Konieczność czy rutyna? - Fundacja Rodzić po Ludzku

położnictwo
K a m p a n i a p r zec i w ko r ut y n ie
Konieczność czy rutyna?
Urszula Kubicka-Kraszyńska
W Polsce 80% kobiet rodzących drogami natury ma nacinane krocze. Czy zawsze te zabiegi są uzasadnione? Porównanie obowiązujących w wielu oddziałach procedur oraz statystyk z praktyką i wynikami oddziałów położniczych w innych krajach Unii Europejskiej dowodzi, że zabieg ten wykonywany jest rutynowo i bez analizy rzeczywistych korzyści.
F
undacja „Rodzić po ludzku” od lat zwraca
m.in. boczne nacięcie krocza w przypadku
uwagę na nadużywanie wielu interwencji
zagrażającego głębokiego pęknięcia krocza
medycznych w codziennej praktyce pol- lub zamartwicy płodu”. 50 lat później akadeskich porodówek. Rutynowe, nie tłumaczące
micki podręcznik położnictwa dla położnych
się dobrem kobiety i dziecka nacięcie krocza
i pielęgniarek twierdzi, że „nacięcie krocza
bulwersuje coraz więcej samych rodzących, dla
jest najczęściej wykonywanym zabiegiem poktórych podejście położnych i lekarzy do tego
łożniczym”, i że „szycie krocza jest zabiegiem
zabiegu staje się jednym z wyznaczników sa- kończącym poród fizjologiczny”.
tysfakcjonującego porodu. Pytają o zasadność
W ciągu tych 50 lat żadne badanie naukowykonywania nacięcia, jak go uniknąć, jakie
we nie wykazało korzyści rutynowego stososą metody ochrony krocza. Szukają placówek, wania nacięcia krocza w trakcie porodu.
w których nacięcie nie jest stosowane rutynowo, gdzie do rodzących podchodzi się w spoMity i fakty
sób zindywidualizowany, a położne deklarują
W latach 80. XX wieku dzięki popularyzachęć ochrony krocza.
cji medycyny opartej na dowodach naukoRównież coraz więcej położnych zainte- wych (evidence based medicine) oraz poresowanych jest metodami ochrony krocza. wstającym w wielu krajach konsumenckim
To dobry moment na zainicjowanie dyskusji ruchom na rzecz zmian w położnictwie, runad stosowaniem epizjotomii w Polsce. Dla- tynowe nacięcie krocza zostało poddane krytego Fundacja „Rodzić po ludzku” zorganizo- tyce. Światowa Organizacja Zdrowia zaleciła
wała kampanię przeciwko rutynowemu naci- w 1985 r. ograniczenie stosowania epizjotonaniu krocza pod przewrotnym tytułem „Nie
mii. W wielu krajach liczba dokonywanych
daj się naciąć!”. Celem kampanii jest nagło- nacięć krocza znacznie spadła – obecnie
śnienie faktów dotyczących długofalowych w Wielkiej Brytanii dotyczy ona 14% poroskutków rutynowego nacinania krocza, oba- dów, w USA ok. 30% porodów, w Holandii
lenie wielu mitów dotyczących tego zabiegu – 28%, Nowej Zelandii 13%, Austrii – od 20
i edukacja kobiet w ciąży. Chcemy, aby była
do 30%. Według ekspertów Światowej Orona apelem do decydentów i środowisk na- ganizacji Zdrowia „nie ma wiarygodnych
ukowych o podjęcie działań zmierzających dowodów świadczących o tym, że liberalne
do zmniejszenia odsetka nacięć.
czy rutynowe stosowanie nacięcia krocza ma
Hasło „Nie daj się naciąć!” skierowane
pozytywne skutki. Badania wyraźnie wykazujest do samych kobiet, aby wiedziały, że mogą ją, iż jest odwrotnie. W pewnej liczbie porouniknąć nacięcia krocza przez odpowiednie
dów normalnych nacięcie krocza jest uzasadprzygotowanie się do porodu i świadomy nione, ale rekomendowane jest ograniczenie
wybór placówki. Jest to także apel do środo- stosowania tego zabiegu”.
wiska medycznego i do opinii publicznej, aby
Powszechnie (także w podręcznikach ponie dać się wprowadzić w błąd wciąż powta- łożnictwa) cytowane są następujące korzyści
rzanym mitom na temat epizjotomii, dawno
epizjotomii: chroni przed nadmiernym rozciązweryfikowanym przez badania naukowe.
ganiem i pękaniem tkanek krocza, zapobiega
obniżeniu się macicy i nietrzymaniu moczu,
Trochę historii
chroni płód przed urazami i niedotlenieniem,
Nacięcie krocza jako procedura rutynowa
jest łatwiejsza do zaopatrzenia i łatwiej się goi
upowszechniło się w Europie w latach 50. niż pęknięcie. Badacze z The Cochrane Librai 60. XX wieku, wraz z przeniesieniem poro- ry, zajmujący się oceną wiarygodności badań
du do szpitala i marginalizacją roli położnych. naukowych nad skutkami procedur medyczWcześniej ta interwencja była przeprowadzana tylko w wyjątkowych przypadkach. W poKampania przeciwko rutynowemu nacięciu
chodzącej z 1955 r. instrukcji Ministerstwa
krocza „Nie daj się naciąć!” jest realizowana
Zdrowia w sprawie zabiegów, do których
dzięki wsparciu finansowemu Unii Eurojest uprawniona położna gminna, miejska
pejskiej. W kolejnych artykułach: • prawa
i położna izby porodowej, czytamy: „gdy stan
pacjenta a kwestia nacięcia krocza, • relacje
rodzącej jest tak niebezpieczny, iż zwłoka
kobiet pacjentek, • o konkursie „Podziękuj
w wykonaniu zabiegu grozi utratą życia matswojej położnej”.
ce lub dziecku, położna ma prawo wykonać
52 MAGAZYN PIELĘGNIARKI i POŁOŻNEJ nych, nie znaleźli żadnego badania potwierdzającego te twierdzenia. Przeciwnie, okazało
się, że rutynowe nacięcie krocza ma liczne
negatywne konsekwencje – znacznie zwiększa ryzyko pęknięć III i IV stopnia, powoduje
znaczną utratę krwi, bolesność, gojenie nacięcia jest przedłużone, nierzadkie są problemy
we współżyciu seksualnym.
Rola położnych
W ograniczeniu odsetka nacięć krocza
na świecie ogromną rolę odegrały położne.
Beverley Beech, przewodnicząca brytyjskiej organizacji AIMS działającej na rzecz
poprawy usług położniczych, opowiadała
na konferencji inaugurującej kampanię „Nie
daj się naciąć!”, jak w latach 70. do porodu
zaczęto przygotowywać podwójne zestawy
sterylnych narzędzi, ponieważ położne, które odmawiały wykonywania rutynowego nacięcia, „przypadkowo” upuszczały nożyczki
na ziemię i nie można było ich użyć (obszerne fragmenty wspomnianego wystąpienia
zamieściliśmy w poprzednim wydaniu MPiP,
przyp. redakcji). Zaczęto dyskutować nad
prawem kobiety do zgody na interwencje
medyczne w trakcie porodu i niektóre położne odmawiały wykonania nacięcia, powołując się na to, że wykonanie go wbrew zgody
pacjentki jest przestępstwem. Upowszechniano wyniki badań naukowych, także prowadzonych przez położne, oraz świadectwa
kobiet, które cierpiały z powodu poważnych
powikłań po nacięciu. Zrewidowano programy nauczania położnych i obecnie angielskie
studentki położnictwa uczą się wyłącznie
metod ochrony krocza; nie mają obowiązku
nacinania krocza w czasie swoich praktyk.
Podzielmy się swoim doświadczeniem
W części polskich porodówek powoli odchodzi się od rutynowego stosowania nacięcia. Wiele położnych zadaje sobie pytania,
w jaki sposób zmienić procedury obowiązujące w oddziale? Jak argumentować, gdy
ordynator jest zwolennikiem rutynowego
nacięcia? Podzielmy się swoimi doświadczeniami, rozpocznijmy dyskusję – czekamy
na listy od położnych.
Piśmiennictwo u autorki oraz na
www.rodzicpoludzku.pl
Urszula Kubicka-Kraszyńska
Fundacja „Rodzić po ludzku”
nr 7-8/2008