doczarządzanie kryzysowe w czasie wystąpienia
download 
Reklamacja Transkrypt
zarządzanie kryzysowe w czasie wystąpienia
ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński Sławomir Bałuszyński1 Ośrodek Doskonalenia Zawodowego i Kadr „Huzar“ ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI CRISIS MANAGEMENT IN TIME OF THE FLOODS ABSTRACT Człowiek, grupa społeczna, państwo, organizacja międzynarodowa starają się oddziaływać na swoje otoczenie zewnętrzne i sferę wewnętrzną, by usuwać a przynajmniej oddalać zagrożenia, eliminując własny lęk, obawy, niepokój i niepewność. Zagrożenia mogą być skierowane na zewnątrz i do wewnątrz; tak samo powinny być skierowane działania w celu ich likwidowania. Współczesnej cywilizacji nieodłącznie towarzyszą różnego typu katastrofy oraz awarie przemysłowe i komunikacyjne. Jednak poważne, szczególnie pod względem materialnym straty i zniszczenia powoduje powódź. Dlatego też znaczącą uwagę zwraca się na udoskonalenie obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej i na wyeksponowanie go w strukturach zarządzania kryzysowego[1] Nauki dotyczące zarządzania dążą do poznania i objaśnienia rzeczywistości świata organizacji oraz poszukują uogólnień dotyczących zasad i prawidłowości rządzących tym światem. Zatem śmiało można przyjąć, że zarządzanie jest nauką o rozbudowanej strukturze wewnętrznej. Jednak ze względu na obiekt badań, jej obszar zainteresowań pokrywa się z wieloma innymi naukami społecznymi, między innymi z: ekonomią, informatyką, marketingiem, socjologią, matematyką czy też psychologią. W tym sensie zarządzanie jest nauką interdyscyplinarną.[2] Zarządzanie jest to zatem rodzaj kierowania, w którym władza, dająca upoważnienie do kierowania, zasadza się głównie (choć nie wyłącznie) na własności tzw. zasobów, a chodzi tu o rzeczowe środki działania; to pojęcie zarządzania powinno być odnoszone mgr inż. Sławomir Bałuszyński- doktorant FSI, oficer pożarnictwa, członek European Association for Security oraz Polskiego Towarzystwa Ekspertów Dochodzeń Popożarowych, 1 36 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński do tych rodzajów działalności, a więc dotych organizacji, w których maszynowe (aparaturowe) nośniki działań, potężne i kosztowne, mają współcześnie dominujące znaczenie dla urzeczywistniania określonej działalności. Key words: bezpieczeństwo, zagrożenie , powódź, ewakuacja ABSTRACT Man, a social group, the state, an international organisation endeaovur to affect their external environtment and a internal sphere to remove and at least send away risk by eliminating their own fear, anxiety, troubles and uncertaintly. Threats can be directed outwards and inwards; yes the same should be directed action in order to their elimination. Contemporary civilisation intrinsically shall be accompanied by a different type of disaster, and the breakdown of industrial and communication. However, serious, particulary with regard to material loss and dectructions causes flood. Therefore the vast attention shall be paid to improvind the current system of flood protection and on the visibility of it in the structures of crisis management.[1] Science concerning management aspire to recognize and an explanation of the reality of the world, organisation and seek generalisations concerning the rules and regulatity of the governing this world. Therefore go ahead can be assumed that mangement is science with extensive internal structure. However, due to the facility, its area of interest of the research coincides with many other cocial sciences inter alia the economics, data processing, marketing, sociology, mathematics, psychology. In this sence, management is trans-disciplinary science. [2] The management is therefore a type of control, in which authority is capable of authorisation to lead is founded mainly ( although not exclusively ) to the ownership of the so-called recources and it is about tangible measures; this concept management should be related to those acitvities, and so to those organisations which machine ( apparatus ) media activities, pawerful and expensive have mapped importance for the completion of the particular activity. Key words: security, risk, flood, evacuation 37 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński 1. ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE A POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA Bezpieczeństwo - to jedna z podstawowych potrzeb człowieka. Odznacza się brakiem ryzyka utraty czegoś dla człowieka szczególnie cennego – życia, zdrowia, pracy, szacunku, uczuć, dóbr materialnych i dóbr niematerialnych. Wyróżniamy następujące rodzaje bezpieczeństwa: ze względu na obszar jakie obejmuje – globalne, międzynarodowe, regionalne i narodowe; ze względu na stosunek do obszaru państwa – zewnętrzne i wewnętrzne; ze względu na dziedzinę w jakiej występuje – militarne, polityczne, energetyczne, ekologiczne, informatyczne, społeczne, kulturowe; fizyczne, socjalne; strukturalne i personalne. Zarządzanie kryzysowe to natomiast, szereg procesów zachodzących w organizacjach, ze szczególnym uwzględnieniem procesów kierowania. Złożone z ludzi i zasobów organizacje rozpatrywane są z punktu widzenia ich celowości, sprawności i efektywności, na które decydujący wpływ mają funkcje i techniki kierowania [3]. Powszechnie przyjęło się, że termin „zarządzanie” można stosować do wszystkich zasobów,zarówno osobowych jak i rzeczowych oraz do funkcjonowania organizacji nazywanych organizacjami zarządzanymi, zwłaszcza w działalności wyższych i najwyższych szczebli w hierarchii danej organizacji, nie tylko na ujęcie całościowe problemu, ale głównie na możliwość dysponowania wszelkimi zasobami. Wwiększości przypadków na najniższych szczeblach, szczególnie na poziomie wykonawczym w uzasadniony sposób można stosować termin kierowanie. Natomiast zarządzanie kryzysowe kojarzy się z działalnością koordynacyjną i decyzyjną organów każdego szczebla władzy związanych z postępowaniem w określonych sytuacjach kryzysowych. Zarządzanie kryzysowe jest procesem zmierzającymdo kompleksowego przygotowania całego społeczeństwa do reagowania w sytuacjach kryzysowych. 38 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński Kompleksowe zarządzanie kryzysowe obejmuje: Wszystkie rodzaje zagrożeń powodowanych przez siły natury lub działalność ludzi (w tym wojenne). Przyjmuje się, że ta sama strategia zarządzania kryzysowego może być stosowana w przypadku wszystkich możliwych typów zagrożeń. Wszystkie poziomy zarządzania (nawiązanie do poziomów władzy) oraz sektory publiczny i prywatny, a także obywateli; występuje tutaj ścisła kooperacja. Cztery fazy zarządzania kryzysowego: zapobieganie, przygotowanie, reagowanie i odbudowę. Jest to naturalny cykl zarządzania kryzysowego. Zapobieganie - działania, które eliminują lub redukują prawdopodobieństwo wystąpienia katastrofy albo ograniczają jej skutki. Przygotowanie - planowanie sposobu reagowania w przypadku katastrofy, a także działania mające na celu powiększenie zasobów sił i środków niezbędnych do prowadzenia akcji ratunkowej. Reagowanie - działania po wystąpieniu katastrofy lub klęski żywiołowej. Ich celem jest niesienie pomocy poszkodowanym i ograniczenie wtórnych zniszczeń. Odbudowa - działania mające na celu przywrócenie zniszczonych systemów do stanu poprzedniego albo lepszego niż był przed katastrofą. Z godnie z nowympodziałem administracyjnym kraju wyróżnić należy cztery poziomy systemu zarządzania kryzysowego: o centralny: o wojewódzki; o powiatowy; o gminny. 39 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński które zgodnie z przepisami i kompetencjami na poszczególnych etapach zarządzania realizują poszczególne fazy i etapy systemu zarządzania w momencie wystąpienia zagrożenia. 1.1 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE NA POZIOMIE CENTRALNYM Na terytorium RP zarządzanie kryzysowe sprawuje Rada Ministrów. W tym celu utworzono Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego, który jest organem opiniodawczo-doradczym Rady Ministrów. Przewodniczącym jest Prezes Rady Ministrów a w skład wchodzą Minister MON i minister właściwy do spraw wewnętrznych – zastępca przewodniczącego, Minister Spraw Zagranicznych, Minister Koordynator Służb Specjalnych. Na prawach członka przewodniczący może w skład włączyć w zależności od potrzeb: szefów resortów, służb, straży i inspekcji. Prezydent RP może skierować do prac RzZZK, jako członka Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego lub innego przedstawiciela. Funkcję sekretarza RzZZK pełni dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, które to tworzy się w celu obsługi Rady Ministrów, Prezesa RM i RzZZK w sprawach zarządzania kryzysowego (art. 11). Do najważniejszych zadań „Centrum” zalicza się planowanie cywilne, monitorowanie potencjalnych zagrożeń, przygotowywanie i uruchamianie procedur w przypadku ustąpienia zagrożenia, organizowanie i prowadzenia szkoleń, zabezpieczenie obiegu informacji, realizacja działań planistycznych. Rada Ministrów lub Prezes Rady Ministrów mogą zlecić Centrum dodatkowe zadania związane z zarządzaniem kryzysowemu. Szczegółowo zostało to opisane w artykułach 7 do 13 cytowanej Ustawy [4]. 1.2 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE NA POZIOMIE WOJWÓDZKIM Na szczeblu wojewódzkim organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego jest wojewoda. Zadania wojewody ujmuje art. 14 ustawy. Na szczeblu tym powołuje się Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego oraz obsługujące go Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego. Wszystkie obowiązki i zadania tychże określa art. 16 ustawy. 40 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński 1.3 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE NA POZIOMIE POWIATOWYM Przechodząc do szczebla powiatowego należy w kontekście omawiania tematu przytoczyć art. 17 punkt 1, który mówi: Organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego na obszarze powiatu jest starosta, jako przewodniczący zarządu powiatu. Starosta zadania te wykonuje przy pomocy Powiatowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, określa jego skład, organizację, siedzibę oraz tryb pracy. Tworzy się także, Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego, które zapewnia obsługę PZZK. 1.4 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE NA POZIOMIE GMINNYM W myśl ustawy na terenie gminy organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego jest wójt, burmistrz, prezydent miasta, także tworzy się Gminne Zespoły Zarządzania Kryzysowego, które obsługują Gminne Centrum Zarządzania Kryzysowego. zakres kompetencji i zadań określa art. 20 ustawy. Wszystkie te etatowe komórki do spraw zarządzania kryzysowego są powoływanie na podstawie obowiązujących przepisów, jednak nie posiadają one ujednoliconych struktur organizacyjno-etatowych. Działają one w strukturach urzędu gminy, powiatu, województwa i podlegają bezpośrednio odpowiednio wójtowi, staroście, wojewodzie. 2. ORGANIZACJA , PRZEZNACZENIE I FUNKCJONOWANIE PZZK (PCZK) W SYTUACJI WYSTĄPIENIA ZAGROŻENIA. Poziom powiatowy jest podstawowym i zasadniczym poziomem reagowania kryzysowego, dlatego że gminy realizują zadania publiczne jedynie o znaczeniu lokalnym. Zarządzanie kryzysowe w powiecie jest integralną częścią zarządzania bezpieczeństwem w ogóle. Województwo ze względów praktycznych nie może rozczłonkowywać działań do poziomu odpowiadającego powiatom. Na szczeblu tym pojawia się już znaczna złożoność zadań wynikająca z współpracy w tej dziedzinie zarówno z wójtami, starostami, wojewodą, ale także z organami administracji zespolonej i niezespolonej funkcjonującej na terenie powiatu oraz przedsiębiorstwami 41 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński komunalnymi i prywatnymi. Bezpieczeństwo w powiecie obejmuje: kierowanie przygotowywaniem systemu bezpieczeństwa, monitorowanie, analizę i ocenę źródeł, rodzajów, kierunków i skali zagrożeń, zapobieganie i przeciwdziałanie powstawaniu zagrożeń bezpieczeństwa aż wreszcie zarządzania kryzysowego i kierowanie reagowaniem obronnym w powiecie. Dlatego też Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym szczegółowo reguluje wszystkie te obszary aktywności. Art. 17. wymienia zadania starosty i zaznacza, że realizuje je on przy pomocy, PZZK, który on sam powołuje i określa tryb pracy. Do zadań PZZK należy: • Ocena występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo publiczne i ich prognozowanie, • Przygotowywanie propozycji działań i przedstawianie staroście wniosków dotyczących wykonania, zmiany lub zaniechania działań ujętych w Powiatowym Planie Zarządzania Kryzysowego. • Przekazywanie do wiadomości publicznej informacji związanych z zagrożeniami, • Opiniowanie Powiatowego Planu Zarządzania Kryzysowego. Ponadto tworzy się zgodnie z treścią art. 18 PCZK, które wykonują zadania zawarte w art. 16.2. Do zadań centrum należy: • Pełnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji, • Współdziałanie z innymi centrami zarządzania kryzysowego, • Nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania i sytemu wczesnego ostrzegania ludności, • Współpraca z podmiotami realizującymi monitoring środowiska, • Dokumentowanie podejmowanych działań, • Realizacja zadań Stałego Dyżuru na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa. Wg ustaleń Ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej wyżej wymieniane komórki etatowe w powiecie odpowiadały za zarządzanie kryzysowe, 42 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński obrone cywilną, obronność, ochronę informacji niejawnych. Zmiana wynikająca z zapisów Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym wprowadza obowiązek istnienia organów na wszystkich szczeblach, a także mówi o ochronie infrastruktury krytycznej, którą to są: Systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców.[…] 2. SYSTEM STOSOWANYCH POJĘĆ ALARMOWYCH W OCHRONIE PRZECIWPOWODZIOWEJ Pogotowie przeciwpowodziowe, jest to stan wprowadzany w przypadku, gdy poziom wody w rzece wzrasta do stanu ostrzegawczego i nadal się podnosi. O alarmie powodziowym mówimy w przypadku, gdy poziom wody zbliża się do stanu alarmowego. • Stan alarmowy – stan napełnienia koryta, przy którym woda zaczyna zagrażać obszarom zagospodarowanym i budowlom wodnym. Osiągnięcie stanu alarmowego jest podstawą ogłoszenia alarmu powodziowego, wysokość takiego stanu (w centymetrach) ustalana jest przez właściwy urząd administracji wodnej w porozumieniu z lokalnym organem odpowiedzialnym za ochronę przeciwpowodziową i Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Zwykle stan ten leży w pobliżu wody brzegowej lub nieco poniżej zwyczajnej wielkiej wody. • Stan ostrzegawczy – układa się poniżej stanu alarmowego, a po jego przekroczeniu ogłaszane jest pogotowie powodziowe. Wielkość różnicy pomiędzy stanem ostrzegawczym i alarmowym zależy od charakteru rzeki i przeciętnej szybkości przyboru wody. Stan ostrzegawczy i alarmowy ustala się dla poszczególnych odcinków rzek indywidualnie, zależnie od kształtu przekroju poprzecznego koryta i doliny oraz zagospodarowania terenów przybrzeżnych. Stan alarmowy jest często równoznaczny ze stanem wody brzegowej, który oznacza takie napełnienie koryta, przy którym woda 43 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński jeszcze nie występuje z brzegów, ale dalszy, nawet niewielki przybór grozi wylewem. Nie zawsze jednak pojęcia te można utożsamiać. Stany alarmowe i ostrzegawcze stanowią podstawę podejmowania odpowiednich decyzji dla ochrony przeciwpowodziowej. 2.1 MOŻLIWOŚCI ZABEZPIECZENIA SIE PRZED POWODZIĄ Zagrożenie powodziowe, powodowane przez naturalny żywioł może zwiększyć swoją siłę niszczycielską na skutek nie zawsze rozsądnej działalności człowieka. Dzieje się tak, gdy swoje siedziby budujemy na obszarach potencjalnie zagrożonych wylaniem pobliskich zbiorników wodnych, w zagłębieniach terenu czy na gruntach podmokłych. Stopień zagrożenia powodziowego w takich miejscach zmniejsza wykonanie infrastruktury przeciwpowodziowej w postaci zbiorników retencyjnych, wałów przeciwpowodziowych, urządzeń hydrotechnicznych i rowów melioracyjnych. Ich właściwości ochronne zależą od jakości ich wykonania, właściwej eksploatacji i wykonywania niezbędnych czynności konserwacyjnych. Nie bez znaczenia jest też postępowanie okolicznych mieszkańców, ponieważ nie wolno przejeżdżać przez wały z wyjątkiem miejsc do tego przeznaczonych, uprawiać gruntu w odległości mniejszej niż 3 metry od stopy wału, rozkopywać wałów, sadzić na nich drzew oraz uszkadzać ich umocnienia. Zabronione jest również kopanie studni i sadzawek w odległości mniejszej niż 50 metrów od stopy wału. Dla bezpieczeństwa domostwa istotny jest też sposób realizacji budowy - piwnice, sutereny i garaże zbudowane w formie wykopów i położone poniżej poziomu otaczającego budowę terenu zawsze stworzą potencjalne zagrożenie zalania w sytuacji intensywnych opadów deszczu czy też napływu wody z innego źródła. W miejscowościach silnie zurbanizowanych podczas intensywnych opadów atmosferycznych istnieje niebezpieczeństwo spływania wody z dużych, na ogół wybetonowanych lub zaasfaltowanych płaszczyzn do miejsc niżej położonych, powodując zalanie całych ulic, a w następstwie piwnic okolicznych domostw, a nawet i pomieszczeń na parterze. Zagrożeń tych, na skutek lokalizacji budynku w niefortunnym miejscu niejednokrotnie nie da się całkowicie wyeliminować, niemniej wskutek prowadzenia pewnych działań zapobiegawczych możemy zagrożenie zmniejszyć i zminimalizować materialne i finansowe skutki nieszczęścia. Istnieje cały 44 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński kompleks działań, związanych z projektowaniem zabudowy, wykonawstwem inwestycji i prowadzeniem normalnego bytowania, które mogą wpłynąć na zmniejszenie następstw ewentualnej powodzi oraz sposób postępowania w sytuacji zbliżania się zagrożenia powodziowego, podczas trwania powodzi oraz po jej ustąpieniu. 2.2 ZASADY POSTĘPOWANIA W MOMENCIE WYSTĄPIENIA POWODZI O możliwosci wystąpienia zagrożenia powodziowego mówimy w okresie : • zimowo – wiosennym na skutek spływu wód roztopowych i kry lodowej co jest spowodowane gwałtownym topnieniem śniegu • letnim w skutek intensywnych bądź długotrwałych opadów deszczu. Przed powodzią: • znaj i rozróżniaj stany zagrożenia powodziowego podawane w komunikatach radiowych i telewizyjnych /pogotowie powodziowe, alarm powodziowy/, • naucz domowników jak odłączyć zasilanie w energię elektryczną oraz dopływ gazu, • omów z rodziną plan zabezpieczenia się przed powodzią oraz w jaki sposób będziecie się komunikować w przypadku wystąpienia zagrożenia, • zabezpiecz swój dom przed nadejściem powodzi (workami z piaskiem lub innymi materiałami, przenieś swój dobytek na wyższe kondygnacje oraz przygotuj tam warunki do ewentualnego bytowania domowników), • zabezpiecz i utrzymuj dla domowników zapasy (na okres 3 dni) żywności, wody, latarki z zapasowymi bateriami, przenośne radio, apteczkę pierwszej pomocy. W czasie powodzi: • włącz radio lub telewizor z celem słuchania komunikatów o zagrożeniu, • stosuj się do komunikatów przekazywanych przez Miejski Zespół Reagowania w Jaśle, • jeżeli nie zdążyłeś ewakuować zwierząt, uwolnij je z pozamykanych pomieszczeń. Po sygnale do ewakuacji: • wyłącz instalacje domowe, 45 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński • zabezpiecz swój dom, • zastosuj się do poleceń służb prowadzących akcję ratunkową i ewakuację, • nie wchodź do wody powodziowej (pamiętaj), że nawet 15 cm fala może cię przewrócić, • nie używaj wód gruntowych w gospodarstwie bo mogą być zatrute, • zgłoś się ochotniczo do pomocy w walce z powodzią. Po powodzi : • słuchaj komunikatów radiowych, do domu wróć dopiero wtedy gdy ogłoszona będzie możliwość bezpiecznego powrotu, • pozostań poza zasięgiem wód powodziowych (mogą być skażone) do czasu uzyskania zgody służb sanitarnych i technicznych, • wchodź ostrożnie do budynku, sprawdź czy nie ma widocznych uszkodzeń budynku, • przed włączeniem instalacji elektrycznej i gazowej dopilnuj aby były sprawdzone przez fachowców, • przeprowadź dezynfekcję zalanych pomieszczeń, • wyrzuć żywność, która miała kontakt z wodami powodziowymi, • zwróć uwagę na zdrowie i bezpieczeństwo Twojej rodziny. Częst myj ręce, korzystaj z wody i żywnośc dostarczanej przez służby komunalne, miejskie lub organizacje poza rządowe, • włącz się czynnie w likwidację skutków powodzi. PODSUMOWANIE Kierowanie w czasie sytuacji kryzysowej, jaką niesie powódź, niekoniecznie musi być stresujące i złożone dla Sztabu Kryzysowego pod warunkiem, że pierwsza faza zarządzania kryzysowego (zapobieganie) została zrealizowana w stopniu doskonałym. Natomiast w drugiej fazie (przygotowanie) wszyscy uczestnicy ujęci w Planie Reagowania Kryzysowego doskonale znają swoje zadania i mają przygotowane siły i środki do działania na czas reagowania i odbudowy. Wnioski takie nasuwają się po powodzi tysiąclecia, kiedy w sytuacjach ekstremalnych, w okresie największego 46 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W CZASIE WYSTĄPIENIA POWODZI Sławomir Bałuszyński zagrożenia, społeczności lokalne, umiejętnie wykorzystujące media i sprawnie działającą łączność, niejednokrotnie potrafiły poprawnie realizować ochronę przeciwpowodziową[5]. Zdarzenia kryzysowe, wymagające korzystania z procedur mogą mieć wiele przyczyn. Większość z nich można usunąć lub znacznie osłabić. Duża część kryzysów ma podłoże zewnętrze. Należy wtedy szybko reagować, aby w jak najkrótszym okresie przywrócić stan normalny. Właściwością zagrożeń jest ich nieprzewidywalność, dlatego też zabezpieczenie najbardziej efektywnej współpracy jest kluczowe dla minimalizowania skutków zdarzeń niebezpiecznych, ale najważniejsze jest wyciąganie wniosków na przyszłość i udoskonalanie systemu tak, aby w przyszłości analogiczne lub podobne zagrożenie było łatwiejszym do opanowania. BIBLIOGRAFIA 1. KRZYŻANOWSKI L., Podstawy nauki zarządzania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1985 2. Kazimierz RAWŁUSZKO, adiunkt Wydziału Zarządzania i Administracji Akademii Świętokrzyskiej, Kielce. 3. CZERMIŃSKI A., Podstawy organizacji i zarządzania, Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu, Gdynia 2001. 4. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, 2007 nr 89 poz. 590 z poźn. zm. 5. STASIAK A., Propozycja procedury reagowania administracji powiatu na sytuację kryzysową na przykładzie faz zarządzania kryzysowego: zapobiegania i przygotowania, Informator Obrony Cywilnej i Zarządzania Kryzysowego, nr 1/2009 47
