cz. III - Wydział Chemiczny

Transkrypt

Y
F T ra n sf o
bu
to
re
he
C
lic
k
he
k
lic
C
w.
A B B Y Y.c
om
w
w
w
w
rm
y
ABB
PD
re
to
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
I ERGONOMIA
Dr hab. inż. Żaneta Polkowska
Katedra Chemii Analitycznej, Wydział Chemiczny,
Politechnika Gdańska,
ul. G. Narutowicza 11/12,80-952 Gdańsk,
tel.0/48/58/3472110, faks 0/48/58/3472694,
e-mail: [email protected]
Y
F T ra n sf o
A B B Y Y.c
bu
to
re
he
C
lic
k
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
rm
y
ABB
PD
re
to
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
BEZPIECZEŃSTWO
PRACY
W LABORATORIUM
CHEMICZNYM
A B B Y Y.c
om
A B B Y Y.c
F T ra n sf o
Y
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
PD
BEZPIECZEŃSTWO PRACY
W LABORATORIUM CHEMICZNYM
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
üNajlepszym sposobem zmniejszenia do minimum
ryzyka wypadku jest dokładne poznanie właściwości
używanych materiałów.
Należy zapoznać się z informacjami o rodzaju
niebezpieczeństwa
(R)
oraz
z
poradami
bezpieczeństwa (S).
Należy
przestrzegać
wszystkich
instrukcji
bezpiecznej pracy w laboratorium.
Jeżeli mimo wszystko zdarzy się wypadek, jego
konsekwencje mogą być zredukowane do minimum
poprzez zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń oraz
określonego trybu postępowania.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
rm
ODZIEŻ OCHRONNA
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
üPodczas pracy w laboratorium
w.
A B B Y Y.c
om
chemicznym należy zawsze
zakładać fartuch ochronny, ochronne okulary i, jeżeli jest to
konieczne rękawice.
Fartuch powinien być zapinany na guziki (nie stosować
zamków błyskawicznych) i sporządzony z materiału bawełnianego
lub wełnianego.
Nie należy używać fartuchów uszytych z łatwopalnych
materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium
używać specjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach.
Jeżeli osoba pracująca w laboratorium chemicznym nosi długie
włosy, powinna je schować pod odpowiednim bawełnianym
czepkiem lub chustą.
Na czas pracy w laboratorium powinno się zdjąć biżuterię, taka
jak: pierścionki, obrączki, bransolety czy naszyjniki.
ü
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
F T ra n sf o
Y
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
PD
ZASADY OSTROŻNEJ PRACY
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Przeciwdziałanie powstaniu ładunków
elektrostatycznych w laboratorium chemicznym
üŁadunki
elektrostatyczne, gromadzące się na przykład na
plastykowych powierzchniach (na klamkach drzwi lub poręczach
schodów), mogą być przyczyna zapłonu niektórych substancji.
Elektrostatyczne ładunki, a co za tym idzie – iskrzenie, mogą
powstawać podczas przechodzenia osób izolowanych od ziemi
przez nieprzewodzące obuwie lub wykładzinę podłogową.
Ładunki elektrostatyczne mogą powstawać podczas napełnienia
pojemników takimi cieczami jak: cykloheksan, toluen, disiarczek
węgla, eter dietylowy. Iskrzenie może mieć miejsce podczas
nagłego wydzielania gazów takich jak: wodór czy acetylen,
zawierających rozpylone cząstki rdzy.
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Przenoszenie i podnoszenie narażonych na
rozbicie naczyń z odczynnikami chemicznymi
üPodnosząc lub przenosząc naczynia z chemikaliami,
należy chwytać je nie tylko za szyjkę, lecz także
podtrzymywać je od strony dna.
Specjalnej ostrożności wymagają silne ochłodzone
naczynia szklane, bowiem kondensująca się na ich
powierzchni woda powoduję, iż są one śliskie i łatwo
wysuwają się z rak.
Do przenoszenia naczyń z chemikaliami wzdłuż
korytarzy lub po schodach należy używać specjalnych
transporterów lub przenosić je w plastykowych wiadrach.
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Ogrzewanie
üPodczas ogrzewania istotnym jest dobranie odpowiedniego
medium grzewczego. Media grzewcze powinny charakteryzować
się dobrym przewodnictwem, wysoką temperaturą wrzenia, niską
lotnością i palnością oraz brakiem toksyczności.
ØDo ogrzewania w temperaturze do 100oC doskonale nadaje się
łaźnia wodna.
ØDla ogrzewania w temperaturze do 250oC używane są zwykle
oleje silikonowe.
ØNie poleca się stosowania olejów mineralnych, gdyż w
wyższych temperaturach parują ich niskocząsteczkowe składniki.
ØDo ogrzewania w temperaturach powyżej 250oC stosować
należy łaźnie metalowe ze stopem Wooda lub łaźnie piaskowe.
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Chłodzenie
üPodczas prowadzenia reakcji egzotermicznych, w procesach
skraplania gazów a także podczas pracy pod obniżonym ciśnieniem
stosuje się intensywne chłodzenie.
Mieszaniny chłodzące, obniżające temperaturę poniżej -50oC,
przygotowuje się w odpowiednich, szerokoszyjnych termosach
(uwaga - niebezpieczeństwo implozji).
Specjalne termosy stosuje się do pracy z ciekłym azotem (196oC). Ponieważ tlen ma tendencję do skraplania się w ciekłym
azocie, istnieje niebezpieczeństwo wybuchu.
Nie należy wylewać zawartości łaźni chłodzącej na stół
laboratoryjny. Podczas pracy z substancjami nisko schłodzonymi,
takimi jak ciekły azot czy stały dwutlenek węgla, należy
szczególnie chronić oczy, skórę i śluzówki, używając fartucha,
rękawic oraz ochronnych okularów.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Destylacja
üPodczas destylacji cieczy może nastąpić jej przegrzanie, to
znaczy ogrzanie powyżej temperatury wrzenia.
üWówczas, w wyniku wibracji lub obniżenia ciśnienia, zaczyna
się spontaniczne wrzenie, zwane potocznie „rzucaniem”. Dlatego
też, podczas destylacji ciecz należy intensywnie mieszać,, np.
mieszadłem amagnetycznym, bądź też dodać kawałeczki
„kamyczka wrzennego” , np. wyprażonego kaolinu: Kaolin należy
dodawać do zimnej jeszcze cieczy. Po jednorazowym użyciu
„kamyczek wrzenny” traci swoje właściwości.
Zatężanie cieczy przeprowadza się często w próżniowych
odparowywaczach rotacyjnych (rotatorach). Ponieważ operację
taką prowadzi się pod zmniejszonym ciśnieniem, urządzenie należy
instalować pod wyciągiem lub zaopatrzyć w ochronny ekran.
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Praca pod zmniejszonym ciśnieniem
üZmniejszone ciśnienie używane jest podczas takich operacji,
jak: destylacja, sączenie, sublimacja, liofilizacja i suszenie w
eksykatorach próżniowych lub suszarkach próżniowych.
Wszelkie prace pod zmniejszonym ciśnieniem należy prowadzić
pod wyciągiem lub za specjalnym ekranem, zabezpieczającym
przed odłamkami szkła w przypadku implozji.
Podczas prowadzenia prac pod zmniejszonym ciśnieniem
należy bezwzględnie nosić ochronne okulary. Ze względu na
niebezpieczeństwo implozji do wszelkich prac prowadzonych
„pod próżnią” nie można używać naczyń z płaskim dnem, takich
jak np. kolby stożkowe. Wyjątek stanowią – specjalnie
wykonane z grubego szkła – kolby ssawkowe – stosowane do
sączenia pod zmniejszonym ciśnieniem.
ü
ü
A B B Y Y.c
F T ra n sf o
Y
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
PD
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Praca pod zwiększonym ciśnieniem
üProcesy zachodzące pod wysokimi ciśnieniami
prowadzi się w autoklawach.
üPrace tego typu mogą być wykonywane przez
specjalnie przeszkolony personel w wydzielonych do tego
i odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach.
Podczas prowadzenia reakcji, na bieżąco musi być
kontrolowane ciśnienie oraz temperatura, przy czym
procesów takich nie powinien nadzorować tylko jeden
pracownik.
Zawsze musi być obecna druga osoba, mogąca
udzielić wsparcia w przypadku jakichkolwiek trudności.
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
bu
y
to
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
üProces
w.
A B B Y Y.c
om
Ekstrakcja
ekstrakcji stosowany jest do wydzielania, np. z
roztworu wodnego, substancji lepiej rozpuszczającej się w cieczy,
nie mieszającej się z wodą.
Ekstrakcję prowadzi się najczęściej w rozdzielaczach.
Podczas mieszania się dwóch ciekłych faz, w rozdzielaczu
bardzo często wytwarza się nadciśnienie, w związku czym, proces
należy prowadzić nadzwyczaj ostrożnie, usuwając nadciśnienie z
wnętrza naczynia. W tym celu wylot rozdzielacza należy
skierować ku górze, najlepiej pod wyciągiem, a następnie
ostrożnie wyrównywać ciśnienie, otwierając powoli kurek. Pod
żadnym pozorem wylotu rozdzielacza nie można kierować w
kierunku laboratorium lub ku sąsiadom.
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Praca z substancjami wybuchowymi
üDo substancji wybuchowych należą np. nitro- i nitrozozwiązki,
estry kwasu azotawego, związki diazoniowe (w stanie
krystalicznym), sole acetylenu (np. etynylortęć), chlorek nitrozylu,
nadtlenki i nadkwasy. Utleniacze, takie jak np.: chromiany,
azotany, stężony kwas nadchlorowy, dymiący kwas azotowy,
roztwory nadtlenku wodoru o stężeniu powyżej 30%, mogą
gwałtownie reagować z palnymi rozpuszczalnikami organicznymi.
Rozpuszczalnikami ulegającymi takim reakcjom są np. eter
dietylowy, aceton, etanol.
Podczas pracy ze związkami wybuchowymi należy unikać
przegrzania, tarcia oraz płomieni i iskier.
Powinno się pracować z niewielkimi ilościami substancji,
w dobrze osłoniętym miejscu, używając zabezpieczającego ekranu.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
üW
w.
A B B Y Y.c
om
Praca z eterami
dłużej przechowywanych eterach powstają zwykle
nadtlenki, które podczas wstrząsania lub destylacji stwarzają
poważne niebezpieczeństwo wybuchu.
Nadtlenki powstają tylko w przypadku eterów pierwszo i
drugorzędowych.
Do niebezpiecznych należą np. nadtlenki eteru
dietylowego, tetahydrofuranu, eteru diizopropylowego, 1,4 –
dioskanu.
Tendencję do tworzenia nadtlenków wykazują także
nienasycone węglowodory, aldehydy oraz ketony.
Przed użyciem wszystkich tych odczynników, należy
wstępnie usunąć nadtlenki.
ü
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Praca z rtęcią
üZe względu na toksyczność rtęci wszelkie prace należy
wykonywać pod dobrze działającym wyciągiem.
üWszystkie operację powinno się przeprowadzać nad
odpowiednią kuwetą, aby można było łatwo zebrać
ewentualnie rozlane krople rtęci.
Jak długo jest to możliwe, pracę należy prowadzić w
zamkniętych naczyniach.
Jeżeli niezbędna jest praca w naczyniach otwartych,
wskazane jest pokrycie rtęci warstwą parafiny.
Wszelkie otwory aparatury należy zamknąć rurkami
zawierającymi jodowany węgiel drzewny.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Przechowywanie substancji w lodówkach lub
zamrażalnikach
üW
lodówkach lub zamrażalnikach nie można
przechowywać substancji wytwarzających wybuchowe
pary i gazy. Dotyczy to również związków
krystalizowanych z takich rozpuszczalników.
Bardzo często przechowywanie w lodówkach
roztworów eterowych lub związków krystalizowanych z
eteru dietylowego lub eteru naftowego prowadzi do
eksplozji, na skutek zaiskrzenia stycznika lodówki.
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
rm
bu
y
ABB
to
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Suszenie substancji stałych w elektrycznie
ogrzewanych suszarkach
üPodobnie
jak w przypadku lodówek, do
suszarek ogrzewanych elektrycznie nie należy
wprowadzać związków mogących wytwarzać
wybuchowe pary i gazy bądź substancji
krystalizowanych z rozpuszczalników typu eteru
dietylowego.
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
üDo
w.
A B B Y Y.c
om
Osuszanie rozpuszczalników
najczęściej używanych środków suszących należą:
bezwodny siarczan miedzi, bezwodny chlorek cynku,
granulowany chlorek wapnia, wodorotlenek sodu, wodorotlenek
potasu, bezwodny siarczan magnezu, bezwodny siarczan sodu,
tlenek magnezu, bezwodny siarczan wapnia, stężony kwas
siarkowy, tlenek glnu, żel krzemionkowy (niebieski silikażel),
sita molekularne, sód metaliczny, pięciotlenek fosforu.
Stosując materiały suszące należy zwrócić uwagę, aby nie
reagowały one z osuszanym rozpuszczalnikiem.
Szczególnie niebezpieczne jest osuszanie eterów, ze
względu na możliwość powstawania wybuchowych nadtlenków.
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Praca ze sprężonymi lub skroplonymi gazami
üGazy takie,
jak: azot, wodór, amoniak, tlen, acetylen czy
fluorowodór – są sprężone lub skroplone w specjalnych stalowych
cylindrach (butlach).
Ze względu na niebezpieczeństwo eksplozji podczas pożaru,
butle powinny być magazynowane poza laboratorium.
W laboratorium butle powinny być przytwierdzone do ściany
lub stołu laboratoryjnego specjalnymi obejmami celem
zabezpieczenia przed upadkiem i ewentualnym zranieniem
pracujących osób.
Do każdego z gazów sprężonych w butli niezbędne jest
stosowanie odpowiednich zaworów redukcyjnych. Należy pamiętać
aby w przypadku zaworów redukcyjnych nie stosować żadnych
smarów ze względu na niebezpieczeństwo zapłonu.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
rm
bu
y
ABB
to
BEZPIECZNE PRZECHOWYWANIE
ODCZYNNIKÓW CHEMICZNYCH
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
üWiększość odczynników chemicznych może
być bezpiecznie przechowywana w suchych,
dobrze wietrzonych, zimnych pomieszczeniach z
dala od bezpośredniego źródła światła.
Niektóre
ze
związków
chemicznych
wymagają jednak specjalnych warunków.
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
to
bu
y
rm
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
üLit,
w.
A B B Y Y.c
om
Odczynniki wrażliwe na wilgoć
sód, potas oraz wodorotlenki metali alkalicznych są
wrażliwe na wilgoć. Do odczynników wrażliwych na wilgoć należy
także pięciotlenek fosforu.
Wrażliwe są także wodorki metali, na przykład wodorek
litowo- glinowy. Metale alkaliczne oraz wodorki metali mogą w
zetknięciu z parą wodną wytwarzać wodór. Są one oznaczone
symbolem R 15 co oznacza: „Kontakt z wodą powoduje
wydzielenie łatwopalnych gazów”.
Wszystkie tego typu odczynniki transportowane są w
zatopionych naczyniach polietylenowych oraz wodoodpornych
metalowych kontenerach.
W laboratorium raz otwarte naczynie powinno być
przechowywane w eksykatorze.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
bu
y
to
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Odczynniki ulegające utlenieniu
üNiektóre związki chemiczne mimo przechowywania
w zamkniętych naczyniach mogą wchodzić w reakcję z
tlenem atmosferycznym na skutek wielokrotnego
odkrywania.
Do takich odczynników należą między innymi
anilina oraz fenole.
Powstające w wyniku utlenienia zabarwienie może
być usunięte przez prostą destylację lub krystalizację.
ü
ü
A B B Y Y.c
F T ra n sf o
C
lic
k
he
re
to
bu
rm
y
Y
PD
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Odczynniki wrażliwe na zanieczyszczenia
powietrza w laboratorium
üProdukty stanowiące bardzo dobre adsorbenty takie jak na
przykład silikażel czy też płytki do chromatografii
cienkowarstwowej (TLC) powinny być chronione przed atmosferą
panującą w laboratorium.
Tego typu materiały należy przechowywać w specjalnych
pojemnikach bowiem na przykład płytki do TLC znajdujące się w
kontakcie z laboratoryjnym powietrzem stopniowo tracą
aktywność, co oczywiście wpływa na ich zdolności separacyjne.
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
bu
y
to
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Odczynniki wrażliwe na polimeryzację
üOdczynniki
typu akrylanów i metakrylanów są zwykle
stabilizowane fenolami inaktywatorami rodników celem
zapobieżeniu niepożądanej polimeryzacji.
Przed użyciem odczynników stabilizatory mogę być usunięte
np. poprzez ekstrakcję 1-5% wodnym roztworem wodorotlenku
sodu. Ekstrakcja może być wspomagana przez dodanie około 20%
wodnego roztworu chlorku sodu (efekt wysalania).
Innym przykładem związku ulegającego polimeryzacji jest
wodny roztwór formaldehydu. Ponieważ paraformaldehyd tworzy
się zwykle w przedziale temperatur +15 do +20 0C,
przechowywanie w niskiej temperaturze zapobiega temu
procesowi.
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
rm
to
bu
y
ABB
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Odczynniki wrażliwe na temperaturę
üNiektóre
produkty pochodzenia naturalnego lub ich
syntetyczne analogi należy przechowywać w obniżonej
temperaturze celem zachowania biologicznej aktywności.
Dotyczy to przede wszystkim enzymów i koenzymów, które
łatwo tracą aktywność wraz ze wzrostem temperatury.
Chłodzenie jest polecane nie tylko ze względu na
stabilność niektórych odczynników, lecz także ze względu na
stosunkowo wysoką prężność par (na przykład pentan, kwas
mrówkowy).
Niektóre firmy oznaczają na nalepkach temperaturę, w
której powinny być przechowywane odczynniki.
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
Odczynniki o niskich temperaturach topnienia
üPrzykładem tego typu związku jest benzen, który
jest ciałem stałym w temperaturze 0 C.
üFenol staje się ciekły już w 40 C.
üW niektórych przypadkach takich jak na przykład
0
0
kwas bromooctowy czy dicykloheksylokarbodiimid,
przed przeniesieniem odczynnika do innego naczynia,
związek należy ogrzać w łaźni wodnej aż do stopienia.
om
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
rm
to
bu
y
ABB
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Sole zawierające wodę krystalizacyjną
üSole (np. Na SO * 6H 0) mogą łatwo oddawać wodę
po ogrzaniu powyżej 35 C.
üDlatego należy zwracać uwagę, czy w naczyniu na
2
4
2
0
wierzchu nie wytworzyła się faza wodna lub nie nastąpiło
zbrylenie co może powodować błędu podczas naważania
próbki.
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Odczynniki łatwo tworzące dymy (opary)
üWysoce stężone kwasy ( dymiący kwas siarkowy,
dymiący kwas azotowy, kwas solny) lub brom
wytwarzają opary powodujące korozję i powinny być
magazynowane w dobrze wentylowanym pomieszczeniu.
Dlatego też do ich przechowywania powinny być
stosowane wyciągi zaopatrzone w antykorozyjne
rezerwuary.
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Stalowe butle napełnione sprężonymi lub
skroplonymi gazami
üZe względu na niebezpieczeństwo eksplozji w przypadku pożaru butle
napełnione sprężonymi lub skroplonymi gazami powinny być
magazynowane poza laboratorium, a gazy doprowadzane poprzez system
specjalnych rurek.
Jeżeli niemożliwe jest magazynowanie butli poza laboratorium należy
je przechowywać w specjalnych, dobrze wentylowanych szafach lub
ostatecznie po użyciu należy je odtransportować w bezpieczne miejsce.
Butle powinny być transportowane w specjalnych wózkach
zabezpieczających je przed upadkiem i ewentualnym zranieniem osób
transportujących.
Pod żadnym pozorem nie należy czyścić butli osobiście.
W razie wątpliwości wezwać straż pożarną lub specjalistyczną formę.
ü
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
C
lic
k
he
re
to
SKŁADOWANIE I UTYLIZACJA
ODPADÓW LABORATORYJNYCH
rm
y
F T ra n sf o
bu
Y
PD
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
üWszystkie
w.
A B B Y Y.c
om
chemikalia stanowiące pozostałość po
pracy laboratoryjnej powinny być zbierane, a następnie
utylizowane.
Niebezpieczne odpady należy magazynować osobno i
co pewien czas przekazywać do likwidacji.
Utylizacją
odpadów
winny
zajmować
się
wyspecjalizowane firmy.
Utylizacja powinna być prowadzona w takich
odstępach czasu aby nie gromadzić zbyt wielkiej ilości
materiału mogącego stwarzać niebezpieczeństwo podczas
przechowywania i transportu.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
F T ra n sf o
bu
to
re
he
k
lic
C
SKŁADOWANIE I UTYLIZACJA
ODPADÓW LABORATORYJNYCH
rm
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
PD
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
üNależy
w.
A B B Y Y.c
om
pamiętać, że wylewanie odpadów
chemicznych do kanalizacji jest zabronione,
bowiem wiele chemikaliów nie ulega rozkładowi w
oczyszczalni ścieków, zatruwając i niszcząc
naturalne środowisko.
Przed przystąpieniem do usuwania odpadów
należy je w miarę możliwości poddać wstępnej
obróbce takiej jak na przykład destylacja czy dalsze
przekształcenie chemiczne.
ü
A B B Y Y.c
üOdpady
Y
F T ra n sf o
rm
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
MAGAZYNOWANIE
ODPADÓW CHEMICZNYCH
PD
C
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
chemiczne należy składować w specjalnych
pojemnikach, które powinny być: bardzo szczelne, odporne
chemicznie i dokładnie zamykane co umożliwi ich transport.
Pojemniki należy ustawiać w miejscu dobrze wentylowanym
(na przykład pod wyciągiem).
Powinny być dobrze zamknięte aby uniknąć ulatniania się
zawartości.
Najczęściej do gromadzenia rozpuszczalników organicznych
stosuje się pojemniki metalowe pokryte od wewnątrz warstwą
polietylenu, beczki ze stali nierdzewnej bądź pojemniki z
polietylenu.
Kwasy i zasady przechowuje się w pojemnikach z polietylenu
lub pojemnikach metalowych pokrytych warstwą polietylenu.
Odpady stałe należy przechowywać w oryginalnych
opakowaniach, w których zostały zakupione odczynniki.
ü
ü
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
om
Y
F T ra n sf o
bu
to
re
he
k
lic
MAGAZYNOWANIE
rm
y
ABB
PD
C
to
re
he
k
lic
C
w.
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
üOdpady laboratoryjne powinny być zbierane w zależności od
ich właściwości chemicznych w osobnych pojemnikach.
üZgodnie z przepisami obowiązującymi we Wspólnocie
Europejskiej pojemniki opisuje się według podanego niżej
schematu:
Rozpuszczalniki organiczne i rozpuszczone substancje
organiczne, niezawierające fluorowców (halogenów).
Rozpuszczalniki organiczne i rozpuszczone substancje
organiczne, zawierające fluorowce (halogeny). Do gromadzenia
tych odpadów nie można używać pojemników aluminiowych.
Stałe pozostałości odczynników organicznych, dobrze
zapakowane w worki z tworzywa sztucznego lub oryginalne
opakowania producenta.
Roztwory soli. Wartość pH w tym pojemniku należy
utrzymywać pomiędzy 6 a 8.
A B B Y Y.c
Y
F T ra n sf o
rm
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
MAGAZYNOWANIE
PD
C
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Toksyczne odpady nieorganiczne oraz sole metali ciężkich
i ich roztwory w szczelnie zamkniętych, nietłukących się
pojemnikach z wyraźnym, widocznym i trwałym
oznaczeniem.
Toksyczne, palne związki w szczelnie zamkniętych
nietłukących się pojemnikach zaopatrzonych w informację o
ich zawartości.
Rtęć i nieorganiczne odpady soli rtęci.
Nadające się do regeneracji odpady soli metali. Sole
każdego metalu powinny być magazynowane oddzielnie.
Nieorganiczne odpady stałe.
Zbierane oddzielnie odpady: szkła, metali, tworzyw
sztucznych, kolumn do HPLC ze stali nierdzewnej itp.
A B B Y Y.c
PD
F T ra n sf o
rm
Y
NEUTRALIZACJA I UTYLIZACJA
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
üPrzed
w.
A B B Y Y.c
om
przekazaniem odpadów laboratoryjnych do
magazynowania
należy
je
w
miarę
możliwości
zneutralizować.
Podczas neutralizacji zużytych odczynników chemicznych
zalecana jest szczególna ostrożność, gdyż zachodzą niekiedy
gwałtowne reakcje chemiczne.
Prace związane z neutralizacją mogą być wykonywane
jedynie przez osoby wykwalifikowane, przy zachowaniu
wszelkich zabezpieczeń (wyciąg, ekran ochronny, okulary
ochronne, rękawice, fartuchy i w miarę potrzeby maski).
Przed zastosowaniem jakiejkolwiek metody neutralizacji
po raz pierwszy, należy ją przeprowadzić na niewielkich
ilościach odpadów celem sprawdzenia jakie problemy mogą
występować podczas prowadzenia procesu.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
F T ra n sf o
rm
bu
y
ABB
to
C
lic
k
he
re
to
w.
om
w
w
w
w
PD
WYPADKI NAJCZĘŚCIEJ ZDARZAJĄCE
C
lic
k
he
re
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
SIĘ W LABORATORIUM CHEMICZNYM
Pękniecie naczynia zawierającego
substancje chemiczne
üJeżeli pęknięte naczynia zawiera palną ciecz, należy
przede wszystkim wyłączyć wszystkie źródła ognia
takie jak: palniki gazowe, elektryczne grzejniki oraz
inne urządzenia, zawierające na przykład styczniki,
mogące być źródłem iskrzenia.
Pomieszczenie powinno być natychmiast dobrze
przewietrzone, a rozlana ciecz zaadsorbowana
granulatem o dużej chłonności.
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
rm
bu
y
ABB
to
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
üPęknięcie lub
w.
A B B Y Y.c
om
Rozlanie rtęci
nieszczelność przyrządów zawierających rtęć
takich jak na przykład termometry czy manometry rtęciowe,
stwarza niebezpieczeństwo zatrucia.
Ze względu na stosunkowo wysoką prężność par rtęci, nawet
niewielkie jej ilości stanowią poważne zagrożenie.
Należy unikać wszelkich kontaktów rtęci z acetylenem i
amoniakiem, gdyż istnieje możliwość powstawania związków
wybuchowych.
W przypadku rozlania większej ilości rtęci, można ją zbierać
poprzez zassanie do kolby ssawkowej, przy użyciu pompy wodnej.
Pozostałość neutralizuje się sproszkowaną siarką (tworzy się
siarczek).
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
rm
bu
y
ABB
to
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Pożar
üW przypadku pożaru, w zależności od właściwości płonącego
materiału, istotnym jest zastosowanie odpowiednich środków
gaśniczych.
W każdym laboratorium powinny znajdować się podręczne
gaśnice, koce gaśnicze oraz piasek.
Najbardziej przydatne są gaśnice napełnione dwutlenkiem
węgla. Ten środek gaśniczy nie zostawia pozostałości, nie niszczy
czułych przyrządów, jest praktycznie neutralnym chemicznie i może
być stosowany do gaszenia urządzeń elektrycznych.
Po zakończeniu pożaru należy dokładnie przewietrzyć
pomieszczenia laboratorium, celem usunięcia resztek dwutlenku
węgla.
Jeżeli ogień pojawia się na zaworach butli zawierających
sprężone lub skroplone gazy, należy użyć piasku lub gaśnic
ü
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
rm
to
re
he
C
lic
k
ZACHOWANIE SIĘ
W NAGŁYCH WYPADKACH
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
üW nagłych wypadkach przede wszystkim należy chronić ludzi,
ewakuując wszystkie osoby z niebezpiecznego miejsca, po czym
natychmiast wezwać pomoc (pogotowanie i , jeżeli jest to
konieczne, straż pożarną).
Wzywając pomocy (telefonicznie lub inną drogą), należy podać
nazwisko wzywającego oraz numer telefonu, z którego się dzwoni.
Następnie należy podać miejsce, gdzie nastąpi wypadek
(instalację, ulicę, numer budynku, piętro i numer pomieszczenia).
Dalej należy wyjaśnić, jaki wypadek nastąpi (oparzenie,
zatrucie, eksplozja, pożar itp.), czy są jakieś obrażenia u ludzi i ile
osób ucierpiało oraz jaka pomoc jest potrzebna (lekarz, ambulans
reanimacyjny, straż pożarna).
Należy także ustalić i zanotować nazwisko osoby przyjmującej
wezwanie oraz czas, w którym to wezwanie zostało przyjęte.
ü
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
PD
F T ra n sf o
Y
ZACHOWANIE SIĘ
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
W przypadku pożaru.
üW razie pożaru należy zachować spokój, przytomność umysłu i
nie dopuścić do paniki.
üNależy zgasić wszelkie palniki w bliskim otoczeniu pożaru, w
miarę możliwości wyłączyć instalację gazową i elektryczną oraz
usunąć łatwopalne materiały; zamknąć okna i drzwi, sprawdzając
przedtem, czy nikt nie pozostał w zamkniętych pomieszczeniach;
ewakuować ludzi przez oznaczone wyjścia ewakuacyjne i wezwać
straż pożarną.
Należy rozpocząć walkę z płomieniami, nie podejmując jednak
niepotrzebnego ryzyka.
Ważnym jest, by dostatecznie wcześnie opuścić pomieszczenie,
w celu uniknięcia zatrucia tlenkiem węgla lub uduszenia z braku
tlenu.
ü
ü
F T ra n sf o
Y
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
A B B Y Y.c
PD
3.0
w.
om
w
w
w
w
Y
ZACHOWANIE SIĘ
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
üDo gaszenia pożarów w laboratorium chemicznym najczęściej
stosowane są gaśnice napełnione dwutlenkiem węgla lub gaśnice
proszkowe.
Gdy palą się ludzie, należy używać koców gaśniczych z
włókien szklanych.
Do gaszenia pożarów używa się pasku i ewentualnie wody z
hydrantów przeciwpożarowych lub systemu zraszającego.
Wodą nie można gasić urządzeń elektrycznych.
Żarzący się lub tlący ogień najlepiej gasić za pomocą gaśnic
proszkowych.
Do najłatwiej żarzących się materiałów należą: węgiel, drewno,
papier i odzież.
Piasek używany jest w przypadku palących się metali.
ü
ü
ü
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
PD
Y
ZACHOWANIE SIĘ
F T ra n sf o
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
üDwutlenek węgla nie nadaje się do gaszenia palących się lub
żarzących metali, bowiem ulega on redukcji z utworzeniem
tlenków metali, co jest procesem silnie egzotycznym.
üMałe
pożary na stole laboratoryjnym gasi się gaśnicami
wypełnionymi dwutlenkiem węgla bądź tłumiąc ogień kocem
gaśniczym. Można także używać do tego celu piasku gaśniczego.
üW przypadku palenia się sodu lub potasu nie stosować gaśnic
wypełnionych tetrachlorometanem, gdyż może nastąpić wybuch.
üJeżeli pali się olej lub organiczne rozpuszczalniki, nie należy
do gaszenia używać wody, gdyż powoduje to rozpryskiwanie
palącej się substancji. W takich wypadkach najlepsze są gaśnice
proszkowe lub wypełnione dwutlenkiem węgla.
om
A B B Y Y.c
PD
F T ra n sf o
Y
ZACHOWANIE SIĘ
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
üJeżeli zapalił się człowiek, należy taką osobę
przykryć wilgotnym kocem gaśniczym.
üZdejmowanie ubrania z miejsc oparzonych najlepiej
pozostawić
wykwalifikowanemu
personelowi
medycznemu, gdyż nieumiejętne rozbieranie oparzonego
naraża go na utratę ciepła oraz infekcję.
W ciężkich przypadkach oparzeń natychmiast
wezwać lekarza i stosować się do jego poleceń. W
lżejszych przypadkach stosować zabiegi opisane niżej.
ü
om
Y
F T ra n sf o
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
A B B Y Y.c
PD
3.0
w.
om
w
w
w
w
Y
ZACHOWANIE SIĘ
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
W przypadkach porażenia prądem elektrycznym.
üPorażenie prądem elektrycznym następuje zwykle na skutek
zetknięcia się z przewodami prądu lub transformatorami
wysokiego napięcia.
W takim przypadku, jeżeli to jest możliwe, należy
natychmiast wyłączyć instalację elektryczną.
Porażonego należy usunąć spod działania prądu za pomocą
laski lub kija, uważając, aby samemu nie ulec porażeniu.
Gdy porażony nie oddycha, należy zastosować sztuczne
oddychanie i natychmiast wezwać lekarza.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
PD
F T ra n sf o
Y
ZACHOWANIE SIĘ
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
W przypadku oparzenia.
üW praktyce laboratoryjnej często zdarzają się różnego typu
oparzenia spowodowane np. gorącymi przedmiotami,
palącymi się rozpuszczalnikami, bromem, stężonymi kwasami
lub stężonymi roztworami zasad itp.
W lżejszych przypadkach można udzielić pomocy na
miejscu obmywając oparzoną powierzchnię strumieniem
bieżącej wody przez 5-10 minut, ewentualnie skonsultować się
z lekarzem.
W przypadkach poważniejszych oparzeń, należy
natychmiast wezwać pogotowie lub przetransportować
chorego do lekarza.
ü
ü
F T ra n sf o
Y
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
A B B Y Y.c
PD
3.0
w.
om
w
w
w
w
Y
ZACHOWANIE SIĘ
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Oparzenia suche rozpalonymi przedmiotami
lub palącymi się rozpuszczalnikami bądź gorącą wodą
lub para wodną
mogą być opatrzone na miejscu w laboratorium, pod warunkiem, ze
uszkodzona została niewielka powierzchnia ciała.
W takim wypadku najlepsze jest obmycie uszkodzonej
powierzchni bieżącą wodą.
Ważne jest, by oparzone miejsca zostały po obmyciu
zabezpieczone jałowym opatrunkiem luźno zabandażowanym.
W razie silnych bólów można zastosować maść zawierającą
środek znieczulający (np. anestezynę) oraz leki przeciwbólowe
doustne lub w injekcjach.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
PD
F T ra n sf o
Y
ZACHOWANIE SIĘ
rm
bu
y
ABB
to
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Oparzenie stężonymi kwasami.
üMiejsce oparzone przemywa się dużą ilością zimnej
wody, a następnie 3-5% roztworem wodorowęglanu
sodu.
W przypadku otwartej rany skóry, postępowanie
uzależnione jest od stopnia uszkodzenia, to znaczy
głębokości i rozległości.
ü
A B B Y Y.c
PD
F T ra n sf o
Y
ZACHOWANIE SIĘ
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Oparzenia stężonymi zasadami.
üOparzenia przemywa się dużą ilością wody, a następnie 1%
roztworem kwasu octowego lub cytrynowego, ewentualnie 3%
roztworem kwasu borowego.
Oparzoną powierzchnię można opatrzyć okładem z
wymienionych roztworów kwasów.
ü
Oparzenia stopionym metalicznym sodem.
üDrobne kawałeczki sodu usuwa się z powierzchni skóry za
pomocą pincety.
üNastępnie uszkodzone miejsca przemywa się obficie bieżącą
wodą, po czym – 1% roztworem kwasu octowego; można nałożyć
opatrunek z maści tranowej lub bornej.
Y
F T ra n sf o
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
A B B Y Y.c
PD
3.0
w.
om
w
w
w
w
Y
ZACHOWANIE SIĘ
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Oparzenia fenolem i jego pochodnymi.
üFenol szybko zmywa się z powierzchni skóry etanolem a
następnie wodą wapienną. Można nałożyć opatrunek z maści
cynkowej.
Kontakt innych niebezpiecznych substancji ze skórą.
üW przypadku kontaktu niebezpiecznej substancji ze skórą
należy miejsce skażenia intensywnie przemywać dużą ilością
wody, aby zapobiec resorpcji odczynnika.
Jeżeli substancja ma charakter lipofilowy, do przemywania
stosuje się glikol polietylenowy.
ü
y
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
Y
ABB
to
re
he
k
lic
C
A B B Y Y.c
F T ra n sf o
3.0
w.
Y
om
w
w
w
w
PD
ZACHOWANIE SIĘ
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Kontakt niebezpiecznych substancji z okiem.
üJeżeli do oka dostały się stężone kwasy, przemywa się je dużą
ilością zimnej wody, stosując specjalny kieliszek lub inne
urządzenie do przemywania oczu. Następnie oko przemywa się
1% roztworem wodorowęglanu sodu.
Jeżeli do oka dostały się rozcieńczone kwasy, do przemywania
używa się 1% roztworu wodorowęglanu sodu.
W przypadku, gdy do oka dostały się silne zasady, najpierw
przemywa się je zimną wodą, a następnie 1% roztworem kwasu
bornego.
Po każdym kontakcie oczu z niebezpiecznymi substancjami
chemicznymi lub rozpuszczalnikami, należy przemywać je dużą
ilością zimnej wody i jak najszybciej skierować chorego do
lekarza okulisty.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
bu
C
lic
k
he
re
ZACHOWANIE SIĘ
rm
y
F T ra n sf o
to
Y
PD
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
üZatrucia
w.
A B B Y Y.c
om
W przypadku zatrucia.
związkami chemicznymi mogą być spowodowane
wdychaniem trujących par lub gazów bądź tez przypadkowym
zażyciem niebezpiecznych chemikaliów doustnie.
Zasadą pierwszej pomocy jest możliwie najszybsze usunięcie
substancji trujących z organizmu. Dlatego stosuje się płukanie
żołądka, środki wymiotne oraz przeczyszczające. Płukanie żołądka
powinno odbywać się w placówce służby zdrowia (szpitalu), gdyż
istnieje niebezpieczeństwo zachłyśnięcia się popłuczynami.
Można także zmniejszyć działanie trucizn przez ich
rozcieńczenie w organizmie lub neutralizację. Takie próby należy
podjąć możliwie najszybciej, podając zatrutemu do picia wodę za
sproszkowanym węglem aktywnym lub samą wodę w dużej ilości.
ü
ü
Y
F T ra n sf o
rm
bu
y
ABB
to
re
C
lic
k
he
to
re
he
k
lic
C
A B B Y Y.c
PD
3.0
w.
om
w
w
w
w
Y
ZACHOWANIE SIĘ
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Zatrucie gazem
takim, jak np.: gaz świetlny, tlenek węgla, arsenowodór,
fosgen, tlenki azotu, amoniak, chlor, chlorowodór.
üNatychmiast usunąć zatrutą osobę z niebezpiecznej strefy,
pamiętając jednocześnie o zabezpieczeniu siebie przed
zatruciem. Poszkodowanego należy przetransportować do
miejsca, gdzie ma on dostęp do dużych ilości świeżego
powietrza.
W razie omdlenia i ustania oddechu, zastosować sztuczne
oddychanie.
Nie stosować sztucznego oddychania w przypadku
zatrucia cyjanowodorem lub fosgenem.
Natychmiast sprowadzić lekarza.
ü
ü
ü
F T ra n sf o
Y
rm
bu
y
ABB
to
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
A B B Y Y.c
PD
3.0
w.
om
w
w
w
w
Y
ZACHOWANIE SIĘ
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Po zatruciu tlenkiem węgla
należy doustnie podać 0,5% roztwór wodny nadtlenku wodoru
(łyżkę stołową co 10 minut) oraz środki pobudzające ośrodek
oddechowy.
Natychmiast skontaktować się z lekarzem.
ü
Po zatruciu żrącymi gazami,
takimi, jak: chlor, chlorowodór, bromowodór, amoniak, należy
poszkodowanego wynieść na świeże powietrze.
W razie utraty przytomności stosować sztuczne oddychanie.
ü
ü
A B B Y Y.c
PD
F T ra n sf o
Y
ZACHOWANIE SIĘ
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Połknięcie niepożądanej substancji chemicznej.
üNależy spowodować wymioty, podając poszkodowanej osobie
wodny roztwór soli kuchennej (łyżka stołowa na szklankę wody).
üNie można wywoływać wymiotów, jeżeli człowiek jest
nieprzytomny, ponieważ istnieje niebezpieczeństwo zachłyśnięcia
się.
Nie można także wywoływać wymiotów, jeżeli pacjent połknął
kwasy, zasady lub inne substancje żrące, gdyż istnieje
niebezpieczeństwo dalszego zranienia przewodu pokarmowego.
W każdym przypadku należy wezwać lekarza.
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
ZACHOWANIE SIĘ
PD
F T ra n sf o
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Po zatruciu kwasami
podaje się tlenek magnezu, wodę wapienną, a także środki
osłaniające, jak: jaja, mleko, odwar siemienia lnianego.
W razie zapaści w oczekiwaniu na przybycie lekarza, ułożyć
chorego nogami wyżej.
ü
Po zatruciu silnymi zasadami
należy odjąć środki zobojętniające, jak 0,5% roztwór kwasu
cytrynowego, mlekowego lub winowego, a także środki
osłaniające, jak mleko i białko jaja kurzego.
Nie
wolno
stosować
środków
wymiotnych
przeczyszczających, ani też przeprowadzać płukania żołądka.
ü
ü
i
F T ra n sf o
Y
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
A B B Y Y.c
PD
3.0
w.
om
w
w
w
w
Y
ZACHOWANIE SIĘ
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Zatrucia rtęcią
mogą być spowodowane wdychaniem par lub zażyciem
rozpuszczalnych soli rtęci.
üW
takim przypadku należy zastosować płukanie
żołądka wodą z dodatkiem siarczanu lub wodorotlenku
magnezu (wykonuje wyłącznie lekarz).
Doustnie podawać duże ilości odtłuszczonego mleka
lub białko jaja. Resztki rtęci można adsorbować, podając
aktywny węgiel.
ü
ü
A B B Y Y.c
PD
F T ra n sf o
Y
ZACHOWANIE SIĘ
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Zatrucia parami węglowodorów aromatycznych.
üPrzy ciężkich zatruciach wskazane jest leczenie kliniczne.
üW razie lekkich objawów zatrucia, takich, jak: bóle głowy,
mdłości, bladość skóry itp., należy zatrutego ułożyć w dobrze
przewietrzonym pomieszczeniu i podawać mleko.
Skontaktować się z lekarzem, który zadecyduje o dalszym
postępowaniu.
Jeżeli węglowodór przyjęto doustnie, wskazane są środki
wymiotne, środki przeczyszczające, ewentualnie płukanie
żołądka, które może wykonać tylko lekarz, stosować się do
ewentualnych telefonicznych zaleceń lekarza.
ü
ü
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
rm
to
re
he
k
lic
C
ZACHOWANIE SIĘ
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
üWe
w.
A B B Y Y.c
om
PODSUMOWANIE
wszystkich nagłych przypadkach niezbędna jest
natychmiastowa, fachowa interwencja wyspecjalizowanej osoby,
najlepiej lekarza.
Dotyczy to wszystkich opisanych wyżej zdarzeń oraz innych,
nie wymienionych dotychczas wypadków, takich jak: mechaniczne
uszkodzenie oczu, wychłodzenie (np. suchym lodem lub azotem),
powstanie głębokich ran zawierających obce ciała, złamania kości i
zwichnięcia, obficie krwawiące rany, szok z utratą przytomności
lub zatrzymanie oddechu i pracy serca.
Należy zawsze jednak pamiętać, iż nieumiejętna pomoc może
zaszkodzić poszkodowanemu, toteż konsultacja z lekarzem, nawet
telefoniczna, pozwoli rozwiązać ewentualne wątpliwości
udzielającego pomocy, zaś osobie, której jest udzielana, na pewno
poprawi komfort psychiczny.
ü
ü
A B B Y Y.c
om
Y
F T ra n sf o
rm
to
re
he
k
lic
PODSTAWOWY SPRZĘT OCHRONNY
bu
y
ABB
PD
C
to
re
he
k
lic
C
w.
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Każde laboratorium chemiczne powinno być
wyposażone w podstawowy sprzęt
oraz urządzenia ochronne.
üDo urządzeń takich należą: dobra instalacja wentylacyjna,
sprawne wyciągi, instalacja alarmowa, pozwalająca na wczesne
wyrywanie dymu i podwyższonej temperatury.
Wskazana jest instalacja zraszająca bądź prysznice
przeciwpożarowe, zaopatrzone w węże o odpowiedniej
długości.
W miejscach strategicznych powinny znajdować się dobrze
widoczne gaśnice, najlepiej napełnione dwutlenkiem węgla
oraz – ewentualnie- gaśnice proszkowe.
ü
ü
Y
F T ra n sf o
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
ABB
to
re
he
k
lic
A B B Y Y.c
PD
PODSTAWOWY SPRZĘT OCHRONNY
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
üW laboratorium, należy także odpowiednio rozmieścić koce
gaśnicze z włókna szklanego oraz skrzynie z pisakiem
gaśniczym.
W widocznym i znanym wszystkim miejscu powinny
znajdować się maski przeciwgazowe z kompletem
pochłaniaczy.
Do osłony pracujących osób wskazane jest instalowanie
stałych lub przenośnych ekranów ochronnych (np.
osłaniających aparaturę pracującą pod
obniżonym
ciśnieniem).
W laboratorium powinno być automatyczne urządzenie do
przemywania oczu strumieniem wody.
ü
ü
ü
A B B Y Y.c
F T ra n sf o
Y
WYPOSAŻENIE PODRĘCZNEJ
APTECZKI
rm
C
lic
k
he
re
to
bu
y
PD
ABB
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Podręczna apteczka powinna zawierać: środki
opatrunkowe, drobny sprzęt, roztwory, leki i inne
środki pomocnicze.
Środki opatrunkowe –
bandaże, plaster, plaster z opatrunkiem, jałowe opatrunki, lignina,
wata.
Drobny sprzęt nożyczki, pincety, scyzoryki, pipety do kropli, kieliszek do płukania
oczu oraz worek AMBU – aparat do sztucznego oddychania
(rozmiar dla dorosłych), jednorazowe strzykawki
(o objętości od 1 do 20 ml) oraz igły.
A B B Y Y.c
Y
PD
F T ra n sf o
ABB
rm
to
bu
y
WYPOSAŻENIE PODRĘCZNEJ
APTECZKI
C
lic
k
he
re
to
re
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
w.
A B B Y Y.c
om
Roztwory 5% wodny amoniaku, 5% etanolowy taniny, 5% wodny
wodorowęglanu sodu, 5% wodny tiosiarczanu sodu, 1% wodny
kwasu octowego, 3% wodny kwasu bornego, 0,5% wodny kwasu
cytrynowego, mleko lub winowego, 1% wodny nadmanganian
potasu, 1% wodny fioletu krystalicznego, 1% wodny chloraminy T,
20% albuminy osocza ludzkiego.
Leki oraz inne środki pomocnicze olej lniany, woda wapienna, tlenek magnezu, medyczny węgiel
aktywny, środki wymiotne, środki przeczyszczające, tabletki
przeciwbólowe, środki uspakajające, środki pobudzające akcję
serca, etanol, 3% woda utleniona, jodyna, oczyszczona benzyna,
glikol polietylenowy, glukonian wapnia w żelu lub w roztworze,
maści: borna, cynkowa, tranowa, glukoza w ampułkach, tiosiarczan
sodu (roztwór) azotyn sodu (roztwór), azotyn amylu (w fiolkach).
Y
F T ra n sf o
A B B Y Y.c
bu
to
re
he
C
lic
k
he
k
lic
C
w.
om
w
w
w
w
rm
y
ABB
PD
re
to
Y
3.0
3.0
bu
y
rm
er
Y
F T ra n sf o
ABB
PD
er
Y
Dziękuję za uwagę !!!
w.
A B B Y Y.c
om

cz. III - Wydział Chemiczny

Transkrypt

Podobne dokumenty

w-swiecie-mitow-greckich - 0.08Mb

Kierownik Produkcji

HP Webcam HD 4310 H2W19AA#ABB

Specjalista ds. Techniczno

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MUZYKI

Inżynier ds. Technicznego Wsparcia Sprzedaży

miary antropometryczne człowieka