tematy na wewnętrzną część egzaminu maturalnego z języka

TEMATY NA WEWNĘTRZNĄ CZĘŚĆ EGZAMINU MATURALNEGO
Z JĘZYKA POLSKIEGO 2013/2014
ZESPOŁU SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH IM. Z. HERBERTA
W TRZEBIATOWIE
I.
LITERATURA
1. Groteska jako sposób wyrażania w literaturze tragiczności świata. Omów, analizując
wybrane utwory.
2. Analizując celowo dobrane utwory polskie i obce, scharakteryzuj różne odmiany
awangardowego dramatu XX wieku.
3. Publicystyka oświeceniowa i współczesna. Analizując wybrane teksty, scharakteryzuj jej
cele, porównaj wykorzystywane środki wyrazu.
4. Mistrzowie i uczniowie wśród twórców literatury. Analizując wybrane utwory, przedstaw
ujawniające się w dziełach związki między ich twórczością.
5. Motywy antyczne i ich funkcje w twórczości Zbigniewa Herberta. Omów je, analizując
wybrane utwory poety.
6. Portret plebejusza w literaturze. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory literackie
różnych epok.
7. Motyw teatrum mundi (teatru świata) w literaturze. Omów temat, analizując wybrane
utwory literackie.
8. Autobiografizm w literaturze współczesnej. Przeanalizuj sposoby i cele wykorzystania
własnej biografii twórcy w wybranych tekstach.
9. Epistolografia jako źródło wiedzy o epoce i życiu wybitnych ludzi. Omów temat,
analizując wybrane przykłady.
10. Literatura a polityka. Analizując wybrane utwory, omów w jaki sposób pisarze reagowali
na bieżące wydarzenia historyczne, polityczne czy społeczne.
11. Pokora jako jeden z motywów Biblii i wybranych utworów literackich. Przedstaw i omów
jego funkcjonowanie w literaturze, analizując wybrane utwory.
12. Motyw Kresów Wschodnich w literaturze XIX i XX wieku. Omów zagadnienie,
analizując wybrane przykłady.
13. Motywy franciszkańskie w literaturze polskiej. Przedstaw je i omów ich funkcje,
analizując wybranych przykłady.
14. Różne konstrukcje narratora w wybranych utworach. Zaprezentuj je i określ związek z
koncepcją dzieła.
15. Mimetyzm i kreacjonizm jako dwie koncepcje pisarstwa literatury XIX i XX wieku.
Omów problem, odwołując się do wybranych przykładów prozy powieściowej.
16. Etos inteligenta i jego demaskacja. Analizując wybrane przykłady, przedstaw sposoby
kreowania portretów i ich funkcje.
17. Różnorodne funkcje tekstów kabaretowych XIX i XX wieku. Omów temat, analizując
wybrane przykłady.
18. Naśladowanie literatury przez literaturę, czyli parodia i pastisz. Przedstaw cechy i funkcje
tego typu wypowiedzi artystycznej, analizując wybrane utwory różnych artystów.
19. Ewolucja powieści historycznej i jej funkcje. Przedstaw zagadnienie, uwzględniając
kontekst epoki, w której powstała.
20. Pisarze i poeci o jednostce wybitnej. Omów temat, analizując wybrane przykłady
literatury.
21. Mit poety przeklętego (np. Rimbaud, Verlaine, Stachura, Wojaczek). Zanalizuj
wyznaczniki i przejawy tego mitu w życiu i twórczości wybranych poetów.
22. Myśl filozoficzna starożytnej Grecji w liryce antyku i następnych epokach. Omów,
analizując wybrane utwory poetyckie z trzech epok.
23. Artysta jako bohater utworu literackiego. Przedstaw różne kreacje tego bohatera na
podstawie wybranych utworów literackich.
24. Rola didaskaliów w utworach dramatycznych różnych epok. Porównaj koncepcję teatru i
funkcję tekstu pobocznego, analizując wybrane przykłady.
25. Romantyczna epistolografia. Porównaj kreowaną w niej rzeczywistość z dostępną w
innych źródłach wiedzą o epoce i życiu autora.
26. Język ezopowy jako sposób komunikowania się pisarza w poszczególnych warunkach
politycznych. Omów problem, analizując wybrane przykłady literackie.
27. Gatunki biblijne i ich kontynuacje w literaturze polskiej późniejszych epok. Omów temat,
analizując wybrane przykłady.
28. Historie mityczne inspiracją dla literatury nowożytnej. Omów temat, analizując wybrane
przykłady.
29. Różne obrazy prowincji w wybranych utworach XIX i XX wieku. Przedstaw je i
porównaj ich funkcje, analizując odpowiednio dobrane utwory.
30. Poszukiwanie świętości czy świat bez Boga? Doświadczenia religijne w literaturze od
Młodej Polski do współczesności. Przeanalizuj zagadnienie na podstawie wybranych
utworów.
31. Pytania egzystencjalne, dylematy moralne i poszukiwanie sensu życia przez bohatera
literatury XIX i XX wieku. Omów, analizując wybrane utwory.
32. Vanitas vanitatum w tekstach literackich różnych epok. Omów i porównaj realizację oraz
funkcje tego motywu w wybranych dziełach.
33. Prawda i fikcja w prozie historycznej. Zbadaj i omów problem, analizując wybrane
utwory XIX i XX wieku.
34. Tradycje kultury średniowiecznej w polskiej literaturze współczesnej. Omów, na czym
polega ten szczególny dialog z tradycją, analizując odpowiednie przykłady.
35. Różne funkcje ironii w literaturze. Omów temat, analizując wybrane przykłady z literatury
romantyzmu i XX wieku.
36. Polska literatura religijna – dawniejsza i współczesna. Analizując wybrane utwory,
dokonaj porównania.
37. Różne ujęcia toposu ojczyny. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory literackie.
38. Dialog twórców literatury z filozofami. Przedstaw zagadnienie, analizując wybrane
przykłady dzieł literatury dawnej i współczesnej.
39. Współistnienie świata realistycznego i fantastycznego w literaturze. Omów, odwołując się
do wybranych przykładów literackich.
40. Analizując celowo dobrane utwory, przedstaw różnice w kreacji bohatera tragicznego
literatury antycznej, romantycznej i współczesnej.
41. Analizując celowo dobrane utwory polskie i obce, omów stanowisko twórców literatury
wobec totalitaryzmu.
42. Śmiech, żart, kpina, groteska jako sposób wzbudzania refleksji na temat sensu życia.
Przedstaw temat, analizując wybrane utwory, które realizują tę tezę.
43. Koncepcje naturalizmu w wybranych utworach literackich XIX i XX wieku. Omów temat,
analizując wybrane przykłady.
44. Różne koncepcje kreowania wizerunków władców w literaturze polskiej i powszechnej.
Przedstaw zagadnienie, analizując wybrane utwory.
45. Dramatyczne spotkania człowieka z rzeczywistością w literaturze współczesnej. Omów
temat, odwołując się do wybranych utworów literackich. Uwzględnij stosowne konteksty.
46. Esej – sztuka suwerennej refleksji, namysłu nad wieloznacznością świata i krętymi
ścieżkami prawdy. Rozważ temat, wykorzystując znane Ci eseje.
47. Państwo jako najwyższa wartość narodowa w widzeniu bohaterów literackich różnych
epok. Rozważ temat, przywołując celowo dobrane utwory.
48. Polskie mity narodowe i polemika z nimi. Omów temat, odwołując się do wybranych
utworów literackich z różnych epok.
49. Los człowieka w ujęciu starożytnych Greków i pisarzy nowożytnych. Przedstaw temat,
odwołując się do wybranych tekstów literackich.
50. „Cały świat to teatr”. Zaprezentuj koncepcje świata jako teatru w wybranych utworach
literackich różnych epok.
51. Różne oblicza antysemityzmu. Rozważ temat, odwołując się do wybranych tekstów
literackich i publicystycznych.
52. Różne ujęcia motywu wesela. Omów temat, odwołując się do wybranych przykładów
literackich.
53. Określ rolę fatum i wolnej woli w życiu wybranych bohaterów literackich różnych epok,
analizując wybrane utwory.
54. Powroty do czasu i miejsc dzieciństwa. Przedstaw różnorodne sposoby ujęcia tego
motywu w literaturze polskiej.
55. Bunt, walka i opozycja jako postawy niezgody na świat. Przedstaw na podstawie
przykładów z literatury różnych epok.
56. Literatura jako źródło mądrości. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty literackie i
uwzględniając konteksty.
57. Skandale i prowokacje literackie. Omów temat, analizując twórczość wybranych autorów
z uwzględnieniem stosownych kontekstów ( np. kontekstu biograficznego ).
58. Góry jako źródło inspiracji artystycznej. Omów na podstawie wybranych przykładów
różnych epok.
59. Sybir w polskiej literaturze. Omów temat, analizując wybrane utwory.
60. Od herosa do pantoflarza – różnorodne portrety mężczyzn w literaturze. Przedstaw temat
na wybranych przykładach z różnych epok.
61. Kariery polityczne i awanse społeczne w różnym ujęciu. Omów temat, analizując
odpowiednie przykłady literackie.
62. Modele świętości w kulturze europejskiej. Przedstaw ich różnorodność, analizując
konkretne przykłady literackie.
63. Radość życia – przedstaw jej źródła i przejawy, analizując wybrane utwory literatury
staropolskiej.
64. Rola poety i poezji w literaturze wybranych epok. Omów problem, analizując wybrane
teksty literackie.
65. Analizując wybrane teksty literackie, przedstaw nawiązania do twórczości Jana
Kochanowskiego w literaturze polskiej.
66. W jaki sposób twórcy literatury różnych epok realizowali hasło „Śmiechem naprawiać
obyczaje”? Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów.
67. Rozterki emigracji. Omów temat, odwołując się do wybranych przykładów z literatury
XIX i XX wieku.
68. Fikcja w odwrocie, natarcie dokumentu. Rozważ uwarunkowania tego współczesnego
zjawiska literackiego, przywołując wybrane utwory.
69. „Piękni dwudziestoletni” – zestaw pokolenie dwudziestoletnich Kolumbów z bohaterami
Marka Hłaski i rozważ, czy to antypody, czy bliskość.
II. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI
1. Wpływ tradycji antycznej na różne teksty kultury. Przedstaw problem, analizując wybrane
utwory literackie i inne dzieła sztuki (np. obrazy, filmy).
2. Kultura i literatura tworzą mity. Analizując różne teksty kultury, omów te, które
przetrwały w świadomości ludzkiej do czasów współczesnych.
3. Różnorodne ujęcia motywu prowincji i małej ojczyzny w literaturze i kinematografii
współczesnej. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów.
4. Sposoby tworzenia i burzenia polskich mitów narodowych w literaturze, filmie i
malarstwie. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady.
5. Rola scenografii w teatrze elżbietańskim i współczesnym. Omów, analizując wybrane
realizacje teatralne (teatr żywego planu, teatr TV) pod względem podobieństw i różnic.
6. Literackie i malarskie fascynacje brzydotą. Przedstaw je i określ funkcje estetyczne na
podstawie analizy wybranych dzieł.
7. Różne sposoby interpretowania motywu Prometeusza. Przedstaw problem, analizując
wybrane utwory literackie i malarskie z różnych epok.
8. Sport jako temat sztuki. Omów różnorodne sposoby przedstawiania tego motywu,
analizując wybrane przykłady pochodzące z XX wieku.
9. Motyw Tatr i folkloru góralskiego w malarstwie, muzyce i literaturze. Omów
różnorodność funkcjonowania tego motywu, analizując wybrane teksty kultury.
10. Eros i Tanatos. Analizując wybrane przykłady literackie (np. poezja K. Przerwy
Tetmajera) i malarskie (np. dzieła J. Malczewskiego), przedstaw różne ujęcia tego
motywu.
11. Elementy malarskie i muzyczne w wybranych dziełach literackich. Omów zagadnienie,
odwołując się do wybranych przykładów z „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza i poezji
młodopolskiej.
12. Motyw sławy w literaturze i filmie. Analizując wybrane dzieła, omów zagadnienie,
ukazując różne sposoby przedstawiania tego motywu.
13. Różne alegorie życia w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie, analizując wybrane
przykłady.
14. Literatura a telewizja. Określ sposoby funkcjonowania literatury w tym środków
masowego przekazu, analizując wybrane przykłady.
15. „Szary człowiek” – przedstaw współczesne wizerunki tego bohatera, analizując dzieła
literackie, malarskie i filmowe.
16. Obrazy pojedynków w literaturze, malarstwie i filmie. Określ ich funkcje na podstawie
analizy wybranych utworów różnych epok.
17. Bal jako metafora świata. Zaprezentuj motyw, analizując wybrane teksty kultury.
18. Zaświaty w literaturze i sztuce. Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł,
uwzględniając stosowne konteksty.
19. Współcześni pisarze i reżyserzy jako twórcy dekalogu człowieka czasów zagrożenia.
Analizując wybrane dzieła, wskaż podobieństwa i różnice.
20. Autoportret w literaturze i sztukach plastycznych. Omów sposoby kreacji „ja” artysty,
analizując wybrane teksty literackie i dzieła plastyczne. Uwzględnij kontekst historyczny i
biograficzny.
21. Emancypacja kobiet w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Omów zagadnienie na
wybranych przykładach.
22. Kryminał w literaturze i filmie. Omów charakterystyczne cechy gatunku, odwołując się do
tekstów kultury XX wieku.
23. Kultura masowa a sztuka elitarna. Przedstaw tę opozycję na podstawie wybranych
przykładów z literatury i sztuki.
24. Bohaterowie drugiego planu. Wyjaśnij ich rolę w wybranych dziełach literackich i
filmowych.
25. „Ku pokrzepieniu serc”. Analizując dzieła literackie i malarskie, wyjaśnij, jak ową ideę
realizowała polska sztuka XIX wieku.
26. „Teatr mój widzę ogromny”. Na podstawie analizy wybranych dramatów i ich
inscenizacji omów wpływ Wyspiańskiego na wielką reformę teatru europejskiego
przełomu XIX i XX wieku.
27. Historia jako temat lub pretekst w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie, analizując
wybrane dzieła.
28. Etyka i polityka. Omów funkcjonowanie tego związku, analizując wybrane dzieła
literackie i filmowe.
29. Różnorodne ujęcia motywu ogrodu w literaturze i sztuce. Przedstaw temat na podstawie
analizy wybranych przykładów.
30. Motyw powstania styczniowego i jego funkcje w literaturze i malarstwie XIX wieku.
Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła.
III. JĘZYK
1. Analizując wybrane przykłady, przedstaw cechy stylu biblijnego i jego świadome
wykorzystanie w utworach literackich różnych epok (np. renesansu, romantyzmu).
2. Język ezopowy rozwijający się w warunkach cenzury. Omów zjawisko, przywołując
teksty cenzurowane w czasach PRL-u.
3. Funkcje stylizacji modlitewnych w literaturze różnych epok. Omów zagadnienie,
analizując wybrane przykłady.
4. Indywidualizm językowy wielkich romantyków. Omów zjawisko, analizując wybrane
utwory.
5. Język literatury i publicystyki II połowy XIX wieku. Omów charakterystyczne cechy,
analizując wybrane przykłady.
6. Funkcje aluzji literackiej w tytułach artykułów prasowych i reklamach telewizyjnych.
Omów temat, na wybranych przykładach zaczerpniętych z materiałów prasowych i
telewizyjnych.
7. Stylizacja językowa, jej istota i rodzaje. Omów temat, analizując wybrane utwory.
8. Retoryka jako sztuka słowa. Analizując wybrane utwory, scharakteryzuj jej cele, środki
wyrazu i funkcje.
9. „Przysłowia mądrością narodu”. Odwołując się do wybranych przykładów, omów cechy
językowe oraz funkcje przysłów ludowych.
10. Język komentatorów sportowych a poprawność językowa. Analizując zebrany
materiał, omów cechy języka i styl sprawozdawców.
11. Wieloznaczność wyrazów i jej konsekwencje dla procesu komunikacji. Omów
zagadnienie, analizując wybrany materiał językowy.
12. Wieloznaczność i homonimia w służbie dowcipu. Omów zagadnienie, analizując język
wybranych przykładów.
13. Nowomowa, czyli język propagandy. Omów zjawisko, analizując wybrane przykłady
tekstów socrealizmu.
14. Eksperymenty językowe. Analizując wybrane utwory, przedstaw zjawisko poszukiwania
nowych środków wyrazu w poezji współczesnej.
15. Język prasy młodzieżowej. Dokonaj analizy zebranego materiału i zbadaj kryteria
poprawności językowej.
16. Zanalizuj i oceń najciekawsze nazwy sklepów, kawiarni i restauracji w Twojej okolicy.
Wyjaśnij, jakie tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny znalazły w nich
odzwierciedlenie.
17. Gwara i jej funkcje w wybranych utworach literackich. Omów temat, analizując wybrane
przykłady.
18. Ekspresja anglicyzmów w polskim języku współczesnym. Omów zjawisko, określając
przyczyny takiego stanu rzeczy i oceniając przydatność zapożyczeń.
19. Naruszenie normy językowej – zabieg twórczy, element rozwoju języka czy błędna
innowacja? Omów problem na podstawie wybranych przekazów kulturowych (literatura,
media).
20. Obecność leksyki i frazeologii mitologicznej w potocznej odmianie współczesnego języka
polskiego. Omów zjawisko na wybranych przykładach.
21. Scharakteryzuj język wybranej epoki literackiej. Uwzględnij użycie charakterystycznych
elementów językowych z różnych płaszczyzn języka, typowe środki stylistyczne oraz
popularność form gatunkowych.
22. Rola nazwisk i nazw znaczących w literaturze XIX i XX wieku. Rozważ zagadnienie,
analizując wybrane przykłady.
23. Język instrukcji. Dokonaj analizy wybranych fragmentów tekstów instruktażowych z
uwzględnieniem ich poprawności i komunikatywności.
24. Język dyskusji czatowych w kontekście tendencji rozwojowych współczesnej
polszczyzny. Omów temat, analizując wybrane przykłady.
25. Różne sposoby realizowania gry słów. Omów zjawisko, odwołując się do wybranych
fraszek i aforyzmów.
26. Ekspansja języków obcych na polszczyznę początków XXI wieku. Omów zagadnienie,
analizując język prasy, radia, telewizji, reklam, itp. Określ funkcjonalność zapożyczeń.