Ustanawianie stref ochronnych ujęć wody oraz obszarów

Marian Biernacki - Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
Ustanawianie stref ochronnych ujęć wody oraz
obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych
Warunki korzystania z zasobów środowiska oraz zasady jego ochrony określa
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008r. Nr
25 poz. 150 ze zm.). Szczegółowe zasady ochrony wód określają przepisy
ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz.U. z 2005r. Nr 239 poz. 2019
ze zm.).
Ochrona wód polega na zapewnieniu ich jak najlepszej jakości, w tym
utrzymywanie ilości wody na poziomie zapewniającym ochronę równowagi
biologicznej, w szczególności, przez utrzymywanie jakości wód powyŜej albo co
najmniej na poziomie wymaganym w przepisach oraz przez doprowadzanie
jakości wód co najmniej do wymaganego przepisami poziomu, gdy nie jest on
osiągnięty.
Wody podziemne i obszary ich zasilania podlegają ochronie polegającej
w szczególności na zmniejszaniu ryzyka zanieczyszczenia tych wód poprzez
ograniczenie oddziaływania na obszary ich zasilania oraz na utrzymywaniu
równowagi zasobów tych wód. Do powyŜszych celów, tworzy się na zasadach
określonych ustawą Prawo wodne, obszary ochronne zbiorników wód
śródlądowych.
Ustalenia
zawarte
w
dokumentacjach
związanych
z ustanawianiem obszarów ochronnych uwzględnia się przy sporządzaniu
warunków korzystania z wód regionu wodnego oraz warunków korzystania z wód
zlewni.
Gospodarowanie wodami naleŜy realizować z zachowaniem zasady
racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych
i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości. Gospodarowanie wodami
powinno uwzględniać zasadę wspólnych interesów i być realizowane przez
współpracę administracji publicznej, uŜytkowników wód i przedstawicieli lokalnych
społeczności, tak aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne.
Wody podziemne - to wszystkie wody znajdujące się pod powierzchnią ziemi
w strefie nasycenia, w tym wody gruntowe pozostające w bezpośredniej
styczności z gruntem lub podglebiem.
Wody podziemne stanowią własność Skarbu Państwa.
Korzystanie z wód polega na ich uŜywaniu na potrzeby ludności oraz
gospodarki. Ustawa Prawo wodne określa zasady powszechnego, zwykłego
i szczególnego korzystania z wód
Wody podziemne wykorzystuje się przede wszystkim do zaopatrzenia
ludności w wodę przeznaczoną do spoŜycia oraz na cele socjalno-bytowe oraz na
potrzeby produkcji artykułów Ŝywnościowych oraz farmaceutycznych.
Właścicielowi gruntu przysługuje prawo do zwykłego korzystania z wód
stanowiących jego własność oraz z wody podziemnej znajdującej się w jego
gruncie; prawo to nie stanowi prawa do wykonywania urządzeń wodnych bez
wymaganego pozwolenia wodnoprawnego.
Wody, jako integralna część środowiska oraz siedliska dla zwierząt i roślin,
podlegają ochronie, niezaleŜnie od tego, czyją stanowią własność.
Celem ochrony wód jest, między innymi, utrzymywanie lub poprawa jakości
wód, biologicznych stosunków w środowisku wodnym i na terenach podmokłych
tak, aby dla jednolitych części wód podziemnych (tj. dla określonej objętości wód
podziemnych występującej w obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw
wodonośnych) uniknąć niekorzystnych zmian ich stanu ilościowego
i chemicznego, odwrócić znaczące i utrzymujące się tendencje wzrostowe
zanieczyszczenia powstałego w wyniku działalności człowieka, zapewnić
równowagę pomiędzy poborem i zasilaniem wód podziemnych oraz zachować
lub osiągnąć dobry stan ilościowy i chemiczny.
Realizując cele, o których mowa wyŜej, naleŜy zapewnić, aby wody,
w zaleŜności od potrzeb, nadawały się w szczególności do zaopatrzenia ludności
w wodę przeznaczoną do spoŜycia.
Klasy jakości wód podziemnych określa rozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód
podziemnych (Dz.U. Nr 143 poz. 896).
Ustawa Prawo wodne zabrania wprowadzania ścieków bezpośrednio do wód
podziemnych, a takŜe do ziemi, jeŜeli stopień oczyszczania ścieków lub
miąŜszość utworów skalnych nad zwierciadłem wód podziemnych nie stanowi
zabezpieczenia tych wód przed zanieczyszczeniem.
Wprowadzający ścieki do wód lub do ziemi są obowiązani zapewnić ochronę
wód przed zanieczyszczeniem, w szczególności przez budowę i eksploatację
urządzeń słuŜących tej ochronie, a tam, gdzie jest to celowe, powtórne
wykorzystanie oczyszczonych ścieków. Wybór miejsca i sposobu wykorzystania
albo usuwania ścieków powinien minimalizować negatywne oddziaływania na
środowisko.
Obiekt budowlany lub zespół takich obiektów, których uŜytkowanie jest
związane z wprowadzaniem ścieków do wód lub do ziemi, nie moŜe zostać
oddany do uŜytkowania, jeŜeli nie zostały spełnione wymagania ochrony
środowiska, którymi są:
1) wykonanie wymaganych przepisami lub określonych w decyzjach
administracyjnych środków technicznych chroniących środowisko;
2) zastosowanie odpowiednich rozwiązań technologicznych, wynikających
z ustaw lub decyzji;
3) uzyskanie wymaganych decyzji określających zakres i warunki
korzystania ze środowiska;
4) dotrzymywanie na etapie wymaganych prawem badań i sprawdzeń,
wynikających z mocy prawa standardów emisyjnych oraz określonych w
pozwoleniu warunków emisji.
Nowo zbudowany lub przebudowany obiekt budowlany, zespół obiektów lub
instalacja nie mogą być eksploatowane, jeŜeli w okresie 30 dni od zakończenia
rozruchu nie są dotrzymywane wynikające z mocy prawa standardy emisyjne
albo określone w pozwoleniu warunki emisji, ustalone dla fazy po zakończeniu
rozruchu.
W celu zapewnienia odpowiedniej jakości wody ujmowanej do zaopatrzenia
ludności w wodę przeznaczoną do spoŜycia oraz zaopatrzenia zakładów
wymagających wody wysokiej jakości, a takŜe ze względu na ochronę zasobów
wodnych, mogą być ustanawiane:
1) strefy ochronne ujęć wody;
2) obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych.
Strefę ochronną ujęcia wody, stanowi obszar, na którym obowiązują zakazy,
nakazy i ograniczenia w zakresie uŜytkowania gruntów oraz korzystania z wody.
Strefę ochronną dzieli się na teren ochrony:
1) bezpośredniej;
2) pośredniej.
Dopuszcza się ustanowienie strefy ochronnej obejmującej wyłącznie teren
ochrony bezpośredniej, jeŜeli jest to uzasadnione lokalnymi warunkami
hydrogeologicznymi, hydrologicznymi i geomorfologicznymi oraz zapewnia
konieczną ochronę ujmowanej wody.
Na terenie ochrony bezpośredniej ujęć wód podziemnych oraz
powierzchniowych zabronione jest uŜytkowanie gruntów do celów niezwiązanych
z eksploatacją ujęcia wody.
Na terenie ochrony bezpośredniej ujęć wód naleŜy:
wody
opadowe
w
sposób
uniemoŜliwiający
1) odprowadzać
przedostawanie się ich do urządzeń słuŜących do poboru wody;
2) zagospodarować teren zielenią;
3) odprowadzać poza granicę terenu ochrony bezpośredniej ścieki
z urządzeń sanitarnych, przeznaczonych do uŜytku osób zatrudnionych
przy obsłudze urządzeń słuŜących do poboru wody;
4) ograniczyć do niezbędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych
przy obsłudze urządzeń słuŜących do poboru wody.
Teren ochrony bezpośredniej naleŜy ogrodzić, a jego granice przebiegające
przez wody powierzchniowe oznaczyć za pomocą rozmieszczonych
w widocznych miejscach stałych znaków stojących lub pływających; na
ogrodzeniu oraz znakach naleŜy umieścić tablice zawierające informacje o ujęciu
wody i zakazie wstępu osób nieupowaŜnionych.
Obowiązek, o którym powyŜej, naleŜy do właściciela ujęcia wody.
Na terenach ochrony pośredniej moŜe być zabronione lub ograniczone
wykonywanie robót oraz innych czynności powodujących zmniejszenie
przydatności ujmowanej wody lub wydajności ujęcia, a w szczególności:
1) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi;
2) rolnicze wykorzystanie ścieków;
3) przechowywanie lub składowanie odpadów promieniotwórczych;
4) stosowanie nawozów oraz środków ochrony roślin;
5) budowa autostrad, dróg oraz torów kolejowych;
6) wykonywanie robót melioracyjnych oraz wykopów ziemnych;
7) lokalizowanie zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli
zwierząt;
8) lokalizowanie magazynów produktów ropopochodnych oraz innych
substancji, a takŜe rurociągów do ich transportu;
9) lokalizowanie składowisk odpadów komunalnych, niebezpiecznych,
innych niŜ niebezpieczne i obojętne oraz obojętnych;
10) mycie pojazdów mechanicznych;
11) urządzanie parkingów, obozowisk oraz kąpielisk;
12) lokalizowanie nowych ujęć wody;
13) lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie zwłok zwierzęcych.
Na terenach ochrony pośredniej ujęcia wody podziemnej, oprócz zakazów lub
ograniczeń, o których mowa powyŜej moŜe być zabronione lub ograniczone:
1) wydobywanie kopalin;
2) wykonywanie odwodnień budowlanych lub górniczych.
Na właścicieli gruntów połoŜonych na terenie ochrony pośredniej moŜe być
nałoŜony obowiązek stosowania odpowiednich upraw rolnych lub leśnych.
Przy ustalaniu zakazów, nakazów i ograniczeń dotyczących uŜytkowania
gruntów na terenie ochrony pośredniej naleŜy uwzględnić warunki infiltracji
zanieczyszczeń do poziomu wodonośnego, z którego woda jest ujmowana.
Na wniosek właściciela ujęcia wody, organ właściwy do wydania pozwolenia
wodnoprawnego moŜe, w drodze decyzji, nałoŜyć na właściciela gruntu
połoŜonego na terenie ochrony pośredniej obowiązek zlikwidowania nieczynnych
studni, na koszt właściciela ujęcia, a takŜe obowiązek zlikwidowania ogniska
zanieczyszczenia wody, na koszt właściciela gruntu.
Teren ochrony pośredniej ujęcia wód podziemnych obejmuje obszar zasilania
ujęcia wody; jeŜeli czas przepływu wody od granicy obszaru zasilania do ujęcia
jest dłuŜszy od 25 lat, strefa ochronna powinna obejmować obszar wyznaczony
25-letnim czasem wymiany wody w warstwie wodonośnej.
Teren ochrony pośredniej ujęcia wód podziemnych wyznacza się na
podstawie ustaleń zawartych w dokumentacji hydrogeologicznej tego ujęcia.
Granice terenu ochrony pośredniej ujęcia wody naleŜy oznaczyć przez
umieszczenie, w punktach przecięcia się granic ze szlakami komunikacyjnymi
oraz w innych charakterystycznych punktach terenu, tablic zawierających
informacje o ustanowieniu strefy. Obowiązek, o którym mowa powyŜej, naleŜy do
właściciela ujęcia wody.
Strefę ochronną ustanawia, w drodze aktu prawa miejscowego, dyrektor
regionalnego zarządu gospodarki wodnej, na wniosek i koszt właściciela ujęcia
wody, wskazując zakazy, nakazy, ograniczenia oraz obszary, na których one
obowiązują.
Wniosek o ustanowienie strefy ochronnej ujęcia wody zawiera:
1) uzasadnienie potrzeby ustanowienia strefy ochronnej oraz propozycje
granic wraz z planem sytuacyjnym;
2) charakterystykę techniczną ujęcia wody;
3) propozycje zakazów, nakazów i ograniczeń dotyczących uŜytkowania
gruntów oraz korzystania z wód na terenach ochrony pośredniej.
Do wniosku o ustanowienie strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej dołącza
się dokumentację hydrogeologiczną.
Strefę ochronną obejmującą wyłącznie teren ochrony bezpośredniej
ustanawia, na wniosek i koszt właściciela ujęcia wody, w drodze decyzji, organ
właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego; kopię wydanej decyzji organ
przekazuje właściwemu dyrektorowi regionalnego zarządu gospodarki wodnej.
Obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych, stanowią obszary, na
których obowiązują zakazy, nakazy oraz ograniczenia w zakresie uŜytkowania
gruntów lub korzystania z wody w celu ochrony zasobów tych wód przed
degradacją.
Na obszarach ochronnych moŜna zabronić wznoszenia obiektów budowlanych
oraz wykonywania robót lub innych czynności, które mogą spowodować trwałe
zanieczyszczenie gruntów lub wód, a w szczególności lokalizowania inwestycji
zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
Obszar ochronny ustanawia, w drodze aktu prawa miejscowego, dyrektor
regionalnego zarządu gospodarki wodnej na podstawie planu gospodarowania
wodami na obszarze dorzecza, wskazując zakazy, nakazy lub ograniczenia oraz
obszary, na których one obowiązują.
Za szkody poniesione w związku z wprowadzeniem w strefie ochronnej
zakazów, nakazów oraz ograniczeń w zakresie uŜytkowania gruntów lub
korzystania z wód właścicielowi nieruchomości połoŜonej w tej strefie przysługuje
odszkodowanie od właściciela ujęcia wody na zasadach określonych w ustawie.
Zasady wypłaty odszkodowań w wyniku ograniczenia sposobu korzystania
z nieruchomości w związku z ustanowieniem obszarów ochronnych zbiorników
wód śródlądowych określają przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska.
W razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, przez ustalenie
warunków korzystania z wód regionu wodnego lub zlewni oraz ustanowienie
obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych na podstawie przepisów
ustawy Prawo wodne, na Ŝądanie poszkodowanego właściwy starosta ustala,
w drodze decyzji, wysokość odszkodowania; decyzja jest niezaskarŜalna.
Ustalenie wysokości odszkodowania oraz ceny wykupu nieruchomości
następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość
nieruchomości według zasad i trybu określonych w przepisach ustawy
o gospodarce nieruchomościami.
Obowiązanym do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest
Skarb Państwa
reprezentowany przez dyrektora regionalnego zarządu
gospodarki wodnej.
Strona niezadowolona z przyznanego odszkodowania moŜe w terminie 30 dni
od dnia doręczenia jej decyzji, ustalającej wysokość odszkodowania, wnieść
powództwo do sądu powszechnego. Droga sądowa przysługuje takŜe w razie
niewydania decyzji przez właściwy organ w terminie 3 miesięcy od dnia
zgłoszenia Ŝądania przez poszkodowanego.
Wystąpienie na drogę sądową nie wstrzymuje wykonania decyzji ustalającej
wysokość odszkodowania.