane: producent, model wyrobu, poziom efektywnoœci energetycznej (od A do G), roczne zu¿ycie
energii, pojemnoœæ dla œwie¿ej ¿ywnoœci, pojemnoœæ dla mro¿onej ¿ywnoœci,
poziom ha³asu.
Wyroby wprowadzane do obrotu powinny posiadaæ równie¿ charakterystykê techniczn¹ zawieraj¹c¹ podstawowe dane techniczne i eksploatacyjne w jêzyku polskim.
Do obowi¹zków producenta lub importera wyrobu nale¿y dostarczenie i umieszczenie na wyrobie etykiety oraz charakterystyki technicznej wyrobu z danym wg
wymagañ Rozporz¹dzenia. Ponadto producent powinien posiadaæ dowody potwierdzaj¹ce deklarowane parametry energetyczne wyrobu (np. raport z badañ).
2.4. Krajowa Certyfikacja i Badania Wyrobów
Krajowy system Certyfikacji i Badañ wyrobów ma umocowanie prawne we wczeœniej omówionych regulacjach, a mianowicie w Ustawie o Badaniach i Certyfi-
$
kacji z terminem dzia³ania do uzyskania przez Polskê cz³onkostwa w UE oraz
w Ustawie o Systemie Oceny Zgodnoœci z terminem wejœcia w ¿ycie 1.01.2003 r.
2.4.1.
Certyfikacja wyrobów do dnia uzyskania przez Polskê cz³onkostwa
w UE
Certyfikacja Zgodnoœci wyrobów w rozumieniu ustawy o Badaniach i Certyfikacji jest okreœlana jako dzia³anie trzeciej strony (jednostki niezale¿nej od dostawcy
i odbiorcy) wykazuj¹cej, ¿e zapisano odpowiedni stopieñ zaufania, i¿ nale¿ycie
zidentyfikowany wyrób jest zgodny z okreœlon¹ norm¹ lub w³aœciwym przepisem
prawnym.
Role trzeciej strony w tym procesie wype³nia akredytowana jednostka certyfikuj¹ca
tj. jednostka o formalnie uznanych kompetencjach przez jednostkê upowa¿nion¹
ustawowo do takiej dzia³alnoœci, któr¹ w Polsce jest Polskie Centrum Akredytacji.
W ramach przyznanego zakresu akredytacji jednostki certyfikuj¹ce maj¹ upowa¿nienia do prowadzenia:
• Certyfikacji obowi¹zkowej na zastrze¿ony przez Centrum Akredytacji znak
bezpieczeñstwa „B” wg wykazu wyrobów,
Certyfikacji dobrowolnej na zastrze¿ony znak bezpieczeñstwa „B” dla wyrobów spoza wykazu,
• Wystawiania Œwiadectwa Zgodnoœci lub Deklaracji Zgodnoœci wyrobów wg
wykazu, które pochodz¹ z krajów UE,
• Wystawianie Œwiadectwa Weryfikacji lub Deklaracji Zgodnoœci krajowych
wyrobów wg wykazu,
• Certyfikacji dobrowolnej na zgodnoœæ z wymaganiami norm krajowych oraz
norm lub Dyrektyw organizacji miêdzynarodowych lub regionalnych
Tryb wystawiania Œwiadectw Zgodnoœci okreœlony zosta³ w Rozporz¹dzeniu MG
w sprawie trybu wydawania dokumentów dopuszczaj¹cych do obrotu
(Dz.U. Nr 5/2001 poz. 530).
Tryb certyfikacji obowi¹zkowej i dobrowolnej okreœlony zosta³ w Rozporz¹dzeniu MG w sprawie trybu certyfikacji wyrobów (Dz. U. Nr 17/2001 poz. 219).
Podstawowymi elementami Certyfikacji obowi¹zkowej lub dobrowolnej wyrobów (wg modelu 5) s¹:
• Badania pe³ne wyrobu,
• Ocena systemu jakoœci dostawcy tj. ocena Warunków Organizacyjno – Technicznych do prowadzenia stabilnej produkcji lub dostawy,
• Nadzór nad wystawionym certyfikatem dotycz¹cy okresowych kontroli systemu jakoœci dostawcy oraz badañ próbek wyrobów pobranych u dostawcy lub
w handlu.
$
Z³o¿enie zapytania ofertowego na certyfikacje wyrobu
Z³o¿enie wniosku wraz z dokumentacj¹ wyrobu
(w tym Raportu z badañ Akredytowanego Laboratorium)
Formalna ocena kompletnoœci dokumentów
Rejestracja wniosku
Ocena systemu jakoœci dostawy
Przegl¹d i ocena dokumentacji certyfikacyjnej
Orzeczenie Komitetu Technicznego (warunkowo)
Wydanie b¹dŸ odmowa wydania certyfikatu
Nadzór nad certyfikatem
Rys. 3 Przebieg procesu certyfikacji
2.4.2.
Certyfikacja wyrobów z terminem od dnia uzyskania przez Polskê
cz³onkostwa w UE
Certyfikacja wyrobów w rozumieniu ustawy o Systemie Ocenie Zgodnoœci jest
okreœlona jako dzia³anie jednostki certyfikuj¹cej trzeciej strony niezale¿nej od
u¿ytkowania „konsumenta oraz producenta, wykazuj¹ce, ¿e nale¿ycie zidentyfikowany wyrób jest zgodny z Zasadniczymi Wymaganiami lub Szczegó³owymi
Wymaganiami, lub Specyfikacjami Technicznymi.
Zasadnicze Wymagania nale¿y rozumieæ jako wymagania Dyrektyw Nowego Podejœcia.
Szczegó³owe Wymagania nale¿y rozumieæ jako wymagania okreœlone w Dyrektywach innych ni¿ Nowego Podejœcia lub w Specyfikacjach Technicznych.
$!
Specyfikacje Techniczne nale¿y rozumieæ jako dokumenty okreœlaj¹ce cechy wyrobu w zakresie jakoœci, parametrów technicznych, bezpieczeñstwa lub wymiarów.
W ramach przyznanego zakresu akredytacji jednostki certyfikuj¹ce maj¹ uprawnienia do prowadzenia oceny zgodnoœci wyrobów w ramach modeli wyznaczonych przez Dyrektywy Nowego Podejœcia i szeroko omawianych w rozdziale 1.
Dzia³alnoœæ ta zale¿na od zastosowanego modelu oceny zgodnoœci sprowadza siê
w szczególnoœci do:
• Certyfikacji obowi¹zkowej zwi¹zanej z badaniami typu wyrobów,
• Certyfikacji zgodnoœci wyrobów z zastosowanymi do wyrobu normami lub
dokumentami normatywnymi, w szczególnoœci kiedy nie zosta³y przez dostawcê
zastosowane normy zharmonizowane,
• Nadzoru nad systemem zapewniania jakoœci dostawcy,
• Nadzoru nad kontrol¹ produkcji dostawcy.
Ponadto warto wiedzieæ, ¿e akredytowane jednostki certyfikuj¹ce mog¹ prowadziæ certyfikacjê dobrowoln¹ wyrobów w ramach modeli oceny zgodnoœci Dyrektyw Nowego podejœcia, w których nie jest przewidziany prawnie obowi¹zkowy udzia³ jednostki notyfikowanej.
2.5. Badania wyrobów
Przy ka¿dej ocenie zgodnoœci wyrobu w szczególnoœci przy certyfikacji wyrobów
wymagane s¹ badania laboratoryjne wyrobu.
W przypadku certyfikacji wyrobów obowi¹zkowej badania takie powinny byæ
prowadzone przez Notyfikowane Laboratorium Badawcze a przy certyfikacji dobrowolnej badania mog¹ byæ wykonywane przez Akredytowane Laboratorium Badawcze.
Za Akredytowane Laboratorium Badawcze uznaje siê równie¿ laboratorium o formalnie uznanym zakresie kompetencji badawczych przez jednostkê upowa¿nion¹
ustawowo do prowadzenia akredytacji, któr¹ w Polsce jest Polskie Centrum Akredytacji. Badania wyrobów prowadzone przez Akredytowane Laboratorium Badawcze wg okreœlonych specyfikacji technicznych, koñcz¹ siê Raportem z badañ
wyrobów, który stanowi jeden z dokumentów branych pod uwagê przy ocenie
zgodnoœci prowadzonej przez jednostkê certyfikuj¹c¹. Raport z badañ nie powinien zawieraæ w ¿adnym wypadku oceny wyników badañ. Akredytowane Laboratorium Badawcze powinno posiadaæ status ca³kowitej niezale¿noœci od pola dzia³ania Akredytowanej Jednostki Certyfikuj¹cej Wyroby.
$"
W przypadku kiedy ocena zgodnoœci wyrobu prowadzona jest przez samego producenta to do takiej oceny mog¹ byæ wykorzystane równie¿ Raporty z badañ w³asnych lub Raporty z badañ laboratoriów nieakredytowanych o wiarygodnych kompetencjach technicznych.
2.6. Motywacja firm do certyfikacji wyrobów oraz jednostki certyfikuj¹ce
wyroby AGD
Motywy sk³aniaj¹ce firmy do certyfikacji wyrobów, mog¹ byæ nastêpuj¹ce:
• Spe³nienie wymagañ obowi¹zkowej certyfikacji,
• Spe³nienie wymagañ klientów w umowach na dostawy,
• Spe³nienie wymagañ Komisji organizuj¹cej przetargi publiczne,
• Powierzenie Oceny Zgodnoœci niezale¿nej trzeciej stronie tj. akredytowanej
jednostce certyfikuj¹cej,
• Uzyskanie Certyfikatu w celu podniesienia konkurencyjnoœci wyrobów,
• Uzyskanie Certyfikatu dla ograniczenia ryzyka z tytu³u odpowiedzialnoœci za
produkt,
• Uzyskanie Certyfikatu z uwagi na eksport wyrobów do UE.
Wybrane polskie akredytowane jednostki certyfikuj¹ce wyroby w obszarze AGD
s¹ nastêpuj¹ce:
• Oddzia³ Certyfikacji Wyrobów
PIAP, Warszawa
• Biuro Certyfikacji Wyrobów
PREDOM – OBR, Warszawa
• Biuro ds. Badañ i Certyfikacji Wyrobów
PCBC, Warszawa
• Jednostka Certyfikuj¹ca Wyroby
ELTEST, Warszawa
• Dzia³ Certyfikacji Wyrobów
COCH, Kraków
• Biuro Certyfikacji Wyrobów
IGNiG, Kraków
• Oœrodek Certyfikacji i Kontroli
ZETOM, Katowice
3.
Harmonizacja krajowego systemu oceny zgodnoœci
z systemem UE
Podpisany w 1991 r. uk³ad o stowarzyszeniu Polski z Wspólnotami Europejskimi zobowi¹zywa³ nasz kraj do zbli¿enia prawa polskiego do regulacji praw$#
nych UE.W szczególnoœci zbli¿enie to mia³o polegaæ na harmonizacji tj. dostosowaniu polskich przepisów prawnych oraz krajowych norm do europejskiego ustawodawstwa oraz europejskich norm zwi¹zanych z tym ustawodawstwem w dziedzinie swobodnego przep³ywu wyrobów. Kluczow¹ sprawê
w dziedzinie swobodnego przep³ywu wyrobów stanowi harmonizacja krajowego systemu oceny zgodnoœci wyrobów z systemem UE w obowi¹zkowym
obszarze zgodnoœci.
3.1. Harmonizacja regulacji prawnych
W 1998 r. Polska podpisa³a z UE Protokó³ w Sprawie Europejskiego Porozumienia o Ocenie Zgodnoœci, w którym miêdzy innymi zobowi¹za³a siê do:
• przeniesienia przepisów prawnych zwi¹zanych z Nowym Podejœciem do legislacji krajowej,
• sukcesywnego zmniejszania wykazu wyrobów podlegaj¹cych w Polsce obowi¹zkowej certyfikacji, w szczególnoœci tych, które nie podlegaj¹ w UE ¿adnym regulacjom, wg dokonanych uzgodnieñ,
• uznawania Certyfikatów Zgodnoœci oraz Deklaracji Zgodnoœci na wyroby
pochodz¹ce z UE w oparciu o uproszczon¹ procedurê,
• wytypowania w Polsce kilku instytucji wykonuj¹cych Ocenê Zgodnoœci, które
po pozytywnym audicie przedstawicieli UE mog³aby pe³niæ rolê jednostek desygnowanych a w dalszej kolejnoœci notyfikowanych.
W oparciu o te ustalenia, podjêto nastêpuj¹ce kroki zmierzaj¹ce do zmian w zakresie polskich regulacji prawnych:
• w 1999 r. dokonano zmian w Ustawie o Badaniach i Certyfikacji w kierunku
wprowadzenia u³atwieñ w obrocie dla wyrobów pochodz¹cych z UE,
• w 1999 r. zmniejszono liczbê wyrobów podlegaj¹cych w Polsce obowi¹zkowej certyfikacji zgodnie z odpowiednim Rozporz¹dzeniem RM,
• w 2000 r. wprowadzono Ustawê o Systemie Oceny Zgodnoœci, Akredytacji oraz
o zmianie niektórych ustaw, która ustali³a zasady Oceny Zgodnoœci, Akredytacji, Notyfikacji zgodn¹ z regulacjami UE. Ustawa ta zastêpuje Ustawê o Badaniach i Certyfikacji a ponadto ma charakter ramowy i przejmuje wiele przepisów UE z zakresu Nowego Podejœcia,
• w 2000 r. wprowadzono ustawê o Ogólnym Bezpieczeñstwie produktów (Dz. U.
Nr 15, poz.179), która stanowi przeniesienie Dyrektywy o Bezpieczeñstwie
wyrobów (92/59/EEC),
• w 2000 r. wprowadzono Ustawê o Ochronie niektórych Praw Konsumenta oraz
Odpowiedzialnoœci za Szkodê wyrz¹dzon¹ przez produkty niebezpieczne
(Dz.U.Nr.22 poz.271), która stanowi przeniesienie Dyrektywy o Odpowiedzialnoœci za wadliwe wyroby (85/374/EEC),
$$
• w 2001 r. wprowadzono Rozporz¹dzenie RM w sprawie wymagañ zasadniczych dla sprzêtu elektrycznego (Dz.U.Nr.120 poz.1276), które stanowi przeniesienie Dyrektywy LVD (73/23/EEC),
• w 2001 r. wprowadzono Rozporz¹dzenie RM w sprawie wymagañ zasadniczych dla maszyn i elementów bezpieczeñstwa (Dz.U.Nr.128 poz.1391), które
stanowi przeniesienie Dyrektywy MD (98/37/EC),
• w 2001 r. wprowadzono Rozporz¹dzenie RM w sprawie wymagañ zasadniczych w zakresie efektywnoœci energetycznej dla sprzêtu ch³odniczego (Dz. U.
nr 120 poz. 1277), które stanowi przeniesienie Dyrektywy RAD (96/57/EC),
• w 2002 r. wprowadzono Rozporz¹dzenie RM w sprawie urz¹dzeñ spalaj¹cych
paliwa gazowe podlegaj¹ce ocenie zgodnoœci (DZ. U. nr 14 poz. 129), które
stanowi przeniesienie Dyrektywy GAD (90/336/EEC),
• w 2002 r. wprowadzono Rozporz¹dzenie RM w sprawie warunków i trybu dokonywania oceny zgodnoœci aparatury z zasadniczymi wymaganiami dotycz¹cymi kompatybilnoœci elektromagnetycznej oraz sposobu oznakowania aparatury (DZ. U. nr 117 poz. 1008), które stanowi przeniesienie Dyrektywy EMC
(89/336/EEC),
• w 2002 r. wprowadzono now¹ Ustawê o Systemie Oceny Zgodnoœci w pe³ni
zgodn¹ z regulacjami UE, która zastêpuje ca³kowicie Ustawê o Badaniach i Certyfikacji od dnia uzyskania przez Polskê cz³onkostwa w UE.
Przeniesienie dalszych Dyrektyw dotycz¹cych wyrobów AGD do przepisów krajowych planowane jest do koñca 2002 r.
3.2. Harmonizacja normalizacyjna
Przeniesienie zharmonizowanych z Dyrektywami Nowego Podejœcia norm europejskich (EN) do normalizacji krajowej jest kluczowym elementem dla funkcjonowania systemu Oceny Zgodnoœci.
Do wype³nienia tego zadania w obszarze wyrobów AGD powo³ane zosta³y miêdzy innymi nastêpuj¹ce Normalizacyjne Komitety Problemowe (NKP):
• NKP Nr 63 d/s Elektrycznego Sprzêtu Powszechnego U¿ytku,
• NKP Nr 104 d/s Kompatybilnoœci Elektromagnetycznej,
• NKP Nr 158 d/s Bezpieczeñstwa Maszyn i Urz¹dzeñ Technicznych oraz Ergonomii. Zagadnienie ogólne,
• NKP Nr 277 d/s Gazownictwa,
• NKP Nr 281 d/s Bezpieczeñstwa Maszyn pod wzglêdem elektrycznym,
• NKP Nr 290 d/s Technik Specjalnych w Elektryce.
W poszczególnych NKP-ach stopieñ przenoszenia (t³umaczenia) europejskich norm
zharmonizowanych do normalizacji krajowej ma ró¿ny poziom zaawansowania,
niemniej jednak dla wype³nienia zobowi¹zañ przejêcie przez Polskê 80% norm
$%
UE do koñca roku 2002 konieczne bêdzie zastosowanie w wielu przypadkach przyœpieszonej œcie¿ki postêpowania, polegaj¹cej na przyjmowaniu norm w oryginalnej wersji jêzykowej (angielskiej) notami uznaniowymi.
4.
Zarys zagadnieñ dotycz¹cych zarz¹dzania ochron¹
œrodowiska w przedsiêbiorstwach MSP produkuj¹cych
wyroby AGD
4.1. System zarz¹dzania œrodowiskiem wg ISO 14001
Czêœci¹ polityki zarz¹dzania przedsiêbiorstwem jest zarz¹dzanie œrodowiskowe,
które obejmuje strukturê organizacyjn¹, planowanie, zasady postêpowania, procedury, œrodki potrzebne do wdra¿ania i utrzymywania polityki œrodowiskowej,
a wiêc dzia³ania zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i zapobieganiem zanieczyszczeniom w powi¹zaniu z potrzebami spo³eczno-ekonomicznymi. Zintegrowanie systemu zarz¹dzania œrodowiskowego z ogólnym zarz¹dzaniem przedsiêbiorstwem
mo¿na osi¹gn¹æ kieruj¹c siê wytycznymi systemu zarz¹dzania œrodowiskowego
zawartymi w normie ISO 14001. Wspomniana norma nie podaje bezwzglêdnych
wymagañ dotycz¹cych efektów ochrony œrodowiska, jakie przedsiêbiorstwo powinno osi¹gn¹æ, ale wymaga podjêcia dzia³añ zakreœlonych w polityce œrodowiskowej, które bêd¹ zgodne z obowi¹zuj¹cym ustawodawstwem i które bêd¹ podlega³y procesowi ci¹g³ego doskonalenia. Miêdzynarodowa norma ISO 14001 ma
zastosowanie w ka¿dym przedsiêbiorstwie, firmie, korporacji, które pragn¹:
– wdro¿yæ, utrzymywaæ i doskonaliæ system zarz¹dzania œrodowiskowego,
– mieæ pewnoœæ, co do postêpowania zgodnego z ustalon¹ polityk¹ œrodowiskow¹,
– wykazaæ tê zgodnoœæ innym,
– d¹¿yæ do certyfikacji swojego systemu zarz¹dzania œrodowiskowego przez
organizacjê zewnêtrzn¹,
– okreœliæ i zadeklarowaæ zgodnoœæ z norm¹ miêdzynarodow¹
Podstaw¹ wdra¿ania normy jest zakreœlenie polityki œrodowiskowej w przedsiêbiorstwie i zaplanowanie tych aspektów œrodowiskowych, na które przedsiêbiorstwo ma wp³yw. Jest to zarazem zakreœlenie celów i zadañ wewn¹trz przedsiêbiorstwa, jakie w kwestii ochrony œrodowiska mog¹ byæ zrealizowane przy
uwzglêdnieniu wymagañ technologicznych, finansowych i operacyjnych. Osi¹ganie celów powinno odbywaæ siê wed³ug okreœlonych programów, które przydzielaj¹ ka¿dej odpowiedniej komórce przedsiêbiorstwa odpowiedzialnoœæ za ich
osi¹gniêcie a tak¿e obejmuj¹ œrodki i terminy. Œrodki niezbêdne do wdro¿enia i nadzoru systemu zarz¹dzania œrodowiskowego powinno zapewniæ kierownictwo przedsiêbiorstwa, a na œrodki te sk³adaj¹ siê zarówno zasoby ludzkie i ich specjalistyczne
$&
umiejêtnoœci, jak równie¿ zasoby finansowe. Programy systemu zarz¹dzania œrodowiskowego musz¹ uwzglêdniaæ zapobieganie potencjalnym awariom, a w trakcie jej wyst¹pienia procedurê umo¿liwiaj¹c¹ przeprowadzenie dzia³añ maj¹cych
na celu zmniejszenie zwi¹zanego z ni¹ wp³ywu na œrodowisko (powietrze, wodê,
glebê, zasoby naturalne, florê, faunê, ludzi). W miarê postêpowania realizacji za³o¿onych celów mog¹ byæ one modyfikowane. Przedsiêbiorstwo powinno okreœliæ potrzeby w zakresie szkoleñ i wymagaæ, aby wszyscy pracownicy, których
praca mo¿e mieæ znacz¹cy wp³yw na œrodowisko zostali odpowiednio przeszkoleni. Niezbêdne jest tak¿e ustanowienie procedur wewnêtrznego komunikowania
siê ró¿nych szczebli i komórek przedsiêbiorstwa, jak równie¿ dokumentowania
i udzielania odpowiedzi w trakcie komunikowania siê z zainteresowanymi, zewnêtrznymi stronami. System zarz¹dzania œrodowiskowego powinien byæ udokumentowany w formie zapisu na papierze lub w postaci elektronicznej. Ca³oœæ dzia³añ zwi¹zanych z ochron¹ œrodowiska musi podlegaæ kontroli, a procesy i dzia³ania,
które mog¹ mieæ znaczny wp³yw na stan œrodowiska musz¹ podlegaæ monitoringowi w celu dokonywania pomiarów. Wyposa¿enie do monitorowania powinno
byæ wzorcowane i utrzymywane w nale¿ytym stanie. W przypadku wyst¹pienia
niezgodnoœci z wczeœniej za³o¿onymi planami zarz¹dzania œrodowiskowego nale¿y zbadaæ ich przyczyny oraz podj¹æ dzia³ania koryguj¹ce i zapobiegawcze. Przedsiêbiorstwo powinno ustanowiæ i utrzymywaæ programy i procedury okresowych
audytów, które powinny byæ prowadzone w celu:
– okreœlenia, czy system zarz¹dzania œrodowiskowego jest zgodny z zaplanowanymi dzia³aniami i w³aœciwie wdro¿ony i utrzymywany,
– dostarczenia kierownictwu informacji dotycz¹cych wyników audytów
Przedstawiona norma miêdzynarodowa opiera siê na zasadach systemu zarz¹dzania wspólnych z systemami jakoœci ISO 9000 i wymaga dzia³añ przedsiêbiorstwa
zgodnych z obowi¹zuj¹cym ustawodawstwem oraz zobowi¹zuje do ci¹g³ego doskonalenia miêdzy innymi poprzez rozwa¿enie zastosowania najlepszych dostêpnych technik, jeœli jest to uzasadnione ekonomicznie.
4.2. Europejskie zasady gospodarowania odpadami
Ka¿da dzia³alnoœæ produkcyjna wi¹¿e siê z powstawaniem odpadów, a na wytwórcy (posiadaczu) odpadów spoczywaj¹ obowi¹zki zwi¹zane z ich wytwarzaniem i gospodarowaniem wytworzonymi odpadami. Podstawê prawn¹ gospodarowania odpadami w Unii Europejskiej stanowi Dyrektywa Rady 75/442/EEC
z 15 lipca 1975 roku w sprawie odpadów, tzw. dyrektywa ramowa ze zmianami
wprowadzonymi dyrektyw¹ 91/156/EEC z 18 marca 1991 roku. Celem niniejszej
dyrektywy jest ustanowienie podstaw ramowych, w myœl, których poszczególne
pañstwa cz³onkowskie mog¹ kontrolowaæ gospodarowanie odpadami w skali ca³ego kraju. Wspieranie przez pañstwa cz³onkowskie rozwoju czystych technolo$'
gii, z bardziej oszczêdnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, wykorzystanie
osi¹gniêæ naukowych i technicznych ma sprzyjaæ zapobieganiu powstawania
i zmniejszania iloœci oraz toksycznoœci odpadów. G³ównymi za³o¿eniami dyrektywy jest, poza zapobieganiem powstawaniu odpadów, recykling i powtórne wykorzystanie odpadów oraz bezpieczne usuwanie pozosta³oœci nie nadaj¹cych siê
do odzysku. Ka¿dy posiadacz odpadów (wytwarzaj¹cy odpady) musi posiadane
odpady przekazywaæ przedsiêbiorstwu prowadz¹cemu dzia³ania wymienione w za³¹czniku II A lub II B b¹dŸ te¿ przeprowadzaæ odzysk lub usuwaæ odpady (nie
naruszaj¹c postanowieñ dyrektywy) we w³asnym zakresie. Zgodnie z zasad¹ „zanieczyszczaj¹cy p³aci” koszty usuwania odpadów ponoszone s¹ przez posiadaczy
lub wytwórców odpadów.
4.3. Krajowe zasady gospodarowania odpadami
Dostosowanie prawa polskiego do ustawodawstwa wspólnotowego w zakresie
gospodarowania odpadami nast¹pi³o dopiero w momencie wejœcia w ¿ycie ustawy o odpadach w dniu 1 paŸdziernika 2001 roku, która zosta³a uchwalona 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. nr 62, poz. 628). Ustawa okreœla zasady postêpowania z odpadami zwracaj¹c szczególn¹ uwagê na zapobiegania lub minimalizacjê ich
powstawania, a tak¿e na odzysk i unieszkodliwianie. Podobnie jak w dyrektywie
unijnej podstawowym podmiotem, na którym ci¹¿¹ obowi¹zki zwi¹zane z w³aœciwym postêpowaniem z odpadami jest posiadacz odpadów, a wiêc równie¿ ich
wytwórca. Rozdzia³ 4 tytu³u 1 okreœla obowi¹zki posiadaczy odpadów. Obowi¹zki te s¹ roz³o¿one na dwa rodzaje wytwórców:
1. Wytwórcy prowadz¹cy instalacjê s¹ zobowi¹zani do:
– uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów, jeœli wytwarza powy¿ej
1 tony odpadów niebezpiecznych rocznie lub powy¿ej 5 tysiêcy ton rocznie
odpadów innych ni¿ niebezpieczne,
– uzyskania decyzji zatwierdzaj¹cej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeœli wytwarza do 1 tony odpadów niebezpiecznych rocznie,
– przed³o¿enia informacji o wytwarzanych odpadach i sposobach gospodarowania tymi odpadami, jeœli wytwarza od 5 do 5 tysiêcy ton rocznie odpadów
innych ni¿ niebezpieczne.
2. Wytwórcy nie prowadz¹cy instalacji s¹ zobowi¹zani do:
– uzyskania decyzji zatwierdzaj¹cej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeœli s¹ one wytwarzane w iloœci powy¿ej 100 kg rocznie,
– przed³o¿enia informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania nimi, jeœli odpady niebezpieczne s¹ wytwarzane w iloœci do
100 kg rocznie, a odpady inne ni¿ niebezpieczne w iloœci powy¿ej 5 ton
rocznie.
%
Nale¿y dodaæ, ¿e wytwórca odpadów mo¿e je przekazywaæ tylko tym podmiotom,
które uzyska³y zezwolenie w³aœciwego organu na prowadzenie dzia³alnoœci w zakresie gospodarki odpadami. Posiadacz odpadów jest zobowi¹zany do prowadzenia ich iloœciowej i jakoœciowej ewidencji zgodnie z katalogiem odpadów i list¹
odpadów niebezpiecznych. Dokumenty sk³adaj¹ce siê na ewidencjê odpadów to
karty ewidencji odpadów, prowadzone dla ka¿dego odpadu oddzielnie i karty przekazania odpadu.
W przygotowaniu jest Rozporz¹dzenie Ministra œrodowiska w sprawie rodzaju i iloœci
odpadów, dla których nie ma obowi¹zku prowadzenia ewidencji odpadów oraz kategorii ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw, które mog¹ prowadziæ uproszczon¹ ewidencjê odpadów. Projekt rozporz¹dzenia (w myœl art. 36, ust. 13 ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 roku o odpadach) przewiduje, ¿e uproszczon¹ ewidencjê odpadów
polegaj¹ca na ewidencji odpadów jedynie za pomoc¹ karty przekazu mog¹ prowadziæ ma³e i œrednie przedsiêbiorstwa spe³niaj¹ce nastêpuj¹ce warunki:
– nie prowadz¹ instalacji (w rozumieniu ustawy o odpadach instalacja jest to
stacjonarne urz¹dzenie techniczne b¹dŸ zespó³ urz¹dzeñ oraz obiekty budowlane nie bêd¹ce urz¹dzeniami technicznymi, których eksploatacja mo¿e
spowodowaæ emisjê)
– wytwarzaj¹ odpady niebezpieczne w iloœci do 100 kg rocznie lub odpady
inne ni¿ niebezpieczne (nie bêd¹ce odpadami komunalnymi) w iloœci do 5
ton rocznie.
Takie dzia³anie ma na celu zmniejszenie obci¹¿enia pracy biurowej dla ma³ych
i œrednich przedsiêbiorstw.
4.4. Europejskie zasady zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom
i ich kontroli
Bardzo wa¿nym aktem prawnym w prawie horyzontalnym Unii Europejskiej, dotycz¹cym szeroko pojmowanej ochrony œrodowiska jest Dyrektywa Rady 96/61/
EC z dnia 24 wrzeœnia 1996 roku, w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli (IPPC). Dyrektywa wprawdzie skierowana jest do okreœlonych rodzajów dzia³alnoœci przemys³owej (Aneks I), ale lista zanieczyszczeñ,
których nale¿y prowadziæ kontrolê emisji jest bardzo obszerna (Aneks III). Wg
artyku³u 1 dyrektywy, celem jej jest osi¹gniêcie zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeñ wp³ywaj¹cych na wodê, powietrze i ziemiê. Ten zapis zgodny jest z za³o¿eniami Pi¹tego Programu w Ochronie Œrodowiska Unii Europejskiej, przyznaj¹cemu priorytet zintegrowanemu zapobieganiu zanieczyszczeniom,
jako istotnemu krokowi w kierunku wiêkszej równowagi pomiêdzy dzia³alnoœci¹
cz³owieka, rozwojem spo³eczno-gospodarczym a mo¿liwoœciami regeneracyjnymi przyrody. Pojêcie zanieczyszczenia w ujêciu niniejszej dyrektywy oznacza
%
bezpoœrednie lub poœrednie wprowadzenie substancji, wibracji, ciep³a i ha³asu do
któregokolwiek z komponentów œrodowiska. Dlatego te¿ wa¿nym zapisem dyrektywy s¹ wymagania, jakim powinno odpowiadaæ zezwolenie na prowadzenie instalacji. Zezwolenie musi zawieraæ graniczne wielkoœci dla substancji zanieczyszczaj¹cych, przypuszczalnie emitowanych z danej instalacji w znacznych iloœciach
z uwzglêdnieniem mo¿liwoœci przemieszczania tych zanieczyszczeñ z jednego
komponentu œrodowiska do drugiego. Wszystkie zezwolenia musz¹ zawieraæ przepisy dotycz¹ce minimalizacji zanieczyszczeñ transgranicznych i przemieszczaj¹cych siê na dalekie odleg³oœci, a tak¿e wymogi dotycz¹ce monitoringu, metodologii pomiarów i ich czêstotliwoœci. Ze wzglêdu na brak w dyrektywie granicznych
wielkoœci emisyjnych, stosuje siê zapisy w tej kwestii uwzglêdnione w prawie
sektorowym z uwzglêdnieniem najlepszych dostêpnych technik. Komisja organizuje wymianê pomiêdzy Krajami Cz³onkowskimi najlepszych dostêpnych technik, a wyniki wymiany bêd¹ publikowane co trzy lata.
4.5. Krajowe zasady zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich
kontroli
Nawi¹zanie do tego bardzo wa¿nego aktu prawnego Unii Europejskiej znalaz³o siê
w polskim ustawodawstwie. Zagadnienia ochrony przed zanieczyszczeniami s¹ przedmiotem regulacji zawartych g³ównie w tytule III ustawy Prawo ochrony œrodowiska
z 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. nr 62, poz. 627), która wesz³a w ¿ycie z dniem 1
paŸdziernika 2001 roku. Zgodnoœæ z dyrektyw¹ IPPC osi¹gniêto zarówno w zakresie stosowanej terminologii, jaki i wymagañ dotycz¹cych uzyskania pozwoleñ i warunków, jakie musi spe³niaæ instalacja. Obowi¹zki zwi¹zane z eksploatacj¹ instalacji zgodnie z wymaganiami ochrony œrodowiska spoczywaj¹ na w³aœcicielu instalacji,
który zobowi¹zany jest do okresowych pomiarów wielkoœci emisji. Zarówno wymagania w zakresie prowadzenia pomiarów i ich czêstotliwoœci, jak i standardy
emisyjne z instalacji w zakresie wprowadzania gazów lub py³ów do powietrza, wytwarzania odpadów i emitowania ha³asu bêd¹ przedmiotem szczegó³owych rozporz¹dzeñ Ministra Œrodowiska. Ustawa przewiduje tak¿e akty wykonawcze z wyszczególnieniem rodzajów instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia oraz
tych instalacji, których eksploatacja wymaga zg³oszenia. Ustawa nie tylko zwraca
uwagê na emisje zanieczyszczeñ w trakcie procesu produkcyjnego, ale podejmuje
tak¿e zagadnienie wprowadzania do obrotu substancji i gotowych produktów mog¹cych wp³ywaæ na stan œrodowiska. Dlatego te¿ ka¿dy produkt powinien byæ zaopatrzony w informacjê dotycz¹c¹ jego bezpiecznego dla œrodowiska u¿ytkowania,
a przy wytwarzaniu produktu nale¿y ograniczyæ:
1. zu¿ycie substancji i energii,
2. wykorzystanie substancji i rozwi¹zañ technicznych mog¹cych negatywnie
oddzia³ywaæ na œrodowisko w okresie u¿ytkowania produktu oraz po jego
zu¿yciu,
%
3.
-
wykorzystanie substancji i rozwi¹zañ technicznych utrudniaj¹cych:
naprawê produktu,
demonta¿ produktu w celu oddzielania zu¿ytych elementów,
u¿ycie czêœci produktu w innym produkcie lub ich wykorzystanie do innych
celów u¿ytkowych.
Omawiana ustawa przewiduje szeœæ rodzajów pozwoleñ, jakie mo¿e odpowiedni
organ ochrony œrodowiska udzieliæ. Pozwolenia te mo¿na podzieliæ na dwie
grupy:
1. pozwolenie zintegrowane,
2. pozwolenie sektorowe:
- pozwolenie na wprowadzanie gazów lub py³ów do powietrza,
- pozwolenie na wprowadzanie œcieków do wód lub do ziemi,
- pozwolenie na wytwarzanie odpadów,
- pozwolenie na emitowanie ha³asu do œrodowiska,
- pozwolenie na emitowanie pól elektromagnetycznych.
Pozwolenia bêd¹ wydawane na wniosek prowadz¹cego instalacjê, który musi spe³niaæ okreœlone w ustawie wymagania i czas, na jaki jest ono wydane jest okreœlony, nie d³u¿szy ni¿ 10 lat. Zupe³n¹ nowoœci¹ w polskim prawie s¹ pozwolenia
zintegrowane. Takiego pozwolenia wymaga prowadzenie instalacji, która mo¿e
powodowaæ znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów œrodowiska,
albo œrodowiska jako ca³oœci. Jest to skuteczna metoda zapobiegawcza, chroni¹ca
poszczególne komponenty œrodowiska przed zanieczyszczeniami wynikaj¹cymi z
mo¿liwoœci przemieszczania siê ich pomiêdzy elementami œrodowiska. Obowi¹zkiem uzyskania pozwolenia zintegrowanego objête bêd¹ tylko niektóre rodzaje
instalacji wskazane rozporz¹dzeniem ministra. Ustawa Prawo ochrony œrodowiska zak³ada, ¿e instalacje wymagaj¹ce pozwolenia zintegrowanego powinny spe³niaæ wymagania wynikaj¹ce z najlepszych dostêpnych technik (tzw. zasada BAT),
ale nie przekraczanie wielkoœci emisji wynikaj¹cej z zastosowania najlepszej dostêpnej techniki nie zwalnia z obowi¹zku dotrzymania standardów jakoœci œrodowiska. Minister w³aœciwy do spraw œrodowiska gromadzi informacje o najlepszych dostêpnych technikach oraz nadzoruje przep³yw tych informacji na potrzeby
zainteresowanych podmiotów, a w drodze rozporz¹dzenia zostan¹ okreœlone minimalne wymagania, jakie z punktu widzenia zasady BAT powinny spe³niaæ okreœlone rodzaje instalacji.
W przypadku stwierdzenia negatywnego oddzia³ywania na œrodowisko eksploatowanej instalacji, organ ochrony œrodowiska mo¿e zobowi¹zaæ prowadz¹cego
instalacjê do sporz¹dzenia i przed³o¿enia przegl¹du ekologicznego, którego wymagania precyzuje ustawa.
%!
%"