alfabet fonetyczny, zasady wymowy

NIE czytamy spółgłosek na końcu wyrazu oprócz:
- c - wymawiamy [k], np. lac [lak] (jezioro)
- f, np. sauf [sof] (poza, oprócz, za wyjątkiem)
- l, np. sol [sol] (ziemia, gleba, grunt)
- r, np. sur [syr] (na), la mer [lamer] (morze);
UWAGA! w bezokolicznikach czasowników I grupy (większość czasowników - zakończone na -er) nie
wymawiamy "r", np. observer [obsεrve] (obserwować)
UWAGA 2! w przymiotnikach zakończonych na -r (rodzaju męskiego) - nie wymawiamy [r], np. premier
[prəmje] (pierwszy), dernier [dernje] (ostatni)
à - wymawiamy jak nasze [a], np. à Paris [a*pari](w Paryżu)
â - jak [a], np. âge [a ʒ] (wiek)
c + spójgłoski - jak [k], np. nocturne [noktyrn] (nocny)
c + nic (koniec wyrazu) jak [k], np. toc-toc [toktok](puk-puk)
c + o,a,u - jak [k], np. carte [kart] (mapa)
c + e,i - jak [s], np. ciel [sjεl] (niebo)
ç - zawsze jak [s], np. ça [sa] (to)
e + nic (koniec wyrazu) nigdy nie czytamy, np galaxie [galaksi] (galaktyka)
e (w środku wyrazu) jak [e] (Mercure) [ *mεrkyr], czasem jak [ə] (regrouper [rəgrupe]-grupować ponownie)
é czytamy zawsze (nawet na końcu wyrazu), np. orienté [oriãte] (zorientowany)
è czytamy zawsze (występuje generalnie w środku wyrazu), np. photosphère [fotosfεr] (fotosfera)
ê jak [e], np. gêner [zene] (ograniczać, przeszkadzać)
ë jak [e], np. Noël [*noel] (Boże Narodzenie)
g + o,a,u - jak [g], np. Ganymède [*ganimεd] (Ganimedes)
g + spółgłoska - jak [g] grand [grã] (duży)
g + e,i - jak [ʒ], np. géant [ʒeã] (gigant)
h w języku francuskim jest niewymawiane, np. hiver [iver] (zima)
î - jak [i], np. Nîmes [*nim] (miasto w płd. Francji)
ï - zawsze jak [i], nawet gdy występuje w grupie kilkuliterowej;
porównaj: maïs [mais] (kukurydza), ale mais [mε] (ale).
j jak [ ʒ ], np. Jupiter [ʒypitεr] (Jowisz)
ô jak [o], np. tôt [to] (wcześnie)
œ głoska powstała jakby z połączenia "e" i "y", buzia jak do "e" i mówimy "y" lub na odwrót, np. œuvre
[œvr] (dzieło)
[y] nie ma w języku polskim - a robi się go tak: buzia jak do "u" i jednocześnie wymawiać "i"
np. lune [lyn] (Księżyc)
Dźwięk ten będę oznaczał w transkrypcji jako [y]
ù - poprzedzone zawsze o - czytamy [u], p où [u] (gdzie) (porównaj: ou [u] (lub) - taka sama wymowa, inna
pisownia i znaczenie)
û - poprzedzone przez o - czytamy [u], np. voûte [vut] (sklepienie)
s pomiędzy samogłoskami czytamy jak [z], np. déclinaison [deklinezõ] (deklinacja)
grupy kilkuliterowe:
ai - jak [ε] np. solaire [solεr] (słoneczny,a)
ais - na końcu wyrazu jak [ε], np. mais [mε] (ale)
ait - na końcu wyrazu jak [ε], np. il observait [ilobsεrvε] (on obserwował)
aî - także jak [ε], np. chaîne [szεn] (łańcuch, pasmo np górski, e)
ay - jak [ej], np. ayant [ejã] (mając)
samogłoska + n lub m:
on + spółgłoska lub na końcu wyrazu - jak [õ], np. déclinaison [deklinezõ]
om + spółgłoska lub j.w.- jak [õ], np. ombre [õbr] (cień)
an + spółgłoska lub j.w.- jak [ã], np. an [ã] (rok)
am + spółgłoska lub j.w.- jak [ã], np. ambiance [ãbiãs] (otoczenie, atmosfera (ale nie np. ziemska!))
en + spółgłoska lub j.w.- jak [ã], np. jovien [zovjẽ] (jowiszowy) lub [ã], np en France [ã*frãs] (we Francji)
em + spółgłoska lub j.w.- jak [ã], np. rempart [rãpar] (ściana krateru)
in + spółgłoska lub j.w.- jak [ɛ̃], np. vin [vɛ̃] (wino)
im + spółgłoska lub j.w.- jak [ɛ̃], np. limbe [lɛ̃b] (brzeg, krawędź)
te same układy + samogłoska lub h - czytamy normalnie (tracą nosowość), np. panorama [panorama]
te same układy tylko, że m lub n jest podwójne a po nim występuje samogłoska - też tracą nosowość,
porównaj:
an [ã] (rok) - année [ane] (również rok)
gn jak [ŋ] , np. montagne [mõtaŋ] (góra)
ph jak [f], np. phase [faz] (faza)
ent - na końcu wyrazu:
- jeśli jest to forma osobowa czasownika (3 os. liczby mnogiej), to nigdy nie wymawiamy, np. ils observent
[ilzobsεrv] (oni obserwują)
- jeśli jest to inna część zdania niż czasownik czytamy jak [ã] , np. grossissement [grosismã] (powiększenie)
um - na końcu wyrazu jak "om" (są to słowa pochodzenia łacińskiego), np. planétarium [planetarjom]
Łączenie międzywyrazowe: - występuje, gdy jedno słowo kończy się spółgłoską a drugie zaczyna samogłoską.
Ta spółgłoska, nawet jeśli normalnie nie jest wymawiana na końcu wyrazu na skutek łączenia zostaje
wymówiona. Dzięki temu można odróżniać na przykład formy gramatyczne czasowników, a także liczbę
rzeczowników:
- il observe [ilobserv] (on obserwuje) / ils observent [ilzobserv] (oni obserwują)
{s wymawiamy jak "z" w łączeniach}
- l'ombre [lãbr] (cień) / les ombres [lezãbr] (cienie)
Elizja (wyrzutnia): - wyrzucenie ostatniej samogłoski i zastąpienie jej apostrofem przed wyrazem
rozpoczynającym się na somogłoskę lub „h” nieme:
- le ami → l'ami [lami],
- la amie → l'amie [lami],
- si il → s'il [sil],
- la hirondelle → l'hirondelle [lirãdεl],
- le hôtel → l'hôtel [lotεl],
- que elle →qu'elle [kεl] itd.
ʒ ɛ̃
Samogłoski francuskie opatrzone znakami diaktrycznymi: à â ä ç é è ê ë î ï ô û ù ü