Kryteria śmierci mózgowej - oficjalne stanowisko Konsultanta

Stanowisko Konsultanta Krajowego w dziedzinie Anestezjologii i Intensywnej
Terapii w sprawie obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej kryteriów
i sposobu stwierdzania trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu
opublikowanych w dniu 17 lipca 2007
W związku z publiczną, szeroko komentowaną w mediach, wypowiedzią
Pana prof. dr hab. Jana Talara, który zakwestionował rzetelność oraz naukową wiarygodność
obowiązujących w Polsce przepisów prawa w sprawie kryteriów i sposobu stwierdzania
trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu, podaję do publicznej wiadomości, że
mija się On całkowicie z prawdą w zakresie stosowania podstawowych pojęć medycznych.
Uszło bowiem uwadze Pana Profesora Jana Talara, że w Polsce obowiązują zasady
stwierdzania śmierci całego mózgu, określone w obwieszczenia Ministra Zdrowia
z dnia 17 lipca 2007, nie zaś kryteria śmierci pnia mózgu, które obowiązywały wcześniej. Od
tej istotnej zmiany legislacyjnej upłynęło już ponad 6 lat.
Zgodnie z aktualnie obowiązującą wiedzą, niekiedy po ciężkim uszkodzeniu mózgowia
dochodzi do niepoddającego się leczeniu obrzęku mózgu, wzrostu ciśnienia
wewnątrzczaszkowego powyżej wartości średniego ciśnienia tętniczego i ostatecznie
zatrzymania mózgowego przepływu krwi. Zatrzymanie mózgowego przepływu krwi w
opisanym mechanizmie jest nieodwracalne i prowadzi do śmierci mózgu.
Obowiązujące w Polsce kryteria rozpoznawania śmierci mózgu są bardzo podobne do
kryteriów stosowanych w innych krajach, a w niektórych aspektach są od nich wręcz bardziej
restrykcyjne. W Polsce, w przeciwieństwie do innych krajów, w większości przypadków
wykonywane są badania potwierdzające zatrzymanie przepływu mózgowego krwi. Brak
przepływu krwi przez mózg wyklucza przeżycie jakichkolwiek struktur mózgowia.
Diagnostyka prowadzona tak precyzyjnie wyklucza rozpoznanie śmierci mózgu u osoby, u
której taka śmierć nie nastąpiła. Dlatego też nieprawdziwe jest twierdzenie Pana Profesora
Jana Talara, że „śmierć pnia mózgu” a właściwie śmierć mózgu nie istnieje, a narządy
pobierano od osób żywych.
Rozpoznanie śmierci mózgu umożliwia komisji stwierdzenie i orzeczenie o zgonie
pacjenta. Z tą chwilą kontynuowanie procesu leczniczego jest bezzasadne wobec szacunku
dla ciała zmarłego, stając się poważnym nadużyciem. „Leczenie” osoby zmarłej stanowi
profanację jej ciała i jednocześnie powoduje wyczerpywanie i tak niedostatecznych zasobów
ochrony zdrowia, stając się wysoce nieetycznym w wymiarze społecznym i zawodowym.
Dlatego też po stwierdzeniu śmierci mózgu i w konsekwencji zgonu pacjenta całkowicie
ustaje obowiązek terapeutyczny wobec zmarłego. W takiej sytuacji należy zakończyć
wszelkie formy leczenia z wyłączeniem respiratora włącznie.
Wspomniane powyżej rozważania prowadzą do stwierdzenia, które w świetle
obowiązujących przepisów ma charakter kluczowy: rozpoznanie śmierci człowieka jest
rozpoznaniem nietransplantacyjnym i powinno być dokonywane niezależnie od perspektywy
pobrania narządów. Natomiast podtrzymywanie funkcji narządów zmarłego po rozpoznaniu
śmierci mózgu jest uprawnione i powinno być prowadzone w przypadku możliwości
pobrania i przeszczepienia narządów, jak również wtedy, gdy osobą zmarłą jest kobieta w
zaawansowanej ciąży.
Konsultant Krajowy
w dziedzinie Anestezjologii i Intensywnej Terapii
prof. dr hab. Krzysztof Kusza
Do wiadomości
1.Minister Zdrowia Bartosz Arłukowicz