FULL TEXT - Antropomotoryka

INFORMACJE
-
-
-
-
-
ANNOUNCEMENTS
NR 32
AN TRO PO MO TO RY KA
2005
SIEDEMDZIESIĄT LAT DZIAŁALNOŚCI
SZERMIERCZEJ
ZBIGNIEWA CZAJKOWSKIEGO
SEVENTY YEARS OF FENCING ACTIVITY
OF ZBIGNIEW CZAJKOWSKI
Maciej Łuczak*
* Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
Zbigniew Czajkowski urodził się w Modlinie
05.02.1921 roku. W roku 1939 ukończył, jako prymus, Korpus Kadetów nr 1 we Lwowie. Tutaj w roku
1935 rozpoczął uprawianie szermierki pod okiem
znakomitego fechmistrza Jana Pieczyńskiego.
We wrześniu 1939 roku brał udział w walkach na
Polesiu i przeżywał dramatyczne przygody. W połowie października dotarł do Lwowa, gdzie – już za
władzy radzieckiej – uprawiał bardzo intensywnie
szermierkę pod kierunkiem znanego trenera Władysława Łabędziewskiego.
W kwietniu 1940 roku, kiedy próbował dostać
się do polskich sił zbrojnych we Francji, został aresztowany przy próbie przekroczenia granicy rumuńskiej. Do czerwca 1941 r. przebywał w kolejnych
więzieniach – w Kołomyi, Stanisławowie, Lwowie,
Złoczowie i w Starobielsku. Następnie – bez wyroku, po uciążliwych śledztwach – został wysłany do osławionego łagru w Workucie za kręgiem
polarnym. Zwolniony z karnego obozu pracy we
wrześniu 1941 roku, przez kilka miesięcy pracował
w kołchozach w Karakałpakstanie i Uzbekistanie.
W lutym 1942, w Stacji Zbornej Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, dostał skierowanie do Marynarki
Wojennej i przez Persję, Indie i Afrykę Południową
dostał się do Wielkiej Brytanii. Tu został zaokrętowany na słynnym niszczycielu ORP „Ślązak”. Brał
udział w konwojach i walkach w Kanale La Manche, na Atlantyku oraz – szczególnie – na Morzu
Śródziemnym. Uczestniczył w słynnym wypadzie
na Dieppe (próba inwazji), w lądowaniu na Sycylii
i we Włoszech, w bitwie pod Salerno. Potem, już na
ORP „Błyskawica”, brał udział w operacji lądowania
w Normandii oraz bitwie morskiej pod Le Havre.
Pod koniec wojny, urlopowany na studia, rozpoczął
naukę na wydziale lekarskim Uniwersytetu w Edynburgu. Tu wznowił uprawianie szermierki, osiągnął
wiele bardzo dobrych wyników w zawodach. Sam
ponadto założył sekcję szermierczą w Zrzeszeniu
Studentów Polaków w Wielkiej Brytanii. Pod koniec
roku 1949 powrócił do kraju i ukończył studia medyczne w Akademii Medycznej w Krakowie.
Przez wiele lat był w kadrze narodowej PZS.
Jako reprezentant Polski we florecie i szabli zdobył
wiele medali na mistrzostwach Polski, miał dobre
wyniki w zawodach międzynarodowych (jako zawodnik występował do 45 roku życia), zdobył brązowy medal w drużynie szablowej na Mistrzostwach
Świata w Brukseli w 1953. Od roku 1954 do 1980
trener – a przez wiele lat również zawodnik – w GKS
„Piast” Gliwice. Oprócz pracy w Gliwicach był długoletnim naczelnym trenerem Polskiego Związku
Szermierczego, kierownikiem wyszkolenia, przewodniczącym Komisji Sportowo-Szkoleniowej PZS
oraz członkiem Międzynarodowej Federacji Szermierczej.
Wprowadził wiele nowego do organizacji i szkolenia szermierzy. Jako trener klubowy oraz trener
-
-
-
-
Zbigniew Czajkowski to nie tylko znakomity trener, pedagog, badacz, ale przede wszystkim niezwykła osobowość. Jego osoba łączy sztafetę szermierczych pokoleń od Mistrza Świata
Egona Frankego do Mistrzyni Europy Magdaleny Jeziorowskiej. Niezwykle interesująca jest
także historia jego życia.
Leszek Sobieraj
-
– 117 –
kadry wykształcił całą plejadę znakomitych zawodników w różnych broniach. Do jego uczniów
należeli m.in.: Egon Franke, mistrz olimpijski we
florecie, wielokrotny medalista igrzysk olimpijskich
i mistrzostw świata; Bogdan Gonsior, złoty medalista
mistrzostw świata w szpadzie; Jacek Bierkowski, wicemistrz świata w szabli; Elżbieta Cymerman, ośmiokrotna mistrzyni Polski, mistrzyni KDL i wicemistrzyni uniwersjady i wielu innych, a ostatnio Magdalena
Jeziorowska, mistrzyni Europy w szpadzie.
Od roku 1980 po dziś dzień pracuje w AWF
w Katowicach jako kierownik Zespołu Szermierki
(studium trenerskie, prace magisterskie, wykłady,
kursy trenerskie i instruktorskie). W AWF Katowice
założył sekcję szermierczą, której zawodnicy zdobyli liczne medale na mistrzostwach Polski (dobre
wyniki w zawodach międzynarodowych, zwłaszcza
w szpadzie kobiet).
Od 1991 roku jest na emeryturze, pracuje jednak
nadal (nie na pełnym etacie) w AWF w Katowicach
(Studium trenerskie, prace magisterskie, wykłady,
kursy trenerskie, publikacje). W Polskim Związku
Szermierczym odpowiada za szkolenie i doszkalanie trenerów. Do 2001 naczelny trener sekcji szermierczej AZS – AWF Katowice, od 2002 pracuje
jako trener w swym „starym” klubie – GKS „Piast”
Gliwice. Jest promotorem licznych prac magisterskich, wyszkolił ponad 100 trenerów szermierki,
którzy pracują z powodzeniem w kraju i za granicą.
Był trenerem kadry uniwersjadowej szpady kobiet
– a potem szpady mężczyzn, a jego podopieczni
zdobywali medale na Uniwersjadach.
Magistrem sportu został w roku 1981, a w dwa
lata później – doktorem nauk o kulturze fizycznej.
Jego rozprawa doktorska, to ogromny tom pt. „Ewolucja szermierki na bronie kolne od czasów średniowiecza do przełomu XIX i XX wieku”.
Napisał 30 książek – głównie o szermierce – a także dotyczących wiedzy o sporcie, teorii treningu
oraz psychologii sportu. Do najważniejszych należą: „Nowa szermierka” – 1951, 1954 „Szermierka
na florety” – 1954, „Teoria i metodyka współczesnej
szermierki” – 1968, „Szermierka na szpady” – 1977,
„Taktyka szermierki” – 1982, „Nauczanie nawyków
i odpowiedzi ruchowych w treningu sportowym” –
1982, „Taktyka i psychologia w szermierce” – 1984,
„Szermierka – floret” – 1987, „Trening szermierza”
(dwa tomy) – 1988, Motywacja w sporcie, II wyd.
– 1989, „ Nawyki czuciowo-ruchowe w działalności
sportowej” – 1995, „Pierwszy etap szkolenia sportowego” – 1995, „Poradnik trenera” – 1994, „Psychologia sprzymierzeńcem trenera” – 1998, „A modern
conception of fencer training” – 1974, „Fencing
actions – Terminology, their classification and application in competition” – 2001, „Theory, Practice
and methodology of fencing” – 2001, „Nauczanie
techniki sportowej” II wyd. zmienione i poszerzone
– 2004,„Understanding fencing – Unity of theory and
practice” – 2005.
Prowadzi liczne kursy, wykłady i seminaria w zagranicznych uczelniach i ośrodkach sportowych
(USA, Wielka Brytania, Irlandia, Szwajcaria, Holandia, Czechy, Rosja, Ukraina, Austria etc.). Jest
stałym współpracownikiem czasopism; „Sport Wyczynowy”, „Człowiek i ruch – Human Movement”,
„The Swordmaster” „News Bulletin BAF” etc.
Główne zainteresowania, prace badawcze,
obserwacje i publikacje, to: technika, taktyka i nauczanie szermierki; dzieje kultury cielesnej, a szczególnie historia szermierki, igrzysk olimpijskich oraz
białej broni; nawyki i umiejętności czuciowo-ruchowe; psychologia sportu, motywacja i pobudzenie,
osobowość trenera i zawodnika, spójność zespołu
sportowego, umiejętności przywódcze, procesy poznawcze w walce sportowej – postrzeganie, reakcje,
właściwości uwagi; praca, umiejętności i style kierowania trenera; zdolności zbornościowe w sporcie.
Liczne odznaczenia: medale wojenne brytyjskie
i polskie; z czasów wojny; Krzyż Kawalerski (1964),
Krzyż Oficerski (1982) i Krzyż Komandorski (1997)
Orderu Odrodzenia Polski; zloty medal Włoskiej
Akademii Szermierki (1970), tytuł profesora i honorowego członka Brytyjskiej Akademii Szermierki
(1982); mistrz sportu; zasłużony mistrz sportu, zasłużony działacz kultury fizycznej (złota odznaka);
zasłużony trener; zasłużony fechtmistrz PZS; medal
im. E. Piaseckiego oraz liczne medale, odznaczenia
i wyróżnienia Polskiego Komitetu Olimpijskiego,
GKKFiS, ZG AZS, Polskiego Związku Szermierczego etc.
W dniu 22 czerwca 2004 roku otrzymał tytuł doctora honoris causa Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach za wysoką wartość poznawczą
dorobku naukowego, za znaczące w skali światowej
dokonania w dziedzinie szermierki, a także za wybitne osiągnięcia w pracy trenerskiej oraz niekwestionowany autorytet moralny.
Mimo dojrzałego wieku jest nadal bardzo czynny, prowadzi ćwiczenia, wykłady i kursy, jeździ na
zawody zgodnie ze swoją zasadą: „Ten się tylko
starzeje, kto ma na to czas i ochotę.” Jest również
zwolennikiem słów słynnego chirurga z XVI wieku
Ambroise Paré: „Żaden wysiłek nie jest zbyt duży dla
człowieka, który kocha swoją sztukę”.
-
-
-
-
Maciej Łuczak
-
– 118 –