Opiniowanie sądowo-lekarskie w sprawach cywilnych

OPINIWANIE SĄDOWO-LEKARSKIE W SPRAWACH CYWILNYCH
Postępowanie karne – śledczo – kontradyktoryjne
umocowanie biegłego w fazie śledczej dające dużą swobodę badawczą byleby
mieściła się w granicach zakreślonych przez kodeks postępowania karnego.
Postępowanie cywilne – kontradyktoryjne
Art. 6. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego
wywodzi skutki prawne.
Art. 230. Gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o
faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać
za przyznane.
Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą
skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę.
Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna
z dnia 20 grudnia 2005 r.
III CK 121/2005
Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego przeprowadzona w latach 1996 - 2004
doprowadziła do zerwania z modelem procesu opartym na zasadzie prawdy tzw.
obiektywnej. Wzmocniono elementy kontradyktoryjności oraz zredukowano
instrukcyjne kompetencje sądu. Wprowadzone zmiany określają zasady współdziałania
sądu ze stronami, aby nie dochodziło do naruszenia konstytucyjnej i kodeksowej zasady
równości stron. Przeprowadzone zmiany wskazują na kres zasady prawdy obiektywnej,
co nie oznacza, że aktualnie polskie postępowanie cywilne oparte jest na zasadzie
prawdy formalnej. Współcześnie inny jest niż w okresie obowiązywania zasady prawdy
obiektywnej, sposób dochodzenia do prawdy. To strony w kontradyktoryjnym procesie
mają jej poszukiwać, natomiast sąd ma zadbać o to, aby reguły postępowania
obowiązujące przy jej dochodzeniu zostały zachowane.
Umocowanie biegłego z naciskiem na zasadę równości – spierający się decydują
jak chcą dowodzić swych racji – kształtują postępowanie dowodowe  cały tok
myślenia zawarty w powództwie może być absurdalny od początku do końca z
punktu widzenia wiedzy specjalistycznej, ale będzie badany jeśli jest
skonstruowany poprawnie od strony fromalno-prawnej.
 biegły wyłącznie działa w oparciu o materiał poznawczy właściwy mu
zawodowo tj. dokumenty wytwarzane w oparciu o normy powszechnie
obowiązującego prawa w związku z wykonywaniem zawodu lekarza i ogranicza
we rozważania do dokumentów wskazanych przez spierające się strony (sic!)
Oczekiwania wobec opinii w postępowaniu cywilnym:
-weryfikacja twierdzenia na temat krzywdy (szkody)
fakt jej zaistnienia nie jest oczywisty.
-badanie związku czasowego,
między działaniem pozwanego a wystąpieniem krzywdy. (może być
pomocny, zwłaszcza gdy nie istnieje  badanie związku przyczynowego
nieuzasadnione) Związek czasowy nie stanowi kryterium przyczynowości
(Post hoc non est propter hoc – po czymś nie znaczy z powodu czegoś)
Badanie związku przyczynowego
Art. 415. k.c. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej
naprawienia.
Art. 471. k.c. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania
lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte
wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie
ponosi.
- w oparciu o dowody in prima faciae (na pierwszy rzut oka – bezpośredni środek
dowodowy)
Art. 361.
§ 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne
następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub
postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany
poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Test warunku koniecznego – odpowiedź na pytanie czy dany skutek wystąpiłby
gdyby nie zadziałał badany czynnik.
- tam gdzie nie można przeprowadzić dowodu in prima faciae (brak jest
bezpośrednich środków dowodowych) stosuje się pragmatykę zawartą w normie
Art. 231. kpc
Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia
sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów
(domniemanie faktyczne).
Fakt domniemany nie wymaga ani twierdzenia, ani dowodzenia, natomiast
twierdzenia i dowodzenia wymagają fakty składające się na podstawę faktyczną
domniemania (tak też orz. SN z 17 października 2000 r., I CKN 1196/98,
LexPolonica nr 385106). Według wyroku SN z 15 lutego 2008 r., I CSK 426/07
(niepubl.) fakty stanowiące podstawę domniemania faktycznego mogą być
ustalone także w inny sposób niż tylko w drodze udowodnienia, czyli np. w
drodze przyznania zarówno wyraźnego jak i milczącego, a nawet wskutek
przyjęcia innych domniemań faktycznych. Wniosek taki wynika wprost z treści
art. 231 k.p.c., który stanowi o faktach ustalonych, a nie o faktach
udowodnionych.
Zastosowanie domniemania faktycznego podlega kontroli w toku instancji
pod względem poprawności logicznej i faktycznej. Ma ona zapewnić
skontrolowanie prawidłowości ustaleń tak co do faktów, jak i wniosków z
nich wynikających (tak też SN w orz. z 26 lipca 2000 r., I CKN 582/00,
niepubl.) (zasięgnięto z komentarza Tadeusza Erecińskiego) wedle reguł
języka polskiego obowiązującego w polskim sądownictwie, wedle którego
potocznie prawdopodobieństwo to pojęcie określające oczekiwania co do
rezultatu danego zdarzenia, którego wyniku nie znamy (niezależnie od tego
czy jest ono w jakimś sensie zdeterminowane czy też nie, ani też od tego czy
miało miejsce w przeszłości czy dopiero się wydarzy).
Postępowanie cywilne toczy się wedle pewnych reguł, a w regulacjach procedury
cywilnej nie ma mowy o posługiwaniu się nie istniejącymi pojęciami, natomiast
biegłym muszą być znane reguły postępowania gdy nie jest możliwym
przeprowadzenie dowodu in prima faciae.
Długotrwały uszczerbek na zdrowiu  rozciągnięty w czasie od niemniej niż 6
miesięcy
do
24
miesięcy
(30
miesięcy)
o
ile
nie
jest
a priori trwały (np. amputacja urazowa lub związana z urazem w trakcie
krytycznego zdarzenia)  leczymy coraz lepiej i coraz lepiej rehabilitujemy.
Trwały uszczerbek na zdrowiu  rozciągnięty w czasie ponad 24 miesiące (30
miesięcy) lub a priori trwały.
Uszczerbek może być wyrażony w procentach lub punktach – jest to czysta
konwencja i z tej konwencji nie można czynić narzędzia ograniczającego
odpowiedzialność. A zwłaszcza nie może tego czynić lekarz, który wyłącznie
informuje konsumenta tej oceny (np. sąd, organ ubezpieczeniowy etc.)
ZDOLNOŚĆ DO UDZIAŁU W CZYNNOŚCIACH PROCESOWYCH
ZDOLNOŚĆ DO ODBYWANIA KARY POZBAWIENIA WOLNOŚCI I
POBYTU W WARUNKACH TYMCZASOWEGO ARESZTOWANIA ORAZ
POBYTU W POLICYJNEJ IZBIE ZATRZYMAŃ.
 czym są czynnościach procesowe z punktu widzenia osoby która ma je
ocenić:
 czynności procesowe dla ich uczestnika to jeden z przejawów
codzienności – zdarzeń w życiu codziennym budzących mniejsze lub
większe emocje.
 Lekarz powinien być w postanowieniu o tym poinformowany bo inaczej
uruchamia w tej materii wyłącznie własną wyobraźnię co nie jest
korzystne dla postępowania, a w konsekwencji może być nie korzystne
dla niego samego.
Zatem chodzi o zdolność do:
a/przebywania w pozycji siedzącej, z możliwością zarządzenia przerwy
(przyjęcie leków, posiłku etc.) nawet leżącej – fenomen sprawy przez Sądem w
Piotrkowie Tryb sprawa Stanisława Ł dla którego przygotowano łóżko.
b/ rozumienie tego o co chodzi w sprawie, zrozumienie stawianych pytań,
zdolności do udzielania na nie odpowiedzi składanie wyjaśnień lub jej odmowę,
przysłuchiwanie się, czytanie materiałów po zakończonym postępowaniu
przygotowawczym lub w toku postępowania przed Sądem.
CZYM JEST ZDOLNOŚĆ DO POBYTU W ZAKŁADZIE KARNYM
(ODBYWANIE KARY POZBAWIENIA WOLNOŚCI, STOSOWANIE
TYMCZASOWEGO ARESZTOWANIA)
Lekarz powinien być w postanowieniu o tym poinformowany bo inaczej
uruchamia w tej materii wyłącznie własną wyobraźnię co nie jest korzystne dla
postępowania, a w konsekwencji może być nie korzystne dla niego samego.
Chodzi o zdolność do:
do pobytu poza dobrowolnie wybranym miejscem, w narzuconym
towarzystwie, spożywanie posiłków pod względem doboru potraw i ich
rozkładu w ciągu doby, określonego sposobu realizowania czynności
sanitarno-higienicznych, z możliwością oglądania TV, czytania książek,
korzystania z gier.
Braku możliwości wyboru lekarza - świadczenia zdrowotne wykonywane są
przez służbę zdrowia zakładu karnego, poziomie takim samym jak w
warunkach świadczeń zdrowotnych udzielanych na wolności (co wynika z
norm powszechnie obowiązującego prawa).
UWAGA! Kara dożywotniego pozbawienia wolności zakłada, że więzień
umiera w zakładzie karnym – zatem w istotę naszego systemu prawnego
wpisana jest możliwość (naturalnej, nagłej) śmierci (w przebiegu rozwoju
schorzeń- samoistnych, wrodzonych, bądź nabytych w ciągu życia)
Wymieniona charakterystyka osadzenia w zakładzie karnym w żadnym punkcie
nie stwarza ponad przeciętnego zagrożenia dla życia lub zdrowia od tego z
jakim osoba pozbawiona wolności spotyka się w warunkach wolnościowych.
Jedynym
warunkiem
jest
wskazanie
aby
więzienna
służba
zdrowia
zorganizowała świadczenia zdrowotne, które były dla osadzonego osiągalne na
wolności w trakcie wykonywania pozbawienia wolności włącznie z jednostkami
wysokospecjalistycznymi co może być związane z odpowiednią logistyką.
Zatem rodzi się pytanie jakie schorzenia – odchylenia od stanu prawidłowego
wyłączają zdolność o której mowa.
1.
Stan umysłu – ciężkie zmiany organiczne (przebyte ciężkie urazy
mózgowe, samoistne choroby mózgu, upośledzenie umysłowe, zaburzenia
psychiczne, ale nie wszystkie) Badanie powinien wykonywać zespół psychiatra
neurolog, psycholog, neuropsycholog. Niezbędne jest badanie psychologa przy
znaczącej części ocen z uwagi na fakt że poza klinicznie oczywistymi
postaciami zaburzeń jest ogromny obszar niedostępny badaniu przez samego
psychiatrę bez badania psychologicznego – prób psychometrycznych (o
wskaźniku wskaźnikach rzetelności i trafności większej lub równiej 0,7). Należy
również brać pod uwagę badanie narządów determinujących porozumiewanie
się i percepcję ( mowa, wzrok, słuch) w tym wypadku konieczne jest badanie;
laryngologa, okulisty, neurologa niejednokrotnie wykorzystujące zaawansowane
techniki medyczne nieinwazyjne.
Zaburzenia funkcji poznawczych takich jak pamięć, myślenie, orientacja,
rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, język, ocena, często towarzyszą,
lub je poprzedzają zaburzenia emocjonalne, zaburzenia zachowania i motywacji
często współistnieją z zaburzeniami osobowości.
Zaburzenia funkcji poznawczych dotyczą osób dorosłych, najczęściej w
starszym wieku, które przed zadziałaniem czynnika uszkadzającego mózg miały
wyższą sprawność umysłową.
Choroby układu krążenia:
Krańcowa niewydolność układu krążenia (choroby samoistne serca prowadzące
do wymienionego stanu) gdzie niewielka reakcja adrenergiczna i innych
podobnych substancji powoduje w związku z brakiem rezerwy na dodatkową
stymulację nasilenie niewydolności krążenia nawet w stopniu powodującym
zagrożenie dla życia. Współczesna nieinwazyjna diagnostyka układu krążenia
jest w pełni wydolna dla zbadania czy taki stan ma w istocie miejsce. Zatem nie
jest to kwestia podlegająca dowolnej ocenie pacjenta lekarza bowiem jest
całkowicie wymierna, a badania można bezpiecznie powtarzać dowolną ilość
razy.
Nadciśnienie tętnicze tylko przełom nadciśnieniowy, która jeśli wystąpi to
wymaga leczenia w szpitalu nie jest zjawiskiem permanentnym. Osoby które
cierpią na to schorzenie są zaadaptowane do wysokich jego wartości, na ogół
noszą ze sobą leki. To przewlekłe schorzenie nie nasila się przy prawidłowo
stosowanym leczeniu, chyba że jest ono zaniechane dla wywarcia określonego
wrażenia procesowego. Wówczas wystarczy zaproponować zażycie leków
przepisanych w razie zwyżki – każdy leczony na nadciśnienie ma leki na te
szczególna sytuację.
Choroby układu oddechowego
Niewydolność oddechowa np. w przebiegu choroby obturacyjnej płuc, choroby
atopowej
płuc
(astma
oskrzelowa)
można
czynności
prowadzić
w
zabezpieczeniu załogi ratownictwa medycznego z lekarzem. W przypadku atopii
(alergii) zbiorowiskiem alergenów są miejsca publiczne – istnieje ryzyko
napadowego pogorszenia wydolności oddechowej ale z kolei stres i wyrzut
adrenaliny
powoduje
rozszerzenie
oskrzeli.
Część
chorych
wymaga
wielogodzinnej tlenoterapii specjalnymi urządzeniami w domu (koncentrator
tlenowy), - urządzenia mają charakter przenośny !!! można podłączyć na sali
rozpraw. Ostatecznie można wypożyczyć.
W przypadku świadka warto odbyć posiedzenie wyjazdowe w domu takiej
osoby niż wzywać ją nieskutecznie. Tego rodzaju schorzenia jest w pełni
weryfikowalne nieinwazyjnymi badaniami.
Choroby narządu ruchu – poza ostrym stanem nie są przeciwwskazaniem do
udziału w czynnościach procesowych . Ostry stan musi być udokumentowany
wynikami badań a nie oświadczeniami lub zaświadczeniami.
Choroby nowotworowe
w okresie chemioterapii i/lub radioterapii
w okresie terminalnego wyniszczenia.
Niewydolność nerek przewlekła dializoterapia
W dniach w których nie jest prowadzona hemodializa osoba podejrzana jest
zdolna do udziału w czynnościach procesowych
Pozostałe schorzenia niezależnie od poziomu ich dramaturgii nie czynią
niezdolnymi do udziału w czynnościach procesowych w rozumieniu do tego
czym są czynności procesowe i nie powodują braku zdolności do pobytu w
zakładzie karnym.
Obecność lekarza w trakcie czynności procesowych w stosunku do osoby która
jej nie posiada (choroby układu krążenia) nie zapobiega pojawieniu się
niekorzystnych następstw nimi spowodowanych zatem jeśli występuje sytuacja
w której schorzenie uniemożliwia ich wykonanie nie ma sensu forsowanie ich w
obecności lekarza bo on nie ma możliwości ich zapobiegania ich negatywnym
skutkom.