pełny opis studiów

Warszawa, 30 kwietnia 2016 r.
prof. dr hab. Wojciech Pacho
prof. dr hab. Ewelina Nojszewska
Katedra Ekonomii Stosowanej
Kolegium Zarządzania i Finansów
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Szanowni Państwo,
Pragniemy zaprosić Państwa do przygody intelektualnej, jaką jest ekonomia zdrowia i badania
funkcjonowania ochrony zdrowia w ogóle, a w szczególe w Polsce.
Dyrektorzy szpitali, menedżerowie, pracownicy administracji publicznej i zdrowia publicznego są
przecież żywotnie zainteresowani podnoszeniem swoich kwalifikacji oraz coraz sprawniejszym i
skuteczniejszym wykonywaniem swoich czynności zawodowych. Borykanie się z obowiązującymi
regulacjami prawnymi, przerostami biurokracji, niedoborem pieniądza, systemem podatkowym i
pogarszającą się sytuacją gospodarczą stanowi nie lada wyzwanie przy podejmowaniu codziennych
decyzji dotyczących funkcjonowania podległych podmiotów. Dlatego konieczna jest znajomość
mechanizmów transmisji ujawniających skutki wszelkich decyzji i powiązanie przyczynowo skutkowe. Analiza ekonomiczna umożliwia poznanie i zrozumienie procesów zachodzących w
podmiotach leczniczych i ich otoczeniu zarówno bliższym, jak i dalszym.
Program kształcenia w ramach studiów doktoranckich "Ekonomia Zdrowia" umożliwia zdobycie
wiedzy dotyczącej tych mechanizmów, a także korzyści z korzystania z narzędzi analizy jakościowej i
ilościowej. Dzięki doświadczeniu nie zawsze jednak widzimy świat takim, jaki on jest, a analiza
ekonomiczna stanowi podstawę do poznania rzeczywistych uwarunkowań.
Przedmioty obowiązkowe umożliwiają zdobycie ekonomicznej wiedzy dotyczącej uwarunkowań
zewnętrznych i wewnętrznych funkcjonowania podmiotów zdrowotnych. Należą do nich:
Mikroekonomia
Podstawowy przedmiot ekonomiczny, którego znajomość jest niezbędna do zrozumienia mechanizmu
procesu podejmowania decyzji przez jednostki występujące we wszystkich rolach w życiu
gospodarczym. Umiejętności analizowania procesu dokonywania wyborów i podejmowania decyzji są
konieczne do przeprowadzenia analizy funkcjonowania poszczególnych świadczeniodawców i
systemu ochrony zdrowia jako całości. Pozwala zdobyć wiedzę z zakresu równowagi ogólnej
niezbędną do analizy efektywności Pareta, która jest podstawą do skonstruowania narzędzi pomiaru
efektywności metodami ekonometrycznymi i programowania matematycznego.
Makroekonomia
Podstawowy przedmiot ekonomiczny, którego znajomość jest niezbędna do zrozumienia mechanizmu
funkcjonowania poszczególnych świadczeniodawców i systemu ochrony zdrowia w gospodarce.
Ochrona zdrowia stanowi bowiem jeden z ważniejszych sektorów gospodarki, a ponadto zdrowie
będące obok edukacji elementem kapitału ludzkiego jest najważniejszym czynnikiem wzrostu
1
gospodarczego. Ważnym dla polityki zdrowotnej jest badanie wzajemnego oddziaływania gospodarki
na status zdrowotny oraz zdrowia na wzrost gospodarczy.
Ekonomia sektora publicznego
Podstawowy przedmiot ekonomiczny niezbędny do zrozumienia zasad funkcjonowania podmiotów i
rynków (także ochrony zdrowia) w gospodarce mieszanej. Zrozumienie oddziaływania efektów
zewnętrznych jest konieczne dla analizy i formułowania polityki zdrowotnej, gdyż w ochronie
zdrowia, a dodatkowo w ubezpieczeniach zdrowotnych, te efekty są szczególnie silne. Ponadto,
warunki osiągania efektywności gospodarowania powinny być podstawą przy dokonywaniu decyzji
dotyczących funkcjonowania ochrony zdrowia. Określanie warunków efektywności Pareta jest
konieczne dla dalszej analizy ekonometrycznej efektywności poszczególnych podmiotów i systemu.
Wszystkie narzędzia służące do mierzenia efektywności (ekonometryczne i programowania
matematycznego) są oparte na pracach rozwijających koncepcję efektywności Pareta. Również
znajomość zasad wyboru publicznego i analizy dóbr publicznych jest konieczna do rozumienia
mechanizmów rządzących funkcjonowaniem ochrony zdrowia.
Przedmioty te stanowią podstawę analizy jakościowej i ilościowej koniecznej do opanowania przy
badaniu funkcjonowania poszczególnych świadczeniodawców i systemu ochrony zdrowia jako
całości, a także formułowania skutecznej polityki zdrowotnej.
Ekonomia zdrowia
Przedmiot stanowiący bezpośrednią podstawę do zdobycia wiedzy i umiejętności umożliwiającej
badania nad funkcjonowaniem ochrony zdrowia i formułowaniem polityki zdrowotnej. Składa się z
dwóch bloków tematycznych. Pierwszym jest analiza ekonomiczna wszystkich podmiotów ochrony
zdrowia na wszystkich typach rynków, w ramach wszystkich rodzajów konkurencji. Jest to swojego
rodzaju
kontynuacja
analizy
mikroekonomicznej
funkcjonowania
przedsiębiorstwświadczeniodawców w ramach różnych struktur rynkowych. Ponadto, obejmuje mechanizm
ubezpieczeń zdrowotnych. Drugim jest ocena ekonomiczna skuteczności ekonomicznej i medycznej
programów zdrowotnych i sposobów leczenia. Jest to analiza koncentrująca się na produktach tych
przedsiębiorstw-świadczeniodawców.
Jest to podstawa analizy jakościowej i ilościowej wszystkich aspektów funkcjonowania każdego
uczestnika systemu ochrony zdrowia łącznie z oceną wydajności kosztowej.
Statystyka
Przedmiot stanowiący podstawę analizy ilościowej umożliwiającej weryfikację analizy jakościowej.
Konieczne jest zdobycie umiejętności badania przede wszystkim korelacji i regresji jako podstawy do
analizy efektywności na każdym poziomie ochrony zdrowia, od systemu jako całości do oddziałów
szpitalnych.
Ekonometria
Przedmiot stanowiący podstawę analizy ilościowej umożliwiającej weryfikację analizy jakościowej
będący kontynuacją statystyki. Dostarcza on narzędzi do analizy przede wszystkim efektywności na
każdym poziomie ochrony zdrowia, od systemu jako całości do oddziałów szpitalnych. Do
najważniejszych narzędzi należy metoda SFA - stochastyczna funkcja graniczna pozwalająca określić
osiąganie poziomu efektywności, jak również wyróżnić czynniki będące sprawcami nieefektywności
funkcjonowania przede wszystkim szpitali. Na ogół wykorzystywana obok metody DEA należącej do
programowania liniowego. Ważna jest również analiza danych panelowych do analiz służących
badaniom na potrzeby praktyki.
2
Teoria gier
Przedmiot umożliwiający opanowanie sposobów podejmowania decyzji, który jest wykorzystywany
ze szczególną intensywnością w naukach medycznych. Pozwala na zdobycie umiejętności
dokonywania najlepszych wyborów, przy rozpisywaniu wszystkich możliwości i skutków z
przypisanym prawdopodobieństwem. Równie istotna jest analiza sytuacji obarczonej ryzykiem przy
wykorzystaniu drzewa decyzyjnego.
Przedmiot szczególnie ważny dla umiejętności przeprowadzenia procesu podejmowania decyzji przy
uwzględnieniu prawdopodobieństw poszczególnych zdarzeń i ich skutków.
Przedmioty ilościowe są niezbędne zarówno dla teoretyka, jak i dla praktyka podejmującego decyzje
zarządcze na każdym poziomie systemu ochrony zdrowia.
Do przedmiotów fakultatywnych należą:
Ekonomiczna ocena programów zdrowotnych
Przedmiot umożliwia zdobycie koniecznej wiedzy i umiejętności do analizy kosztów i korzyści,
kosztów i efektywności, kosztów i użyteczności stanowiących podstawę oceny ekonomicznej.
Pozwala opanować reguły i narzędzia ekonomicznej i farmokoekonomicznej analizy procesu
podejmowania decyzji dotyczących kosztów i korzyści stosowania poszczególnych metod leczenia i
programów zdrowotnych. Obejmuje także analizę podejmowania decyzji wywodzącej się z teorii gier.
Ważnym elementem przedmiotu jest wycena wyników opieki zdrowotnej jak np. określenie wartości
życia ludzkiego i wpływu na niego programów zdrowotnych za pomocą np. QALY - lat życia
skorygowanych jakością. Ponadto uwzględnione są sposoby wyceny stanów zdrowia.
Badanie efektywności
Przedmiot wykorzystujący wiedzę i umiejętności zdobyte na mikroekonomii, statystyce i ekonometrii
do projektowania badań mających na celu określanie poziomu osiąganej efektywności przez
poszczególne podmioty, jakimi mogą być zarówno szpitale, jak i oddziały w ramach pojedynczego
szpitala. Ponadto, wykorzystanie metody SFA umożliwia zidentyfikowanie nośników
nieefektywności, a także budowanie benchmarków. Dzięki takiej wiedzy możliwe jest podejmowanie
decyzji zarządczych pozwalających na ograniczanie nieefektywności. Oprócz metody SFA, możliwe
jest do równoległego badania tych samych podmiotów, wykorzystywanie metody programowania
liniowego, jaką jest metoda DEA. Dzięki stosowaniu obu podejść uzyskuje się bogatszy materiał do
podejmowania decyzji zarządczych i formułowania polityki zdrowotnej.
Finansowanie SOZ
Od lat 80. XX w. tempo wzrostu wydatków na zdrowie wyprzedziło tempo wzrostu PKB, a więc
rozwój ochrony zdrowia, jej dostępności i jakość świadczeń, napotykają na coraz twardsze
ograniczenie budżetowe. Dlatego sposób finansowania ochrony zdrowia jest problemem we
wszystkich krajach. W zakresie przedmiotu zawiera się analiza podstawowych rodzajów systemów czyli finansowanie z podatków ogólnych i obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a także problem
ubezpieczeń komercyjnych. Organizacja finansowania ochrony zdrowia jest jednym z ważniejszych
zagadnień, gdyż liczba płatników i to, czy są to płatnicy prywatni, czy publiczni ma wpływ na sposób
finansowania systemu ochrony zdrowia. Niedobór pieniądza na potrzeby ochrony zdrowia
spowodował eksplozję badań nad efektywnością świadczeniodawców i systemu jako całości, gdyż
likwidacja marnotrawstwa jest jednym ze źródeł pieniądza na wydatki na zdrowie.
3
Finansowanie podmiotów SOZ
To zagadnienie uznane jest za najważniejsze dla osiągania efektywności funkcjonowania
świadczeniodawców, przede wszystkim efektywności kosztowej, a także jakości i dostępności
świadczeń medycznych. Sposób finansowania przez płatników kosztów poniesionych przez
świadczeniodawców stanowi zbiór najsilniejszych bodźców dla poszczególnych lekarzy i innych
pracowników medycznych, a także dla szpitali i wszystkich innych podmiotów funkcjonujących w
ochronie zdrowia. We wszystkich krajach prowadzone są badania teoretyczne i eksperymenty na
poszczególnych poziomach ochrony zdrowia (podstawowa opieka zdrowotna, opieka specjalistyczna i
szpitale) mające na celu minimalizację negatywnych skutków poszczególnych metod finansowania
świadczeniodawców i wzmacniania pozytywnych ich skutków.
Ten przedmiot jest szczególnie ważny, gdyż skuteczność sposobów finansowania jest uwarunkowana
specyfiką systemu w każdym kraju, więc tu otwierają się szczególne możliwości badawcze dla
polskiej ochrony zdrowia.
Jest to przedmiot niezbędny zarówno dla teoretyka, jak i dla praktyka podejmującego decyzje
zarządcze na każdym poziomie systemu ochrony zdrowia.
Zdrowie publiczne
Przedmiot szczególnie ważny dla zdobycia wiedzy i umiejętności niezbędnych do tworzenia
skutecznej polityki zdrowotnej. Jest on bowiem nauką i sztuką zapobiegania chorobom, przedłużania
życia, promowania zdrowia i sprawności fizycznej poprzez zorganizowane wysiłki na rzecz higieny
środowiska, kontroli chorób zakaźnych, szerzenia zasad higieny osobistej, organizowania służb
medycznych i opiekuńczych w celu wczesnego rozpoznawania, zapobiegania i leczenia oraz
rozwijania takich mechanizmów społecznych, które zapewnią każdemu standard życia umożliwiający
zachowanie i umacnianie zdrowia. Przedmiotem badań jest zdrowie na poziomie populacji.
Właściwie wszystkie przedmioty fakultatywne są niezbędne zarówno dla teoretyka, jak i dla praktyka
podejmującego decyzje zarządcze na każdym poziomie systemu ochrony zdrowia.
Zapraszamy do zapoznania się ze szczegółami dotyczącymi programu studiów i warunków
studiowania na stronie: www.sgh.waw.pl/kzifdn-ez.
Ze wszystkimi pytaniami prosimy o kontakt pod adresem: [email protected].
Z serdecznymi pozdrowieniami,
Ewelina Nojszewska i Wojciech Pacho
4