Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt
Transkrypt
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt
Prawa Konsumenta w Unii Europejskiej „Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny a bezpieczeństwo produktów " Katarzyna Syroka Europejskie Centrum Konsumenckie Polska Warszawa, 05.11.2009 r. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 1 PLAN PREZENTACJI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Podstawy prawne dotyczące odpowiedzialności za szkodzę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Konstrukcja odpowiedzialności za produkt w prawie Unii Europejskiej i jej implementacja do wewnętrznych porządków prawnych państw członkowskich – Anglia, Francja i Niemcy. Przesłanki odpowiedzialności za produkt. Zakres podmiotowy reŜimu odpowiedzialności za produkt. Przesłanki egzoneracyjne (przesłanki wyłączające odpowiedzialność prawną) przewidziane w prawie krajowym i wspólnotowym. Stanowisko doktryny w kwestii zbiegu roszczeń odszkodowawczych w odniesieniu do szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny. Podstawy prawne dotyczące bezpieczeństwa produktów. Kryteria oceny bezpieczeństwa produktów. Kompetencje Prezesa UOKiK w zakresie bezpieczeństwa produktów. Prawa konsumenta a obowiązki przedsiębiorcy. Rejestr produktów niebezpiecznych. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 2 PODSTAWY PRAWNE Konwencja o odpowiedzialności za szkody na osobie lub śmierć wyrządzone przez produkt z 27 stycznia 1977 r., przyjęta w Strasburgu. Dyrektywa 374/85 z dnia 25 lipca 1985 r. zbliŜaniu prawnych administracyjnych przepisów państw członkowskich zakresie odpowiedzialności za wadliwe produkty, L 210 / 29. Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 z późn. zm.). Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Dyrektywa 2001/95/WE z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów L 11/04. Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 229, poz. 2275 z późn. zm.). Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.). Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. Nr 4, poz. 25 z późn. zm.). Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 3 PODSTAWY PRAWNE Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobu prowadzenia krajowego systemu informacji o produktach niebezpiecznych (Dz. U. Nr. 87, poz. 815). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie wprowadzenia środków przewidzianych przepisami o ogólnym bezpieczeństwie produktów w odniesieniu do zapalniczek (Dz. U. Nr 77, poz. 515). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 czerwca 2008 r. w sprawie wprowadzenia środków przewidzianych przepisami o ogólnym bezpieczeństwie produktów w odniesieniu do zabawek magnetycznych (Dz. U. Nr 105, poz. 668). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2009 r. w sprawie wprowadzenia środków przewidzianych przepisami o ogólnym bezpieczeństwie produktów w odniesieniu do produktów zawierających biocyd fumaran dimetylu (Dz. U. Nr 72, poz. 621). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 2004 r. w sprawie dodatkowych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i znakowania produktów, które stwarzają zagroŜenie dla konsumentów przez to, Ŝe ich wygląd wskazuje na inne niŜ rzeczywiste przeznaczenie (Dz. U. Nr 71, poz. 644). Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 4 PODSTAWY PRAWNE Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie działań podejmowanych w związku z zatrzymaniem produktów, co do których istnieją uzasadnione okoliczności wskazujące, Ŝe nie spełniają one wymagań dotyczących bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 87, poz. 816). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 2005 r. w sprawie wzoru powiadomienia o produkcie, który nie jest bezpieczny (Dz. U. Nr 80, poz. 694). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobu działania krajowego systemu monitorowania wypadków konsumenckich (Dz. U. Nr 104, poz. 1100). Obwieszczenie Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie numerów i tytułów Polskich Norm, będących transpozycją norm europejskich, uznanych przez Komisję Europejską za zgodne z przepisami dotyczącymi ogólnego bezpieczeństwa produktów (M.P. Nr 47, poz. 699). Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 5 GENEZA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA PRODUKT Odpowiedzialność za produkt jest pojęciem uŜywanym na określenie ukształtowanej w drugiej połowie XX wieku w Stanach Zjednoczonych odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przez produkty (product liability). Koncepcja odpowiedzialności za produkt wykształciła się jako reakcja prawa na zjawiska społeczno-gospodarcze wywołane coraz szybszym postępem naukowym i technicznym. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 6 GENEZA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA PRODUKT Pierwsze badania nad sposobami harmonizacji prawa wewnętrznego państw członkowskich w dziedzinie odpowiedzialności za produkt komisja EWG podjęła juŜ w 1968 roku. Pod wpływem Konwencji strasburskiej, która do tej pory nie została ratyfikowana przez Ŝadne państwo członkowskie, w przedstawionym w ich wyniku projekcie szczególnie widoczna była tendencja do maksymalizacji ochrony konsumenta. Dyrektywa 374/85 z dnia 25 lipca 1985 roku usystematyzowała w Europie kwestie związane odpowiedzialnością za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 7 KONSTRUKCJA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA PRODUKT Producent jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez wadę w jego produkcie. „Produkt” oznacza kaŜdą rzecz ruchomą, nawet będącą częścią składową innej rzeczy ruchomej lub nieruchomej + elektryczność. „Producent” oznacza producenta produktu gotowego, producenta kaŜdego surowca lub producenta części składowej i kaŜdą osobę, która przedstawia się jako producent umieszczając swą nazwę, znak handlowy lub inną wyróŜniającą cechę na produkcie. Bez uszczerbku dla odpowiedzialności producenta kaŜda osoba, która przywozi produkt do Wspólnoty w celu sprzedaŜy, najmu, leasingu albo jakiejkolwiek formy dystrybucji w toku swej działalności gospodarczej, uwaŜana jest w rozumieniu niniejszej dyrektywy za producenta i odpowiada jak producent. W przypadku gdy producenta produktu nie moŜna zidentyfikować, kaŜdy dostawca produktu będzie traktowany jak jego producent, chyba Ŝe poinformuje osobę poszkodowaną w rozsądnym terminie o toŜsamości producenta lub osoby, która dostarczyła mu produkt. To samo stosuje się w przypadku produktu przywoŜonego, jeŜeli brak na nim wskazania toŜsamości importera, nawet jeŜeli nazwa producenta. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 8 KONSTRUKCJA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA PRODUKT Produkt jest wadliwy, jeŜeli nie zapewnia bezpieczeństwa, jakiego osoba ma prawo oczekiwać, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, w szczególności: – wygląd produktu; – sposób uŜycia produktu, którego moŜna rozsądnie oczekiwać; – czas, w którym produkt został wprowadzony do obrotu. Produkt nie będzie uwaŜany za wadliwy wyłącznie dlatego, w późniejszym czasie lepszy produkt został wprowadzony do obrotu. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny jest to odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka – „niezaleŜna od winy odpowiedzialność ze strony producenta jest jedynym właściwym środkiem rozwiązania tego problemu, charakterystycznego dla obecnych czasów rosnącej technicyzacji, poprzez sprawiedliwe rozłoŜenia ryzyka tkwiącego w nowoczesnej technologicznie produkcji”. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Ŝe 9 IMPLEMENTACJA DYREKTYWY 374/85 POLSKA - ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 z późn. zm.). FRANCJA - ustawa z dnia 19 maja 1998 roku – Loi no 98-389 du 19 mai 1998 a la responsabilite du fait des produits defectueux (JO 21 mai, s. 7744) – a) wyłączenie ryzyka rozwoju w odniesieniu do elementów ciała ludzkiego oraz jego produktów pochodnych; b) doprecyzowanie kryterium wprowadzenia do obrotu, które następuje z chwilą, gdy producent wyzbywa się produktu w sposób dobrowolny; c) ujednolicone prawo do Ŝądania rekompensaty za szkody wyrządzone przez produkt dla podmiotów profesjonalnych (przedsiębiorcy) i nieprofesjonalnych (konsumenci). NIEMCY – ustawa z dnia 15 grudnia 1989 r. – Gesetz über die Haftung für fehlerhafte Produkte vom 15 Dezember 1989, k.c.n. 1989/2198 – a) wyłączenie odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez produkty farmaceutyczne; b) zastosowanie maksymalnej kwoty odszkodowania za szkody. ANGLIA – Consumer Protection Act z 15 maja 1987 r. (ILM 1993/30) – a) wyraźne rozstrzygnięcie problematyki odpowiedzialności wytwórcy wadliwego komponentu; b) wprowadzenie szerszego zakresu środków ochrony konsumenta; c) rozszerzenie przesłanek oceny wadliwości produktu o przeznaczenie, dla jakiego produkt został wprowadzony do handlu. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 10 PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA PRODUKT PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA PRODUKT: Wprowadzenie do obrotu produktu niebezpiecznego w rozumieniu art. 449¹ § 3 KC : ”niebezpieczny jest produkt nie zapewniający bezpieczeństwa, jakiego moŜna oczekiwać, uwzględniając normalne uŜycie produktu. O tym, czy produkt jest bezpieczny, decydują okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwłaszcza sposób zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o właściwościach produktu. Produkt nie moŜe być uznany za nie zapewniający bezpieczeństwa tylko dlatego, Ŝe później wprowadzono do obrotu podobny produkt ulepszony”. Powstanie szkody - kaŜdy uszczerbek w prawnie chronionych dobrach, z którym to ustawa wiąŜe powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej, ALE wysokość szkody na mieniu musi wynosić co najmniej równowartość 500 EUR. Związek przyczynowy Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 11 POJĘCIE PRODUKTU rzecz ruchoma, choćby została ona połączona z inną rzeczą; zwierzęta; energia elektryczna; leki i materiały medyczne; odpady. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 12 PRODUKT NIEBEZPIECZNY Niebezpieczny jest produkt, który nie zapewnia bezpieczeństwa, jakiego moŜna oczekiwać, uwzględniając normalne jego uŜycie. „Normalny” sposób uŜycia produktu to taki, który wynika z jego przeznaczenia, załączonych instrukcji i którego moŜna oczekiwać od przeciętnego konsumenta. Niebezpieczeństwo ma mieć swoje źródło w zwykłym uŜywaniu towarów, które z natury nie stanowią Ŝadnego zagroŜenia dla konsumenta. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 13 PRZESŁANKI EGZONERACYJNE Producent nie ponosi odpowiedzialności, jeŜeli: - nie wprowadził towaru do obrotu; - w chwili wprowadzenia produktu do obrotu wada nie istniała; - brak gospodarczego przeznaczenia towaru; - ryzyko rozwoju; - zgodność ustanowionymi normami; - zgodność z otrzymanymi instrukcjami; - Zdaniem prof. E. Łętowskiej wyłączenie odpowiedzialności producenta powinno obejmować takŜe siłę wyŜszą, z racji braku związku przyczynowego z cechami niebezpiecznymi produktu. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 14 RYZYKO ROZWOJU HISZPANIA - wyłą czono dopuszczalność wyłączono dopuszczalność stosowania ryzyka rozwoju przez producentó producentów lekó leków Ŝywnoś ywności przeznaczonej do konsumpcji. GRECJA, FINLANDIA, LUKSEMBURG - wyeliminowano jakakolwiek moŜ moŜliwość liwość powoł powoływania się się na ryzyko rozwoju. Wyrok ETS z dnia 27 maja 1997 roku C – 300/95, European Court reports 1997 Page I-02649 „na producencie ciąŜ y obowią ciąŜy obowiązek wykazania, Ŝe obiektywny stan wiedzy technicznej i naukowej, naukowej, włączaj czają ą c w to najbardziej zaawansowany poziom wiedzy istnieją ą cej w chwili wprowadzenia łą istniej produktu do obrotu, nie pozwalał pozwalał na wykrycie wady (… (…) Wiedza ta musi być być dostę dostępna producentowi w chwili wprowadzenia produktu do obrotu” obrotu”. Wyrok ETS z dnia 10 maja 2001 roku CC- 203/99, Zbiory orzecznictwa Trybunał Trybunału Europejskiego 2001 Strona II-03569 – definicja wprowadzania do obrotu - „a zatem w sytuacji, sytuacji, gdy producent decyduje się się na przekazanie produktu innemu podmiotowi, nawet w obrę obrębie tego samego przedsię ę biorstwa, ale w celu wykorzystania produktu zgodnie z jego ostatecznym przedsi przeznaczeniem, wprowadza produkt do obrotu. Okoliczność Okoliczność,, Ŝe osoba poszkodowana nie poniosł poniosła odpł odpłatnoś atności za produkt niebezpieczny nie stanowi postawy uzasadniają uzasadniającej zastosowanie omawianej przesł przesłanki egzoneracyjnej, egzoneracyjnej, jeŜ jeŜeli producent wytworzył wytworzył (wprowadził (wprowadził do obrotu) towar w celach ekonomicznych lub zawodowych i powinien otrzymać otrzymać zań zań zapł zapłatę atę”. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 15 ZBIEG ROSZCZEŃ ODSZKODOWAWCZYCH Tematyka zbiegu roszczeń odszkodowawczych w odniesieniu do szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny była wielokrotnie przedmiotem wykładni. Roszczenia odszkodowawcze: odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny; odpowiedzialność za delikt, tj. odpowiedzialność za szkodzę wyrządzoną zawinionym zachowaniem producenta, sprzedawcy itd. odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienaleŜytego wykonania umowy; odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady towaru; odpowiedzialność z tytułu udzielonej gwarancji. Wyraźnie wyodrębniono trzy główne warianty interpretacyjne. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 16 ZBIEG ROSZCZEŃ ODSZKODOWAWCZYCH Wyraźnie wyodrębniono trzy główne warianty interpretacyjne. Pierwszym sposobem rozumienia art. 449¹º KC jest pogląd P.Graneckiego, który twierdzi, Ŝe „przepisy o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt nie wyłączają odpowiedzialności za szkodę na zasadach ogólnych. Oznacza to, iŜ skuteczne uwolnienie się producenta lub innych odpowiedzialnych od odpowiedzialności z art. 449¹ i n. KC nie wyklucza moŜliwości domagania się odszkodowania według przepisów ogólnych o czynach niedozwolonych”[1]. Drugim sposobem rozumienia omawianego przepisu jest przyznanie uprawnionemu do ochrony przez reŜim odpowiedzialności za produkt niebezpieczny moŜliwości wyboru systemu kompensacji zrezygnowanie z niego na rzecz innego sposobu uzyskania odszkodowania. Podstawowa róŜnica wobec twierdzeń P.Granieckiego polega przede wszystkim na moŜliwości bezpośredniego skorzystania z reŜimów odpowiedzialności przewidzianych w kodeksie cywilnym bez konieczności wcześniejszego sięgania do systemu odpowiedzialności za szkodę wyrządzona przez produkt niebezpieczny . [1] P.Graniecki, Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny. Charakter i miejsce w systemie odpowiedzialności odszkodowawczej, Monitor Polski 2001, Nr 1, s. 38. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 17 ZBIEG ROSZCZEŃ ODSZKODOWAWCZYCH Trzecia płaszczyzna interpretacji zbiegu unormowanego w art. 449¹º KC opiera się na fragmentaryczności kompensacji szkody na podstawie przepisów o odpowiedzialności za produkt i umoŜliwia sięganie do innych sposobów kompensacji w zakresie tych elementów szkody spowodowanej przez produkt, które nie są naprawiane na podstawie reŜimu, o którym mowa powyŜej. Zdaniem E. Łętowskiej „jeśli jedno zdarzenie moŜe być kwalifikowane jako szkoda wyrządzona przez produkt niebezpieczny i któryś z deliktów tytułu VI księgi III KC, gdy następnie wybrano (w zakresie istnienia zbiegu) odpowiedzialność za produkt i gdy w ramach realizacji tej odpowiedzialności doszło do naprawienia szkody (w granicach, w jakich odpowiedzialność za produkt to przewiduje, a więc z wyłączeniem szkody w samej rzeczy niebezpiecznej), to nie ma przeszkód w podniesieniu dodatkowego roszczenia odszkodowawczego na podstawie przepisów deliktowych, w zakresie tej część szkody, której nie pokryło pierwsze roszczenie”[2]. [2] E.Łętowska, Zbieg norm w prawie cywilnym, Warszawa 2002, s. 75-76. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 18 OCENA BEZPIECZEŃSTWA PRODUKTÓW NIEZALEśNIE od odpowiedzialności za produkt prawo przewiduje system ochrony konsumentów przed produktami niebezpiecznymi. Ocena bezpieczeństwa produktu dokonywana jest biorąc pod uwagę: – cechy (skład, opakowanie, instrukcję montaŜu i uruchomienia, instalacji, konserwacji); – oddziaływanie na inne produkty (o ile produkt będzie w ten sposób uŜywany); – wygląd (oznakowanie, ostrzeŜenia, instrukcje uŜytkowania i postępowania z produktem zuŜytym oraz wszelkie inne udostępniane konsumentowi wskazówki lub informacje dotyczące produktu); – szczególnie naraŜone kategorie konsumentów (dzieci i osoby starsze). Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 19 BEZPIECZEŃSTWO PRODUKTÓW – UPRAWNIENIA PREZES UOKiK Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest umocowany do wszczęcia postępowania administracyjnego po otrzymaniu informacji od Inspekcji Handlowej, która jest organem kontrolującym produkty pod kątem spełniania przez nie wymagań bezpieczeństwa. Podstawą do podjęcia działań są równieŜ sygnały pochodzące z innych źródeł – na przykład od konsumentów lub od władz nadzoru innych Państw Członkowskich UE. Gdy Prezes UOKiK stwierdzi, Ŝe produkt stwarza zagroŜenie dla Ŝycia i zdrowia uŜytkowników, moŜe – w drodze decyzji – nałoŜyć na jego producenta lub dystrybutora określone obowiązki, m.in. zakazać wprowadzania produktu na rynek lub nakazać: oznakowanie produktu ostrzeŜeniami o zagroŜeniach, jakie powoduje, ostrzeŜenie konsumentów, np. przez zamieszczenie ogłoszenia w prasie, wyeliminowanie zagroŜenia, wycofanie produktu z rynku, wycofanie produktu od konsumentów (odkupienie od uŜytkowników za cenę, po jakiej go kupili, bez względu na stopień zniszczenia). Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 20 BEZPIECZEŃSTWO PRODUKTÓW KONTROLA Inspekcja Handlowa dokonuje kontroli produktów dostępnych na polskim rynku. Jej celem jest ocena bezpieczeństwa towarów i wyeliminowanie tych, które mogą stanowić zagroŜenie dla zdrowia lub Ŝycia uŜytkowników. Inspektor na podstawie pisemnego upowaŜnienia wszczyna i prowadzi czynności kontrolne. W toku kontroli wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej pobiera nieodpłatnie trzy próbki produktu, z których jedną przeznacza się do badań, druga stanowi próbkę kontrolną, a trzecia rozjemczą. W toku kontroli inspektor w szczególności moŜe: Ŝądać wszelkich informacji niezbędnych do stwierdzenia, czy produkt jest bezpieczny; badać akta, dokumenty, ewidencje i informacje w zakresie objętym kontrolą oraz Ŝądać od kontrolowanego lub jego przedstawiciela sporządzenia niezbędnych kopii oraz urzędowego tłumaczenia na język polski dokumentów sporządzonych w języku obcym; dokonywać oględzin terenów, obiektów, pomieszczeń, środków przewozowych, produktów i innych rzeczy w zakresie objętym kontrolą; badać przebieg określonych czynności; Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 21 BEZPIECZEŃSTWO PRODUKTÓW KONTROLA W toku kontroli inspektor w szczególności moŜe: legitymować osoby w celu stwierdzenia ich toŜsamości, jeŜeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli; Ŝądać od kontrolowanego lub jego przedstawiciela niezwłocznego usunięcia uchybień porządkowych i organizacyjnych; Ŝądać od kontrolowanego oraz jego przedstawiciela udzielenia w wyznaczonym terminie pisemnych i ustnych wyjaśnień w sprawach objętych zakresem kontroli; przesłuchiwać osoby w charakterze strony, świadka lub biegłego, jeŜeli jest to niezbędne dla wyczerpującego wyjaśnienia okoliczności sprawy; zasięgać opinii biegłych, jeŜeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli; zabezpieczać dowody, produkty, pomieszczenia i środki przewozowe; pobierać nieodpłatnie próbki produktów do badań; sprawdzić rzetelność obsługi poprzez dokonanie zakupu produktu lub usługi; zbierać inne niezbędne materiały w zakresie objętym kontrolą. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 22 OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORCY Producent jest zobowiązany wprowadzać na rynek wyłącznie produkty bezpieczne. Producent wprowadzający produkt na rynek polski jest zobowiązany dostarczać konsumentom informacje w języku polskim, umoŜliwiające im ocenę zagroŜeń oraz przeciwdziałanie im. Do jego obowiązków naleŜy równieŜ: • umieszczanie na produktach swojej nazwy i adresu, • przeprowadzanie badań próbek produktów, analizowanie skarg konsumentów oraz – jeśli to potrzebne – prowadzenie ich rejestru i informowanie dystrybutorów o prowadzonych przez siebie działaniach. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 23 OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORCY Producenci i dystrybutorzy, w zakresie prowadzonej działalności, są zobowiązani współpracować z organem nadzoru i wojewódzkim inspektorem Inspekcji Handlowej w celu uniknięcia lub eliminacji zagroŜeń stwarzanych przez produkty przez nich dostarczane lub udostępniane. Organem sprawującym nadzór nad ogólnym bezpieczeństwem produktów w zakresie określonym ustawą jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. - Nadzór nad ogólnym bezpieczeństwem produktów obejmuje: okresowe monitorowanie oraz ocenę skuteczności kontroli spełniania przez produkty ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa, z uwzględnieniem rodzajów kontrolowanych produktów i badanych zagroŜeń; opracowywanie okresowych planów kontroli produktów w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i monitorowania ich realizacji; prowadzenie postępowań w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów; prowadzenie rejestru produktów niebezpiecznych oraz gromadzenie danych o produktach, które nie spełniają szczegółowych wymagań dotyczących bezpieczeństwa; gromadzenie informacji dotyczących bezpieczeństwa produktów, przekazywanie ich właściwym organom oraz monitorowanie sposobu wykorzystania tych informacji; - Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 24 OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORCY Jeśli okaŜe się, Ŝe wprowadzany produkt nie jest bezpieczny – producent lub dystrybutor ma obowiązek niezwłocznego poinformowania Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 25 OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORCY Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jako organ nadzoru przekazuje informacje o prawdopodobieństwie niespełniania przez produkt wprowadzony na rynek wymagań dotyczących bezpieczeństwa, w szczególności informacje przekazane przez konsumentów wojewódzkiemu inspektorowi Inspekcji Handlowej albo: Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-SpoŜywczych, Urzędowi Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 26 OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORCY Prezes UOKiK moŜe, w drodze decyzji, nałoŜyć na producenta lub dystrybutora karę pienięŜną w wysokości do 100.000 zł m.in. za: - niedopełnienie obowiązków informacyjnych; - brak współpracy z organami nadzoru rynku; - niewykonywanie obowiązków określonych w decyzji Prezesa UOKiK; - wprowadzanie na rynek towarów, które zostały uznane przez UOKiK za niebezpieczne; Wysokość kary ustala się, uwzględniając w szczególności stopień oraz okoliczności naruszenia obowiązków. Karę pienięŜną uiszcza się w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji organu nadzoru. Egzekucja kary pienięŜnej następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Środki finansowe pochodzące z kar pienięŜnych stanowią dochód budŜetu państwa. 27 PRAWA KONSUMENTA Przekazywanie Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów lub Inspekcji Handlowej informacji o niebezpiecznych produktach. Zgłaszanie Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów o potrzebie przeprowadzenia kontroli w zakresie bezpieczeństwa produktów http://www.uokik.gov.pl http://www.uokik.gov.pl//pl/ pl/ogolne_bezpieczenstwo_produktow/ ogolne_bezpieczenstwo_produktow/informacje_dla_konsumentow/ informacje_dla_konsumentow/zglo szenie_niebezpiecznego_produ 28 REJESTR PRODUKTÓW NIEBEZPIECZNYCH http://publikacje.uokik.gov.pl/hermes3_pub/ 29 REJESTR PRODUKTÓW NIEBEZPIECZNYCH http://ec.europa.eu/consumers/dyna/rapex/rapex_archives_en.cfm 30 KONTAKT Z ECK Telefonicznie: +48 22 55 60 118 (infolinia) +48 22 55 60 359 (faks) Elektronicznie: e-mail: [email protected], [email protected] www: http://www.konsument.gov.pl Listownie oraz osobiste wizyty w Centrum: Europejskie Centrum Konsumenckie Plac Powstańców Warszawy 1 00-950 Warszawa Dziękuję za uwagę! Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 31