Analiza wiersza „Stepy Akermańskie”

Pobrano z http://magda.of.pl
ANALIZA WIERSZA
„STEPY AKERMAŃSKIE” – Adama Mickiewicza
1.
2.
3.
4.
5.
Temat wiersza
Poetycki obraz stepu i przeŜycia własne podmiotu lirycznego odbywającego wędrówkę
wśród wspaniałej przyrody krymskiej.
Tytuł
Pełni funkcję informacyjną, konkretyzuje obraz przydając mu rzeczywistą nazwę
geograficzną.
Podmiot liryczny
Odbywa podróŜ przez step,kontempluje przyrodę, nasuwają mu się osobiste refleksje.
Ten obserwator krajobrazu to wraŜliwy na piękno poeta i tęskniący za ojczyzną
pielgrzym.
Wyodrębnienie występujących w wierszu obrazów i motywów
Obrazy:
– obraz bezkresnego falującego zielenią stepu, po którym posuwa się wóz wędrowca.
Wśród zieleni traw odcinają się kępy koralowych kwiatów burzanu (I strofa),
– obraz nieba zapadający mrok z widocznymi na nim punktami świetlnymi (II strofa).
Motywy:
– motyw ciszy spotęgowanej zasugerowanymi przez podmiot liryczny szmerami i
dźwiękami: wydawanymi przez Ŝurawie lecące ponad chmurami, motyla
kołyszącego się w trawie i węŜa sunącego wśród traw (III strofa i pierwszy wers IV
strofy)
– motyw tęsknoty za krajem rodzinnym (dwa ostatnie wersy IV strofy).
Analiza artystyczna obrazów i motywów
A – Obraz stepu
Środki poetyckie podkreślające przestrzeń, bujność roślinności, ruch i barwy
krajobrazu:
a. metafory:
step – „przestwór suchego oceanu”,
„fale łąk”,
„powódź kwiatów”,
„ostrowy (wyspy) burzanu”,
ruch w stepie – wóz wędrowca „wpłynął na suchego przestwór oceanu”
„nurza się w zieloność”
„brodzi” w falach łąk,
„omija” wyspy burzanu,
b. porównania:
„wóz jak łódka brodzi”,
c. epitety:
„suchy” przestwór oceanu,
łąki szumiące,
koralowe ostrowy burzanu
B – Obraz nieba
Środki artystyczne podkreślają efekty świetlne:
a. metafory:
„błyszczący obłok”, „błyszczy Dniestr”, „weszła lampa Akermanu”,
b. epitety:
gwiazdy przewodniczki łodzi,
c. zabiegi składniowe w kształtowaniu dynamiki wypowiedzi poetyckiej:
Pobrano z http://magda.of.pl
–
6.
7.
W I strofie są cztery wypowiedzenia: 1 wers – jedno wypowiedzenie („wpłynąłem”
itd.), 2 wers – dwa wypowiedzenia („wóz nurza się” i „brodzi jak łódka”), 3 i 4
wers – jedno wypowiedzenie („mijam” itd.),
– W II strofie zostaje zwiększona ilość wypowiedzeń do dziesięciu: 1 wers – dwa
wypowiedzenia („mrok zapada”, „nigdzie drogi ni kurhanu” – równowaŜnik zdania),
2 wers – trzy wypowiedzenia („patrzę” itd., „szukam gwiazd”, „szukam
przewodniczek łodzi”), 3 wers – „błyszczy obłok”, „jutrzenka wschodzi” – dwa
wypowiedzenia, 4 wers – dwa wypowiedzenia („błyszczy Dniestr”, weszła lampa
Akermanu”).
Powolnemu ruchowi wozu w strofie pierwszej odpowiadają cztery szeroko rozwinięte
zdania. Z chwilą zapadnięcia zmroku wędrowiec niepokoi się, co znajduje wyraz w
nieco nerwowym rymie dziewięciu krótkich wypowiedzi w drugiej strofie.
C – Motyw ciszy
W miarę jak mrok zapada, wraŜenia podróŜnego zmieniają się i uderza go inne zjawisko
– cisza.
a. natęŜenie ciszy wyraŜone jest przez nagromadzenie niedostępnych ludzkiemu
słuchowi dźwięków: szum skrzydeł Ŝurawi, szmer kołysania motyla, szelest pełzania
węŜa. Dźwięki te potęgują wraŜenia zmysłowe ciszy,
b. zastosowanie instrumentacji głosowej w celu wyolbrzymienia wraŜenia szmerów,
szelestów:
– nagromadzenie głosek szczelinowych (szczelinowe: s - z, Ŝ – ź, sz – Ŝ, f – w, ch):
S-tójmy, ci-ch-o, s-ły-sz-ę, Ŝ-ura-wi-e, który-ch, do-ś-cigły, ź-renice, s-okoła, s-ły-szę, si-ę, koły-s-a, wą-Ŝ, ś-li-s-ką, pier-si, zi-oła, ci-sz-y, n-a-t-ę-Ŝ-am.
D – Motyw przeŜyć wędrowca
Ostatni dwuwiersz wyraŜa całą gamę uczuć wędrowca: tęsknotę, Ŝal, rozczarowanie,
rezygnację. Oszołomienie pięknem przyrody stepowej przyćmiło tylko na chwilę
smutek przeŜyć pielgrzyma. Ta część refleksyjna wiersza odznacza się wielką
oszczędnością słowa. Podmiot liryczny podkreśla głębokość ciszy przy pomocy
zaimków: „w takiej ciszy”, „tak ucho natęŜam”. Niezwykła cisza stwarza moŜliwość
usłyszenia „głosu z Litwy…” Myślnik przed ostatnim wypowiedzeniem: „Jedźmy, nikt
nie woła” – oznacza napięcie wewnętrzne podmiotu lirycznego, oczekiwanie, które
wkrótce zmienia się w rezygnację i rozczarowanie. Upragnionego głosu nie słychać.
W ten sposób w „Stepach Akermańskich” łączą się ze sobą wartości opisowe i liryczne.
Dominanta stylistyczna
Część opisowa wiersza zbudowana jest metaforycznie. Dwie pierwsze strofy
odwołujące się do wraŜeń wzrokowych konsekwentnie przestrzegają tej samej metafory:
step – ocean, wędrowiec – Ŝeglarz. Jazda przez zielony bezkresny step przypomina
Ŝeglugę łodzią po zielonych wodach oceanu. Wędrowiec – Ŝeglarz ma poczucie
swobody w Ŝeglowaniu po nieobjętej wzrokiem przestrzeni. W zapadającym mroku
szuka na niebie gwiazd wyznaczających kierunek Ŝeglugi.
Podstawowym środkiem stylistycznym jest metafora, która zbliŜa elementy zasadniczo
odległe od siebie: step kojarzy się w wyobraźni poetyckiej z oceanem, wóz z łodzią,
podróŜny z Ŝeglarzem. Zmetaforyzowany obraz jest pełen barw, światła, ruchu i wraŜeń
słuchowych.
Rola wersyfikacji
Wiersz jest sonetem opisowo lirycznym o ściśle określonej budowie: czternaście 13 –
zgłoskowych wersów jest ujętych w cztery strofy, dwie pierwsze czterowersowe o
stałym układzie rymów i dwie następne trzywersowe. Pierwsze dwie strofy posiadają
rymy a i b, ułoŜone w sposób okalający: abba, abba. Strofy trzywersowe przejawiają
rozmaitość: cdc, dcd.
Pobrano z http://magda.of.pl
8
W tej małej, rygorystycznie przestrzeganej formie został zawarty świat kształtów, barw,
świateł, myśli i uczuć. Artysta musiał zachować wielką oszczędność wyrazu, kaŜde
zdanie cechuje niezwykła zwięzłość, kaŜde słowo pełne jest waŜnej treści.
Myśl – sens wiersza
Podmiot liryczny przedstawia czytelnikowi obrazy przyrody i własne przeŜycia.
Zachwyca go nieznany krajobraz, przepych wraŜeń, ale najwaŜniejsze są przeŜycia
ukryte w sercu. Te są związane z przeszłością i tęsknotą za krajem lat dziecinnych,
opuszczonym wbrew własnej woli przez pielgrzyma – wygnańca. W bujnym i
wspaniałym świecie przyrody krymskiej podmiot liryczny ulega nastrojom smutku,
zagubienia i samotności.