Jak Kolonia stawała się Nowym Jorkiem Europy?

Jak Kolonia stawała się Nowym Jorkiem Europy?
Słysząc porównanie z tytułu mojej pracy na początku założyłam, że jest zupełnie
bezpodstawne i nie odzwierciedla rzeczywistości. Nowy Jork jest swoistym symbolem
Ameryki. Jej wizytówką, którą zna każdy, a jednocześnie jest również najludniejszym
miastem całych Stanów Zjednoczonych. W Europie natomiast znajduje się wiele miast, które
są bardziej znane, a więc to nie popularność przyniosła Kolonii to zaszczytne miano.
Również ilość ludzi nie jest wskaźnikiem, który o tym zadecydował. Kolonia jest bowiem
dopiero dwudziestym siódmym miastem w Europie według liczby mieszkańców. Wiedząc, że
żaden z tych czynników nie jest tym właściwym zwątpiłam w prawdziwość podanego wyżej
przyrównania. O jego słuszności przekonałam się dopiero po odwiedzeniu tego miasta
podczas projektu wykonywanego przy współpracy mojej szkoły z jednym z wydziałów
Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zwiedzając Kolonię nie można nie zauważyć wyjątkowości
uderzającej z każdego miejsca tego niemieckiego miasta. Jest ono nie tylko jednym
z najważniejszych ośrodków kultu religijnego, ale pełni również ważne funkcje gospodarcze
i kulturalne. I to właśnie zdecydowało, że Kolonia stała się Nowym Jorkiem Europy. Jednak
aby to nastąpiło przez całe wieki miasto rozwijało się i rosło w potęgę.
Czasy starożytne
Historia Kolonii rozpoczyna się już w 39r.p.n.e, kiedy to germańskie plemię Ubiów
zamieszkujące prawy brzeg Renu doszło do porozumienia z Markiem Wipsaniuszem Agrypą.
Był to bliski współpracownik Oktawiana Augusta, który później został mianowany
pierwszym cesarzem Rzymskiego Imperium. Decyzją podjętą dzięki ugodzie było
przesiedlenie plemienia na lewą stronę rzeki. Tam właśnie założono stolicę, którą nazwano
Oppidum Ubiorum (osiedle Ubiów). Miejsce to również zostało bazą wojskową Rzymian.
Kolonia prawa miejskie uzyskała dzięki Agrypinie. Urodziła się tam, gdy jej ojciec
Germanin stacjonował w bazie wraz z legionami w 15r. n.e. Była ona małżonką słynnego
historyka i czwartego cesarza rzymskiego Klaudiusza. Po wykryciu spisku, poprzednia żona
Klaudiusza, Valeria Messalina została skazana na śmierć. Na tron niespodziewanie, jako żona
własnego stryja, wstąpiła właśnie Agrypina Młodsza. Kobieta znana była z romansów
z wysoko postawionymi przedstawicielami Wielkiego Imperium, również z krewnymi
dynastii julijsko-klaudyjskiej, ale to nie przeszkodziło jej poślubić cesarza. Już rok po
przejęciu władzy, w 50 r. n.e., na jej życzenie nadano miejscu prawa miejskie i nazwano je,
w zależności od źródeł, Colonia Claudia Augusta Agrippina. lub Colonia Claudia Ara
Agrippinensium. Druga z tych nazw w przekładzie oznacza Kolonia Klaudyjska Ołtarza
Agrypiny i to właśnie od tego wzięła się współczesna nazwa.
W roku 80 n.e. na terenie Kolonii Rzymianie wybudowali najdłuższy akwedukt na
terenie Imperium, który swoją długością osiągał prawie dziewięćdziesiąt pięć kilometrów.
Jego nazwa, Eifel, nawiązuje do regionu, z którego była pobierana woda. Akwedukt w ciągu
dnia był w stanie dostarczyć 20 tysięcy metrów kwadratowych wody i działał aż do 250 roku
n.e.. Rzymianie oprócz Italii posiadali również odrębne jednostki administracyjne na
podbitych terenach. Ich sytuację opisywały odpowiednie akty, a wszystkie nieuregulowane
w nich kwestie porządkowały edykty namiestnika. Nazywały się one prowincjami, a ich
zadaniem było wspieranie Rzymu i utrzymywanie jego mieszkańców. W roku 60 n.e. stolicą
jednej z prowincji, która nazywała się Germania Interior, stała się Kolonia. W tym czasie
liczyła już czterdzieści pięć tysięcy mieszkańców. Stała się dzięki temu jednym z ważniejszych
centrów handlowych tętniących życiem. Przestój w rozwoju nastąpił dopiero w III wieku,
a liczba ludności zmniejszyła się ponad dwukrotnie i na terytorium prowincji zamieszkiwało
odtąd około dwadzieścia tysięcy osób. Osłabienie miasta było spowodowane również
najazdami plemion germańskich na miasto. Plemiona te składające się z grupy ludów
indoeuropejskich były powszechnie znane z nieustępliwości, o czym świadczy fakt, że jako
jedne z nielicznych nigdy nie zostały całkowicie podporządkowane Cesarstwu Rzymskiemu.
W roku 260 n.e. jeden z uzurpatorów rzymskich, Postumus, który sprawował władzę na
tamtych terenach ogłosił się cesarzem i niezgodnie z panującym ówcześnie prawem założył
samozwańcze Cesarstwo Galijskie. Sytuacja gospodarcza i społeczna była jednak
katastrofalna, a młode cesarstwo musiało dodatkowo radzić sobie z najazdami silnych
plemion Alamanów i Franków, dlatego trzynaście lat później cesarz rzymski Aurelian
przekroczył Andy i rewindykował tereny, które od tej pory ponownie stanowiły własność
Imperium. W 309 roku panujący od trzech lat cesarz Konstantyn Wielki przebywał nad
Renem, wskutek czego rok później nieopodal Kolonii został zbudowany most przecinający
rzekę. Sytuacja na terenie prowincji Germania Interior była bardzo niestabilna, co
spowodowało, że w 355 roku Kolonia Klaudyjska Ołtarza Agrypiny została przejęta i podbita
przez Almanów. Nie sprawowali oni jednak pieczy nad terenami zbyt długo, ponieważ już
kilka miesięcy później cesarz Julian je odzyskał. Ostatecznie panowanie rzymskie zakończyło
się tam w 455 roku, kiedy Frankowie Saliccy przejęli ją na własność i ogłosili ich miastem
stołecznym.
Średniowiecze
Na czasy średniowiecza przypadł okres świetności Kolonii. Spowodowane było to
powszechnym zwiększeniem udziału rolnictwa i wprowadzeniem nowych technologii.
Przyczyniło się do tego również idealne położenie, ponieważ miasto znajdowało się nad
Renem, jedną z najdłuższych rzek w Europie, która łączyła kilka państw, aż od Alp
Szwajcarskich po Holandię przy Morzu Północnym. Dzięki temu sprawnie rozwijał się
transport wodny, a także handel, który przynosił duże zyski gospodarce.
W tamtym okresie Kolonia słynęła już również jako miejsce kultu religijnego.
Biskupstwo, które rozwinęło się w Imperium Rzymskim przeobraziło się w 795 roku
w Elektorat Kolonii i podniosło rangę do arcybiskupstwa kolonialnego. Był jednym
z najważniejszych
kościelnych
księstw
Świętego
Cesarstwa
Rzymskiego
Narodu
Niemieckiego, istniejącym przez około pięć wieków. Nie tylko tereny Kolonii znajdowały się
pod panowaniem arcybiskupstwa. W skład jego wchodziło również księstwo Westfalii, czy
Mark. Arcybiskupi kolońscy sprawowali władzę w katedrze kolońskiej, aż do roku 1288,
kiedy to stała się wolnym miastem, a siedziba została przeniesiona do Bonn.
Jednym z przełomowych okresów było sprowadzenie relikwii Trzech Króli: Kacpra,
Melchiora i Baltazara, które w 1164 roku zostały zrabowane z Mediolanu. Wydarzenie to
przyczyniło się do wzrostu rangi miasta. Specjalnie z tej okazji postanowiono wybudować
jedną z piękniejszych budowli niemieckiego gotyku, której budowę rozpoczęto w 1248 roku
na potrzebę umieszczenia w niej cennych relikwii. Na jej miejscu stała wcześniej IV-wieczna
świątynia romańska, zastąpiona później kwadratowym kościołem ufundowanym przez
pierwszego biskupa chrześcijańskiego Kolonii Maternusa. Obecnie to największy
i najważniejszy kościół tego rejonu. Sama budowa trwała ponad sześćset lat. Katedra jest
poświęcona Świętemu Piotrowi i Najświętszej Marii Pannie. Jej projekt bazuje w znacznym
stopniu na Katedrze w Aimes. Będąc przez dziesięć lat największym budynkiem na świecie
obecnie zachowała tytuł drugiej najwyższej katolickiej świątyni. Od czasu rozpoczęcia
budowy niemiecka Kolonia była przyrównywane do wielkich miast jak Jerozolima,
Konstantynopol i Rzym, nazywając ją jako „Święta Kolonia z łaski Bożej wierna córka
Kościoła Rzymskiego”.
Miasto zostało również współzałożycielem związku miast handlowych. Trzy związki
kupieckie połączyły się tworząc niemiecką Hanzę. Lubeka, Kolonia i Hamburg rozpoczęły
współpracę polegającą na wzajemnym wsparciu ekonomicznym i zabezpieczeniu wspólnych
interesów. Umowa broniła również przed narastającą ekspansją feudałów w Niemczech oraz
hamowała pracę kupców, którzy nie skupiali się w Hanzie. Ostatecznie związek
zmonopolizował handel tej części Europy.
Właśnie w Kolonii w 1388 roku powstał pierwszy miejski uniwersytet w całych
Niemczech. Dla Polski „złoty wiek” przypadł na wiek XVI natomiast, jeśli zdecydowano by
się odnaleźć taki moment w historii tegoż niemieckiego miasta to prawdopodobnie wypadłby
on na przełomie wieku XIV i XV. Kolonia była wtedy najbogatszym i największym miastem,
które posługiwało się językiem niemieckim. Od 1475 roku otrzymała status Wolnego Miasta
Rzeszy i miastem prawnie zaczęli rządzić mieszkańcy, a nie biskup.
Czasy Nowożytne
Szczęśliwą passę przerwało dopiero odkrycie Nowego Świata oraz następujące
w wyniku tego przekształcenia. Miasto zaczęło tracić na znaczeniu, co spowodowało
polityczny oraz gospodarczy spadek. Symbolem i oznaką kryzysu może być przerwanie
budowy katedry w 1560 roku. Nowe drogi handlowe zaczęły wypierać znacznie starsze,
europejskie, więc również ranga Hanzy uległa gwałtownemu pogorszeniu, a jej wpływy
zostały znacznie zminimalizowane.
W XVIII wieku w Kolonii po raz pierwszy na świecie została wyprodukowana woda
kolońska czyli alkoholowy roztwór substancji z płatków kwiatowych. Dokonał tego Johann
Maria Farina, a dla uczczenia pamięci o twórcy umieszczono jego figurę na wieży ratusza
miejskiego.
Oryginalna woda ma w sobie nutę kompozycyjną ziołowo-cytrynową, zawierając tym samym
zapachy rozmarynu, bergemotki, neroli oraz lawendy. Do tej pory woda kolońska jest
wytwarzana dzięki tej samej recepturze przez kolejne pokolenia rodu Farina.
W roku 1772 francuskie Zgromadzenie Prawodawcze wypowiedziało wojnę Austrii.
Do walk po jej stronie włączyły się Prusy. Oba państwa zmęczone trzyletnią walką, która nie
osiągała żadnych rezultatów i efektów, a także zmobilizowane chęcią przypilnowania
otrzymania swoich należności pochodzących z III rozbioru Polski postanowiły zawrzeć pokój
w Bazylei z Francją. Na jego mocy w 1795 roku Francja zajęła tereny lewej strony Renu,
w tym Kolonii, oraz zagwarantowała neutralność Niemiec Północnych i zobowiązała się
zapłacić odszkodowanie przy pokoju powszechnym.
W 1812 roku podczas Kongresu Wiedeńskiego sprawa niemiecka była jednym
z kluczowych zagadnień. Pojawiło się wiele propozycji dotyczących statusu i posiadanego
terytorium, ale negocjacje ukazały, że ukształtowanie przyszłych Niemiec zależy w znacznym
stopniu od Austrii i Prus. Utworzono Związek Niemiecki pod przewodnictwem Austrii.
W jego skład wchodziła także Nadrenia z Kolonią przyłączona do Prus i będąca pod ich
panowaniem.
Zarówno pod kontrolą Francji i Prus miasto przeszło korzystne reformacje, które
utworzyły dogodną płaszczyznę do rozwoju podczas Rewolucji Przemysłowej. Kolonia stała
się istotnym ośrodkiem komunikacyjnym, głównie dzięki liniom kolejowym i żegludze
śródlądowej. Na jej terenie znacząco kwitł również przemysł i odnosiła na tym polu sukcesy.
Jednym z nich może być założenie na starym mieście pierwszej fabryki silników pod nazwą
N. A. Otto & Cie.
Fortunnym zbiegiem okoliczności odnaleziono oryginalne plany
komponentów budowy i w 1880 roku po sześciuset dwudziestu trzech latach katedra została
ukończona. W 1881 roku zostały zburzone mury obronne sprawujące swoje funkcje od
średniowiecza, co umożliwiło i przyśpieszyło rozwój terytorialny i ludnościowy.
Czasy najnowsze
Bolesnym piętnem dla Kolonii jak i dla całej Europy odbiła się II wojna światowa.
Miasto było brutalnie bombardowane przez wojska alianckie. Większość starego miasta
została zrównana z ziemią. Według obliczeń na Kolonię bomby spadały aż dwieście
sześćdziesiąt dwa razy. Ataki pozbierały krwawe żniwa i w ich wyniku zginęło około
dwudziestu tysięcy osób. Bombardowanie miasta jest uznawane za moment kulminacyjny
całej wojny powietrznej toczonej nad terytorium Niemiec. Jedno szczególne wydarzenie
przeszło do historii jako „nalot tysiąca bombowców”. Ta najsłynniejsza operacja nazwana
„Millennium” miała miejsce w nocy z 30 na 31 maja 1942 roku. Ze względu na rodzaj ataku
ten konkretny typ nazywany był nalotem dywanowym. Nazwa wzięła się od formacji
bombowców. Samoloty, liczone w setkach, leciały obok siebie zwiększając przy tym szkody
i powierzchnię tworząc wielką przestrzeń bombardującą przypominającą właśnie dywan.
W operacji wzięło udział tysiąc czterdzieści sześć bombowców RAF, które łącznie zrzuciły
ponad tysiąc czterysta pięćdziesiąt pięć ton materiałów wybuchowych. Sam nalot trwał około
siedemdziesięciu pięciu minut. Mimo tak wielu zniszczeń na terenie miasta Katedra ocalała
od poważnych uszkodzeń.
Po wojnie nastąpił czas odbudowy, która ze względu na poniesione straty ciągła się aż
do lat dziewięćdziesiątych XX wieku. W tym czasie wzrastała również liczba mieszkańców,
aby w roku 1959 osiągnąć ponad siedemset siedemdziesiąt tysięcy, czyli stan sprzed II Wojny
Światowej. Stolicą RFN ku zaskoczeniu zostało Bonn, a nie największa w tym kraju
związkowym Kolonia.
Kolonia obecnie
Obecna sytuacja miasta wiele zawdzięcza wydarzeniom i przełomom występującym
w przeszłości. Każda epoka umocniła Kolonię w inny sposób, dzięki czemu rozwinęła się ona
na wielu poziomach. Starożytność rozwinęła w tym rejonie handel, dzięki czemu do dzisiaj
Kolonia jest jego wielkim ośrodkiem. Średniowiecze spowodowało, że obecnie ze względu na
bardzo cenne relikwie i ilość kościołów miasto stało się ważnym punktem pielgrzymek
wiernych z całego świata, co wzmocniło również turystykę regionu. Nowożytność
rozbudowała przemysł sprawiając, że nadal jest to jedne z największych miast
przemysłowych w całym kraju. To tutaj powstają samochody Ford znane na całym świecie,
a także najlepsze silniki, których historia sięga XIX wieku. Ze względu na ogromne znaczenie
kulturalne, a także rangę na arenie międzynarodowej Kolonia zasadnie nazywana została
Nowym Jorkiem Europy. Miasto godzi ze sobą wiele funkcji, nie przekazując całej uwagi
tylko na jedną z nich. Potrafi być miejscem, do którego przyjeżdżają tysiące turystów,
a jednocześnie działać jako prężny ośrodek przemysłowy. Także jako ośrodek naukowy ze
słynnym uniwersytetem kształci czterdzieści cztery tysiące studentów. To właśnie ta
wielozadaniowość spowodowała, że Kolonia jest najważniejszym ośrodkiem w Nadrenii
i może być porównywana do Nowego Jorku.
Jeśli jest on jednym z czołowych źródeł
amerykańskiej kultury to w Europie tę samą rolę odgrywa Kolonia.
BIBLOGRAFIA
Libertas, http://www.libertas.pl/kolonia_koln_niemcy_przewodnik.html
Szkolnictwo.pl, http://www.szkolnictwo.pl/szukaj,Kolonia_(Niemcy)
Polonia-Polacy, http://www.polonia-polacy.de/miasta/kolonia.html
Trzecia Rzesza, http://www.trzeciarzesza.info/11-bombardowanie-kolonii-r207.htm
Encyklopedia Gutenberga, http://www.gutenberg.czyz.org/word,5472
Onet Wiem - darmowa encyclopedia, http://portalwiedzy.onet.pl/14237,,,,hanza,haslo.html
Klaudia Braś