STANOWISKO RZĄDU

STANOWISKO RZĄDU
I.
METRYKA DOKUMENTU
Tytuł
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU
EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW: Silniejszy przemysł europejski na rzecz
wzrostu i ożywienia gospodarczego - Aktualizacja komunikatu w sprawie polityki przemysłowej
Data otrzymania dokumentu przez Parlament
RP
Data przyjęcia stanowiska przez Komitet do
Spraw Europejskich
11 października 2012 r.
22 listopada 2012 r.
Sygnatura Komisji Europejskiej
COM(2012) 582
Instytucja wiodąca
Ministerstwo Gospodarki
II.
CEL DOKUMENTU
Niniejszy komunikat Komisji Europejskiej pt. „Silniejszy przemysł europejski na
rzecz wzrostu i ożywienia gospodarczego” stanowi rozwinięcie i aktualizację komunikatu
„Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji”1, przyjętego przez KE w 2010 r.
w ramach strategii „Europa 2020”2. Komunikat pt. „Zintegrowana polityka przemysłowa”
dotyczył głównie umocnienia konkurencyjności przemysłowej w celu stymulowania
ożywienia gospodarczego i umożliwienia przejścia do niskoemisyjnej i zasobooszczędnej
gospodarki. Jednakże w ciągu ostatnich dwóch lat zmieniło się otoczenie makroekonomiczne
w Unii Europejskiej (głównie na skutek kryzysu finansowego, ale także z uwagi na
dokonujący się postęp oraz nowe wyzwania). Produkcja przemysłowa UE na koniec czerwca
2012 r. była nadal niższa o 10% w porównaniu ze stanem sprzed kryzysu. Zatrudnienie w
sektorze przemysłowym w tym czasie spadło o 3 miliony, co stanowi 10% całego
zatrudnienia w tym sektorze. Te zjawiska sprawiły, że komunikat „Zintegrowana polityka
przemysłowa” wymagał uaktualnienia.
1
2
COM(2010) 614.
COM(2010) 2020.
1
Celem niniejszego, zaktualizowanego komunikatu pt. „Silniejszy przemysł
europejski” jest położenie większego nacisku na uzyskanie szybszego wzrostu
gospodarczego, wzmocnienie polityki przemysłowej oraz stworzenie nowych miejsc pracy.
Cele te mają zostać osiągnięte poprzez działania w czterech dziedzinach, nazwanych przez
KE filarami wzmocnionej polityki przemysłowej:
1. Zapewnienie przez UE właściwych warunków ramowych dla stymulowania nowych
inwestycji, przyspieszenia zastosowania nowych technologii i zwiększenia wydajności
zasobów;
2. Stworzenie lepszych warunków rynkowych przez usprawnienie funkcjonowania
Rynku Wewnętrznego oraz otwarcie rynków międzynarodowych;
3. Ułatwienie dostępu do finansowania dla inwestycji i innowacji;
4. Zwiększenie inwestycji w ludzki kapitał i poszerzanie umiejętności.
Ponadto w niniejszym komunikacie Komisja Europejska proponuje ukierunkowanie
inwestycji i innowacji na sześć priorytetowych obszarów działania obejmujących:
i.
Zaawansowane technologie produkcyjne,
ii.
Kluczowe technologie wspomagające,
iii.
Bioprodukty,
iv.
Zrównoważoną politykę w zakresie przemysłu i budownictwa oraz surowców,
v.
Ekologicznie czyste pojazdy oraz
vi.
Inteligentne sieci.
Powyższe propozycje mają przyczynić się do nowej rewolucji przemysłowej opartej
na zielonej energii, ekologicznie czystym transporcie, nowych materiałach i metodach
produkcyjnych oraz inteligentnych systemach komunikacji.
III.
DOKUMENTY POWIĄZANE
•
Komunikat Komisji – Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego
i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, COM(2010) 2020;
•
Komunikat Komisji – Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji:
Konkurencyjność i zrównoważony rozwój na pierwszym planie, COM(2010) 614;
•
Komunikat Komisji – Strategia na rzecz zrównoważonej konkurencyjności branży
budowlanej i jej przedsiębiorstw COM(2012) 433;
•
Komunikat Komisji – Polityka w zakresie sektora bezpieczeństwa – Plan działania
na rzecz innowacyjnego i konkurencyjnego sektora bezpieczeństwa COM(2012) 417;
•
Dokument roboczy służb Komisji – Industrial Performance Scoreboard and Report
on Member States’ Competitiveness Performance, SWD(2012) 298;
2
•
IV.
Dokument roboczy służb Komisji – European Competitiveness Report 2012: Reaping
benefits of globalization, SWD(2012) 299.
STANOWISKO RZĄDU
Opublikowany w 2010 r. Komunikat Zintegrowana polityka przemysłowa w erze
globalizacji słusznie wskazał politykę przemysłową jako jeden z kluczowych obszarów dla
rozwoju UE. W tym kontekście Rząd RP konsekwentnie podkreśla, iż przemysł był, jest
i powinien pozostać kluczowym elementem budowania dobrobytu Europejczyków oraz
pozycji UE jako światowego lidera gospodarczego.
Podzielamy przedstawioną w niniejszym komunikacie diagnozę dotyczącą trudnej
sytuacji unijnego przemysłu. Dlatego Rząd RP z zainteresowaniem przyjmuje propozycję
dalszych działań, których głównym celem będzie utrzymanie konkurencyjności UE
i przemysłów poszczególnych państw członkowskich. Zdaniem Rządu RP komunikat Komisji
Europejskiej pt. „Silniejszy przemysł europejski” może w tym kontekście stanowić bazę do
pogłębionej dyskusji na temat przemysłu UE, a w szczególności jego roli w przezwyciężaniu
obecnego kryzysu gospodarczego.
Rząd RP opowiada się za prowadzeniem spójnej, hybrydowej polityki przemysłowej,
łączącej podejście horyzontalne oraz sektorowe. W ocenie Rządu nowe podejście do polityki
przemysłowej powinno uwzględniać zarówno proponowane w komunikacie cztery filary
działań służące pobudzeniu inwestycji (tj. regulacje, otwarcie rynku wewnętrznego
i międzynarodowego, dostęp do finansowania oraz dostosowanie kadr), jak również
skutecznie rozwiązywać konkretne problemy poszczególnych sektorów przemysłu, w tym
także kwestie legislacyjne. Konieczne są skuteczne, krótko- i średnioterminowe działania
w tym zakresie, które powinny zostać podjęte po ponownej, gruntownej analizie
strategicznych celów przyjętych w 2010 r. i ocenie ich wpływu na konkurencyjność przemysłu
UE.
Rząd RP z zainteresowaniem przyjmuje postulat stworzenia warunków ramowych
dla pobudzania nowych inwestycji. Niezależnie od powyższego, Rząd RP ma wątpliwości
odnośnie wybranych przez Komisję Europejską priorytetowych obszarów działań, na które
ukierunkowane zostaną inwestycje i innowacje. Zastrzeżenia budzi podejście, którym KE
posługiwała się przy wyborze tak różnych od siebie priorytetów. Konsultacje społeczne
przeprowadzone w oparciu o ankietę z uprzednio zasugerowanymi przez KE obszarami
interwencji, w opinii Rządu RP nie dają wiarygodnego obrazu rzeczywistych, bardzo
różnorodnych potrzeb europejskiego przemysłu. Proces selekcji obszarów powinien
przebiegać dodatkowo m.in. w oparciu o analizy poparte dowodami oraz konsultacje
z państwami członkowskimi, zwłaszcza jeśli w celu przyspieszenia inwestycji w nowe
technologie KE proponuje zacieśnianie partnerstwa przemysłu, rządów i UE.
Obecnie najbardziej zindustrializowane gospodarki europejskie opierają swoją
konkurencyjność w znacznej mierze na sektorach tradycyjnych, takich jak chemiczny czy
elektromaszynowy. Tymczasem zaproponowane przez KE obszary priorytetowe stanowią
3
jedynie wąski wycinek produkcji tych przemysłów (np. bioprodukty w sektorze chemicznym,
samochody elektryczne w przemyśle motoryzacyjnym czy środki ochrony osobistej
w przemyśle tekstylnym). W ocenie Rządu obszary te nie będą miały w najbliższym czasie
kluczowego znaczenia dla ogólnej sytuacji europejskiego przemysłu, natomiast
koncentrowanie się wyłącznie na rozwoju tej działalności może wiązać się z koniecznością
spełnienia przez niego nowych, kosztownych wymagań. Zdaniem Rządu RP, zamiast
generować kolejne wymagania, które powodują dodatkowe obciążenia, działania UE
powinny zapewnić warunki dla stabilnej odbudowy i rozwoju sektora przemysłu.
Rząd Rzeczypospolitej Polskiej popiera postulat pilnego usprawnienia rynku
wewnętrznego UE oraz otwarcia rynków międzynarodowych. Niezależnie od powyższego
Rząd RP jest przeciwny nazwaniu w niniejszym komunikacie krajowych systemów
podatkowych państw członkowskich UE obszarem polityki, który powoduje powstawanie
barier administracyjnych i regulacyjnych dla rynku wewnętrznego. System podatkowy jest
obszarem regulowanym przez państwa członkowskie i Rząd RP sprzeciwia się jakimkolwiek
próbom harmonizacji w tym zakresie, także ze względu na stosunkowo niski poziom
podatków w Polsce. Ponadto Rząd RP sprzeciwia się propozycji pełnego włączenia w rynek
wewnętrzny sektora bezpieczeństwa i obrony.
W odniesieniu do działań służących otwarciu rynków międzynarodowych, Rząd RP
opowiada się dodatkowo za skorygowaniem procesu negocjacji porozumień o wolnym
handlu oraz skutecznym egzekwowaniem od naszych partnerów z pozaunijnych krajów
trzecich przyjętych na siebie zobowiązań.
Rząd RP popiera działania służące poprawie dostępu do źródeł finansowania.
Jednakże, w ocenie Rządu, lepszy dostęp do rynków kapitałowych w ograniczonym stopniu
wpłynie na działalność mikro i małych przedsiębiorstw (korzystają one z finansowania
poprzez fundusze pożyczkowe i poręczeniowe, z uwagi na łatwiejszy do nich dostęp). Należy
poprawić dostępność źródeł finansowania również dużych przedsiębiorców, bowiem ich
rozwój jest gwarantem szybkiego postępu procesie reindustrializacji z uwagi na występujący
efekt skali.
W związku z niewystarczającą wiedzą przedsiębiorstw na temat roli innowacji
w budowaniu przewagi konkurencyjnej, Rząd RP zgadza się z potrzebą zwiększenia
inwestycji w rozwój kapitału ludzkiego w celu podniesienia kwalifikacji kadr
w przemyśle i dla przemysłu.
Wiele miejsca w komunikacie pt. „Silniejszy przemysł europejski” jest poświęcone
zielonej energii, ekologicznie czystemu transportowi czy ekologicznie czystej produkcji.
Niemniej jednak, zdaniem Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, unijna polityka wspierająca
rozwój przemysłu nie tylko nie powinna być nadmiernie i w nieuzasadniony sposób
ograniczana polityką klimatyczno-energetyczną; rozwój przemysłu powinien być
wspierany przez politykę klimatyczno-energetyczną. Obecnie często tak się nie dzieje.
Narzędzia z zakresu polityki klimatyczno-energetycznej powinny uwzględniać
odmienny potencjał poszczególnych krajów w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych.
4
Obecne jednostronnie podejmowane przez UE zobowiązania w zakresie redukcji emisji
nakładają dodatkowe koszty na przemysł, co przyczynia się do osłabienia jego globalnej
konkurencyjności i pogarsza jego pozycję na wewnętrznym rynku UE w stosunku do
producentów z krajów trzecich.
W niniejszym komunikacie, przygotowanym przez Dyrekcję Generalną ds.
Przedsiębiorstw i Przemysłu, słusznie wskazuje się na drastyczny wzrost cen energii jako na
czynnik blokujący rozwój przemysłu w Europie3. Jednocześnie Dyrekcja Generalna ds.
Klimatu proponuje bardzo ambitne cele redukcji emisji w okresie do 2050 r. oraz zmiany w
Europejskim Systemie Handlu Uprawnieniami do Emisji (ETS) na lata 2013-2020 (tzw.
backloading), które mogą doprowadzić do znacznego podniesienia cen uprawnień do emisji.
Wpłynie to na dalszy wzrost cen energii, a w konsekwencji na decyzje inwestycyjne w
sektorze energetyki i przemysłu oraz intensyfikację zjawiska delokalizacji produkcji
(przenoszenia jej poza UE).
Takie podejście zamiast reindustrializacji może pogłębiać proces deindustrializacji.
Dlatego, zdaniem Rządu RP, należy podjąć działania na poziomie UE mające na celu
likwidację barier dla rozwoju przemysłu, w tym poprzez zapewnienie spójności polityk
unijnych, które wpływają na warunki funkcjonowania i otoczenie przemysłu. Inicjatywy
podejmowane na rzecz przemysłu w oderwaniu od pozostałych polityk – przede wszystkim
energetycznej i klimatycznej, uniemożliwią realizację postawionego w komunikacie celu,
jakim jest podniesienie udziału przemysłu o 4 p.p. w PKB, t.j. do 20%.
Rząd RP stoi na stanowisku, że istotny jest rozwój zarówno istniejących,
tradycyjnych sektorów przemysłowych, w tym energochłonnych, jak również „zielonego
przemysłu” tworzącego nowe rynki zbytu. Zdaniem Rządu to przemysł jest gwarantem
stabilności gospodarczej (gospodarki UE oparte w większym stopniu na przemyśle, łagodniej
przechodzą przez kryzys) oraz ważnym pracodawcą (oferując stosunkowo dużo atrakcyjnych
i stabilnych miejsc pracy).
Przemysł jest także źródłem konkurencyjności gospodarki, bez którego inne sektory,
np. nowoczesne usługi, nie mogłyby istnieć. Dlatego gospodarka UE nie powinna opierać się
wyłącznie na sektorze usług. Zdaniem Rządu innowacje tworzone w Unii Europejskiej, dzięki
rosnącym nakładom na badania i rozwój, powinny być wdrażane w możliwie dużym stopniu
w przemyśle europejskim, budując wewnętrzny dobrobyt obywateli UE, nie zaś sprzedawane
na rynki azjatyckie w postaci patentów i licencji.
W ocenie Rządu RP komunikat „Silniejszy przemysł europejski” nie zawiera
nowych, przełomowych rozwiązań, które skutecznie przyczyniłyby się do sprostania
wyzwaniom odbudowy europejskiego przemysłu borykającego się z kryzysem i globalną
konkurencją. Zaproponowane działania w nieznacznym stopniu mogą przyczynić się do
przeprowadzenia III rewolucji przemysłowej. Unia Europejska potrzebuje szerszej
3
Wzrost o 27% w latach 2005-2012.
5
i precyzyjniejszej wizji odnowy swojego przemysłu oraz dobrze zdefiniowanych, radykalnych
działań.
V.
UZASADNIENIE STANOWISKA RZĄDU
Lata 2010-2011 były okresem stopniowej odbudowy potencjału polskiej gospodarki,
po spowolnieniu obserwowanym w 2009 r. Na tle innych państw Unii Europejskiej wyniki
gospodarcze naszego kraju prezentowały się dobrze, a dynamika wzrostu gospodarczego
Polski nadal pozostaje jedną z najwyższych w Europie. W pierwszym półroczu 2012 r.
kontynuowany był, trwający od III kw. 2010 r., proces odbudowy potencjału inwestycyjnego.
Zjawisko to – wraz z utrzymującym się przyrostem spożycia – wskazuje, że popyt krajowy
pozostał głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego.
W 2011 roku wzrost PKB wyniósł 4,3%, jako efekt przyrostu spożycia
indywidualnego o 3,1% i inwestycji o 8,1%. Jak już wspomniano, głównym czynnikiem
wzrostu gospodarczego był popyt wewnętrzny, choć jednocześnie wkład eksportu netto
wyniósł +0,7 pkt proc. W kolejnych kwartałach tempo wzrostu PKB nieco wyhamowało.
W okresie I-VI 2012 r. produkcja sprzedana przemysłu w podmiotach o liczbie pracujących
pow. 9 osób wzrosła o 3,8%. Najwyższy wzrost produkcji odnotowano w przetwórstwie
przemysłowym (o 4,4%)4.
W Polsce decydujący wpływ na dynamikę produkcji przemysłu ma sekcja
przetwórstwa przemysłowego, partycypująca w ponad 80% w produkcji całkowitej. W sekcji
tej produkcja w 2011 r. wzrosła o 8,2% (wzrost nastąpił także w pozostałych sekcjach
przemysłu). Przeciętne zatrudnienie w przemyśle wyniosło w 2011 r. 2.720 tys. osób i było
wyższe o 0,9% niż przed rokiem. W przemyśle przetwórczym na 22 badane działy wzrost
produkcji w 2011 r. odnotowano w dziewiętnastu (w 2010 r. działów takich było piętnaście).
Najbardziej wzrosła produkcja pozostałego sprzętu transportowego (o 39,1%), wyrobów
z metali oraz produkcja mebli (po 18,2%). Spadki miały miejsce w produkcji wyrobów
farmaceutycznych (o 12,2%), produkcji komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych
(o 7,0%) oraz produkcji maszyn i urządzeń (o 2,9%).
W polskim przemyśle przetwórczym w strukturze produkcji w cenach bieżących
w 2011 r. największy udział miała produkcja artykułów spożywczych (18,2%), produkcja
pojazdów samochodowych (11,1%), produkcja koksu i produktów rafinacji ropy naftowej
(8,8%) oraz produkcja wyrobów z metali (7,8%) W latach 2009 i 2010 także te cztery działy
charakteryzowały się największym udziałem. W działach tych wytworzono w 2011 r. łącznie
45,9% produkcji przemysłu przetwórczego. Istotne, nie tylko dla polskiego przemysłu,
pozostają jednak sektory tzw. energochłonne, m.in. hutniczy i chemiczny, które stanowią bazę
surowcową dla całego przetwórstwa przemysłowego.
4
Oczekuje się, że w całym 2012 roku produkcja sprzedana przemysłu osiągnie przyrost na poziomie ok. 4,6%.
Analiza sytuacji gospodarczej Polski w okresie I-VI 2012 r., Ministerstwo Gospodarki, sierpień 2012 r.
6
Zdaniem Rządu RP, rozwój unijnej, w tym polskiej polityki przemysłowej, w bardzo
dużym stopniu zależy od zdolności UE do wykorzystania efektu synergii. Poszczególne
dziedziny unijnej polityki muszą być zatem odpowiednio skoordynowane
i zsynchronizowane. Brak spójności pomiędzy polityką klimatyczną, energetyczną
i przemysłową jest jednym z głównych czynników powodujących przenoszenie produkcji
przemysłowej poza UE. Z tego samego powodu UE staje się coraz mniej atrakcyjna jako
miejsce dla nowych inwestycji zagranicznych, a istniejące są wycofywane.
W ocenie Rządu niezrozumiała jest sytuacja, w której Dyrekcja Generalna ds.
Przedsiębiorstw i Przemysłu wskazuje na drastyczny wzrost cen energii jako na czynnik
blokujący rozwój przemysłu w Europie, a równolegle Dyrekcja Generalna ds. Klimatu
proponuje podniesienie cen uprawnień w ramach systemu ETS, co będzie skutkować dalszym
wzrostem cen energii (backloading).
Przyjęcie logiki top-down w pracach nad kształtem unijnej strategii niskoemisyjnej na
okres po 2020 r.5 prowadzi do nierównomiernego obciążania przedsiębiorstw kosztami
wdrażania tej strategii i dla niektórych krajów oznacza drastyczne pogorszenie
konkurencyjności ich przemysłu. Dlatego stosowane przez KE podejście top-down powinno
zostać zastąpione, lub przynajmniej uzupełnione, podejściem bottom-up, które będzie
gwarantować, że transformacja w gospodarkę niskoemisyjną zostanie przeprowadzona
w sposób efektywny kosztowo.
Nowe inwestycje są potrzebne, aby stymulować wzrost gospodarczy. Jednakże
koncentrując się na konkretnych obszarach priorytetowych, nie powinniśmy zapominać
o całym przemyśle, a zwłaszcza o sektorach tradycyjnych, takich jak np. przemysł hutniczy
i stalowy, chemiczny, czy elektromaszynowy, które stanowią znaczną część potencjału
przemysłowego w wielu krajach UE i dają miejsca pracy milionom Europejczyków.
Horyzontalne podejście powinno być uzupełnione inicjatywami sektorowymi nakierowanymi
na identyfikację barier w rozwoju poszczególnych gałęzi przemysłu, zwłaszcza tych
wrażliwych, i ich usuwanie.
Zdaniem Rządu Rzeczypospolitej Polskiej działania zaproponowane w komunikacie
pt. „Silniejszy przemysł europejski” nie zawierają nowych inicjatyw KE w stosunku do
dotychczas podejmowanych i ujętych we wcześniej opublikowanych komunikatach. Zebrane
w komunikacie działania, mające zapewnić reindustrializację UE, mogą okazać się
niewystarczające do osiągnięcia tego celu. Zasadnym będzie przeanalizowanie obecnie
wdrażanych polityk, które mają wpływ na warunki funkcjonowania przemysłu,
w szczególności zaś polityk przemysłowej, energetycznej i klimatycznej. Spójne działania
podejmowane w obrębie w/w polityk powinny zapewnić synergię i dodatkowo stymulować
rozwój przedsiębiorstw. W chwili obecnej, jak wskazuje komunikat, niektóre inicjatywy,
podejmowane w szczególności w zakresie ochrony klimatu czy zapobieganiu zmianom
klimatu, mogą stanowić barierę dla dalszego rozwoju, czy nawet utrzymania się na rynku
niektórych przedsiębiorstw. Podejmowane przez UE jednostronne zobowiązania w zakresie
5
Propozycja KE zawarta w Mapie Drogowej Gospodarki Niskoemisyjnej 2050.
7
redukcji emisji nakładają dodatkowe koszty na przemysł, co przyczynia się do osłabienia jego
globalnej konkurencyjności. Dalszy wzrost cen energii może negatywnie wpływać na decyzje
inwestycyjne w europejski sektor energetyki i przemysłu, a także może przyczynić się do
delokalizacji produkcji poza UE. W rezultacie może to osłabić inicjatywy ukierunkowane na
wzmocnienie przemysłu, czy pogłębić proces deindustrializacji, w szczególności w sektorach
tradycyjnych.
UZASADNIENIE STANOWISKA WOBEC FILARÓW WZMOCNIONEJ POLITYKI PRZEMYSŁOWEJ:
1.
Zapewnienie właściwych warunków ramowych dla stymulowania nowych
inwestycji, przyspieszenia zastosowania nowych technologii i zwiększenia
wydajności zasobów
Rząd RP pragnie podkreślić znaczenie przedsiębiorstw, jako siły napędowej rozwoju
gospodarczego i fundamentu dobrobytu UE. Ze względu na ich wagę należy koncentrować
wysiłki na tworzeniu korzystnych warunków ramowych dla ich powstawania i rozwoju.
Jakość otoczenia regulacyjnego jest dla przedsiębiorców i dla całej gospodarki szczególnie
istotna w czasach szybkich i głębokich zmian, wpływających dalekosiężnie na warunki
społeczno-gospodarcze. Nadmierne obciążenia administracyjne i finansowe utrudniają
bowiem przedsiębiorstwom procesy innowacyjne, stwarzają zbędne bariery dla handlu i
inwestycji, ograniczają efektywność ekonomiczną firm. Istnienie tego typu barier uderza we
wszystkich przedsiębiorców, w szczególności dotyka jednak mikro i małe przedsiębiorstwa,
ze względu na ich ograniczone zasoby ludzkie i kapitałowe.
W tym kontekście tworzenia korzystnych warunków Rząd RP pragnie także
podkreślić znaczenie dalszej implementacji Small Business Act (SBA)6. Komunikat SBA
zaprezentował nowe ramy polityki (integrujące istniejące instrumenty polityki rozwoju
przedsiębiorstw) oraz propozycję strategii wobec małych i średnich przedsiębiorstw ujętą
w 10 obszarów priorytetowych7. Podejmowanie działań w ramach zaprezentowanych w SBA
obszarów ma kluczowe znaczenie dla rozwoju MŚP w Europie, tworząc jednocześnie
korzystne warunki dla ogółu przedsiębiorstw.
Jednocześnie, w ww. kontekście Polska z zadowoleniem przyjmuje wspomniane w
przedmiotowym komunikacie wzmocnienie roli Pełnomocników ds. MŚP. Składanie
6
Komunikat pt. “Think Small First. A Small Business Act for Europe” COM(2008) 394.
Stworzenie warunków, w których przedsiębiorcy mogą dobrze prosperować, a przedsiębiorczość jest
nagradzana; Zagwarantowanie, by uczciwi przedsiębiorcy, których przedsiębiorstwo zostało postawione w stan
upadłości, dostali szybko drugą szansę; Przygotowywanie regulacji zgodnie z zasadą „MŚP przede wszystkim”;
Zapewnienie odpowiedniej reakcji organów administracji publicznej na potrzeby MŚP; Dostosowanie
instrumentów realizowanych polityk do potrzeb MŚP: ułatwienie MŚP udziału w zamówieniach publicznych
oraz wykorzystanie możliwości pomocy państwa dla MŚP; Ułatwianie MŚP dostępu do finansowania
i rozwijanie otoczenia prawnego i biznesowego w zakresie realizacji terminowych płatności w transakcjach
handlowych; Wspieranie MŚP w lepszym korzystaniu z możliwości oferowanych przez Wspólny Rynek;
Wspieranie podnoszenia kwalifikacji w MŚP i wszelkich form innowacji; Umożliwienie MŚP przekształcania
wyzwań związanych z ochroną środowiska na nowe możliwości rozwoju; Zachęcanie i wspieranie MŚP
w czerpaniu korzyści z dostępu do rynków.
7
8
corocznych sprawozdań na temat skuteczności krajowych i unijnych środków służących
poprawie konkurencyjności MŚP w ich krajach, dostarczanie danych do celów europejskiego
semestru oraz podniesienie znaczenia Pełnomocników będzie stanowiło dodatkową
motywację do podejmowania działań na rzecz MŚP.
Rząd RP ma poważne wątpliwości odnośnie zaproponowanych przez Komisję
Europejską w tym filarze priorytetowych obszarów działania, na które ukierunkowane zostaną
inwestycje i innowacje. Wybrane przez KE obszary priorytetowe stanowią jedynie wąski
wycinek produkcji przemysłów tradycyjnych (np. bioprodukty w przemyśle chemicznym,
samochody elektryczne w motoryzacyjnym, czy zaawansowane technologie w tekstylnym).
W ocenie Rządu koncentrowanie się na działalności w tych obszarach może wiązać się
z nowymi, kosztownymi wymaganiami dla przemysłu unijnego. Zamiast generować kolejne
wymagania, a co za tym idzie dodatkowe obciążenia, działania UE powinny zapewniać
warunki dla stabilnej odbudowy i rozwoju całego sektora przemysłu.
i.
Zaawansowane technologie produkcyjne
Rząd RP podziela pogląd KE w zakresie konieczności rozwoju technologii
umożliwiajacych czystą produkcję. Jest to niewątpliwie obszar, który może przyczynić się
do rozwoju nowych rynków, jednakże ze względu na wysokie koszty związane
z ich tworzeniem wymaga odpowiednich inicjatyw zarówno na poziomie UE, jak i krajowym.
Dlatego też wydaje się zasadnym uwzględnienie w Programie Horyzont 2020 instrumentów
ukierunkowanych na szersze upowszechnienie i komercjalizację wyników B+R w tym
obszarze.
ii.
Kluczowe technologie wspomagające
Rząd RP uważa, że niezbędne jest podjęcie w UE dodatkowych działań na rzecz
pobudzania wzrostu, konkurencyjności i tworzenia miejsc pracy poprzez rozwijanie
Kluczowych technologii wspomagających (Key Enabling Technologies – KETs), które
stanowią bardzo ważne źródło innowacji. Zdaniem Rządu RP KETs mogą mieć bardzo
pozytywny wpływ na rozwój powiązań kooperacyjnych między przedsiębiorstwami, w tym
kooperencji (jednoczesna konkurencja i kooperacja przedsiębiorstw), gdyż nakłady na rozwój
tych technologii są często bardzo duże i przekraczają możliwości pojedynczych podmiotów.
Rząd RP pragnie także podkreślić fakt, iż KETs poprzez swój międzysektorowy
charakter oraz horyzontalny zasięg, mogą istotnie przyczyniać się zarówno do rozwoju
gospodarki UE sensu largo, jak i poszczególnych regionów, zwłaszcza w tworzeniu
i wdrażaniu strategii inteligentnej specjalizacji (S3 – Smart Specialization Strategy). Rząd RP
uwzględni potrzebę wspierania KETs w pracach nad nową perspektywą finansową na lata
2014-2020, wykorzystując przy tym wyniki projektów foresight8, identyfikujących konkretne
technologie KETs o dużym potencjale rozwoju na poziomach: krajowym i regionów. Rząd
8
Foresight technologiczny przemysłu – InSight2030, regionalne foresighty.
9
RP zapewni koordynację działań na poziomie krajowym i regionalnym, aby osiągnąć synergię
między działaniami unijnymi i krajowymi w celu efektywnego wspierania KETs ze środków
polityki spójności.
Należy także zaznaczyć, iż wielkość budżetu unijnego prognozowanego na rozwój
KETs (6,663 mld EUR) wydaje się być niewystarczająca w kontekście kosztów prowadzenia
badań naukowych. Ponadto konieczne jest uwzględnienie mechanizmów kompensujących
różny poziom rozwoju ekonomicznego poszczególnych krajów unijnych, a w szczególności
nierównomiernie uczestniczenie przez poszczególne narodowe sektory MŚP w unijnych oraz
globalnych łańcuchach dostaw. Ze względu na fakt, że koszty badań stosowanych i prac
rozwojowych są zdecydowanie wyższe niż badań podstawowych, Rząd RP uważa, że istotną
rolę odgrywa sposób podziału środków publicznych, tj.: właściwe ustalenie proporcji
finansowania badań podstawowych oraz badań stosowanych. Rząd RP podkreśla zarazem, że
kluczową rolę w zakresie finansowania badań stosowanych i prac rozwojowych powinny
odgrywać nakłady prywatne.
W kontekście wagi KETs Rząd RP uważa za konieczne zagwarantowanie skutecznego
i stałego udziału przedstawicieli Polski w pracach Grupy Wysokiego Szczebla ds. KETs.
iii.
Rynki bioproduktów
Biotechnologia obejmująca biochemię, mikrobiologię oraz nauki inżynieryjne jest
jedną z najszybciej rozwijających się polskich branż z pogranicza nauki i biznesu i odgrywa
coraz większą rolę w gospodarce. Ochrona zdrowia i środowiska przyrodniczego, sektor
żywnościowy, farmaceutyczny i kosmetyczny to prężnie rozwijające się innowacyjne branże,
które wciąż potrzebują nowych technologii i rozwiązań, nadających produktom coraz lepszą
jakość. Mikroorganizmy i enzymy wykorzystywane są w procesach przemysłowych
w sektorach: chemicznym, farmaceutycznym, spożywczym, paszowym, celulozowopapierniczym, włókienniczym, energetyce oraz w ochronie środowiska.
Silną stroną polskiej biotechnologii jest kadra naukowa i liczne ośrodki badawcze,
w tym na wyższych uczelniach. W Polsce realizowane są innowacyjne projekty
biotechnologiczne obejmujące m.in.:
•
biotechnologię przemysłową wykorzystującą systemy biologiczne w produkcji
przemysłowej i ochronie środowiska. Dzięki temu surowce odnawialne, głównie
produkty rolne, są przekształcane z wykorzystaniem komórek pleśni, drożdży,
bakterii, czy enzymów z nich pochodzących w cenne chemikalia, leki, biopolimery,
czynniki energetyczne, składniki żywności, itd.
•
produkcję nowych biofarmaceutyków, rozwój diagnostyki genetycznej, genoterapii
i ksenotransplantologii - tzw. czerwona biotechnologia wykorzystywana w ochronie
zdrowia stanowi ważny i dynamicznie rozwijający się obszar biotechnologii,
•
rolnictwo, głównie biopaliwa i wykorzystanie roślin jako surowców odnawialnych.
10
Szansą dla rozwoju biotechnologii w Polsce jest stymulowanie inwestycji w tym
obszarze, ponieważ projekty biotechnologiczne są kosztowne i cechuje je duże ryzyko
ekonomiczne.
iv.
Zrównoważona polityka w zakresie przemysłu i budownictwa oraz surowców
Zdaniem Rządu RP we wszystkich działaniach w zakresie zrównoważonej polityki
przemysłowej powinien być brany pod uwagę aspekt zewnętrznej konkurencyjności
rodzimych wytwórców i produktów. Nakładane ograniczenia nie powinny stanowić
znaczącego obciążenia dla europejskiego przemysłu. Jednocześnie konieczne są działania
mające na celu promowanie standardów środowiskowych w państwach trzecich tak, aby
europejskie przedsiębiorstwa miały równe warunki konkurencji w stosunku do ich
konkurentów, w szczególności z krajów rozwijających się.
Rząd RP zgadza się z opinią, że promowanie zrównoważonej polityki przemysłowej
wymaga różnych instrumentów oddziałujących zarówno po stronie popytu, jak i podaży,
począwszy od wykorzystania dobrowolnych inicjatyw (np. eko-znakowanie, zielone
zamówienia publiczne, EMAS), regulacji prawnych (np. eko-projektowanie, dyrektywa
dotycząca odpadów) oraz instrumentów ekonomicznych.
Zgodnie ze stanowiskiem przyjętym wobec Komunikatu KE pt. „Strategia na rzecz
zrównoważonej konkurencyjności branży budowlanej i jej przedsiębiorstw”9, Rząd RP
podziela pogląd, że jednym z głównych czynników warunkujących rozwój sektora
budownictwa jest dostępność innowacyjnych materiałów, oferujących udoskonalone
właściwości użytkowe i mniej szkodliwych dla środowiska. Ich wykorzystanie zapewnia
zachowanie lub poprawę funkcjonalności, ogranicza zapotrzebowania na surowce i energię
oraz ułatwia procesy recyklingu lub utylizacji.
Rząd RP popiera propozycje ujednolicenia i wzajemnego uznawania metod oceny
w odniesieniu do wyrobów, procesów i prac budowlanych, jednak z uwzględnieniem
warunków gospodarczych, społecznych oraz budżetowych poszczególnych państw
członkowskich. Obecnie funkcjonująca sieć Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego
dla branży budowlanej oraz europejskie projekty badawcze powinny przede wszystkim pełnić
rolę informacyjną dla osób działających w branży budowlanej.
W odniesieniu do zrównoważonej polityki wobec surowców, Rząd RP podziela
zawarty w komunikacie „Silniejszy przemysł europejski” pogląd o istotnym znaczeniu
nieenergetycznych surowców nierolniczych dla konkurencyjności przemysłu UE. Surowce
nieenergetyczne mają szczególne znaczenie w wytwarzaniu produktów innowacyjnych
(np. metale ziem rzadkich wykorzystywane są w produkcji samochodów elektrycznych czy
telefonów komórkowych). Zwiększenie możliwości w zakresie szukania ich substytutów,
ulepszanie procesu recyklingu czy poszerzanie wiedzy geologicznej powinny pomóc
zmniejszyć ryzyko związane z ograniczonym dostępem do tzw. surowców krytycznych,
np. metali ziem rzadkich, których głównym producentem są Chiny. W przypadku Polski takie
9
Przyjętym przez KSE w dniu 4 października 2012 r.
11
podejście może pozwolić na rozwój rynków nowych produktów, a także zwiększenie
efektywności wykorzystania surowców wtórnych, w tym przez dalszy rozwój recyklingu.
Pozytywnie należy ocenić także wolę dalszego rozwijania dyplomacji surowcowej.
Jednocześnie należy zauważyć, że przedstawione przez KE inicjatywy w zakresie
surowców nieenergetycznych nie są propozycjami nowymi, a stanowią zebranie
przedstawionych wcześniej inicjatyw, zaproponowanych przede wszystkim w komunikacie
„Zapewnienie dostępności surowców dla przyszłego dobrobytu Europy. Projekt
Europejskiego Partnerstwa Innowacji w dziedzinie surowców”10.
v.
Ekologicznie czyste pojazdy i statki
Rząd RP na różnych forach UE konsekwentnie opowiada się za rozszerzeniem
propozycji promowania pojazdów elektrycznych o inne, eko- i energoefektywne napędy oraz
wskazuje na konieczność dalszych prac nad doskonaleniem samochodów spalinowych
wykorzystujących zarówno paliwa tradycyjne, jak również paliwa alternatywne.
Rozwój samochodów o napędzie elektrycznym i innych pojazdów ekologicznych
może stanowić olbrzymi impuls dla przemysłu motoryzacyjnego oraz wielu innych
przemysłów pracujących na jego rzecz. To nowy, szeroki obszar działań innowacyjnych oraz
możliwość rozwoju na terenie Polski najnowocześniejszych technik i technologii, które mogą
także znaleźć zastosowanie w innych dziedzinach gospodarki. Należy dążyć do zapewnienia
jak najlepszych warunków dla lokowania tego typu inwestycji w naszym kraju oraz
wspierania B+R w tym obszarze.
Jednakże, zdaniem Rządu RP, działania podejmowane w obszarze regulacyjnym
muszą przebiegać w sposób zrównoważony i być poprzedzone kompleksowymi analizami
wpływu na sektor motoryzacyjny. Branża ta stoi przed wieloma wyzwaniami związanymi
z bieżącym funkcjonowaniem. Intensyfikacja działań w kierunku energo-efektywnej
gospodarki, co wiązać się będzie z koniecznością sprostania nowym, kosztownym
wymaganiom – może być na obecnym etapie zbyt dużym wyzwaniem powodującym
zahamowanie procesu powrotu sektora motoryzacyjnego na ścieżkę wzrostu. Przyszłe
działania powinny iść w kierunku zagwarantowania warunków dla jego stabilnej odbudowy
i rozwoju w okresie post-kryzysowym, a nie nakładania kolejnych wymagań powodujących
konieczność ponoszenia dodatkowych obciążeń.
Generalnie, rok 2011 był rokiem spadków zarówno w produkcji samochodów
osobowych, jak i w sprzedaży nowych oraz imporcie używanych. Utrzymująca się od kilku
lat struktura polskiego rynku i parku samochodowego nie wskazuje na rosnący popyt na
nowe, dobrze wyposażone samochody. Na krajowy rynek nadal wprowadzanych jest ponad
dwa razy więcej samochodów używanych, niż samochodów nowych11. Mimo to Polska
10
COM(2012) 082.
W 2011r. sprzedaż nowych samochodów osobowych w Polsce wyniosła 275 tys. szt. i była niższa o 12,5% niż
w 2010 r. W tym samym czasie zarejestrowano w Polsce 654 tys. szt. importowanych samochodów używanych,
tj. o 9,4% mniej niż w 2010 r. W 2011 r. wyprodukowano w Polsce 825 tys. samochodów osobowych
i dostawczych, tj. o 7% mniej niż w 2010 r. Dane za 9 m-cy 2012 r. pokazują, że w porównaniu do września
11
12
pozostaje jednym z największych producentów samochodów w regionie Europy ŚrodkowoWschodniej: spośród 40 fabryk zajmujących się montażem samochodów i silników,
aż 16 znajduje się w Polsce. Polska jest również znaczącym w Europie producentem
autobusów oraz europejskim zagłębiem produkcji komponentów motoryzacyjnych i części
zamiennych dla wielu marek światowych. Polską specjalnością są silniki samochodowe,
których w 2011 r. wyprodukowano ok. 1,9 mln sztuk.
Przedsiębiorstwa branży motoryzacyjnej w swych planach rozwojowych nie mogą
pomijać kwestii nowoczesnych konstrukcji samochodów czy też innowacyjnych technologii,
które w przyszłości mogą dać jakościowy impuls dla nowych, ekologicznych koncepcji
rozwoju transportu samochodowego. Produkowane w Polsce samochody muszą stać się
atrakcyjniejsze ekonomicznie i technologicznie dla konsumentów. Poprawa parametrów
pojazdów jest też niezbędna aby konkurować na rynkach zagranicznych.
W odniesieniu do kwestii czystych statków, Rząd RP zwraca uwagę, że europejski
przemysł stoczniowy działa na silnie konkurencyjnym globalnym rynku. W przemyśle tym
występuje nadwyżka zdolności produkcyjnych, spowodowana głównie wzrostem zdolności
azjatyckich producentów. Unia Europejska, aby zapobiec malejącej roli europejskiego
przemysłu okrętowego w świecie opracowała w 2003 r. program działania pod nazwą
„LeaderSHIP 2015”, w którym przyjęto, że przemysł okrętowy jest jednym z tych sektorów
gospodarczych, który odpowiada nowym wyzwaniom związanym z inwestowaniem
w wiedzę, a jego rozwój generuje możliwości wzrostu konkurencyjności. Polityka UE
zmierza w kierunku, aby rozwój europejskiego przemysłu stoczniowego był zgodny
z zasadami zielonego wzrostu. Aktualnie w Komisji Europejskiej pracuje Grupa
koordynacyjna dla ustanowienia nowej strategii LeaderSHIP 2020. Celem nowej strategii,
która została poparta przez Rząd RP, jest określenie możliwości szerzej pojętego przemysłu
stoczniowego, ze szczególnym uwzględnieniem innowacji, nowych technologii i ekologii.
Wobec ostrej konkurencji na globalnym rynku statków i wpływu światowego kryzysu
gospodarczego, osiągnięcie przewagi konkurencyjnej Unii Europejskiej możliwe będzie
dzięki zwiększeniu nakładów na innowacje, badania i rozwój oraz skoncentrowanie się na
budowie „zielonych statków”, a także statków zaawansowanych technologicznie.
Z uwagi na malejący udział europejskiego przemysłu stoczniowego w światowej
produkcji statków na rzecz producentów azjatyckich, Rząd RP proponuje rozważyć
wykreślenie przemysłu stoczniowego z grupy sektorów wrażliwych. Umożliwi to równe
traktowanie tego przemysłu z innymi sektorami.
vi.
Inteligentne sieci
poprzedniego roku krajowa produkcja spadła o 25,44% (tj. 17 942 auta). W ciągu 9 m-cy 2012 r. spadek
zarejestrowanych nowych samochodach w całej UE sięgnął 7,6%.
13
2.
Poprawa funkcjonowania
międzynarodowych
Rynku
Wewnętrznego
oraz
otwarcie
rynków
Rząd Rzeczypospolitej Polskiej popiera działania zmierzające do usprawnienia
funkcjonowania rynku wewnętrznego UE oraz poprawy dostępu do rynków pozaunijnych
krajów trzecich na uczciwych zasadach i wzajemności.
Wątpliwości budzi postulat pełnego włączenia w rynek wewnętrzny sektora
bezpieczeństwa i obrony. Zdaniem Rządu RP m.in. idea określania norm wobec uzbrojenia
i sprzętu wojskowego jest sporna, ponieważ zastosowane w tej dziedzinie rozwiązania
są chronione w sposób znacznie wyższy niż w rozwiązaniach cywilnych. Ponadto każde
państwo członkowskie UE może powołać się na konieczność ochrony szczególnego interesu
bezpieczeństwa państwa12, w związku z czym normalizacja mogłaby się okazać niemożliwa.
Jednocześnie istotną kwestią jest wprowadzanie zasad otwartej konkurencji
na wspólnotowym rynku uzbrojenia i wyposażenia wojskowego. Proces ten jest szczególnie
istotny, gdyż wymaga poszanowania dla interesów bezpieczeństwa wszystkich państw
członkowskich UE, co oznaczać powinno włączenie ich przemysłów obronnych
do wspólnego rynku zamówień obronnych na rzeczywiście równych zasadach.
W odniesieniu do otwarcia rynków pozaunijnych krajów trzecich, Rząd RP popiera
podjęcie działań, które przyczyniłyby się do zdynamizowania unijnej polityki handlowej
w wymiarze globalnym i znalezienia właściwej odpowiedzi na postępujący wzrost znaczenia
krajów azjatyckich w gospodarce i handlu światowym, nie zawsze oparty na uczciwości
i zdrowych zasadach. Duży potencjał, umożliwiający wzmocnienie zewnętrznej pozycji UE,
może przynieść zacieśnianie współpracy z południowymi i wschodnimi państwami regionu.
Dobre stosunki sąsiedzkie mogą wzmocnić pozycję UE w wymiarze globalnym, także
w ujęciu gospodarczo-handlowym, przynosząc jej rosnące korzyści stosunkowo
umiarkowanym kosztem. UE powiązana gospodarczo ze swoimi południowymi oraz
wschodnimi sąsiadami, będzie postrzegana jako partner silny i zdolny do zabezpieczenia
swoich interesów.
W opinii Rządu niezbędne jest ponadto skorygowanie procesu negocjowania
porozumień o wolnym handlu tak, aby rzeczywiście gwarantowały one równość we
wzajemnym dostępie do rynków. W szczególności zawierane umowy powinny być
każdorazowo dopasowane do specyfiki partnera, którego dotyczą. Dziś, kiedy widzimy, jak
np. funkcjonuje umowa o wolnym handlu UE-Korea i jak niekorzystnie wpłynęła ona na
unijny bilans obrotów handlowych w przemyśle motoryzacyjnym, powinniśmy zwracać
szczególną uwagę na ten aspekt. Równie ważne jest, aby domagać się od naszych partnerów
przestrzegania przyjętych na siebie zobowiązań (np. akcesyjnych Federacji Rosyjskiej
do WTO).
12
Art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
14
3.
Dostęp do finansowania
Rząd RP popiera działania służące poprawie dostępu przedsiębiorstw przemysłowych
do funduszy podwyższonego ryzyka (venture capital) oraz rynków kapitałowych.
Fundusze venture capital, poza zasileniem kapitałowym, dostarczają podmiotom
znajdującym się w ich portfelu cenną wiedzę fachową i doświadczenie, kontakty biznesowe,
wartość marki oraz doradztwo strategiczne. Polska jest największym rynkiem kapitału
podwyższonego ryzyka w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, niemniej jednak
nie wykorzystuje w pełni swojego potencjału. Mając to na uwadze Rząd pozytywnie odnosi
się do propozycji zmierzających do usprawnienia dostępu do rynku kapitałowego, w tym
funduszy venture capital, które będą mogły efektywniej inwestować w rozpoczynające
działalność i obiecujące polskie przedsięwzięcia.
Jednocześnie w ocenie Rządu RP, poprawa dostępu do rynku kapitałowego będzie
w ograniczonym stopniu skutkowała wykorzystaniem tych form finansowania w działalności
mikro i małych przedsiębiorstw. Najmniejsze firmy korzystają bowiem przede wszystkim
z finansowania poprzez fundusze pożyczkowe i poręczeniowe, z uwagi na łatwiejszy do nich
dostęp.
Utrudniony dostęp do finansowania ma również m.in. sektor stalowy UE, który –
uznany za wrażliwy – wykluczony został z wielu form pomocy, o jaką mogą ubiegać się
w UE inne sektory. Jednocześnie inwestycje, wysokie nakłady na badania i rozwój oraz ciągle
rosnące wymagania środowiskowe sprawiają, że branża stalowa jest bardzo kapitałochłonna.
Spełnianie ewentualnych dalszych rosnących wymagań środowiskowych wiązać się będzie
z coraz wyższymi nakładami i to w warunkach globalnej konkurencji, w których produkcja
z państw trzecich nie musi spełniać tych wymagań.
4.
Zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki i umiejętności
Rząd RP zgadza się z potrzebą wzrostu inwestycji w rozwój kapitału ludzkiego w celu
podniesienia kwalifikacji kadr w przemyśle i dla przemysłu. W opinii Rządu szczególny
nacisk powinien być położony na rozwój kompetencji zarówno kierowniczej, jak i eksperckiej
kadry, w priorytetowych obszarach przemysłowych dla Europy. Powszechnie znanym
problemem jest bowiem niewystarczająca wiedza przedsiębiorstw na temat roli innowacji
w budowaniu przewagi konkurencyjnej. Co więcej, celem sprostania wymogom, jakie
gospodarka globalna stawia przed przedsiębiorstwami, niezbędna jest zmiana podejścia
do innowacji i innowacyjności. Dotychczasowe koncepcje wspierania B+R jako źródła
tworzenia przewagi konkurencyjnej są istotne, jednakże niewystarczające w świetle
konieczności budowy gospodarki opartej na wiedzy. Innowacje powinny być postrzegane nie
jako realizowane przez przedsiębiorstwa konkretne projekty, lecz jako ciągły proces
zachodzący w organizacjach na poziomie tworzenia nowych produktów oraz lepszego
dostosowania struktury organizacyjnej. Nowe trendy w innowacyjności dotyczą zarówno
procesu tworzenia produktów (wyrobów i usług) niezależnie, czy rozwiązania technologiczne
15
opierają się na działalności B+R, czy powstają w wyniku aktywnego włączenia konsumentów
(user-driven innovation), jak i zmian zachodzących w strukturze przedsiębiorstwa (innowacje
nietechnologiczne: organizacyjne oraz marketingowe). Nowe formy innowacji takie jak:
innowacje nietechnologiczne, user-driven innovation, open innovation, czy innowacje
społeczne, wymagają z jednej strony od podmiotów gospodarczych nowych umiejętności, zaś
z drugiej strony prowadzenia aktywnej polityki innowacyjności stymulującej tworzenie tego
typu innowacji.
Rząd RP uważa, iż konkurencyjność przedsiębiorstw jest ściśle powiązana z jakością
kwalifikacji pracowników. Niezbędne jest utworzenie wysokiej jakości systemu edukacji oraz
otoczenia instytucjonalnego i regulacyjnego służącego kształtowaniu kadr dla nowoczesnej
gospodarki. Działania na rzecz zwiększania jakości edukacji i mobilności pracowników
powinny również angażować przedstawicieli biznesu w promocję systemu uczenia się przez
całe życie. W kontekście wyzwań, przed jakimi stoją przedsiębiorstwa ważne jest też
podnoszenie umiejętności w zakresie metod zarządzania zasobami ludzkimi. Dlatego
konieczne jest w pierwszym rzędzie uświadamianie oraz popularyzowanie wśród
przedsiębiorców, szczególnie z sektora MŚP konieczności planowania i zarządzania
strategicznego i korzyści, jakie przynosi posiadanie sformułowanej strategii rozwoju
przedsiębiorstwa, a także dostarczenie narzędzi w tym zakresie. Podobna sytuacja występuje
w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi. MŚP muszą otrzymać wsparcie na poziomie
świadomościowym oraz narzędziowym.
OCENA SKUTKÓW PRAWNYCH
Komunikat nie powoduje bezpośrednich skutków prawnych.
OCENA SKUTKÓW SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH
Komunikat nie pociąga za sobą bezpośrednich skutków społecznych i gospodarczych, jednak
ogólne kierunki działań zaproponowane w Komunikacie mogą mieć istotne przełożenie
na politykę przemysłową UE jako całości, jak i poszczególnych państw członkowskich.
OCENA SKUTKÓW FINANSOWYCH
Komunikat nie powoduje bezpośrednich skutków finansowych dla budżetu RP.
VI.
STANOWISKO PARTNERÓW SPOŁECZNYCH
VII.
WNIOSKI
Rząd RP podkreśla, iż dla zapewnienia stabilnego wzrostu gospodarczego oraz
tworzenia nowych miejsc pracy zarówno na poziomie UE, jak i poszczególnych państw
członkowskich konieczne są działania, które wzmocnią konkurencyjność europejskiej
gospodarki, w tym zwłaszcza jej przemysłu.
16
Przemysł był, jest i powinien pozostać kluczowym czynnikiem dla budowania
dobrobytu i mocnej pozycji UE na arenie międzynarodowej. Konkurencyjna, a więc
nowoczesna i przyjazna środowisku baza przemysłowa stwarza możliwość obniżania cen
i kosztów, tworzenia nowych, lepszych dóbr i usług, przyczyniając się w ten sposób znacząco
do wzrostu konkurencyjności całej gospodarki. Jest ona ponadto podstawowym źródłem
innowacji niezbędnych do sprostania szeroko rozumianym wyzwaniom, przed którymi stoi
UE oraz zachowania i uruchamiania przewag konkurencyjnych na światowym rynku. Dlatego
też przy podejmowaniu wszelkich nowych inicjatyw należy mieć na uwadze ich wpływ
na konkurencyjność gospodarczą, w tym przede wszystkim przemysłu. Reindustrializacja
oraz inwestycje w nowe, innowacyjne technologie powinny być podstawą ożywienia
gospodarczego i rozwoju wszystkich sektorów przemysłu, w tym również energochłonnych.
Zrównoważony rozwój, obejmujący zarówno aspekty społeczne, środowiskowe
jak i ekonomiczne, powinien być powszechnie obowiązującą zasadą. Jednak proponowane
w komunikacie działania, zmierzające do reindustrializacji, w zbyt dużym stopniu
koncentrują się na podejściu proekologicznym. W ocenie Rządu RP polityka przemysłowa
UE powinna zmierzać w kierunku transformacji na gospodarkę niskoemisyjną, lecz
jednocześnie rozwój przemysłu nie powinien być nadmiernie i w nieuzasadniony sposób
ograniczany polityką klimatyczną.
Brak spójności pomiędzy polityką klimatyczną, energetyczną i przemysłową jest
jednym z głównych czynników powodujących przenoszenie produkcji przemysłowej poza
UE. Niezbędne jest zatem stworzenie rozwiązań, które będą takiej delokalizacji zapobiegały.
Przykłady niespójności powinny zostać zidentyfikowane, tak by móc następnie zdefiniować
i wdrożyć stosowne środki zaradcze. Kluczowe jest także podejście uwzględniające specyfikę
gospodarczą poszczególnych państw członkowskich UE.
Minimalizowanie barier i obciążeń oraz odzyskanie zaufania przedsiębiorców również
przyczynią się do poprawy konkurencyjności unijnej gospodarki. Przemysł potrzebuje
stabilnych regulacji i klarownych sygnałów odnośnie przewidywanych zmian, tak aby mieć
czas na właściwe przygotowanie się do nich.
Rząd RP docenia znaczenie sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz ich udział
w tworzeniu PKB. Niemniej jednak wdrażanie przełomowych technologii będzie
efektywniejsze w dużych przedsiębiorstwach, posiadających zarówno możliwości badawcze,
jak i mogących w krótkim okresie osiągnąć efekt skali. Komunikat KE „Silniejszy przemysł
europejski” w dużej mierze poświęcony jest rozwojowi i wsparciu MŚP, jednak
reidustrializacja nie może być skutecznie przeprowadzana z wyłączeniem dużych
przedsiębiorstw. Dlatego też należy rozważyć powrót do intensywniejszego wspierania
rozwoju i wdrażania najnowocześniejszych technologii w dużych firmach.
17