plik pdf

2. Uważne słuchanie.
Głośno odczytujemy z podręcznika fragment Legendy. . . i prosimy uczniów, by
po jego wysłuchaniu zapisali myśl przewodnią tekstu i sporządzili plan zdarzeń
opisanych we fragmencie*. Po skończeniu zadania kilku uczniów odczytuje swoją
pracę. Pytamy, co w trakcie wykonywania zadania sprawiało im największą trudność
(uczniowie będą zgłaszać trudność z rozumieniem języka tekstu).
3. Czytanie ze zrozumieniem tekstu staropolskiego.
Uczniowie jeszcze raz – teraz samodzielnie – czytają fragment Legendy. . .,
korzystając z objaśnień umieszczonych obok tekstu, a po lekturze zapisują
w zeszytach myśl przewodnią i plan zdarzeń. Następnie porównują efekty ćwiczenia
pierwszego i drugiego. Pytamy o refleksje i wnioski wypływające z ewentualnych
różnic w efektach ćwiczeń.
4. Wprowadzenie i objaśnienie pojęcie archaizm (próba translacji).
Proponujemy, by uczniowie uwspółcześnili np. następujący fragment Legendy. . .
„Tu więc była ludzi siła,
Silno wielka ciszczba była.
Kogokole para zaleciała
Od tego świętego ciała,
Który le chorobę miał,
Natemieści[e] zdrow ostał”.
Porównywanie uczniowskiego przekładu na współczesną polszczyznę Legendy. . .
z wersją podręcznikową ma uświadomić uczniom, że zmianom uległ cały system
języka (składnia, fleksja, leksyka). Dopowiadamy, że zmiany zaszły również
w wymowie.
5. Podsumowanie lekcji.
Język polski jest materią żywą, dlatego rozumienie tekstów staropolskich może
nastręczać trudności. Aby dobrze rozumieć staropolszczyznę, należy poznać język
tego okresu.
6. Praca domowa.
Naucz się płynnie czytać dowolny fragment tekstu Legendy o św. Aleksym.
Temat: Kim ty byłeś, Aleksy?
(czas realizacji – 2 lekcje)
Cele szczegółowe:
poznanie modelu ascety i świętego
kształcenie umiejętności odnajdywania sensu zdań lub dłuższych fragmentów
wyrabiania postaw prospołecznych
* Jeżeli uczniom nie uda się wykonać zadania – co jest prawdopodobne – lekcja może toczyć
się dalej w zaplanowany sposób. Ważne jest, by uczniowie uświadomili sobie przyczyny
trudności w rozumieniu tekstu.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Materiał:
podręcznik: Legenda o św. Aleksym, s. 92–93 (ewentualnie ksero wybranego
fragmentu Legendy. . .)
załączniki 3 i 4
1. Wprowadzenie.
Lekcję rozpoczynamy od założenia, że w życiu Aleksego można wyznaczyć trzy
okresy:
życie w domu rodzinnym zakończone ucieczką
życie poza domem zakończone śmiercią
życie po życiu trwające m.in. w legendzie.
Zapoznajemy uczniów z głównym celem lekcji, którym jest odpowiedź na pytania:
Jak żył Aleksy? Co swoim życiem chciał osiągnąć? (Zapisujemy temat.)
2. Hipotetyczny model życia Aleksego przed ucieczką z domu, praca w grupach.
Dzielimy klasę na czteroosobowe grupy, wyznaczamy czas pracy (ok. 7 min).
Uczniowie, na podstawie wiedzy wyniesionej z wcześniejszej lekcji, tworzą hipotetyczny obraz życia Aleksego sprzed nocy, w czasie której opuścił dom ojca.
W swej pracy biorą pod uwagę pozycję społeczną Aleksego i jego rodziny oraz
wiadomości z historii na temat społeczeństwa feudalnego. Dla ułatwienia zadania
można uczniom rozdać odpowiedni fragment Legendy. . . (np. załącznik 4). Po
upływie ustalonego czasu grupy prezentują i porównują swoje prace. Prezentacja
może wyglądać w ten sposób, że do wyznaczonego przez grupę sprawozdawcy
podchodzą członkowie innych grup, a on referuje im wyniki pracy swojego zespołu.
Po zakończeniu tej czynności wszyscy sporządzają lapidarną notatkę, np.
Aleksy był potomkiem zamożnego rzymskiego rodu
mógł wieść dostatnie i dworskie życie
nie musiał pracować, nie wiedział co to głód, niewygody
nie musiał starać się o szacunek ludzi ani zabiegać o czyjeś względy
pozycja społeczna zapewniała mu dostęp do wszelkich przywilejów.
3. Interpretacja tekstu, praca w grupach.
Tym samym grupom rozdajemy przygotowane arkusze (załącznik 3). Ze względu
na duży stopień trudności pomagamy uczniom interpretować fragmenty tekstu.
Pozostałe kolumny arkusza uczniowie powinni uzupełnić w grupach, po czym
liderzy np. dwóch grup odczytują swoje ustalenia dotyczące pierwszego fragmentu
z arkusza. Po nich liderzy dwóch następnych grup odczytują ustalenia dotyczące
drugiego fragmentu, po nich liderzy następnych grup, i tak aż do wyczerpania
materiału zawartego w arkuszu.
Porównanie zebranych informacji może wyglądać tak jak poprzednio. Po zakończeniu tych czynności ponownie spisujemy wnioski, np.
Aleksy dąży do:
męki i udręczenia, a nie do radości
wyrzeczenia się jakiegokolwiek szczęścia
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
życia w samotności
bycia pokornym
poprzestawania na małym
upokorzenia
szczęścia, którym jest zjednoczenie się z Bogiem.
Sam wybiera warunki życia, zgadza się na niegodne traktowanie, a umęczanie się
to nie skutek kaprysu, ale wybór na całe życie.
4. Charakterystyka Aleksego.
Uczniowie pisemnie charakteryzują Aleksego, korzystając z wniosków zapisanych
w punkcie 2. (tzn. hipotetyczny model życia Aleksego przed ucieczką z domu), np.
wyjątkowość Aleksego polega na umiejętności wyrzeczenia się miłości ziemskiej, rodziców, bogactwa, wygód, przywilejów – jest człowiekiem świadomie
ustalającym system własnych wartości i trwającym przy nim
bliższe jest mu ubóstwo, udręka cielesna (pomyje, zimno) i duchowa (życie
w pobliżu rodziców, złe traktowanie przez niedawną służbę) niż życie dworskie
w imię Boga jest pokorny, skromny, cierpliwy
poszukuje szczęścia poza światem ziemskim
ucieka od tego, co może przywrócić go światu, a oderwać od Boga (żona).
5. Wprowadzenie pojęcia.
Nauczyciel wprowadza i objaśnia pojęcie asceza.
6. Sprawdzenie rozumienia pojęcia.
Uczniowie ustalają, czy Aleksy był ascetą. Jedna-dwie osoby uzasadniają swoje
stanowisko.
7. Czytanie ze zrozumieniem – potwierdzenie świętości Aleksego, praca indywidualna.
Objaśniamy uczniom katolicki sens świętości. Święty to człowiek, który swym
życiem poświadcza oddanie Bogu, często jest męczennikiem. Jego życiu towarzyszą
cuda, które nie ustają nawet po śmierci osoby uznanej za świętą. Kościół wyjątkowo
czci ludzi świętych (można przypomnieć/wprowadzić pojęcia: beatyfikacja, kanonizacja).
Następnie uczniowie szukają w tekście odpowiedzi na pytanie: Czy Aleksy ma
cechy świętego? Samodzielnie odszukują w tekście słowa potwierdzające świętość
Aleksego. Zebrane informacje zapisują w punktach, np.
Cuda i cudowne zdarzenia:
bicie dzwonów (samo z siebie) w mieście
nieinspirowane przez nikogo poszukiwanie Aleksego
zesłanie dziecięcia (anioła), które potrafi wskazać źródło cudów
samorzutne zgromadzenie się przy umarłym przedstawicieli różnych stanów
społecznych, łącznie z papieżem i cesarzem
uzdrowienie chorych
szczególna sytuacja z wyjęciem listu.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Po zakończeniu tej czynności kilku uczniów odczytuje swoje prace i uzasadnia
świętość Aleksego.
8. Podsumowanie lekcji.
Podsumowanie to odpowiedź na pytanie postawione w temacie, np.
Aleksy to patrycjusz rzymski, który staję się ascetą, by uzyskać świętość.
9. Praca domowa.
Przygotuj się do dyskusji na temat:
Czy Aleksy był człowiekiem sukcesu? Co oznacza sukces dzisiaj? Jakie cele stawia
sobie człowiek współczesny, co mu daje szczęście, czego się boi?
Temat: Św. Franciszek – poeta codzienności.
(czas realizacji – 1 lekcja)
Cele szczegółowe:
ustalenie, czym jest franciszkanizm
wzbogacanie czynnego repertuaru leksykalnego i frazeologicznego
doskonalenie umiejętności zbierania, hierarchizowania i uogólniania wiadomości.
Materiał:
podręcznik: J. de Voragine, Legenda na dzień świętego Franciszka, s. 103–105
Św. Franciszek, Pochwała stworzenia. . ., s. 106
słownik frazeologiczny
słownik synonimów i wyrazów bliskoznacznych
materiały do mapy mentalnej
Przygotowanie:
Uczniowie w domu powinni przeczytać tekst Legenda na dzień św. Franciszka
i pisemnie streścić tę wersję życiorysu świętego oraz przypomnieć sobie sąd
o świecie wywiedziony przy okazji lekcji o św. Aleksym. (Świat jest miejscem
grzechu, wiecznej pokusy. Ratunkiem człowieka jest odwrócenia się od świata ku
Bogu.)
Tok lekcji:
1. Określenie wizji Franciszkowego świata – praca metodą mapy mentalnej.
Uczniowie czytają wiersz Pochwała stworzenia, po czym formułujemy problem:
Jaki jest świat widziany przez św. Franciszka? Rozdajemy uczniom wcześniej
przygotowane kartki z wypisanymi z wiersza epitetami metaforycznymi określającymi: słońce, niebo, ziemię, wodę, wiatr, powietrze, ogień, księżyc, gwiazdy.
Następnie prosimy o dopisanie na kartkach jak największej liczby skojarzeń.
Analiza epitetów ma być pełna rozmachu i daleko sięgających skojarzeń (także
językowych, m.in. związków frazeologicznych), np.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl