Wezwanie do działania z konferencji ONZ na temat praw

Organizacje społeczne zebrane na konferencji na temat praw człowieka
w Hadze wzywają do działania!
Wszyscy różni, ale równi
My, przedstawicielki i przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego oraz uczestniczki i
uczestnicy międzynarodowej konferencji na temat praw człowieka i procesu ICPD Beyond
2014 (1) (Haga, 7-10 lipca 2013 r.), reprezentujący różne grupy społeczne z całego świata, z
zadowoleniem przyjmujemy konstruktywny i obiecujący ton Międzynarodowej konferencji.
W tym samym duchu powtarzamy nasze wezwanie do rządów i agend międzynarodowych,
aby zaangażowały się w działania służące pełnej realizacji praw seksualnych i
reprodukcyjnych dla wszystkich.
W kontekście trwającego obecnie przeglądu Programu Działania Konferencji Kairskiej (ICPD)
z 1994 r. popieramy zapisy Deklaracji przyjętej na Światowym Forum Młodzieży, które
odbyło się w grudniu 2012 r. na Bali (Indonezja). Dokument ten ma u swoich podstaw
wynikające z praw człowieka zasady niedyskryminacji, równości i uczestnictwa.
Potwierdzamy także deklaracje (2) składane przez przedstawicieli społeczeństwa
obywatelskiego w ramach Przeglądu Operacyjnego ICPD, identyfikujące dalsze działania oraz
nowe problemy, którymi należy się zająć – przy uwzględnieniu perspektywy
prawnoczłowieczej – w ramach bieżących działań rozwojowych oraz polityki rozwojowej po
2015 r.
Apelujemy do Rządów, aby przestrzegały wszystkich zobowiązań w zakresie praw człowieka,
zawartych w Programie Działania ICPD, w tym odnoszących się do praw seksualnych i
reprodukcyjnych. Wzywamy rządy i agencje międzynarodowe, aby odnowiły swoje
zobowiązanie do realizacji programu ICPD, którego podstawą są uniwersalne, niepodzielne i
współzależne prawa człowieka. Poszanowanie, ochrona, promocja i realizacja praw i zdrowia
seksualnego i reprodukcyjnego jako praw człowieka oznacza realizację potrzeb i praw
wszystkich ludzi – szczególnie kobiet, nastolatków, osób o różnorodnej tożsamości
seksualnej i płciowej, autochtonów, osób z niepełnosprawnościami, osób żyjących z HIV,
osób świadczących usługi seksualne, Romów, Afroamerykanów, dalitów i osób żyjących w
ubóstwie na terenach wiejskich.
Apelujemy do rządów i agencji międzynarodowych o promowanie równości poprzez
zwalczanie w społeczeństwie nierówności strukturalnych, które ograniczają możliwości
korzystania z praw seksualnych i reprodukcyjnych; o zniesienie barier w dostępności,
akceptowalności i jakości rzetelnej i zintegrowanej wiedzy na temat zdrowia seksualnego i
reprodukcyjnego dla wszystkich oraz o dopilnowanie, aby wszystkie odpowiedzialne strony
przestrzegały zasad szacunku, ochrony, promocji i realizacji praw seksualnych i
reprodukcyjnych dla wszystkich. Należy przede wszystkim skupić się na uświadomieniu
ludziom, że ich prawa seksualne i reprodukcyjne są prawami człowieka i że mają prawo
domagać się ich przestrzegania.
Równość
Wzywamy rządy do eliminacji przyczyn strukturalnych nierówności w odniesieniu do
seksualności i reprodukcji, co z kolei zmniejszy marginalizację wielu grup społecznych. Te
nierówności są głęboko zakorzenione w podziałach płciowych i patriarchalnej potrzebie
kontroli nad ciałami i seksualnością kobiet i dziewcząt. Rządy powinny wyeliminować
dyskryminujące i szkodliwe praktyki, takie jak wczesne i wymuszone małżeństwa, rytualne
okaleczanie kobiecych genitaliów, przymusowa sterylizacja i antykoncepcja. Działania te
krzywdzą kobiety i dziewczynki i utrwalają nierówności. Rządy muszą zwalczać je ze
wzmożoną siłą, koncentrując się na ludziach młodych, a szczególnie nastolatkach, których
potrzeby i prawa są często ignorowane.
Wzywamy rządy do podjęcia wszystkich niezbędnych kroków w celu wyeliminowania
nierówności, stygmatyzacji, dyskryminacji i przemocy umotywowanej przekonaniem na
temat seksualności, orientacji seksualnej, statusu zdrowotnego, płci kulturowej, sprawności,
tożsamości czy ekspresji płciowej danej osoby. Wzywamy także do realizacji pełni praw
człowieka poprzez: uchylenie lub korektę dyskryminujących przepisów; zapewnienie dostępu
do dokumentacji prawnej odpowiadającej tożsamości płciowej; zapewnienie niezbędnych
świadczeń z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz wdrażanie programów
edukacji publicznej wychodzących poza nierówne normy seksualne i płciowe i promujących
równość płci, szacunek dla różnorodności i praw człowieka. Wzywamy rządy do podjęcia
natychmiastowych działań w celu eliminacji kryminalizacji i kar za konsensualne praktyki
seksualne, decyzje reprodukcyjne i ekspresję płciową, gdyż naruszają one prawa człowieka i
prowadzą do negatywnych skutków zdrowotnych i rozwojowych.
Wzywamy do większej mobilizacji w walce z wykorzystywaniem seksualnym i
niewolnictwem, jednocześnie apelujemy o uznanie świadczenia usług seksualnych za
pełnoprawną pracę zarobkową oraz o przestrzeganie prawa osób świadczących takie usługi
do ochrony przeciwko szkodliwym warunkom i wyzyskowi oraz do eliminacji stygmatyzacji,
dyskryminacji i przemocy.
Dostępność, akceptowalność i jakość świadczeń
Rządy powinny dążyć do likwidacji socjoekonomicznych i kulturowych przeszkód dla realizacji
praw seksualnych i reprodukcyjnych. Oznacza to konieczność przeglądu i reformy polityk
makroekonomicznych, które umacniają nierówności i naruszenia praw człowieka, a także
ograniczają dostępność, akceptowalność i jakość świadczeń z zakresu zdrowia seksualnego i
reprodukcyjnego. Konieczne jest również wyeliminowanie przeszkód w dostępie do
świadczeń z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, szczególnie dla grup
marginalizowanych. Rządy powinny poświęcić więcej uwagi problemowi ubóstwa wśród
kobiet i dziewcząt, a także braku dostępu o wysokiej jakości świadczeń i innych zasobów,
takich jak edukacja. Należy także skupić się na nierównej i dyskryminującej dynamice władzy,
która wzmacnia stereotypy i normy płciowe, a także przyzwala na przemoc ze względu na
płeć.
Rządy powinny wyeliminować przepisy i polityki ograniczające dostęp do świadczeń i
informacji z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, w tym wymogi uzyskania zgody
lub powiadomienia rodziców, opiekunów lub współmałżonka, a także przepisy
kryminalizujące lub w inny sposób ograniczające dostępność świadczeń bezpiecznego
przerywania ciąży i opieki postaborcyjnej dla kobiet i dziewcząt.
Wzywamy rządy i agencje do zagwarantowania dostępu do pełnego, przystępnego i
zintegrowanego pakietu świadczeń, informacji i edukacji z zakresu zdrowia seksualnego i
reprodukcyjnego, wolnego od stygmatyzacji, dyskryminacji i przemocy oraz
uwzględniającego prawo do prywatności, wyrażenia zgody lub sprzeciwu , a także poufności.
Świadczenia te powinny być ucieleśnieniem idei realizacji potrzeb z zakresu zdrowia
seksualnego i reprodukcyjnego dla wszystkich. Świadczenia te powinny też zawierać w sobie
jak najszerszą gamę środków antykoncepcyjnych, w tym antykoncepcję awaryjną,
prezerwatywy damskie i męskie oraz inne środki, świadczenia bezpiecznej i legalnej aborcji,
wysokiej jakości opiekę w przypadku komplikacji po zabiegu aborcji w niebezpiecznych
warunkach, pomoc wyszkolonych położnych, pomoc położniczą w nagłych wypadkach,
badanie i leczenie infekcji przenoszonych drogą płciową w tym prewencję, opiekę i leczenie
HIV, a także zapobieganie i leczenie niepłodności. Świadczenia winny być przystępne
cenowo, dostępne i wolne od przymusu. Powinny one spełniać możliwie najwyższe
standardy jakości, zgodnie z międzynarodowymi normami i wytycznymi oraz być
akceptowalne dla ludności, do której są skierowane.
Wzywamy rządy do: zapewnienia przyjaznych młodzieży świadczeń z zakresu zdrowia
seksualnego i reprodukcyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem nastolatków/nastolatek,
promocji i ochrony praw seksualnych młodych ludzi jako ich praw człowieka; uznania, że
młodzi ludzie mają prawo autonomicznie decydować o swoim ciele, przyjemności i
pragnieniach; umożliwienia i zagwarantowania realnego udziału młodych osób w
kształtowaniu polityki oraz do usunięcia przeszkód prawnych, politycznych i regulacyjnych
utrudniających młodzieży korzystanie z ich praw. Rządy winny zagwarantować młodym
ludziom dostęp do wyczerpującej, dostosowanej do wieku, opartej na faktach naukowych
edukacji seksualnej poprzez udostępnianie rzetelnych naukowo i pozbawionych elementów
oceny programów nauczania w warunkach formalnych i nieformalnych. Rozwiązaniom
powinny towarzyszyć wspierające działania i ramy prawne oraz mechanizmy szkoleń,
nadzoru oraz kontroli pracy nauczycieli, przygotowane w porozumieniu z młodzieżą, która
powinna także być aktywnie zaangażowana w projektowanie, wdrażane, monitorowanie i
ewaluację programów edukacji seksualnej.
Odpowiedzialność
Wzywamy wszystkich decydentów do zapewnienia odpowiedzialności państw i instytucji za
realizację praw seksualnych i reprodukcyjnych. Odpowiedzialność jest kluczowa dla promocji
i ochrony praw człowieka oraz zapewnienia wysokiej jakości świadczeń. Konieczna jest nie
tylko przejrzystość, ale też realny udział różnych grup społecznych i społeczeństwa
obywatelskiego, a także skuteczne i niezależne instytucje, mechanizmy składania skarg i
ubiegania się o zadośćuczynienie w przypadku naruszenia praw. Należy wzmocnić krajowe,
regionalne i międzynarodowe mechanizmy praw człowieka, aby zagwarantować ich
przestrzeganie. Aby prawa były przestrzegane ludzie muszą być ich świadomi w odniesieniu
do zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego i mieć przestrzeń, aby domagać się ich
poszanowania.
Wzywamy rządy, darczyńców i agencje do zidentyfikowania przypadków nieprzestrzegania
praw oraz do wyeliminowania takich sytuacji poprzez skuteczne planowanie, odpowiednie
środki oraz regularny monitoring, ewaluację, przeglądy i nadzór, z uwzględnieniem pełnego
udziału organizacji kobiecych i młodzieżowych oraz organizacji działających na rzecz osób,
których prawa seksualne i reprodukcyjne są najbardziej zagrożone.
Niemal 20 lat temu przedstawiciele rządów państw z całego świata zebrali się, aby złożyć
obietnicę – wobec siebie samych i swoich obywateli - że seksualność i reprodukcja przestaną
w końcu być przedmiotem uprzedzeń, bigoterii i wstydu. Od tamtej pory poczyniono duże
postępy, ale trzeba zrobić jeszcze o wiele więcej nim będziemy mogli powiedzieć, że
obietnica została zrealizowana. Powolny postęp jest skutkiem nieprzywiązywania
dostatecznej uwagi do kwestii praw człowieka jako podstawy dla prawa, polityki i
programów. Czas najwyższy zmienić to raz na zawsze i umieścić prawa człowieka w
centralnym punkcie realizacji programu ICPD, abyśmy byli/były w stanie korzystać z naszego
zdrowia i praw seksualnych i reprodukcyjnych bez względu na to, kim jesteśmy lub gdzie
mieszkamy i abyśmy wszyscy mogli/ły naprawdę celebrować różnice między nami, ciesząc się
jednocześnie równością i przynależnością do rodziny ludzkiej.
(1)Proces ICPD Beyond 2014 to przegląd osiągnięć w realizacji Programu Działania przyjętego
na Międzynarodowej Konferencji na temat Ludności i Rozwoju w Kairze w 1994r r. oraz
kilkuletni proces konsultacyjny zmierzających do opracowania ram polityki ludnościoworozwojowej na dalsze lata.
(2) Deklaracje na podstawie konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim:
Afryka: Od Akry do ICPD Beyond 2014. Rekomendacje afrykańskich organizacji i młodzieży,
Azja i Pacyfik: Wezwanie do działania z Kuala Lumpur,
Karaiby: Deklaracja z Ocho Rios,
Europa Środkowa i Wschodnia: Warszawskie wezwanie do działania
Ameryka Łacińska: Compromiso de Montevideo