Metodyka edukacji wizualnej i kulturalnej-cwiczenia-60h

KIERUNEK: Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych
SPECJALNOŚĆ: Media Rysunkowe, Intermedia i multimedia
STUDIA STACJONARNE I STOPNIA
ROK STUDIÓW: II, III
Nazwa przedmiotu
Metodyka edukacji wizualnej i kulturalnej
Stopień i tytuł naukowy
Imię i nazwisko prowadzącego
Semestr studiów
mgr Dominika Jastrzębska
3, 4, 5
Wymiar godzin
60 h
Forma zajęć
ćwiczenia
Zajęcia w ramach
Tok ogólny
Wymagania wstępne wobec
studenta
Wiedza z zakresu pedagogiki, regularne uczęszczanie na
zajęcia, systematyczna praca
1. CEL PRZEDMIOTU
Celem zajęć jest wprowadzenie w podstawowe zagadnienia dydaktyki ogólnej, zapoznanie
z edukacyjnymi możliwościami działań plastycznych przy uwzględnieniu przykładowych
projektów zajęć (prezentacja technik plastycznych, możliwości materiałowych). Studenci
zostaną przygotowani do samodzielnego opracowania konspektów lekcji, scenariuszy
ćwiczeń. Uwaga zostanie poświęcona sposobom realizacji różnych form edukacji artystycznej,
zarówno w zakresie projektowania lekcji szkolnej, jak i w pozaszkolnych ośrodkach
oświatowych z grupami w różnych przedziałach wiekowych (domy kultury, galerie twórczości,
świetlice środowiskowe, domy dziecka, domy spokojnej starości). Poza tym prezentacja
wiedzy z zakresu faz rozwojowych ekspresji plastycznej dzieci i młodzieży pozwoli na
przygotowanie studentów do roli instruktora, zdolnego do wyzwalania spontanicznej ekspresji
ucznia, (jako twórcy i wrażliwego odbiorcy wytworów artystycznych). Zajęcia będą
uwzględniały wykłady z prezentacją multimedialną, ćwiczenia (np. opracowanie scenariuszy,
planów wynikowych), dyskusję oraz ćwiczenia terenowe (obserwacja i analiza specyfiki zajęć
plastycznych w szkołach i ośrodkach pozaszkolnych).
2. TEMATYCZNE UJĘCIE TREŚCI
I. Rok studiów: II, semestr zimowy, 15 h
1. Zajęcia organizacyjne. Omówienie tematyki zajęć oraz warunków zaliczenia przedmiotu.
2. Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej.
Definicje podstawowych pojęć (dydaktyka ogólna, dydaktyka szczegółowa, uczenie się,
nauczanie, kształcenie, samokształcenie).
3/4. Zasady nauczania (zasada poglądowości, zasada przystępności w nauczaniu – zasada
stopniowania trudności, zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie
nauczania – uczenia się, zasada systematyczności, zasada trwałości wiedzy uczniów,
zasada operatywności wiedzy uczniów, zasada wiązania teorii z praktyką; zalecenia, tzw.
reguły dydaktyczne)
5/6. Cele kształcenia (cele ogólne, szczegółowe, precyzowanie celów nauczania, taksonomia
celów nauczania Niemierko, taksonomia celów dziedziny poznawczej i sfery emocjonalnej
Blooma, sfera psychomotoryczna w opracowaniu Baldwina)
7/8. Treści kształcenia (podstawa programowa, plan nauczania, program nauczania,
pedagogiczne teorie doboru treści kształcenia)
9. Formy organizacyjne kształcenia (podział form ze względu na kryterium miejsca – formy
szkolne, pozaszkolne, oraz ze względu na ilość osób – formy indywidualne, zbiorowe)
10/11. Metody nauczania (ze szczególnym uwzględnieniem metod aktywizujących)
12. Środki dydaktyczne (podział i funkcje środków kształcenia)
13/14. Przygotowanie zajęć (rodzaje konspektów lekcji plastyki, scenariusze lekcji)
15. Zaliczenia, wpisy do indeksów.
II. Rok studiów: II, semestr letni, 30 h
1. Zajęcia organizacyjne. Omówienie tematyki zajęć oraz warunków zaliczenia przedmiotu.
2/3. Przygotowanie zajęć (lekcja, jej struktura i typy, wymagania programowe, plan wynikowy)
4/5. Nauczanie problemowe i programowane (struktura myślenia, metody ludyczne, podstawy
teoretyczne programu liniowego, rozgałęzionego, metoda sheffieldzka, metoda blokowa,
problematyka wielostronnego nauczania)
6/7. Style nauczania i uczenia się (charakterystyka typów sensorycznych uczniów)
8/9/10. Fazy rozwojowe ekspresji plastycznej dzieci i młodzieży (psychologia twórczości
rysunkowej dziecka, fazy rozwojowe ekspresji plastycznej dzieci i młodzieży).
Struktura uzdolnień plastycznych dzieci, warunki rozwoju uzdolnień plastycznych.
11/12/13/14/15/16. Specyfika zajęć w ośrodkach szkolnych i pozaszkolnych (obserwacja i
analiza: przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum, dom kultury, galerie
twórczości, świetlica środowiskowa, dom dziecka, dom spokojnej starości )
17/18/19/20/21. Techniki plastyczne (rysunkowe, malarskie, techniki powielane, techniki
dekoracyjne na płaszczyźnie, modelowanie, formowanie bryły, kolaż, zdobienie papieru
klasycznymi technikami graficznymi)
22/23. Metoda projektu w nauczaniu
23/24. Warsztat, jako nowoczesna forma kształcenia
25/26. Eksperymenty i projekty edukacyjne
27/28. Rola muzeum
29. Konsultacje
30. Zaliczenia, wpisy do indeksów.
III. Rok studiów: III, semestr letni, 15 h
1. Zajęcia organizacyjne. Omówienie tematyki zajęć oraz warunków zaliczenia przedmiotu.
2/3/4 Sztuka dziecka
•
Swobodna ekspresja
•
Spontaniczność i natchnienie
•
Przegląd prac dzieci upośledzonych wzrokowo oraz niewidomych
•
Pozawizualne formy ekspresji (zabawa, ekspresja słowna, muzyka)
•
Cel ekspresji
•
Od zabawy do sztuki
5/6. Z problemów arteterapii
7. Wychowanie plastyczne w świetle potrzeb społecznych i propozycji teoretycznych wg.
Kościeleckiego, koncepcja integracyjna wg. T. Marciniaka
8/9/10 Zasoby Internetu w nauczaniu i uczeniu się (Google, Flicr, blog, encyklopedie,
omówienie darmowych aplikacji – programów graficznych, np. Picasa)
11/12. Edukacja najmłodszych (na podstawie działalności CSW „Znaki czasu” w Toruniu,
przestrzenie doświadczalno – wizualne dla dzieci)
13. Percepcja i wyobraźnia (funkcja wyobraźni, myślenie obrazowe a wychowanie, myślenie
obrazowo-ejdetyczne u dzieci, typy wizualne i haptyczne).
14. Konsultacje
15. Zaliczenia, wpisy do indeksów.
3. OPIS METOD I FORMA REALIZACJI
Pokaz (prezentacje multimedialne, filmy), dyskusja, praca indywidualna, praca w grupie, praca
w parach.
Ćwiczenia terenowe (hospitacja: wizyty w różnych placówkach wychowawczych, obserwacja
zajęć, analiza form i metod).
Konsultacje problemowe w ramach dyżurów pracowniczych.
4. ZALECANE ŹRÓDŁA WIEDZY:
Literatura obowiązkowa.
• Arnheim R., (1978). Sztuka i percepcja wzrokowa. Warszawa
• Czerwosz Z., (1970). O zajęciach plastycznych młodzieży. Warszawa: Nasza
Księgarnia
• Daszyńska M., (1997). Rzeźby z papieru. Warszawa: WSiP
• Hohensee – Ciszewska H., (1982). Powszechna edukacja plastyczna. Warszawa:
WSiP
• Kościelecki S., (1975). Współczesna koncepcja wychowania plastycznego.
Warszawa: PWN
• Kupisiewicz Cz., (1973). Nauczania programowane. Warszawa
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kupisiewicz Cz., (1998). Podstawy dydaktyki ogólnej. Warszawa
Lam W., (1967). Malarstwo dzieci w świetle współczesnych poglądów. Warszawa:
Nasza Księgarnia
Lewicka J., (1967). 100 technik plastycznych. Warszawa
Lewicka J., Czajkowski S., (1971). Zajęcia plastyczne z dziećmi klas początkowych.
Lowenfeld V., Brittain W. L., (1977). Twórczość a rozwój umysłowy dziecka.
Warszawa
Warszawa: Nasza Księgarnia
Marciniak T., (1976). Problemy wychowania plastycznego. Warszawa
Marcinkowska K., Michejda – Kowalska K., (1993). Techniki plastyczne.
Wydzieranki, wycinanki. Warszawa: WSiP
Marcinkowska K., Michejda – Kowalska K., (1993). Techniki plastyczne. Barwne
fantazje. Warszawa: WSiP
Marcinkowska K., Michejda – Kowalska K., (1993). Techniki plastyczne. Malarskie
techniki dekoracyjne. Warszawa: WSiP
Marcinkowska K., Michejda – Kowalska K., (1993). Techniki plastyczne. Techniki
graficzne powielane i odbijane. Warszawa: WSiP
Marcinkowska K., (1998). Bryły i reliefy. Warszawa: WSiP
Nejezchlebová K. (2005). Zdobienie papieru. Warszawa: Oficyna Wydawnicza:
READ ME
Okoń W., (1976). Zarys dydaktyki ogólnej. Warszawa
Olczak M., (2009). Trening twórczości – współczesna i efektywna forma
wychowania przez sztukę. Kraków: Impuls
Popek S. (1978). Analiza psychologicznej twórczości plastycznej dzieci i młodzieży.
Warszawa: WSiP
Popek S., (1985). Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży.
Warszawa: WSiP
Popek S. (red.). (1989). Metodyka plastyki w klasach IV- VIII. Warszawa
Rudowski T., (1999). Wybrane zagadnienia współczesnej edukacji plastycznej.
Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji
Read H., (1976). Wychowanie przez sztukę. Wrocław-Warszawa-Kraków: PAN
Silberman M., (2005). Uczymy się uczyć. Gdańsk
Szuman S., (1927). Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowej dziecka.
Warszawa
Szuman S., (1975). O sztuce i wychowaniu estetycznym. Warszawa
Wojnar I., (1976). Teoria wychowania estetycznego. Warszawa: PWN
Wragg E. C., (1999). Trzy wymiary programu. Warszawa: WSiP
Literatura zalecana:
• Bobieńska N., (1950). Wstęp do nauki rysunku. Cz. I, II. Warszawa
• Brommer G., (1994). Collage techniques. A guide for artists and illustrators. Hong
Kong
• Dewey J., (1975). Sztuka jako doświadczenie. Wrocław. Warszawa. Kraków. Gdańsk:
PAN
• Freinet C., (1965). Naturalne metody wychowania [w:] Wychowanie przez sztukę.
Warszawa
• Grzegorzewski B., (1978). Muzeum a wychowanie plastyczne. Warszawa: WSiP
• Guz S., (1998). Edukacja w systemie Montessori. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu
Mari Curie - Skłodowskiej
• Hohense-Ciszewska H., (1976). Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych.
Warszawa: WSiP
• Krawczyk Z., (1979). Wprowadzenie do kultury plastycznej – kształtowanie percepcji.
Warszawa
• Lam W., (1960). Sztuka dziecka i jej naturalny rozwój. Warszawa
• Miąso J. (red.). (1981). Historia wychowania wiek XX. T. I, II. Warszawa
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Miksza M., (1998). Zrozumiec Montessori. Kraków: Impuls
Mikina A., Zając B., (2001). Jak wdrażac metodę projektów? Kraków: Oficyna
Wydawnicza Impuls
Mortkowiczowa J., (1903). O wychowaniu estetycznym. Warszawa
Natorff A., Wasiluk K., (1990). Wychowanie plastyczne w przedszkolu. Warszawa:
WSiP
Ornstein A., C., (Hunkins F., P., (1999). Program szkolny. Założenia, zasady,
problematyka. Warszawa: WSiP
Słupski S., (1921). O nauczaniu sztuk plastycznych. Warszawa
Stasiakiewicz M., P. (2000). Prototypowy obraz świata w rysunku dziecka. Toruń –
Poznań: Wydawnictwo EDYTOR
Struve H., (1903). Sztuka i społeczeństwo. Warszawa
Szuścik U., (1999). Kształtowanie percepcji wzrokowej jako stymulator działań
plastycznych dziecka. Cieszyn: Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie
Szymański M., (2000). O metodzie projektów. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie
Żak
Trojanowska-Kaczmarska A., (1971). Dziecko i twórczość. Wrocław-WarszawaKraków
Trojanowska-Kaczmarska A., (1983). Dziecko i plastyka. Warszawa
Walker D., F., Soltis J., F., (2000). Program i cele kształcenia. Warszawa: WSiP
Wallon Ph., Cambier A., Engelhart D., (1993). Rysunek dziecka. Warszawa
Wawrzeniecki M., (1901). Rysunek i malarstwo. Warszawa
Stosowane pomoce
Forma zaliczeń
prezentacje multimedialne, filmy video, filmy DVD, zasoby
Internetu, wybrana literatura, podręczniki, broszury,
zeszyty ćwiczeń
zaliczenie na ocenę (scenariusz lekcji plastyki, projekt
warsztatu, plan wynikowy)
UWAGI
brak
Opracowała: mgr Dominika Jastrzębska