Innowacyjnośd w szkole – klucz do innowacyjnej

Innowacyjnośd w szkole – klucz do innowacyjnej gospodarki
Pomysłowośd, kreatywnośd, innowacyjnośd – to cechy od wieków napędzające
cywilizacyjny rozwój ludzkości. To właśnie dzięki nim, czasami bez wystarczających
środków – wręcz w przysłowiowej szopie, rodziły się koncepcje i wynalazki o epokowym
znaczeniu. Współczesne znaczenie tych cech, w otaczającym nas świecie rewolucji
technologicznej, ciągle wzrasta. Znalezienie skutecznych dróg ich rozwoju w edukacji
szkolnej może więc mied kluczowe znaczenie dla przyszłości i konkurencyjności naszej
gospodarki. W tym kontekście szczególnie istotna rola przypada szkolnictwu
zawodowemu, bo właśnie ono ma szanse kształtowad przyszłych, twórczych innowatorów
dla polskiego przemysłu i biznesu.
Jakich powinniśmy szukad dróg, by w pełni wykorzystad możliwości szkoły w
rozwijaniu tych cech u uczniów? Aby móc w pełni odpowiedzied na to pytanie musimy sobie
najpierw zdad sprawę z tego, czym jest innowacyjnośd i kreatywnośd ?:
- Spotyka się różne definicje tych określeo – wyjaśnia nam Leszek Nowaczyk, prezes
Stowarzyszenia Wspierania Rozwoju Poznawczego „Akson” - niemniej w tym przypadku pod
pojęciem kreatywności powinniśmy rozumied umiejętnośd wymyślania oryginalnych
rozwiązao problemów, czy też dokonywania wynalazków, całkowicie nowych lub
wzorowanych na rzeczach już istniejących, ale w innych kontekstach. Innowacyjnośd niekiedy
jest rozumiana jako „tworzenie czegoś nowego”, wtedy będzie bardzo bliska kreatywności,
niekiedy zaś jako „zastosowanie czegoś nowego w praktyce”. Jeśli chcemy odróżniad
kreatywnośd od innowacyjności użyjmy tego drugiego znaczenia. Wtedy nawet jeśli ktoś nie
będzie za bardzo kreatywny, to może byd innowacyjny, interesując się np. nowinkami
technologicznymi i wdrażając je u siebie w szkole lub w przedsiębiorstwie.
Do innowacyjności dróg prowadzi wiele – trzeba je przejśd
O potrzebie kształtowania w szkolnictwie zawodowym kreatywności i innowacyjności
uczniów mówi się już od wielu lat. Do niedawna jednak ilośd pozytywnych przykładów tego
typu działao w szkołach powiązana była bezpośrednio przede wszystkim z ilością
emocjonalnie bardzo zaangażowanych w swoją pracę pasjonatów-pedagogów - nauczycieli
i dyrektorów szkół. A więc w skali ogólnej, statystycznie rzecz ujmując – niewielu. Pewien
przełom nastąpił jednak w ostatniej dekadzie. Dynamiczny rozwój ekonomiczno-społeczny
i chęd dorównania do światowych standardów, a także otwarte możliwości czerpania
dobrych wzorców wypracowanych wcześniej w innych krajach, inspirują do poszukiwao dróg
pozwalających te standardy osiągad. Nie bez znaczenia jest też finansowa pomoc świadczona
nam w ramach Unii Europejskiej, bez której realizacja wielu innowacyjnych projektów była
by bardzo utrudniona lub wręcz niemożliwa.
Jednym z bezpośrednich, wartych odnotowania w tym miejscu przykładów jest
projekt „Innowacyjna Szkoła Zawodowa” realizowany w latach 2009-2012 na terenie
województwa opolskiego, dofinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego, Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Priorytet IX
„Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach”, Działanie 9.2 „Podniesienie atrakcyjności
i jakości szkolnictwa zawodowego”. Cel projektu - podniesienie atrakcyjności i jakości
procesu kształcenia w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe, osiągnięto poprzez
szereg działao wprowadzających do szkół innowacyjne, atrakcyjne dla uczniów, a zarazem
skuteczne formy nauczania. Projekt wspierał programy rozwojowe szkół, ukierunkowane na
wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów oraz podnoszenie jakości procesu kształcenia z
wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi ICT. W zakresie merytorycznym obejmował on
przygotowanie nauczycieli do prowadzenia lekcji oraz zajęd dodatkowych dla uczniów, oraz
służył opracowaniu nowych projektów międzyprzedmiotowych z wykorzystaniem technik
informatycznych, multimedialnych, a także nowoczesnych technologii pozyskiwania
i przetwarzania informacji. W ramach projektu nauczyciele przeprowadzili łącznie dla ponad
1000 uczniów z 25 szkół o profilu zawodowym dodatkowe zajęcia w formie kształcenia
modułowego. Tematy modułów: "Wykorzystanie nowoczesnych narzędzi ICT w nauczaniu"
i "Kształcenie z wykorzystaniem formy WEBQUEST". W każdej ze szkół nauczyciele
przeprowadzili dla uczniów 20-godzinne zajęcia pozalekcyjne według własnego scenariusza
wypracowanego podczas warsztatów metodycznych. W sumie w szkołach objętych
projektem dało to 2400 dodatkowych godzin dydaktycznych. Zajęcia te poprzedzono
w każdej szkole warsztatami dla nauczycieli przedmiotów zawodowych, których zadaniem
było opracowanie przez nauczycieli i zrecenzowanie przez specjalistów scenariuszy zajęd w
formie kształcenia modułowego. Dodatkowo 100 uczniów uczestniczyło w ramach projektu
w
4-tygodniowych stażach i praktykach zagranicznych realizowanych w wybranych,
nowoczesnych firmach na terenie Niemiec. Grupa 40 najbardziej aktywnych uczniów wraz
z nauczycielami uczestniczyła w targach nowych technologii CeBIT-Hannover’2012
w Niemczech. Dla ponad 400 uczniów zorganizowano również dwie konferencje poświęcone
planowaniu kariery zawodowej.
Ponadto dla wszystkich uczniów w szkołach uczestniczących w projekcie przeprowadzono
konkurs ph. "Mam wizję - mam plan", w którym uczestnicy tworząc 3-osobowe zespoły
zakładali wirtualne firmy. Opracowywali szczegółowy i przemyślany biznesplan wraz
z dokładnym planem zainwestowania 100.000 zł wirtualnych środków, planowali konieczne
działania marketingowe budujące wizerunek firmy (w tym logotyp, materiały promocyjne
i multimedialny spot reklamowy), a także robili wywiad z prawdziwym przedsiębiorcą
w „swojej” branży. Na specjalnie przygotowanej w tym celu platformie dydaktycznej
wirtualne firmy reklamowały się oraz przedstawiały swoje biznesplany. Jury konkursu,
składające się z wybranych opolskich przedsiębiorców, kierując się realizacją zadao
konkursowych oraz prowadzonym rankingiem głosowao internautów, wyłoniło zwycięzców.
Najlepsze okazały się: firma ZŁOTY LIŚD założona przez uczniów z Zespołu Szkół
w Głuchołazach oraz dwie firmy uczniów z Zespołu Szkół Rolniczych w Prudniku – klub fitness
ANADA i firma rolna PRZYJAZNA WIEŚ.
Kadra szkół biorących udział w projekcie, w ramach utworzonego "Klubu Dyrektora
Szkoły Zawodowej" uczestniczyła w wyjazdach studyjnych, konferencjach i spotkaniach
z zaproszonymi specjalistami. Dla nauczycieli i dyrektorów zorganizowano również
konferencję promującą nowe technologie w edukacji. Projekt podsumowany został
wspólnym happeningiem w centrum Opola, gdzie, oprócz popularyzacji osiągnięd
projektowych, wszystkie szkoły miały możliwośd promowania swoich placówek przed licznie
zabraną publicznością i mieszkaocami miasta. Obecnie zawiązana przy tej okazji współpraca
szkół o profilu zawodowym z terenu województwa jest kontynuowana w ramach kolejnego
projektu unijnego pn. "Sied współpracy na rzecz nowoczesnej szkoły zawodowej".
Największym i najbardziej znanym przedsięwzięciem popularyzującym w naszym
kraju kreatywne i innowacyjne wzbogacanie programów szkolnych są prowadzone corocznie
od 2006 roku ogólnopolskie konkursy Innowacyjny Nauczyciel i Innowacyjna Szkoła. Oba
konkursy organizowane są w ramach międzynarodowego programu Partners in Learning
(Partnerstwo dla Przyszłości) firmy Microsoft, a współorganizatorami na terenie Polski są:
Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowao Komputerów w Warszawie (publiczna
placówka doskonalenia nauczycieli prowadzona przez Samorząd Województwa
Mazowieckiego) oraz Wydawnictwo „Głos Nauczycielski”. Celem zarówno programu, jak
i konkursów, jest aktywne propagowanie i upowszechnianie uczenia przy wykorzystywaniu
narzędzi informatycznych i technologii, bez których nie można sobie wyobrazid współczesnej
edukacji oraz przygotowania młodych ludzi do ich przyszłych sukcesów zawodowych.
Podobnie jak i w innych krajach polskie wersje konkursów kierowane są do wszystkich
rodzajów szkół i nauczycieli wszystkich przedmiotów. Uczestnictwo w konkursie polega na
przedstawieniu zrealizowanego z grupą uczniów, w ramach zajęd szkolnych, projektu
edukacyjnego. Przedstawiony w prezentacji projekt powinien dotyczyd wdrożenia
nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych w pracy dydaktycznej
realizowanej w ramach dowolnego przedmiotu. Projekt powinien byd zweryfikowany
praktycznie podczas zajęd szkolnych, co musi byd uwidocznione w prezentacji. Zwycięzcy
edycji krajowych, oprócz cennych nagród, otrzymują zaproszenie do udziału w europejskim
lub światowym forum innowacyjnych nauczycieli, gdzie prezentują swoje prace i osiągnięcia.
Jest to także świetna okazja do poznania pomysłów realizowanych przez innych nauczycieli
z całego świata. W ramach programu dostępny jest także pełen inspiracji portal
www.pil-network.com, dzięki któremu nauczyciele mają dostęp do praktycznych materiałów
dydaktycznych, scenariuszy lekcyjnych, dobrych praktyk czy bezpłatnych narzędzi
informatycznych stosowanych przez edukatorów na całym świecie. Tworzy to idealne
narzędzie dla wszystkich tych nauczycieli, którzy wierzą, że dzisiejsza szkoła nie może się
opierad jedynie na książkowej wiedzy, wykładzie, kredzie i tablicy.
Niezwykle istotnym elementem programu jest drugi etap obu konkursów, podczas
którego uczestnicy spotykają się na Ogólnopolskim Forum Innowacyjnych Nauczycieli i Szkół.
Prezentują tu swoje projekty i zapoznają z pomysłami innych. Ta wielostronna wymiana
doświadczeo i inspiracji jest czynnikiem bardzo motywującym do dalszych działao
i poszukiwania jeszcze bardziej kreatywnych rozwiązao. Forum jest doskonałą okazją do
porozmawiania o szkole prowadzonej w nowoczesny sposób, w której dyrektor pełni rolę
inicjatora innowacyjności zarówno w obszarze dydaktyki jak i administracji. Dodatkowym
celem spotkania jest bowiem także dyskusja nad nowoczesnymi metodami zarządzania
szkołą przy wykorzystaniu technologii komunikacyjnej używanej w biznesie. Tego typu nowe
podejście do prowadzenia placówek oświatowych nie tylko ułatwia w szkole komunikację
i realizację zadao przez dyrekcję, ale daje także oszczędnośd czasu i szkolnego budżetu oraz
pozwala nauczycielom na bezpośrednie zaangażowanie.
Finały konkursów z nadaniem wyłonionym laureatom tytułów Innowacyjnego
Nauczyciela i Innowacyjnej Szkoły odbywają się w Dniu Edukacji Narodowej, podczas
tradycyjnej gali, w trakcie której ogłaszane są wyniki. W 2012 roku na pierwszych miejscach
w kategorii szkół ponadpodstawowych uplasowali się reprezentanci szkół o profilu
zawodowym. Laureatem konkursu Innowacyjny Nauczyciel’2012 został Tomasz Magnowski
za projekt „Wystawa interaktywna - mózg” realizowany przez Zespół Szkół Technicznych im.
T. Kościuszki z Radomia. Tytuł Innowacyjnej Szkoły’2012 na najwyższym stopniu podium
przypadł natomiast Zespołowi Szkół Elektryczno-Elektronicznych im. prof. Janusza
Groszkowskiego w Radomsku za projekt „Solidarnośd między pokoleniami – Juniorzy
i Seniorzy w akcji”.
- Wykorzystanie nowych technologii w edukacji pozwala znaleźd wspólny język
z młodzieżą – twierdzi Tomasz Magnowski, Innowacyjny Nauczyciel’2012 z ZST w Radomiu
– Pozwala wzbudzid zainteresowanie uczniów omawianym tematem poprzez przyciągnięcie
uwagi również formą, a nie tylko treścią. Dzięki temu zainteresowaniu daje możliwośd
skutecznego motywowania młodzieży do poszerzania wiedzy i rozwijania umiejętności.
Laureat zwyciężył w kategorii szkół ponadpodstawowych przedstawiając w konkursie
zrealizowany razem ze swoimi uczniami projekt interaktywnej wystawy, pozwalającej
na zgłębianie tajników ludzkiego umysłu. Nowatorski pomysł i zrealizowane własnoręcznie
przez uczniów eksponaty zostały bardzo dobrze ocenione przez komisję konkursową i przez
pozostałe ekipy.
Zespół Szkół Technicznych im. Tadeusza Kościuszki w Radomiu to już od kilku lat
jedna ze szkół wiodących prym na rynku edukacyjnym w zakresie nowoczesnych technologii
informacyjnych. Każdego roku wprowadza nowe rozwiązania starając się byd zawsze
na bieżąco z najnowszymi osiągnięciami rynku IT. Mocno rozwija współpracę z wiodącymi
firmami sektora przemysłu nowoczesnych technologii. Stawia na rozwój i doskonalenie
umiejętności kadry. Rozwija systematycznie kontakty międzynarodowe, inicjując współpracę
ze szkołami europejskimi. Udostępnia swoje doświadczenia i wiedzę zainteresowanym
odbiorcom – na przykład instytucjom edukacyjnym. Stawia na solidne przygotowanie swoich
uczniów do uczestnictwa w społeczeostwie informacyjnym. Ściśle współpracuje z władzami
miasta oraz wspiera wdrażanie umowy o współpracy pomiędzy programem Partners
in Learning a władzami miasta Radomia.
- Program Partners in Learning to sztandarowy projekt wspierający pedagogów,
szkoły i władze w efektywnym przygotowywaniu uczniów do zaistnienia za kilka lat na rynku
pracy – podkreśla Jacek Murawski, Dyrektor Generalny polskiego biura Microsoft - Jeśli
edukacją zajmują się osoby, które są nie tylko przygotowane merytorycznie, ale też robią to
z pasją, innowacyjnie, to należy im pomagad i to docenid. To od nich zależy w ogromnej
mierze przyszłośd naszych dzieci. Dlatego od lat angażujemy się w projekty edukacyjne,
a także współpracujemy z władzami, aby zmiany w Polsce przygotowywane były w sposób
systemowy. W całym naszym programie uczestniczy już ponad cztery miliony nauczycieli
i pedagogów ze 115 krajów. To tworzy ogromny potencjał doświadczeo z których możemy
korzystad dla rozwoju innowacyjności w polskiej edukacji.
Wyobraźnia ważniejsza niż wiedza
Świat wokół nas zmienia się coraz szybciej. Nader często zdarza się przecież, że to,
czego uczymy się w szkole dziś, już jutro staje się nieaktualne. Dlatego nieodłącznym
elementem kształcenia innowacyjnego powinno byd uczenie kreatywności, umiejętności
i chęci samodzielnego rozwijania wiedzy wyniesionej ze szkoły oraz twórczego
rozwiązywania napotykanych problemów. Kreatywnośd staje się dziś kluczem do życiowego
sukcesu, a przecież, o czym nie wszyscy wiedzą, jest umiejętnością, której w dużym stopniu
także można się nauczyd! Świadomośd tego faktu nie jest jednak wiedzą powszechną. Nadal
pokutuje stare przekonanie, że kreatywnośd to cecha wrodzona i na takich przesłankach
opierał się też dotychczasowy, tradycyjny system edukacyjny preferujący pamięciowe
„wkuwanie” nad twórczym i poznawczym zrozumieniem. Dlatego tak istotne i ważne są
obecnie wszelkie inicjatywy zmieniające to podejście i zmierzające do uczenia oraz rozwijania
w młodych ludziach właśnie kreatywności.
Znaczenie rozwijania kreatywności w edukacji jest na szczęście coraz szerzej
dostrzegane. Od kilku lat działa też Polskie Stowarzyszenie Kreatywności skupiające w swoich
szeregach wiele autorytetów naukowych i stawiające sobie za jeden z głównych celów
działania pracę na rzecz kreatywnej edukacji. Działania te jednak, jakkolwiek godne poparcia,
jak do tej pory, skupiają się na sferze teoretycznej i owocują głównie spotkaniami oraz
konferencjami o stosunkowo niedużym i akademickim zasięgu. Jest jednak szansa zmiany Stowarzyszenie we wrześniu 2012 r we współpracy z British Council zorganizowało
międzynarodową konferencję „Kreatywnośd i przedsiębiorczośd w edukacji - od teorii do
praktyki". W ramach inicjowanego międzynarodowego Projektu CENTRES mają zamiar byd z
jednej strony projektem badawczym, z drugiej też próbą kreowania polityki edukacyjnej,
która będzie wpływad na zainteresowanie tematem kreatywności i przedsiębiorczości jak
największej liczby osób w krajach biorących udział w projekcie. W Polsce projekt chce
promowad nowy wymiar edukacji, która wychodzi poza mury szkoły, jest z jednej strony
przygodą, z drugiej ma swój wymiar użyteczności publicznej. W założeniu grupy uczniowskie
pod opieką nauczyciela mają przejśd przez cały etap organizowania lokalnego działania
takiego jak np. pokaz mody, festiwal teatralny czy filmowy, benefis lokalnego artysty lub
koncert muzyczny. Działanie takie pozwoli młodym ludziom inaczej spojrzed na mechanizmy
biznesowe, będzie kształcid sprawności i umiejętności typowe dla postaw przedsiębiorczych.
Uczniowie poznają motywy aktywności gospodarczej, sporządzą biznes plan przedsięwzięcia,
będą pozyskiwad partnerów dla swoich działao.
Odwołaniem do pozytywnego przykładu bezpośrednich, realizowanych już działao
w zakresie uczenia młodzieży kreatywności może natomiast byd z pewnością inicjatywa
konkursu „Odyseja Umysłu” realizowanego przez fundację Odyssey of the Mind Polska, pod
patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Idea tego konkursu jest także
międzynarodowa, a w Polsce realizowana już od prawie 20 lat. Celem programu
opracowanego w latach 70-tych ub.w. w USA i realizowanego w formie corocznych
narodowych i międzynarodowych konkursów, jest rozwój zdolności twórczych, jakie posiada
każdy młody człowiek. Jest to rozwijanie kreatywnego i krytycznego myślenia poprzez
angażowanie grup uczestników w proces twórczego rozwiązywania problemów rozbieżnych,
czyli takich, które rozwiązad można na wiele sposobów. Program zachęca uczestników
do działania w duchu innowacji, przełamywania schematów i przyzwyczajeo, ale także w
duchu kooperacji – z otwartością na pomysły i opinie innych. Uczestnicy pracują w 5-7
osobowych drużynach pod opieką specjalnie przeszkolonego trenera, którego zadaniem jest
integrowanie grupy oraz organizacja i moderowanie jej pracy. Zasadą jest, że trener
inspiruje, ale nie wyręcza uczestników w poszukiwaniu rozwiązao. Drużyny, tworzone
rówieśniczo (w 4 grupach wiekowych) w szkołach lub innych placówkach oświatowych, mają
kilka miesięcy czasu (od jesieni do wiosny) na wspólny wybór jednego z 5 podanych przez
organizatorów problemów, zaprojektowanie i przygotowanie jego rozwiązania. Uczestnicy
razem analizują, zastanawiają się, wybierają najlepsze koncepcje i opracowują prezentację
na konkurs. Wiosenne finały stawiają przed zespołem dodatkowe zadanie-niespodziankę,
czyli problem, który drużyna musi rozwiązad w ciągu kilku minut przed jury posługując się, na
zasadzie improwizacji, zasadami kreatywnej współpracy przyswojonymi w poprzednich
miesiącach. Najlepszych 110 zespołów wyłonionych w eliminacjach regionalnych spotyka się
później w finale ogólnopolskim, a laureaci reprezentują Polskę w finale międzynarodowym
odbywającym się corocznie w USA.
Od czasu pierwszej polskiej edycji konkursu wzięło w nim udział w sumie już
kilkanaście tysięcy uczestników, a laureaci z naszego kraju już 17 razy (!) zwyciężali w finale
międzynarodowym zdobywając tytuł Mistrzów Świata i Złoty Puchar. 12-krotnie wywalczyli
też srebrne medale, a 7 razy brązowe. Więcej sukcesów odnieśli do tej pory jedynie
gospodarze – Amerykanie oraz Chioczycy. Te sukcesy świadczą o potencjale, na który mogli
byśmy liczyd, gdyby udało się pracę na rozwijaniem kreatywności uczniów szerzej
upowszechnid w szkołach i w programach edukacyjnych. W minionej edycji konkursu (20112012) wzięło udział 2153 uczestników – 321 drużyn ze 186 szkół z terenu całego kraju. To, co
prawda, aż 30-procentowy wzrost w stosunku do poprzedniej edycji, ale nadal „kropla w
morzu” możliwego potencjału, na którego uruchomienie zasługują tego typu inicjatywy.
- Ten program propaguje edukację w jej najlepszym wydaniu, czyli poprzez zabawę.
Ma niepowtarzalną atmosferę i daje młodym ludziom możliwośd swobodnego wydobycia
z pokładów fantazji i pomysłowości tego, co najlepsze. Trenerowi daje natomiast możliwośd
stymulacji młodzieży w tym procesie. Czy może byd coś lepszego dla pedagoga? – pyta
Małgorzata Włodarczyk, matematyk z zespołu szkół S.T.O. w Łodzi, a zarazem trener Odysei
Umysłu – Z satysfakcją patrzyłam, jak grupa nastolatków o różnych charakterach
i temperamentach, staje się drużyną współpracującą i mobilizująca się nawzajem. Jak ich
indywidualne cechy stają się atutami całego zespołu, a jednocześnie oni sami przejmują
pozytywne wzorce między sobą i wzajemnie inspirują do poszukiwao najlepszych rozwiązao.
Realizacja programu oznacza poszerzenie oferty edukacyjnej o zajęcia zapewniające uczniom
wszechstronny rozwój i nowe umiejętności. Placówka zaproponowad może aktywnośd
doskonalącą zdolności i postawy niezbędne we współczesnym społeczeostwie i pożądane na
rynku pracy – w tym wszystkie kompetencje kluczowe w rozumieniu zalecenia Parlamentu
i Rady Europejskiej. Program kształci zdolności rozumowania naukowego, rozwiązywania
problemów i konwersji wiedzy teoretycznej na praktykę – wskazanych jako deficytowe
u polskich uczniów w raporcie Programu Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów
(PISA) z 2006 r.
Innowacyjne nauczanie – to przede wszystkim zaangażowany, kreatywny nauczyciel
To właśnie dlatego elementem koniecznym tej innowacyjno-szkolnej układanki jest
odpowiednie kształcenie nauczycieli i inspirowanie ich do aktywnego, twórczego podejścia w
realizowaniu programów szkolnych. To nauczyciel, w sposób naturalny, ma szansę pełnid rolę
przewodnika w poznawaniu tajemnic otaczającego nas świata, w którym technologie i nowe
wyzwania towarzyszą nam na każdym kroku. Jeśli potrafi wykonywad swój zawód z pasją
i zaangażowaniem, ma wszelkie atuty, by zyskad u młodzieży autorytet przenoszący jego
pasję i zainteresowania na uczniów. To najlepszy sposób „zarażenia” ich zainteresowaniem,
chęcią poznania i szerszego zgłębienia tematu. To także pierwszy i najbardziej naturalny krok
w rozwijaniu ich kreatywności. Korzystanie z nowych technologii zupełnie zmienia podejście
do tradycyjnych metod nauczania i otwiera całkowicie nowe perspektywy nie tylko przed
uczniami, ale i przed pedagogiem. Nauczyciele, także ci realizujący do tej pory swoją
zawodową misję bez angażowania się w metody aktywne, chcąc obecnie nadążyd za
wkraczającymi do szkoły nowymi technologiami podnoszą swoje kwalifikacje i zdobywają
cenne doświadczenie. Presja innowacyjnych, kreatywnych kolegów i odnoszone przez nich
sukcesy zawodowe zaczynają powoli narzucad dominujący ton.
- Współczesna szkoła powinna odejśd od nauczania, w którym zaangażowanie ucznia
ogranicza się często do przyswojenia, zaznaczmy to wyraźnie, nietrwałych i często
niezrozumiałych treści, pozwalających uzyskad pozytywną ocenę – mówi Krzysztof Nowak,
nauczyciel z Choszczna, posiadacz tytułu „Innowatora w Nauczaniu” - To dlatego w projekcie
„Podróż dookoła świata”, realizowanym nie tylko z uczniami, ale i 18 nauczycielami z naszej
szkoły, wykorzystaliśmy platformę e-learningową. Nasza podróż z wykorzystaniem nowych
technologii nabrała zupełnie nowego wymiaru, stała się pasjonująca i ciekawa, a uczniowie
w jej trakcie przeżyli prawdziwą przygodę – dodaje - Uczniowie na co dzieo otoczeni są
przecież nowymi technologiami, jednak te służą im najczęściej jedynie jako ciekawa forma
rozrywki. Wykorzystanie technologii w trakcie lekcji może angażowad młodzież podobnie jak
wciągające ją gry komputerowe. Nauczyciel ma wtedy dużo szersze możliwości przekazania
i egzekwowania wiedzy oraz umiejętności niezbędnych w późniejszym rozwoju.
Tendencje te widzą również władze oświatowe i samorządowe placówki kształcenia
nauczycieli. Coraz szerzej w proponowanych kursach i szkoleniach pojawiają się tematy
stawiające na rozwój innowacyjności i kreatywności. Najczęściej i najskuteczniej dzieje się to
oczywiście w oparciu o projekty dofinansowywane z EFS. Bardzo dobrym przykładem takich
działao może byd realizowany przez Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli system szkoleo kadr pedagogicznych prowadzony w ramach projektu
„Mazowieckie Centra Talentu i Kultury” (Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Działanie 9.1.2).
W ramach projektu MSCDN będzie stale rozwijał kompetencje nauczycieli. Przewidziano
realizowane w oparciu o profesjonalną kadrę trenerską szkolenia: kurs przygotowujący do
realizacji programu „Klucz do uczenia się”, trening twórczości, kursy rozwijające umiejętności
nowoczesnej pracy z uczniami, kurs tutoringu, cykle wykładów i seminariów dla nauczycieli
uczniów uczestniczących w projekcie.
Bardzo dużą pozytywną rolę w innowacyjnym kształceniu kadr nauczycielskich
szkolnictwa zawodowego spełniają też realizowane pod egidą Fundacji Rozwoju Systemu
Edukacji projekty z cyklu Leonardo da Vinci – Transfer Innowacji. Promują one innowacyjne
podejście do edukacji i doskonalenia zawodowego w taki sposób, aby systemy kształcenia jak
najpełniej odpowiadały potrzebom rynku pracy i z tego względu znajdują się w strefie
szczególnych zainteresowao naszego szkolnictwa zawodowego. Projekty transferu innowacji
to projekty współpracy wielostronnej polegające na przenoszeniu na nowy grunt
innowacyjnych rozwiązao i produktów w celu podniesienia jakości kształcenia i szkolenia
zawodowego. W toku międzynarodowej współpracy partnerzy adaptują sprawdzone
za granicą pomysły pod kątem merytorycznym, językowym, kulturowym i prawnym oraz
wdrażają je w kolejnych krajach, sektorach lub dla nowych grup odbiorców.
Innym, bardzo ciekawym pomysłem innowacyjnego rozwijania metod edukacji
nauczycieli oraz uczniów w szkołach o profilu zawodowym jest udział szkół w tzw. klastrach
(regionalnych skupiskach wzajemnie powiązanych firm działających w pokrewnych sektorach
i związanych z nimi instytucji, także naukowych i oświatowych). Przykładem może byd tutaj
Zespół Szkół Chemicznych im. M. Skłodowskiej-Curie w Krakowie, który uczestniczy
w pracach krakowskiego klastra firm chemicznych i biotechnologicznych pn. LifeScience.
- Udział w klastrze jest dla nas bardzo cennym doświadczeniem przydatnym zarówno
nauczycielom, jak i uczniom – mówi dyrektor szkoły, Elżbieta Ramatowska – Możliwośd
bieżącego kontaktu z wiodącymi w naszej branży firmami, instytutami naukowymi
i badawczymi, a także uczelniami, uczestnictwo w regionalnych konferencjach tych firm
i instytucji daje nam bezpośredni, aktualny dostęp do najnowszej wiedzy i stosowanych
technologii. Ma to bardzo duże znaczenie i dla nauczycieli – bo pozwala na bieżąco
aktualizowad wiedzę przedmiotową, ale też i dla uczniów – bo daje ogromny zasób ciekawej,
praktycznej wiedzy zawodowej niedostępnej w książkach, a także umożliwia preorientację co
do rynku zatrudnienia po skooczeniu szkoły i weryfikację ewentualnych przyszłych planów co
do miejsca podjęcia pracy. A z konkretów: dzięki udziałowi w klastrze nasi uczniowie mieli na
przykład okazję zwiedzid profesjonalne, znakomicie wyposażone laboratorium badawcze
jednego z czołowych w branży instytutów, który jako placówka naukowo-badawcza jest
oczywiście całkowicie dla postronnych niedostępny. Uważam, że udział w pracach klastrów
może dad szkołom możliwośd zupełnie nowej jakości w realizacji programu nauczania.
Podobnego zdania są również dyrektorzy szkół uczestniczących w działaniach
Pomorskiego Klastra ICT: Zespołu Szkół Łączności im. Obrooców Poczty polskiej w Gdaosku,
Zespołu Szkół Ekonomicznych w Starogardzie Gdaoskim i Zespołu Kształcenia Zawodowego
w Tczewie. Tu także za najważniejsze korzyści dla uczestniczących szkół uważany jest bieżący
kontakt z wiodącymi w branży firmami i instytucjami, co owocuje często dodatkową
bezpośrednią współpracą szkół z potencjalnymi przyszłymi pracodawcami ich uczniów.
Podkreślany jest również bieżący, aktualny dostęp do najnowszej wiedzy, co przy bardzo
szybko rozwijających się i zmieniających technologiach w branży ICT, jest szczególnie ważne.
Czy w świetle przytoczonych przykładów możemy się już uważad za społeczeostwo
innowacyjne? Kiedy będziemy mogli uznad, że nasz system edukacji zawodowej nie tylko
akceptuje, ale jest programowo nastawiony na wychowywanie w szkołach kreatywnych
innowatorów?...
Jeżeli dzisiejsi uczniowie nauczą się myśled w sposób twórczy i będą
konsekwentnie realizowad swoje pomysły – zrozumieją, że napotkany problem to wyzwanie,
a nie przeszkoda. Jeśli przekonają się, że warto robid użytek z własnej wyobraźni – będą
gotowi do pracy w zawodach, które jeszcze nie istnieją i korzystania z technologii, które
dopiero zostaną wynalezione. Ale ten czas jest jeszcze przed nami…