Zanieczyszczenie paralitycznymi toksynami morskimi (PSP)

Streszczenie doniesienia na:
II SYMPOZJUM INŻYNIERII ŻYWNOŚCI, Warszawa, 9-11.06.2010
Zanieczyszczenie paralitycznymi toksynami morskimi (PSP) małży
dostępnych na naszym rynku
dr inż. Mirosław Michalski, mgr Katarzyna Grądziel
Państwowy Instytut Weterynaryjny – PIB w Puławach, Zakład Higieny Żywności Pochodzenia
Zwierzęcego, al. Partyzantów 57, 24-100 Puławy, e-mail: [email protected]
Plankton jest w podstawowym pożywieniem dla mięczaków blaszkoskrzelnych takich jak
ostrygi, małże, przegrzebki czy też omułki oraz larw skorupiaków. Wytwarza on w korzystnych
warunkach związki toksyczne dla ludzi, które przedostają się do organizmu mięczaków jako ich
pożywienie. Morskie toksyny są tym bardziej niebezpieczne, gdyż ich obecność w mięsie małży przeznaczonych do konsumpcji nie powoduje zmian sensorycznych spożywanego produktu.
Aktywną i podstawową toksyną z grupy toksyn PSP jest saksytoksyna (STX) oraz jej 21 izomerów (pochodne tetrahydropuryn, SXT's). Toksyny paralityczne należą do toksyn purynowych.
Pierwotnym źródłem SXT’s są glony z rodzaju Alexandrium. Rodzaj, ilość i toksyczność wytwarzanych przez nie toksyn zależy od temperatury, dostępności światła słonecznego, fazy
rozwoju i obecności substancji odżywczych. Toksyczność dla ludzi jest wypadkową pochodnych STX, rodzaju glonów i miejsca występowania. Im dłużej małże spożywają glony zawierające PSP, tym większe ich stężenie stwierdza się w mięśniach. Toksyny paralityczne działają na
układ nerwowy poprzez kanałów sodowych we włóknach nerwowych. Przyczyną śmierci z
reguły niewydolność układu oddechowego. Toksyna jest usuwana z organizmu poprzez nerki.
Objawem zatrucia jest drętwienie języka, brak czucia, porażenie mięśni oddechowych i układu
motorycznego, porażenie układu sercowo-naczyniowego, drżenie rąk i palców u nóg, bełkotliwa mowa, ślinienie się i kłopoty z oddychaniem. Drżenie warg i drętwienie języka występuje
po 30 min. od zatrucia. Śmiertelność wynosi 10%. Minimalna dawka saksytoksyny powodująca
zatrucia u ludzi to 20μg/kg masy ciała. Dopuszczalna zawartość PSP to 80 μg/100g mięsa mięczaków. Zatrucia PSP odnotowano w Norwegii w 1901r, a następnie w latach 1939, 1959,
1979, 1981, 1991 i 1992 r.. W Wielkiej Brytanii w 1987r. zanotowano 187 przypadków zatrucia toksyną paralityczną, w tym 26 przypadków śmiertelnych po spożyciu małży Amphichacena
kindermani . Omułki pochodzenia hiszpańskiego, z rejonu Galicji, spowodowały w 1976 r. zatrucia 120 konsumentów w Niemczech, Francji, Szwajcarii i Włoszech.