Kierunek i poziom studiów - Filologia polska

Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wydział
str. 1
Kierunek i poziom studiów: FILOLOGIA POLSKA, studia
licencjackie (poziom I)
Sylabus modułu: ANTROPOLOGIA OPOWIADANIA
Kod modułu 02-FP-LIT-S1-AO
1. Informacje ogólne
koordynator modułu
semestr
forma studiów
sposób ustalania
oceny końcowej
modułu
informacje
dodatkowe
Prof. dr hab. Dariusz Pawelec
2016-2017
pierwszy (zimowy)
stacjonarne
ocena końcowa z danego kursu jest równoważna ocenie końcowej modułu
------------------------------
2. Opis zajęć dydaktycznych i pracy studenta
nazwa
ANTROPOLOGIA OPOWIADANIA -Wykład
prowadzący
grupa(-y)
treści zajęć
kod
--------------
Prof. dr hab. Ryszard Koziołek
Realizacja zajęć (wykładu i ćwiczeń) zmierza do zapoznania studentów z koncepcją
narracji rozumianej jako kulturowa praktyka samorozumienia się człowieka. Studenci
podczas wykładów i pracy własnej studiują główne problemy współczesnej
antropologii literatury, ze szczególnym naciskiem na antropologię opowiadania.
Celem ćwiczeń jest wykształcenie umiejętności interpretacji narracyjnych tekstów
literackich w kontekście podstawowych kategorii antropologiczno-kulturowych.
Ćwiczenia opierają się na analizie wybranych tekstów narracyjnych, dobranych w taki
sposób, aby wyzwalały refleksję nad każdorazowo innym zagadnieniem z kręgu
antropologii narracji.
Zagadnienia:
1. Powszechność i transkulturowość praktyk narracyjnych
2. Zwrot narratywistyczny
3. Od narratologii do antropologii opowiadania
4. Czas, pamięć, narracja
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wydział
5.
6.
7.
8.
9.
metody
prowadzenia
zajęć
liczba godzin
dydaktycznych
(kontaktowych)
liczba godzin
pracy własnej
studenta
opis pracy
własnej
studenta
organizacja
zajęć
literatura
obowiązkowa
str. 2
Narracyjność doświadczenia
Narracja jako forma wyjaśniania rzeczywistości
Historia jako opowieść
Narracje przemocy, grozy i traumy. Od przyjemności do terapii
Narracje nie-ludzkie
Wykład oraz ćwiczenia o charakterze konwersatoryjnym. Aktywny udział w zajęciach:
wykazywanie się znajomością wskazanych w programie zajęć rozpraw naukowych i
utworów literackich; umiejętność problematyzacji badanych zjawisk literackich;
umiejętność
analizy
tekstów
literackich
z
wykorzystaniem
kategorii
antropologicznych; przedstawienie samodzielnej analizy i interpretacji wybranego
tekstu literackiego. Na samych ćwiczeniach praktykujemy dialog poznawczy w oparciu
o wiedzę studenta, poświęcony problemowi postawionemu przez prowadzącego lub
studenta, pod kierunkiem i przy uzupełniającym wsparciu nauczyciela akademickiego.
45
135
Przygotowanie do zajęć, obejmujące zalecone lektury literackie i krytycznoliterackie;
udział w przygotowaniu referatu.
Kurs obejmuje zajęcia o charakterze konwersatorium.
1. Alan Barnard., Antropologia. Zarys teorii i historii, wstęp J. Tokarska-Bakir,
Warszawa 2006 (rozdział I: „Wizje antropologii”)
2. Ryszard Nycz, Antropologia literatury - kulturowa teoria literatury - poetyka
doświadczenia, „Teksty Drugie” 2007, nr 6
http://rcin.org.pl/ibl/Content/51309/WA248_67628_P-I-2524_nyczantropologia.pdf
3. Czym jest antropologia literatury? Pytanie o początek literatury. Z Danielem
Fabre rozmawia Paweł Rodak, „Teksty Drugie” 2009, nr 4
http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=50250
4. Ewa Kosowska, Kultura, literatura, antropologia, w tejże: Antropologia
literatury. Teksty, konteksty, interpretacje, Katowice 2003, s. 7-39. http://
www.digitalsilesia.eu/Content/61386/antropologia_literatury.pdf
5. Paul Ricoeur, Czas i opowieść, przeł. M. Frankiewicz, Kraków 2008 (t. 1, cz. I
„W kręgu opowieści i czasowości”, r. 1 i 2).
6. Tzvetan Todorov, Ludzie-opowieści, przeł. R. Zimand, w: narratologia, red. M.
Głowiński, Gdańsk 2004
7. Roland Barthes, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, tłum. W. Błońska,
w: narratologia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2004
8. Mieke Bal, Wprowadzenie, przeł. A. Szwatoński, w tejże: Narratologia.
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wydział
str. 3
Wprowadzenie do teorii narracji, Kraków 2012
9. Anna Burzyńska, Kariera narracji. O zwrocie narratywistycznym w naukach
humanistycznych, w: Narracja i tożsamość II. Antropologiczne problemy
literatury, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004.
10. Bogdan Owczarek, Od poetyki do antropologii opowiadania, w: Praktyki
opowiadania, red. Bogdan Owczarek, Zofia Mitosek, Wincenty Grajewski,
Kraków 2001
11. Hayden White, Znaczenie narracyjności dla przedstawienia rzeczywistości,
przeł. M. Wilczyński, w tegoż: Poetyka pisarstwa historycznego, pod red. E.
Domańskiej i M. Wilczyńskiego, Kraków 2000.
12. Jan Kordys, Pamięć i opowiadanie, w: Praktyki opowiadania, red. Bogdan
Owczarek, Zofia Mitosek, Wincenty Grajewski, Kraków 2001
13. Frank Kermode, Znaczenie końca, przeł. Olga i Wojciech Kubińscy, Kraków
2010
14. Małgorzata Czermińska, „Punkt widzenia” jako kategoria antropologiczna i
narracyjna w prozie niefikcjonalnej, „Teksty Drugie” 2003, 2-3
15. Joseph Campbell, Bohater o tysiącu twarzy, przeł. A. Janowski, Warszawa 2013
(„Prolog: Monomit”)
16. Erich Auerbach, Blizna Odyseusza oraz Świat w ustach Pantagruela, [w tegoż:]
Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu, przeł. Z. Żabicki,
t. I, Warszawa 1968.
17. Wolfgang Iser, Czym jest antropologia literatury? Różnica między fikcjami
wyjaśniającymi a odkrywającymi, przeł. A. Kowalcze-Pawlik, „Teksty Drugie”
2006, nr 5.
18. Dariusz Brzostek, Praktyki narracyjne a granice nierozumu, w tegoż: Literatura
i nierozum. Antropologia fantastyki grozy, Toruń 2009
19. Rene Girard, Od mimetycznego pożądania do upiornego sobowtóra, w tegoż:
Sacrum i przemoc, Poznań 1993.
20. Bruno Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni,
przeł. D. Danek, Warszawa 2011 (lub inne wydanie)
21. Mikołaj Marcela, Cyborgi/Androidy, w tegoż: Monstruarium nowoczesne,
Katowice 2015
literatura
uzupełniająca
adres strony
www zajęć
informacje
dodatkowe
3. Opis sposobów weryfikacji efektów kształcenia modułu
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wydział
nazwa
ANTROPOLOGIA OPOWIADANIA -Wykład
str. 4
kod
-------------------------
kod zajęć
osoba
przeprowadzająca
weryfikację
grupa
wymagania
merytoryczne
--------------------Prof. dr hab. Ryszard Koziołek
kryteria oceny
Na ocenę z zajęć wpływ mają: przygotowanie studenta do ćwiczeń, aktywność, esej
interpretacyjny kończący zajęcia. Końcowa ocena modułu pokrywa się z oceną
uzyskaną podczas egzaminu ustnego, kończącego kurs.
Końcowa ocena modułu jest tożsama z oceną uzyskaną na egzaminie. Na egzaminie
obowiązuje znajomość pierwszych 11 pozycji ze spisu literatury obowiązkowej oraz
dwie wybrane z pozostałych 10 pozycji.
przebieg procesu
weryfikacji
Aktywny udział w zajęciach: wykazywanie się znajomością wskazanych w programie
zajęć rozpraw naukowych i utworów literackich; umiejętność problematyzacji
badanych zjawisk literackich; umiejętność analizy tekstów narracyjnych z
wykorzystaniem kategorii antropologicznych; przedstawienie samodzielnej analizy i
interpretacji wybranego tekstu literackiego.
informacje
dodatkowe
2. Opis zajęć dydaktycznych i pracy studenta
nazwa
ANTROPOLOGIA OPOWIADANIA - ćwiczenia
prowadzący
grupa(-y)
treści zajęć
kod
--------------
Prof. dr hab. Ryszard Koziołek
Celem zajęć jest przeprowadzenie szeregu lekcji (łac. czytanie, wykład)
wykorzystujących połączenie literatury i wiedzy o literaturze jako szczególnie
użytecznej formie inscenizowania zagadnień antropologcznych. Wyjątkowość
literatury narracyjnej polega na zdolności umieszczania w swoich ramach wszelkich
innych dyskursów. Wzbogacona o wiedzę o języku, który jest wspólnym medium
wszystkich dyscyplin, humanistyka literaturoznawcza ma silne podstawy do
postulowania, że krytyczne czytanie literatury jest równoznaczne z praktykowaniem
myślenia w jego najbardziej uniwersalnym kształcie.
Proponowane teksty do analizy antropologicznej:
1. Księga piasku. Biblia („ofiara Izaaka”)/ Søren Kierkegaard, Bojaźń i drżenie.
Choroba na śmierć (rozdz. „Pochwała Abrahama”).
2. Opowiadać czy śpiewać? Homer, Odyseja (pieśń 12)/ Joyce, Ulisses (epizod
„Syreny” – edycja: PIW, Warszawa 1975, t. 1, s. 358-406)/ Giuseppe di
Lampedusa, Syrena
3. E. T. A. Hofmann, Piaskun, przeł. F. Faleński (dowolne wydanie) Zygmunt Freud,
Niesamowite, w: Pisma psychologiczne, przeł. R. Reszke, Warszawa 1997
4. Opowiadasz albo giniesz. Baśnie 1001 nocy („Opowiadanie o niewiernym
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wydział
str. 5
wezyrze”)/Wolter, Zadig (rozdz. „Koń i pies”)/Umberto Eco, Imię róży („Dzień
pierwszy. Pryma” i „Dzień siódmy. Noc”)
5. 19 scen z życia (Jan Kochanowski, Treny; oraz: Andrzej Stasiuk, Suka; Inga Iwasiów,
Umarł mi)
6. Czego nie powinniśmy dostać za pieniądze? Boelsałw Prus, Lalka (dowolne
wydanie); M. Sandel, Czego nie można kupić za pieniądze. Moralne granice
rynku, przeł. A. Chromik, T. Sikora, Warszawa 2012
7. Sztuka i sztuczki. Edgar Allan Poe, Skradziony list/Artur Conan Doyle, Skandal w
Czechach/ Raymond Chandler, Kłopoty to moja specjalność
8. Dlaczego przedstawiona przemoc robi nam tak dobrze? R. M. Martin, Gra o tron
(fr.), Matrix (fr.), Kill Bill v. 2 (fr.)
9. Jak przeczytać to, co nie jest napisane? Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, t. III, r. XXIII
i XXX)
10. Wynalazek przyjaźni. Epos o Gilgameszu/Andrzej Stasiuk, Grochów
11. Możliwości narracyjne zwierząt. Franz Kafka, Przemiana/Jean Henri Fabre,
Poświętnik Czczony
metody
prowadzenia
zajęć
liczba godzin
dydaktycznych
(kontaktowych)
liczba godzin
pracy własnej
studenta
opis pracy
własnej
studenta
organizacja
zajęć
literatura
obowiązkowa
Na ćwiczeniach praktykujemy dialog poznawczy w oparciu o wiedzę studenta,
poświęcony problemowi postawionemu przez prowadzącego lub studenta, pod
kierunkiem i przy uzupełniającym wsparciu nauczyciela akademickiego.
45
135
Przygotowanie do zajęć, obejmujące zalecone lektury literackie i krytycznoliterackie
oraz wiedzę z wykładu
Kurs obejmuje zajęcia o charakterze konwersatorium oraz dedykowany im wykład.
Wymaga się udziału studenta w obu składowych kursu.
1. Alan Barnard., Antropologia. Zarys teorii i historii, wstęp J. Tokarska-Bakir,
Warszawa 2006 (rozdział I: „Wizje antropologii”)
2. Ryszard Nycz, Antropologia literatury - kulturowa teoria literatury - poetyka
doświadczenia, „Teksty Drugie” 2007, nr 6
http://rcin.org.pl/ibl/Content/51309/WA248_67628_P-I-2524_nyczantropologia.pdf
3. Czym jest antropologia literatury? Pytanie o początek literatury. Z Danielem
Fabre rozmawia Paweł Rodak, „Teksty Drugie” 2009, nr 4
http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=50250
4. Ewa Kosowska, Kultura, literatura, antropologia, w tejże: Antropologia
literatury. Teksty, konteksty, interpretacje, Katowice 2003, s. 7-39. http://
www.digitalsilesia.eu/Content/61386/antropologia_literatury.pdf
5. Paul Ricoeur, Czas i opowieść, przeł. M. Frankiewicz, Kraków 2008 (t. 1, cz. I
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wydział
str. 6
„W kręgu opowieści i czasowości”, r. 1 i 2).
6. Tzvetan Todorov, Ludzie-opowieści, przeł. R. Zimand, w: narratologia, red. M.
Głowiński, Gdańsk 2004
7. Roland Barthes, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, tłum. W. Błońska,
w: narratologia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2004
8. Mieke Bal, Wprowadzenie, przeł. A. Szwatoński, w tejże: Narratologia.
Wprowadzenie do teorii narracji, Kraków 2012
9. Anna Burzyńska, Kariera narracji. O zwrocie narratywistycznym w naukach
humanistycznych, w: Narracja i tożsamość II. Antropologiczne problemy
literatury, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004.
10. Bogdan Owczarek, Od poetyki do antropologii opowiadania, w: Praktyki
opowiadania, red. Bogdan Owczarek, Zofia Mitosek, Wincenty Grajewski,
Kraków 2001
11. Hayden White, Znaczenie narracyjności dla przedstawienia rzeczywistości,
przeł. M. Wilczyński, w tegoż: Poetyka pisarstwa historycznego, pod red. E.
Domańskiej i M. Wilczyńskiego, Kraków 2000.
12. Jan Kordys, Pamięć i opowiadanie, w: Praktyki opowiadania, red. Bogdan
Owczarek, Zofia Mitosek, Wincenty Grajewski, Kraków 2001
13. Frank Kermode, Znaczenie końca, przeł. Olga i Wojciech Kubińscy, Kraków
2010
14. Małgorzata Czermińska, „Punkt widzenia” jako kategoria antropologiczna i
narracyjna w prozie niefikcjonalnej, „Teksty Drugie” 2003, 2-3
15. Joseph Campbell, Bohater o tysiącu twarzy, przeł. A. Janowski, Warszawa 2013
(„Prolog: Monomit”)
16. Erich Auerbach, Blizna Odyseusza oraz Świat w ustach Pantagruela, [w tegoż:]
Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu, przeł. Z. Żabicki,
t. I, Warszawa 1968.
17. Wolfgang Iser, Czym jest antropologia literatury? Różnica między fikcjami
wyjaśniającymi a odkrywającymi, przeł. A. Kowalcze-Pawlik, „Teksty Drugie”
2006, nr 5.
18. Dariusz Brzostek, Praktyki narracyjne a granice nierozumu, w tegoż: Literatura
i nierozum. Antropologia fantastyki grozy, Toruń 2009
19. Rene Girard, Od mimetycznego pożądania do upiornego sobowtóra, w tegoż:
Sacrum i przemoc, Poznań 1993.
20. Bruno Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni,
przeł. D. Danek, Warszawa 2011 (lub inne wydanie)
21. Mikołaj Marcela, Cyborgi/Androidy, w tegoż: Monstruarium nowoczesne,
Katowice 2015
literatura
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wydział
str. 7
uzupełniająca
adres strony
www zajęć
informacje
dodatkowe
3. Opis sposobów weryfikacji efektów kształcenia modułu
nazwa
ANTROPOLOGIA OPOWIADANIA -Wykład
kod
-------------------------
kod zajęć
osoba
przeprowadzająca
weryfikację
grupa
wymagania
merytoryczne
--------------------Prof. dr hab. Ryszard Koziołek
kryteria oceny
Na ocenę z zajęć wpływ mają: przygotowanie studenta do ćwiczeń, aktywność, esej
interpretacyjny kończący zajęcia. Końcowa ocena modułu pokrywa się z oceną
uzyskaną podczas egzaminu ustnego, kończącego kurs.
Ocena ustalana przez prowadzącego na podstawie powyższych kryteriów
przebieg procesu
weryfikacji
informacje
dodatkowe
Aktywny udział w zajęciach: wykazywanie się znajomością wskazanych w programie
zajęć rozpraw naukowych i utworów literackich; umiejętność problematyzacji
badanych zjawisk literackich; umiejętność analizy tekstów narracyjnych z
wykorzystaniem kategorii antropologicznych; przedstawienie samodzielnej analizy i
interpretacji wybranego tekstu literackiego.
Ćwiczenia odbywają się w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza
Opackiego, Katowice, Pl. Sejmu Śl. 1, s. 206