Marii Skłodowskiej-Curie - Instytut Francuski w Polsce

Maria Skłodowska-Curie (1867-1934)
Maria Skłodowska urodziła się 7 listopada 1867, w Warszawie, znajdującej
się ówcześnie pod zaborem rosyjskim. Była piątym dzieckiem Władysława
Skłodowskiego profesora matematyki i fizyki oraz Bronisława Boguskiej,
dyrektorki prestiżowej warszawskiej pensji dla dziewcząt, która zmarła,
kiedy Maria miała 11 lat.
Młoda Maria osiągnęła wybitne wyniki w nauce; w wieku 16 lat otrzymała
złoty medal za naukę i ukończyła z wyróżnieniem Rządowe Gimnazjum.
Ze względu na sytuację finansową rodziny, podjęła pracę jako guwernantka i
nauczycielka; w latach 1884-85 uczęszczała w Warszawie na kursy
nielegalnego Uniwersytetu Latającego. Następnie uzyskała dostęp do
laboratorium w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, gdzie zgłębiała zagadnienia
dotyczące analizy chemicznej.
W 1891, w wieku 24 lat, wyjechała do Paryża, do swojej siostry Bronisławy, która mieszkała tam z
mężem i studiowała medycynę. Maria została przyjęta na uniwersytet w Paryżu (Sorbonę) na
wydział matematyczno przyrodniczy, na którym wykładali najwybitniejsi ówcześni francuscy
naukowcy. Dwa lata później, w lipcu 1893 roku, otrzymała licencjat nauk fizycznych, a rok później
licencjat nauk matematycznych. Zaczęła pracować jako laborantka w przemysłowym laboratorium
Gabriela Lippmanna (laureata nagrody Nobla z 1908 roku).
Wiosną 1894, poznała Piotra Curie, z którym wzięła ślub w Sceaux, 26 lipca 1895 roku. 12
września 1897, przyszła na świat ich pierwsza córka, Irena.
W grudniu 1897, Maria Curie rozpoczęła studia doktoranckie na wyższej szkole o profilu fizycznochemicznym (École supérieure de physique et de chimie industrielles) w Paryżu (obecnie ESPCI
ParisTech) badając radioaktywność rud uranu, odkrytą przez Henri Becquerela. Maria Skłodowska,
wykorzystując techniki męża, rozpoczęła badania promieniowania wysyłanego przez sole uranu
analizując najrozmaitsze minerały, między innymi blendę smolistą.
Maria i Pierre otrzymali od dyrektora szkoły pana Schultza, lokal i skromne fundusze dzięki którym
wykonywali w nieodpowiednich warunkach i bez odpowiedniej ochrony pracę rozdzielania rudy
uranowej na pojedyncze związki chemiczne i poszukiwania związku powodującego jej wysoką
radioaktywność: 18 lipca 1898 roku Marie Curie ogłosiła odkrycie polonu, nazwanego tak na cześć
jej ojczyzny, a 26 grudnia odkrycie radu, którego uzyskała jeden gram.
26 października 1900, została profesorem w żeńskiej wyższej szkole École normale supérieure w
Sèvres (obecnie ENS Paris). 25 czerwca 1903 obroniła pracę doktorską na temat substancji
radioaktywnych.
Wraz z mężem Pierre Curie otrzymała nagrodę Nobla z dziedziny fizyki w 1903 (połowę nagrody
dzielą z Henri Becquerel) za badania and radioaktywnością. Maria staje się pierwszą kobietą
uhonorowaną tą najwyższą naukową nagrodą.
Kopia przyznania nagrody Nobla w 1911 roku dla Marii Skłodowskiej-Curie
W 1904 roku rodzi się druga córka państwa Curie, Ewa. 19 kwietnia 1906 Piotr ginie w wypadku.
W listopadzie przejmuje katedrę fizyki po zmarłym mężu na Sorbonie, stając się pierwszą kobietą
wykładającą tym uniwersytecie. W 1909 zostaje profesorem tytularnym fizyki.
Maria Curie powróciła do swoich badań nad radioaktywnością i w 1910 roku otrzymała metaliczny
rad.
10 grudnia 1911, odebrała drugą nagrodę Nobla, tym razem z chemii, za pracę nad własnościami
chemicznymi i fizycznymi polonu i radu oraz za prace dotyczące metod wyodrębniania,
oczyszczania i pomiaru aktywności pierwiastków promieniotwórczych. Do dziś jest jedyną osobą,
która posiada dwie nagrody Nobla w dwóch różnych dziedzinach naukowych.
W 1909 rozpoczęła starania o utworzenie Instytut Radowego, funkcjonującego jako organizacja
pożytku publicznego, który miałby być współfinansowany przez Uniwersytet w Paryżu i Instytut
Pasteur. Instytut Radowy, obecnie Instytut Curie, gromadzi 3000 badaczy, naukowców lekarzy do
walki z rakiem. Oparty na tej samej zasadzie Instytut Radowy został utworzony w 1924 roku w
Warszawie, a jego pierwszym dyrektorem została Bronisława, siostra Marii. Maria skłodowskaCurie odwiedziła Instytut w 1932 roku jako honorowa przewodnicząca i ofiarowała nowej
placówce gram radu, będący jej własnością. Był on podstawą rozpoczęcia działalności Instytutu. Po
wojnie uczona nadal szefowała Instytutowi Radowemu w Paryżu i jednocześnie jeździła po świecie,
gdzie pomagała poprzez swoją fundację zakładać medyczne instytuty leczenia chorób
nowotworowych.
W 1914, w roku ukończenia budowy Instytutu Radowego w Paryżu, 1 sierpnia Francja
wypowiedziała wojnę Niemcom. Maria dostrzegła możliwość wykorzystania promieni
rentgenowskich do leczenia rannych, wykonując badania bezpośrednio na froncie a nie w szpitalu.
Mając do dyspozycji samochód wyposażony w aparaturę rentgenowską i kierowcę-mechanika,
wraz z córką, wówczas siedemnastoletnią Ireną, jako asystentką, wyruszyła na front. Maria została
szefem wojskowej komórki medycznej, która zajmowała się organizowaniem polowych stacji
rentgenograficznych. Do1918 roku stacje w sumie obsłużyły ponad trzy miliony przypadków
urazów wśród francuskich żołnierzy.
W okresie międzywojnia, Maria Curie kontynuowała badania naukowe. W uznaniu za jej
osiągnięcia, jako jedyna kobieta uczestniczyła w Konferencjach Solvayowskich – dorocznych
spotkaniach najwybitniejszych uczonych organizowanych w Europie.
Uczestnicy I-go kongresu Solvayowskiego w 1911 (tłustym drukiem wyróżniono nazwiska
laureatów nagrody Nobla)\;
Siedzą (od lewej do prawej) : Walther Nernst, Marcel Brillouin, Ernest Solvay, Hendrik Lorentz, Emil Warburg, Jean Baptiste Perrin, Wilhelm
Wien, Maria Curie i Henri Poincaré.
Stoją (od lewej do prawej) : Robert Goldschmidt, Max Planck, Heinrich Rubens, Arnold Sommerfeld, Frederick Lindemann, Maurice de Broglie,
Martin Knudsen, Friedrich Hasenöhrl,
Maria Curie zmarła 4 lipca 1934 roku roku we francuskiej klinice Sancellemoz na białaczkę.
W 1934, niedługo przed jej śmiercią jej córka Irena i zięć Fryderyk Joliot-Curie odkryli sztuczną
promieniotwórczość w laboratorium w Instytucie Radowym, za co otrzymali w 1935 nagrodę Nobla
z chemii.
20 kwietnia 1995, decyzją prezydenta Republiki francuskiej, prochy Marii i Piotra Curie zostały
przeniesione do Panteonu w Paryżu. Na 73 osobistości pochowane w Panteonie za zasługi dla
ojczyzny, Maria Curie jest jedyną pochowaną za jej zasługi własne.
Rok 2011 został ogłoszony Międzynarodowym Rokiem Chemii, współorganizowanym przez
UNESCO i IUPAC (Międzynarodową Unię Chemii Czystej i Stosowanej - International Union of
Pure and Applied Chemistry) i zbiegł się z 100 rocznicą przyznania nagrody Nobla z chemii dla
Marii Skłodowskiej-Curie. Z tego powodu przygotowano wiele uroczystości zarówno
we Francji i Polsce, począwszy od 29 stycznia (inauguracja na paryskiej Sorbonie aż do 25
listopada (ceremonia zakończenia na Zamku Królewskim w Warszawie).