scenariusz - Etyczne.pl

SCENARIUSZ
Imię i nazwisko autorki/autora: Agnieszka Błaszczak
Nazwa szkoły (w której pracujecie): Zespół Szkół Nr 17 w Białymstoku.
Temat: Kraje biedne i kraje bogate.
Czas trwania: 45 minut
Poziom edukacyjny: IV etap edukacyjny
Związek z podstawą programową (należy zacytować odpowiedni fragment podstawy
programowej): : III. Rozumienie relacji człowiek-przyroda-społeczeństwo w skali
globalnej
i regionalnej. 2. Zróżnicowanie gospodarcze świata. Uczeń: 1) klasyfikuje państwa na
podstawie analizy wskaźników rozwoju społecznego i gospodarczego; wyróżnia regiony
bogate i biedne (bogatą Północ i biedne Południe) i podaje przyczyny dysproporcji
w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego regionów świata;
Cele :
- uczeń pozna kryteria, na podstawie których będzie odróżniał kraje na biedne i bogate,
- uczeń wskaże na mapie świata kraje zaliczanych do bogatej Północy i do biednego
Południa
- uczeń uzasadnia wzajemne zależności Północy i Południa,
- uczeń wskazuje działania, jakie mogą być podjęte w celu poprawy sytuacji krajów
biednych.
Metody i formy pracy:
- praca indywidualna
- praca w grupach
- dyskusja
- pogadanka
Materiały dydaktyczne:
- mapa polityczna świata
- karty pracy (załączniki 1 i 3)
- dane statystyczne (załącznik 2)
- tablica, kreda
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie (5 minut).
Nauczyciel pyta uczniów, co to znaczy, że kraj jest biedny albo bogaty, w jaki sposób
możemy ocenić zamożność poszczególnych państw?
Następnie nauczyciel prosi uczniów o przykłady biednych i bogatych krajów i zapisuje je
na tablicy. Przy podawaniu przykładów wykorzystujemy mapę polityczną świata, na
której uczniowie wskazują wymieniane kraje.
2. Rozwinięcie (35 minut).
Nauczyciel prosi aby uczniowie, pracując w parach, zapoznali się z tekstem „Bogaci
i biedni” (załącznik 1).
Odpowiada na ewentualne pytania.
Nauczyciel pyta uczniów, jakie inne działania mogliby zaproponować, żeby poprawić
sytuację biednych państw. Zapisuje te propozycje na tablicy.
Nauczyciel mówi:
Jedna czwarta mieszkańców Ziemi żyje w skrajnej nędzy. W ciągu najbliższych kilkunastu
lat sytuacja ta może się jeszcze pogorszyć, gdyż liczba ludności w krajach najuboższych
i najsłabiej rozwiniętych wzrośnie o kolejne 1-2 miliardy. Przepaść między bogatymi
a biednymi wciąż się powiększa – na przykład w Brazylii 25% kontroluje prawie 2/3
PKB.
Nie jest to przypadek odosobniony – podobnie jest w Rosji, RPA, Kolumbii i innych
krajach.
Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapoznali się z danymi statystycznymi zamieszczonymi
w załączniku 2 i określili, w jakim stopniu kraje bogate wyprzedzają kraje biedne pod
względem wykształcenia, przeciętnej długości życia itd.
Następnie uczniowie wykonują ćwiczenie „Tak czy nie” (załącznik 3).
Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję dotyczącą każdego stwierdzenia pojawiającego się
w ćwiczeniu.
3. Zakończenie (5 minut)
Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące lekcję. Proponuje jako pracę domową
napisanie listu, który mógłby zostać wysłany do jednego z czasopism zajmujących się
tematyką międzynarodową. W liście powinny zostać zawarte przemyślenia na temat
niepokojących konsekwencji, do jakich może doprowadzić lekceważenie problemów
krajów
rozwijających się.
Materiały pomocnicze:
Załącznik 1
Bogaci i biedni
Mieszkając w Europie – zamożnej, nowoczesnej i szybko się rozwijającej – łatwo
zapomnieć, że niecały świat jest w tak dobrej kondycji ekonomicznej. Wielka część
powierzchni naszego globu to obszary biedy i gospodarczego zacofania, i to właśnie tam
żyje 1/3 mieszkańców naszej planety.
Czasem mówi się o bogatej Północy i ubogim Południu, chociaż oczywiście na Północy
też są duże różnice w zamożności poszczególnych państw. Prawdą jest, że największa
bieda panuje na Południu – w Afryce, Azji i Ameryce Południowej i Środkowej.
O tym, jak wielka przepaść dzieli kraje wysoko uprzemysłowione i kraje rozwijające się,
najlepiej świadczy przeciętny roczny dochód narodowy na jednego mieszkańca: w
państwach bogatych wynosi on 13 000 dolarów, w biednych – 3 00 dolarów (znaczy to, że
w państwach biednych ponad miliard ludzi na Ziemi żyje za mniej niż 1 dolara dziennie).
Czemu świat rozwija się tak nierównomiernie? Nie jest to końca jasne. Nie wolno
zapominać o tym, że w przeszłości Europejczycy bogacili się kosztem mieszkańców
innych kontynentów. Jako kolonizatorzy prowadzili w podporządkowanych sobie krajach
gospodarkę rabunkową. Nie wszystko da się jednak wytłumaczyć kolonialną przeszłością.
Bez wątpienia znaczący wpływ na zapóźnienie cywilizacyjne i gospodarcze mają różnice
kulturowe.
W krajach Południa znacznie szybciej od wskaźników gospodarczych rośnie liczba
mieszkańców. Przestarzała gospodarka oparta na mało wydajnym rolnictwie nie
zapewnia dostatecznej ilości pożywienia. Rozwój produkcji przemysłowej jest
uzależniony od podniesienia kwalifikacji pracowników, co wymaga likwidacji
analfabetyzmu i upowszechnienia edukacji. A z tym problemem wiele rządów krajów
Południa wciąż nie umie sobie poradzić.
Kraje wysoko uprzemysłowione, czując się odpowiedzialne za stan, w jakim znalazły się
dawne kolonie, próbują im na różne sposoby pomagać. Pomoc ta ma charakter doraźny
(na przykład dostawy żywności i lekarstw w czasie klęsk żywiołowych) i długofalowy.
Jednorazowa dostawa żywności może pomóc przetrwać głód, ale za rok problem
najpewniej powróci. Wprowadzanie wydajniejszych technik uprawy może odsunąć
widmo głodu na stałe. Niestety, na razie większość takich programów nie spełniła
pokładanych w nich nadziei. Przekazywane przez wspólnotę międzynarodową pieniądze
są niekiedy marnotrawione.
Dowodem na to, że szybki rozwój krajów o niskim poziomie uprzemysłowienia jest
możliwy, są sukcesy gospodarcze Japonii i tygrysów Azji (np. Korei Południowej, Tajwanu,
Singapuru).
Mówiąc o pomocy bogatych państw niesionej krajom biednym, trzeba pamiętać, że
pewne problemy nasilają się w wyniku działalności zachodnich korporacji. Niektóre z
nich, korzystając z nieprecyzyjnego prawa krajów biednych, eksportują do nich
substancje zakazane lub niebezpieczne (np. pestycydy lub wycofane z użycia leki). Wiele
europejskich firm po awarii w Czarnobylu wysłało do krajów rozwijających się żywność
skażoną radioaktywnie wysoko ponad normy obowiązujące w Unii Europejskiej. Kraje
bogate przenoszą również niebezpieczne dla środowiska gałęzie produkcji na teren
państw biednych, gdzie normy prawne są bardziej liberalne lub w ogóle nie istnieją. Duży
wpływ na rozwój produkcji w krajach Południa ma również prawo obowiązujące na
Północy, dające pierwszeństwo w handlu producentom z rozwiniętych krajów, stosując
faworyzujące ich dotacje i przez to hamując rozwój produkcji na Południu.
Załącznik 2
Dane statystyczne
Wielkość produktu krajowego brutto na 1 mieszkańca
PAŃSTWA NAJBOGATSZE
PAŃSTWA NAJBIEDNIEJSZE
1. Luksemburg – 45 750 dol.
1. Mozambik – 84 dol.
2. Szwajcaria – 43 420 dol.
2. Etiopia – 103 dol.
3. Japonia – 41 080 dol.
3. Kongo – 122 dol.
( Polska – 8 838 dol.)
Obciążenie długami zagranicznymi liczonymi jako % PKB
1. Mozambik – 432 %
2. Somalia – 406%
3. Nikaragua – 395%
EDUKACJA
Państwa o najmniejszej liczbie ludności umiejącej czytać i pisać w % dorosłej
ludności
1. Niger – 13,1%
2. Burkina Faso – 18,7%
3. Somalia – 24 ,9%
Państwa o najwyższej liczbie studentów w szkolnictwie wyższym
1. Kanada
2. Stany Zjednoczone
3. Australia
Przeciętna długość życia
PAŃSTWA ZAMOŻNE
PAŃSTWA BIEDNE
1. Japonia – 80 lat
1. Sierra Leone – 37,5 lat
2. Islandia – 79,3 lat
2. Malawi – 40,7 lat
3. Kanada – 78 ,9 lat
3. Uganda – 41,4 lat
Liczba ludności przypadającej na jednego lekarza
NAJWIĘKSZA
Czad, Erytrea, Gambia, Malawi – 50 000 osób
NAJMNIESZA
Kuba – 193 osoby
Włochy – 211 osób
Izrael – 218 osób
Umieralność niemowląt – liczba zgonów na 1000 urodzeń dzieci żywych:
NAJWYŻSZA
1. Nigeria – 191
2. Angola – 170
3. Afganistan – 165
NAJNIŻSZA
1. Finlandia, Japonia, Singapur, Szwecja - 4
Załącznik 3
Ćwiczenie: Tak czy nie?
Zaznacz te twierdzenia, z którymi się zgadzasz. Uzasadnij swoje odpowiedzi.
1. Kraje biednego Południa ponoszą całkowitą odpowiedzialność za stan swojej
gospodarki.
TAK
NIE
2. Inwestowanie w krajach biednych jest nieopłacalne. Wszystkie środki należy
przeznaczyć na poprawę własnego poziomu życia.
TAK
NIE
3. Sytuacja w krajach ubogich nie stanowi żadnego zagrożenia dla pokoju światowego.
TAK
NIE