Wniosek DECYZJA RADY w sprawie stanowiska, jak

KOMISJA
EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 8.4.2016 r.
COM(2016) 183 final
2016/0094 (NLE)
Wniosek
DECYZJA RADY
w sprawie stanowiska, jakie należy przyjąć w imieniu Unii Europejskiej w odniesieniu
do międzynarodowego instrumentu, który ma zostać opracowany przez organy ICAO, a
który ma na celu wprowadzenie od 2020 r. jednego międzynarodowego środka
rynkowego dotyczącego emisji w lotnictwie międzynarodowym
PL
PL
UZASADNIENIE
1.
KONTEKST WNIOSKU
• Przyczyny i cele wniosku
Podczas 21. konferencji stron konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu
przyjęto porozumienie klimatyczne z Paryża, którego celem jest ograniczenie globalnego
wzrostu temperatury na poziomie znacznie poniżej 2 °C w stosunku do poziomów sprzed
epoki przemysłowej i kontynuacja starań zmierzających do ograniczenia wzrostu temperatury
do 1,5 °C. Do roku 2050 światowe emisje gazów cieplarnianych powinny zostać zmniejszone
o co najmniej 50 % poniżej ich poziomów z 1990 r. Wszystkie sektory gospodarki, w tym
lotnictwo międzynarodowe, powinny przyczyniać się do realizacji wspomnianego
ograniczenia emisji.
Emisje gazów cieplarnianych z lotnictwa międzynarodowego stanowią ponad 2 %
światowych emisji i rosną dynamicznie, a prognozy na rok 2050 wskazują, że w przypadku
scenariusza dotychczasowego postępowania przedmiotowe emisje mogą wzrosnąć o ponad
200 % w porównaniu z obecnymi poziomami. W komunikacie Komisji do Parlamentu
Europejskiego i Rady „Protokół paryski – plan przeciwdziałania zmianie klimatu na świecie
po 2020 r.1” podkreślono, że ICAO powinna działać na rzecz skutecznego uregulowania
kwestii emisji pochodzących z lotnictwa międzynarodowego przed końcem 2016 r. Pomimo
usprawnień technicznych potencjał zmniejszenia całościowych emisji jest ograniczony w
sektorze lotniczym, zatem środki rynkowe uznano za odpowiedni środek umożliwiający
lotnictwu wniesienie wkładu w całościowe zmniejszenie emisji. Na 38. sesji Zgromadzenia
ICAO (2013) podjęto decyzję w sprawie opracowania jednego międzynarodowego środka
rynkowego dotyczącego emisji w lotnictwie międzynarodowym w perspektywie podjęcia
decyzji na 39. sesji Zgromadzenia ICAO w 2016 r. (w dniach od 27 września do 7
października) w celu wdrożenia systemu do roku 20202.
Dlatego też konieczne jest jak najszybsze przyjęcie, odpowiednio przed kolejnym
Zgromadzeniem ICAO, stanowiska, zgodnie z którym państwa członkowskie, działając
wspólnie w interesie UE, powinny zobowiązać się do przestrzegania decyzji podjętej przez
ICAO.
Stanowisko Unii jest wyrażane przez Komisję i państwa członkowskie w organach ICAO.
Opracowanie wniosku w sprawie takiego instrumentu odbywa się z udziałem wielu organów
ICAO, w tym Rady ICAO. Należy również przyjąć stanowisko UE w celu zapewnienia
spójności z obowiązującymi przepisami UE.
• Spójność z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie polityki
Decyzją 1600/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady wezwano Unię do określenia i
podjęcia konkretnych działań w celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w lotnictwie,
o ile żadne takie działania nie zostaną uzgodnione w ramach ICAO przed rokiem 2002. W
następstwie decyzji na 33. sesji Zgromadzenia ICAO (2001) dotyczącej zatwierdzenia
1
2
PL
COM(2015) 81 z 4.3.2015.
Rezolucja ICAO A38–18 (2013).
2
PL
otwartego systemu handlu emisjami dla lotnictwa międzynarodowego3, a także decyzji na 35.
sesji Zgromadzenia ICAO (2004) dotyczącej opracowania wytycznych w sprawie włączenia
emisji lotnictwa międzynarodowego do systemów handlu emisjami stron należących do
ICAO4 Parlament Europejski i Rada przyjęły dyrektywę 2008/101/WE zmieniającą
dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów
cieplarnianych w celu uwzględnienia działalności lotniczej.5
Oprócz decyzji o opracowaniu międzynarodowego środka rynkowego, na 38. sesji
Zgromadzenia ICAO (2013) podjęto uchwałę, że ICAO i państwa członkowskie, wraz z
odpowiednimi organizacjami, będą współpracować na rzecz osiągnięcia wspólnego
ambitnego celu globalnego polegającego na utrzymaniu światowych emisji dwutlenku węgla
w lotnictwie międzynarodowy netto od 2020 r. na tym samym poziomie. Prognozuje się, że
emisje w lotnictwie międzynarodowym będą o około 70 % wyższe w 2020 r. niż w 2005 r.6, a
Unia i jej państwa członkowskie konsekwentnie przekonują, że globalny cel redukcji emisji
gazów cieplarnianych w lotnictwie międzynarodowym powinien stanowić 10 % zmniejszenie
do 2020 r. w stosunku do poziomu z 2005 r. Niemniej jednak wydaje się wskazane, aby Unia
wykorzystała okazję do wspierania, w stosunkowo krótkim czasie, międzynarodowego środka
rynkowego mającego na celu ograniczanie emisji gazów cieplarnianych w sektorze lotnictwa
międzynarodowego do ich poziomów z 2020 r., mając na względzie możliwość dokonania
przeglądu przedmiotowych celów po pewnym czasie, w stosownych przypadkach.
Aby ułatwić postępy podczas 39. sesji Zgromadzenia ICAO (2016) w kierunku wypracowania
odpowiedniego instrumentu, prawodawcy unijni podjęli decyzje w sprawie tymczasowego
uznania wymogów dyrektywy 2003/87/WE za spełnione w odniesieniu do lotów na lotniska
w państwach spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i lotów z takich lotnisk 7.
Po 39. sesji Zgromadzenia ICAO (2016) Komisja złoży Parlamentowi Europejskiemu i
Radzie sprawozdanie w sprawie działań mających na celu wdrożenie międzynarodowego
instrumentu dotyczącego międzynarodowego środka rynkowego od 2020 r., który ograniczy
emisje gazów cieplarnianych w lotnictwie międzynarodowym w niedyskryminujący sposób.
W sprawozdaniu tym Komisja rozważy, a w stosownych przypadkach przedstawi propozycje
będące odpowiedzią na zmiany sytuacji dotyczące odpowiedniego zakresu uwzględniania
emisji w lotach do i z lotnisk znajdujących się w państwach spoza EOG, począwszy od dnia 1
stycznia 2017 r.
• Spójność z innymi politykami Unii
Decyzja, której dotyczy wniosek, jest spójna z innymi politykami Unii, zwłaszcza
dotyczącymi energii, środowiska i transportu, a także je uzupełnia8.
Globalne przejście na czystą energię będzie wymagało zmian w działalności gospodarczej i
inwestycyjnej oraz wprowadzenia zachęt we wszystkich obszarach polityki.
3
4
5
6
7
8
PL
Rezolucja ICAO A33–7 (2001).
Rezolucja ICAO A35–5 (2004).
Dz.U. L 275 z 25.10.2003, s. 32.
Zob. zastrzeżenia do rezolucji ICAO z 2013 r. przywołanej w przypisie 4 powyżej.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 421/2014.
COM(2016) 110 final.
3
PL
2.
PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ
• Podstawa prawna
Podstawą wniosku jest art. 192 ust. 1 w związku z art. 218 ust. 9 TFUE.
W art. 218 ust. 9 TFUE ustanowiono procedurę dotyczącą ustalania stanowiska w imieniu
Unii w ramach organu utworzonego przez umowy, gdy organ ten ma przyjąć akty mające
skutki prawne.
W tym przypadku, akt, który ma zostać przyjęty przez Zgromadzenie ICAO, będzie miał
skutki prawne, o których mowa w art. 28a dyrektywy 2003/87/WE.
Zgodnie z art. 191 i art. 192 ust. 1 TFUE Unia Europejska przyczynia się do osiągnięcia m.in.
następujących celów: zachowania, ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego;
promowania na płaszczyźnie międzynarodowej środków zmierzających do rozwiązywania
regionalnych lub światowych problemów w dziedzinie środowiska naturalnego,
w szczególności przeciwdziałania zmianie klimatu.
• Wybór instrumentu
Jak przewidziano w art. 218 ust. 9 TFUE, właściwy instrument stanowi decyzja Rady.
3.
WYNIKI OCEN EX POST, KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI
STRONAMI I OCEN SKUTKÓW
Nie dotyczy
4.
WPŁYW NA BUDŻET
Wniosek nie ma wpływu finansowego na budżet Unii Europejskiej.
5.
ELEMENTY FAKULTATYWNE
Nie dotyczy.
PL
4
PL
2016/0094 (NLE)
Wniosek
DECYZJA RADY
w sprawie stanowiska, jakie należy przyjąć w imieniu Unii Europejskiej w odniesieniu
do międzynarodowego instrumentu, który ma zostać opracowany przez organy ICAO, a
który ma na celu wprowadzenie od 2020 r. jednego międzynarodowego środka
rynkowego dotyczącego emisji w lotnictwie międzynarodowym
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 192 ust.
1, w związku z art. 218 ust. 9,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1)
Emisje gazów cieplarnianych z lotnictwa międzynarodowego stanowią ponad 2 %
światowych emisji i rosną dynamicznie, a prognozy na rok 2050 wskazują, że w
przypadku scenariusza dotychczasowego postępowania przedmiotowe emisje mogą
wzrosnąć o ponad 200 % w porównaniu z obecnymi poziomami. Do roku 2050
światowe emisje gazów cieplarnianych powinny zostać zmniejszone o co najmniej
50 % poniżej ich poziomów z 1990 r. Wszystkie sektory gospodarki, w tym lotnictwo
międzynarodowe, powinny przyczyniać się do realizacji wspomnianego ograniczenia
emisji.
21. konferencja stron konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu
zakończyła się w grudniu 2015 r. sukcesem w postaci przyjęcia porozumienia
klimatycznego z Paryża, którego celem jest ograniczenie globalnego wzrostu
temperatury na poziomie znacznie poniżej 2 °C w stosunku do poziomów sprzed
epoki przemysłowej i kontynuacja starań zmierzających do ograniczenia wzrostu
temperatury do 1,5 °C.
(2)
PL
Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) została utworzona w
1944 r. na mocy Konwencji chicagowskiej o międzynarodowym lotnictwie cywilnym;
Wszystkie państwa członkowskie są umawiającymi się stronami tej konwencji i
członkami ICAO, natomiast Unia Europejska ma status obserwatora na niektórych
posiedzeniach ICAO, w tym w Zgromadzeniu ICAO odbywającym się raz na trzy lata.
Unia i jej państwa członkowskie są stronami protokołu z Kioto z 1997 r., który
zobowiązuje je do dalszych ograniczeń emisji gazów cieplarnianych w lotnictwie
międzynarodowym za pośrednictwem ICAO. Decyzją 1600/2002/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady wezwano Unię do określenia i podjęcia konkretnych działań w
celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w lotnictwie, o ile żadne takie
działania nie zostaną uzgodnione w ramach ICAO przed rokiem 2002.
5
PL
(3)
Podczas 33. sesji Zgromadzenia ICAO (2001) zatwierdzono otwarty system handlu
emisjami dla lotnictwa międzynarodowego9. Komitet ICAO ds. lotnictwa i ochrony
środowiska zalecił w 2004 r., że nie należy prowadzić dalszych działań pod auspicjami
ICAO w zakresie specjalnego systemu handlu emisjami dla lotnictwa, opartego na
nowym instrumencie prawnym. Na 35. sesji Zgromadzenia ICAO (2004)
zatwierdzono otwarty system handlu emisjami oraz możliwość włączania przez
państwa członkowskie emisji w lotnictwie międzynarodowym do swoich systemów
handlu emisjami10, jednak na 36. sesji Zgromadzenia ICAO (2007) postulowano
wyłączenie z powyższego operatorów statków powietrznych z siedzibą w innych
państwach, chyba że postanowiono inaczej na podstawie porozumienia
dwustronnego11. Unia, jej państwa członkowskie i inne państwa konsekwentnie
zastrzegają sobie prawo do stosowania środków rynkowych na zasadzie
niedyskryminacji do wszystkich operatorów statków powietrznych wykonujących
przewozy do, z lub w obrębie ich terytorium, przypominając, że konwencja
chicagowska uznaje prawa stron do stosowania w sposób niedyskryminacyjny
własnych przepisów ustawowych i wykonawczych12 do statków powietrznych
wszystkich państw, wykonujących przewozy do, z lub w obrębie ich terytorium.
(4)
Biorąc pod uwagę, że ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w lotnictwie stanowi
kluczowy wkład zgodny z całościowymi zobowiązaniami w zakresie redukcji emisji,
Parlament Europejski i Rada przyjęły dyrektywę 2008/101/WE13 zmieniającą
dyrektywę 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003
r. ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych, w celu
uwzględnienia działalności lotniczej oraz zmieniającą dyrektywę Rady 96/61/WE14. W
motywie piątym dyrektywy 2008/101/WE stwierdza się, że UE powinna starać się
zagwarantować włączenie do globalnego porozumienia zmierzającego do ograniczenia
wzrostu globalnych temperatur środków, których celem jest zmniejszenie emisji
gazów cieplarnianych pochodzących z lotnictwa międzynarodowego, a zatem Komisja
powinna rozważyć, jakie poprawki do dyrektywy 2003/87/WE są konieczne, ponieważ
wzmiankowana dyrektywa ma zastosowanie do operatorów statków powietrznych.
(5)
W komunikacie Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady „Protokół paryski –
plan przeciwdziałania zmianie klimatu na świecie po 2020 r.15” podkreślono, że
Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) powinna działać na
rzecz skutecznego uregulowania kwestii emisji pochodzących z lotnictwa
międzynarodowego przed końcem 2016 r. Kolejne posiedzenie Zgromadzenia ICAO
odbędzie się w 2016 r. i należy na nim uzgodnić międzynarodowy instrument, który
doprowadzi do wdrożenia do 2020 r. jednego międzynarodowego środka rynkowego
dotyczącego emisji w lotnictwie międzynarodowym.
9
Rezolucja ICAO A33–7.
Rezolucja ICAO A35–5.
Dodatek L do rezolucji A36-22.
Zastrzeżenia do rezolucji ICAO z 2007 r., rezolucji ICAO z 2010 r., decyzji Rady ICAO z 2012 r.
zatwierdzającej deklarację delhijską oraz rezolucji ICAO z 2013 r., zob.
http://ec.europa.eu/clima/policies/transport/aviation/documentation_en.htm
Dz.U. L 8 z 13.1.2009, s. 3.
Dz.U. L 275 z 25.10.2003, s. 32.
COM(2015) 81 z 4.3.2015.
10
11
12
13
14
15
PL
6
PL
(6)
Na 38. sesji Zgromadzenia ICAO (2013) podjęto uchwałę, że ICAO i jej państwa
członkowskie, wraz z odpowiednimi organizacjami, będą współpracować na rzecz
osiągnięcia wspólnego ambitnego celu globalnego polegającego na utrzymaniu
światowych emisji dwutlenku węgla w lotnictwie międzynarodowy netto od 2020 r. na
tym samym poziomie („cel ICAO”) oraz podjęto decyzję o opracowaniu
międzynarodowego środka rynkowego dla lotnictwa międzynarodowego i
przedstawieniu sprawozdania z prac na potrzeby podjęcia decyzji na 39. sesji
Zgromadzenia ICAO (2016). Prognozuje się, że emisje w lotnictwie
międzynarodowym będą o około 70 % wyższe w 2020 r. niż w 2005 r.16, a Unia i jej
państwa członkowskie konsekwentnie przekonują, że globalny cel redukcji emisji
gazów cieplarnianych w lotnictwie międzynarodowym powinien stanowić 10 %
zmniejszenie do 2020 r. w stosunku do poziomu z 2005 r. Niemniej jednak wydaje się
wskazane, aby Unia wykorzystała okazję do wspierania, w stosunkowo krótkim
czasie, międzynarodowego środka rynkowego mającego na celu ograniczanie emisji
gazów cieplarnianych w sektorze lotnictwa międzynarodowego do ich poziomów
z 2020 r., mając na względzie możliwość dokonania przeglądu przedmiotowego celu
po pewnym czasie, w stosownych przypadkach.
(7)
Aby ułatwić postępy podczas sesji Zgromadzenia ICAO w roku 2016 w kierunku
wypracowania odpowiedniego instrumentu, prawodawca unijny podjął decyzję w
sprawie tymczasowego uznania wymogów dyrektywy 2003/87/WE za spełnione w
odniesieniu do lotów na lotniska w państwach spoza Europejskiego Obszaru
Gospodarczego (EOG) i lotów z takich lotnisk. Podejmując tego rodzaju kroki, Unia
podkreśliła, że wymogi prawne mogą być stosowane w odniesieniu do lotów do
i z lotnisk znajdujących się w państwach EOG, w taki sam sposób, jak wymogi
prawne mogą zostać stosowane w odniesieniu do emisji pochodzących z lotów
pomiędzy takimi lotniskami17.
(8)
Dyrektywa 2003/87/WE z późniejszymi zmianami określa pewne obowiązki
spoczywające na Komisji w następstwie 39. sesji Zgromadzenia ICAO (2016).
Komisja złoży Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie w sprawie działań
mających na celu wdrożenie międzynarodowego instrumentu dotyczącego
międzynarodowego środka rynkowego od 2020 r., który ograniczy emisje gazów
cieplarnianych w lotnictwie międzynarodowym w niedyskryminujący sposób. W
sprawozdaniu tym Komisja rozważy, a w stosownych przypadkach przedstawi
propozycje będące odpowiedzią na zmiany sytuacji dotyczące odpowiedniego zakresu
uwzględniania emisji w lotach do i z lotnisk znajdujących się w państwach spoza
EOG, począwszy od dnia 1 stycznia 2017 r.
(9)
Należy ustanowić stanowisko, jakie Unia ma zająć w odniesieniu do
międzynarodowego instrumentu, który ma zostać opracowany na forum ICAO,
prowadzącego do wprowadzenia od 2020 r. jednego międzynarodowego środka
rynkowego dotyczącego emisji w lotnictwie międzynarodowym.
16
Zob. zastrzeżenia do rezolucji ICAO z 2013 r. przywołanej w przypisie 4 powyżej.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 421/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniające
dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we
Wspólnocie, w celu wprowadzenia w życie do 2020 r. porozumienia międzynarodowego w sprawie
stosowania jednego międzynarodowego środka rynkowego do emisji z międzynarodowego lotnictwa,
Dz.U. L 129 z 30.4.2014, s. 1.
17
PL
7
PL
(10)
Niezbędne jest przyjęcie
Zgromadzeniem ICAO,
stanowiska
Unii
odpowiednio
przed
następnym
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Artykuł 1
Stanowisko, jakie ma zostać zajęte na forum ICAO w imieniu Unii Europejskiej, prowadzące
do opracowania instrumentu dotyczącego międzynarodowego środka rynkowego, musi być
zgodne z załącznikiem do niniejszej decyzji i musi zostać wyrażone na forum organów ICAO
przez Komisję i państwa członkowskie działające wspólnie w interesie Unii.
Artykuł 2
Komisja informuje w sposób wyczerpujący odpowiednie organy Rady na temat toczących się
dyskusji. Aby Komisja posiadała pełną znajomość stanowiska Rady co do właściwego
stosowania warunków określonych w załączniku, Komisja konsultuje się z przedmiotowymi
organami w trakcie całego procesu, gdy jest to konieczne, w związku ze zmianami sytuacji na
forum organów ICAO.
Sporządzono w Brukseli dnia r.
W imieniu Rady
Przewodniczący
PL
8
PL