Wybrane problemy społeczno

Recenzent
prof. zw. dr hab. Zdzisław Kordel
Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialności za treści poszczególnych artykułów
Redaktor techniczny i projekt okładki
Tomasz Mikołajczewski
Wydanie pierwsze, objętość 18,0 ark. wyd., Gdańsk 2011
Druk i oprawa
Mazowieckie Centrum Poligrafii, Marki, Piłsudskiego 2A, tel. 22 497 66 55, www.c-p.com.pl
 Copyright by Wydawnictwo Gdańskiej
Wyższej Szkoły Administracji, Gdańsk 2011
WYDAWCA
W yda w n i c t w o
Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji
80-656 Gdańsk, ul. Wydmy 3
tel. 58 305 08 12, faks 58 305 08 89 w.40
mail: [email protected]
www.gwsa.pl/wydawnictwo
ISBN 978-83-89762-38-2
Spis treści
Wstęp ......................................................................................................................... 5
Problematyka społeczno-gospodarcza
Globalne wzorce kultur organizacyjnych a wzory narodowe i lokalne
Danuta Ciukszo ........................................................................................................ 11
Tempo wzrostu gospodarczego miernikiem prężności gospodarczej
Mariusz Fierek, Magdalena Wojarska ...................................................................... 35
Dobro Wspólne celem i kryterium słuszności działania
administracji publicznej
Adam Jan Karpiński.................................................................................................. 57
Media i ufność. Na marginesie teorii kultywacji George’a Gerbnera
Radosław Sierocki .................................................................................................... 93
Bezrobocie rejestrowane problemem społeczno-gospodarczym
w latach 2009-2011
Paulina Sigurska-Fierek, Mariusz Fierek ................................................................ 117
Mit jako sposób manipulacji świadomością zbiorową
Оlgа Wаsiutа .......................................................................................................... 133
Zagadnienia organizacji i zarządzania w administracji
Public relations w administracji publicznej
Aleksandra Friedberg ............................................................................................. 157
Kariera zawodowa w ujęciu teoretycznym
Agnieszka Jarosik-Michalak ................................................................................... 163
Charakterystyka naukowego podejścia do organizacji i zarządzania
Łukasz Lewandowski.............................................................................................. 177
Specyfika formalnych założeń systemu motywowania
urzędników samorządowych
Wioleta Mikołajczewska.......................................................................................... 193
Zagadnienia ergonomii pracy administracyjnej
Tadeusz Noch ........................................................................................................ 205
Organizacja stanowiska pracy w administracji
Alicja Wesołowska.................................................................................................. 221
Aspekty administracyjne i prawne
Wpływ polskich reform administracyjnych na konceptualizację regionu
Mariusz Fierek, Marcin Kowalczyk ......................................................................... 235
Kontrola państwowa na Łotwie
Przemysław Kierończyk.......................................................................................... 265
Współpraca samorządu z Policją w zakresie bezpieczeństwa
i porządku publicznego
Jan Kudrelek........................................................................................................... 275
Jednostki pomocnicze radzieckiej administracji wojennej
na Pomorzu Zachodnim w 1945 r.
Andrzej Mariusz Łach ............................................................................................. 285
Historyczne zwiastuny ewolucji katalogu kar w ustawodawstwie
europejskim na gruncie kodeksu toskańskiego
Codice Leopoldino z 1786 r.
Stanisław Jacek Maliszewski.................................................................................. 299
Instrumenty partycypacji społecznej w Polsce na poziomie lokalnym,
krajowym i ponadnarodowym
Anna Rytel-Warzocha............................................................................................. 307
Korupcja na Ukrainie: przyczyny, rodzaje, realia
w postkomunistycznym kontekście
Sergiusz Wasiuta.................................................................................................... 325
Papiery wartościowe, przedsiębiorstwo oraz przelew
na zabezpieczenie wierzytelności jako przedmiot umowy
przewłaszczenia na zabezpieczenie z tytułu kredytu bankowego
Wojciech Zasadowski ............................................................................................. 359
Wstęp
W Polsce administracja publiczna przez długi czas była dyscypliną naukową uprawianą głównie przez prawników. Obecnie
dominuje podejście interdyscyplinarne do tego zagadnienia. Oznacza
to, że problematyką związaną z administracją publiczną zajmują się
zarówno prawnicy, jak i ekonomiści, socjolodzy, politolodzy czy
historycy. Czerpiąc z rozwiązań i metod badawczych wypracowanych
przez różne dyscypliny naukowe należy pamiętać o specyficznych
uwarunkowaniach funkcjonowania administracji publicznej.
Niniejsza publikacja powstała z inicjatywy środowiska naukowego Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji z siedzibą w Gdańsku,
która jest pionierem wśród pomorskich uczelni niepublicznych kształcących studentów na kierunku administracja. Do projektu dołączyli
pracownicy naukowo-dydaktyczni innych uczelni, między innymi
Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Uniwersytetu
Gdańskiego, Wyższej Szkoły Policji w Szczytne.
Celem prezentowanej pozycji jest przedstawienie rozważań
i badań własnych autorów, dotyczących wybranych problemów społecznych i gospodarczych, organizacji i zarządzania oraz administracyjnych i prawnych funkcjonowania szeroko pojętej administracji.
Problematykę społeczno-gospodarczą podejmują: Danuta
Ciukszo, Adam Jan Karpiński, Radosław Sierocki, Olga Wasiuta,
Mariusz Fierek, Magdalena Wojarska oraz Paulina Sigurska-Fierek.
Danuta Ciukszo omawia globalne wzorce i wzory kultury organizacyjnej oraz ich wpływ na organizacje działające lokalnie w Polsce.
Prezentuje również własne badania jakościowe, prowadzone na
przestrzeni kilku lat na terenie województwa warmińsko-mazurskiego.
Adam Jan Karpiński wyjaśnia pojęcie administracji i Dobra Wspólnego oraz próbuje dowieść, że w spełnianiu się Dobra Wspólnego to
właśnie administracja odgrywa decydującą rolę. Radosław Sierocki
poszukuje odpowiedzi na pytanie, o to, czy i jak internet – jako nowe,
następujące po telewizji medium dominujące – zmienia zaufanie
społeczne. Olga Wasiuta dowodzi, że pod wpływem mass mediów
coraz więcej produkuje się i rozpowszechnia nowoczesnych mitów,
5
które – jako instrument oddziaływania na masy i świadomość
polityczną – mogą być uznane za skuteczny środek współczesnej
kampanii wyborczej. Mariusz Fierek z Magdaleną Wojarską
przedstawiają badania tempa wzrostu gospodarczego jako miernika
prężności gospodarczej, a także zależności między koniunkturą
gospodarczą a wzrostem gospodarczym. Z kolei Paulina SigurskaFierek i Mariusz Fierek prezentują badania nad bezrobociem
rejestrowanym w latach 2009-2011 w aspekcie problemu społecznogospodarczego w gospodarce rynkowej.
Zagadnieniami organizacji i zarządzania w administracji
zajmują się: Łukasz Lewandowski, Aleksandra Friedberg, Agnieszka
Jarosik-Michalak, Wioleta Mikołajczewska, Tadeusz Noch oraz Alicja
Wesołowska. Łukasz Lewandowski, charakteryzując naukowe
podejście do organizacji i zarządzania, prezentuje podstawowe pojęcia
i genezę tej problematyki, a także dorobek przedstawicieli poszczególnych kierunków zarządzania. Aleksandra Friedberg dowodzi, że
efektywne działania public relations oraz jawna i przejrzysta polityka
informacyjna pomagają tworzyć pozytywny wizerunek administracji
publicznej, który jest jej szczególnie potrzebny. Agnieszka JarosikMichalak przedstawia podstawowe definicje kariery zawodowej
w oparciu o literaturę polską i światową, a także dynamikę zmian
w karierze zawodowej oraz nowe jej koncepcje. Wioleta Mikołajczewska prezentuje najważniejsze formalne założenia systemu
motywowania urzędników samorządowych, na podstawie uregulowań
prawnych oraz wewnętrznych przepisów wybranych urzędów w województwie pomorskim. Tadeusz Noch charakteryzuje główne kierunki
ergonomii oraz jej występowanie w procesie projektowania. Przedstawia również wymagania odnoszące się do pomieszczeń pracy
administracyjnej i fizjologiczny aspekt procesu tej pracy. Alicja
Wesołowska podejmuje problematykę organizacji stanowiska pracy
w administracji, a w szczególności sposób funkcjonowania działu
kadr. Omawia również podstawowe zagadnienia biurowości, nierozerwalnie związanej z pracą administracyjną.
Aspekty administracyjne i prawne prezentują: Mariusz Fierek,
Marcin Kowalczyk, Anna Rytel-Warzocha, Jan Kurdelek, Wojciech
Zasadowski, Andrzej Mariusz Łach, Stanisław Jacek Maliszewski,
Sergiusz Wasiuta oraz Przemysław Kierończyk. Mariusz Fierek
z Marcinem Kowalczykiem ukazują wpływ polskich reform administracyjnych na konceptualizację regionu. Anna Rytel-Warzocha
6
przedstawia podstawy prawne funkcjonowania różnych instrumentów
umożliwiających polskim obywatelom wpływanie na istotne dla nich
procesy decyzyjne na poszczególnych poziomach: lokalnym,
krajowym i ponadnarodowym. Jan Kurdelek omawia zagadnienia
bezpieczeństwa i porządku publicznego w płaszczyźnie udziału
w jego tworzeniu wielu podmiotów ze sfery działalności publicznej,
podkreślając rolę samorządu terytorialnego w tym zakresie. Wojciech
Zasadowski przedstawia kwestie prawne związane z papierami
wartościowymi, przedsiębiorstwem oraz przelewem na zabezpieczenie
wierzytelności, a także analizuje ich zastosowanie jako przedmiotu
rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności przez instytucje przewłaszczenia na zabezpieczenie. Andrzej Mariusz Łach prezentuje
historyczno-prawne uwarunkowania tworzenia jednostek administracji
pomocniczej na Pomorzu Zachodnim oraz ich podstawowe organa
i zadania. Stanisław Jacek Maliszewski przedstawia powstanie
i kierunek ewolucji katalogi kar w prawodawstwie europejskim na
gruncie kodeksu toskańskiego z 1786 r. Sergiusz Wasiuta podejmuje
problem korupcji, jej przyczyny poziom i rozpowszechnienie w różnych regionach i krajach, ze szczególnym uwzględnieniem Polski
i Ukrainy. Z kolei Przemysław Kierończyk przedstawił podstawowe
instytucje kontroli państwowej w Republice Łotewskiej, w tym także
jej genezę związaną z początkami państwowości łotewskiej.
W związku z tak szeroko podejmowaną problematyką, prezentowana publikacja może być przydatna studentom kierunków: administracja i zarządzanie, chcącym pogłębić wiedzę zgodnie ze swoimi zainteresowaniami.
Na zakończenie pragniemy podziękować wszystkim autorom
za ich wkład w przygotowanie niniejszego opracowania.
Wioleta Mikołajczewska
Mariusz Fierek
7
GLOBALNE WZORCE KULTUR ORGANIZACYJNYCH
A WZORY NARODOWE I LOKALNE
Danuta Ciukszo
Streszczenie
W artykule omawiane są globalne wzorce i wzory kultury organizacyjnej oraz ich wpływ na
organizacje działające lokalnie w Polsce. Autorkę interesuje problem upowszechniania się
wzorców i wzorów kulturowych w skali globalnej i lokalnej w organizacjach komercyjnych.
Autorka definiuje pojecie wzorca i wzoru kulturowego a także kultury organizacyjnej. Analizuje
znaczenie kultury narodowej w globalnej gospodarce i zastanawia się nad unifikacją wzorów
pod naciskiem procesu globalizacji. Następnie omawia amerykańskie wzorce kulturowe, które
upowszechniają się globalnie i są przyjmowane z różną dynamiką w różnych typach organizacji.
Praktyki korporacyjne są głównymi nośnikami tych wzorów. Po części teoretycznej autorka
prezentuje część badawczą (własne badania jakościowe na przestrzeni kilku lat), w której
omawia kilka dużych firm i kilka małych z województwa warmińsko-mazurskiego. Na zakończenie twierdzi, że: „Dorastanie do kultury globalnej oparte na pozytywnych lokalnych wzorach
przynosi sukcesy, natomiast sięganie po wzorce globalne i usilne ich naśladowanie bez
lokalnego »zaczynu« i klarownych wymogów, albo na gruzach wartości i z pominięciem potrzeb
uczestników, wróży jedynie porażkę”.
Wstęp
Globalizacja jest wielowymiarowym procesem, który zmienia
warunki życia ludzi. Zmiany związane z tym procesem zachodzą
w skali światowej i dotyczą w różnym stopniu różnych społeczeństw,
zbiorowości i grup ludzi. Globalizacja ma wymiar ekonomiczny,
społeczny i kulturowy. W wymiarze ekonomicznym duże znaczenie
ma fakt przechodzenia z rynków lokalnych do konkurowania na rynku
światowym. Obok pozytywnych trendów związanych z postępem
cywilizacyjnym wielu regionów świata, obserwuje się nasilenie
negatywnych zmian i procesów, rodzących liczne problemy społeczne
w skali całego świata. Aktualny kryzys jeszcze bardziej wyostrza
niektóre problemy. Regiony słabe gospodarczo pogłębiają swój
dystans cywilizacyjno-kulturowy w stosunku do regionów o wysokim
zaawansowaniu procesów cywilizacyjnych i standardów, uznanych za
globalne wzorce obowiązujące w nowoczesnych typach społeczeństw.
11
TEMPO WZROSTU GOSPODARCZEGO
MIERNIKIEM PRĘŻNOŚCI GOSPODARCZEJ
Mariusz Fierek, Magdalena Wojarska
Streszczenie
Celem podjętych badań jest zaprezentowanie tempa wzrostu gospodarczego jako miernika
prężności gospodarczej. Dla realizacji celu badań koniecznym było pokazanie PKB jako
miernika kondycji gospodarczej oraz korzyści wzrostu gospodarczego. Przedstawiono również
zależność pomiędzy koniunkturą gospodarczą a wzrostem gospodarczym i modele wzrostu
gospodarczego oraz zaprezentowano renesans zainteresowania problematyką wzrostu
gospodarczego.
Wstęp
Makroekonomia zajmuje się gospodarką jako całością, koncentruje się więc na całym jej obrazie. W szczególności makroekonomiści wyróżniają trzy pola swoich zainteresowań:
− pełne zatrudnienie – problemem gospodarczym, a jednocześnie
dramatem ludzkim jest bezrobocie; dlatego ekonomiści starają się
zrozumieć procesy gospodarcze prowadzące do bezrobocia i dążą
do znalezienia środków zaradczych; w swoich badaniach poznają
przyczyny bezrobocia i metody, które mogą mu zapobiegać;
badają wielkość zatrudnienia i mierzą bezrobocie, definiują pełne
zatrudnienie i zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą służą radami
decydentom,
− stabilność cen – rosnące ceny, pożerające siłę nabywczą pieniędzy
posiadanych przez ludzi, są również obiektem zainteresowania
makroekonomistów; inflacja stała się nieodłącznym i szalenie
uciążliwym towarzyszem życia; ekonomiści starają się odkryć jej
przyczyny i znaleźć sposoby jej przeciwdziałania; dążą do tego,
aby wszyscy ludzie mogli znaleźć pracę i spokojnie gospodarować
zarobionymi pieniędzmi,
35
DOBRO WSPÓLNE CELEM I KRYTERIUM SŁUSZNOŚCI
DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Adam Jan Karpiński
Streszczenie
1
W prezentowanym tekście wyjaśniam pojęcia administracji i Dobra Wspólnego. Następnie
próbuję dowieść, że w spełnianiu się Dobra Wspólnego administracja odgrywa decydującą rolę.
Aby to mogła jednakże czynić, musi zrazu teoretycznie, a potem praktycznie zorganizować
społeczny wysiłek samozniesienia (Hegel) alienacji jako warunku przezwyciężenia alienacji
innych elementów bytu społecznego. To z kolei wymaga działań określonego typu partii
politycznej. Bezpartyjność administracji publicznej staje więc pod wielkim znakiem zapytania.
Pojęcie administracji wyprowadzamy z języka łacińskiego,
w którym administrãtiō oznacza pomoc, służbę, zarządzanie, obsługę
jako służbę. Występuje tu zwrot: ministrare = służyć. Stąd pochodzi
pojęcie minister będący niegdyś sługą monarchy oraz ministrant.
Przedrostek ad dodaje znaczenie: „obsługiwać”, później też „zarządzać”, „kierować”, ale tak, aby to kierowanie stawało się przywództwem. Chodzi tu więc o spełnianie funkcji wobec społeczeństwa.
Pojęcie to nie oznacza zatem „rządzenia”, gdyż to w języku
łac. znaczyłoby gubernare. A zatem administracja będąca rządem,
administrowanie utożsamia z zarządzaniem, wówczas gdy następuje
alienacja instytucji społecznych. Przez alienację rozumiem proces,
w który wytwór społeczny podporządkowuje sobie swego twórcę
(zob. przyp. nr 34).
Administrację stanowią zatem instytucje społeczne, urzędnicy
kierujący życiem społecznym w jego wszystkich trzech wymiarach:
1
W Zeszytach Naukowych Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji, zeszyt nr 6,
znajdzie Czytelnik zarys problemu, którego kolejne propozycje rozwiązania znajdują się w prezentowanym tekście. Zob. A.J. Karpiński, Administracja publiczna
w spełnianiu Dobra Wspólnego, Zeszyty Naukowe GWSA, nr 6, rok 2008, s. 39-63.
57
MEDIA I UFNOŚĆ.
NA MARGINESIE TEORII KULTYWACJI
GEORGE’A GERBNERA
Radosław Sierocki
Streszczenie
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o to, czy i jak internet, jako nowe, następujące
po telewizji medium dominujące, zmienia zaufanie społeczne. Artykuł nawiązuje do badań
George’a Gerbnera, który w latach 60. i 70. XX wieku badał amerykańską telewizję i jej
odbiorców i postawił (a także udowadniał) hipotezę mówiącą, że osoby, które poświęcają więcej
czasu na oglądanie telewizji są mniej ufne wobec innych ludzi. W tekście postawiona zostaje
hipoteza mówiąca, że osoby częściej korzystające z internetu są bardziej ufne. Dane wykorzystane w analizach pochodzącą z trzech rund (2002, 2006 i 2010) European Social Survey –
badań realizowanych w około 20 krajach europejskich.
Niniejszy tekst wpisuje się w refleksję nad pytaniem o wpływ
mediów na rzeczywistość społeczną: czy i jak media zmieniają nas
jako odbiorców / użytkowników przekazów, komunikatów i informacji oraz jako ludzi wchodzących w codzienne interakcje z innymi
ludźmi, antycypujących ich zachowania i reakcje, mających w umysłach jakiś ogólny obraz rzeczywistości społecznej i uogólnionego
innego człowieka. Nie wnikam tu w niuanse teorii deterministycznych
i indeterministycznych, nie chcę bowiem przyjmować przesądzających założeń dotyczących kształtu owego wpływu: nie jest
w tym miejscu istotnym dla mnie pytanie o to, czy media (lub szerzej:
technologia) zmieniają kulturę i społeczeństwo bezpośrednio czy
pośrednio, zmieniając szeregi drobnych czynników wchodzących
w skład całości społecznych relacji. Zamierzeniem moim jest podążenie pewnym tropem, wyznaczonym w latach 60. i 70. przez
amerykańskiego badacza mediów George’a Gerbnera, który wraz ze
swoim zespołem prowadził rozległe i rozbudowane badania nad
obrazem przemocy w mediach i zależnościami między tymże obrazem
a rzeczywistością codzienności. Jednym z pojęć, które odgrywało
93
BEZROBOCIE REJESTROWANE PROBLEMEM
SPOŁECZNO-GOSPODARCZYM W LATACH 2009-2011
Paulina Sigurska-Fierek, Mariusz Fierek
Streszczenie
Celem podjętych badań jest zaprezentowanie bezrobocia rejestrowanego jako problemu
społeczno-gospodarczego w latach 2009-2011. Dla realizacji celu badań koniecznym było
zdefiniowanie bezrobocia, jego rodzajów oraz przyczyn. Przedstawiono również bezrobotnych
zarejestrowanych i stopę bezrobocia w 2009 i 2010 r. oraz I kwartale 2011 r. Całość zamyka
aspekt bezrobocia jako problemu społeczno-gospodarczego w gospodarce rynkowej.
Pojęcie bezrobocia
Istotnym elementem każdej gospodarki jest rynek pracy.
Przedmiotem obrotu na nim są wiedza i umiejętności ludzi poparte
indywidualnymi psychofizycznymi predyspozycjami do wykonywania
określonych prac.
Stronę podaży na rynku pracy stanowi więc siła robocza, czyli
wszyscy ci, którzy chcą i mogą pracować.
Zasoby siły roboczej (zasoby pracy) to wszyscy pracujący
w gospodarce oraz niepracujący, którzy mogą i deklarują chęć podjęcia pracy, ale w danym okresie nie mogą jej znaleźć. Nie zalicza się
do nich, np.:
− dzieci,
− młodzieży szkolnej,
− emerytów.
Strona popytu na rynku pracy to wielkość zapotrzebowania na
konkretną wiedzę i umiejętności, zgłaszana przez producentów przy
określonym poziomie płacy.
W sytuacji, kiedy ogólna podaż pracy przewyższa ogólny
popyt na pracę, występuje w gospodarce bezrobocie, czyli stan,
w którym część pracowników nie jest zatrudniona z:
117
MIT JAKO SPOSÓB
MANIPULACJI ŚWIADOMOŚCIĄ ZBIOROWĄ
Оlgа Wаsiutа
Strеszczеniе
Wyniki bаdаń stаnоwią pоdstаwę dо stwiеrdzеniа, żе szеrоkiе zаstоsоwаniе nоwоczеsnych mitów pоlitycznych jаkо еlеmеntu pоlityki spоłеcznеj i związаnych z nimi tеchnоlоgii
wynikа przеdе wszystkim z glоbаlnеgо kryzysu tоżsаmоści. Nа przykłаd w nоwоczеsnych
kаtеgоriаch krаjów pоstsоwiеckich, istniеjе zniеksztаłcоnа idеоlоgicznа i psychоlоgicznа
próżniа swоich stаrych wаrtоści. Spоłеczеństwа tych krаjów pilniе pоtrzеbują świаdоmоści
i zrоzumiеniа prоcеsów spоłеcznych i pоlitycznych, аlе pоlitycy pо prоstu niе mаją rаcjоnаlnеgо
wyjаśniеniа, w związku z czym оbiеktywniе pоwstаjе mit, który stаjе się аltеrnаtywną fоrmą
rаcjоnаlnеgо istniеniа. W rzеczywistоści pоd wpływеm mаss mеdiów, а w szczеgólnоści zе
strоny tеlеwizji i intеrnеtu, cоrаz więcеj prоdukujе się i rоzpоwszеchniа się nоwоczеsnych
mitów, stоpniоwо twоrzy się zbiоrоwа mitоlоgiа. Tаk więc mit pоlityczny mоżе być uznаny zа
skutеczny śrоdеk współczеsnеj kаmpаnii wybоrczеj jаkо instrumеnt оddziаływаniа nа mаsy
i świаdоmоść pоlityczną, chоciаż zаwiеrа pеwnе wаdy. W szczеgólnоści jеgо stоsоwаniе
prоwаdzi dо оszustwа i wszеlkiеgо rоdzаju mаnipulаcji świаdоmоścią publiczną. Istniеjе więc
rеаlnе niеbеzpiеczеństwо pоlitycznеj аliеnаcji оsоbоwоści, zniеchęcеniе spоłеcznе do głównych wаrtоści dеmоkrаtycznych i wątpliwоści cо dо mоżliwоści skutеcznеj pоlityki i mоnitоringu
pоrządku publicznеgо zе strоny spоłеczеństwа.
Żyjеmy wśród mitów, sаmi tеgо niе zаuwаżаjąc. Mijаjąc pоmnik wybitnеj pоstаci histоrycznеj lub kulturаlnеj nаwеt niе myślimy
о tym, żе trаdycjа wznоszеniа pоmników sięgа stаrоżytnych idоli,
budоwаnych nаd grоbеm mitycznеgо bоhаtеrа przеz jеgо przоdków.
Skłаdаjąc kwiаty u stóp pоmnikа niе myślimy nаwеt о tym, żе jеst tо
w istоciе pоgаńskа trаdycjа. Tе stаrе mity miеszаją się w nаszych
umysłаch z mitаmi współczеsnymi – różnе UFО, tеlеpаtiа, lеwitаcjа
itd. Żyjеmy mitаmi i twоrzymy nоwе mity. Jеdnym z nich dlа niеktórych jеst mit zjеdnоczоnеj Еurоpy, wiеlkiеj rоdziny еurоpеjskiеj.
Inni gоtоwi są wаlczyć о tо, żе tо niе mit, аlе wiеlki cеl. Jаk by nа tо
niе pаtrzеć – wyоbrаżеniа zbiоrоwе są czymś, cо rzеczywiściе istniеjе
i оrgаnizujе nаm życiе.
133
PUBLIC RELATIONS
W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Aleksandra Friedberg
Streszczenie
Pozytywny wizerunek administracji publicznej sugeruje zaufanie do niej, akceptację
społeczeństwa, jest więc administracji szczególnie potrzebny. Sposobem jego zapewnienia są
efektywne działania public relations, jawna i przejrzysta polityka informacyjna. Informowanie
społeczeństwa, dialog ze społeczeństwem, czynienie przejrzystą pracę administracji publicznej,
gromadzenie i wykorzystywanie opinii i postulatów obywateli, różnych grup społecznych – to
obowiązek władz państwowych różnych szczebli i instytucji pomocniczych.
Wizerunek to „wyobrażenie, jakie jedna lub wiele publiczności
ma o sobie, przedsiębiorstwie lub instytucji; nie jest to obraz
rzeczywisty, dokładnie i szczegółowo nakreślony, ale raczej mozaika
szczegółów, podchwyconych przypadkowo, fragmentarycznie, o nieostrych różnicach”1. Celem public relations jest budowanie pozytywnego wizerunku i atmosfery zaufania wśród publiczności poprzez
tworzenie i podtrzymywanie wzajemnych relacji.
Współcześnie nie tylko przedsiębiorstwa, ale również jednostki administracji publicznej muszą dbać o swój wizerunek. Public
relations, jako narzędzie kreowania wizerunku, komunikowania się
z grupami otoczenia, przekonywania do swoich celów, idei i zamierzeń oraz komunikowania w czasie sytuacji kryzysowej, stosowane może być przez wszystkie organizacje, bez względu na
charakter prowadzonej przez nie działalności. Jednostki administracji
publicznej podejmują działania public relations, aby zapewnić rosnącą
satysfakcję petentów, skuteczność podejmowanych działań i spraw1
R. Maćkowska, Znaczenie kreowania wizerunku samorządu terytorialnego, (w:)
Public relations instytucji użyteczności publicznej, E. Hope (red.), Scientific
Publishing Group, Gdańsk 2005, s. 197.
157
KARIERA ZAWODOWA W UJĘCIU TEORETYCZNYM
Agnieszka Jarosik-Michalak
Streszczenie
Termin kariera zawodowa kojarzony jest najczęściej z awansem, sukcesem, rozwojem
zawodowym czy dobrze płatną pracą. Zarówno w rozumieniu potocznym, jak i w koncepcjach
o charakterze naukowym spotkać można różne sposoby precyzowania zakresu znaczeniowego
pojęcia kariery zawodowej. W artykule przedstawiono podstawowe definicje kariery zawodowej
w oparciu o literaturę światową i polską. Artykuł prezentuje dynamikę zmian w karierze,
przedstawia nowe koncepcje kariery. Uwzględnia również przegląd polskich opracowań naukowych zajmujących się problematyką kariery zawodowej.
Wprowadzenie
Zmiany zachodzące we współczesnej gospodarce opartej na
wiedzy powodują zmiany w realizowaniu karier zawodowych. Kariera
pracowników kształtowana przez kumulowane w toku pracy doświadczenia jest dla organizacji źródłem wiedzy gromadzonej, rozprzestrzenianej i decydującej o jej unikalności. Warunkuje jej sukces
na rynku1.
Organizacje chcące sprostać wymaganiom stawianym przez
rynek pracy muszą dostosować się do szybkich zmian w swoich
strukturach organizacyjnych. Dobór ludzi o atrakcyjnych z punktu
widzenia organizacji kompetencjach staje się dla niej wyzwaniem.
Organizacje muszą zaproponować pracownikom, w zamian za ich
zaangażowanie w realizacji celów strategicznych firmy, szerokie
możliwości rozwoju zawodowego. Odchodzą od tradycyjnych form
i zaczynają pełnić funkcję partnera.
Natomiast dla pracownika praca zawodowa odgrywa istotną
rolę w życiu. Ludzie chcą, bądź muszą pracować z różnych wzglę1
A. Miś, Zarządzanie karierą w organizacji opartej na wiedzy: od kompetencji
w karierze po kapitał karier, „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi”, 2/2005, s. 43-56.
163
CHARAKTERYSTYKA
NAUKOWEGO PODEJŚCIA DO ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
Łukasz Lewandowski
Streszczenie
W opracowaniu dotyczącym charakterystyki naukowego podejścia do organizacji i zarządzania zawarto genezę oraz podstawy tej problematyki. Scharakteryzowano kierunek klasyczny
i zasobów ludzkich oraz kierunek ilościowy. Opisano dorobek przedstawicieli poszczególnych
kierunków zarządzania. Uwzględniono również podejście do problematyki zarządzania. W tym
zakresie omówiono podejście procesowe, systemowe i sytuacyjne.
Wstęp
Nazwa „organizacja” wywodzi się od takich terminów, jak:
łacińskie słowo organella, czyli wyspecjalizowana część komórki
biologicznej; łacińskie słowo organisatio (w dzisiejszym rozumieniu
„system”); greckie słowo organikos (wytworzony za pomocą narzędzia) oraz słowo organon (narzędzie, instrument, przyrząd, organ)1.
Słowo „menedżer” natomiast wywodzi się z łacińskiego manus agere,
co oznacza uruchamiać albo napędzać. Bardzo trafnym jest wskazanie, iż kierownik to osoba zajmująca się uruchamianiem, dynamizowaniem działalności podlegających mu zespołów ludzi, zasobów
rzeczowych i kapitałowych2.
Zarządzanie oraz czynności zorganizowane istnieją od tysięcy
lat. Funkcje zarządzania, takie jak planowanie, organizowanie
i kontrolowanie stosowane były przez Egipcjan przy budowie piramid.
Ktoś musiał zaplanować, co należy zrobić, zorganizować ludzi, ktoś
musiał mówić każdemu robotnikowi, co ma robić, ktoś musiał
zapewnić dostateczną ilość kamienia na miejscu budowy, żeby ludzie
1
P. Banaszyk, R. Fimińska-Banaszyk, Podstawy organizacji i zarządzania, Wyd.
WSZ, Słupsk 1997, s. 7.
2
Ibidem, s. 79.
177
SPECYFIKA FORMALNYCH ZAŁOŻEŃ SYSTEMU
MOTYWOWANIA URZĘDNIKÓW SAMORZĄDOWYCH
Wioleta Mikołajczewska
Streszczenie
W niniejszym opracowaniu przedstawiono najważniejsze formalne założenia systemu
motywowania urzędników samorządowych. Przede wszystkim wzięto pod uwagę regulacje
zawarte w ustawie o pracownikach samorządowych oraz w aktach wykonawczych do niej.
W celu głębszego rozpoznania problemu przeanalizowano również regulaminy wynagradzania
i inne wewnętrzne przepisy dziesięciu wybranych urzędów miejskich w województwie
pomorskim. Ma to na celu ukazanie specyfiki motywowania urzędników.
Wprowadzenie
W celu realizacji procesu motywowania w ramach każdej
organizacji tworzony jest system motywacyjny, czyli zbiór wzajemnie
powiązanych narzędzi motywacyjnych, będących spójną całością.
Służy on realizacji misji, wizji i celów danej organizacji1, a zadaniem
jest integracja interesów pracownika (jego potrzeb) z interesami
organizacji.
Organizacje oczekują, że wdrożenie i stosowanie systemu
motywacyjnego przyniesie następujące uniwersalne efekty (cele):2
− pozyskiwanie odpowiednich pracowników,
− zatrzymanie w firmie wysoko wykwalifikowanych pracowników,
− stymulowanie efektywności pracy oraz działań zgodnych
z procedurami i przepisami,
− uczenie nowych zachowań,
− zapobieganie (rozwiązywanie) konfliktom na tle stosunku pracy.
1
T. Oleksyn, Zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji, Oficyna, Warszawa
2008, s. 232.
2
A. Towpik, E. Długosz-Truszkowska, Systemy wynagradzania. Sposoby modyfikacji, „Personel” nr 1/1998, s. 283.
193
ZAGADNIENIA
ERGONOMII PRACY ADMINISTRACYJNEJ
Tadeusz Noch
Streszczenie
Artykuł zawiera wybrane elementy ergonomii określonej jako nauki interdyscyplinarnej.
Scharakteryzowano główne kierunki ergonomii oraz występowanie jej w procesie projektowania.
Szczególną uwagę zwrócono na organizację stanowiska komputerowego i na jego wykonywaną
ergonomiczną pracę. Opisano wymagania odnoszące się do pomieszczeń pracy. Uwzględniono
również fizjologiczny aspekt procesu pracy.
Wstęp
Etymologiczne słowo ergonomia wywodzi się z języka greckiego: ergon – oznacza pracę, nómos – prawa naturalne. Jako pierwszy w literaturze przedmiotu użył go W.B. Jastrzębowski, analizując
stosunki zachodzące między człowiekiem a pracą i jej wynikami.
Ergonomia może być określana jako interdyscyplinarna nauka,
zajmująca się przystosowywaniem narzędzi, maszyn, środowiska
i warunków pracy do autonomicznych i psychofizycznych cech
i możliwości człowieka, zapewniając sprawne, wydajne i bezpieczne
wykonanie przez niego pracy, przy stosunkowo niskim koszcie
biologicznym1.
W ergonomii dominującym elementem jest człowiek. Powyższe założenie stanowi podstawę podziału dyscyplin składowych ergonomii na dwie grupy nauk:
− dotyczących człowieka (społecznych i medycznych),
− dotyczących techniki (technicznych i ekonomiczno-organizacyjnych).
Najważniejsze dyscypliny kształtujące dorobek współczesnej
ergonomii to między innymi: fizjologia pracy, psychologia pracy,
1
B. Rączkowski, BHP w praktyce, Wyd. ODiDK, Gdańsk 2006.
205
ORGANIZACJA
STANOWISKA PRACY W ADMINISTRACJI
Alicja Wesołowska
Streszczenie
W artykule scharakteryzowano w szczególności organizację nowego stanowiska. Omówiono ogólną organizację pracy. Skupiono się głównie na stanowisku pracy w administracji.
Pokazano sposób funkcjonowania działu kadr. Uwzględniono również podstawowe zagadnienia
biurowości.
Wstęp
Tworzenie nowego stanowiska pracy w każdej kategorii zawodowej należy szczegółowo zaprojektować. Każde nowe stanowisko
ma bowiem wspomagać pracę całej organizacji lub przedsiębiorstwa
i jak najefektywniej wykorzystywać swoje możliwości. Sposób, w jaki
zorganizowana jest praca w urzędzie czy jakiejkolwiek jednostce
administracyjnej uzależnia bezpośrednio jego funkcjonowanie, co
musi być brane pod uwagę już na etapie projektowania stanowisk oraz
określaniu wizerunku poszczególnych pracowników.
Stanowisko pracy stanowi najmniejszą jednostkę w strukturze
organizacyjnej danej firmy bądź instytucji. „Stanowisko pracy jest
najmniejszą, niepodzielną komórką organizacyjną przedsiębiorstwa,
w której odbywa się proces pracy, wyróżniający się zarówno statystycznym układem elementów, jak i dynamiką pracy ludzkiej, funkcjonowaniem maszyn i urządzeń oraz oddziaływaniem czynników otoczenia”1.
Struktura organizacyjna instytucji państwowych oraz przedsiębiorstw składa się więc z szeregu pojedynczych stanowisk pracy.
To obrazuje wartość każdego stanowiska oraz potrzebę odpowied1
A. Sajkiewicz, Harmonizacja pracy: czynniki społeczne, ekonomiczne i organizacyjne, Wydawnictwo PWE, Warszawa 1986.
221
WPŁYW POLSKICH REFORM ADMINISTRACYJNYCH
NA KONCEPTUALIZACJĘ REGIONU
Mariusz Fierek, Marcin Kowalczyk
Streszczenie
Celem podjętych badań jest zaprezentowanie wpływu polskich reform administracyjnych
na konceptualizację regionu. Dla realizacji celu badań koniecznym było pokazanie kryteriów
wyodrębnienia regionu oraz renesansu myślenia o regionach. Przedstawiono również samorząd
i podział terytorialny oraz zaprezentowano nomenklaturę jednostek terytorialnych.
Wstęp
Przestrzeń, która opisuje powierzchnię ziemi, jest bardzo zróżnicowana pod względem warunków zarówno fizycznych (zwanych
także naturalnymi), jak i ogólnocywilizacyjnych, będących efektem
działalności człowieka.
Naturalnym działaniem przy opisie przestrzeni jest wyznaczenie obszarów tworzących zbiór jednakowych (względnie podobnych)
punktów przestrzeni, oparte na z góry przyjętym kryterium; trzeba
nadmienić, że w ostatnich czasach w procesach tej delimitacji zaczyna
dominować kryterium społeczno-ekonomiczne.
W efekcie tego typu przedsięwzięć wyróżnia się obszary,
którym nadaje się różnorodne miana, jednak zarówno w życiu
społecznym, jak i w nauce dominuje miano region1.
Kryteria wyodrębnienia regionu
W powszechnym rozumieniu pojęcie regionu pokrywa się
z łac. terminem regionalis, który był używany przez Rzymian dla
określenia „najbliższej okolicy”.
1
S. Korenik, Dysproporcje w rozwoju regionów Polski – wybrane aspekty, Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego, Wrocław 2003, s. 49.
235
KONTROLA PAŃSTWOWA NA ŁOTWIE
Przemysław Kierończyk
Streszczenie
Niniejsze opracowanie jest próbą bardzo ogólnego przedstawienia instytucji kontroli
państwowej w Republice Łotewskiej, w tym także jej genezy, związanej właściwie z samymi
początkami państwowości łotewskiej1.
1. Istnienie kontroli państwowej zostało przewidziana już na
poziomie regulacji konstytucyjnej, tj. aktualnie obowiązującej łotewskiej ustawy zasadniczej z 1922 roku2. Przyznać wszakże wypada, że
1
Omawiając ustrój Łotwy warto zawsze mieć świadomość, że historia państwowości łotewskiej jest niezwykle krótka i obejmuje zaledwie okres niecałych stu lat.
Przez wieki Łotysze (podobnie zresztą jak Estończycy) nie byli gospodarzami
w swym kraju, stanowiąc społeczność chłopską, podporządkowaną społecznie
i ekonomicznie obcym etnicznie feudałom. Nie licząc protopaństwowych form
organizacji plemion łotewskich (i liwskich), sprzed podboju niemieckiego w XIII
wieku, dokonanego przez – założony w 1202 r. – biskupa inflanckiego Alberta,
zakon rycerski Braci Chrystusa, zwany Zakonem Kawalerów Mieczowych
(Schwertbrüderorden), o państwowości łotewskiej możemy zatem mówić dopiero
w odniesieniu do wieku XX.
2
Konstytucję łotewską uchwalono 15 lutego 1922 r. Wejście w życie tego aktu
nastąpiło zaś 7 listopada 1922 r. Opublikowana została w Valdības Vēstnesis z 30
czerwca 1922 r., nr 141. Polskie tłumaczenie pierwotnego tekstu ukazało się w:
3owe konstytucje przełożone pod kierunkiem dra Juljana Makowskiego, Warszawa
1925, s. 137-154. Moc obowiązującą konstytucji łotewskiej przywrócono po
odzyskaniu niepodległości przez Łotwę w latach 90. (po okresie przynależności do
ZSRR, czy według oficjalnego stanowiska łotewskiego – okupacji radzieckiej).
Aktualny (ujednolicony) tekst łotewskiej konstytucji jest dostępny chociażby na
stronach
internetowych:
http://www.likumi.lv/doc.php?id=57980
oraz
http://www.satv.tiesa.gov.lv/?lang=1&mid=8 i http://www.saeima.lv/lv/likumdosana
/satversme. Polskie tłumaczenie tej ustawy zasadniczej (ze wstępem autora
niniejszego tekstu) wydało Wydawnictwo Sejmowe, Konstytucja Łotwy, Warszawa
2001. Korzystając z niego należy mieć jednak na uwadze, że od tego czasu
265
WSPÓŁPRACA SAMORZĄDU Z POLICJĄ
W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA
I PORZĄDKU PUBLICZNEGO
Jan Kudrelek
Streszczenie
Artykuł omawia zagadnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego w płaszczyźnie
udziału w jego tworzeniu wielu podmiotów ze sfery działalności publicznej. Nawiązując do
stopni podziału terytorialnego kraju i poszczególnych organów wykonujących określone
zadania, skupia się przede wszystkim na podkreśleniu roli, jaką w dziedzinie bezpieczeństwa
obywateli odgrywa samorząd terytorialny. O zapewnienie bezpieczeństwa obywateli dba nie
tylko państwo, ale także samorząd, co niejednokrotnie może być efektywniejsze. Publikacja
ukazuje obszary realnych działań podejmowanych przez organy samorządu terytorialnego,
w tym stanowienie prawa miejscowego, współpracę z formacjami i służbami powołanymi do
działań w zakresie ochrony porządku (straż miejska) czy w zakresie utrzymania bezpieczeństwa
wewnętrznego (Policja). Zwraca uwagę na potrzebę koordynacji działań poszczególnych
podmiotów, wykazując, że problem bezpieczeństwa nie może być pozostawiony do realizacji
tylko jednemu organowi. Podstawy skuteczności może zapewnić budowanie kompleksowych
programów przeciwdziałania zagrożeniom w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego
i porządku publicznego.
Pojęcie bezpiecznego państwa jest pewnego rodzaju abstrakcją. Nie ma bowiem bezpiecznego państwa jako takiego, są tylko
bezpieczne drogi, bezpieczne ulice i czujący się bezpiecznie obywatele. Osiągnięcie tego jest możliwe, gdy ustaną zagrożenia w gminach,
powiatach i województwach. Jednak działania podejmowane przez
centralną administrację państwową nie są wystarczające, co oznacza,
że obowiązek ten należy dzielić z innymi podmiotami odpowiadającymi za życie publiczne. Reforma administracji publicznej od
1 stycznia 1999 r. urealniła i zmieniła gruntownie sposób zarządzania
państwem1. Do tego czasu rola samorządu terytorialnego była nie
całkiem skrystalizowana. Nowy ustrój terytorialny wprowadził
przejrzysty podział kompetencji w poszczególnych działach ad1
Szerz. Z. Leoński, Samorząd terytorialny w RP, Warszawa 2001, s. 71.
275
JEDNOSTKI POMOCNICZE RADZIECKIEJ ADMINISTRACJI
WOJENNEJ NA POMORZU ZACHODNIM W 1945 R.
Andrzej Mariusz Łach
Streszczenie
Jednostki administracji pomocniczej na Pomorzu Zachodnim były tworzone przez
radzieckich komendantów wojennych od lutego 1945 r. Zadaniem administracji pomocniczej
było wspomaganie działalności administracji wojennej w przywracaniu normalnego funkcjonowania życia społeczno-gospodarczego i zapewnienie bezpieczeństwa. Wśród ustanawianych
przez komendantów organów i jednostek pomocniczych najczęściej występowali wójtowie,
burmistrzowie, starostowie, komendanci milicji, administratorzy obiektów przemysłowych
i majątków rolnych. Jednostki administracji pomocniczej działały do czasu, kiedy władze polskie
przejęły wszelkie kompetencje cywilne na danym terenie.
Konieczność zajęcia się przez komendantów wojennych sprawami administracji cywilnej zmusiło ich do rozbudowy szczupłego
kadrowo aparatu1. Wykonywanie szerokiego zakresu działań
o charakterze administracyjnym wykraczających poza sprawy wojskowe wymagało powołania organów, jednostek, które pomogłyby
w działalności administracji wojennej. W ramach swoich kompetencji
władze okupacyjne uprawnione były do ustanowienia administracji
cywilnej, praktyka ta była zgodna z regulaminem haskim z 1907 r.2
Tworzenie przez komendantów jednostek administracji
pomocniczej rozpoczęło się z chwilą objęcia danego obszaru
w zarządzanie, a więc już na początku lutego 1945 r.3 Głównym
zadaniem administracji i jednostek pomocniczych było wspomaganie
działalności administracji wojennej w przywracaniu normalnego
1
K. Golczewski, Pomorze Zachodnie na przełomie dwu epok 1944-1946, Poznań
1964, s. 86.
2
R. Bierzanek, Wojna a prawo międzynarodowe, Warszawa 1982, s. 238-239.
3
A.M. Łach, Urząd Pełnomocnika Generalnego dla Ziem Odzyskanych, maszynopis
pracy magisterskiej, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego 1991,
s. 24.
285
HISTORYCZNE ZWIASTUNY EWOLUCJI KATALOGU KAR
W USTAWODAWSTWIE EUROPEJSKIM NA GRUNCIE
KODEKSU TOSKAŃSKIEGO CODICE LEOPOLDINO Z 1786 R.
Stanisław Jacek Maliszewski
Streszczenie
Praca przedstawia w krótkim ujęciu powstanie i kierunek rodzącej się ewolucji katalogu kar
w prawodawstwie europejskim okresu absolutyzmu oświeconego, wyznaczony przez postulaty
humanitaryzmu, a w pierwszym rzędzie: dzieło Cesarego Beccarii „O przestępstwach i karach”.
Rozpoczęty proces kształtowania się ówczesnych kar na płaszczyźnie normatywnej, zainicjowany w kodeksie toskańskim z 1786 r., uwzględniał wprawdzie te założenia, jednak tendencje te
podporządkowane zostały głównie kryteriom utylitaryzmu. Wskutek tego idea odstraszania
zajęła tu miejsce mimo wszystko wiodące, natomiast koncepcja poprawy skazanego odgrywała
już w tym kontekście znaczenie drugoplanowe – niemniej przekształcony tym sposobem
katalog kar uzyskał oblicze bardziej ludzkie od dawniejszych rysów swego wyjątkowego
okrucieństwa.
Podczas swoich 25-letnich rządów w Toskanii, która jako
Wielkie Księstwo było sekundogeniturą Domu Habsbursko-Lotaryńskiego, przeznaczoną dla młodszej linii dynastii, wielki książę
(Grossherzog von Toskana) Piotr Leopold zajmował się głównie
polityką wewnętrzną. Korzystając z familijnych związków z monarchią habsburską i ustabilizowaniem sytuacji w Italii, wielki książę
zaniechał prowadzenia polityki zagranicznej i utrzymywania armii.
Dążył do zapewnienia Toskanii statusu państwa neutralnego. Budżet
państwa, nieobciążony wydatkami na wojsko, mógł odtąd zostać
przeznaczony na reformy wewnętrzne.
Przekształceniu uległa również dziedzina prawa karnego. Piotr
Leopold znał dzieło Cesarego Beccarii „O przestępstwach i karach”,
postulujące humanitaryzację prawa karnego. W oparciu właśnie o to
dzieło w 1786 r. wydany został kodeks karny dla Toskanii znany jako
Codice Leopoldino (Leopoldina). Zniósł on karę śmierci oraz wszelkie
299
INSTRUMENTY
PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ W POLSCE
NA POZIOMIE LOKALNYM, KRAJOWYM I PONADNARODOWYM
Anna Rytel-Warzocha
Streszczenie
Jedną z podstawowych konstytucyjnych zasad ustrojowych w Polsce jest zasada suwerenności narodu, który posiadaną władzę realizuje przez swoich przedstawicieli lub w sposób bezpośredni. W świetle obowiązującego prawa obywatele polscy posiadają szereg instrumentów,
które umożliwiają im wpływ na istotne dla nich procesy decyzyjne. Poszczególne instytucje
różnią się jednak od siebie stopniem zaangażowania obywateli w proces decyzyjny, stosowanymi metodami i technikami, rezultatem, jaki obywatele są w stanie w ten sposób osiągnąć oraz
poziomem podejmowania decyzji, na którym partycypacja społeczna ma miejsce. Na poziomie
lokalnym do podstawowych mechanizmów demokracji uczestniczącej należy referendum
lokalne, konsultacje społeczne i obywatelska inicjatywa uchwałodawcza, przy czym tylko
referendum ma charakter władczy. Uspołecznienie procesu decyzyjnego na poziomie ogólnokrajowym zapewniają natomiast dwa instrumenty wprost przewidziane w ustawie zasadniczej –
referendum ogólnokrajowe oraz obywatelska inicjatywa ustawodawcza. Ponadto, w związku
z członkostwem Polski w Unii Europejskiej, obywatele polscy nabyli też szereg uprawnień
o charakterze partycypacyjnym na poziomie ponadnarodowym, wśród których najistotniejsze
jest prawo wspierania i przedkładania europejskich inicjatyw obywatelskich. Instytucja ta została
wprowadzona do porządku europejskiego w 2009 r. na mocy traktatu z Lizbony, a jej celem było
przede wszystkim przełamanie deficytu demokracji w Unii.
Wprowadzenie
W świetle art. 4 Konstytucji RP z 1997 roku1, cała władza
w państwie należy do narodu, który może ją wykonywać przez swoich
demokratycznie wybranych przedstawicieli, jak również bezpośrednio. Oczywiście, tak jak we wszystkich innych współczesnych
państwach, podstawową rolę odgrywa demokracja pośrednia
(reprezentacyjna), zaś zasada demokracji bezpośredniej ma na celu jej
uzupełnianie i weryfikowanie. Sięganie zatem do jej poszczególnych
instytucji w praktyce będzie konieczne przede wszystkim wówczas,
1
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. Nr 78, poz.
483.
307
KORUPCJA NA UKRAINIE:
PRZYCZYNY, RODZAJE, REALIA
W POSTKOMUNISTYCZNYM KONTEKŚCIE
Sergiusz Wasiuta
Streszczenie
Artykuł przedstawia przyczyny i poziom korupcji, jej rozpowszechnienie w różnych regionach i krajach. Jednym z największych jest poziom korupcji w Ukrainie, który decyduje
o charakterze i stopniu rozwoju, związany z przypadłością postsowiecką, biernością społeczeństwa, mentalnością. Władza nie jest zainteresowana likwidacją tej patologii, ponieważ przejrzystość i niezależność gospodarki byłaby niebezpieczna dla ogromu skorumpowanej części
społeczeństwa. Ukraińcy muszą pokonać samych siebie w wyzbyciu się nawyków mentalnych
i powinni dostrzec państwo jako ostoję europejskiego prawa i społeczeństwa obywatelskiego,
które może stanąć w obronie wartości, gdy przekona się, że wymiar sprawiedliwości obejmuje
wszystkich, a nie tylko tych na dole drabiny społecznej. Trudno sobie wyobrazić sukces w tej
sprawie bez zaangażowania potężnych ukraińskich oligarchów. Ale klasa polityczna Ukrainy nie
może pozbyć się układów korupcyjnych na szczytach władzy przy słabej opozycji i zdezintegrowanym społeczeństwie. Jeżeli jednak deklaracje obecnych władz okażą się znów pustą
obietnicą, to Ukraińcy stracą szansę na modernizację i europejskie aspirację. Na postkomunistycznej, geopolitycznej przestrzeni antykorupcyjne działania Polski były i zostają
jedynymi z najbardziej aktywnych i skutecznych. W światowych rankingach Polska uplasowała
się bliżej mniej skorumpowanych krajów. Ale przedsiębrane działania nie spełniają oczekiwanych efektów, żeby dorównać takim krajom, jak Dania, Nowa Zelandia czy Singapur, o czym
świadczy praktyka życia.
Korupcja jest bardzo niebezpiecznym i rozpowszechnionym
rodzajem przestępczości o charakterze globalnym. W wielu państwach
zjawisko to decyduje o charakterze i stopniu rozwoju, w wielu
państwach podjęto wysiłek ograniczania i walki z nim, ale
w większości przypadków przeciwdziałania temu złu nie spełniają
oczekiwań społecznych.
Na postkomunistycznej, geopolitycznej przestrzeni wiele
rzeczy jest związanych z przypadłością postsowiecką. Rozkwit
korupcji w tym przypadku jest spowodowany zarówno biernością
społeczeństwa, jak i postsowiecką mentalnością, oraz tym, że władza
niestety nie jest zainteresowana likwidacją tej patologii. Jasne i przej-
325
PAPIERY WARTOŚCIOWE, PRZEDSIĘBIORSTWO
ORAZ PRZELEW NA ZABEZPIECZENIE WIERZYTELNOŚCI
JAKO PRZEDMIOT UMOWY PRZEWŁASZCZENIA
NA ZABEZPIECZENIE Z TYTUŁU KREDYTU BANKOWEGO
Wojciech Zasadowski
Streszczenie
W artykule przedstawiono kwestie związane z papierami wartościowymi, przedsiębiorstwem oraz przelewem na zabezpieczenie wierzytelności jako przedmiotem przewłaszczenia na
zabezpieczenie. Scharakteryzowano papiery wartościowe, przedsiębiorstwo oraz przelew na
zabezpieczenie wierzytelności a następnie przeprowadzono analizy zastosowania ich jako
przedmiotu rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności przez instytucję przewłaszczenia na
zabezpieczenie. Przedstwiono papiery wartościowe stanowiące przedmiot przewłaszczenia na
zabezpieczenie, tj. obligacje, udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, akcje w spółce akcyjnej i papiery wartościowe będące przedmiotem obrotu na giełdzie. Następnie przedstawiono przedsiębiorstwo jako przedmiot zabezpieczenia oraz omówiono przewłaszczenie
(przelew) na zabezpieczenie wierzytelności.
Instytucja przewłaszczenia na zabezpieczenie w prawie bankowym pełni funkcję zabezpieczającą wierzytelność, m.in. tytułem
udzielonego kredytu. Przewłaszczenie na zabezpieczenie może być
ustanowione na rzeczach ruchomych1 (rzeczy ruchome oznaczone, co
do gatunku, co do tożsamości, rzeczy przyszłe, rzeczy o zmiennym
składzie), rzeczach nieruchomych2, papierach wartościowych, przedsiębiorstwie oraz może być dokonany przelew na zabezpieczenie
wierzytelności.
Przedmiot przewłaszczenia na zabezpieczenie rzeczy został
częściowo uregulowany w art. 101 Prawa bankowego.
1
Odnosi się do tego art. 101 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst
jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.).
2
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2000 r., III CKN 246/00, OSP 2003,
nr 3, poz. 37.
359