Norwegia

Kraje Skandynawskie -Norwegia
Norwegia
Królestwo Norwegii jest jednym z największych
krajów Europy. Zajmuje powierzchnię 324 219
km2, osiąga szerokość geograficzną 71°11' 8"N.
Linia brzegowa cieśniny Skagerrak oraz mórz
Północnego, Norweskiego i Arktycznego ma
długość 20 000 km. W Norwegii mieszka 4,5 mln
ludzi, w tym 0,5 mln w stolicy kraju, Oslo. Fiordy
zwykle rozgałęziają się i otoczone są
niedostępnymi, pionowymi ścianami skalnymi
sięgającymi ponad tysiąc metrów wysokości. Są to
dawne doliny lodowcowe, dziś zatopione przez
morze, którymi jeszcze 10 tys. lat temu spływały
olbrzymie jęzory lodowcowe. Klimat Norwegii jest
wyjątkowo ciepły jak na kraj położony tak blisko
bieguna. Jest to zasługa Prądu Zatokowego, który z
Zatoki Meksykańskiej niesie ciepłe wody do Morza
Norweskiego. Środowisko przyrodnicze w dużym
stopniu wpłynęło na ukształtowanie się
osobowości Norwegów. Ludzie zamieszkujący
głębokie doliny i dostępne tylko od morza fiordy,
rzadko kontaktowali się ze sobą. Doprowadziło to
do wykształcenia u Norwegów skrajnego
indywidualizmu Przy wysoko rozwiniętym
indywidualizmie zaskakuje u Norwegów dyscyplina
i poczucie narodowej jedności.
Historia
Kilka małych wspólnot norweskich było stopniowo organizowanych
w większe regiony w 9 wieku, około roku 900 król Harald Fairhair
(Harald Hĺrfagre) ujednolicił sferę i stał się pierwszym i
najwyższym władcą. W średniowieczu Wikingowie z Norwegii
osiedlili się w Anglii, Francji, Irlandii i Islandii. Norwegia i Dania
następnie utworzyły jedno królestwo z 1380 do 1814,kiedy w
wyniku wojen napoleońskich, Norwegia zjednoczyła się ze
Szwecją, przyjmując nowoczesną konstytucję w tym procesie.
W 1905 r. Norwegia i Szwecja rozeszły się pokojowo w różne
kierunki i od tego czasu Norwegia stała się niezależna. W 1945
roku król Haakon VII powrócił do Norwegii z emigracji w Wielkiej
Brytanii. Norwegia, dążąc do odegrania pewnej roli w wysiłkach
na rzecz ustanowienia pokoju na świecie, przystąpiła do
Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1945 roku i Organizacji
Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) w 1949 roku. To również
miało na celu ustalenie gospodarczej i politycznej ochrony poprzez
połączenie Nordyckiej Rady z Danią, Szwecją, Finlandią i Islandią
w 1952 r.
W 1994, Zimowe Igrzyska Olimpijskie odbyły się w Lillehammer, w
Norwegii. To wydarzenie było czasem wielkich uroczystości dla
mieszkańców Norwegii. Olimpiada było okazją, aby pokazać
całemu światu, jak daleko zaszedł ten kraj podczas stu lat
niezależności. To również dało światu możliwość zobaczenia
pięknych krajobrazów Norwegii i wspaniałych ludzi.
Najważniejsze informacje
Norwegia jest to państwo położone w Europie Północnej na Półwyspie
Skandynawskim. Stolicą Norwegii jest Oslo. Głową państwa jest król
Harald V. Powierzchnia Norwegii wynosi 324 220 km². Religią dominującą
jest luteranizm.
Norwegia jest najmniej, po Islandii, zaludnionym krajem europejskim.
Średnia gęstość zaludnienia wynosi 14,7 mieszkańca na 1 km². Ludność
jest skupiona głównie w południowej części kraju, w regionie Oslofjord
oraz na wybrzeżach. W miastach mieszka 3,3 mln osób. Największą
aglomeracją jest Oslo.
Południowa i środkowa Norwegia jest położona w strefie klimatu
umiarkowanego morskiego, a północ w zakresie umiarkowanego
chłodnego morskiego, graniczącego na północnych wybrzeżach z
subpolarnym.
W niektórych rejonach kraju śniegi utrzymują się cały rok, a temperatura
dochodzi do -30 °C.
Godło
Herb Norwegii jest jednym z
najstarszych symboli
państwowych w Europie. Został
zaczerpnięty z osobistego
herbu rodziny królewskiej.
W 1280 roku król Erik
Magnusson dodał koronę i
srebrny topór do lwa. Ten topór
jest symbolem męczeństwa
świętego Olafa i został użyty do
zabicia go w bitwie pod
Stiklestad w 1030 roku.
Flaga
Flaga Norwegii - jeden z
symboli państwowych
Norwegii w postaci
niebiesko-białego krzyża
skandynawskiego,
umieszczonego na
czerwonym tle.
Podział administracyjny
Norwegia podzielona
jest na 5 regionów i 19
województw ,które
dalej dzielą się na 433
gminy.
Ustrój polityczny
Norwegia jest monarchią konstytucyjną. Według konstytucji, król
ma bardzo szeroką władzę, m.in. wybiera Radę Państwa, w skład
której wchodzi premier i co najmniej siedmiu członków,
egzekwuje podatki, mianuje wszystkich urzędników cywilnych,
kościelnych i wojskowych, jest naczelnym dowódcą sił lądowych i
morskich, ma też prawo łaski.
W rzeczywistości władza wykonawcza spoczywa jednak w rękach
rządu, na czele którego stoi premier. Władza ustawodawcza jest
w rękach Stortingu (jednoizbowy parlament), w którym zasiada
łącznie 169 deputowanych. Składa się z dwóch wydziałów:
Lagtingu (¼) i Odelstingu (¾). Wybierany jest na kadencję
czteroletnią. Projekty ustaw wnoszone są do Odelstingu przez
jego członków lub rząd za pośrednictwem członka Rady Państwa.
Konstytucja Norwegii obowiązuje od 17 maja 1814 roku, z
późniejszymi zmianami.
Gospodarka
Norwegia jest wysoko rozwiniętym krajem.
Norweski PKB wynosił w 2006 roku nominalnie
335,2 mld dolarów, a po zmierzeniu parytetem siły
nabywczej 191,7 mld dolarów amerykańskich. PKB
per capita wynosił nominalnie 72 306 dolarów (2.
miejsce po Luksemburgu), a po zmierzeniu
parytetem siły nabywczej 43 574 dolarów (3.
miejsce na świecie). Podatki stanowią 46% PKB,
przy czym dużą cześć dochodów budżetowych
stanowią dochody z państwowych firm
wydobywczych. Wskaźnik Giniego, czyli poziom
rozpiętości w dochodach, wynosi 0,26 i należy do
niższych na świecie. W 1993 norweskie rezerwy
złota wynosiły: 1,20 mln uncji, dewizowe 11,9 mld
dolarów. W pierwszej połowie lat 80. przyrost
produktu krajowego brutto wynosił średnio
rocznie 3,4%, w drugiej połowie obniżał się średnio
rocznie o 2,2%. Wskutek ograniczenia inwestycji
nastąpił wzrost inflacji i bezrobocia, szczególnie
wyraźnie zaznaczyła się stagnacja w budownictwie
i produkcji rolnej, której wskaźnik przyrostu 19861990 wynosił zaledwie 0,9%. Stopniowy rozwój
następował w usługach, transporcie i łączności i w
mniejszym stopniu w przemyśle. W 1992 przemysł
łącznie z górnictwem i energetyką wytworzył
30,8% produktu krajowego brutto, budownictwo –
3,9%, transport i łączność – 10,5%, handel i usługi
– 15,9%, finanse i ubezpieczenia – 13,7%,
rolnictwo. leśnictwo i rybołówstwo – 2,9%.
Przemysł
Najważniejszymi surowcami mineralnymi są ropa naftowa, wydobywana w 70% przez
państwową firmę StatoilHydro, i gaz ziemny wydobywane z norweskiego sektora szelfu na
Morzu Północnym i Morzu Norweskim, poza tym eksploatuje się rudy żelaza (głównie okręg
Kirkenes), miedzi – koło Løkken, Sulitjelma i Røros, tytanu, niklu i molibdenu – w Knaben
(jedno z najważniejszych złóż w Europie), także rudy cynku i ołowiu oraz srebro, siarkę,
surowce skalne – wapienie i granity.
Norwegia ma dobrze rozwiniętą energetykę. Produkcja energii elektrycznej w przeliczeniu
na 1 mieszkańca wyniosła 27 562 kWh – 1995 i jest najwyższa w świecie. Moc
zainstalowana w elektrowniach wynosi netto 27 281 MW, 99,6% produkcji energii pochodzi
z elektrowni wodnych (1991). Według danych z 2005 roku, roczna produkcja energii w tym
kraju wynosiła 137,8 TWh z czego 136 TWh pochodziło z elektrowni wodnych. Jednocześnie
zużycie energii w tym czasie kształtowało się na poziomie 125,8 TWh.
Głównymi gałęziami przemysłu przetwórczego są: przemysł elektrochemiczny z produkcją
m.in. ciężkiej wody, amoniaku, chloru i karbidu, środków transportowych, zwłaszcza
stocznie (w tym także budowa platform wiertniczych do wydobywania ropy naftowej i gazu
ziemnego), tradycyjny, oparty na bogatych zasobach leśnych, przemysł drzewny i
celulozowo-papierniczy, hutnictwo żelaza, aluminium i cynku, rafinacja miedzi oraz
przemysł: maszynowy, metalowy, włókienniczy, elektrotechniczny, spożywczy (zwłaszcza
rybny), porcelanowy i rafineryjny.
Ośrodki przemysłowe skupione są w południowej części kraju oraz na jego wybrzeżach, a
największym jest Oslo.
Rybołówstwo, rolnictwo i
leśnictwo
Ważnym działem gospodarki Norwegii pozostaje, między innymi
dzięki obfitości ryb w wodach przybrzeżnych, rybołówstwo, mimo
rzeczywistego zmniejszania się połowów. 1980 – 2409 tys. t, 1985 –
2119 tys. t, 1989 – 1909 tys. t, 1991 – 2096 tys. t. W przeliczeniu na 1
mieszkańca – 488 kg (2000), co daje Norwegii 2. miejsce w świecie
(po Islandii). Łowi się głównie śledzie, makrele i dorsze (do 1987
również wieloryby). Wyporność floty rybackiej 1991 wynosiła 281 tys.
BRT. Największymi portami rybackimi są Bergen i Stavanger.
Duże znaczenie w gospodarce odgrywa leśnictwo, lasy zajmują 26%
powierzchni kraju. Norwegia ma jeden z najniższych w Europie
odsetek użytków rolnych – 3% ogólnej powierzchni kraju. Grunty orne
i sady zajmują 0,9 mln ha, łąki i pastwiska – 0,1 mln ha. Rolnictwo
charakteryzuje wysoki stopień mechanizacji (1 ciągnik przypada na
6,3 ha użytków) oraz zużycia nawozów sztucznych – 199 kg na 1 ha
(2000). Podstawą produkcji rolnej jest hodowla bydła (1011 tysięcy
sztuk – 1992), głównie typu mlecznego i owiec (2,3 mln sztuk), a na
północy – reniferów. Powszechna jest hodowla zwierząt futerkowych,
zwłaszcza lisów. Ze względu na krótki okres wegetacyjny w Norwegii
uprawia się: ze zbóż głównie jęczmień (zbiory 2000) – 590 tys. t oraz
owies – 450 tys. t, poza tym ziemniaki – 450 tys. t i rośliny pastewne.
Coraz większe znaczenie gospodarcze zyskuje uprawa warzyw i drzew
owocowych, głównie w południowej części kraju.
Religie
Religie w Norwegii
•
•
•
•
•
•
•
•
Luteranizm-83,1%
Ateizm-12,3%
Zielonoświątkowcy-1,7%
Islam-1%
Katolicyzm-0,9%
Kongregacjonalizm – 0,5%
Świadkowie Jehowy– 0,3%
Prawosławie – 0,2%
Kościół Norweski
W Norwegii działa państwowy
Kościół protestancki, którego
członkowie są wyznawcami
religii ewangelicko-augsburskiej
(luterańskiej). Choć nie istnieje
rozdział Kościoła od Państwa,
wszyscy mieszkańcy mają
zagwarantowaną wolność
wyznania na mocy poprawki z
1964 roku do Konstytucji.
Dziewięciu na dziesięciu
etnicznych Norwegów jest
członkami Państwowego
Kościoła Norweskiego.
Oslo-stolica Norwegii
Miasto zostało założone w 1048 roku przez
króla Haralda III. Od 1299 roku jest stolicą
Norwegii. W samym Oslo mieszka ponad 11%
mieszkańców Norwegii.
Oslo stanowi gospodarcze, naukowe,
administracyjne i kulturalne centrum Norwegii.
Jest siedzibą władz państwa, regionu i gminy.
Znajdują się w nim m.in. Pałac Królewski i
siedziba parlamentu. Miasto jest również
centrum norweskiego handlu, bankowości,
przemysłu i transportu morskiego. Jest siedzibą
około 980 firm związanych z sektorem morskim
zatrudniających około 8500 pracowników.
Wśród tych firm których znajdują się jedne z
największych na świecie firm zajmujących się
transportem morskim, pośredników
spedycyjnych i firm ubezpieczeniowych.
Do niedawna Oslo było zaklasyfikowane jako
najdroższe miasto świata. Ostatnio, częściowo z
powodu osłabienia norweskiej korony, zostało
wyprzedzone przez takie miasta jak Tokio,
Kopenhaga i Paryż. W 2009 Oslo odzyskało
miejsce najdroższego miasta świata. Oslo jest
siedzibą Komitetu Ministrów Rady Europy oraz
programu Rady Europy i Komisji Europejskiej
pod nazwą „Miasta Międzykulturowe".
Sporty w Norwegii
Sport Norwegii- Bardzo dużą rolę w życiu
kraju stanowi sport - szczególnie sporty
zimowe. Częstokroć Norwegia była hostem
zawodów najwyższej rangi. Sportowcy tego
kraju równie dobrze radzą sobie w wielu
dyscyplinach sportów letnich, zaś Norweskie
zespoły osiągają znaczące wyniki zarówno na
arenach europejskich, jak i światowych.
Sporty zimowe
Narciarstwo biegowe i jazda na lodzie są
w Norwegii szczególnie popularne.
Ponad 18500 mil (29772 km) w
narciarstwie biegowym jest bardzo
popularne w Norwegii, gdzie znajduje
się ponad 18500 mil (29772 km) tras
narciarskich. Wiele z tras zjazdowych
jest oświetlonych podczas zimy i w nocy.
Odkryty lodowiska, udogodnienia dla
hokeja, szybkiej jazdy na łyżwach,
łyżwiarstwa figurowego i wolnej jazdy
na łyżwach. Narciarstwo alpejskie i skoki
narciarskich również są popularne, wraz
z setką wyciągów krzesełkowych,
skoków narciarskich dostępnych dla
entuzjastów. Niektórzy z bardziej
chętnych obywateli Nordyckich korzysta
z jazdy na nartach, biatlonu, zjeździe
bobslejami.
Sporty letnie
Letni wypoczynek i sporty także
skupiają się na zewnątrz.
Spacerowanie, jogging, turystyka
piesza, rowerowa są popularne
latem. Woda jest wszędzie, więc
wędkowanie, pływanie, i pływanie
łodzią są powszechne. Norwegowie,
podobnie jak większość
Europejczyków, kochają piłkę nożną i
ogarnia ich szaleństwo, kiedy ich
drużyny mężczyzn i kobiet grają w
World Cup. Ponad 1800 różnych
drużyn piłkarskich gra na wszystkich
poziomach w całym kraju. Niezależnie
od sezonu, Norwedzy korzystają z
zewnętrznej rekreacji i sporcie na
szczeblu towarzyszącym kilku innym
krajom.
Materiały źródłówe:
• wikipedia.pl