Protokół nr 16

Katowice, 21 lipca 2004r.
Protokół Nr 16
z posiedzenia Komisji do spraw analizy stosowania przepisów prawa
związanego z ruchem zakładów górniczych
odbytego w dniu 21 lipca 2004r.
Posiedzenie Komisji prowadził jej przewodniczący mgr inż. Jan Szczerbiński.
W posiedzeniu uczestniczyło 14 członków Komisji wg listy obecności.
Porządek dzienny posiedzenia obejmował rozpatrzenie wniosków:
1. Centrum Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa „EMAG”
2. Kopalni Doświadczalnej „Barbara”
3. Fabryki Taśm Transportowych STOMIL WOLBROM S.A.
Wystąpienie Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. Oddział w Krośnie zostało
na wniosek zainteresowanego zdjęte z porządku obrad.
Ad.1
Wystąpienie EMAG-u dotyczyło zapisów zawartych w Załączniku nr 2 do rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004r. w sprawie dopuszczenia wyrobów do stosowania
w zakładach górniczych w p.p.3.3.13 i 3.4.14, a mówiących , że budowa zewnętrznego
obwodu sterowniczego powinna spełniać wymagania dla obwodów SELV lub PELV.
W wyniku dyskusji Komisja stwierdziła, że wymagania zawarte w pkt. 3.3.13 i 3.4.14 cyt.
rozporządzenia odnoszą się odpowiednio do maszyn i urządzeń elektrycznych oraz aparatury
łączeniowej na napięcie powyżej 1 kV prądu przemiennego lub powyżej 1,5 kV prądu stałego
oraz zintegrowanych systemów sterowania kompleksów wydobywczych i dotyczą wysokości
napięć oraz cech technicznych budowy zewnętrznych obwodów sterowniczych. Obniżenie
napięcia zasilania przedmiotowych obwodów do wysokości 25V prądu przemiennego lub
60V prądu stałego przy równoczesnym wprowadzeniu obowiązku wykonania źródeł zasilania
i obwodów, według zasad budowy określonych dla SELV lub PELV, powoduje zapewnienie
równoczesnej ochrony przeciwporażeniowej przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim.
Szczegółowe wymagania dotyczące ochrony polegające na zastosowaniu bardzo niskiego
napięcia SELV i PELV zawarte są w normie PN-IEC 60364-4-41:2000 „Instalacje
elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona
przeciwporażeniowa.”
Powyższy zapis wynika z potrzeby dostosowania nowo wprowadzanych do użytku maszyn i
urządzeń do wymagań przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca
2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego
zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych:
- § 635 ust. 1 „Zewnętrzne obwody sterowania maszyn i urządzeń zasila się bardzo
niskim napięciem bezpiecznym SELV i PELV” i
-
§ 659 ust. 1 „Wykonywanie prac pod napięciem jest dozwolone tylko w obwodach
i instalacjach elektrycznych typu SELV lub PELV”.
Lokalizacja uszkodzeń występujących w wyposażeniu elektrycznym maszyn jest skuteczna,
a niejednokrotnie jedynie możliwa, jeżeli obwód sterowania jest pod napięciem.
Zastosowanie w obwodach sterowania obniżonego napięcia oraz wymagań budowy
określonych w cyt. przepisach powoduje wprowadzenie zasad ochrony przeciwporażeniowej
zapewniającej bezpieczeństwo pracowników zatrudnionych przy obsłudze maszyn i instalacji
elektrycznych.
Wymaganie zawarte w pkt. 3.3.13 dotyczy nowych rozwiązań maszyn i urządzeń. Obecny
poziom techniki nie stwarza barier lub dodatkowych komplikacji dla producentów maszyn
i urządzeń górniczych.
Pkt. 3.4.14 ma zastosowanie do zintegrowanych systemów sterowania kompleksów
wydobywczych i przodkowych projektowanych i budowanych z maszyn i urządzeń nowych
lub będących w eksploatacji w zakładzie górniczym. Nowo wprowadzonych wymagań
dotyczących szczegółowych rozwiązań technicznych budowy obwodów sterowniczych nie
należy stosować w odniesieniu do maszyn i urządzeń skonstruowanych i dopuszczonych do
stosowania według przepisów oraz wymagań technicznych obowiązujących poprzednio.
Powyższe wyroby mogą być nabywane przez zakłady górnicze do dnia ważności decyzji
dopuszczeniowych uzyskanych przez producentów i stosowane do czasu fizycznego ich
zużycia . Tak więc spełnienie wymagań zawartych w pkt. 3.4.14 należy oceniać
w maszynach i urządzeniach po raz pierwszy wprowadzanych do obrotu.
Ad.2
Komisja
ponownie
rozpatrzyła
problem związany
ze
stosowaniem zapór
przeciwwybuchowych. Wnioskodawca, Kopalnia Doświadczalna „Barbara”, ponownie
wnosiła o wprowadzenie zasady, że zapory przeciwwybuchowe pyłowe należy budować w
wyrobiskach „suchych”, a wodne w wyrobiskach „mokrych”. Zwrócono uwagę, że
skuteczność zapór wodnych w przypadku stałych wybuchów pyłu węglowego jest mniejsza
od zapór pyłowych. Stwierdzono jednocześnie, że przyrost zapór wodnych w polskim
górnictwie węglowym jest bardzo duży. Komisja w wyniku dyskusji doszła do wniosku, że
zapory wodne winny być stosowane tam, gdzie są potrzebne ze względu na zawilgocenie
wyrobisk, to znaczy tam, gdzie można utrzymać odpowiednie strefy zabezpieczające za
pomocą zmywania wodą. Dlatego Komisja wnosi o zmianę;
a) rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. proponując następujące
brzmienie § 314 ust.1 i 2
„§ 314.1. W przypadku gdy strefy zabezpieczające są opylane pyłem kamiennym,
zawartość części niepalnych stałych w pyle kopalnianym w strefie
zabezpieczającej, oznaczona zgodnie z Polskimi Normami, powinna wynosić co
najmniej:
1) 70% w polach niemetanowych
2) 80% w polach metanowych
2. W przypadku gdy strefy zabezpieczające są zmywane wodą, zawartość wody
przemijającej w pyle kopalnianym w strefie zabezpieczającej, uniemożliwiająca
przeniesienie wybuchu pyłu węglowego oblicza się, z zastrzeżeniem ust.3 według
wzoru:
2
W = 50 +
100 − n
Wpw – 0,625n[%]
100
Jednocześnie Komisja wnosi o przyjęcie zapisu § 321 pkt 2 w treści: „zmyte wodą,
z zastosowaniem warunku określonego w § 314 ust.2 – w przypadku stosowania
zapory wodnej.”
b) zmianę treści zapisu w załączniku nr 5 „Zwalczanie zagrożeń” do cytowanego
rozporządzenia proponując następujące brzmienie pkt.3.14
„3.14. Zapory przeciwwybuchowe wodne stosuje się w wyrobiskach lub ich częściach,
w których:
1) są utrzymywane strefy zabezpieczające wykonane przez zmywanie wodę, lub
2) zalegający pył kamienny całkowicie pozbawiany jest lotności przez wodę
pochodzenia naturalnego.”
Ad.3
Wnioskodawca, Fabryka Taśm Transportowych STOMIL WOLBROM S.A. wniosła pod
obrady Komisji zastrzeżenia do zapisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia
2004r. w sprawie dopuszczenia wyrobów do stosowania w zakładach górniczych.
Wątpliwości wnioskodawców budzi fakt wyróżnienia w przepisie taśm chloroprenowych, a
pominięcie innych trudnopalnych produkowanych na bazie innych kauczuków.
Wprowadzenia badań, których nie przewiduje polska norma, takich jak rezystancji skrośnej
czy trudnopalności za pomocą wskaźnika tlenowego.
Do wystąpienia wnioskodawcy stanowisko zajął Główny Instytut Górnictwa potwierdzając
wątpliwości STOMIL-u WOLBROM S.A.
W związku ze stanowiskiem GIG oraz w wyniku dyskusji Komisja zajęła stanowisko, że
należy dokonać zmian zapisów ww. rozporządzenia w zakresie wymagań technicznych dla
taśm przenośnikowych i proponuje następujące zmiany:
1. Wymagania własności elektrostatycznych o których mowa w punkcie 3.5.1. ppkt 3)
odnosić tylko do rezystancji powierzchniowej. Zmiana ta w konsekwencji niesie
anulowanie punktów 3.5.2.6. i 3.5.3.6.
2. W punkcie 3.5.2.1. ppkt 2) zamiast „taśm chloroprenowych” wprowadzić nazwę
„taśmy gumowe”.
3. Wymagania trudnopalności o których mowa w punkcie 3.5.5. mają odniesienie do
połączeń klejonych i wulkanizowanych.
4. Usunąć pkt 3.5.7. dotyczący oznaczenia wskaźnika tlenowego, ze względu na
niewykorzystywanie go przy ocenie trudnopalności.
Powyższe zmiany mają na celu dostosowanie wymagań technicznych zawartych
w wymienionym wyżej rozporządzeniu wynikających z uwzględnienia wymagań normy EN
14973 (obecnie prEN 14973 – w ankietowaniu) „Taśmy przenośnikowe używane
w instalacjach podziemnych – elektryczne i przeciwpożarowe wymagania bezpieczeństwa”
po jej wejściu w życie.
3
Do czasu wprowadzenia powyższych zmian należy:
1. Przyjąć takie same wymagania dla „taśmy gumowej” niezależnie od użytego do ich
produkcji kauczuku jak dla „taśmy chloroprenowej” określone w punktach3.5.2.1.
ppkt 2 i 3.5.2.2 ppkt 2b oraz w zakresie trudnopalności ujętych w pkt. 3.5.3.1 i
3.5.3.2 ppkt 2.
2. Prowadzić badania trudnopalności połączeń klejonych i wulkanizowanych, a nie
klejów i materiałów używanych do łączenia taśm – wymagania określa pkt 3.5.5.
3. Wyznaczyć wartość rezystancji skrośnej, o której mowa w punktach: 3.5.1 ppkt 3,
3.5.2.6 i 3.5.3.6. przy czym jej wynik nie będzie decydujący przy ocenie właściwości
elektrostatycznych taśm przenośnikowych.
4. Wyznaczać wartość wskaźnika tlenowego, o którym mowa w punkcie 3.5.7. dla celów
kontrolnych i porównawczych (nie mająca znaczenia przy ocenie trudnopalności taśm
przenośnikowych).
Komisja stwierdziła, że wprowadzone zmiany nie obniżą poziomu bezpieczeństwa, a
ujednolicą przepisy prawa.
Na zakończenie obrad ustalono, że następne posiedzenie Komisji odbędzie się w miesiącu
wrześniu, a materiały na posiedzenie rozesłane zostaną pocztą.
Protokołował
Rajmund Moric
4