Błędy przy indywidualnym rozliczaniu kosztów

INFORMACJA
ZRZESZENIA AUDYTORÓW ENERGETYCZNYCH
WARSZAWA, GRUDZIEŃ 2014
SPIS TREŚCI
OD REDAKCJI……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2
AKTUALNOŚCI
Nowy Prezes ZAE……………………………………………………………………………………………………………………………………………....…..3
Forum Termomodernizacja 2015……………………………………………………………………………………………………………………………3
Ogłoszony kolejny przetarg na białe certyfikaty…………………………………………………………………………………………………..…3
BREEAM Assessor Training……………………………………………………………………………………………………………………………………..4
Nowe terminy kursów prowadzonych przez Fundację Poszanowania Energii………………………………………………………...4
ARTKUŁY I INFORMACJE TECHNICZNE
Ocena LCA przedsiębiorstw – drogą do optymalizacji zużycia zasobów………………………………………………………………….5
Błędy przy indywidualnym rozliczaniu kosztów ogrzewania budynków wielolokalowych…………………………….…….…11
INFORMACJE Z PRASY I INTERNETU
MG: 27 mld euro unijnych funduszy na gospodarkę niskoemisyjną………………………………………………………………………15
PARP dofinansuje audyty energetyczne. Dotacje do 70%.........................................................................................15
Zachęcamy do udziału w konkursie „Energooszczędne 4 kąty”……………………………………………………………………….……15
Ekspertyza Instytutu Energetyki odnawialnej dla fundacji Greenpeace Polska oraz WWF Polska………………….….….15
KE na początku 2015 r. ma przedstawić szczegóły dot. unii energetycznej……………………………………………………….…..15
Nowe standardy emisyjne w dyrektywie IED dotyczące źródeł spalania paliw – ich transpozycja i wejście
w życie………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……..15
Projekt ustawy o OZE: bez rozstrzygnięć kluczowych kwestii w podkomisji…………………………………………………….……15
Źródła rozproszone w sieciach dystrybucyjnych……………………………………………………………………………………………..….…15
"Prosument Opolski". WFOŚiGW w Opolu wprowadza swój program wsparcia dla prosumentów………………......…15
Czy Polacy zaczną masowo instalować mikroelektrownie słoneczne?......................................................................16
Poznań. Kamera termowizyjna przebada pół tysiąca domów i kilkadziesiąt kamienic……………………………………..……16
Ministerstwo Gospodarki tłumaczy się z niewdrożenia dyrektywy o OZE……………………………………………………….….…16
Modernizacja energetyczna budynków jednorodzinnych opłacalna dla państwa………………………………………………….16
Konkurs International VELUX Award 2014 rozstrzygnięty……………………………………………………………………………………..16
W kierunku niskoemisyjnej transformacji rynku pracy……………………………………………………………………………………….…17
700 mld zł zysku w 20 lat – dzięki termomodernizacji domów………………………………………………………………………………17
PRODUKTY – ARTYKUŁY REKLAMOWE
Startuje Akademia Rozwoju Biznesu VELUX………………………………………………………………………………………………………….18
ARTYKUŁY I INFORMACJE TECHNICZNE
Podsumowanie
Obniżenie zużycia energii, pozwalając na obniżenie
kosztów produkcji, jest jednym z kluczowych
elementów strategii poprawy konkurencyjności
europejskiego
przemysłu.
Produkcja
energii
praktycznie nieodłącznie wiąże się z emisją gazów
cieplarnianych. Dlatego też obniżenie energochłonności procesów produkcyjnych korzystnie również
wpływa na cele jakie stawia sobie Unia Europejska
w ramach przeciwdziałania globalnemu ociepleniu.
Dyrektywa w sprawie efektywności końcowego
wykorzystania energii i usług energetycznych
(2006/32/WE) zobowiązuje kraje członkowskie
do
wskazywania
rozwiązań
pozwalających
na zwiększenie efektywności energetycznej. Do tej
pory wiele wysiłków włożono w normalizację audytu
i certyfikacji energetycznej budynków, w przypadku
przedsiębiorstw metody te stwarzają jednak istotne
ograniczenia. Wynikają one z nieuwzględnienia
w nich zużycia zasobów innych niż nośniki energii,
oraz energochłonności wykorzystywanych w działalności przedsiębiorstw towarów i usług pochodzenia
zewnętrznego.
Opracowany w ramach projektu LiCEA zestaw
narzędzi pozwala na wykonanie audytu energetycznego w cyklu życia dla MŚP różnych branż.
Uwzględnienie w ramach oceny efektywności
energetycznej przedsiębiorstwa LCA procesów
pozyskiwania materiałów, przetwarzania i produkcji,
oraz dystrybucji i utylizacji produktów, otwiera nowe
możliwości oszczędzania energii.
BŁĘDY PRZY INDYWIDUALNYM ROZLICZANIU KOSZTÓW
OGRZEWANIA BUDYNKÓW WIELOLOKALOWYCH
2
mgr inż. Krzysztof KUNA
Niniejszy artykuł jest rozwinięciem problematyki
omawianej w sierpniowym wydaniu INORMACJI ZAE
zatytułowanym: Rola Obliczeń Zapotrzebowania
Ciepła (OZC) w systemie indywidualnego rozliczania
kosztów ogrzewania.
Rozliczanie przy pomocy urządzeń wskaźnikowych
(podzielników) kosztów ciepła zużytego na cele
grzewcze w budynkach wielolokalowych, posiadających
instalację grzewczą opartą o tzw. „pionopiętra”, jest
GRUDZIEŃ 2014
niewątpliwie najtańszą formą minimalizacji kosztów
ogrzewania.
Należy
jednak
pamiętać,
że wprowadzenie tego systemu rozliczeń powinno
być ostatnim elementem procesu termomodernizacji
budynku, a instalacja centralnego ogrzewania
powinna
być
wyregulowana
(dostosowanie
przepływów czynnika grzewczego do zmniejszonego
zapotrzebowania na energię cieplną, spowodowanego termomodernizacją).
Tymczasem
wyścigi
firm
rozliczeniowych
o opanowanie rynku, minimalizacja kosztów przy
sprzedaży usług rozliczeniowych, brak konsultacji
merytorycznej ze strony inwestorów w zakresie
stosowania systemu po zmianie charakterystyki
cieplnej budynku, brak przepisów prawnych,
regulujących stosowanie systemu indywidualnego
rozliczania kosztów ogrzewania, spowodowało jego
znaczną dewaluację. W zdecydowanej większości
istniejących
na
rynku
polskim
systemów
rozliczeniowych występują błędy, całkowicie
zniekształcające
cel
ich
stosowania,
czyli
sprawiedliwy podział kosztów ogrzewania budynku
pomiędzy poszczególne lokale.
Najczęściej stosuje się przeliczenie ilości jednostek
wskazywanych przez podzielnik, które doprowadza
wskazania podzielników kosztów do poziomu
porównywalności:
Isk = Irzecz · KL · KG
gdzie:
Isk – Ilość jednostek odczytowych skorygowana
(rozliczeniowa), porównywalna dla danego budynku;
Irzecz – Ilość jednostek odczytowych rzeczywista;
KL – Współczynnik wyrównawczy położenia lokalu
w bryle budynku;
KG – Współczynnik oceny grzejnika.
Podczas wyliczeń obu współczynników, popełniane
są błędy, które w konsekwencji całkowicie
deprecjonują ideę stosowania systemu indywidualnego rozliczenia kosztów ogrzewania i zniechęcają
do jego stosowania.
Błędy występują również w doborze właściwej mocy
grzejnika do którego przymocowany jest podzielnik
kosztów ogrzewania.
2
mgr inż. Krzysztof KUNA, Audytor Energetyczny, Akredytacje
NAPE Nr 1518/93/06, 0723/S18/2008, 1431/N-12/2011,
Uprawnienia Nr MI/ŚE/691/2009, Biegły sądowy w zakresie
audytingu energetycznegoprzy Sądzie Okręgowym w Legnicy
str. 11
Do spisu treści
ARTYKUŁY I INFORMACJE TECHNICZNE
Moc grzejnika.
W praktyce istnieje kilka rodzajów mocy grzejnika:
1 - Obliczeniowa (projektowa) moc cieplna.
Moc grzejnika wynikająca z podziału obliczeniowego
zapotrzebowania na moc cieplną pomiędzy
odbiorniki znajdujące się w pomieszczeniu.
Obliczeniowa moc cieplna nie uwzględnia zysków
ciepła od przewodów.
2 - Wymagana moc cieplna.
Moc cieplna, którą grzejnik powinien dostarczyć
do pomieszczenia. Wymagana moc cieplna
uwzględnia zyski ciepła.
Wymagana moc cieplna = Obliczeniowe straty ciepła
pomieszczenia (zapotrzebowanie na moc cieplną) –
Zyski ciepła w pomieszczeniu (z uwzględnieniem
zysków od przewodów).
3 - Rzeczywista moc cieplna.
Rzeczywista moc cieplna oddawana przez grzejnik,
wynikająca z cieplnych i hydraulicznych warunków
jego pracy.
4 - Nominalna moc cieplna grzejnika.
Stabelaryzowana moc grzejnika w ściśle określonych
parametrach pracy, np.
– Tzasilania / Tpowrotu / Twewnętrzna = 90/70/20 oC –
parametry pracy większości instalacji budynków
wielorodzinnych zasilanych z sieci centralnej lub
– Tz/Tp/Ti = 75/65/20 – parametry pracy używane
przez większość producentów grzejników.
W
przypadku
braku
aktualnych
obliczeń
zapotrzebowania ciepła (OZC) dla poszczególnych
pomieszczeń ogrzewanych, firmy rozliczeniowe
stosują w swoich systemach nominalne wielkości
mocy
cieplnej
grzejników
zainstalowanych
w poszczególnych pomieszczeniach. Powołują się
przy tym na nieobowiązującą w Polsce normę
PN-EN 834, która służy do atestacji (uzyskania
dopuszczenia) podzielników kosztów ogrzewania.
Nie można jej stosować bezkrytycznie w systemie
podziału
kosztów
ogrzewania
budynków
po
termomodernizacji, gdyż podstawowym
założeniem normy jest warunek temperaturowy
grzejnika – tzasilania / tpowrotu / twewnętrzna = 90 / 70 / 20 oC.
Warunek ten, po dokonanej termomodernizacji,
może być spełniony wyłącznie przy wymianie
instalacji grzewczej, co rzadko jest praktykowane.
Nie bierze się pod uwagę faktu, że po przeprowadzonej termomodernizacji budynku oraz regulacji
GRUDZIEŃ 2014
instalacji c.o. grzejniki będą posiadały moc dostosowaną do potrzeb energetycznych pomieszczenia.
Grzejniki, które stały się w wyniku termomodernizacji
„przewymiarowane”, powinny mieć po regulacji moc
obliczeniową (wynikającą z OZC), a nie nominalną
(katalogi). Stosowanie mocy nominalnej powoduje
w konsekwencji wzrost kosztów ogrzewania,
przypadających na dany grzejnik, co zniekształca ideę
„sprawiedliwego” rozdziału kosztów ogrzewania.
Należy pamiętać, że prawidłowo funkcjonujący
system
indywidualnego
rozliczania
kosztów
ogrzewania musi być oparty o aktualne obliczenia
zapotrzebowania ciepła (OZC) dla poszczególnych
pomieszczeń. Tylko aktualne OZC umożliwiają
właściwe (zgodne z obowiązującymi przepisami
prawnymi) obliczenie współczynników korekcyjnych
stosowanych w systemie, a także obliczenie
projektowego obciążenia cieplnego, czyli projektowej
mocy grzejników w pomieszczeniach.
KL – Współczynnik wyrównawczy położenia lokalu
w bryle budynku.
Wylicza się go porównując jednostkowe zapotrzebowanie na ciepło w mieszkaniu najcieplejszym,
do mieszkania wyliczanego (Ustawa z dnia 10 kwietnia
1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012, poz.
1059 j.t.).
Fi = Qi / Ai - jednostkowe zapotrzebowanie
energii cieplnej w danym mieszkaniu,
gdzie:
Qi – zapotrzebowanie na ciepło w i-tym mieszkaniu,
liczone wg PN-EN ISO 13790
Ai – powierzchnia użytkowa i-tego mieszkania
i = 1 ÷ n (n – ilość mieszkań)
KLi = Fmin / Fi - współczynnik korygujący położenie
lokalu w bryle budynku i-tego mieszkania
Obowiązek stosowania współczynników wyrównawczych zużycia ciepła na ogrzewanie, wynikających
z położenia lokalu w bryle budynku (KL) określa
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo
energetyczne (Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 j.t.), Art. 45a:
………
9. Właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego
dokonuje wyboru metody rozliczania całkowitych
kosztów zakupu ciepła na poszczególne lokale
mieszkalne i użytkowe w tym budynku, tak aby
wybrana metoda, uwzględniając współczynniki
wyrównawcze zużycia ciepła na ogrzewanie,
wynikające z położenia lokalu w bryle budynku przy
jednoczesnym zachowaniu prawidłowych warunków
eksploatacji budynku określonych w odrębnych
str. 12
Do spisu treści
ARTYKUŁY I INFORMACJE TECHNICZNE
przepisach, stymulowała energooszczędne zachowania
oraz zapewniała ustalanie opłat, o których mowa
w ust. 4, w sposób odpowiadający zużyciu ciepła na
ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody użytkowej.
………
Z Art. 45a, ust. 9 wynika jednoznacznie, że podstawą
do wyliczenia współczynników korygujących
położenie lokalu w bryle budynku powinno być
wyłącznie zapotrzebowanie ciepła dla poszczególnych
lokali.
Pomimo, że merytoryczna interpretacja sposobu
wyliczania tego współczynnika nie powinna budzić
żadnych wątpliwości nagminnie spotyka się
współczynniki, które są przyjmowane, bądź
wyliczane w zupełnie inny sposób:
 tabela Centralnego Ośrodka BadawczoRozwojowego Techniki Instalacyjnej COBRTI
Instal. Pomimo, że nieistniejące już COBRTI
Instal dawno się wycofało z zaleceń
stosowania tych współczynników, szybko się
jednak
one
rozpowszechniły
i
są
przyjmowane do dziś, ze względu na swoją
prostotę i łatwość stosowania;
 wyliczenie w oparciu o sumę nominalnych
mocy zainstalowanych w mieszkaniu
grzejników
(najczęściej
przy
temp.
90/70/20). W rzeczywistości po przeprowadzonej
termomodernizacji
większość
istniejących grzejników jest „przewymiarowanych”, a ich rzeczywiste moce powinny
wynikać z aktualnych obliczeń OZC;
 wyliczenie w oparciu o obciążenie cieplne
lokalu (jeżeli jest aktualna dokumentacja
instalacyjna). Tutaj błąd polega na bezkrytycznym zastosowaniu wyliczeń projektowego
obciążenia cieplnego w oparciu o aktualną
normę PN-EN 12831:2006. Norma ta zawiera
szereg restrykcyjnych założeń, jak wyliczenie
temperatury w sąsiednim mieszkaniu
(średnia arytmetyczna temperatur zewnętrznej i wewnętrznej), które powodują spore
zamieszanie w obliczonych współczynnikach
(np. najcieplejsze mieszkania mogą wypaść
na ostatniej kondygnacji, co nie jest zgodne
z prawdą). Wynika z tego, że norma ta nie
może być wykorzystywana do wyliczania
współczynników korekcyjnych. Może służyć
jednak do wyliczeń mocy grzejników
w poszczególnych pomieszczeniach przy ich
wymianie.
GRUDZIEŃ 2014
KG – Współczynnik oceny grzejnika.
Jest on (wg normy PN-EN 834) kompilacją trzech
współczynników:
KG = KQ · KC · KT
gdzie:
 KQ – współczynnik oceny mocy cieplnej grzejnika
(bezwymiarowa wartość liczbowa nominalnej
mocy grzejnika),
 KC – współczynnik sprzężenia cieplnego. Koryguje
on różne wartości strumienia cieplnego
w zależności od rodzaju grzejnika (różna
powierzchnia styku podzielnika z grzejnikiem), tzw. sprzężenie cieplne.
 KT – współczynnik stosowany przy temperaturach
wewnętrznych niższych od 16oC.
Pomimo, że norma PN-EN 834 sugeruje korektę
współczynników KQ i KC przy warunkach odniesienia
różnych od stanu podstawowego (warunek
temperaturowy 90/70/20oC), nie jest ona wykonywana.
Jak już wspomniano, biorąc za podstawę wyliczenia
KQ nominalną (katalogową), a nie obliczeniową
(rzeczywistą) moc grzejnika, wynikającą z OZC,
powoduje się całkowite zniekształcenie systemu
indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania.
Wprowadza to zamieszanie w systemie przy
grzejnikach „przewymiarowanych”, czyli takich
których powierzchnia grzewcza, w warunkach
odniesienia, stała się za duża w stosunku do potrzeb
cieplnych pomieszczenia – co jest naturalnym
skutkiem termomodernizacji budynków.
Brakuje zatem współczynnika korygującego różnice
temperatury grzejnika w miejscu przymocowania
podzielnika wynikające z „przewymiarowania”
grzejnika, czyli współczynnika korygującego błąd,
który zawiera KQ. Błąd jest na tyle znaczący,
że różnice w kosztach zmiennych ogrzewania,
przypadających na grzejnik „przewymiarowany”
mogą sięgać kilkadziesiąt procent.
Z powyższych ustaleń wynika, że prawidłowy wzór
na
przeliczenie
jednostek
odczytowych,
doprowadzający wskazania podzielników kosztów
do poziomu porównywalności, powinien wyglądać
następująco:
Isk = Irzecz · KL · KG · KW
gdzie:
KW – współczynnik wyrównawczy, kompensujący
różnicę temperatur w miejscu mocowania
podzielnika, przy mniejszej mocy obliczeniowej
str. 13
ARTYKUŁY I INFORMACJE TECHNICZNE
grzejnika zainstalowanego niż moc nominalna
(grzejnik „przewymiarowany”).
Ten współczynnik powinien także uwzględniać
korektę wskazań wynikającą z przesunięcia
podzielnika, przy nieparzystej ilości elementów
grzejnych
grzejników
segmentowych,
czy
konieczność ominięcia miejsca zamocowania
grzejnika (szpilka).
Bez zastosowania tego, dodatkowego współczynnika
KW nie można stosować w metodyce rozliczeniowej
wartości mocy
nominalnej
zainstalowanego
grzejnika.
Z powyższego wynika, że aby prawidłowo rozliczać
ciepło przy pomocy podzielników kosztów
ogrzewania, w sposób zgodny z Ustawą Prawo
energetyczne, należy zastosować jedno z poniższych
rozwiązań:
GRUDZIEŃ 2014
1. wprowadzić do rozliczeń współczynnik
kompensujący zmniejszenie temperatury
w miejscu zamocowania podzielnika przy
grzejnikach
„przewymiarowanych”
KW.
Musiało by to być poprzedzone opracowaniem
metodyki obliczania tego współczynnika;
2. w obliczeniach współczynnika grzejnikowego
KG stosować obciążenie cieplne (moc
obliczeniową) pomieszczenia, wynikające
z aktualnych OZC, a nie moc nominalną
zainstalowanego grzejnika. Minimalizuje się
w ten sposób błąd powstający przy
przeliczaniu
jednostek
odczytowych
podzielnika.
str. 14
Do spisu treści