FULL TEXT - Antropomotoryka

NR 37
AN ­T RO ­P O ­M O T­ O ­R Y ­K A
2007
W JAKI SPOSÓB PROCES DOBORU WSTĘPNEGO
DO PIŁKI NOŻNEJ RÓŻNICUJE KANDYDATÓW
NA TLE INNYCH DYSCYPLIN SPORTOWYCH
I OSÓB NIETRENUJĄCYCH?
HOW DOES PRELIMINARY SELECTION
FOR FOOTBALL DIFFERENTIATE CANDIDATES
IN COMPARISON WITH OTHER SPORTS DISCIPLINES
AND NON-TRAINING STUDENTS?
Paweł Cięszczyk*, Miłosz Stępiński**
* mgr, Instytut Kultury Fizycznej, al. Piastów 40B, 70-067 Szczecin
** dr, Instytut Kultury Fizycznej, al. Piastów 40B, 70-067 Szczecin
Słowa kluczowe: młodzież, piłka nożna, selekcja kandydatów, zdolności motoryczne
Key words: youth, soccer, selection, motor abilities
Cel pracy. Celem badania było stwierdzenie, czy istnieją znaczące różnice między chłopcami wybranymi do
trenowania piłki nożnej a ich rówieśnikami wyselekcjonowanymi do innych sportów drużynowych oraz tymi,
którzy nie trenują żadnego sportu.
Materiał i metody. Materiał badawczy stanowiła grupa 97 chłopców w wieku 10 lat, wybranych do uprawiania
gier zespołowych, w tym futbolu, oraz 39 chłopców nietrenujących żadnego sportu. Wszyscy byli uczniami
szczecińskich szkół podstawowych.  Zastosowano metodę badawczą w postaci wiarygodnych i rzetelnych
testów sprawdzających zdolności motoryczne najbardziej przydatne podczas gry. Analizie poddano podstawowe
cechy antropometryczne, zwinność, różnicowanie kinestetyczne, szybkość reakcji, częstotliwość ruchów,
orientację przestrzenną, równowagę, maksymalną moc beztlenową kwasomlekową i niekwasomlekową szybkiej
mobilizacji mięśni, wydolności tlenowej oraz absolutnej siły mięśni. Nie wszystkie rezultaty testów wyrażone
są w jednostkach SI. 
Wyniki i wnioski. Uzyskane wyniki wskazują, że chłopcy wybrani do trenowania piłki nożnej są niżsi od
kandydatów do trenowania koszykówki (owa różnica okazała się istotna statystycznie). Analiza rezultatów testu na
zwinność wykazała, że kandydaci do uprawiania piłki nożnej mają statystycznie wyższy poziom tej cechy jedynie
w porównaniu z chłopcami nie trenującymi żadnego sportu. Chłopcy wybrani na piłkarzy prezentowali wyższy
poziom kinestetycznego różnicowania niż reszta poddanych badaniu chłopców. Wykazali się również wyższym
poziomem częstotliwości ruchów niż przyszli siatkarze oraz wyższym poziomem orientacji przestrzennej niż ich
nietrenujący rówieśnicy. Czas reakcji okazał się u nich niższy niż u chłopców wyselekcjonowanych do trenowania
koszykówki. Wyniki testów osiągnięte przez chłopców wybranych do uprawiania piłki nożnej były znacząco
lepsze od wyników osiągniętych przez ich nietrenujących rówieśników (p ≤ 0.001) oraz od wyników chłopców
wybranych do siatkówki (p ≤ 0.05, p ≤ 0.001). Największe różnice zanotowano w testach na wydolność tlenową
oraz maksymalną moc beztlenową kwasomlekową i niekwasomlekową.
-
The aim of study. Aim of this study was to determine whether there are significant differences in boys selected
for soccer from equals selected for other team sport and subject not trained.
-
-
-
-
STRESZCZENIE • SUMMARY – 83 –
Paweł Cięszczyk, Miłosz Stępiński
Material and methods. The research material consisted of 10 years old boys selected for different team sport
including soccer (n = 97) and un-trained equals – students of Szczecin’s primary schools (n = 39). The research
methods included indirect tests of motor abilities with proved reliability and validity that can be applied in field
conditions. The tests evaluated the level of: basic anthropometric variables, flexibility, kinesthetic differentiation,
speed of reaction, movement frequency, space orientation, balance, maximal a-lactic and lactic anaerobic power,
quick mobilization of the muscle, aerobic endurance and absolute muscle strength. Due to the fact that indirect
field tests were used in the research not all results are represented with SI units.
Results and conclusions. The obtained results indicate that children selected for soccer have a statistically
significant lower body height than candidates for basketball training. The analysis of the results obtained in the
flexibility tests showed that candidates for soccer present significantly higher level of this ability only in comparison with un-trained boys. Candidates selected for soccer presented a higher level of kinesthetic differentiation
than all other examined boys. They also presented a higher level of movement frequency than volleyball players
and a higher level of space orientation than the un-trained boys. Soccer players presented a lower level of time
of reaction than the candidates selected for basketball training. Results of all conditioning abilities tests obtained
by soccer players were significantly better than those obtained by un-trained boys (p ≤ 0.001) and the candidates
for volleyball training (p ≤ 0.05, p ≤ 0.001). The greatest differences were noticed in tests of aerobic endurance
and maximal a-lactic and lactic anaerobic power.
-
-
-
-
-
Wstęp
Jednym z najważniejszych czynników decydujących o efektywności szkolenia sportowego jest
nabór wstępny [1, 2, 3]. Główny problem w optymalizacji tego procesu stanowi duża liczba czynników, które mogą decydować o odniesieniu sukcesu sportowego [4]. Dodatkowych problemów
przysparza także duża dynamika zmian w toku
szkoleniowego procesu treningowego oraz jego
zindywidualizowany charakter.
W przypadku dyscyplinach system doboru do
sportu wciąż oparty jest na możliwie wczesnym
wytypowaniu osobników jak najbardziej zbliżonych do tak zwanego modelu mistrza [1, 5], mimo
że efektywność takiego postępowania już dawno
uznano za dyskusyjną. Dowodem tego stanu rzeczy może być fakt, iż prowadzony w taki sposób
nabór z założenia w największym stopniu dotyczy
wskaźników morfologicznych, chociaż w przypadku wielu dyscyplin często zdarza się, że tak naprawdę mają one drugorzędne znaczenie [5].
Zagadnienie optymalizacji doboru do sportu
wciąż wydaje się zatem aktualne i nie do końca
poznane. Analiza efektów procesu naboru wstępnego w wielu przypadkach wskazuje na szereg
błędów, które mogą wynikać z nie do końca przejrzystych, spójnych i wypróbowanych zasad jego
realizacji [6, 7, 1, 8]. Pod uwagą brane są tu zazwyczaj te same grupy czynników, w wielu wpadkach praktycznie nieistotne. Co gorsza, próby uaktualnienia obowiązujących w tej materii kryteriów
i zasad chociażby o najnowsze osiągnięcia nauki
(np. z zakresu genetyki czy fizjologii wysiłku itd.)
są tu niepokojąco rzadkie [7, 5]. Konsekwencją
takiego stanu rzeczy może być znaczne obniżenie
efektywności procesu szkoleniowego oraz zwiększone ryzyko utraty prawdziwych, lecz nie od razu
dostrzeżonych talentów sportowych.
Cel pracy
Celem niniejszej pracy jest próba odpowiedzi na
pytanie: W jaki sposób proces doboru wstępnego
do piłki nożnej różnicuje kandydatów na tle innych dyscyplin sportowych i osób nietrenujących?
W pracy starano się porównać poziom wybranych
cech somatycznych i zdolności motorycznych
u kandydatów wybranych wstępnie do uprawiania piłki nożnej z chłopcami nietrenującymi sportu
oraz kandydatami wybranymi do uprawiania innych dyscyplin sportowych.
Materiał i metody badawcze
Badaniem objęto szczecińskich chłopców w wieku
10 lat, wytypowanych do szkolenia w wybranych
dyscyplinach sportowych (n = 97) oraz uczniów
szczecińskich szkół podstawowych w analogicznym wieku, którzy nie uczestniczyli regularnie
w żadnych formach pozaszkolnej aktywności ruchowej (n = 39). Ogółem przebadano 136 chłopców. Szczegółową charakterystykę materiału badawczego zawiera tabela 1.
Metodykę badań przedstawionych w niniejszej pracy oparto na wcześniejszych ustaleniach
potwierdzających brak możliwości syntetycznego
testowania całego obszaru zdolności motorycznych [9]. Metodę badawczą stanowiły zatem testy
pośrednie o zweryfikowanej uprzednio rzetelności
i trafności, możliwe do przeprowadzenia w warunkach terenowych i wymagające minimalnego in-
– 84 –
W jaki sposób proces doboru wstępnego do piłki nożnej różnicuje kandydatów na tle innych dyscyplin...
strumentarium pomiarowego. Powyższe założenie
miało na celu dostarczenie nauczycielom wf oraz
instruktorom sportu propozycji prostych i funkcjonalnych narzędzi pomiarowych, które zachęciłyby
ich do przeprowadzenia badań porównawczych
we własnym ograniczonym często możliwościami
finansowymi zakresie. W skład zastosowanego zestawu testów wchodziły pomiary:
– podstawowych parametrów antropometrycznych oraz ich proporcji;
– gibkości – skłon w przód (Międzynarodowy Test
Sprawności Fizycznej ICSPFT 1970) [9];
– zdolności kinestetycznego różnicowania – skok
w dal z miejsca na 50% możliwości [10];
– zdolności szybkiej reakcji – chwyt pałeczki
Ditricha [11], przeliczona na czas według wzoru;
– zdolności wysokiej częstotliwości ruchów – tapping płaski [12];
– zdolności orientacji przestrzennej – marsz do
celu [13];
– zdolności zachowania równowagi – „flamingo
balance” [12];
– zdolności rozwijania maksymalnej mocy anaerobowej niekwasomlekowej – skok w dal
z miejsca (Szopa i wsp. 1996);
– zdolności szybkiej mobilizacja mięśni – bieg
10 × 5m [9];
– zdolność rozwijania maksymalnej mocy anaerobowej kwasomlekowej – bieg na 200 m [9];
– wytrzymałości aerobowa – bieg na 1000 m [9];
– zdolności rozwijania siły absolutnej – rzut piłką
lekarską [9].
W pracy zastosowano oryginalne nazewnictwo
odnoszące się zarówno do nazw testów, jak i poszczególnych zdolności motorycznych [9].
Aby uprościć interpretację wyników i ewentualnych porównań (szczególnie nauczycielom
i trenerom), części uzyskanych rezultatów nie
przeliczono na jednostki w skali SI. Zebrane dane
opracowano statystycznie, obliczając wielkości
–
x, SD oraz wartości testu t-Studenta dla różnic
międzygrupowych i analizy wariancji. We wszystkich wariantach obliczono też wielkości różnic
znormalizowanych [14].
Należy podkreślić, że kryteria naboru ustalane były przez nauczycieli-trenerów prowadzących
daną klasę sportową, którzy legitymowali się wieloletnim stażem pracy szkoleniowej i dyplomami 1.
oraz 2. klasy. Szkoleniowcy podkreślali, że głównym kryterium naboru była subiektywna ocena
opracowana na podstawie obserwacji kandydatów podczas gier i zabaw ruchowych, poparta
wynikami wybranych testów sprawności ogólnej
i specjalnej badających istotne dla danej dyscypliny umiejętności ruchowe, zdolności motoryczne
i cechy somatyczne.
Wyniki badań
W pierwszej części badań porównano średnie
wartości masy i wysokości ciała adeptów piłki
nożnej z osobami nietrenującymi oraz z przedstawicielami innych dyscyplin sportowych. Na podstawie wymienionych wyżej cech somatycznych
wyliczono również wskaźniki Rhorera.
Tabela 1. Charakterystyki statystyczne wyników poszczególnych testów koordynacyjnych zdolności motorycznych w badanych
grupach
Table 1. Statistical description of results obtained in particular coordinative motor skills tests by the examined groups
Zdolności / Abilities
Koszykówka
Basketball
Siatkówka
Volleyball
P. ręczna
Handball
P. nożna
Football
Nietrenujący
Non-trained
SD
–
x
SD
–
x
SD
–
x
SD
–
x
SD
Równowaga [powtórzenia]
Static balance [repetitions]
10,26
3,67
8,30
4,65
8,32
4,38
9,48
4,29
11,07
5,67
Różnicowanie kinestetyczne [%]
Kinesthetic differentiation [%]
68,94
11,98
78,36
25,04
86,25
24,20
94,63
22,13
89,41
24,48
0,22
0,14
0,25
0,11
0,24
0,12
0,25
0,12
0,23
0,15
Częstotliwość ruchów [powtórzenia]
Movement frequency [repetitions]
49,26
5,78
45,61
4,81
52,70
5,87
51,19
6,63
49,78
6,85
Orientacja przestrzenna [cm]
Spatial orientation [cm]
42,18
19,23
51,98
30,28
64,76
22,14
56,10
26,45
85,05
59,09
-
–
x
-
-
-
-
Szybkość reakcji [s]
Reaction speed [s]
– 85 –
Paweł Cięszczyk, Miłosz Stępiński
[cm] 6
5,1*
5
4
3
2
1
0,7
0,6
0,3
0
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
training students
Handball players
Siatkarze /
Koszykarze /
Volleyball players Basketball players
Różnice wysokości ciała pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in body height between football players and other groups
[kg] 1,6
1,5
1,5
1,4
1,2
1,0
1,0
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
Nietrenujący / Nontraining students
Piłkarze ręczni /
Handball players
Siatkarze /
Volleyball players
Koszykarze /
Basketball players
Różnice masy ciała pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in body mass between football players and other groups
0,5
0,4
0,4
0,4
0,3
0,3
0,2
0,2
0,1
0,1
0,1
0,0
0,0
Nietrenujący / Nontraining students
Piłkarze ręczni /
Handball players
Siatkarze /
Volleyball players
Koszykarze /
Basketball players
Różnice wskaźnika Rohrera pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in Rohrer index between football players and other groups
* istotne statystycznie (p ≤ 0.05); ** istotne statystycznie (p ≤ 0.001)
* statistical significant (p ≤ 0.05); ** statistical significant (p ≤ 0.001)
-
-
-
0,0
-
-
Ryc. 1. Wielkości różnic średnich wartości wysokości i masy ciała oraz wskaźnika Rohrera oraz ich istotność
Fig. 1. The differences in the average values of body height, body mass and Rohrer index and their statistical significance
– 86 –
W jaki sposób proces doboru wstępnego do piłki nożnej różnicuje kandydatów na tle innych dyscyplin...
Analiza otrzymanych rezultatów wykazała, że
kandydaci do uprawiania piłki nożnej różnią się
istotnie statystycznie pod względem wysokości ciała jedynie od młodych adeptów koszykówki, którzy w tym wypadku charakteryzowali się wyższą
wysokością ciała od piłkarzy nożnych. W zakresie
pozostałych badanych zmiennych, tj. masy ciała
i wartości wskaźnika Rhorera młodzi piłkarze nie
różnią się istotnie statystycznie ani od nietrenujących, ani też od kandydatów wybranych do uprawiania innych dyscyplin sportowych. Omawiane
dane przedstawia rycina 1.
Kolejnym analizowanym czynnikiem była
gibkość. Analiza różnic wyników uzyskanych
[cm]
przez kandydatów do uprawiania futbolu i pozostałych badanych wykazała istotne statystycznie
różnice jedynie w zestawieniu z nietrenującymi (p ≤ 0.05). Oznacza to, że młodzi adepci piłki nożnej prezentują znacząco wyższy poziom
omawianej cechy niż chłopcy nietrenujący sportu i zbliżony do przedstawicieli innych dyscyplin
sportowych. Również po wyeliminowaniu wpływu długości kończyn górnych i dolnych wyniki
nie uległy znaczącym zmianom. Różnice średnich
wartości uzyskanych podczas pomiarów gibkości
oraz jej poziomu po wyeliminowaniu wpływu długości kończyn górnych i dolnych na rezultaty testu
przedstawia rycina 2.
9,0
8,0
7,7*
7,0
6,0
5,0
3,8
3,7
4,0
3,0
2,0
0,9
1,0
0,0
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
training students
Handball players
Siatkarze /
Koszykarze /
Volleyball players Basketball players
Różnice gibkości ciała pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in body suppleness between football players and other groups
[cm]
6,0
5,4*
5,0
3,7
4,0
3,0
2,0
1,9
0,8
1,0
0,0
Siatkarze /
Koszykarze /
Volleyball players Basketball players
Różnice gibkości ciała po wyeliminowaniu długości kończyn górnych i dolnych pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi
grupami
Differences in body suppleness after eliminating the length of the lower limbs and the upper limbs between football players
and other groups
* istotne statystycznie (p ≤ 0.05); ** istotne statystycznie (p ≤ 0.001)
* statistical significant (p ≤ 0.05); ** statistical significant (p ≤ 0.001)
-
-
-
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
training students
Handball players
-
-
Ryc. 2. Wielkości różnic poziomu gibkości w badanych grupach i ich istotność
Fig. 2. Differences in the suppleness level in the investiagated groups and their statistical significance
– 87 –
Paweł Cięszczyk, Miłosz Stępiński
Kolejną grupą czynników poddanych analizie były koordynacyjne zdolności motoryczne.
Oceniano pośrednio poziom zdolności: utrzymania równowagi, różnicowania kinestetycznego,
szybkiej reakcji, wysokiej częstotliwości ruchów
i orientacji przestrzennej. Wyniki uzyskane przez
badanych chłopców w próbach oceniających poziom zdolności koordynacyjnych przedstawia tabela 1.
Analiza otrzymanych rezultatów polegała na
sprawdzeniu istotności statystycznej różnic w poziomie analizowanych zdolności występujących
[cm]
pomiędzy kandydatami wybranymi do uprawiania
piłki nożnej a nietrenującymi i przedstawicielami
innych dyscyplin sportowych (por. ryc. 3).
W zakresie badanych motorycznych zdolności
koordynacyjnych kandydaci do uprawiania piłki
nożnej jedynie w zakresie poziomu zdolności równowagi nie różnią się istotnie od przedstawicieli
innych dyscyplin sportowych i nietrenujących.
Najlepsze wyniki piłkarze nożni uzyskali w zakresie zdolności różnicowania kinestetycznego. W porównaniu z kandydatami do uprawiania
siatkówki i koszykówki różnice w wynikach były
35,0
28,95*
30,0
25,0
20,0
13,92*
15,0
8,66
10,0
4,12
5,0
0,0
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
training students Handball players
Siatkarze /
Koszykarze /
Volleyball players Basketball players
Różnice orientacji przestrzennej pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in static balance between football players and other groups
[pow / rep.]
[pow/ rep.]
1,8
1,6
1,59
1,59
1,4
1,2
1,18
1,18
1,16
1,16
1,0
0,78
0,78
0,8
0,6
0,4
0,2
0,2
0,0
0,0
Nietrenujący
Nietrenujący // NonNon- Piłkarze
Piłkarzeręczni
ręczni/ /
training
training students
students Handball
Handball players
players
Koszykarze
Siatkarze
Siatkarze/ /
Koszykarze/ /
Volleyball
Volleyball players
players Basketball
Basketballplayers
players
-
-
-
-
-
Różnice równowagi pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in special orientation between football players and other groups
* istotne statystycznie (p ≤ 0.05); ** istotne statystycznie (p ≤ 0.001)
* statistical significant (p ≤ 0.05); ** statistical significant (p ≤ 0.001)
Ryc. 3. Wielkości różnic wyników uzyskanych przez piłkarzy nożnych oraz przedstawicieli innych dyscyplin sportowych i nietrenujących
(dalszy ciąg ryciny na stronie sąsiedniej)
Fig. 3. Differences in results obtained by football players and the representatives of other sports disciplines and non-training students
(continued; see next page)
– 88 –
W jaki sposób proces doboru wstępnego do piłki nożnej różnicuje kandydatów na tle innych dyscyplin...
[pow / rep.]
[pow/ rep.]
6,0
5,58*
5,58*
5,0
4,0
4,0
3,0
3,0
2,0
2,0
1,51
1,51
1,93
1,93
1,51
1,51
1,0
1,0
0,0
0,0
Siatkarze /
Koszykarze /
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
Nietrenujący
/ Non- Handball
Piłkarzeplayers
ręczni / Volleyball
Siatkarze
/
Koszykarze /
players Basketball players
training students
training students
Handball players
Volleyball players Basketball players
Różnice częstotliwości ruchów pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in movement frequency between football players and other groups
[s]
3,5
0,3
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,2
0,1
0,0
0,0
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
training students
Handball players
Siatkarze /
Koszykarze /
Volleyball players Basketball players
Różnice szybkości reakcji pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in speed reaction between football players and other groups
[%]
30,0
25,69**
25,0
20,0
16,27*
15,0
8,38
10,0
5,0
5,22
0,0
Siatkarze /
Koszykarze /
Volleyball players Basketball players
Różnice procentowe zdolności do różnicowania kinestetycznego pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in kinesthetic differentiation between football players and other groups
* istotne statystycznie (p ≤ 0.05); ** istotne statystycznie (p ≤ 0.001)
* statistical significant (p ≤ 0.05); ** statistical significant (p ≤ 0.001)
-
-
-
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
training students Handball players
-
-
Ryc. 3. (Ciąg dalszy z poprzedniej strony)
Fig. 3. (Continuation)
– 89 –
Paweł Cięszczyk, Miłosz Stępiński
istotne statystycznie, odpowiednio na poziomie
p ≤ 0.05 i p ≤ 0.001. Oznacza to, że chłopcy wybrani do uprawiania piłki nożnej prezentują istotnie
wyższy poziom omawianej zdolności niż chłopcy
uprawiający siatkówkę i koszykówkę.
W zakresie zdolności wysokiej częstotliwości
ruchów kandydatów do uprawiania futbolu cechuje istotnie statystycznie wyższy poziom jedynie
w porównaniu z młodymi siatkarzami (p ≤ 0.05).
W przypadku zdolności orientacji przestrzennej adepci piłkarstwa uzyskali istotnie statystycznie lepsze rezultaty niż nietrenujący (p ≤ 0.05) oraz
równie istotnie statystycznie słabsze wyniki niż
młodzi koszykarze (p ≤ 0.05).
W przypadku zdolności szybkiej reakcji adepci piłkarstwa prezentują istotnie statystycznie niższy poziom jedynie w porównaniu z młodymi koszykarzami (p ≤ 0.05).
Warto podkreślić, że co prawda młodzi piłkarze
przedstawiają w większości przypadków wyższy
poziom niż nietrenujący, jednakże istotne statystycznie różnice stwierdzono jedynie w przypadku
zdolności orientacji przestrzennej. W zakresie zdolności szybkiej reakcji natomiast odnotowano nawet
wyższy jej poziom u chłopców nietrenujących.
Ostatnią z poddanych analizie grup czynników
były zdolności motoryczne o podłożu energetycznym. W skład zastosowanej baterii testów wchodziły
pomiary: maksymalnej mocy anaerobowej niekwasomlekowej i kwasomlekowej, szybkiej mobilizacji
mięśni, wytrzymałości aerobowej oraz maksymalnej
siły absolutnej. Tabela 2 przedstawia wyniki uzyska-
ne przez chłopców w próbach oceniających poziom
badanych zdolności koordynacyjnych.
Analiza otrzymanych rezultatów podobnie
jak w przypadku koordynacyjnych zdolności motorycznych polegała na sprawdzeniu istotności
statystycznej różnic w poziomie występującymi
pomiędzy piłkarzami nożnymi a kandydatami do
uprawiania innych dyscyplin oraz nietrenującymi
chłopcami. Szczegółowe wyniki prezentuje ryc. 4.
W porównaniu z pozostałymi badanymi kandydaci do uprawiania futbolu osiągają najwyższy
poziom zdolności rozwijania MMA niekwasomlekowej i kwasomlekowej najwyższy poziom
w porównaniu z pozostałymi badanymi. Istotnie
statystycznie różnice stwierdzono jedynie w stosunku do nietrenujących odpowiednio na poziomie (p ≤ 0.05) i (p ≤ 0.001) oraz młodych siatkarzy
– (p ≤ 0.001) i (p ≤ 0.05).
Podobnie wygląda porównanie poziomu zdolności szybkiej mobilizacji mięśnia i wytrzymałości aerobowej. Również tu młodzi piłkarze
osiagają zdecydowanie najwyższy poziom. Istotne
różnice stwierdzono jednakże tylko w porównaniu z nietrenującymi – dwukrotnie na poziomie
(p ≤ 0.001), a w przypadku wytrzymałości tlenowej – również z siatkarzami (p ≤ 0.001).
W zakresie zdolności rozwijania siły absolutnej wyselekcjonowani piłkarze, co prawda,
prezentują niższy poziom niż młodzi koszykarze
i szczypiorniści, jednakże w zestawianiu z siatkarzami i nietrenującymi, podobnie jak to miało
miejsce wcześniej, uzyskali rezultaty od nich istot-
Tabela 2. Charakterystyki statystycznie wyników poszczególnych testów zdolności motorycznych o podłożu energetycznym
w porównywanych grupach
Table 2. Statistical description of results obtained by the compared groups in particular tests of motor skills based on energy factor
Zdolności / Abilities
–
x
156,06
SD
Siatkówka
Volleyball
P. ręczna
Handball
–
x
–
x
SD
18,00 141,91 21,40
SD
P. nożna
Football
–
x
SD
Nietrenujący
Non-trained
–
x
166,04 19,96 166,61 21,62 150,92
SD
27,24
Szybka mobilizacja mięśnia [s]
Rapid muscle mobilization [s]
21,91
1,37
22,09
1,55
21,95
2,93
21,78
1,19
24,89
3,42
MMA kwasmlekowe [s]
MPA lacticacid [s]
41,2
3,4
45,2
4,8
41,6
5,2
40,1
2,6
47,1
5,2
Wytrzymałość aerobowa [s]
Aerobic efficiency [s]
297,4
42,8
318,2
68,1
287,6
37,4
283,1
48,7
321,5
57,7
-
-
-
MMA niekwasomlekowe [cm]
MPA a-lactic [cm]
Koszykówka
Basketball
8,20
1,55
6,75
-
-
Siła absolutna [m]
Maximal absolute strength [m]
– 90 –
1,11
8,13
1,09
7,60
1,25
5,33
1,25
W jaki sposób proces doboru wstępnego do piłki nożnej różnicuje kandydatów na tle innych dyscyplin...
[s]
45,0
40,0
38,4**
35,1**
35,0
30,0
25,0
20,0
14,3
15,0
10,0
4,5
5,0
0,0
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
training students Handball players
Siatkarze /
Koszykarze /
Volleyball players Basketball players
Różnice wytrzymałości aerobowej pomiędzy p. nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in aerobic efficiency between football players and other groups
[m]
8,0
7,0
7,0**
6,0
5,1**
5,0
4,0
3,0
2,0
1,5
1,1
1,0
0,0
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
training students
Handball players
Siatkarze /
Koszykarze /
Volleyball players Basketball players
Różnice MMA kwasomlekowej pomiędzy p. nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in MPA lacticacid between football players and other groups
[cm]
30,0
24,70**
25,0
20,0
15,69*
15,0
10,55
10,0
5,0
0,0
0,57
-
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
training students Handball players
Siatkarze /
Koszykarze /
Volleyball players Basketball players
Różnice MMA niekwasomlekowej pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences MPA a-lactic between football players and other groups
-
-
-
-
* istotne statystycznie (p ≤ 0.05); ** istotne statystycznie (p ≤ 0.001)
* statistical significant (p ≤ 0.05); ** statistical significant (p ≤ 0.001)
Ryc. 4. Wielkość istotności różnic międzygrupowych w poszczególnych testach zdolności motorycznych o podłożu energetycznym
(dalszy ciąg ryciny na następnej stronie)
Fig. 4. Statistical significance of differences between particular groups occurred in given tests of motor skills based on energy factor
(Continued; see next page)
– 91 –
Paweł Cięszczyk, Miłosz Stępiński
[m]
2,5
2,27**
2,0
1,5
1,0
0,85*
0,60*
0,53
0,5
0,0
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
training students
Handball players
Siatkarze /
Koszykarze /
Volleyball players Basketball players
Różnice siły absolutnej pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences in maximal absolute strength between football players and other groups
[s]
3,5
3,11**
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,31
0,17
0,13
0,0
Nietrenujący / Non- Piłkarze ręczni /
training students
Handball players
Siatkarze /
Koszykarze /
Volleyball players Basketball players
Różnice szybkiej mobilizacji mięśnia pomiędzy piłkarzami nożnymi a poszczególnymi grupami
Differences rapid muscle mobilization between football players and other groups
* istotne statystycznie (p ≤ 0.05); ** istotne statystycznie (p ≤ 0.001)
* statistical significant (p ≤ 0.05); ** statistical significant (p ≤ 0.001)
Ryc. 4. (Dalszy ciąg ilustracji z poprzedniej strony)
Fig. 4. (Continuation)
-
nie statystycznie lepsze odpowiednio na poziomie
(p ≤ 0.05) i (p ≤ 0.001).
Analizując wyniki uzyskane przez młodych piłkarzy w zakresie zdolności kondycyjnych można
odnotować, co było trudne w zakresie zdolności
koordynacyjnych, istotnie wyższy poziom badanych zmiennych w porównaniu z nietrenującymi,
a nawet niektórymi przedstawicielami innych dyscyplin sportowych.
-
-
-
-
Dyskusja
Analiza wyników badań pozwoliła na wszechstronną ocenę cech morfologicznych i zdolności
motorycznych 10-letnich chłopców poddanych
wstępnemu naborowi do uprawiania piłki nożnej.
Młodzi piłkarze nożni nie różnili się pod względem
cech somatycznych od większości porównywanych
grup. Wyjątek stanowi istotnie mniejsza wysokość
ciała badanych piłkarzy w porównaniu z grupą koszykarzy, co potwierdza jedynie znaczenie czynnika morfologicznego jako istotnej predyspozycji do
uprawiania koszykówki [15]. Znaczenia czynników
morfologicznych, a zwłaszcza wysokości ciała,
w naborze wstępnym do uprawiania piłki nożnej
jest wciąż dyskutowane. Z jednej strony autorzy
podają wartości modelowe dla poszczególnych
grup wiekowych przyszłych piłkarzy nożnych, jako
wyznacznik w naborze do tej dyscypliny sportowej
[16, 17]. Do tych wartości często odnoszone są wyniki badań naukowych w zakresie prawidłowości
selekcji w piłce nożnej [18]. Jednak coraz częściej
– 92 –
-
-
-
-
-
W jaki sposób proces doboru wstępnego do piłki nożnej różnicuje kandydatów na tle innych dyscyplin...
wskazuje się na potrzebę rozróżniania wieku biologicznego i kalendarzowego w procesie naboru
kandydatów. Niejednokrotnie trenerzy wybierają
kandydatów o lepszych warunkach somatycznych, a odrzucają chłopców o wolniejszym tempie
rozwoju biologicznego, którzy są często bardziej
uzdolnieni do gry [19, 4]. W skrajnych przypadkach różnica między wiekiem kalendarzowym
a morfologicznym (u chłopców 10–13 lat) może
wynosić aż 7 lat [9]. W badaniach własnych brak
różnic parametrów somatycznych między grupą
piłkarzy nożnych, a zwłaszcza grupą osób nieuprawiającą sportu, wskazuje, że czynnik morfologiczny nie był przedmiotem naboru wstępnego.
Podobne wyniki w tym zakresie uzyskał również
Stępiński i współpracownicy [20] w badaniach
prowadzonych wśród finalistów Mistrzostw Polski
w piłce nożnej U14.
Wyniki badań wskazują, że młodzi adepci piłki nożnej prezentują znacząco wyższy poziom
gibkości od chłopców nietrenujących (p ≤ 0.05)
oraz zbliżony do przedstawicieli innych dyscyplin
sportowych. Badania prowadzone przez Ozimka
i Staszkiewicza [18] również wykazały istotne statystycznie różnice w poziomie gibkości u młodych
piłkarzy nożnych w wieku 12 lat w porównaniu
z grupą nietrenującą.
Analiza porównawcza wyników testów oceniających wybrane zdolności koordynacyjne wskazuje na niewielkie różnice w porównywanych grupach. Ljach [21] na podstawie analizy ekspertów
na temat znaczenia poszczególnych zdolności koordynacyjnych w piłce nożnej wymienia kolejno:
różnicowanie kinestetyczne ruchów, szybkość reagowania i orientację przestrzenną. W badaniach
własnych z trzech wymienionych zdolności koordynacyjnych istotne statystycznie różnice między grupą piłkarzy nożnych a grupą nietrenujacą
wystąpiły jedynie w teście oceniającym poziom
orientacji przestrzennej. Piłkarze nożni prezentowali jednak wyższy poziom zdolności różnicowania kinestetycznego w odniesieniu do koszykarzy
(p ≤ 0.001) i grupy chłopców uprawiających siatkówkę (p ≤ 0.05). Wyniki uzyskane przez piłkarzy
nożnych, wydają się jednak w świetle wymienionych kryteriów [21] nieznacznie lepsze od rezultatów grupy chłopców nietrenujących.
Okazuje się, że u badanych chłopców wśród
analizowanych zdolności motorycznych dominujące znaczenie miały zdolności kondycyjne. We
wszystkich bowiem testach oceniających poziom
zdolności kondycyjnych młodzi piłkarze nożni
osiągali znacząco wyższy poziom w porównaniu
z grupą nietrenującą (p ≤ 0.001), jak również z gru-
pą siatkarzy (p ≤ 0.05, p ≤ 0.001). Podobne różnice
w poziomie zdolności kondycyjnych u młodych piłkarzy nożnych w porównaniu z grupą nietrenującą
stwierdził również Stępiński z współpracownikami
[20]. Z badań wynika, że 13-letni piłkarze nożni
w wyniku ukierunkowanego doboru i selekcji oraz
treningu piłkarskiego prezentują wyższy poziom
zdolności motorycznych w porównaniu z grupą
nietrenującą. Największe różnice w wynikach
między porównywanymi grupami stwierdzono
w testach oceniających poziom szybkości ruchów,
zdolności szybkiej mobilizacji mięśni oraz rozwijania MMA niekwasomlekowej (różnice 2,5–4 SD).
Z kolei Gołaszewski i Wieczorek [22] porównując budowę ciała i sprawność młodych piłkarzy
z ich niećwiczącymi rówieśnikami zauważyli m.in.
znaczące różnice w zdolności zachowania równowagi statycznej. Wspomniani autorzy nie stwierdzili jednak znaczących różnic w próbach zdolności rozwijania MMA, siły lokalnej (podciąganie
na drążku) i zwinności (biegu 10 × 5 m). Badania
własne nie potwierdzają tych wyników, potwierdzają zaś słuszność stwierdzenia Fajfera [23], że
w młodszym wieku (8–10 lat) lepszą skuteczność
prognozowania można osiągnąć opierając się na
wskaźnikach zdolności motorycznych, zwłaszcza
parametrów szybkościowych i wytrzymałościowych.
Niniejszą pracę traktować można jako punkt
wyjścia dalszych badań, a przedstawione rezultaty
– jako odzwierciedlenie możliwości stosowanych
obecnie metod naboru do sportu.
Wnioski
Analiza otrzymanych rezultatów pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków:
1. W odniesieniu do badanych cech somatycznych kandydaci wyselekcjonowani do uprawiania piłki nożnej różnili się w sposób istotny
statystycznie w zakresie cech somatycznych
jedynie od młodych koszykarzy, którym ustępowali pod względem wzrostu.
2. Analiza różnic wyników pomiarów gibkości
uzyskanych przez kandydatów do uprawiania
futbolu i pozostałych badanych wykazała istotne statystycznie różnice jedynie w zestawieniu
z nietrenującymi.
3. Na postawie badania koordynacyjnych zdolności motorycznych można stwierdzić, iż kandydaci do uprawiania piłki nożnej prezentowali
wyższy niż inni poziom zdolności w różnicowaniu kinestetycznym. W przypadku pozostałych KZM młodzi adepci piłkarstwa w istotny
– 93 –
Paweł Cięszczyk, Miłosz Stępiński
statystycznie sposób ustępowali koszykarzom
w zakresie zdolności szybkiej reakcji oraz przewyższali siatkarzy w zakresie poziomu wysokiej częstotliwości ruchów, a nietrenujących
w aspekcie orientacji przestrzennej.
4. We wszystkich testach oceniających poziom
zdolności kondycyjnych młodzi piłkarze nożni
prezentowali znacząco wyższy poziom w porównaniu z grupą nietrenującą (p ≤ 0.001) jak
również z grupą siatkarzy (p ≤ 0.05, p ≤ 0.001).
Największe różnice stwierdzono w teście oceniającym wytrzymałość aerobową oraz zdolności rozwijania MMA niekwasomlekowej i kwasomlekowej.
PIŚMIENNICTWO • LITERATURE [13] Raczek J, Mynarski W, Ljach W: Teoretyczno-empiryczne podstawy kształtowania i diagnozowania koordynacyjnych zdolności motorycznych. AWF Katowice,
1998.
[14] Stanisz A: Przystępny kurs statystyki z wykorzystaniem
programu STATISTICA PL na przykładach z medycyny.
StatSoft, Kraków, 2000, 85–104, 171–177.
[15] Chudecka M: Model budowy ciała zawodniczek uprawiających grę w piłkę koszykową. Praca doktorska. AWF
Poznań, 2000.
[16] Wolański N, Parizkova J: Sprawność fizyczna a rozwój
człowieka. SiT, Warszawa, 1976.
[17] Talaga J: Trening piłki nożnej. Biblioteka Trenera. Warszawa, 1997.
[18] Ozimek M., Staszkiewicz R., 1999: Ocena prawidłowości
selekcji do podstawowego szkolenia w piłce nożnej. Sport
Wyczynowy, 5–6, 65–71.
[19] Fajfer Z: Jak zwiększyć efektywność selekcji w piłce
nożnej? Sport Wyczynowy, 2001, 5–6, 30–39.
[20] Stępiński M, Zwierko T, Florkiewicz B, Dębicka J: The level
of chosen motor abilities of 13 years old soccer players.
Journal of Human Kinetics, 2003, 9, s. 99–106.
[21] Ljach W., Kształtowanie zdolności motorycznych dzieci
i młodzieży. Biblioteka trenera. COS Warszawa. 2003.
[22] Gołaszewski J, Wieczorek A: The body structure and the
motor fitness of the selected young football players. In:
Modern football. Theory and Praxis. 2001, 169–175.
[23] Fajfer Z: Wyszukiwanie, wspomaganie i wybór utalentowanej młodzieży grającej w piłkę nożną w Republice
Czech. w: Nowoczesna gra w piłkę nożną [red. A. Stuła],
2003, 43–51.
-
-
-
-
-
[1] Naglak Z: Metodyczne aspekty doboru i selekcji dzieci
i młodzieży do sportu klasyfikowanego. Zeszyty Naukowe
AWF, Wrocław, 1989.
[2] Peltola E: Talent Identification. New Studies in Athletics
1992, 7 : 7–12.
[3] Malina R: Talent Identification and Selection in Sport.
Institute for the Study of Youth Sports. Michigan State
University, 1997.
[4] Reilly T, Williams A, Nevill A, Franks A: A Multidisciplinary
Approach to Talent Identification in Soccer. Journal of
Sports Science. 2000, 695.
[5] Ziemainz H, Rütten A, Roeger U: Talent tidentification,
– selection and development. Problems ans perspectives.
AFRA, 2004.
[6] Bompa T: Talent identification. Science Periodical on
Research and technology in Sport. Ottawa, 1985.
[7] Woodman L: Talent Identification – is competition enough?
Sports Coach. 1985, 9; 49-59.
[8] Szopa J, Śrutowski A: Próba odrębnego oszacowania
efektów doboru wstępnego oraz zwiększonej aktywności ruchowej w przebiegu rozwoju somatycznego,
funkcjonalnego i sprawności motorycznej uczniów klas
sportowych między 11 a 14 rokiem życia. AWF Kraków,
Wyd. Monograficzne nr 41, 1990.
[9] Szopa J, Mleczko E, Żak S: Podstawy Antropomotoryki.
PWN, Warszawa – Kraków, 1996
[10] Mynarski W: Struktura wewnętrzna zdolności motorycznych dzieci i młodzieży w wieku 8–18. AWF, Katowice,
2000.
[11] Mekota K, Blahuš P: Motoricke testy v telesne vychove.
SPN, Praha, 1983.
[12] Eurofit. European Test of Physical Fitness. Brussels,
1988.
– 94 –