12. STATYSTYKA (Instytucja wiodąca: Główny Urząd Statystyczny)

RAPORT W SPRAWIE DOSTOSOWAŃ INSTYTUCJONALNYCH W POLSCE DO WYMOGÓW CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ
Przyjęty przez Komitet Integracji Europejskiej 10 kwietnia 2002 r.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
12.
STATYSTYKA (Instytucja wiodąca: Główny Urząd Statystyczny)
Negocjacje tymczasowo zamknięte 22 czerwca 1999 roku
I.
INSTYTUCJE LUB DZIAŁANIA DOTYCZĄCE WZMOCNIENIA ADMINISTRACYJNEGO NIEZBĘDNE W ZWIĄZKU Z
CZŁONKOSTWEM W UE
1. Doskonalenie struktur administracyjnych zajmujących się statystyką regionalną zgodnie ze zmianami struktury organizacyjnej statystyki
przeprowadzonymi w 1999 r.;
2. Doskonalenie wybranych systemów statystycznych (w szczególności: utworzenie na bazie Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów
Gospodarki Narodowej REGON rejestru statystycznego – Bazy Jednostek Statystycznych); wdrażanie m.in. we współpracy z Ministerstwem
Finansów, Ministerstwem Gospodarki oraz służbami celnymi systemu INTRASTAT umożliwiającego rejestrowanie handlu
wewnątrzwspólnotowego; współdziałanie z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwem Infrastruktury oraz
Ministerstwem Finansów we wdrażaniu systemu centralnej ewidencji pojazdów i kierowców); rzetelne, zgodne z procedurami i przepisami
narodowymi (które powinny być zharmonizowane z przepisami wspólnotowymi) oraz terminowe obliczanie wysokości poszczególnych elementów
środków własnych w zakresie dochodu narodowego brutto (DNB) oraz danych statystycznych niezbędnych dla obliczeń średnioważonej stawki VAT.
II. STAN ZAAWANSOWANIA PRZYGOTOWAŃ INSTYTUCJONALNYCH
1. Doskonalenie struktur administracyjnych zajmujących się statystyką regionalną
Podstawa prawna: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2001 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2002
(Dz.U. z 2001 r. Nr 97, poz. 1052, z późn. zm.) – weszło w życie 26 września 2001 r.; rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2000 r. w sprawie
wprowadzenia Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) (Dz.U. z 2000 r. Nr 58, poz. 685 z późn. zm.) – weszło w życie 8
sierpnia 2000 r.; ustawa z dnia 26 października 2000 r. o sposobie obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto (Dz.U. z 2000 r. Nr 114, poz.
1188) – weszła w życie 4 stycznia 2001 r.; ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla
przedsiębiorców (Dz. U. z 2000 Nr 60, poz. 704 z późn. zm.) – weszła w życie 1 stycznia 2001 r.
Stan obecny: Wdrożono Nomenklaturę Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS). GUS opracowuje i publikuje szacunki produktu krajowego
brutto i jego elementów w ujęciu regionalnym. Poczynając od programu badań statystycznych statystyki publicznej w 2002 r. Nomenklatura jest wdrażana do
praktyki statystycznej. Urzędy statystyczne prowadziły specjalistyczne prace związane ze statystyką regionalną: Poznań- statystyka miast, Katowice –
Raport
instytucjonalny
12 - 1
RAPORT W SPRAWIE DOSTOSOWAŃ INSTYTUCJONALNYCH W POLSCE DO WYMOGÓW CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ
Przyjęty przez Komitet Integracji Europejskiej 10 kwietnia 2002 r.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
rachunki regionalne, Wrocław – Bank Danych Regionalnych. Wszystkie urzędy statystyczne uczestniczą w procesie badań statystycznych, a dla potrzeb
regionalnych – prowadzą działalność publikacyjną i udostępnianie informacji.
W ramach programu Phare‘2000 (projekt PL 0003.14 statystyka regionalna), w części twinningowej realizowanej z INSEE, realizowane są nastepujące cele:
Dostosowanie metodologii badań statystyki regionalnej do wymogów UE, z uwzglednieniem krajowej Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów
Statystycznych (NTS) – realizowane są misje ekspertów francuskich i niemieckich w obszarach: statystyki miast, ochrony środowiska, turystyki,
rachunków regionalnych, transportu, rolnictwa, rynku pracy (konieczne jest wypracowanie metodologii i wprowadzenie do praktyki statystycznej
podstawowych kategorii z zakresu rynku pracy w celu uzyskania danych nt. stopy bezrobocia wg BAEL (LFS) na poziomie NTS III).
Wzmocnienie kompetencji urzędów statystycznych oraz ich zdolności wykonawczych – w ramach porozumienia bliźniaczego realizowane są misje
ekspertów francuskich z Regionalnych Dyrekcji INSEE do urzędów statystycznych i misje ekspertów UE (do urzędów statystycznych i ośrodków
szkoleniowych GUS) w zakresie technologii informatycznych i wizyty studialne dla polskich specjalistów we francuskich dyrekcjach regionalnych.
Modernizacja i rozwój dedykowanego systemu informacyjnego statystyki regionalnej – misje ekspertów szwedzkich i francuskich do właściwych
jednostek GUS w celu udzielenia wsparcia w przygotowaniu inwestycji w zakresie modernizacji i rozwoju systemu informacyjnego statystyki regionalnej
obejmujacego wdrożenie do statystyki regionalnej koncepcji GIS i modernizację rejestru TERYT i Banku Danych Regionalnych zgodnie z bazą danych
Eurostatu REGIO.
W ramach realizowanej umowy twinningowej zaplanowano przeprowadzenie szkoleń statystycznych w nastepujacych blokach tematycznych:
Zadania statystyki publicznej w zakresie programowania, wdrażania i monitorowania rozwoju regionalnego;
Dostosowanie polskiej statystyki regionalnej do wymagań UE – szkolenie ogólne;
Dostosowanie polskiej statystyki regionalnej do wymagań UE – dla specjalistów w dziedzinach statystyki rynku pracy, rolnictwa, ochrony środowiska,
transportu, turystyki, statystyki miast;
Rachunki regionalne dla użytkowników w jednostkach GUS;
Metody analizy zróżnicowania regionalnego zjawisk i procesów społeczno-gospodarczych.
•
•
Stan docelowy: Uwzględnienie w programie badań statystycznych statystyki publicznej na 2002 r. i projekcie programu badań statystycznych statystyki
publicznej na rok 2003 istniejących potrzeb harmonizacji metodologii badań do wymogów UE w wybranych obszarach statystyki, w których takie
potrzeby jeszcze występują.
Stopień dostosowania zmiennych w Banku Danych Regionalnych z bazami danych Eurostatu REGIO i SIRE jest znaczny. Niektóre zmienne z zakresu
rolnictwa i demografii będą zharmonizowane po przeprowadzeniu Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 i Powszechnego Spisu
Rolnego 2002.
Obsada kadrowa:
Obecna: 10 osób w Departamencie Analiz i Udostępniania Informacji (Wydział Statystyki Regionalnej), w departamentach branżowych – 25 osób;
Docelowa: w GUS: w Departamencie Analiz i Udostępniania Informacji – 15 etatów; dodatkowo wzmocnienie kadrowe w Departamencie Rachunków
Narodowych i Finansów – 2 osoby i Departamencie Statystyki Społecznej – 2 osoby dla wykonania zobowiązań dot. obliczeń produktu krajowego brutto i
jego elementów w ujęciu regionalnym wg. NTS II i NTS III.
Raport
instytucjonalny
12 - 2
RAPORT W SPRAWIE DOSTOSOWAŃ INSTYTUCJONALNYCH W POLSCE DO WYMOGÓW CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ
Przyjęty przez Komitet Integracji Europejskiej 10 kwietnia 2002 r.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
- w urzędach statystycznych i oddziałach terenowych: spośród ok. 6100 osób część jest i może być włączona w obsługę informacyjną polityki regionalnej, po
odpowiednim przeszkoleniu. Dodatkowe wzmocnienie kadrowe w US Katowice – 3 osoby dla wykonania zobowiązań dot. obliczeń produktu krajowego
brutto i jego elementów w ujęciu regionalnym wg NTS II i NTS III.
2. Doskonalenie wybranych systemów statystycznych
Chodzi tu o: doskonalenie wybranych systemów statystycznych (w szczególności: podnoszenie jakości i skrócenie terminów opracowań dochodu narodowego
brutto (DNB) oraz tablic wykorzystania i podaży produktów (dla stworzenia podstaw do obliczeń średnioważonej stawki VAT) w ramach środków własnych z
tytułu DNB i VAT; utworzenie na bazie Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON rejestru statystycznego – Bazy
Jednostek Statystycznych; wdrażanie m.in. we współpracy z Ministerstwem Finansów, Ministerstwem Gospodarki oraz służbami celnymi systemu
INTRASTAT umożliwiającego rejestrowanie handlu wewnątrzwspólnotowego; dostarczanie przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji,
MinisterstwaoInfrastruktury na podstawie prowadzonych przez te resorty rejestrów i ewidencji, informacji niezbędnych do zasilania systemów statystycznych
dot. transportu. Bez danych z ewidencji i rejestrów w zakresie transportu drogowego, wodnego śródlądowego i morskiego statystyka nie może dostosować
metodologii i organizacji badań do wymogów UE.
Podstawa prawna: dostosowania w zakresie Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON oraz systemu INTRASTAT
wynikają ze zobowiązań negocjacyjnych; wprowadzenie systemu centralnej ewidencji pojazdów i kierowców – ustawa z dnia 31 marca 2000 r. o zmianie
ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 43, poz. 483) – weszła w życie 9 czerwca 2000 r.; rozporządzenie
MSWiA z dnia 19 września 2001 w sprawie centralnej ewidencji pojazdów (Dz. U. z 2001 Nr 106 poz. 1166) – wszedł w życie 14 października 2001 r.;
Ustawa o transporcie drogowym z 2001 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 125., poz. 1371); Ustawa o żegludze śródlądowej z 2000 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr 5, poz. 43);
rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 2000 r. w sprawie szczegółowych czynności organów związanych z dopuszczeniem pojazdu do
ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach (Dz.U. z 2001 r. Nr 4, poz. 262).
Stan obecny: W ramach prac dotyczących dostosowania rejestru do wymogów Rozporządzenia Rady (WE) nr 2186/93 zaprojektowano i wdrożono Bazę
Jednostek Statystycznych (BJS), której zadaniem jest łączenie danych pozyskanych z rejestru urzędowego z innymi źródłami, w tym z administracyjnymi
systemami informacyjnymi i wynikami badań statystycznych. Opis podmiotów w BJS uzupełnia się stopniowo o informacje wymienione w ww.
rozporządzeniu, których w rejestrze urzędowym nie można wprowadzić:
- trwają prace nad wprowadzeniem do BJS numeru NIP pozyskanego z Krajowej Ewidencji Podatników prowadzonej przez Ministerstwo Finansów, dla
ułatwienia przepływu informacji z systemów administracyjnych do statystycznych,
- wprowadzono informacje o przychodach w oparciu o wyniki badań, prowadzone są też prace nad możliwością pozyskania danych o przychodach z
systemów podatkowych,
- dla poprawy jakości rejestru wykorzystuje się informacje z systemu podatkowego o aktywności ekonomicznej jednostek,
- wprowadzono do BJS informację o przeważającym rodzaju działalności w oparciu o wyniki badań.
Ponadto prowadzone są prace zmierzające do podniesienia jakości Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON:
Raport
instytucjonalny
12 - 3
RAPORT W SPRAWIE DOSTOSOWAŃ INSTYTUCJONALNYCH W POLSCE DO WYMOGÓW CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ
Przyjęty przez Komitet Integracji Europejskiej 10 kwietnia 2002 r.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
-
przeprowadzono badania spójności podmiotowej i przedmiotowej cech i danych podmiotów po przetransformowaniu zbiorów starego rejestru
podmiotów - na nowe struktury Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON.
- prowadzono prace w zakresie zorganizowania współdziałania rejestru REGON z innymi rejestrami urzędowymi i systemami informacyjnymi
administracji publicznej, a mianowicie:
- na mocy oficjalnego porozumienia między Ministerstwem Sprawiedliwości i GUS udostępniono Ministerstwu Sprawiedliwości wycinek zbioru
REGON, dotyczący podmiotów rejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym dla potrzeb testowania tego systemu oraz pilotażu,
- w oparciu o dokument techniczno-metodyczny o wzajemnej współpracy między rejestrem REGON, a Kompleksowym Systemem Informatycznym
ZUS dostarczono Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych pełny zbiór REGON,
- uzgadniane były rozwiązania metodyczne obowiązujące w rejestrze REGON oraz w Krajowej Ewidencji Podatników (system POLTAX –
Ministerstwa Finansów).
W zakresie obliczeń środków własnych z tytułu DNB i VAT podjęto wstępne prace (wspierane przez projekt Phare PL 2000/IB/FI02 Finanse Publiczne –
umowa twinningowa z Finlandią; instytucja wiodąca w Polsce – Ministerstwo Finansów – w ramach obszaru negocjacyjnego nr 29 Finanse i budżet).
W zakresie systemu INTRASTAT przeprowadzone zostały konsultacje międzyresortowe na temat przygotowanego przez GUS programu wdrażania systemu
INTRASTAT w Polsce.
W ramach zadania realizowanego przez Departament Rozwoju Informatyki i Systemu Rejestrów Państwowych MSWiA, trwają prace przygotowawcze,
których realizacja uzależniona jest od wielkości przyznanych środków budżetowych na wykonanie projektu, oprogramowania i wdrożenia systemu Centralnej
Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPIK). Do czasu pełnego uruchomienia systemu dane na temat pojazdów i kierowców gromadzone są w zbiorach
poszczególnych Urzędów Wojewódzkich (na bazie byłych Wojewódzkich Ewidencji Pojazdów) i udostępniane zainteresowanym podmiotom do 31 grudnia
2003 r., z zachowaniem przepisów o ochronie danych osobowych.
Brak rozporządzeń wykonawczych do ustawy o żegludze śródlądowej w sprawie klasyfikacji dróg wodnych śródlądowych oraz w sprawie wzoru i miejsca
składania formularza ewidencyjnego dla kierowników statków uprawiających żeglugę na polskich śródlądowych drogach wodnych.
Brak uregulowań prawnych dot. obiegu dokumentów w zakresie działalności eksploatacyjnej i zasad prowadzenia ewidencji w portach morskich.
Stan docelowy:
- Udoskonalenie Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej w celu połączenia go z innymi rejestrami urzędowymi i systemami
informacyjnymi administracji publicznej. Konieczne będzie zatrudnienie i przeszkolenie 5 pracowników dla realizacji obliczeń środków własnych z
tytułu DNB i VAT.
- Wdrożenie systemu INTRASTAT w Polsce od dnia członkostwa Polski w UE, co wiąże się z koniecznością znacznych nakładów finansowych i kadrowych
w resorcie statystyki (dla przykładu należy przytoczyć, że w Niemczech, gdzie system INTRASTAT prowadzony jest centralnie przez Federalny Urząd
Statystyczny, zatrudnionych jest ok. 600 osób; w Belgii statystyka handlu zagranicznego prowadzona jest przez Bank Centralny, który otrzymuje gotowy
zbiór na nośniku elektronicznym z zewnętrznej firmy; przy samej analizie merytorycznej zbioru hz w banku pracuja 73 osoby).
- Uruchomienie 1 stycznia 2004 r. Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców, zgodnie z przepisem art. 5 ustawy z dnia 31 marca 2000 r. o zmianie ustawy
– Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. z 2000 r. Nr 43, poz. 483).
Raport
instytucjonalny
12 - 4
RAPORT W SPRAWIE DOSTOSOWAŃ INSTYTUCJONALNYCH W POLSCE DO WYMOGÓW CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ
Przyjęty przez Komitet Integracji Europejskiej 10 kwietnia 2002 r.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
III.
ZADANIA INSTYTUCJONALNE ZWIĄZANE Z WDRAŻANIEM ACQUIS DO WYKONANIA W LATACH 2002-20031
Zadanie
Doskonalenie i rozwój statystyki regionalnej w
wytypowanych urzędach statystycznych:
- wzmocnienie zdolności przetwarzania danych
- modernizacja sieci LAN/WAN GUS
Decentralizacja zadań i rozwój statystyki rolnej w
wytypowanych urzędach statystycznych, rozwój
wyspecjalizowanych komórek do tych zadań wraz z
zatrudnieniem nowych pracowników;
w tym: Ośrodek Badań Ekonomiczno-Rolniczych i
Infrastruktury Wsi w US w Olsztynie.
1
Podstawa prawna
Zarządzenia
Prezesa GUS,
Plan Działania
Zarządzenie
Prezesa GUS
Instytucja
Termin
realizująca
realizacji
(współpracująca)
GUS
2002
GUS
2002
Wspierające projekty Phare (w tym rozwoju instytucjonalnego)
Phare 0003.14 Statystyka regionalna (dostosowanie polskiej
statystyki regionalnej do wspólnotowego acquis oraz
wzmocnienie zdolności instytucjonalnej służb statystycznych).
Phare 0003.14 Statystyka regionalna (j.w.)
Phare 0101.01 System informacji statystycznej (harmonizacja
polskiego systemu informacji statystycznej do wymogów
legislacji WE w tzw. wyselekcjonowanych obszarach).
Organizacja przez GUS przygotowania,
przeprowadzenia oraz opracowania wyników
Powszechnego Spisu Rolnego w 2002 r.
Ustawa o PSR
2002
Organizacja przez GUS przygotowania,
przeprowadzenia oraz opracowania wyników
Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 r.
Ustawa o NSP
1999 wraz z
późniejszymi
GUS
2002 - 2003
Zadania centralne realizowane przez Ośrodek Badań
Ekonomiczno-Rolniczych i Infrastruktury Wsi w Olsztynie:
- monitoring zapotrzebowania na informacje z zakresu statystyki
ekonomiczno-rolniczej i infrastruktury wsi,
- badanie wpływów i wydatków finansowych w indywidualnych
gospodarstwach rolnych,
- prace metodologiczne z zakresu statystycznego systemu
informacyjnego obszarów wiejskich,
- prace nad możliwością wykorzystania pozastatystycznych
źródeł danych.
Phare 2001 - System Informacji Statystycznej
W podprojekcie 1.1. – Dostosowanie metodologii badań i analiz
statystycznych do wymagań UE jest komponent dotyczący
wykonania analiz po zrealizowaniu Powszechnego Spisu
Rolnego 2002.
GUS
2002 - 2003
Zgodnie z Planem Działania zaplanowano przeprowadzenie Powszechnego Spisu Rolnego oraz Narodowego Spisu Powszechnego między 21 maja i 8 czerwca 2002 r.
(zadania ujęte w tabeli w wierszach 3 i 4).
Raport
instytucjonalny
12 - 5
RAPORT W SPRAWIE DOSTOSOWAŃ INSTYTUCJONALNYCH W POLSCE DO WYMOGÓW CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ
Przyjęty przez Komitet Integracji Europejskiej 10 kwietnia 2002 r.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
zmianami
Koncentracja zadań centralnego przetwarzania danych
Zarządzenie
GUS
2002 - 2003
Phare 0003.14 Statystyka regionalna (dostosowanie polskiej
statystycznych w centralnych ośrodkach przetwarzania Prezesa GUS
statystyki regionalnej do wspólnotowego acquis oraz
(COIS, US w Łodzi, US w Olsztynie)
wzmocnienie zdolności instytucjonalnej służb statystycznych).
Phare 0101.01 System informacji statystycznej (harmonizacja
polskiego systemu informacji statystycznej do wymogów
legislacji WE w tzw. wyselekcjonowanych obszarach).
Wprowadzenie zmian organizacyjnych wynikających z
wdrożenia systemu bezpieczeństwa danych
statystycznych w oparciu o wyniki prac Zespołu do
spraw przygotowania zasad i procedur postępowania z
danymi statystycznymi w resorcie statystyki
Wdrożenie systemu INTRASTAT w Polsce:
-
Zarządzenie
Prezesa GUS
Rozporządzenie
Rady Ministrów,
prace metodologiczne, opracowanie, testowanie i Plan Działania
wdrażanie
systemu
komputerowego
oraz
związanych z nim aplikacji dla INTRASTAT
GUS
2002
GUS,
Ministerstwo
Finansów,
Ministerstwo
Gospodarki
1 stycznia 2004 Phare 0101.01 System informacji statystycznej (harmonizacja
polskiego systemu informacji statystycznej do wymogów
do 31.12.2003 legislacji WE w tzw. wyselekcjonowanych obszarach).
-
zestawienie pilotażowego wykazu około 250
przedsiębiorstw zobowiązanych przedkładać
deklaracje INTRASTAT
do 31.12.2002
-
pilotażowe zbieranie deklaracji INTRASTAT
przedłożonych przez 250 przedsiębiorstw
do 31.12.2002
-
przesłanie do Eurostat danych dotyczących handlu
zagranicznego, zestawionych z deklaracji
INTRASTAT
do 31.03.2003
Raport
instytucjonalny
12 - 6