Program Ochrony Środowiska - str.1-77

Transkrypt

Program Ochrony Środowiska
dla Gminy Oława
Oława, 2004
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŁAWA
IME CONSULTING WROCŁAW
INVESTMENT MANAGEMENT ENVIRONMENT
CONSULTING
ul. Racławicka 2/4
53-146 Wrocław
tel. +71/ 3384189
Program Ochrony Środowiska
dla Gminy Oława
Zamawiający:
Urząd Gminy Oława
Zespól autorski:
dr inż. Maria Stanisławska
inż. Janusz Marlinga
mgr inż. Przemysław Nowak
mgr Radosław Kaniewski
Oława, 2004
Spis treści:
str.
2
1. WPROWADZENIE............................................................................................................................................ 5
2. METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU I GŁÓWNE UWARUNKOWANIA PROGRAMU..... 6
3. CHARAKTERYSTYKA ANALIZOWANEGO OBSZARU..........................................................................7
3.1 INFORMACJE OGÓLNE.......................................................................................................................................... 7
3.2 POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE............................................................................................................................... 8
3.3 GEOGRAFICZNE...................................................................................................................................................8
3.4 ŚRODOWISKO NATURALNE I GLEBY......................................................................................................................... 9
3.5 KLIMAT...........................................................................................................................................................11
3.5.1 Opady ................................................................................................................................................ 12
3.5.2 Parowanie terenowe........................................................................................................................... 12
3.5.3 Wiatry..................................................................................................................................................13
3.6 GLEBY ........................................................................................................................................................... 14
3.7 OTOCZENIE TERYTORIALNE I POWIĄZANIA Z INNYMI OŚRODKAMI.............................................................................. 15
3.8 ANALIZA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY....................................................................................... 15
3.8.1 Formy użytkowania terenów..............................................................................................................15
3.9 UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE....................................................................................................................17
3.10 UWARUNKOWANIA INFRASTRUKTURALNE............................................................................................................ 19
3.10.1 Uwarunkowania gospodarcze.......................................................................................................... 21
3.11 STRUKTURA ROZWOJU PRZEMYSŁU..................................................................................................................... 22
3.12 INFRASTRUKTURA TECHNICZNO-INŻYNIERYJNA GMINY...........................................................................................24
3.12.1 Układ kolejowy................................................................................................................................. 24
3.12.2 Infrastruktura drogowa................................................................................................................... 24
3.12.3 Zaopatrzenie Gminy w energię elektryczną.....................................................................................24
3.12.4 Zaopatrzenie Gminy w gaz ziemny.................................................................................................. 25
3.12.5 Gospodarka wodno-ściekowa...........................................................................................................25
3.12.5.1 Zaopatrzenie w wodę .................................................................................................................................
3.12.5.2 Gospodarka ściekowa.................................................................................................................................
3.12.5.2.1 Sieć sanitarna.....................................................................................................................................
3.12.5.2.2 Sieć kanalizacji deszczowej................................................................................................................
25
28
28
30
3.13 GOSPODARKA NA TERENIE GMINY ..................................................................................................................... 31
3.13.1 Rolnictwo.......................................................................................................................................... 31
3.13.2 Przemysł i Usługi ............................................................................................................................32
4. STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARZE GMINY OŁAWA........................................................................33
4.1 CHARAKTERYSTYKA ZLEWNI RZEK ODRY I OŁAWY ............................................................................................... 33
4.1.1 Odra.................................................................................................................................................... 33
4.1.2 Rzeka Oława....................................................................................................................................... 34
4.1.2.1 Budowa zlewni ............................................................................................................................................
4.1.2.2 Hydrologia i Hydrografia ...........................................................................................................................
Przepływy niżówkowe............................................................................................................................................
Hydrologia wielkich wód........................................................................................................................................
35
36
38
38
4.1.3
Podsumowanie.........................................................................................................................39
4.2 JAKOŚĆ WÓD.................................................................................................................................................... 41
4.2.1 Wody powierzchniowe........................................................................................................................ 42
4.2.2 Kryteria ............................................................................................................................................. 42
4.2.3 Ogólna charakterystyka jakości wód powierzchniowych..................................................................45
4.2.4 Ocena stanu czystości wód zlewni Oławy.......................................................................................... 46
4.2.5 Źródła zanieczyszczeń wód ................................................................................................................53
4.3 KORZYSTANIE Z WÓD.........................................................................................................................................54
4.4 WODY PODZIEMNE............................................................................................................................................ 55
4.4.1 Źródła skażenia wód podziemnych.................................................................................................... 57
4.5 GOSPODAROWANIE ODPADAMI ............................................................................................................................ 58
4.5.1 Odpady komunalne............................................................................................................................ 58
4.5.2 Odpady przemysłowe.......................................................................................................................... 59
4.5.3 Odpady organiczne............................................................................................................................59
4.5.4 Odpady niebezpieczne....................................................................................................................... 59
4.5.5 Instalacje ............................................................................................................................................59
4.5.6 Prognoza demograficzna i gospodarcza........................................................................................... 60
3
4.5.7 Program gospodarki odpadami.........................................................................................................60
4.5.8 Metody poprawy stanu i monitorowanie planu................................................................................61
4.5.9 Wpływ realizacji projektu planu na stan środowiska.......................................................................61
4.6 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE.............................................................................................................................. 61
4.6.1 Stan aktualny......................................................................................................................................61
4.7 HAŁAS ........................................................................................................................................................... 63
4.7.1 Stan aktualny......................................................................................................................................64
4.8 PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE.............................................................................................................65
4.8.1 Stan aktualny......................................................................................................................................65
4.9 AWARIE PRZEMYSŁOWE.....................................................................................................................................67
4.9.1 Stan aktualny......................................................................................................................................67
4.10 OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU................................................................................................................. 68
4.10.1 Charakterystyka chronionych zbiorowisk roślinnych....................................................................68
4.10.2 Pomniki Przyrody............................................................................................................................. 71
4.10.3 Parki..................................................................................................................................................73
4.10.4 Użytki ekologiczne........................................................................................................................... 73
4.11 LASY............................................................................................................................................................ 75
4.11.1 Stan aktualny....................................................................................................................................75
4.11.2 Tendencje zmian...............................................................................................................................76
4.12 OCHRONA GLEB ............................................................................................................................................. 76
4.12.1 Tendencje zmian...............................................................................................................................77
4.13 OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN........................................................................................................................... 77
4.13.1 Złoża kopalin................................................................................................................................... 77
4.14 MELIORACJE WODNE - OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA ....................................................................................... 77
4.14.1 Melioracje wodne............................................................................................................................. 77
4.14.2 Ochrona przeciwpowodziowa...........................................................................................................79
5. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU..................................................................................................81
5.1 UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OPRACOWANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŁAWA................... 81
5.1.1 Polityka ekologiczna państwa............................................................................................................ 81
5.1.2 Program Ochrony Środowiska województwa dolnośląskiego...........................................................83
5.1.3 Dotychczasowe osiągnięcia w zakresie ochrony środowiska w gminie............................................ 85
5.1.4 Obowiązujące akty prawne w zakresie ochrony środowiska.............................................................87
5.1.5 Powiatowy Program Ochrony Środowiska........................................................................................88
5.1.6 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Oława............. 88
6. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA........................................................................................................ 89
6.1 WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE................................................................................................................. 89
6.1.1 Cele długoterminowe..........................................................................................................................89
6.1.2 Realizacja programu ochrony wód.................................................................................................... 90
6.1.2.1 Ścieki komunalne......................................................................................................................................... 90
6.1.2.2 Wody opadowe ........................................................................................................................................... 92
6.1.2.3 Działania w nieinwestycyjne........................................................................................................................ 93
6.2 GOSPODARKA ODPADAMI....................................................................................................................................95
6.3 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE.............................................................................................................................. 95
6.4 HAŁAS............................................................................................................................................................ 96
6.5 PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE.............................................................................................................96
6.6 AWARIE PRZEMYSŁOWE......................................................................................................................................97
6.7 OCHRONA PRZYRODY.........................................................................................................................................97
6.8 OCHRONA GLEB................................................................................................................................................ 98
6.9 LASY.............................................................................................................................................................. 98
6.9.1 Cele długoterminowe:........................................................................................................................ 98
6.10 TERENY POPRZEMYSŁOWE.................................................................................................................................99
4
6.10.1 Cele długoterminowe........................................................................................................................99
6.11 OCHRONA PRZED POWODZIĄ..............................................................................................................................99
6.11.1 Cele długoterminowe:...................................................................................................................... 99
6.12 EDUKACJA PROEKOLOGICZNA.......................................................................................................................... 100
6.12.1 Edukacja ekologiczna formalna (szkolna) i pozaszkolna ............................................................100
7. ZADANIA KRÓTKOTERMINOWE........................................................................................................... 101
7.1 OCHRONA WÓD...............................................................................................................................................102
7.2 GOSPODARKA ODPADAMI.................................................................................................................................105
7.3 OCHRONA POWIETRZA......................................................................................................................................108
7.4 HAŁAS.......................................................................................................................................................... 109
7.5 OCHRONA PRZYRODY.......................................................................................................................................111
7.6 TERENY POPRZEMYSŁOWE.................................................................................................................................114
7.7 AWARIE PRZEMYSŁOWE I ZDARZENIA KRYZYSOWE................................................................................................ 115
7.8 OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA....................................................................................................................... 117
8. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU................................................................................................118
9. FINANSOWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY OŁAWA.....................120
9.1 WSTĘP.......................................................................................................................................................... 120
9.2 OCENA WYBRANYCH PARAMETRÓW BUDŻETU GMINY OŁAWA ...............................................................................123
9.3 KOSZTY REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY OŁAWA.......................................... 130
10. ZARZĄDZANIE I MONITOROWANIE W PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA..................135
10.1 ZARZĄDZANIE PROGRAMU.............................................................................................................................. 135
10.2 MONITOROWANIE PROGRAMU......................................................................................................................... 136
10.3 MONITORING WEWNĘTRZNY............................................................................................................................ 136
10.4 MONITORING UCZESTNIKÓW PROGRAMU........................................................................................................... 136
10.5 MONITORING ZEWNĘTRZNY.............................................................................................................................137
11. WPŁYW REALIZACJI POŚ DLA GMINY OŁAWA NA STAN ŚRODOWISKA..............................137
11.1 WPŁYW NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI.....................................................................................................................137
11.2 WPŁYW NA ŚRODOWISKO GRUNTOWO-WODNE....................................................................................................138
11.3 WPŁYW NA POWIETRZE ................................................................................................................................. 138
11.4 WPŁYW NA PRZYRODĘ................................................................................................................................... 139
11.5 WPŁYW NA POZOSTAŁE EKOSYSTEMY............................................................................................................... 139
11.6 ZAGROŻENIA CYWILIZACYJNE.......................................................................................................................... 140
12. STRESZCZENIE PROGRAMU................................................................................................................. 140
LITERATURA................................................................................................................................................... 142
1.
Wprowadzenie
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku stanowi, że Rzeczpospolita Polska
zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Wskazane
zostało również, że ochrona środowiska jest obowiązkiem administracji, która poprzez swoją
5
politykę powinna zapewnić bezpieczeństwo ekologiczne współczesnym i przyszłym
pokoleniom.
Dodatkowym wyzwaniem jest przyszłe członkostwo w Unii Europejskiej oraz
związane z nim wymogi. Trudnym zadaniem, czekającym gminę jest wdrożenie tych
przepisów i osiągnięcie standardów UE w zakresie m.in. ochrony środowiska.
Efektywność działań w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego zależy od
polityki i rozwiązań przyjętych na szczeblu lokalnym oraz – przede wszystkim - pozyskania
zainteresowania i zrozumienia ze strony społeczności lokalnych. Działania takie, aby były
skuteczne, muszą być prowadzone zgodnie z opracowanym uprzednio programem,
sporządzonym na podstawie wnikliwej analizy aktualnej sytuacji dla danego rejonu. Zadanie
takie ma spełniać program ochrony środowiska.
Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.(art. 17.1) i ustawa o
odpadach z 27 kwietnia 2001r. (art. 14.) obligują Wójta Gminy do sporządzenia gminnego
programu ochrony środowiska, którego częścią składową jest gminny plan gospodarki
odpadami.
Program ochrony środowiska określa hierarchię niezbędnych działań, umożliwia
koordynację decyzji administracyjnych oraz wybór decyzji inwestycyjnych podejmowanych
przez różne podmioty i instytucje. Sam program nie jest dokumentem ingerującym w
uprawnienia poszczególnych jednostek administracji rządowej i samorządowej oraz
podmiotów użytkujących środowisko. Należy jednak oczekiwać, że poszczególne jego
wytyczne i postanowienia będą respektowane i uwzględniane w planach szczegółowych i
działaniach inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska.
Cele i działania proponowane w programie ochrony środowiska posłużą do tworzenia
warunków dla takich zachowań ogółu społeczeństwa Gminy Oława, które służyć będą
poprawie stanu środowiska przyrodniczego na jego terenie. Realizacja celów wytyczonych w
programie powinna spowodować polepszenie warunków życia mieszkańców przy
zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie Gminy.
2.
Metodyka opracowania programu i główne uwarunkowania
Programu
Źródłami informacji dla Programu były materiały uzyskane z Urzędu Gminy w
Oławie, Starostwa Powiatowego w Oławie, Dolnośląskiego Inspektoratu Ochrony
Środowiska, Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego, Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Dolnośląskiego, a także prace instytutów i placówek naukowo – badawczych
z zakresu ochrony środowiska oraz gospodarki odpadami, jak również dostępna literatura
fachowa.
Zgromadzone informacje zostały zweryfikowane poprzez, wywiady i sondaże.
Do podmiotów gospodarczych z terenu Gminy rozesłane zostały ankiety uwzględniające
szeroką problematykę ochrony środowiska, z których wnioski zostały uwzględnione w
Programie.
Jako punkt odniesienia dla programu ochrony środowiska przyjęto aktualny stan
środowiska oraz stan infrastruktury ochrony środowiska na dzień 31.12.2001 z
uwzględnieniem dostępnych danych za okres 2002 roku, czasami gdy dane zostały oficjalnie
opublikowane z roku 2003.
Dla potrzeb Programu zostało wykorzystane Studium Uwarunkowań i Kierunków
Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Oława, a także inne dokumenty o charakterze
planistycznym.
Koncepcja Programu oparta jest o zapisy następujących dokumentów:
6
1. Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 roku. Definiuje ono ogólne wymagania
w odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowywanych dla potrzeb
województw, powiatów i gmin.
2. Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2007 – 2010”. Zgodnie z zapisami tego dokumentu Program winien definiować:
• cele średniookresowe do 2010 roku
• zadania na lata 2003 – 2006
• monitoring realizacji Programu
• nakłady finansowe na wdrożenie Programu
Cele i zadania ujęte w kilku blokach tematycznych, a mianowicie:
• cele i zadania o charakterze systemowym,
• ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody,
• zrównoważone wykorzystanie surowców,
• jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne.
3. Program ochrony środowiska województwa dolnośląskiego do roku 2004 oraz cele
długoterminowe do roku 2015. W dokumencie tym określono długoterminową politykę
ochrony środowiska dla województwa dolnośląskiego, przedstawiono cele
krótkoterminowe i sposób ich realizacji, określono sposoby zarządzania środowiskiem i
aspekty finansowe realizacji programu.
4. Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i
lokalnym, które podają sposób i zakres uwzględniania polityki ekologicznej państwa w
programach ochrony środowiska oraz wskazówki, co do zawartości programów. W
gminnym programie powinny być uwzględnione:
zadania własne gminy (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te przedsięwzięcia,
które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków budżetowych i
pozabudżetowych będących w dyspozycji gminy),
zadania koordynowane (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe
zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów
naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla centralnego, bądź
instytucji działających na terenie powiatu, ale podległych bezpośrednio organom
centralnym)
Niniejszy dokument będzie uszczegóławiany, korygowany i koordynowany z
projektowanymi obecnie aktami wykonawczymi do ustawy „Prawo ochrony środowiska” i do
kilkunastu ustaw komplementarnych, których treść powinna być uwzględniana w Programie.
3.
Charakterystyka analizowanego obszaru
3.1
Informacje ogólne
Gmina wiejska Oława – jest jedną z większych gmin województw Dolnośląskiego.
Obszar Gminy wynosi 233.98 km2 i jest zamieszkały przez 13 368 mieszkańców, co plasuje
gminę pod względem liczby mieszkańców na 26 miejscu w województwie dolnośląskim
spośród wszystkich gmin i na 4 miejscu wśród gmin wiejskich. Gmina posiada wybitnie
rolniczy charakter niemniej jednak wśród 35 miejscowości gminy znajdują się lokalne centra
skupiające powyżej 2000 mieszkańców (Bystrzyca). Gmina położona jest po obu stronach
przepływającej środkowej Odry z tym, że obszar na północ od Odry jest znacznie mniejszy od
południowej części. Gmina a zwłaszcza jej zachodnia część znajduje się w orbicie
aglomeracji wrocławskiej, która wywiera poważny wpływ na rozwój tych obszarów. Gmina
7
otacza z wszystkich kierunków stołeczną Oławę - miasto powiatowe pełniące funkcje
centrum gospodarczo- handlowo – administracyjnego (siedziba powiatu).
3.2
Położenie administracyjne
Administracyjnie gmina Oława położona jest w województwie dolnośląskim,
powiecie oławskim. Gmina jest największą terytorialnie w swoim powiecie oraz należy do
największych w całym województwie dolnośląskim, powierzchnia gminy wynosi 233,98 km2.
Gmina należy do typowo wiejskich i liczy 35 wsi i przysiółków, zgrupowane w 33
sołectwach. Łączna liczba mieszkańców wynosi13 315 co jak na obszar bez miast jest
wartością znaczną. Gmina zajmuje centralną i południową część powiatu oławskiego leżącego
na pograniczu Dolnego Śląsku i Opolszczyzny. Gmina położona jest wokół miasta Oława
głównie na południe od niej. Od wschodu graniczy z gminą Brzeg, od południa z gminą
Wiązów od zachodu z gminą Domaniów i Święta Katarzyna od północy z gminą JelczLaskowice oraz gminą Czernica a od północnego –wschodu z gmina Lubsza. Granice gminy
stanową również wschodnie granice nie tyko powiatu Oławskiego ale całego województwa
dolnośląskiego graniczącego już obszarami Śląska Opolskiego.
Dolny Śląsk to kraina historyczno-etnograficzna w południowo-zachodniej Polsce,
obejmująca ziemie położone po obu stronach środkowej Odry, pomiędzy okolicami Brzegu a
Nysą Łużycką. Dolny Śląsk wchodzi w obręb regionów fizyczno-geograficznych: Sudetów,
Niziny Śląskiej, Nizin Śląsko-Łużyckich, Wału Trzebnickiego, Obniżenia MilickoGłogowskiego, Wzniesień Zielonogórskich.
3.3
Geograficzne
Omawiany obszar wg regionalizacji fizyczno - geograficznej J. Kondrackiego należy
do: Strefy Lasów mieszanych => Prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego => Podprowincji
Niziny Środkowopolskie => Makroregionu Równiny Wrocławskiej => zasięgiem swym
obejmuje część Mezoregionów Pradolina Wrocławska, Równina Grodkowska, Równia
Kącka, na południu a na północy obejmuje część Równiny Namysłowskiej. Równina
Wrocławska to rozległy obszar oddzielający pasmo Sudetów i Przedgórza od Niziny Śląskiej,
która stanowi rozległy region naturalny w południowo-zachodniej Polsce ciągnący się od
Wrocławia po północno-wschodnie rejony Czech. Jest to najdalej na południe wysunięta
część Podprowincji Niziny Środkowopolskiej, położona jest dorzeczu górnej Odry i posiada
powierzchnię niemal 12,7 tys. km2. Nizina Śląska dzieli się na następujące części:
Wysoczyznę Rościsławską, Pradolinę Wrocławską, Wysoczyznę Średzką, Równinę
Wrocławską, Równinę Grodkowską, Równię Oleśnicką, Równinę Opolską, Dolinę Nysy
Kłodzkiej, Równinę Niemodlińską, Kotlinę Raciborską i Płaskowyż Głubczycki. Na
najbardziej wysuniętym na wchód krańcu Równiny Wrocławskiej leży gmina Oława. Cały ten
region stanowi obszerna równina, którą urozmaicają płytko wcięte doliny Odry i jej
dopływów - prawostronnych: Małej Panwi, Stobrawy, Widawy i lewostronnych: Osobłogi,
Nysy Kłodzkiej, Oławy, Ślęzy i Bystrzycy. W większości jest krainą rolniczą, czemu sprzyja
klimat, najcieplejszy w Polsce. Obszary o słabszych, piaszczystych glebach pokrywają lasy
(Bory Stobrawskie, Bory Niemodlińskie i in.). Równina Wrocławska, Grodkowska i
Namysłowska, na których leży gmina mają zbliżone cech morfologiczne. Są to naturalne
regiony w południowo-zachodniej Polsce, część Niziny Śląskiej położona na lewym brzegu
Odry( dwie pierwsze), położony pomiędzy dolinami Oławy i Strzegomki. Powierzchnia 1251
km2. Obszar płaski, lekko wznoszący się ku południu, płytko rozczłonkowany dolinami
Oławy, Ślęzy, ich dopływów. Żyzne gleby sprzyjają rolniczemu wykorzystaniu terenu, obszar
ten niemal zupełnie pozbawiony jest większych kompleksów leśnych. Na północy w region
8
wkracza aglomeracja Wrocławia. Centralnie przez Nizinę Śląską przebiega Pradolina
Wrocławska, którą tworzy dno doliny Odry, jest to wschodni odcinek tzw. Pradoliny
Wrocławsko-Magdeburskiej, wykorzystywany przez dolinę Odry (ponad 100 km) od ujścia
Osobłogi po ujście Kaczawy. Dolina ma ok. 10 km szerokości i wypełniona jest
plejstoceńskimi i holoceńskimi osadami rzecznymi. Zaznacza się kilka poziomów
terasowych. Występuje mozaika łąk, pastwisk, lasów i pól uprawnych. Pradolina Wrocławska
to również stary szlak handlowy z rozwiniętym od odległych historycznie osadnictwem.
Obszar pradoliny- jest gęsto zaludniony. Leżą tu m.in.: Opole, Brzeg, Oława, Wrocław i
Brzeg Dolny.
3.4
Środowisko naturalne i gleby.
Gmina Oława położona jest na obszarze Niziny Śląskiej, na wschodniej rubieży
Równiny Wrocławskiej i Doliny Odry a także na zachodnich krańcach Równiny
Grodkowskiej. Granica pomiędzy równiną a doliną jest słabo zarysowana. Przebiega z
południowego wschodu w kierunku północno - zachodnim. Równinę Wrocławską od
Równiny Grodkowskiej oddziela właśnie rzeka Oława. Wyodrębnione mikroregiony
geograficzne różnią się od siebie rodzajem gleb co jest pochodną sposobu ich użytkowania.
Dolina Odry składa się tarasu zalewowego i towarzyszących wydm piaszczystych. Wiek jej
powstania odpowiada zlodowaceniu bałtyckiemu. Gleby Dolinę Odry tworzą mady powstałe
podczas wielokrotnych wylewów przez osadzanie piasków oraz mułów rzecznych. Ciągną się
one szerokim pasem wzdłuż Odry i Oławy. W dolinie znajdują się użytki rolne oraz lasy,
będące pozostałością łęgów lub olsów sprzed regulacji rzek. Ich drzewostan składa się
głównie z: dębu szypułkowego, jesionu wyniosłego, jaworu, lipy drobnolistnej, olszy czarnej,
topoli białej i górskiej, różnych gatunków wierzb. Na terenach tych można też spotkać sosnę
pospolitą oraz świerk zwyczajny. W dolinie znajdują się starorzecza, tworzące wydłużone
jeziorka oraz rozlewiska. Wzdłuż brzegów rzek i zbiorników wodnych ciągną się pasy zarośli,
głównie wierzbowych. Wzgórza kemowe, utworzone na głębszych podkładach piasków,
porastają sztucznie wprowadzone monokultury sosnowe. W runie lasów łęgowych występują:
śnieżyczka przebiśnieg, czosnek niedźwiedzi, szczyr trwały, konwalia majowa, kokorycz
pusta, paprotnik pospolity. Na brzegach wód spotyka się: arcydzięgiel nadbrzeżny, okrężnicę
bagienną rutewkę żółtą żywokost lekarski. Tereny starorzeczy obfitują w: trzcinę pospolitą,
pałkę szerokolistną i grążel żółty. Równinę Wrocławską tworzy zdenudowana powierzchnia
morenowa, pokryta cienką warstwą utworów pylastych i lessowych. Na jej terenie występują
gleby o wysokiej klasie bonitacji, głównie czarnoziemy lessowe. Jest to areał prawie bezleśny
o intensywnej gospodarce rolnej. Wysokości względne obszaru gminy wahają się w granicach
130 m n.p.m. -167 m n.p.m. Teren więc jest płaski o spadkach nie przekraczających 1 %.
Cienka warstwa utworów pokrywających powierzchnię podścielona jest utworami znacznie
mniej przepuszczalnymi, glinami zwałowymi a nawet miejscami utworami ilastymi. Na tej
podstawie można stwierdzić, iż wody głębszego krążenia są dobrze izolowane od wód
powierzchniowych i wód znajdujących się w utworach czwartorzędowych.
Równinę Grodkowska rozciągającą się na wschód od Oławy w niewielkim stopniu
przypomina budową Równina Wrocławską. Na obszarze tym dominują gleby lżejsze
wykształcone na utworach bardziej przepuszczalnych, żwiry, mułki polodowcowe a także
piaski. Znaczne obszary zajmują wychodnie utworów trzeciorzędowych, gliny zwałowe,
pokrywy lessowe stanowią niewielki odsetek pokrywy.
Nieco odmienną budowę mają obniżenia, które wypełniają czwartorzędowe utwory glacjalne,
pochodzące ze zlodowacenia środkowo- polskiego głównie piaski i żwiry wodno-lodowcowe
podścielone osadami trzeciorzędowymi (głównie iły, mułki, rzadko wkładki węgla
9
brunatnego). Obniżenia wykorzystują głównie: Odra, środkowa Oława oraz większe jej
dopływy.
Budowa morfologiczna obszaru gminy wyłączając północne obszary leśne i objęte
różnorakimi formami ochrony, stwarza bardzo dobre warunki do rozwoju rolnictwa, gmina
jest więc przeciętnie zurbanizowana, jednak o bardzo wydajnej, wysokiej kulturze rolnej.
Rejon południowo-wschodni gminy (na południe poniżej m. Owczary) stanowi najwyższą
część gminy i osiąga rzędne 156,50 m npm. Najniższym punktem gminy jest koryto rzeki
Odry na granicy gminy (na południe od m. Ratowice) osiągające rzędną 123-124 m npm.
Obszary gminy za wyjątkiem jej północnej za odrzańskiej części oraz obszarów przyległych
do koryta Odry i Oławy praktycznie pozbawiony jest lasów. Jednak północne obszary
stanowią bogate leśne mokre i suche biotopy związane z rodzajem gruntów ( piaszczyste
sandry, na których rosną. W istniejących enklawach przeważają bogate siedliska leśne z
przeważającym udziałem dębu, jesiona wyniosłego, olszy, różnych gatunków wierzb i innych
charakterystycznych dla podmokłych lasów grądowych. Lasy obecnie nie różnią się swym
składem od stanu pierwotnego. Na obszarach gdzie pozostały lasy tworzą je jak niegdyś
gatunki lasotwórcze wymienione powyżej. W pradolinie Odry, większość stanowią
holoceńskie osady rzeczne – piaski, żwiry i mułki oraz mady rzeczne, budujące najniższe
terasy zalewowe Odry i Oławy. Większy zwarty płat terasy środkowopolskiej – piaszczystożwirowej – występuje na południe od najniższej terasy zalewowej Oławy w rejonie
Marcinkowic, a mniejszy – na zachód od miasta Oławy. Pozostałą część doliny zajmują
zbudowane z piasków i żwirów rzecznych terasy bałtyckie, na których miejscami rozwinęły
się duże zespoły wydm (największy, tworzący zalesioną wyniosłość, położony jest na
południowy-zachód od wsi Siedlce, już w granicach miasta Oławy). Granica pomiędzy
pradoliną a wysoczyzną zdenudowanej moreny dennej Równiny Wrocławskiej jest
niewyraźna, zamaskowana głównie pokrywami lessowymi. Pokrywy te są dominującym
utworem budującym powierzchnię równiny w zachodniej części gminy. Dalej na południe
rozciągają się piaszczysto-żwirowe utwory wodno-lodowcowe zalegające na glinach
zwałowych moreny dennej, która wychodzi na powierzchnię tworząc rozległy płat na
południe od wsi Osiek. Pośród tego morenowego płata, w formie podłużnej wyniosłości
wyróżnia się dość rozległy kem zbudowany z piasków i żwirów. Na wschód od tego kemu
przebiega płytko wcięta w osady morenowe i fluwioglacjalne szeroka dolina rzeki Oławy, w
której występują zbudowane z utworów rzecznych (piaski, żwiry, mułki) terasy holoceńskie
oraz terasa środkowo-polska i bałtycka (ta druga – po obu stronach doliny). Dalej na wschód
od doliny Oławy, czyli już w zasięgu Równiny Grodzkiej, rozpościerają się piaszczystożwirowe osady rzeczne, pośród których, na południe od wsi Osiek, wyłania się rozległy płat
glin zwałowych moreny dennej. Holoceńskie, a także bałtyckie osady rzeczne (piaski, żwiry)
wypełniają też dolinę Psarskiego Potoku. Miejscami, w szczególności w sąsiedztwie doliny
Oławy, występują pokrywy lessowe oraz deluwia morenowe. W odróżnieniu od prawie
płaskiej rzeźby terenu (we wszystkich trzech mezoregionach), struktura litologiczna podłoża
gruntowego gminy jest silnie zróżnicowana. Występują tu zarówno osady przepuszczalne
(piaszczysto-żwirowe terasy dolin rzecznych, utwory fluwioglacjalne, kemy). Głębsze
warstwy są jednak na ogół słabo przepuszczalne, gdyż tworzy je morena denna zbudowana z
glin zwałowych, zalegająca na przeważnie ilastym trzeciorzędzie.[2]
3.5
Klimat
10
Pod względem klimatycznym obszar ten dzieli się podobnie jak morfologicznie. Cały
region znajduje się na pograniczu charakterystycznych dla strefy umiarkowanej klimatów
oceanicznego i kontynentalnego, oraz od wpływem astrefowego klimatu górskiego z tym, że
wpływy tego ostatniego są znacznie ograniczone. Klimat okolic Oławy jak i pozostałej
przedsudeckiej części Dolnego Śląska kształtuje się pod wpływem tych samych mas
powietrza co obszar pozostałej części kraju. Rejon leży w wilgotniejszym nadodrzańskim
regionie pluwiotermicznym. (wg nomenklatury A-Schmucka)
Zgodnie z podziałem W. Okołowicza obszar objęty zasięgiem gminy jest położony w
Sudeckiej krainie klimatycznej w strefie silnego wpływu Przedgórza Sudeckiego oraz
średnich modyfikujących wpływów oceanicznych, kształtujących miejscowe cechy klimatu
na tym obszarze. Klimat kształtują więc te same masy powietrza jak na całym Dolnym Śląsku
średnia roczna temperatura na Przedgórzu Sudeckim wynosi ok. 8.0 °C. Klimat jest tej części
jest więc charakterystyczny podgórski. Długość okresu zimowego wynosi od 14 do 20
tygodni a letniego od 6 do 10 tygodni. Klimat okolic można zaliczyć już do nizinnego.
Najdłuższy w kraju okres wegetacyjny oscylujący w granicach 220 dni (z temperaturą
większą od 5°C) oraz niemal równa średniej krajowej roczna suma opadów wynosząca 580
mm sprzyjają rozwojowi rolnictwa w tych okolicach. Średnie temperatury lipca to 17,5 °C a
stycznia 1,2-1,8 °C, dużą zmienność mogą wykazywać temperatury w okresie zimy mniejsze
zaś w okresie lata.
Długość zalegania pokrywy śnieżnej 55-60 dni, czas trwania zimy to przeciętnie 69
dni, czas trwania lata 88 dni
Dość gwałtowny wzrost temperatury w przeciągu wiosny zdecydowanie poprawia
komfort bioklimatyczny. Jednakże występujące często zjawisko fenu wywołuje spore skoki
ciśnienia oraz niemałą porywistość wiatru. Te dwa czynniki (zwłaszcza ten pierwszy)
niekorzystnie wpływają na dobre samopoczucie. Wiatry przeważają południowo - zachodnie i
zachodnie i północno - zachodnie mające największy wpływ na kształtowanie się opadów.
Najrzadziej występują wiatry wschodnie.
Tabela 1
Stacja Oława Średnia miesięczna temperatura powietrza w °C /okres 1931-1960/
I
II
III
IV
V
VI
VI I
VI I I
IX
X
XI
XI I
Rok
- 2. 2
- l. 2
2. 8
8. 3
13. 7
17. 2
18. 8
18. 0
14. 3
8. 7
4. 0
0. 2
8.5
Wykres Stacja Oława
średnia roczna temperatura pow ietrza
20
15
10
5
0
-5
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
11
IX
X
XI
XII
3.5.1 Opady
Klimat okolic Oławy można zaliczyć do przedgórskiego. Średnia roczna suma
opadów w regionie w okresach wieloletnich charakteryzuje się znaczną zmiennością i waha
się w granicach od ponad 400 mm do prawie 1000 mm. Przy czym średnia normalna z
wielolecia zawiera się pomiędzy 560 a 660 mm. Stosunkowo niska suma opadów rozkłada się
nierównomiernie w ciągu roku. Największe opady występują w ciepłej porze roku /IV-IX/ i
wynoszą ok. 400 mm, co stanowi niemal 70 % sumy rocznej. Opady atmosferyczne
występują przeciętnie w ciągu 115 dni w roku.
Tab.2. Miesięczne i roczne sumy opadów atmosferycznych w [mm] z wielolecia 1950 - 1991 rok normalny
Miesiąc
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
Wrocław
38
29
38
43
60
62
87
68
Oława
24
28
33
40
65
62
109
Namysłów
40
29
34
41
55
60
84
XII Rok
46
44
39
38
592
66
43
40
37
33
580
65
44
41
41
39
575
Z porównania wynika, że roczna suma opadów jest niższa od średniej występującej nawet na
obszarach sąsiednich stacji pomiarowych Sytuacja taka może mieć związek z występowaniem
tzw. "cienia opadowego" pochodną zjawisk fenowych.
Średnie roczne sumy opadów [mm]
120
100
80
60
40
20
0
I
II
III
IV
V
VI
Wrocław
VII
VIII
Oława
IX
X
XI
XII
Namysłów
3.5.2 Parowanie terenowe
Istotnym zagadnieniem jest również w bilansie wodnym składowiska wielkość
parowania terenowego, który jest podstawową cechą wielkości odpływu. Parowanie wg
Atlasu Hydrologicznego Polski określone metodą Konstatinowa przeciętnie w ciągu roku
wynosi 470 - 490 mm (475 mm) przy czym na półrocze letnie przypada 350 - 370 mm a na
zimowe 120 mm. Są to wartości średnie tak więc wartości rzeczywiste w zależności od stanu
pogody w danym roku mogą się zmieniać w dużym zakresie.
Parowanie średnie z powierzchni lustra wody wg obserwacji stacji Opole okres
1951-1965
m-c
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
rok
E mm
l/s/ha
22
0,082
23
0,10
39
0,14
83
0,32
96
0,39
137
0,53
146
0,53
128
0,50
96
0,37
55
0,21
21
0,093
20
0,075
827
12
Parowanie terenowe wg Baca i Rojka okres 1951-1970
m-c
mm
I
II
II
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
rok
11
17
35
54
72
80
80
72
49
31
14
10
525
3.5.3 Wiatry
Bardzo istotnym elementem klimatu, wpływającym na rozprzestrzenianie się
zanieczyszczeń jest wiatr. Dominującym kierunkiem dla Oławy i okolic jest sektor zachodni
(SWW, W, SSW), na który przypada ok. 36 % ogólnej sumy wiatrów.. Średnia prędkość
wiatru w skali roku, obliczona dla rejonu Strzegomia waha się w zakresie 2,01 - 4,24 m/s.
Tabela
Stacja Oława
Udział wiatrów z poszczególnych kierunków /okres 1951-1960/
N
NE
E
SE
S
SW
W
NW
4. 7
2. 5
4. 4
8. 6
4. 2
6. 3
5. 5
4. 7
43. 4
Prędkość
w m/s
>0-2
l. 4
0. 6
1. 8
3. 3
1. 5
4. 6
5. 0
5. 9
24. 1
>2-5
0. l
0. 0
0. 1
0.4
0. 1
0. 6
0.7
0. 9
2.9
>5-7
0. l
0. 0
0. 2
0.0
0. 5
0. 7
0. 6
2. 1
> 7 - 10
0. 0
0.0
0. 1
0. 0
0. 1
0. 3
0. 4
0.9
> 10- 15
0. 0
0. 0
0. 1
0. 2
0. 2
0. 5
> 15
12. 6
5. 8
12. 2
12. 4
15. 2
100. 0
Suma
0. 0
6. 3
3. 1
6. 3
Tabela
Średnie ważone prędkości wiatru w m/s
C
26. 1
Ł
Stacja Oława
13
Prędkość N
w m/s
2. 2
NE
2. 0
E
2. 3
SE
2. 5
S
2. 2
SW
3.2
W
3. 8
NW
3. 6
średnia
3. 0
>0-2
>2–5
>5-7
> 7 - 10
> 10 - 15
> 15
Suma
RÓŻA WIATRÓW (stacja Oława)
NW
N
NE
E
W
Tabela
Podstawowe
parametry
klimatu dla
gminy Oława
I
I
Temperatura w °C
-3. l
-1 .
Temperatura max. °C
9. 7
15.
Temperatura min. °C -28. 0 -25
SW
SE
S
Wilgotność śr. 7.
względna
Zachmurzenie
średnie
Opad mm
Średnia liczba dni z
pokrywą śnieżną
3.6
Gleby
Przydatność rolniczą gleb na terenie gminy jest wysoka nawet w skali kraju (80
punktów w skali IUNG- Puławy). Jest to rejon równinno-nizinny Równiny Wrocławskiej a
dokładniej wydzielony z niego podrejon pszenno - buraczany przedgórski. Jest to więc rejon
gdzie w pokrywie glebowej dominują gleby pszenno - buraczane wytworzone z utworów
lessopodobnych, glin średnich i lekkich. Gleby te nadają się najlepiej do rozwoju
intensywnego rolnictwa. Dominującymi klasami przydatności rolniczej są tu gleby należące
do I I I i IV klasy bonitacyjnej tak gruntów ornych jak i użytków zielonych. W dolinach
cieków dominują ciężkie bądź średnie. Cały obszar użytków rolnych w gminie wynosi 15 853
ha, w tym użytki orne 14 267 ha, zielone 1438 ha, lasy i zadrzewienia 4 782 ha,
Struktura litologiczna - dominują czarnoziemy wykształcone na glinach lub utworach
pylastych, a miejscami gleby brunatne właściwe. Lokalnie występują też gleby bielicowe
związane głównie z piaszczystym i żwirowym podłożem. Ten ostatni typ genetyczny gleb
dominuje natomiast w części gminy położonej w zasięgu Równiny Grodzkiej na wschód od
doliny rzeki Oławy. Gleby brunatne występują tu jedynie względnie niewielkimi
rozproszonymi enklawami pośród gleb bielicowych.
14
85
84
7. 4
7.
29
30
17. 1
15.
Z porównania wyraźnie widać że gmina posiada sporo powierzchni o typowo
rolniczym zagospodarowaniu (71 % użytków rolnych), z tym że charakterystycznym jest
niski procent użytków zielonych, (występują one zwłaszcza w północnej części gminy), część
na południe w bardzo dużej części stanowią grunty orne. Stosunkowo nieduży procent
stanowią tereny zurbanizowane, jak i przemysłowe, procent zalesienia (19 %) jest o kilka
procent niższy od średniej krajowej, natomiast nieznaczny odsetek stanowią wody.
3.7
Otoczenie terytorialne i powiązania z innymi ośrodkami
Otoczenie terytorialne Gminy Oława istotnie wpływa na warunki jego
funkcjonowania. Oława jest położona we wschodniej części Województwa Dolnośląskiego
graniczy z Opolszczyzną a od północnego – zachodu z aglomeracją Wrocławską wywierającą
zasadniczy wpływ na wiele czynników warunkujących oraz kształtujących rozwój gminy
Oława. Gmina Oława jest połączona dobrym układem komunikacyjnym (kolejowym i
drogowym) z dużymi ośrodkami miejskimi przede wszystkim Wrocławiem, Oławą,
Brzegiem, Strzelinem, co znacznie wzmaga wzajemne relacje pomiędzy tymi Gminami, w
tym możliwości codziennego przemieszczania się ludności np. do szkół lub zakładów pracy
położonych w miejscowościach sąsiednich.
Miejscowości zwłaszcza w środkowej i północnej części gminy znajdują się w zasięgu
stosunkowo dogodnych połączeń komunikacji międzymiastowej oraz drogowych i częściowo
kolejowych. Wymienione wyżej ośrodki miejskie z Oława na czele są stosunkowo łatwo
osiągalne dobrą – jak na warunki polskie – siecią dróg krajowych, w tym niektóre z nich
autostradą A-4. Transport kolejowy o charakterze zdecydowanie tranzytowym realizowany
jest tylko na przebiegającej symetrycznie przez gminę magistrali kolejowej Berlin - Wrocław
– Katowice – Kijów - Budapeszt. Ponadto Oława posiada dobre i szybkie połączenia
kolejowe ze wszystkimi liczącymi się ośrodkami miejskimi na południu kraju. Południowym
skrajem gminy w rejonie miejscowości Oleśnica Mała przebiega oddana do użytku autostrada
A4 Olszyna – Medyka będąca południową arterią kraju o kapitalnym znaczeniu
międzynarodowym.
3.8
Analiza zagospodarowania przestrzennego Gminy
3.8.1 Formy użytkowania terenów
Powierzchnia geodezyjna Gminy wynosi 23398 ha. Przeważają grunty rolne 66,0%,
znaczny jest też udział gruntów leśnych oraz zadrzewień i zakrzewień. Kierunki użytkowania
gruntów w Oławie szczegółowo przedstawia tabela.
Kierunek wykorzystania
Użytki rolne
w tym: Grunty orne
Sady
Łąki trwałe
Pastwiska trwałe
Grunty leśne, oraz zadrzewienia i
zakrzewienia
Grunty pod wodami
Grunty zabudowane i zurbanizowane
15
Powierzchnia (ha)
15862
14267
142
307
1438
4782
% powierzchni Gminy
71
247
1459
1.09
63
0.79
1.35
6.34
21.08
6,43
Kierunek wykorzystania
w tym: Tereny mieszkalne
Tereny przemysłowe
Rekreacji i wypoczynku
Drogi
RAZEM
Powierzchnia (ha)
680
140
96
543
23398
% powierzchni Gminy
3.00
0.62
0.42
2.39
100,00
Wykres struktura użytkowania gruntów w gminie Oława
Struktura użytkowania terenu
2.3%
0.6%
0.4%
1.2%
2.9%
67.8%
Użytki rolne
Tereny mieszkaniowe
Drogi
Tereny przemysłowe
Tereny wypoczynkowe
Wody
Oława charakteryzuje się nieznacznym udziałem terenów zainwestowanych w ogólnej
powierzchni Gminy. Grunty zabudowane i zurbanizowane stanowią 6,43 % powierzchni. Do
najbardziej zainwestowanych jednostek należą największe miejscowości: Bystrzyca,
Marcinkowice. Miejscowości te należą również do najgęściej zaludnionych z większą ilością
usług i drobną wytwórczością. Tereny wytwórcze koncentrują się głównie wokół centralnego
ośrodka regionu miasta Oławy.
W strukturze użytkowania terenów stosunkowo znaczącą pozycję zajmują tereny
komunikacyjne – około 2,39% - głównie ze względu na tereny kolejowe, z rozbudowanym
szlakiem kolejowym oraz stacji towarowo-rozrządowych (Lizawice) a także terenów dróg
głównie autostrady A 4.
Większość terenów niezainwestowanych koncentruje się na obszarach niemal
wszystkich miejscowości Gminy.
Użytki rolne zajmują ok. 70 %, w tym grunty orne 66 %, reszta to sady, łąki, pastwiska, rowy
i grunty pod stawami. Lasy i zadrzewienia zajmują 21 % powierzchni terenu Gminy, a wody
powierzchniowe płynące i stojące, głównie Odra i jej starorzecza w mniejszym stopniu Oława
i Smortawa zajmują 1,09 %.
Na tle powiatu oławskiego i całego województwa dolnośląskiego struktura
użytkowania przedstawia się następująco:
Tabela
Użytkowanie gruntów według granic administracyjnych (ogółem)
16
użytki rolne
sady
łąki
Pastwiska
pozostałe
grunty i
nieużytki
powierzchnia
ogólnie
Razem
Województwo
1994776
1161151
897709
8604
144687
110151
577097
256528
Powiat Oławski
52373
35041
31098
237
2999
707
10491
6841
Gmina Wiejska
Oława
23398
15862
14344
148
1070
300
4842
2694
Wyszczególnienie
grunty
orne
lasy i
grunty
leśne
w hektarach
Struktura użytkowania gruntów w gminie jest zbliżona do struktury ich użytkowania w całym
województwie. Zauważyć można jedynie niższy odsetek sadów, znacznie niższy jest odsetek
gruntów pod lasami, łąk i pastwisk ale również dużo niższy jest odsetek gruntów
zainwestowanych jak i nieużytków.
3.9
Uwarunkowania demograficzne
Dla całego środowiska naturalnego istotnym jest, jak kształtuje się sytuacja
demograficzna na danym terenie. Ogólna ilość mieszkańców powiatu, liczba mieszkańców,
sytuacja gospodarcza i jej koniunktura, ilość podmiotów gospodarczych, zamożność
mieszkańców itd. ma wpływ na pośrednią i bezpośrednią ilość wytwarzanych w danej
społeczności odpadów, ilości generowanych ścieków czy obciążeń dotyczących powietrza
atmosferycznego. Poniżej dane charakteryzujące podstawowe informacje demograficzne.
Tabela Ludność gminy
ogółem
Kobiety
Mężczyźni
Ludność
na 1 km2
Gmina Oława
13.172
6.649
50,48 %
6.523
49,52 %
56,29
Gęstość zaludnienia w gminie nie odbiega od przeciętnej na obszarach wiejskich i jest
znacznie niższa od średniej ogólnokrajowej. Przeciętna ogólnokrajowa wynosi ok. 123 osoby
na 1 km2 powierzchni kraju. Gęstość zaludnienia gmin przyległych nie różni się odbiegająco
(poza gminami miejskimi).
Tabela
Ludność gminy z podziałem na jednostki osadnicze
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Nazwa miejscowości
Liczba mieszkańców
Bystrzyca
Bolechów
Chwalibożyce
Drzemlikowice
Gać
Gaj Oławski
Godzikowice
Godzinowice
Jaczkowice
2265
171
395
285
453
265
696
156
404
17
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
Jakubowie
Janików
Jankowie
Jankowice Małe
Lizawice
Marcinkowice
Marszowice
Maszków
Miłonów
Niemil
Niwnik
Oleśnica Mała
Osiek
Owczary
Psary
Ścinawa
Ścinawa Polska
104
271
254
95
151
1130
266
37
62
515
191
513
668
476
255
411
437
Największą miejscowością gminy jest Bystrzyca Oławska (2226 osób) leżąca w północnej
części gminy następnie wieś Marcinkowice – powyżej 1100 mieszkańców. Powyżej 500
mieszkańców liczą 4 wsie, 300-500 mieszkańców – 8 wsi (z tego 6 powyżej 400
mieszkańców), 200-300 mieszkańców – 8 wsi. Pozostałe wsie to małe jednostki osadnicze
liczące poniżej 200 mieszkańców, z tego 3 – poniżej 100 mieszkańców). Średnia liczba
mieszkańców sołectwa wynosi 403, a miejscowości - 380.
Tabela
Ludność
Wyszczególnienie
Województwo
Powiat Oławski
Gmina Wiejska
Oława
ogółem
2970094
72550
13315
Mężczyźni
1432188
35704
6614
na 1 km2
kobiety
1537906
36846
6701
148,9
138,5
56,9
ludność w wieku
kobiety na nieprodukcyjnym na
100
100 osób w wieku
mężczyzn produkcyjnym
107,4
57,5
103,2
53,7
101,3
68
Zauważalny jest znaczny odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym znacznie wyższy do
przeciętnej wojewódzkiej jak i osiąganej w powiecie oławskim. Korzystna jest również
relacja liczby kobiet do liczby mężczyzn znacznie różniąca się od średniej wojewódzkiej i
krajowej. Gęstość zaludnienie (średnia) jest dużo niższa niż średnia w województwie
częściowo jest to spowodowane znacznym odsetkiem borów niezamieszkanych (obszary
nadodrzańskie, lasy nad Smortawą).
Tabela
Struktura ludność w przedziałach wiekowych na tle województwa i powiatu
Wyszczególnienie ogółem
Województwo
Powiat Oławski
Gmina Wiejska
Oława
2970094
72550
13315
przedprodukcyjny
Razem
637511
16617
3425
0-2
77396
2161
447
3-6
114577
2969
614
18
7-12
215516
5614
1191
13-15 16-17
12904 100680
3293
2580
666
507
Produkcyjny
poprodukcyj
ny
1886424
47195
7928
446159
8738
1962
Udział ludność w wieku produkcyjnym jest o ok. 7% niższy niż przeciętna w powiecie i
województwie. Natomiast ludność w wieku poprodukcyjnym stanowi odsetek niemal równy
średniej w województwie. (ok. 15%).
Tabela Migracje ludności
Wyszczególnienie
Województwo
Powiat Oławski
Gmina Wiejska
Oława
Napływ
ogółem
w tym z
zagranicy
29212
667
933
205
odpływ
w tym za
granicę
30227
1859
ogółem
18
1
886
179
saldo migracji
ogółem
na 1000
ludności
-1015
-0,3
57
-
47
26
0,7
2
Migracje ludności przedstawiają się korzystnie na tle całego województwa i powiatu. Gmina
utrzymuje dodatnie saldo migracji co świadczyć może o jej walorach przyciągających ludność
do osiedlania się w przeciwieństwie do całego województwa dolnośląskiego. Efekt ten jest
również spowodowany dodatnim przyrostem naturalnym co cechuje również gminy wiejskie.
Przedstawia to poniższa tabela.
Tabela
Ruch naturalny ludności
Wyszczególnienie
małżeńst
wa
Urodzen Zgony
ia żywe
przyrost
naturalny
małżeństwa
w liczbach bezwzględnych
Województwo
Powiat Oławski
Gmina Wiejska Oława
14049
402
57
25696
669
147
27472
540
119
urodzenia
żywe
Zgony
przyrost
naturalny
na 1000 ludności
-1776
129
28
4,7
5,5
4,3
8,7
9,2
11
9,3
7,4
8,9
-0,6
1,8
2,1
Gmina charakteryzuje się więc dodatnim przyrostem naturalnym a także dodatnim saldem
migracji. Zjawisko to jest szczególnie korzystne, ponieważ z reguły większość osób
migrujących na stałe z Gminy to osoby z wyższym i średnim wykształceniu lub zdobywające
to wykształcenie. Zyskanie przez gminę dodatniego salda migracji, w porównaniu z powiatem
i resztą województwa, świadczy o wygrywaniu konkurencji przez gminę Oława jako miejsca
zamieszkania, z innymi ośrodkami.
3.10 Uwarunkowania infrastrukturalne
Stanowią często o sposobie i standardzie życia. Podział ludności na miejską i wiejską
wymusza sposoby ogrzewania mieszkań i indywidualnych gospodarstw. Taki układ decyduje
też (oprócz uwarunkowań geograficznych związanych z dostępnością do wszystkich terenów
zamieszkałych czy terenów przez, które prowadzone będą infrastrukturalne inwestycje
liniowe) o sposobach rozwiązywania problemów dotyczących gospodarki ściekowej czy
wodnej. Miasto to także nastawienie na większą konsumpcję, czyli powstanie większej ilości
odpadów oraz ich inna morfologia. Warunki ogólnie nazywane cywilizacyjnymi, czyli dostęp
do gazu, energii elektrycznej, sieci wodociągowej czy kanalizacyjnej składają się na szereg
czynników warunkujących generowanie źródeł problemów w środowisku z jednej strony, a z
drugiej przy pomocy tych samych mediów, pozwalają rozwiązywać problemy w sposób
bardziej zorganizowany i bezpieczniejszy dla środowiska naturalnego. Dla prób uchwycenia
tego rodzaju wskaźników ważnych w analizie zagadnienia zebrano poniżej w tabelach
charakterystyczne liczby dotyczące tych zagadnień.
Tabela
Wodociągi i kanalizacja
19
sieć w km
Wyszczególnienie
połączenia prowadzące do woda dostarczona ścieki odprowadzane
budynków mieszkalnych
gospodarstwom siecią kanalizacyjną
domowym
wodociągowe kanalizacyjne
249022
113321
107537,6
118489,5
Województwo
Wodociąg.
12039,4
Kanaliza.
5202,1
Powiat Oławski
376,4
92,3
6695
1671
2451,4
2821
Gmina Wiejska
Oława
145,4
2
2360
54
221,8
11,8
Dane dotyczące sieci kanalizacji sanitarnej są już mocno nieaktualne gdyż w ostatnich
miesiącach gmina ukończyła bardzo dużą inwestycję polegającą na wykonaniu sieci
kanalizacji sanitarnej dla siedmiu miejscowości położonych w we wschodniej części gminy:
- Gać
- Psary
- Maszków
- Chwalibożyce
- Jankowice Małe
- Niemil
- Osiek
Wykonano również kolektor tranzytowy odprowadzający zebrane ścieki sanitarne na
oczyszczalnię komunalną w Brzegu gdzie są oczyszczane. Zadanie to pozwoliło podłączyć do
systemu kanalizacyjnego 2250 osób a więc ok. 20 % populacji gminy.
Tabela przedstawia dane z roku 2002 gdzie wykazano sieć kanalizacji sanitarnej w
miejscowości Oleśnica Mała wraz z oczyszczalnią ścieków w tej miejscowości.
Oczyszczalnia jest obecnie niedociążona w związku z czym planuje się wykorzystać ją do
oczyszcznia ścieków z miejscowości Owczary.
Aktualna struktura sieci wodnokanalizacyjnej przedstawia się następująco:
Wodociągi:
Długość sieci wodociągowej – 154,3 km
Ilość ujęć wody – 21
Zużycie roczne wody – 316.300 m3
Wydajność – 5.448 m3/doba
Stopień zwodociągowania – 97%
Kanalizacja:
Długość sieci kanalizacyjnej – 47 km
Liczba oczyszczalni ścieków – 1
Udział gospodarstw domowych i zakładów przemysłowych podłączonych do sieci-23 %
Wydajność oczyszczalni – 100 m3/doba
Tabela Ludność korzystająca z sieci wodociągowej, kanalizacyjnej i gazowej
gaz
Wyszczególnienie
Województwo
Powiat Oławski
Gmina Wiejska Oława
sieć
rozdzielcz
a w km
6903,5
104,7
37,7
połączenia
prowadzące do
budynków
mieszkalnych
108280
1968
331
20
energia elektryczna
odbiorcy
zużycie
w dam3
odbiorcy
Zużycie w
MW-h
586885
13047
317
327347,6
6127
346
764840
15331
-
1348754
24367
-
3.10.1Uwarunkowania gospodarcze
Każde przedsięwzięcie inwestycyjne wymaga znacznych nakładów finansowych.
Przedsięwzięcia, które trzeba realizować w ochronie środowiska również ich wymagają, a
jednocześnie nie jest dla nich widoczny efekt zwrotu, jak przy każdym przedsięwzięciu tzw.
„końca rury”. Nie sposób realizować te przedsięwzięcia bez swoich środków finansowych,
które w większości przypadków muszą stanowić wkład własny przy poszukiwaniu pieniędzy
z różnych źródeł finansowania. Poniżej, w tabelach, przedstawiono sytuację, w jakiej znajduje
się samorząd gminy. Korzystając z danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego
uwidoczniono dochody i wydatki budżetu powiatu, dochody i wydatki budżetów gmin oraz
zarejestrowane podmioty gospodarcze wg REGON w gminie i powiecie oławskim.
Zasobność tych budżetów oraz ilość podmiotów gospodarczych prowadzących działalność,
ich wielkość, a tym samym możliwość generowania nowych miejsc pracy, będzie decydowała
o zasobności kieszeni podatnika indywidualnego. Ta z kolei ma bardzo duży wpływ na
możliwość przeprowadzania reform społecznych mających na celu przeniesienie kosztów, np.
zaopatrzenia wodę, oczyszczania ścieków czy gospodarki odpadami, na jego faktycznego
wytwórcę. Można bowiem, z dużą dozą prawdopodobieństwa, stwierdzić, że w obecnej
sytuacji gospodarczej największym wytwórcą obciążeń dla środowiska nie jest anonimowe
miasto czy powiat, ale każdy członek społeczności i to on w swojej działalności nie tylko w
zakładzie pracy, ale też w swoim gospodarstwie domowym przysparza środowisku najwięcej
problemów i obciążeń. Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej z preferencjami
związanymi z podatkami lokalnymi daje większą szansę na osiągnięcie przychodów, które
można przeznaczyć na rozwiązywanie problemów środowiska naturalnego. Jak w
poprzednich przypadkach poniżej zebrano dane mające odzwierciedlić potencjalne
rozwiązywanie problemów finansowych przy poszukiwaniu środków na realizację Planu i
Programu.
Tabela Dochody budżetu gminy na tle województwa i powiatu
w tym
Wyszczególnienie
ogółem
w tym podatek
razem
od
nieruchomości
Województwo
4896635,7
2664136,9
Powiat Oławski
Gmina Wiejska
Oława
94917,8
15925,9
48315,2
8934,5
dochodowy
od osób
fizycznych
w tysiącach złotych
771349,4
688454,3
18178,6
2918,5
12121,7
1363,3
ogółem na 1
mieszkańca
subwencje
ogólne
dotacje z
budżetu
państwa
1487166,3
644557,2
1648,04
28763,4
5673,1
7071,6
1311,1
1172,93
1200,41
Dochody gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańca są wyższe od dochodów gmin na obszarze
całego powiatu oławskiego ale też sporo niższe od dochodów uzyskiwanych w innych
gminach województwa dolnośląskiego.
Tabela Wydatki budżetowe
21
w tym
Dotacje
ogółem
Świadczenia
na rzecz
osób
fizycznych
Wyszczególnienie
wydatki bieżące jednostek
budżetowych
razem
w tym
wynagrodzenia
w tysiącach złotych
Wydatki majątkowe
Razem
w tym
inwestycyjne
Województwo
5225435,1
362309,8
430652,7
3356179
1660267,4
915297,5
893671,7
Powiat Oławski
Gmina Wiejska
Oława
84252,7
16795,9
6453
371,2
9075,2
1170
54142,5
10832,3
30145,5
6202
13013,5
4239,6
13013,5
4239,6
kultura i
ochrona
dziedzictwa
narodowego
ochrona
zdrowia i
opieka
społeczna
213152,7
640981,7
ogółem na 1
mieszkańca
w zł
1758,70
Tabela Wydatki budżetów gmin według działów
ogółem
Wyszczególnienie
w tym
gospodarka
Gospodarka
oświata i
komunalna i mieszkaniowa wychowanie
ochrona
środowiska
W tysiącach złotych
443251,5
374336,7
158698,1
Województwo
5225435,1
Powiat Oławski
84252,7
10722,3
3762,4
31198,6
3348,9
11711,4
1163,74
Gmina Wiejska
Oława
16795,9
3398,1
268,4
6308,4
977,7
1399,7
1265,99
Tabela Podmioty Gospodarki Narodowej zarejestrowane w KRUPGN REGON według
liczby pracujących
Ogółem
Wyszczególnienie
sektor
publiczny prywatny
Jednostki
budżetowe
przedsiębiorstwa
państwowe
z ogółem
spółki prawa
handlowego
spółki z
udziałem
kapitału
zagranicznego
osoby
fizyczne
Województwo
282650
10925
271825
3852
122
14674
4571
219147
Powiat Oławski
6041
135
5906
112
5
188
63
5079
Gmina Wiejska
Oława
718
21
697
19
1
29
9
592
Tabela Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w KRUPGN REGON według
sekcji
w tym
przemysł Budownictwo
handel
Wyszczególnienie
Ogółem
Województwo
282650
27656
29786
95683
Gmina Wiejska
Oława
718
99
127
201
3.11 Struktura rozwoju przemysłu
22
transport,
obsługa
gospodarka nieruchomości i
magazynowa i
firm; nauka
łączność
22296
47897
66
45
ochrona
zdrowia i
opieka
społeczna
11516
5
Sytuacja gospodarcza Gminy na przestrzeni ostatniej dekady uległa znacznym
zmianom. W latach ubiegłych dominującą rolę pełniły duże zcentralizowane gospodarstwa
rolne (PGR) a także różnego rodzaju spółdzielnie związane z produkcją rolną znaczny był też
odsetek indywidualnych gospodarstw rolnych. Obecnie dominujące znaczenie utraciły dawne
PGR a także inne firmy związane z obsługą rolnictwa. Prężnie natomiast rozwijają się
gospodarstwa indywidualne systematycznie zwiększając swój areał. Powstają tez
gospodarstwa wielkotowarowe nastawione głównie na uprawę o znacznej powierzchni upraw.
Z zakładów przemysłowych na obszarze gminy rozwinęły się:
Bahlsen Sp. z o.o. Poznań zakład w Stanowicach
DKE Oława Zakład w Godzikowicach
ZOUK w Gaci
Wtórmet w Godzikowicach
AWIDA Sp. z o.o. Bystrzyca Oławska
SŁOWIK PPHU
Również w rolnictwie kilkanaście gospodarstw rozwinęło działalność na skalę
przemysłową uprawiając po kilkaset hektarów ziemi.
Ogółem w gminie Oława zarejestrowane są 1002 podmioty gospodarcze
Struktura branżowa przedstawia się następująco:
Usługi ogólnobudowlane i remontowe
125 12,47 %
Usługi transportowe
71
7,09 %
Usługi hydrauliczne, instalatorstwo CO
Gaz, wodno-kanalizacyjne
35
3,49 %
Działalność handlowa-sklepy spożywcze
przemysłowe i wielobranżowe
65
6,49 %
Działalność gastronomiczna
13
1,30 %
Handel i usługi
355
35,43 %
Ochrona zdrowia
3
0,30 %
Inne (usługi drobne)
335
33,43 %
Wykres Gospodarcza struktura branżowa
Inne (us ługi
drobne )
Us ługi ogólnobudow lane i
re m ontow e
Us ługi
trans portow e
Us ługi
hydrauliczne ,
ins talators tw o CO
Gaz, w odnok analiz acyjne
Działalnoś ć
handlow a-s k le py
s pożyw cze
prze m ys łow e i
w ie lobranżow e
Ochrona zdrow ia
Działalnoś ć
gas tronom iczna
Hande l i us ługi
Likwidacja podmiotów związanych z rolnictwem zmiany strukturalne w tych gałęziach
gospodarki doprowadziły do zniknięcia gospodarstw państwowych z mapy gospodarczej
Gminy, zlikwidowane zostały miejsca pracy. W rozwijającej się w nowych warunkach
23
gospodarce mają miejsce ograniczenia ilości miejsc pracy co jest zrozumiałe gdyż procesy
gospodarcze oparte są na zasadach gospodarki rynkowej. Obecnie stopa bezrobocia w gminie
Oława sięga 22%; na uwagę zasługuje bardzo niekorzystny fakt, że połowę bezrobotnych
stanowią ludzie młodzi do 35 roku życia.
3.12 Infrastruktura techniczno-inżynieryjna Gminy
3.12.1Układ kolejowy
Przez Oławę przebiega jeden z głównych krajowych szlaków kolejowych – linia
magistralna PKP nr 132 (E-30) relacji Wrocław-Katowice-Kraków-Medyka służąca
krajowym i zagranicznym przewozom dalekobieżnym. Z oczywistych względów linia ta dla
samej gminy ma mniejsze znaczenie gdyż jest to linia tranzytowa nie odgrywająca obecnie
dużej roli w gospodarce gminy. Jednak tak ważny szlak kolejowy poprzez stację w gminie
Oława ma kapitalne znaczenie dla prawidłowego skomunikowania gminy ze znaczącymi
ośrodkami takimi jak Wrocław, Opole czy Katowice jak i z ośrodkami o lokalnym znaczeniu
jak np. Brzeg, Strzelce Opolskie, Nysa. Z tą linią związane są bocznice kolejowe a zwłaszcza
stacja przeładunkowa w Lizawicach, która może odgrywać coraz to większa rolę w
gospodarce na terenie gminy. W planach rozwojowych PKP linia ta ma być zmodernizowana
poprzez dodanie drugiej pary torów i zwiększenie prędkości przewozowej do 160 km/h. Po
modernizacji linia będzie włączona do Europejskiego Systemu Kolejowego
3.12.2Infrastruktura drogowa
Przez gminę Oława przebiega korytarza transportowy w skład, którego wchodzą linia
kolejowa, autostrada A4 Olszyna – Kraków - Kijów oraz szlak żeglugowy na Odrze.
Najważniejszą arterią o znaczeniu międzynarodowym jest oczywiście autostrada. Układ
komunikacyjny gminy jest powiązany z autostradą A-4 na odcinku w rejonie Miejscowości
Siecieborowice oraz Oleśnica Mała. Centralnie przez gminę przebiega droga krajowa nr 94
Wrocław – Opole, która posiada powiązania z siecią dróg nr 396 Oława – Strzelin, nr 452
Oława – Biskupice Oławskie – Bierutów. Gęsta jest również sieć dróg powiatowych. Droga
nr 47 320 Oława – Siedlec, nr 47 351 Oława – Ścinawa nr 47 352 Oława - Ścinawa nr
47 374 Oława – Lizawice. Samych dróg gminnych gmina posiada jedynie drogi gminne o
długości: 26,5 km w tym gruntowe – 18 km, zaś utwardzone – 8,5 km. Gmina posiada bardzo
gęstą sieć dróg najróżniejszych kategorii. Generalnie przebieg dróg głównych ma kierunek
wschód-zachód co wiąże się z ponadregionalnym ukształtowanym od stuleci kierunkiem
wymiany towarowej w tej części Europy. Nieźle jest rozwinięta komunikacja z obszarami
leżącymi na prawym brzegu Odry choć wąskim gardłem komunikacyjnym jest most drogowy
na Odrze w Oławie. W podsumowaniu należy stwierdzić, że gmina posiada bardzo gęstą sieć
dróg a wszystkie miejscowości gminy są bardzo dobrze skomunikowane.
3.12.3Zaopatrzenie Gminy w energię elektryczną
Z wszystkich rodzajów sieci sieć
energetyczna jest oczywiście najbardziej
rozbudowana i korzysta z niej 100 % mieszkańców. Zaopatrzenie gminy Oława w energię
elektryczną odbywa się z Głównego Punktu Zasilania 110/20kV/R-186, zlokalizowanego w
południowej części miasta Oława w rejonie ul. Kilińskiego. GPZ zasilany jest liniami
napowietrznymi wysokiego napięcia 110kV z kierunków:
Brzeg - Oława
EE4 /S – 101,102/ 110 KV
24
Jelcz Laskowice - Oława
EE6 /S – 106/ 110 KV
Siechnice (Czechnica) - Oława
EE3 /C - 125/ 40KV
Z GPZ wyprowadzonych jest 10 linii napowietrznych średniego napięcia (20 kV), tj. L-202,
L-267, L-2325, L-268, L-2316, L-241, L-244, L-243, L-249 i L-232 oraz cztery linie kablowe
średniego napięcia (20kV) tj. k-10, k-11, k-14 i k-16. GPZ posiada dwa transformatory o
mocy 2 x 16 MVA pracujące jednocześnie. Aktualne obciążenie GPZ wynosi około 70 %
całkowitej mocy GPZ. Na terenie gminy nie ma innych źródeł pozyskiwania energii
elektrycznej poza dwoma niewielkimi elektrowniami wodnymi na młynówce odrzańskiej
podłączonej do państwowej sieci energetycznej.
Wymieniona stacje transformatorowe GPZ 110/SN oraz powiązania sieci dystrybucyjnej, 20
kV i 6 kV z siecią zasilaną z sąsiednich GPZ-tu zapewniają bardzo wysoką pewność i
bezpieczeństwo zasilania odbiorcom energii. Systematyczne zmniejszające się
zapotrzebowanie mocy i zużycie energii elektrycznej tworzą automatycznie rezerwy w
przepustowości sieci na różnych poziomach napięć.
3.12.4Zaopatrzenie Gminy w gaz ziemny
Eksploatacją sieci gazowniczej w Oławie zajmują się Dolnośląska Spółka
Gazownictwa Sp. z o.o zaś na obszarze gminy Wydział Gazowniczy Oława. Na obszarze
Gminy gaz rozprowadzany jest siecią rozdzielczą wysokiego, średniego i niskiego ciśnienia.
W gminie nie ma własnych źródeł gazu, tak więc zaopatrywane jest w gaz wysokometanowy
z systemu krajowego. Przez obszar gminy przebiega gazociąg wysokiego ciśnienie dn 350
Zdzieszowice – Wrocław. Rozdział gazu odbywa się za pośrednictwem stacji redukcyjnopomiarowych eksploatowanych przez Rejon Gazowniczy w Oławie. Sieć gazownicza jest
jeszcze słabo rozbudowana, ogólnie w gminie jest 37,7 km gazowej sieci rozdzielczej i
podłączonych jest 331 odbiorców. Zgodnie z obowiązującymi aktualnie przepisami nie
określa się planowanych zadań i planów w zakresie gazyfikacji, gdyż jest to uzależnione od
wystąpień poszczególnych potencjalnych klientów.
Wg ocen DOZG Oława potencjalna liczba odbiorców, którzy mogliby wykorzystywać gaz
sieciowy do celów grzewczych wynosi około 1000. Wymagałoby to jednak znacznych
nakładów na rozbudowę sieci gazowej średniego i niskiego ciśnienia. Na obszarze gminy
istnieje wiele punktów dystrybucji gazu propan - butan dla celów kuchennych jak i
grzewczych, który to gaz może być dostarczany w nieograniczonych ilościach.
3.12.5Gospodarka wodno-ściekowa
3.12.5.1Zaopatrzenie w wodę
Długość sieci wodociągowej – 151,7 km
Ilość ujęć wody – 10
Zużycie roczne wody – 316 300 m3
Wydajność potencjalna – 5 448 m3/doba
Stopień zwodociągowania – 13175 mieszkańców co stanowi 98,5 %
Na terenie Gminy na koniec 2003 roku długość sieci wodociągowej wynosiła ogółem
154,3 km rozdzielczej i tranzytowej. Na terenie gminy funkcjonuje 21 ujęć wodnych. Gmina
jest zwodociągowania już 98,50 % i praktycznie uzbrajanie istniejących obszarów się
zakończyło. Zużycie wody kształtuje się na poziomie 860 m3/d, zużycie roczne sięga 316300
25
m3. Stan zwodociągowania należy uznać bardzo dobry i należy stwierdzić, że w gminie nie
występują niedobory wody.
Większość ujęć jest ujęciami wód podziemnych czerpiących wodę z poziomu
trzeciorzędowego, którego utwory są przykryte kilkudziesięciometrową warstwą glin
zwałowych bądź iłów, co zapewnia im dobrą jakość. Jedynymi naturalnymi
zanieczyszczeniami mogą być nadmierne ilości żelaza i manganu. Należy stwierdzić, że w
gminie Oława problem zaopatrzenia w wodę praktycznie nie istnieje, praktycznie cała gmina
posiada nowoczesną sieć przesyłową i rozdzielczą, studnie o wydajności gwarantującej
pokrycie w całości rosnących potrzeb mieszkańców. Niewielka część gminy zaopatrywana
jest z ujęć leżących poza terenem. Jakość ujmowanych wód jest bardzo dobra. Pobór wody
jest regulowany pozwoleniami wodnoprawnymi a większość ujęć ma wyznaczoną strefę
ochronną zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Gmina eksploatuje 9 ujęć wód podziemnych, kilka stacji uzdatniania wody, a część wsi
zaopatrywanych jest z ujęcia poza granicami gminy. Na terenie Gminy znajduje się również
ujęcie dla miasta Oławy w miejscowości Nowy Otok.
Do najważniejszych ujęć i stacji uzdatniania wody eksploatowanych przez gminę należą:
SUW Gać ujęcie w miejscowości Gać, aktualny pobór wody wynosi Qd = 44,0 m3/d,
maksymalny Qmaxd = 225 m3/d. Ujęcie zaopatruje w wodę wodociąg grupowy
w miejscowości:
- Gać (5,9 km sieci)
- Psary (4,7 km sieci)
- Maszków (1,5 km sieci projekt)
SUW Oleśnica Mała ujęcie w miejscowości Oleśnica Mała, aktualny pobór wody wynosi
Qd = 50,0 m3/d, maksymalny Qmaxd = 389,2 m3/d. Ujęcie zaopatruje w wodę
wodociąg grupowy w miejscowości:
- Oleśnica Mała (7,0 km sieci)
- Niemil (6,8 km sieci)
- Osiek (7,7 km sieci)
- Chwalibożyce (5,9 km sieci)
SUW Siecieborowice ujęcie w miejscowości Siecieborowice, aktualny pobór wody wynosi
Qd = 46,30 m3/d, maksymalny Qmaxd = 252 m3/d. Ujęcie zaopatruje w wodę
- Siecieborowice (2,2 km sieci)
- Jakubowice (2,3 km sieci)
- Drzemlikowice (2,5 km sieci)
- Bolechów (2,7 km sieci)
SUW Owczary ujęcie w miejscowości Owczary, aktualny pobór wody wynosi
- Owczary (3,9 km sieci)
- Jankowice Małe (1,7 km sieci)
SUW Gaj Oławski ujęcie w miejscowości Gaj Oławski, aktualny pobór wody wynosi
- Gaj Oławski (2,5 km sieci)
- Jaczkowice (6,2 km sieci)
- Godzimowice (3,2 km sieci)
SUW Sobocisko ujęcie w miejscowości Sobocisko, aktualny pobór wody wynosi
26
- Sobocisko (4,4 km sieci)
- Zabardowice (3,3 km sieci)
Ujecie przewidziane do likwidacji w ramach optymalizacji eksploatacji sieci
wodociągowej, przewiduje się zaopatrzenie w wodę z SUW Siedlce.
SUW Godzikowice ujęcie w miejscowości Godzikowice, aktualny pobór wody wynosi
- Godzikowice (6,1 km sieci)
- Ścinawa (2,7 km sieci)
- Ścinawa Polska (4,7 km sieci)
- część Oławy (przyległe do wsi)
SUW Siedlce ujęcie w miejscowości Siedlce, aktualny pobór wody wynosi Qd = 210,0 m3/d,
maksymalny Qmaxd = 468,4 m3/d. Ujęcie zaopatruje w wodę
- Siedlce (4,2 km sieci)
- Zakrzów (2,2 km sieci)
- Marcinkowice (11,2 km sieci)
- Jankowice (5,1 km sieci)
- Lizawice
- Miłonów (6,9 km sieci)
- Stonawice (6,8 km sieci)
- Strefa Aktywności Gospodarczej (10,1 km sieci)
SUW Bystrzyca ujęcie w miejscowości Bystrzyca. Jest to czwartorzędowe stosunkowo
płytkie ujęcie składające się z dwóch studni o głębokości 33,0 m każda.
Zatwierdzone zasoby wynoszą 46 m3/h, aktualna wydajność jest
niewystarczająca w stosunku do maksymalnych potrzeb. Ujęcie zaopatruje
w wodę wodociąg grupowy w miejscowości:
- Bystrzyca
- Janików
- Stary Otok
- Stary Górnik
Na terenie gminy znajduje się SUW Nowy Otok – zaopatrujący w wodę głównie miasto
Oława. Ujęcie produkuje ok. 3840 m3/d wody, która uzdatniana jest poprzez napowietrzenie i
filtrację, do zanieczyszczeń wymagających niewielkiego uzdatniania należą naturalny mangan
i żelazo oraz w niewielkim stopniu siarkowodór. Planuje się zwiększenie poboru wody
z ujęcia do poziomu 8 000 m3/d.
Jak widać z powyższego zestawienia gmina dysponuje znacznymi zasobami wody
podziemnej dobrej jakości wymagających jedynie prostego uzdatnienia (odżelaziania i
odmanganianie). Potencjalne możliwości poboru daleko przewyższają aktualne potrzeby.
Zasoby nawet w dalekim horyzoncie czasowym są praktycznie nieograniczone. Istnieje
możliwość sprzedaży tak znacznych nadwyżek wody do sieci miejskiej Oławy. Dbając o
niezawodność eksploatowanej sieci a także dążąc do obniżenia kosztów eksploatacji gmina
planuje spięcie wodociągu w pierścienie i wyłączenie z eksploatacji SUW Sobocisko, SUW
Owczary, SUW Sieciborowice ze względu na niewielki rozbiór wody a więc wysokie koszty
jednostkowe poboru wody.
Jak wspomniano praktycznie cała gmina jest zwodociągowania ostatnie z inwestycji w tym
zakresie to:
budowa wodociągu w miejscowości Maszków
uzbrajanie w sieć wodociągową terenów w rejonie dawnego lotniska w Marcinkowicach
27
pozostałe prace w tym zakresie wiążą się raczej z normalną eksploatacją siec wodociągowej.
Planowane prace polegają na rozbudowie sieci na obszarach miejscowości (uzbrajanie
nowych terenów pod budownictwo) czy też wymiana odcinków, wkonywanie otworów
zastępczych dla istniejących studni wierconych (SUW Godzikowice). Nie są to prace o
stopniu znaczącym dla realizacji programu ochrony środowiska w gminie.
Przez obszar gminy przebiega również rurociąg magistralny ø 600 mm Wrocław (SUW
Mokry Dwór – Oława) będący źródłem zaopatrzenia w wodę dla miasta Oławy. (gmina nie
korzysta z tego źródła wody)
3.12.5.2Gospodarka ściekowa
3.12.5.2.1Sieć sanitarna
Długość sieci kanalizacyjnej Gminy Oława wynosi ogółem 47,50 km. Na terenie
gminy działa jedna komunalna oczyszczalni ścieków w Oleśnicy Małej o przepustowości
Qmaxd=80 m3/d. Rzeczywisty zrzut oczyszczonych ścieków do pot. Gnojna wynosi 32,3–55
m3/d. Oczyszczalnia jest więc w znacznym stopniu niedociążona i wykorzystywana jest
zaledwie w 50%. W celu wykorzystania zdolności przepustowej oczyszczalni planuje się
podłączyć do niej miejscowość Owczary. W ostatnim roku zrealizowano budowę kanalizacji
sanitarnej dla siedmiu miejscowości położonych w we wschodniej części gminy:
- Gać
- Psary
- Maszków
- Chwalibożyce
- Jankowice Małe
- Niemil
- Osiek
Wykonano również kolektor tranzytowy odprowadzający zebrane ścieki sanitarne na
oczyszczalnię komunalną w Brzegu gdzie są oczyszczane. Zadanie to pozwoliło na
podłączenie do systemu kanalizacyjnego obsługującego ok. 2420 osób a więc ok. 20 %
populacji gminy. Wg danych uzyskanych w gminie do kanalizacji zakończonej oczyszczalnią
trafia 23 % objętości ścieków komunalnych generowanych na obszarze gminy. W pozostałej
części gminy poważnym i dostrzegalnym problemem staje się brak rozwiązań w zakresie
gospodarki ściekowej terenów wiejskich. Gmina jest niemal całkowicie (w 97 %)
zwodociągowania (zakończenie planuje się na koniec 2004r.), rozpoczęto natomiast realizację
sanitacji gminy. Obecna sytuacja jest niezadowalająca gdyż poza południowo wschodnią
częścią gminy obejmującą 8 wsi nie ma praktycznie rozwiązań dotyczących oczyszczani
ścieków. Sytuacja ta jest przyczyną znacznej degradacji wód powierzchniowych będących
głównymi odbiornikami ścieków jak Odra czy Oława jak i również ich dopływów. Podobnie
ma się sytuacja w mniejszych ciekach i rowach melioracyjnych w rejonach zurbanizowanych.
Nie znaczy to, że problem nie jest dostrzegany, wykonane inwestycje już znacznie zmieniły
obraz stanu sanitacji gminy. Odprowadzane i oczyszczane są ścieki pochodzące od blisko ¼
mieszkańców gminy a planowane są już w 2004r. kolejne inwestycje takie jak:
Projekt oraz budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach:
- Bystrzyca Oławska
- Stary Otok
- Stary Górnik
28
- Janików
wraz kolektorem prowadzącym ścieki do miejscowość Błota w gm. Brzeg. W koncepcji
przewiduje się, że ścieki będą oczyszczane na oczyszczalni komunalnej w Brzegu (z ostatnich
ustaleń wynika, że rozważa się również możliwość odprowadzania ścieków do oczyszczalni
w Oławie). Inwestycja ta pozwoli na praktycznie rozwiązanie problemów gospodarki
ściekowej w północnej „zaodrzańskiej” części gminy. Inwestycja pozwoli na włączenie do
systemu kanalizacji sanitarnej ok. 3700 mieszkańców gminy.
Drugą inwestycją planowaną w najbliższym czasie jest kolektor sanitarny GodzikowiceŚcinawa- Ścinawa Polska z odprowadzeniem od systemu kanalizacyjnego miasta Oławy.
Realizacja zamierzenia planowana jest na rok 2005. Pozwoli to na przyłączenie ok. 1550
użytkowników.
W gminie jedynie miejscowość Oleśnica Mała posiada oczyszczalnię ścieków. Oczyszczalnia
została oddana do użytku w 1999r. Jest to oczyszczalnia mechaniczno biologiczna o
przepustowości nominalnej 100 m3/d, obecnie obciążona jedynie w 40-50 %. Jest to typowa
oczyszczalnia oparta na technologii niskoobciążonego osadu czynnego. Poza standardowym
wyposażeniem przy zastosowanej technologii oczyszczalnia posiada jeszcze poletko
hydrobotaniczne zastosowane jako III stopień doczyszczania ścieków, co ze względu na
priorytetowa konieczność ochrony wód w zlewni Oławy wydaje się niezbędne. Na
oczyszczalni istniej możliwość przyjęcia ścieków dowożonych taborem asenizacyjnym.
Jakość dowożonych ścieków jest różna, ścieki z "przepływowych" zbiorników często są
zagniłym osadem o bardzo dużych stężeniach zanieczyszczeń mogących spowodować
zakłócenia pracy nawet dużej oczyszczalni. Oczyszczalni ma uregulowany stan prawny i
posiada aktualne pozwolenie wodnoprawne. Jakość odprowadzanych ścieków jest całkowicie
zgodna z przepisami obowiązującymi w tym zakresie. Uzyskiwane redukcje zanieczyszczeń
wskazują na bardo dobra pracę oczyszczalni. Ścieki po oczyszczeniu trafiają do potoku
Gnojna prawostronnego dopływu rzeki Oławy.
Na terenie gminy działa jedna należąca do gminy oczyszczalnia wymieniona wyżej w
Oleśnicy Małej. Gmina już korzysta z oczyszczalni komunalnej w Brzegu a planowane jest
połączenie projektowanych kolektorów z systemem kanalizacji, który obecnie obsługuje
oczyszczalnia w Oławie. Komunalna oczyszczalnia ścieków w Brzegu, która jest
oczyszczalnią komunalną dla całej aglomeracji Brzeskiej. Jest to nowoczesny obiekt, którego
pełny rozruch zakończono w 1997 roku. Oczyszczalnia oczyszcza średnio ok. 12 000 m 3/d na
mechanicznym i biologicznym stopniu oczyszczania. Po zakończeniu rozruchu oczyszczalnia
osiąga parametry określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002
roku w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do
ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. /Dziennik
Ustaw Nr 212 poz. 1799/. Przepustowość całkowita części biologicznej oczyszczalni wynosi
18 000 m3/d, posiada wiec jeszcze spore rezerwy dla przyłączenia kolejnych odbiorców.
Drugą oczyszczalnią ścieków, która stanie się odbiorcą ścieków pochodzących z terenu
gminy jest wspomniana powyżej oczyszczalnia komunalna w Oławie, która obsługuje całe
miasto Oława. Jest to oddana do użytku w 1999r. oczyszczalnia mechaniczno biologiczna o
przepustowości 10 500 m3/d i oczyszczająca ścieki komunalne z terenu miasta spływające
kanalizacją sanitarną jak i ogólnospławną. Zakład oczyszcza 90 % objętości ścieków
generowanych na obszarze miasta Oławy. Oczyszczone ścieki odprowadzane są do rzeki
Odry wylotem w km 217+265. Oczyszczalnia posiada znaczne rezerwy jej obecne
hydrauliczne obciążenie wynosi 6 000 m3/d wykorzystywana jest więc w ok. 60 %. Budowa
oczyszczalnia jest typowa oparta na technologii osadu wysokoobciażonego z możliwością
chemicznego strącania fosforu. Oczyszczalnia osiąga wysokie redukcje zanieczyszczeń
wyrażanych jako BZT5, ChZT, zawiesiny ogólnej oraz biogenów. Redukcje trzech
29
pierwszych parametrów są sięgają 90-95 % zaś biogenów oscylują wokół 80 %.
Oczyszczalnia całkowicie spełnia wymagania przepisów regulujących odprowadzanie
ścieków do wód powierzchniowych.
Pozostałe wsie nie posiadają żadnych urządzeń kanalizacji zbiorczej bardzo niewiele jest
instalacji asenizacji indywidualnej. Na obszarze zlewni Oławy obowiązuje zakaz rozłączania
ścieków do gruntu.
Obecnie stan gospodarki ściekowej na terenach nieskanalizaowanych gminy budzi poważne
obawy. Bardzo dobrze rozwinięta sieć wodociągowa została wybudowana bez sieci
kanalizacji sanitarnej. W związku z powyższym radykalnie pogorszyła się jakość wód
powierzchniowych jak i podziemnych piętra czwartorzędowego. Niekontrolowane zrzuty nie
oczyszczonych ścieków z większości gospodarstw do naturalnych odbiorników, budowa czy
wykorzystanie, w niektórych przypadkach sieci kanalizacji deszczowej do odprowadzania
ścieków, bez zakończenia jej oczyszczalnią, czy nielegalne przyłączenia się do sieci
kanalizacji deszczowej (czy też krytych rowów) są przyczyną zanieczyszczeń cieków
przepływających przez wsie. Częste jest również odprowadzanie ścieków do rowów
przydrożnych, którymi spływają one do wód powierzchniowych. Utrzymanie tych obiektów
oraz regularny wywóz ścieków budzi również zastrzeżenia. Szamba często są "przepływowe"
tzn. że ścieki przepływają jedynie przez zbiornik i nienależycie oczyszczone trafiają do wód
powierzchniowych lub do ziemi. Świadczy o tym skażenie bakteriologiczne i
fizykochemiczne pierwszego poziomu wodonośnego (czwartorzęd). Gmina posiada
inwentaryzację istniejących zbiorników bezodpływowych i podejmuje starania w celu
kontrolowania ich stanu technicznego.
3.12.5.2.2Sieć kanalizacji deszczowej
Na terenie gminy kilka miejscowości posiada sieć kanalizacji deszczowej w tym
największe ośrodki. Najlepiej rozwiniętą sieć posiadają najbardziej rozwinięte miejscowości
Bystrzyca, Godzikowice. Stan sieci na ogół jest niezadowalający często są to urządzenia
zdekapitalizowane, niedrożne nie spełniające swoich funkcji. Liczne są przypadki
nielegalnych podłączeń kanalizacji sanitarnej czy odprowadzania innego rodzaju ścieków.
Oczywiści nie można generalizować ale taka praktyka jest częstym zjawiskiem na obszarach
nieskanalizaowanych. Wyloty kanalizacji są źródłem emisji zanieczyszczeń do wód
powierzchniowych. Kanalizacje nie posiadają urządzeń podczyszczających gdyż z reguły
odprowadzają wody opadowe z terenów uznawanych za niezanieczyszczone. Niemniej jednak
takie punktowe zrzuty koncentrują zanieczyszczenia w odbiornikach stając się przyczyną ich
degradacji. Zewidencjonowana sieć kanalizacji deszczowej znajduje się w następujących
miejscowościach.
Bolechów
Bystrzyca Oławska z Janikowem
Chwaliborzyce
Drzemlikowice z Jakubowicami
Gaj Oławski
Gać
Godzikowice
Godzinowice
Lizawice
Jaczkowice
Jankowice Małe
Jankowice
517,0 m
2.375,0 m
brak inwentaryzacji
675,0 m
386,0 m
935,0 m
1.593,0 m
brak inwentaryzacji
693,0 m
1.069,0 m
134,5 m
937,0 m
30
Marcinkowice
Marszowice
Maszków
Miłonów
Niemil
Niwnik
Oleśnica Mała
Osiek
brak inwentaryzacji
brak inwentaryzacji
brak inwentaryzacji
brak inwentaryzacji
brak inwentaryzacji
brak inwentaryzacji
brak inwentaryzacji
brak inwentaryzacji
3.13 Gospodarka na terenie gminy
3.13.1Rolnictwo
W gminach o takiej strukturze jak Oława ujemny wpływ na jakość wód powierzchniowych
ma również rolnictwo, które jest główną gałęzią przemysłu gminy. W związku z tym, że
około 71 % powierzchni gminy jest użytkowane rolniczo, na rolników spada znaczna część
odpowiedzialności za stan środowiska wodnego w gminie. Intensyfikacji produkcji rolnej
niesie ze sobą znaczne zagrożenie dla środowiska naturalnego. Rozwój produkcji rolnej bez
dbałości o interes środowiska naturalnego stanowi zagrożenia nie tylko dla środowiska ale i
dla samego rolnictwa. Do głównych zagrożeń zalicza się:
• degradacja gleb (zakwaszenia, zmniejszania zawartości substancji organicznej, ryzyko
erozji itp.)
• zmniejszenie plonowania
• zanieczyszczenia wód pitnych azotanami pochodzącymi z rolnictwa
• degradacja wód powierzchniowych i podziemnych
• zwiększenie eutrofizacji wód powierzchniowych, zubożenie biocenoz wodnych,
spadek liczebności przedstawicieli fauny wodnej
• pogorszenie warunków zdrowotnych mieszkańców wsi a w konsekwencji całego
społeczeństwa (powstawanie nitrozoaminów substancji silne toksycznych,
mutagennych i rakotwórczych)
• zwiększenie kosztów produkcji rolnej poprzez utratę naturalnych składników
odżywczych
• degradacja krajobrazu wiejskiego (monokultury mniej odporne)
• intensywne rolnictwo prowadzi do pogorszenia bilansu wodnego zlewni poprzez
zwiększoną ewapotranspirację roślin nadmiernych dużych wymaganiach wodnych
• znaczne wylesienie powoduje zmniejszenie szorstkości terenu co prowadzi do wzrostu
prędkości wiatru nadmiernych pogłębienia strat wodnych nadmiernych profilu
glebowym
• wprowadzanie nadmiernych ilości pestycydów poprzez złe obchodzenie się z nimi
prowadzi bezpośrednio do zatrucia środowiska, zniszczenia naturalnych szkodników
ale i owadów zapylających, zatrucia wód i degradacji życia biologicznego.
Wszystkie te niekorzystne zjawiska w ogólnym bilansie prowadza do dalszego wzrostu
kosztów produkcji rolniczej. Jest to swego rodzaju błędne koło gdzie wzrost nakładów na
wysoko wydajne rolnictwo w celu zmniejszenie jednostkowych kosztów produkcji generuje
31
dodatkowe koszty nie uwzględniane w kalkulacji inwestycji rolniczych. Rzeczywisty zyski z
intensyfikacji produkcji rolniczej są więc w ogólnym rozrachunku niższe.
W bilansie ogólnopolskim z punktu widzenia międzynarodowych zobowiązań kraju a więc
jego wizerunku za granicą, stan środowiska w Polsce ma kapitalne znaczenie przede
wszystkim dla producentów żywności w Polsce. Wiąże się to ze zwiększeniem możliwości
eksportu polskiej zdrowej żywności na rynki zachodnie.
Żadne gospodarstwo nie posiada uregulowanej strony formalno - prawnej dotyczącej
rolniczego wykorzystania ścieków. Gospodarstwa często nie posiadają elementarnych
zabezpieczeń przed wypłukiwaniem zanieczyszczeń ze źle składowanego obornika, źle
zabezpieczonych pryzm kiszonkowych, czy odprowadzaniem gnojówki bezpośrednio do wód
powierzchniowych lub ziemi. Ścieki te mają bardzo duże stężenia zanieczyszczeń i często
stanowią znacznie większe zagrożenie dla wód powierzchniowych i podziemnych niż ścieki
sanitarne. Szacuje się, że obciążenie środowiska ściekami sanitarnymi może stanowić w
ekstremalnych przypadkach tylko 5 % ogółu zanieczyszczeń środowiska wodnego
pochodzących z terenów wiejskich. Nie oznacza to, że należy rezygnować z budowy
kanalizacji sanitarnej, porównanie ma zobrazować skalę problemu. Obecnie w mniejszym
stopniu są to raczej nawozy sztuczne zmywane z pól czy odprowadzane do wód
powierzchniowych poprzez system melioracyjny. Pewien wpływ z pewnością mają
odprowadzane z pól do wód powierzchniowych: gnojowica, gnojówka, soki kiszonkowe.
Uwagę należy zwrócić na te "niedoceniane" dotychczas rozproszone źródła zanieczyszczeń,
których eliminacja ma wpływ na poprawę jakości wód powierzchniowych na terenie gminy
Oława. Korzystnym zjawiskiem, z punktu widzenia ochrony wód, panującym na obszarze
gminy jest struktura produkcji rolnej, która w głównej mierze nastawiona jest na uprawę a
więc produkcję zbóż, okopowych. W strukturze zasiewów dominują zboża (pszenica,
pszenżyto, jęczmień), uprawia się ponadto ziemniaki, buraki cukrowe i rzepak. Hodowla –
głównie bydła i trzody chlewnej – odgrywa obecnie, pomimo sprzyjających w gminie
warunków, niewielką rolę. Znaczna część pomieszczeń inwentarskich jest
niewykorzystywana. Oprócz drobnych gospodarstw indywidualnych, produkcją rolniczą
zajmują się większe przedsiębiorstwa i gospodarstwa wielkoobszarowe. Hodowla stanowi
niewielki procent produkcji rolnej i w związku z tym obciążenie środowiska a zwłaszcza
wodnego czy gruntowo-wodnego jest znacznie niższe niż wynikałoby to ze sposobu
zagospodarowania gminy. Nie znaczy to, że intensywna produkcja rolna nie jest zagrożeniem
dla środowiska przyrodniczego na obszarze gminy.
Niezwykle istotną rzeczą jest również prawidłowa zgodna z wymogami ochrony środowiska
technika uprawy roślin a zwłaszcza opryski. Edukacja i przestrzeganie przepisów prawa w
tym zakresie prowadzą do poprawy stanu środowiska zmniejszając jednocześnie koszty
zabiegów agrotechnicznych.
3.13.2 Przemysł i Usługi
Na terenie gminy jest kilka zakładów produkujących ścieki przemysłowe. Są to zakłady
przeważnie związane z przetwórstwem spożywczym jak Bahlsen czy znaczne mniejsze
różnego rodzaju wytwórnie makaronów, przetwórnie owoców i warzyw, piekarnie ale i
również zakłady związane z przetwórstwem odpadów a także drobne zakłady rzemieślnicze
związane z gałęzią samochodową. usługowym, produkcyjnym, naprawczym oraz bazy,
składy i magazyny. W większości są to zakłady rzemieślnicze oferujące bogaty asortyment
usług i różnorodność drobnej produkcji: zakłady ogólnobudowlane, murarskie,
elektromechaniczne, stolarskie, ślusarskie, blacharskie, mechaniki pojazdowej, betoniarskie,
instalatorskie, kaletnicze, naprawa sprzętu RTV, wyrób artykułów z tworzyw sztucznych,
„Makursel” i „Capri” – wytwórnie makaronu, Fabryka Zapraw „Mix” s.c., Zakład
32
Ceramiczny „Ja-Fa”, Zakład Kamieniarski „Kamimpex”, SŁOWIK PPHU Zakład
produkcyjny Marcinkowice k.Oławy „Balhsen” wyrób chipsów i inne. Eksploatacją kruszyw
zajmuje się Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „Awida”. Znakomita
większość zakładów nie jest wytwórcą ścieków przemysłowych czy komunalnych niemniej
jednak na obszarze gminy jest jeszcze kilka niekomunalnych oczyszczalni ścieków:
Lokalizacja
Miejscowość
Administrator
Godzikowice
„WTÓRMET"
ul.Polna l działka
nr.493
Stanowice
działka nr
494/57
Obsługiwany teren
użytkownicy
Zakłady zlokalizowane
przy ul.Polnej: PKS
,Polmozbyt, WTÓRMET
Pozwolenie
wodnoprawne
/termin
obowiązywania/
10.05.1999r.
Przepustowość
wodnoprawnego
Qmax = 85 m3/d
Mechaniczno
biologiczna
Qmax = 1200m3/d
Biologiczna
30.11.2019r.
BAHLSEN Sp. Zakład wytwórczy przy
10.12.2000r.
z o.o. z siedź. w ul. Gałczńskiego w Oławie bez terminowo
Poznaniu
Typ oczyszczalni
Największym zakładem jest BAHLSEN Sp. z o.o. Poznań w Stanowicach. Zakład ten ma
obecnie uregulowaną gospodarkę wodno - ściekową. Ścieki oczyszczane są na zakładowej
oczyszczalni ścieków przystosowanej do specyfiki produkcji (przemysł ziemniaczany)
Pozostałe zakłady bądź posiadają własne rozwiązania w zakresie odprowadzania ścieków
sanitarnych i przemysłowych lub ta strona ich działalności jest nieuregulowana .
Podsumowując należy stwierdzić, że stan gospodarki ściekowej poza południowo-wschodnim
obszarem gminy pozostawia bardzo wiele do życzenia. Konieczne tu będą kilkumilionowe
inwestycje a następnie ścisła kontrola w tej dziedzinie.
4.
Stan środowiska na obszarze gminy Oława
4.1
Charakterystyka zlewni rzek Odry i Oławy
4.1.1 Odra
Warunki hydrograficzne gminy Oława są bardzo urozmaicone. Gmina leży na
obszarze zlewni dwóch głównych cieków Odry i Oławy. Największy ciek regionu to
oczywiście Odra, która na wysokości Oławy znajduje się w swoim środkowym biegu płynąc
szerokim korytem utrzymującym generalnie kierunek ze wschodu na zachód. Odra przecina
gminę poziomo oddzielając ok 20 % obszaru gminy. Długość rzeki na obszarze gminy wynosi
21,6 km od km 210 + 540 do 232 + 150. Rzeka płynie przez gminę szerokim tarasem
zalewowym, łagodnymi łukami, wypełniając całą pradolinę Odry oddzielającą Równinę
Wrocławską od Równiny Oleśnickiej. Prawostronne zawale niemal na całej długości od Lipek
do Oławy porasta las grądu niskiego, podmokły z licznymi okazami dębu, wiązów, jesionów.
Liczna jest sieć starorzeczy, mokradeł i podmokłych łąk. Na obszarze tym ze względu na
swoje unikalne cechy objęto ochrona prawną i utworzono dwa rezerwaty leśne. W niedalekiej
przyszłości planuje się utworzenie Parku Krajobrazowego „Dolina Odry”, którego część
będzie leżała na obszarze gminy. Brzeg lewy jest zdecydowanie mniej urozmaicony. Na
wyższej terasie holoceńskiej ciągną się pola uprawne. W przekroju mostowym w Oławie
znajduje się wodowskaz kontrolujący zlewnię o powierzchni 19 816,4 km2.
Charakterystyczne stany wody (okres 1949-1990):
WWW – 772 cm
SWW – 502,5 cm
SW - 303 cm
SNW – 182 cm
33
NW – 126 cm
NNW – 70 cm
W czasie katastrofalnej powodzi w lipcu 1997r. na wodowskazie odnotowano:
Hkulm-776 cm
Qkulm – 3650 m3/s
Stany charakterystyczne dla wodowskazu Oława Most wynoszą:
Halarmowe – 560 cm
Habsolutne - 776 cm
Podstawą obliczeń jest seria maksymalnych rocznych przepływów obserwowanych
w przekroju wodowskazowym wg IMGW z lat 1951 - 2000 uzyskane wartości przepływów o
zadanym prawdopodobieństwie pojawienia się są następujące:
Przekrój
rz. Odra
Prawdopodobieństwo WWQmax [ % ]
wod. Oława Most
Przepływ (m3/s)
1
10
2046
1208
Rzędne dla podanych przepływów wynoszą:
Q1% - 129,47 m npm
Q10% - 129,07 m npm
Obszar zalewowy przedstawiony został przedstawiono na podstawie dokumentacji p.t.
"Opracowanie zasięgu zalewów rzek kontrolowanych na obszarze RZGW Wrocław„
wykonany przez Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Obszary
wyznaczono w oparciu o istniejące mapy z naniesionymi zasięgami potencjalnych
przepływów wezbraniowych Q1% i Q10% oraz metodą interpolacji rzędnych zwierciadła wód
prawdopodobnych obliczonych dla przekrojów wodowskazowych. Rzędne w poszczególnych
przekrojach obliczono wykorzystując program HYKOR opracowany przez R. Dąbrowskiego i
R. Eliasiewicza z Akademii Rolniczej we Wrocławiu.
Kataklizm z 1997 roku miał rozmiary znacznie przewyższające powodzie 100-letnie
Maksymalny przepływ wody osiągnął około 3650 m3/s. Znaczną północna część gminy
stanowi polder Lipki – Oława o powierzchni 3 000 ha, położony pomiędzy rzekami Odrą
a Smortawą. Pełni funkcję zbiornika przepływowego dla wód powodziowych w ilości 30,0
mln m3 Na terenach polderu znajdują się dwie wsie: Stary Górnik i Stary Otok
Drugi z polderów na obszarze gminy to polder Kotowice, o powierzchni 1 950 ha,
położony pomiędzy rzeką Odrą i Oławą Pełni funkcję zbiornika przepływowego dla wód o
objętości 24 mln m3. Na terenach zagrożonych niebezpieczeństwem powodzi zabronione jest
wznoszenie obiektów budowlanych, składanie materiałów, zmienianie ukształtowania
powierzchni gruntu, obsadzanie drzewami i krzewami obiektów hydrotechnicznych oraz
wykonywanie robót mogących utrudniać ochronę tych obszarów. Teren polderu wymaga
odrębnego potraktowania pod względem hydrotechnicznym oraz przyrodniczym, gdyż
znajdują się tutaj cenne rezerwaty przyrody oraz drzewostany nasienne.
4.1.2 Rzeka Oława
Centralnie z południa na północ a poniżej Oławy ze wschodu-na zachód przepływa
przez nią Oława – rzeka. Oław należy do głównych lewostronnych dopływów środkowej
Odry. Początek swój bierze powyżej miejscowości Lipniki w gminie Ziębice pow.
34
Ząbkowice. Uchodzi do Odry na obszarze Wrocławia. Całkowita długość rzeki wynosi 91,7
km i powierzchni zlewni A = 1167,4 km2.
4.1.2.1Budowa zlewni
Pod względem geograficznym obszar zlewni leży w dwóch odrębnych regionach
orograficznych [wg regionalizacji Kondrackiego] tj. Prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego i
Masywu Czeskiego. Północna część zalicza się Podprowincji Niziny Środkowopolskie
makroregion Równiny Wrocławskiej oraz część mezoregionów Pradolina Wrocławska,
Równina Grodkowska. Na południu jest to obszar Sudetów odgraniczony od Równiny
Wrocławskiej łagodnie wznoszącą się krawędzią morfologiczną stanowiącą już jednostkę
Przedgórza Sudeckiego oddzielającego pasmo Sudetów od Niziny Śląskiej. Przedgórze
Sudeckie to makroregion naturalny w południowo-zachodniej Polsce, a także w Czechach
(niewielki południowo-wschodni fragment), o powierzchni ok. 2,6 tys. km2, najdalej na
północny wschód wysunięta część geologicznej struktury Sudetów. Przedgórze Sudeckie do
oligocenu stanowiło jedną całość z resztą Sudetów, nie uległo jednak ruchom wypiętrzającym
i pozostało regionem stosunkowo równinnym. Obszar leży na wysokości od 200 do 350 m
n.p.m. Urozmaicają go znacznie wyższe (do 718 m n.p.m. Ślęża) twardzielcowe wzniesienia
zbudowane ze skał krystalicznych. Ta część Przedgórza nosi nazwę Wzgórz- Niemczańsko
Strzelińskich, które są największym członem wschodniej części Przedgórza Sudeckiego.
Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie zajmują obszar ograniczony od zach. Kotliną
Dzierżoniowską, od pn.-zach. graniczą z Masywem Ślęży, od pn. i wsch. opadają ku Nizinie
Śląskiej a od pd. oddziela je od Sudetów dolina Nysy Kłodzkiej. Ich obszar rozcina na dwie
zasadnicze części dolina Oławy. Zachodnią część stanowią zróżnicowane fizjograficzne
Wzgórza Niemczańskie złożone z szeregu niewielkich wzniesień. Wschodnią część, bardziej
jednorodną, stanowią Wzgórza Strzelińskie. Wzgórza Niemczańskie ograniczone są od pd.
zapadliskowym Rowem Nysy przechodzącym ku pn. w lekko sfalowane, bezleśne Obniżenie
Ząbkowickie i położone na zach. od niego Obniżenie Stoszowic. Wsch. granicę stanowi
dolina Oławy przepływającej przez dość szeroką Kotlinę Henrykowską, której bezleśną
powierzchnię zalegają dobre gleby wykorzystywane w całości na uprawy rolne. Od strony
zach. ogranicza je Kotlina Dzierżoniowską. Na pn.-zach. Wzgórza Niemczańskie łączą się z
Masywem Ślęży, a na pn. i pn.-wsch. opadają ku Nizinie Śląskiej.
Zachodnią granicę zlewni tworzą malownicze, zalesione Wzgórza Dębowe i równoległe do
nich niższe i słabo zalesione Wzgórza Dobrzenickie. Na pn.-zach. od Wzgórz Dobrzenickich
ciągną się Wzgórza Lipowe, stanowiące najbardziej na wsch. wysuniętą część Wzgórz
Niemczańskich. Na południową zachodnią granicę zlewni tworzy Wysoczyzna Ziębicka, na
której południowych krańcach znajduje się obszar źródliskowy Oławy. Wschodnią granicę
zlewni tworzy grzbiet zwartych, mocno zalesionych, wzgórz - Wzgórza Strzelińskie.
Rozciągają się od Strzelina na pn. po Ziębice na pd. ich zach. granicę stanowi dolina Oławy a
wsch, dolina Nysy Kłodzkiej. Ku pn. i pn.-wsch. opadają ku Równinie Grodkowskiej.
Zasadniczo wsch. granicę Wzgórz Strzelińskich stanowi dolina Krynki, prawy główny
dopływ Oławy, której zlewnię wyznaczają słabo zróżnicowane pasmo niskich Wzgórz
Wawrzyszowsko-Szklarskich. Cały grzbiet Wzgórz Strzelińskich mniej więcej w połowie,
pomiędzy kulminacjami Gromnika (393 m) i Kalinki (389 m) jest rozcięty wyraźną przełęczą.
Wzgórza Strzelińskie, na południowym-zachodzie przechodzą w sfalowaną Wysoczyznę
Ziębicką, a bardziej na pd. w Obniżenie Otmuchowskie. Cała górna część zlewni ma postać
lekko sfalowanego terenu, z którego wyrastają poszczególne pagóry tworzące niewielkie ale
wyraźne pasma wzniesień Lądolód skandynawski naniósł we wszystkie doliny i obniżenia
grubą warstwę osadów. Spośród osadów czwartorzędowych wznoszą się poszczególne
grzbiety wzgórz zbudowane z twardych, odpornych na wietrzenie granitów, gnejsów, łupków
35
krystalicznych, kwarcytów, porfirów, gdzie nie gdzie także mniej odpornych wapieni.
Większość obszaru zajęta jest na uprawy rolne wykorzystujące dobre gleby i pokryta gęstą
siecią miejscowości. Charakterystycznymi elementami krajobrazu są liczne, bardzo duże
kamieniołomy (przeważnie wgłębne), w których na dużą skalę eksploatuje się różne gatunki
skał.
Geologicznie Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie stanowią część bloku przedsudeckiego,
oddzielonego od Sudetów wyraźnym uskokiem brzeżnym. Ich budowa geologiczna jest
bardzo złożona. Pn. - zach. ich część tworzą sjenity, serpentynity, magnezyty i wapienie
krystaliczne oraz najpowszechniejsze łupki krystaliczne. Zasadniczy blok tworzą sjenity
prekambryjskie. W niektórych partiach Wzgórz Niemczańskich występują także bazalty i
granity. Wzgórza Strzelińskie w zasadniczym trzonie są zbudowane z granitów tworzących
intruzję w starsze skały okrywowe, w których występują łupki krystaliczne, wapienie
krystaliczne, bazalt i kaolin.
Północna dolna część zlewni budową zasadniczo różni się od górnej części. Poniżej Strzelina
rzeka ostatecznie opuszcza obszar Przedgórza Sudeckiego i wchodzi na płaskie monotonne
płaszczyzny Równiny Wrocławskiej. Równina Wrocławska rozpościera się między Pradoliną
Wrocławską a Przedgórzem Sudeckim, od doliny Kaczawy na północo-zachodzie po dolinę
Nysy Kłodzkiej na południo-wschodzie. Przecinają ją dopływy Odry: Oława, Ślęza i
Bystrzyca. Wznosi się nad poziomem morza o 125 m do 165 m i jest dosyć płaską krainą
rolniczą, jednakże zróżnicowaną ze względu na rodzaj gruntów i gleb. Z tych względów
wyróżniono 3 mikroregiony. Równina Wrocławska a w zasadzie jej mezoregion Równina
Kącka, zajmuje położenie środkowe między Wysoczyzną Średzką i Równiną Grodkowską i
obejmuje powierzchnię 1200 km2. Osady glacjalne i glacjof1uwialne pokrywa less, na którym
wytworzyły się żyzne gleby brunatne i czarne ziemie. Jej wschodnią granicę stanowi rzeka
Oława, która oddziela ją od Równiny Grodkowska ciągnącej się do rowu Nysy Kłodzkiej.
Jest to wysoczyzna morenowa z pagórkami kemowymi i z glebami brunatno ziemnymi. W
rejonie Oławy rzeka wpływa na obszary Pradoliny Wrocławskiej. Jest to obniżenie o
szerokości 10 -12 km, który wypełniają plejstoceńskie i holoceńskie osady rzeczne w postaci
tarasów: holoceńskiego wysłanego madami i wyższych plejstoceńskich piaszczystych. Na
tarasie zalewowym zachowały się miejscami lasy łęgowe, las grądowy z dębem, grabem,
wiązem i lipą. Na odcinku poniżej Oławy rzeka płynie równolegle do Odry dnem doliny i po
ok. 15 kilometrach uchodzi do niej w niej przed Mostem Grunwaldzkim.
4.1.2.2 Hydrologia i Hydrografia
Powierzchnia całkowita zlewni rzeki Oławy wynosi 1167,4 km 2. Wodowskaz Oława
położony w odcinku ujściowym rzeki Oławy zamyka zlewnię o powierzchni 957 km 2. Dla
tych zlewni kontrolowanych poniżej zamieszczono charakterystykę fizjograficzną w postaci:
powierzchni zlewni, szerokości zlewni, spadku średniego zlewni, współczynnika szerokości
zlewni, wskaźnika wydłużenia oraz zalesienia.
Tabela Charakterystyka fizjograficzna zlewni Oławy
A
B
σ
Rzeka Wodowskaz
2
km
km
Oława
Oława
957
15,21
0,242
Oznaczenia w tabeli:
A – powierzchnia zlewni, [km2]
B – szerokość zlewni, [km]
36
Cw
-
Iśr
%
Z
%
0,555
0,615
19
σ – współczynnik szerokości zlewni, [-]
Cw – wskaźnik wydłużenia zlewni, [-]
Iśr – średni spadek zlewni, [%]
Z – zalesienie, [%]
Hydrografia rzeki Oławy jest dość dobrze rozwinięta. Rzeka nie posiadała większych
dopływów poza Krynką i Gnojną. W zlewni Oławy znajdują się obecnie 3 wodowskazy,
2 na Oławie, tj.: Zborowice i Oława oraz Przeworno na Krynce.
Rzeka ma długość 91,7 km i powierzchnię zlewni A = 1167,4 km2 jest lewostronnym
dopływem Odry, do której uchodzi w km 250,4. Bierze początek na wysokości około 315 m
n.p.m. na Przedgórzu Sudeckim. Średni spadek zlewni wynosi ok. 0,62 %, a gęstość sieci
rzecznej ok. 0,34 1/km; zalesienie zlewni wynosi ok. 19 %. Klimatyczny bilans wodny
wynosi ok. 71 mm.
Tabela Charakterystyczne parametry rzeki Oławy
Rzeka
Wodowskaz
rz. wys.
źródeł
m n.p.m.
315
długość
km
Oława
Oława
62,9
Lc – długość cieku, [km]
rz. wys. źródeł – rzędna wysokości źródeł, [m n.p.m.]
Ic – spadek podłużny cieku, [‰]
d – gęstość sieci rzecznej do IV rzędu, [1/km]
Ic
‰
d
1/km
3,023
0,336
Tabela
Charakterystyka fizjograficzna ważniejszych dopływów Oławy na obszarze gminy
A
km2
L
km
Iśr
%
Z
%
Gnojna
117,3
Zielona (Szalona)
106,3
A – powierzchnia zlewni, [km2]
L – długość cieku, [km]
Iśr – średni spadek zlewni, [%]
Z – zalesienie zlewni, [%]
25,5
27,5
0,69
0,4
30
2
Nazwa cieku
Istotną rolę odgrywa również kanał przerzutowy Nysa – Oława jednak prowadzi on wody
głównie dla potrzeb obszarów wodonośnych Wrocławia.
Zlewnia rzeki Oławy nie jest zasobna w wodę. Wielkości średnich przepływów z
wielolecia 1975-2000 wynosi 3,97 m3/s w przekroju Oława. Przepływy charakterystyczne dla
rzeki Oławy, dla przekrojów kontrolowanych pod względem hydrologicznym zestawiono w
tabeli poniżej.
Tabela Zestawienie przepływów charakterystycznych z wielolecia
Rzeka
Wodowskaz
Przepływy charakterystyczne
m3/s
SNQ
SSQ
SWQ
0,45
1,54
13,8
1,09
3,97
22,4
Powierzchnia
zlewni
km2
565,0
957,0
Zborowice
Oława
SNQ – średni niski przepływ z wielolecia, [m3/s]
SSQ – średni przepływ z wielolecia, [m3/s]
Oława
37
SWQ – średni wysoki przepływ z wielolecia, [m3/s]
Przepływy niżówkowe
W okresach bezopadowych, po zaniku spływu powierzchniowego rzeka zasilana jest
wodami podziemnymi, następuje zmniejszanie się zasilanie cieków poniżej przepływu
granicznego.
Tabela Czas trwania niżówek dla przepływu granicznego Q10%
Rzeka
Oława
Liczba dni niżówek
Wodowskaz
Oława
Niżówki roczne
Tn [dni]
max
średnia
Nl/Nz
rok
lato
zima
949
751
198
3,79
131
15
Nl/Nz – stosunek liczby dni niżówek letnich do liczny dni niżówek zimowych,
Tn – czas trwania niżówki, [dni]
Otrzymane wartości wskazują na duże prawdopodobieństwo wystąpienia okresów
niżówkowych w zlewni Oławy. Są to przeważnie niżówki występujące w okresie letnim i
jesiennym. Mniejsze znaczenie mają niżówki zimowe. Istnieje zatem potrzeba zwiększenia
zasobności w wodę tych zlewni poprzez budowę małych zbiorników retencyjnych z
przeznaczeniem dla rolnictwa. Sieć małych zbiorników odgrywa dużą rolę zarówno w
ochronie przed powodzią, jak i posuchami.
Hydrologia wielkich wód
Największe wezbrania na Ślęzie i Oławie wystąpiły w latach: 1977, 1980 oraz 1997.
Zestawienie stanów maksymalnych oraz daty ich wystąpienia przedstawia tabela
Tabela
Maksymalne stany wód powierzchniowych dla Oławy
Rzeka
Oława
Wodowskaz
Zborowice
Oława
km
rzędna „0”
m n.Kr
Hmax
cm
146,01
124,83
364
415
49,2
28,8
Data
wystąpienia
21-07-1997
3-03-1940
rzędna „0” m n.Kr. – rzędna zera wodowskazu, [m n.Kr.]
Hmax – stan maksymalny zaobserwowany na wodowskazie, [cm]
Dla potrzeb hydrotechniki i zabezpieczenia przeciwpowodziowego konieczne jest
określenie wielkości przepływów o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia. Dla
Oławy, kontrolowanej pod względem hydrologicznym przepływy prawdopodobne określono
stosując metodę największej wiarygodności, natomiast dla dopływów niekontrolowanych pod
względem hydrologicznym zastosowano regionalną metodę Wołoszyna.
Prawdopodobieństwo przewyższenia przepływów miarodajnych i kontrolnych dla
stałych budowli hydrotechnicznych zostały przyjęte zgodnie z Dziennikiem Ustaw Nr 21 z
dnia 5 marca 1997 r.
Tabela
Zestawienie wielkości przepływów prawdopodobnych dla zlewni kontrolowanych Oława
38
Rzeka
49,2
A
km2
565,0
Q3%
m3/s
37,5
Q2%
m3/s
41,1
Q1%
m3/s
47,1
Q0,5%
m3/s
53,1
Q0,3%
m3/s
57,5
28,8
957,0
63
67,5
77,5
87,4
96,1
Wodowskaz
km
Zborowice
Oława
Oława
Tabela
Zestawienie wielkości przepływów o prawdopodobieństwie przewyższenia p=1%
dla ważniejszych niekontrolowanych dopływów rzeki Oławy (obszar gminy Oława)
A
Q1%
q1%
Rzeka
km2
m3/s
km2/m3/s
0,106
Gnojna
117,3
12,4
0,093
Zielona (Szalona)
106,3
9,90
Charakterystykę Oławy wraz z ważniejszymi dopływami występującymi na obszarze Gminy
podano dla zobrazowania ilości zasobów wodnych na obszarze gminy w najważniejszym z
punktu widzenia gospodarki wodno ściekowej cieku a także dla przedstawienia zagrożeń
powodziowych. Oława i jej dopływy są ciekami mało zasobnymi w wodę, wartości
przepływów jednostkowych są niskie.
Do innych ważniejszych cieków melioracji podstawowych nie będących dopływami Oławy
zaliczają się jeszcze:
- Smortawa – jedyny większy prawostronny dopływ Odry na tereni gminy. Jest to
malownicza rzeka o długości ok. 39,5 km Rozpoczynająca swój bieg na obszarze Parku
Krajobrazowego Bory Stobrawskie w rejonie miejscowości Świerczów. Potok jest niewielki
szerokość koryta na odcinku gminy 3-4 m. Rzeka ma charakter wybitni nizinny choć na
pewnych odcinkach występują szypoty. Rzeka płynie w środku malowniczych lasów,
obszarów czystych ekologicznie. Przed granicą gminy przyjmuje swój największy dopływ
pot. Śmieszka. W rejonie Bystrzycy Oławskiej rzeka tworzy malownicze rozlewisko z
ośrodkiem wypoczynkowym. Rzeka na całej długości jest niezwykle malownicza posiada
wyjątkowe walory krajoznawcze. Płynie wzdłuż północnej krawędzi pradoliny Wrocławskiej
u podnóża wyższej terasy porośniętej borem suchym. Za Janikowicami rzeka opuszcza obszar
gminy rozdziela się na Smortawę i Młynówkę Jelecką, uchodzi do Odry w km 223 w rejonie
Laskowic-Jelcza.
Rzeka nie ma większego znaczenia gospodarczego choć jej wody są czyste i dość zasobne
natomiast jest to ciek o wybitnych walorach edukacyjnych i krajoznawczych. Rzeka od
miejscowości Błota jest dostępna dla spływów kajakowych Razem z okolicznymi
rezerwatami a w przyszłości całym parkiem krajobrazowym stwarza duże możliwości dla
stworzenia interdyscyplinarnych szlaków edukacyjnych. O zbiorniku wspomniano powyżej.
Nie są znane jego parametry, natomiast lokalizacja tego zbiornika jest bardzo interesująca.
Teren ten jest bardzo istotnym punktem na turystycznej mapie gminy. Jest jedną z
największych atrakcji turystycznych i wypoczynkowych. Należy się jednak liczyć ze
wzrastającą presją na środowisko naturalne i zapewnić prawidłowy sposób obsługi lokalnego
ruchu turystycznego.
4.1.3
Podsumowanie
Gmina wiejska Oława generalnie należy do zlewni rzeki Oławy. Jedynie jej północnowschodnia część, odcięta korytem rzeka Odra, należy do zlewni Smotrawy i oczywiście samej
Odry. Siec wód powierzchniowych gminy jest gęsta i bogata, w szczególności w zasięgu
39
pradoliny i doliny Oławy. Oprócz koryt głównych cieków – Odry i Oławy – występuje tam
gęsta sieć cieków drobniejszych, kanałów i rowów melioracyjnych oraz licznych starorzeczy.
Względnie bogata jest też sieć hydrograficzna w obrębie równin, w szczególności na
Równinie Grodzkiej oraz w rejonie miejscowości Siedlce. Do najważniejszych cieków
spływających z tych równin, tworzących miejscami dość szerokie doliny, należą: Szalona
(Równina Wrocławska), Psarski Potok, Gnojna, Rów Niemilski. Wymienione główne cieki
dopełnia system kanałów i rowów melioracyjnych. Melioracją objętych jest 6876 ha terenów
(29,4% powierzchni gminy, 43,4% powierzchni i użytków rolnych, z tego 37,1% gruntów
ornych). Odbudowy wymaga 124 km sieci rowów melioracyjnych. W rejonie wsi Niemil
znajduje się największy zespół stawów hodowlanych powiązany z ciekiem Gnojna. Do
najważniejszych cieków zalicza się:
Gnojna
Kanał Bystrzcki
Ciek Siedlecki
Ciek Zakrzowski
Kuna
Lichawa
Miłoszowska Struga
Oława
Otocznica
Psarski Potok
Smortawa
Zielona
Kanał Kotowicki
Kanał Ulgi Smortawy
Młynówka Bystrzycka
Młynówka Siecieborowicka
Odra
Rowy melioracyjne
7 281 m
5 200 m
9 240 m
7 420 m
10 661 m
3 835 m
8 219 m
15 892 m
6 680 m
7 000 m
6 080 m
6 294 m
6 532 m
850 m
1 310 m
5 630 m
21 600 m
163 600 m
Obszar gminy praktycznie pozbawiony jest obiektów małej retencji,(dotyczy to obszarów na
południe od linii Odry) wiąże się to bezpośrednio niezbyt bogatą siecią cieków jak i wysokim
stopniem zagospodarowania terenów pod użytki rolne zwłaszcza orne. Pewne możliwości
zwiększenia retencji daje ciek Gnojna.
Do najważniejszych obiektów małej retencji możemy zaliczyć następujące obiekty:
Tabela Zbiorniki wodne
Lp.
Nazwa
zbiornika
Rzeka
Km biegu
rzeki
l.
Staw hodowlany
w Niemil
Gnojna
2.
Staw rybny w
Starym Otoku
Staw Rybny
3.
Powierzchnia
Stan
5 + 230
20.0 ha
Istniejący
Lichawa
4 + 640
1.0 ha
Istniejący
Smortawa
8 + 790
10.0 ha
w budowie
Północna „ zaodrzańska” część znacznie różni się od pozostałej części. Sieć cieków wód
powierzchniowych w tej części gminy jest bardzo gęsta, rejon Bystrzycy, Janikowic, Starego
Otoku leży w strefie pradoliny Wrocławskiej, na obszarze polderu Oława-Lipki, jest to teren
40
naturalnie związany z Odrą o dużym stopniu uwilgotnienia. Naturalnej retencji sprzyjają
również podmokłe zespoły leśne, mające decydujący wpływ na kształtowanie się
mikroklimatu w tej części gminy. Do głównych cieków tego obszaru zaliczają się:
- Smortawa
- Młynówka Bystrzycka
- Kanał Bystrzycki
- Lichawa
- Otocznica
Na obszarze na południe od Odry do linii drogi Wrocław–Opole gęstość sieci hydrograficznej
jest duża, choć już znacznie uboższa niż na obszarze opisanym powyżej. Występuje tu
również gęsta sieć rowów melioracyjnych, obszarów zdrenowanych a także starorzeczy i
stawów. Związane jest to z położeniem na obszarze lewostronnej terasie Pradoliny
Wrocławskiej. Do głównych cieków tego obszaru gminy zaliczyć można:
Oława
Ciek Siedlecki
Ciek Zakrzowski
Psarski Potok
Ostatnim obszarem jaki można wyróżnić zdecydowanie różniącym się od pozostałych jest
obszar na południe od drogi Wrocław-Opole. Ta część gminy posiada znacznie rzadszą sieć
cieków, które są mało zasobne w wodę. Ten obszar jest użytkowany intensywnie rolniczo i to
a w znacznym stopniu są to pola orane. Zalesienie tej części gminy jest niewielkie. Do
najważniejszych cieków tego obszaru zaliczyć można:
Oława
Gnojna
Zielona(Szalona)
Kuna
Kanał Nysa - Oława
4.2
Jakość wód
Główną ustawą regulującą kwestie ochrony wód w Polsce jest ustawa prawo wodne i
rozporządzenia wydane na podstawie tej ustawy. Ustawa „Prawo wodne” reguluje
gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności
kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami
wodnymi. Gospodarowanie wodami ma być prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego
i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z
uwzględnieniem ich ilości i jakości oraz ma uwzględniać zasadę wspólnych interesów i
realizowane ma być przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód i
przedstawicieli lokalnych społeczności, tak aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne.
Zarządzanie zasobami wodnymi służy zaspokajaniu potrzeb ludności, gospodarki, ochronie
wód i środowiska związanego z tymi zasobami, w szczególności w zakresie:
o zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności,
o ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz niewłaściwą lub
nadmierną eksploatacją,
o utrzymywania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i od wody zależnych,
o ochrony przed powodzią oraz suszą,
o zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa oraz przemysłu,
o zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką, sportem oraz rekreacją,
41
o tworzenia warunków dla energetycznego, transportowego oraz rybackiego
wykorzystania wód.
Instrumentami zarządzania zasobami wodnymi są:
o plany gospodarki wodnej,
o pozwolenia wodnoprawne,
o opłaty i należności w gospodarce wodnej,
o kataster wodny,
kontrola gospodarowania wodami
4.2.1 Wody powierzchniowe
Stosunkowo rozległa i bogata sieć hydrograficzna gminy od lat była magnesem
przyciągającym ludność do osiedlania się wzdłuż cieków. Pozostałością po odległych czasach
kolonizacji tych ziem są długie wsie łańcuchowe oraz znaczne ośrodki przemysłowe położone
nad ciekami. Lokalizacja taka niesie z sobą wiele problemów.
Część z nich dotyczących ochrony przeciwpowodziowej unaoczniła wielka powódź z lipca
1997r. Innym problemem jest poprawa i utrzymywanie odpowiedniej jakości tych wód. W
gminie brakuje ok., 80 % kanalizacji sanitarnej i znaczna część ścieków odprowadzana jest do
przepływających cieków co powoduje ich skażenie i brak poprawy jakości w większych
odbiornikach pomimo oddawania do użytku kolejnych inwestycji proekologicznych.
Wieloletnie badania tych wód wykazują powolna ale stała poprawę jakości wód
powierzchniowych.
4.2.2 Kryteria
Badania jakości wód powierzchniowych prowadzone są przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu w ramach Państwowego Monitoringu
Środowiska. Monitoring wód powierzchniowych na tym terenie prowadzony jest w oparciu o
„Program badań rzek objętych krajową siecią monitoringu na lata 2002-2003”. Program ten
jest kontynuacją badań prowadzonych od 1992 roku w ramach Państwowego Monitoringu
Środowiska. Kontrolą w gminie Oława objęte są rzeki:
W ramach monitoringu krajowego:
- Odra
- Oława
- Kanał Przerzutowy
W ramach monitoringu regionalnego nie wykonuje się badań na ciekach gminy ale
badaniami takie wykonywane są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we
Opolu na ważnym dla gminy cieku Smortawa. Badania nie są wykonywane na obszarze
gminy ale w punktach kontrolnych, które są usytuowane bezpośrednio ponad granicami
gminy i odzwierciedlają stan rzeki również na obszarze gminy Oława.
Na każdej rzece znajduje się kilka punktów pomiarowych, w których pobierane są
próby do analiz. Wszystkie kontrolowane rzeki objęte były badaniami fizyko-chemicznymi.
Badania biologiczne prowadzone są na rzekach objętych monitoringiem krajowym oraz na
odcinkach ujściowych rzek monitoringu regionalnego. Obecnie ukazało się rozporządzenie
ministra środowiska regulujące nowe zasady klasyfikacji wód powierzchniowych oraz
przedstawiania wyników, jednak obowiązuje ono od marca br. i nie wykonywano do tej pory
badań w sposób określony rozporządzeniem. Dlatego poniżej prezentowane są dane, dla
których podstawą prawną określającą dopuszczalne normy zanieczyszczeń w wodach
powierzchniowych jest rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych
42
i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 roku w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim
powinne odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub ziemi / Dziennik Ustaw Nr 116 poz.
503/.
Rozporządzenie ustala trójstopniową klasyfikację śródlądowych wód powierzchniowych, wg
której wody powierzchniowe odpowiadają I, I I, lub I I I klasie czystości.
1. I klasa - to wody nadające się do:
- zaopatrzenia ludności
- zaopatrzenia zakładów wymagających wody o jakości jw.
- bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych
2. I I klasa - to wody nadające się do:
- bytowania w warunkach naturalnych ryb innych niż
łososiowate
- chowu i hodowli zwierząt gospodarskich
- celów rekreacyjnych, uprawiania sportów wodnych
oraz urządzania zorganizowanych kąpielisk
3. I I I klasa - to wody nadające się do:
- zaopatrzenia zakładów wymagających wody o jakości
wody do picia
- nawadniania terenów rolniczych, wykorzystania do upraw
ogrodniczych oraz upraw pod szkłem i pod osłonami.
Wartości wskaźników zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych odpowiadające
poszczególnym klasom czystości zawarte są w załączniku nr 1 w/w rozporządzenia.
Wody, których jakość nie mieści się w granicach określonych w rozporządzeniu określa się
jako nie odpowiadające normom (non).
Obecnie nie jest jasne jaką formułą należy się posługiwać przy prezentacji jakości wód
powierzchniowych. Opisany powyżej przepis jest już nieaktualny, rozporządzenie w tej
sprawie ukazało się w D.U. z dnia 1 marca br. więc nie poszczególne Wojewódzkie Inspekcje
Ochrony Środowiska nie wykonywały ani też nie opublikowały wyników badań na nowych
zasadach. Różnie podchodzą do kwestii prezentacji danych. WIOŚ Opole opublikował wyniki
badań zgodnie z przyszłą formułą (projektu rozporządzenia) natomiast WIOŚ Wrocław
przedstawił dotychczas obowiązujące kryteria.
Zgodnie z przyjętą nową formułą udostępniania informacji o stanie czystości wód
powierzchniowych, podstawą do ustalenia wskaźników jakość wód powierzchniowych stało
się rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla
prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia
monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. z dnia
1 marca 2004 r.)
W rozporządzeniu ustalono wartości normatywne dla klas I - V w załączniku nr 1 do
wspomnianego projektu rozporządzenia oraz przedstawiono w tabeli.
Wybrane wartości graniczne wskaźników jakości wody w klasach jakości wód powierzchniowych
LP.
Wskaźnik jakości wody
Jednostka
Wartości graniczne w klasach I - V
l
II
III
IV
V
Wskaźniki fizyczne
1
Zapach
Krotność
1
3
10
20
>20
2
Zawiesiny ogólne
mg/l
15
25
50
100
>100
3
Odczyn
pH
6,5-8,5 6,0-8,5 6,0-9,0 5,5-9,0
Wskaźniki tlenowe
43
<5,5 lub >9,0
4
Tlen rozpuszczony
mg O2/1
7
6
5
4
<4
5
BZT5
mg O2/1
2
3
6
12
>12
6
ChZTMn
mg O2/1
3
6
12
24
>24
Wskaźniki biogenne
7
Amoniak
mg NH4/1
0,5
1
2
4
>4
8
Azotany
mg NO3/1
5
15
25
50
>50
9
Azotyny
mg NO2/l
0,03
0,1
0,5
1,0
>1,0
10
Azot ogólny
mg N/l
2,5
5
10
20
>20
11
Fosforany
mg PO4/1
0,2
0,4
0,7
1,0
>1,0
mg P/l
0,2
0,4
0,7
1,0
>1,0
12
Fosfor ogólny
Wskaźniki zasolenia
13
Przewodność
u S/cm
500
1000
1500
2000
>2000
14
Substancje rozpuszczone
mg/l
300
500
800
1200
>1200
15
Zasadowość ogólna
mg CaCO3/l
>200
100
20
10
<10
16
Siarczany
mg S04/1
100
150
250
300
>300
17
Chlorki
mg Cl/l
100
200
300
400
>400
18
Wapń
mg Ca/l
50
100
200
400
>400
19
Magnez
mg Mg/l
25
50
100
200
>200
Metale, w tym metale ciężkie
20
Chrom ogólny
mg Cr/l
0,05
0,05
0,05
0,10
>0,10
21
Cynk
mg Zn/l
0,3
0,5
1
2
>2
22
Kadm
mg Cd/l
0,0005
0,001
0,001
0,005
>0,005
23
Mangan
mg Mn/l
0,05
0,1
0,5
1,0
>1,0
24
Miedź
mg Cu/l
0,02
0,04
0,06
0,100
>0,100
25
Nikiel
mg Ni/l
0,01
0,02
0,05
0,2
>0,2
26
Ołów
mg Pb/l
0,01
0,01
0,02
0,05
>0,05
27
Rtęć
mg Hg/l
0,0005
0,001
0,001
0,005
>0,005
28
Żelazo
mg Fe/l
0,1
0,3
1,0
2,0
>2,0
Wskaźniki mikrobiologiczne
29
Liczba bakterii grupy coli
typu kałowego
w 100 ml
20
200
2000
20000 >20000
Klasy wód odnoszą się do wód następującej jakości:
• klasa I - wody o bardzo dobrej jakości:
a) wartości wskaźników fizykochemicznych, chemicznych, biologicznych i
mikrobiologicznych nie wskazują na żadne oddziaływanie antropogeniczne,
b) spełniają wymagania określone dla wód wykorzystywanych do zaopatrzenia
ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem
właściwym dla kategorii A1,
• klasa II - wody dobrej jakości:
a) spełniają w odniesieniu do większości wskaźników wymagania określone dla wód
wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w
44
przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2,
b) wartości elementów biologicznych wykazują niewielki wpływ zaburzeń
wynikających z antropopresji,
• klasa III - wody zadawalającej jakości:
a) spełniają wymagania określone dla wód wykorzystywanych do zaopatrzenia
b) wartości elementów jakości biologicznej wykazują umiarkowany wpływ
antropopresji,
• klasa IV - wody nie zadawalającej jakości:
a) spełniają wymagania określone dla wód wykorzystywanych do zaopatrzenia
b) wartości elementów jakości biologicznej wykazują poważny wpływ antropopresji i
populacje biologiczne odbiegają znacznie od zespołów normalnie związanych z tym
typem wód powierzchniowych,
• klasa V - wody złej jakości:
a) wody nie spełniają wymagań dla wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności
w wodę przeznaczoną do spożycia,
b) wartości elementów jakości biologicznych wykazują, na skutek oddziaływań
antropogenicznych, zmiany polegające na zaniku występowania znacznej części
populacji biologicznych.
Kategorie jakości wody A1 - A3 są określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27
listopada 2002 roku w sprawie wymagań, jaki powinny odpowiadać wody powierzchniowe
wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz.U. Nr 204,
poz. 1728).
Kategorie jakości wody, w zależności od wartości granicznych wskaźników jakości wody,
które z uwagi na ich zanieczyszczenie muszą być poddane standardowym procesom
uzdatniania, w celu uzyskania wody przeznaczonej do spożycia:
 kategoria A1 - woda wymagająca prostego uzdatniania fizycznego, w szczególności
filtracji oraz dezynfekcji;
 kategoria A2 - woda wymagająca typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w
szczególności utleniania wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji,
dezynfekcji (chlorowania końcowego);
 kategoria A3 - woda wymagająca wysokosprawnego uzdatniania fizycznego
i chemicznego, w szczególności utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji,
adsorpcji na węglu aktywnym, dezynfekcji (ozonowania, chlorowania końcowego).
Wartości stężeń poszczególnych wskaźników, porównuje się z wartościami granicznymi
określonymi w załączniku nr 1, z wykluczeniem wskaźników, które w warunkach naturalnych
występują w podwyższonych stężeniach.
4.2.3 Ogólna charakterystyka jakości wód powierzchniowych
Na terenie gminy wiejskiej Oława stan wód powierzchniowych mimo oddawania do
użytku kolejnych odcinków kanalizacji sanitarnej systematycznie się poprawia ale nadal jest
niezadowalający. W I kwartale 2003 roku podobnie jak i w latach ubiegłych jakość wód
uległa poprawie. Niestety nadal przeważają wody pozaklasowe (non). Brak jest wód
spełniających wymagania jak dla I , II a nawet III klasy czystości. Dotyczy to przede
wszystkim skażeń biologicznych (miano coli). Są to fakty niezwykle niepokojące a biorąc
pod uwagę założenia dotyczące docelowego stanu czystości wód powierzchniowych na
45
terenie Gminy gdzie założono czystość wód na poziomie I, dla Oławy i I I klasy dla Odry z
przewagą (ok. 60 % wód I-klasy) niedopuszczalne.
W stosunku do lat poprzednich wskaźniki te uległy znacznej poprawie głównie dzięki
uruchomieniu biologicznych części oczyszczalni ścieków na obszarach zlewni. Należy dodać,
że wszystkie ważniejsze cieki prowadzą wody skażone w/w opisanym stopniu jeszcze
powyżej granic gminy co nie oznacza jednak, że na naszym terenie nie ma źródeł
zanieczyszczeń. Pomimo oddawania kolejnych proekologicznych inwestycji stan wód
powierzchniowych nie poprawia się w stopniu oczekiwanym wskazuje to na istnienie innych,
bardziej rozproszonych niż obecnie znane ogniska zanieczyszczeń wód powierzchniowych.
Takimi źródłami są niewątpliwie tereny wiejskie pozbawione, znacznym stopniu, jakichkolwiek urządzeń sanitarnych (poza siecią wodociągową przyczyniającą się do
zwielokrotnienia produkcji ścieków komunalnych) jak i obszary miast pozbawione sieci
sanitarnej. Pośrednią przyczyną jest również niski poziom edukacji ekologicznej
mieszkańców dorzeczy oraz brak pomocy finansowej gminy w rozwiązywaniu tego rodzaju
problemów).
4.2.4 Ocena stanu czystości wód zlewni Oławy
Rzeka Oława jest głównym ciekiem gminy a zarazem największym odbiornikiem
ścieków. Rzeka praktycznie poza odcinkiem źródłowym płynie przez tereny zurbanizowane
i uprzemysłowione (Ziębice, Strzelin, Wiązów). Jak już wspomniano, rzeka jest
zanieczyszczona (dotyczy to w zasadzie stanu sanitarnego) i tak na odcinku pomiarowym - powyżej miejscowości Ziębice w km 79.7 km stwierdzono następujące klasy wód:
Wskaźnik
zanieczyszczenia
Substancje
organiczne
Tlen rozpuszczony
BZT5
ChZT Mn
ChZT Cr
Zasolenie
Przewodność
elektr.
Substancje rop.
Chlorki
Siarczany
Zawiesina ogólna
Substancje
biogenne
Azot amonowy
Azot azotynowy
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
I
I
II
I
I
I
I
I
I
I
I
II
I
14,7
I
3,5
I
4,7
II
I
703
II
502
I
34
I
90
III
47
I
12,6
I
3,7
I
6,9
II
I
774
II
512
I
3,7
I
92
non
139
I
12,3
II
6,6
I
7,6
I
I
664
I
488
I
34
I
73
Non
96
I
12,1
I
3,8
I
2,1
I
I
708
I
484
I
40
I
81
I
10
I
9,3
I
1,8
I
5,6
II
I
723
II
562
I
37
I
80
II
22
I
8,2
I
1,9
I
5,2
I
I
759
I
505
I
39
I
86
non
79
I
8,6
I
2,3
I
5,0
II
II
809
II
550
I
50
I
61
II
36
I
8,4
I
3,8
I
5,2
II
I
793
II
534
I
50
I
70
III
46
I
9,4
I
3,0
I
5,2
I
I
758
I
462
I
36
I
63
non
55
I
11,6
I
2,7
I
4,4
I
I
785
I
514
I
28
I
68
I
10
I
8,9
I
2,9
I
5,3
II
I
830
II
542
I
46
I
97
I
8
I
12,0
II
7,9
I
9,5
II
II
813
II
546
I
38
I
93
non
86
III
non
Non
III
non
non
III
non
III
III
III
II
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
0,52 0,49 0,73 0,21 0,34 0,38 0,31 0,25 0,16 0,25 0,69
III
III
III
II
non
non
II
III
III
III
I
0,033 0,032 0,046 0,028 0,106 0,170 0,026 0,041 0,037 0,035 0,019
46
I
0,75
I
0,014
Azot azotanowy
Azot ogólny
Fosforany
Fosfor ogólny
Zanieczyszczenia
specyficzne
Wskaźniki
hydrobiologiczne
Stan sanitarny
OCENA
OGÓLNA
I
3,37
I
4,70
II
0,45
III
0,27
I
2,99
II
5,05
III
0,62
non
0,90
I
4,27
II
6,65
Non
1,02
Non
0,59
I
2,12
I
3,43
III
0,74
III
0,37
I
2,91
I
4,48
non
1,09
non
0,59
I
4,82
II
6,27
non
3,26
non
1,22
I
3,34
I
4,44
III
0,66
III
0,34
I
0,38
I
2,21
non
1,41
non
0,58
I
1,26
I
2,07
III
0,66
III
0,28
I
0,70
I
1,72
II
0,40
II
0,14
I
0,75
I
2,31
II
0,39
III
0,30
I
1,08
I
3,65
I
0,19
II
0,16
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
III
non
III
II
III
III
III
non
II
III
II
0,0400 0,004 0,0400 0,1000 0,0400 0,040 0,040 0,004 0,100 0,020 0,100
III
non
Non
III
non
non
III
Non
III
III
II
0,100
III
non
- poniżej Oławy w km 7.4 km (Siechnice) stwierdzono następujące klasy wód:
Wskaźnik
zanieczyszczenia
Substancje
organiczne
Tlen rozpuszczony
BZT5
ChZT Mn
ChZT Cr
Zasolenie
Przewodność
elektr.
Substancje rozp.
Chlorki
Siarczany
Zawiesina ogólna
Substancje
biogenne
Azot amonowy
Azot azotynowy
Azot azotanowy
Azot ogólny
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
I
I
II
II
I
I
I
I
II
I
I
I
I
12,6
I
2,5
I
6,8
I
12,5
I
1,9
I
3,1
I
7,7
I
3,1
I
4,6
I
11,2
II
4,3
I
5,9
I
10,2
I
2,2
I
4,2
I
12,1
I
1,4
I
33
I
12,8
I
2,1
I
3,7
-
-
-
-
-
-
-
I
I
499
I
380
I
27
I
80
III
37
I
I
643
I
426
I
37
I
112
I
6
I
I
563
I
410
I
34
I
91
I
6
I
I
488
I
356
I
26
I
70
II
22
I
14,9
I
3,5
I
4,3
I
18,8
I
I
399
I
250
I
21
I
44
I
9
I
8,7
I
1,7
I
4,4
-
I
14,7
II
4,1
I
3,3
I
13,2
I
I
658
I
442
I
47
I
115
I
8
I
10,0
I
2,6
I
4,0
-
I
14,1
I
4,0
I
3,1
II
34,2
I
I
597
I
438
I
35
I
94
I
14
I
I
388
I
314
I
18
I
38
I
16
I
I
374
I
244
I
30
I
62
I
15
I
I
610
I
402
I
39
I
87
I
6
I
I
550
I
360
I
32
I
76
I
6
I
I
579
I
412
I
31
I
83
I
6
III
II
II
I
II
II
II
II
II
III
III
II
I
0,38
II
0,029
I
3,88
II
5,61
I
0,27
I
0,020
I
2,97
I
3,99
I
0,19
I
0,017
I
2,81
I
3,80
I
0,08
I
0,012
I
1,99
I
2,89
I
0,32
II
0,026
I
0,51
I
2,45
47
I
I
0,22 0,15
II
I
0,023 0,005
I
I
1,01 0,37
I
I
1,69 1,68
I
0,19
I
0,006
I
0,06
I
1,51
I
I
I
0,12 0,18 0,06
I
I
I
0,009 0,019 0,006
I
I
I
0,06 1,94 2,07
I
I
I
1,33 2,82 2,57
I
0,07
I
0,15
I
1,87
I
2,67
Fosforany
Fosfor ogólny
Zanieczyszczenia
specyficzne
III
0,92
III
0,34
II
0,30
II
0,12
II
0,27
I
0,15
I
0,19
I
0,08
I
0,13
I
0,07
II
0,46
II
0,23
I
0,10
II
0,12
II
0,28
II
0,17
II
0,21
II
0,17
II
0,27
III
0,30
I
0,15
III
0,32
I
0,19
II
0,14
II1
-
I
I
-
-
I
-
-
I
-
-
I3
II3
non3
III3
non3
II3
9,2 17,5 63,8
20,1
77,4 11,6
II
II
II
I
II
II
II
II
II
II
II
II
Stan sanitarny
0,2000 0,4000 0,4000 1,100 0,100 0,200 0,4000 0,1000 0,1000 0,400 0,400 0,400
OCENA OGÓLNA III
II
III
II
II
II
non
III
non
III
III
II
1
o klasyfikacji zadecydowało stężenie żelaza (mg/l)
2
o klasyfikacji zadecydowała wartość indeksu saprobowości
3
o klasyfikacji zadecydowała wartość chlorofilu "a" (µg/l)
Wskaźniki
hydrobiolog.
-
III2
-
II2
Jakość wody na podstawie badań fizyko-chemicznych znacznie się poprawiła dużo
lepsze są również wyniki wskaźników biologicznych, oprócz miana coli i zawartości
chlorofilu „a” w miesiącach letnich, którego wartość pozostaje nadal pozaklasowa.
Jak wynika z powyższego głównymi zanieczyszczeniami są zanieczyszczenia typu
biologicznego (miano coli typu fekalnego) ze wskaźników fizyko - chemicznych zawartość
fosforu ogólnego. Zanieczyszczenia te są na „ przyzwoitym poziomie” Z wyrywkowych
niepublikowanych badań na mniejszych dopływach wynika ,że jakość wód jest gorsza do
jakości wód Oławy.
W ocenie ogólnej wody rzeki Oławy osiągają dobre wyniki zwłaszcza na tle innych zlewni,
Znacznie poprawiła się jakość wód w zakresie zawartości substancji biogennych, zasolenia
czy zawartości substancji organicznych. Zawartość tych wskaźników uległa polepszeniu co
najmniej o 1 klasę co jest wynikiem bardzo dobrym jednak do osiągnięcia zakładanego
docelowego stanu wód pozostaje jeszcze daleka droga. Decydujący wpływ na ocenę mają
wskaźniki znajdujące się poniżej dopuszczalnych norm i tak wg oceny PIOŚ Oława
prowadziła w ocenie ogólnej wody pozaklasowe (non) ze względu na niedopuszczalne
stężenie bakterii feralnych i zawartość chlorofilu „a” ale jedynie w miesiącach letnich.
Kanał przerzutowy Nysa-Oława
Ocena stanu czystości wód Kanału Przerzutowego w km 0,5 w poszczególnych miesiącach
Wskaźnik
zanieczyszczenia
Substancje
organiczne
Tlen rozpuszczony
BZT5
ChZT Mn
ChZT Cr
Zasolenie
Przewodność
elektr.
Substancje rozp.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
I
I
II
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
12,1
I
3,2
I
7,9
I
13,3
I
1,2
I
2,9
I
8,3
I
1,7
I
3,9
I
9,4
I
2,1
I
6,2
I
13,7
I
2,7
I
3,0
-
-
-
-
-
I
I
442
I
340
I
I
451
I
298
I
I
551
I
420
I
I
308
I
212
I
I
325
I
246
I
I
321
I
210
I
13,8
I
3,2
I
5,0
I
18,1
I
I
346
I
216
I
11,8
I
1,7
I
4,3
-
I
8,0
I
1,8
I
4,7
I
20,2
I
I
314
I
204
I
9,6
I
1,8
I
3,4
-
I
13,4
I
3,0
I
2,8
I
8,6
II
I
712
II
508
I
10,5
I
1,8
I
4,6
-
I
12,6
II
4,1
I
4,9
II
26,1
I
I
657
I
482
I
I
398
I
250
I
I
417
I
300
48
Chlorki
Siarczany
Zawiesina ogólna
Substancje
biogenne
Azot amonowy
Azot azotynowy
Azot azotanowy
Azot ogólny
Fosforany
Fosfor ogólny
Zanieczyszczenia
specyficzne
Wskaźniki
hydrobiologiczne
Stan sanitarny
I
26
I
75
non
70
I
26
I
78
I
6
I
48
I
112
I
11
I
58
I
144
I
6
I
36
I
91
I
6
I
13
I
38
I
10
I
13
I
31
II
25
I
18
I
36
I
17
I
15
I
35
I
17
I
17
I
42
I
12
I
19
I
56
I
6
I
19
I
55
I
6
non
II
II
III
III
II
II
II
II
I
II
III
I
0,07
I
0,007
I
0,55
I
1,30
I
0,10
II
0,16
I
0,28
I
0,015
I
1,22
I
2,05
II
0,21
III
0,29
-
-
-
-
I
0,37
II
0,026
I
4,12
II
6,13
non
1,20
non
0,70
I
I
0,12 0,26
I
II
0,017 0,028
I
II
3,4
5,24
I
II
4,29 6,65
II
II
0,26 0,22
I
II
0,08 0,12
I
I
I
I
I
I
I
0,10
0,17
0,09
0,21
0,12
0,13 0,12
II
III
II
I
I
I
I
0,027 0,056 0,29 0,007 0,006 0,012 0,010
I
I
I
I
I
I
I
2,88
2,19
0,94
0,32
0,92
2,22 0,51
I
I
I
I
I
I
I
3,84
3,32
1,57
1,46
2,01
3,16 1,48
I
II
II
II
II
II
I
0,18
0,32
0,55
0,24
0,38
0,26 0,20
III
II
II
II
II
II
I
0,26
0,12
0,20
0,17
0,20
0,18 0,08
II3
III1
I
I
I
0,13
III2
II2
I4
III4
II4
non4
II
2,59
2,25
7,3
26,5
13,3
30,4 2,20
III
II
II
II
II
II
II
III
II
III
0,040 0,40 0,2000 0,4000 0,4000 0,1000 0,1000 0,0400 0,1000 0,040
OCENA
non
II
III
III
III
II
OGÓLNA
1
o klasyfikacji zadecydowała wartość odczynu (6,3 pH)
2
3
o klasyfikacji zadecydowało stężenie manganu (mg/l)
4
o klasyfikacji zadecydowała wartość chlorofilu "a" (mg/l)
III
III
non
II
II
0,400 0,100
III
II
III
Ogólnie można stwierdzić, że wody rzeki pomimo są nadal zanieczyszczone pomimo
wyeliminowania punktowych źródeł zanieczyszczeń. Jakość wód w kanale przerzutowym jest
gorsza od jakości wód w Oławie. Realizowana inwestycja sanitacji kilku wsi w rejonie kanału
przerzutowego z pewnością przełoży się na wynik zanieczyszczeń, ale będą one widoczne
dopiero w okresie 2004r. Należy stwierdzić, że w coraz większym stopniu o klasie wód
decydują zanieczyszczenia rozproszone a także źródła zanieczyszczeń znajdują się poza
granicami gminy.
Ujemny wpływ na jakość wód powierzchniowych ma również rolnictwo, choć obecnie
nie są to raczej nawozy sztuczne zmywane z pól, ale odprowadzane do wód
powierzchniowych: gnojowica, gnojówką, soki kiszonkowe. Uwagę też należy zwrócić na
"niedoceniane" dotychczas rozproszone źródła zanieczyszczeń, których eliminacja ma wpływ
na poprawę jakości wód powierzchniowych na terenie gminy Oława.
Odra Ocena stanu czystości rzeki Odry w km 210,0 w poszczególnych miesiącach
Wskaźnik
zanieczyszczenia
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Substancje
organiczne
II
I
I
I
II
I
II
I
I
II
I
I
Tlen rozpuszczony
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
13,2
12,9
11,0
13,0
11,5
8,3
9,7
9,8
9,2
10,5
12,3
11,4
49
BZT5
ChZT Mn
ChZT Cr
Zasolenie
Przewodność elektr.
Substancje rozp.
Chlorki
Siarczany
Zawiesina ogólna
Substancje biogenne
Azot amonowy
Azot azotynowy
Azot azotanowy
Azot ogólny
Fosforany
Fosfor ogólny
Zanieczyszczenia
specyficzne
Wskaźniki
hydrobiologiczne
Stan sanitarny
OCENA OGÓLNA
II
I
I
I
II
I
I
I
I
I
I
I
6,4
2,2
3,7
3,9
5,0
3,1
3,5
3,6
2,2
2,3
1,4
1,3
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
6,5
3,5
5,1
3,4
4,7
4,5
5,0
5,2
6,5
6,6
4,8
4,7
-
-
-
-
-
-
non
II
non
non
I
22,8
II
I
I
I
21,5
22,1
non
II
II
26,5
Non
II
26,5
non
non
Non
II
I
non
II
non
II
non
non
non
non
non
non
803
790
1454
806
1286
834
1661
1889
1519
2270
1803
1850
II
I
II
I
II
II
III
III
II
non
III
III
526
486
886
478
784
532
1004
1112
892
1400
1062
1092
I
I
III
I
I
I
non
non
III
non
III
III
134
121
365
136
247
149
455
401
322
544
397
370
I
I
I
I
I
I
II
I
I
I
I
I
84
85
136
77
110
77
165
130
115
146
127
134
non
III
III
I
II
I
I
I
I
I
I
I
63
38
33
13
29
16
18
12
16
19
14
6
III
III
III
II
III
III
II
III
III
III
III
non
I
I
II
I
I
I
I
I
I
I
I
I
0,77
0,65
1,58
0,13
0,07
0,10
0,13
0,12
0,06
0,15
0,28
0,36
II
III
III
II
III
III
I
I
I
I
III
non
0,030
0,035
0,040
0,026
0,055
0,034
0,14
0,018
0,012
0,019
0,047
0,065
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
3,34
3,53
3,54
2,81
2,72
2,56
1,26
2,16
1,65
2,88
3,28
3,48
II
II
II
I
II
I
I
I
I
I
I
I
5,14
5,14
6,22
3,85
0,18
3,57
2,74
3,35
2,81
3,93
4,37
4,23
II
II
II
II
I
III
II
II
II
II
II
II
0,60
0,36
0,54
0,22
0,09
0,95
0,39
0,47
0,55
0,44
0,31
0,40
III
II
III
II
II
III
II
III
III
III
II
II
0,36
0,18
0,29
0,21
0,18
0,36
0,21
0,29
0,26
0,33
0,21
0,15
non2
non2
non2
non2
non2
non2
240,0
256,0
208,0
318,0
261,0
247,0
non4
III4
49,8
25,7
-
-
II1
0,13
II3
2,28
non2
I
185,0
II3
-
2,37
non2
I
I
162,0
-
non4
non4
non4
141,0
57,3
45,4
-
III
II
II
II
II
III
II
III
III
III
II
II
0,0700
0,1000
0,4000
0,2000
0,2000
0,0200
0,2000
0,0200
0,0400
0,0400
0,1000
0,400
non
III
non
II
non
non
non
non
non
non
non
Non
1
2
o klasyfikacji zadecydowało stężenie sodu
3
4
o klasyfikacji zadecydowała chlorofilu "a"
Ocena stanu czystości rzeki Odry w km 231,0 w poszczególnych miesiącach powyżej Wrocławia
Wskaźnik
zanieczyszczenia
Substancje
organiczne
Tlen rozpuszczony
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
II
I
II
II
II
I
I
I
I
I
I
I
I
12,6
I
13,7
I
11,2
I
13,3
I
11,0
I
6,9
I
8,3
I
9,8
I
6,1
I
11,6
I
12,1
I
10,0
50
BZT5
ChZT Mn
ChZT Cr
Zasolenie
Przewodność
elektr.
Substancje rozp.
Chlorki
Siarczany
Zawiesina ogólna
Substancje
biogenne
Azot amonowy
Azot azotynowy
Azot azotanowy
Azot ogólny
Fosforany
Fosfor ogólny
Zanieczyszczenia
specyficzne
Wskaźniki
hydrobiologiczne
Stan sanitarny
II
5,8
I
5,2
I
I
708
I
418
I
108
I
72
non
73
I
2,2
I
3,9
II
I
793
II
512
I
123
I
84
II
24
II
4,7
I
5,1
non
non
1450
II
882
III
355
I
134
II
29
II
4,4
I
3,7
I
I
797
I
476
I
140
I
81
I
15
II
5,2
I
5,3
non
non
1219
II
758
I
287
I
106
II
27
I
4,0
I
5,2
II
II
869
II
548
I
158
I
79
II
24
I
3,4
I
5,0
non
non
1634
III
1004
non
440
II
160
I
16
I
2,7
I
5,0
non
non
2166
non
1276
non
437
I
145
I
13
III
III
III
II
III
III
non
III
II
II
I
0,29
I
0,018
I
1,99
I
3,20
II
0,58
III
0,32
non2
302,0
I
0,07
I
0,010
I
1,46
I
2,74
II
0,49
II
0,22
non2
220,0
I
0,11
I
0,011
I
2,89
I
4,04
II
0,38
II
0,24
non2
270,0
-
-
-
I
I
II
I
I
I
I
0,64 0,65 1,52 0,10 0,07 0,15 0,10
III
III
III
II
III
II
I
0,037 0,033 0,036 0,023 0,046 0,025 0,014
I
I
I
I
I
I
I
3,35 3,47 3,62 2,86 2,08 2,16 1,28
II
I
II
I
I
I
I
6,01 4,88 6,22 3,78 3,52 3,38 2,55
II
II
II
I
I
III
II
0,58 0,39 0,55 0,12 0,08 0,68 0,37
III
III
III
II
II
II
non
0,34 0,30 0,29 0,17 0,15 0,26 0,44
II1
non2
non2
II2
non2
I
I
0,12
183,0
153,8 101,0 231,0
-
-
-
-
-
-
-
I
I
I
1,7
2,5
2,3
I
I
I
6,6
7,1
5,1
non non non
non non non
1609 1976 1597
II
non
II
846 1206 994
III
non
III
332 465 340
I
I
I
125 143 112
I
I
I
19
20
14
III
I
1,5
I
5,0
non
non
1824
III
1076
III
358
I
137
I
6
non
I
I
0,22 0,33
III
non
0,040 0,073
I
I
3,10 3,24
I
I
4,07 4,14
II
II
0,35 0,39
II
II
0,16 0,16
non2 non2
212,0 211,0
-
-
III
II
II
II
II
II
II
II
II
III
II
II
0,0100 0,2000 0,2000 0,1000 0,4000 0,2000 0,4000 0,1000 0,1000 0,040 0,100 0,400
OCENA
non
III
non
II
non
OGÓLNA
1
2
o klasyfikacji zadecydowało stężenie sodu (mg/l)
III
non
non
non
non
non
non
Jakość wód głównego cieku regionu a więc Odry podano pomimo bardzo ograniczonego
wpływu zanieczyszczeń pochodzących z terenu gminy na ten odbiornik. Główne źródła
zanieczyszczeń leżą daleko poza obszarem gminy i związane są głównie z przemysłem
Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (sole) ale i odzwierciedlają ogólny stan środowiska
wodnego w tej części kraju. Jak wspomniano powyżej na obszarze gminy nie ma tak dużych
źródeł zanieczyszczeń, które mogłyby wpływać na jakość wód poniżej granicy gminy. Jakość
wód podano informacyjnie.
Smortawa
W ramach monitoringu regionalnego prowadzone są badania rzeki Smortawy, ale na odcinku
przed wejściem źródeł granice administracyjne gminy. Mimo to badania te są interesujące
gdyż oddają stan zanieczyszczenia tej rzeki również na odcinku „oławskim”. Badania te są
prowadzone źródeł ramach regionalnego programu badań jakości wód Opolszczyzny który
51
jest kontynuacją poprzedniego czteroletniego systemu (1997-2000), w którym częściowo
ograniczono ilość przekrojów pomiarowo – kontrolnych. Badania te prowadzi PIOŚ Opole
stąd i prezentacja wyników jest nieco odmienna.
Wyniki oznaczeń wyrażone w procentach wartości S3**
NAZWA CIEKU
Lp.
-ppk-
Subst.
rozp.
BZT5
10. Smortawa
43
-Raciszów-
11. Smortawa
44
14
-Dobrzyń14. Śmieszka
13
39
10
105
9
41
17
23
31
83
-Dobrzyń-
87
35
24
37
38
Azot
Azot
Fosforany
amonowy azotynowy
13
83
7
35
38
26
25
27
8
7
648
10
43
22
17
13
465
7
67
44
8
127
11
25
62
23
Fosfor
ogólny
18
12
368
10
32
38
115
15
12
90
*dla pozycji -16 i 19-21 oraz 1998 r. dla poz. 18,
** stężeń dopuszczalnych klasy trzeciej,
A - wyniki oznaczeń ze stycznia 2001 r.
B
A
C
B, C - najwyższe (B) i przeciętne (C) wyniki oznaczeń
z poprzedniej rocznej serii badań
Jakość wód Smortawy i jej największego dopływu Śmieszki na całej długości jest jednolita.
Wody te wykazują zanieczyszcznie w większym stopniu substancjami rozpuszczonymi a
mniej jest charakterystycznych dla innych cieków substancji biogennych. Wskazuje to na
wysoki poziom bioakumulacji tych zanieczyszczeń poprzez hydrogeniczne środowisko.
Ogólnie zanieczyszczenia nie przekraczają 10-30 % wskaźników zanieczyszczeń
odpowiadającym III klasie czystości wód.
Wg mającej obowiązywać klasyfikacji wód powierzchniowych jakość wód w Oławy
przedstawia się następująco: (badania te nie są miarodajne dla przedstawienia ich wyników
jako oficjalnych, gdyż nie wykonywano i odpowiedniej liczby badań jak i zakres badanych
wskaźników był niezgodny z projektem rozporządzenia)
Na podstawie przeprowadzonej klasyfikacji stwierdzono, że wody rzeki Oławy od
przekroju powyżej Kanału Przerzutowego zawartość fosforanów, fosforu og. i azotu og.
Kjeldahla zadecydowała o V klasie czystości w tym przekroju. Od przekroju poniżej ujścia
Kanału Przerzutowego z Nysy Kłodzkiej do przekroju poniżej Siechnic (km 7,4) wody rzeki
Oława odpowiadają klasie IV – wodom nie zadawalającej jakości. W przekroju ujściowym do
Odry, stężenie fosforanów zdecydowało o zakwalifikowaniu wód do V klasy – wód o złej
jakości.
Wody Kanału Przerzutowego w przekroju ujściowym do Oławy odpowiadają klasie IV. O tej
klasyfikacji decydują wartości stężeń żelaza i ołowiu.
Tabela Wyniki jakościowe
Opis przekroju
poniżej Wiązowa
powyżej Kanału
Przerzutowego
poniżej Kanału
Przerzutowego
powyżej Siechnic
poniżej Siechnic
Klasa
IV
V
IV
IV
IV
Wskaźniki decydujące
zawiesiny og.
fosforany, fosfor og.,
azot og. Kjeldahla
BZT5, CZTMn, azot og.
Kjeldahla, fosforany
azot og. Kjeldahla
fosforany, ołów
52
ujście do Odry
ujście do Oławy
V
IV
fosforany
żelazo, ołów
Z powyższego wynika, że wody rzeki Oławy będące źródłem zaopatrzenia w wodę
aglomeracji Wrocławskiej dalekie są od spełnienia obowiązujących w niedalekiej przyszłości
norm. W przyszłości jednym z głównych punktów realizacji programu ochrony środowiska
będzie poprawa jakości wód powierzchniowych do klasy I i II.
4.2.5 Źródła zanieczyszczeń wód
Główne przyczyny zanieczyszczenia wód powierzchniowych to:
- ścieki komunalne zawierające związki organiczne i biogenne wprowadzane do rzek
- zanieczyszczenia związane z produkcją rolną
- zanieczyszczenia spływające ciekami z obszarów położonych powyżej
- odcieki z nielegalnych składowisk odpadów
- spływy obszarowe
- zanieczyszczenia liniowe
Zlewnia Oławy jest odbiornikiem ścieków z ośrodków miejsko-przemysłowych: Ziębice,
Wiązów, Strzelin. Dużym obciążeniem są niekontrolowane zrzuty nieoczyszczonych ścieków
bytowych z obszarów wiejskich praktycznie pozbawionych kanalizacji (zwłaszcza ponad
obszarem gminy) oraz ścieki szeroko rozumianego pochodzenia rolniczego.
Ścieki komunalne wnoszą zanieczyszczenia organiczne i powodują skażenia bakteriologiczne.
Ścieki przemysłowe mogą powodować zanieczyszczenia substancjami szkodliwymi i
toksycznymi (związki ołowiu, kadmu, cynku, miedzi i chromu oraz fenole, cyjanki,
pestycydy, węglowodory).
Do wód powierzchniowych odprowadzane są też zanieczyszczenia ze źródeł obszarowych i
liniowych. Źródła zanieczyszczeń obszarowe to głównie tereny zurbanizowane (w tym
przemysłowe) nie posiadające kanalizacji, obszary rolne i leśne oraz zanieczyszczenia
przedostające się do wód powierzchniowych z wodami gruntowymi. Zanieczyszczenia
liniowe to głównie zanieczyszczenia komunikacyjne (drogowe i kolejowe). Wymienione
wyżej źródła mogą powodować podwyższone stężenia związków biogennych (głównie
azotanów), zanieczyszczeń podobnych do komunalnych oraz zawierać węglowodory
aromatyczne, związane z zanieczyszczeniami emitowanymi przez samochody.
Na obszarze Gminy Oława występują przestrzenne, liniowe i punktowe ogniska
zanieczyszczeń wód podziemnych.
Najpoważniejsze zagrożenia stanowią ogniska punktowe i mało-powierzchniowe. Ich
źródłem są m.in.: nielegalne składowiska odpadów, zakłady przemysłowe, oczyszczalnie
ścieków, magazyny i stacje paliw, oraz miejsca zrzutu ścieków komunalnych i
przemysłowych. Występują one w różnych częściach Gminy.
Skażenia powodowane przez punktowe i małopowierzchniowe ogniska zanieczyszczeń są
różne w zależności od źródła ich pochodzenia. W odciekach wód ze składowisk odpadów
komunalnych występują związki azotu i fosforu, kwasy organiczne oraz podwyższone
stężenia chloru, wapnia, magnezu, sodu, potasu, metali ciężkich i siarczanów. Ponadto w
składzie gazowym tych wód notuje się obecność dwutlenku węgla, metanu i siarkowodoru.
Podobnie, jak w przypadku odpadów i ścieków komunalnych, podwyższoną zawartość
związków azotowych, chlorków, wodorowęglanów oraz sodu i potasu powodują nieszczelne
szamba i doły kloaczne na terenach nieskanalizaowanych.
Do liniowych ognisk zanieczyszczeń na terenie Gminy Oława należą cieki powierzchniowe
oraz drogowe i kolejowe linie komunikacyjne. Spośród nich znaczny udział w degradacji
jakości wód podziemnych mogą mieć wody powierzchniowe jednak specyfika gleb
występujących na obszarze gminy i budowa geologiczna głębszych warstw chronią te wody
53
przed zanieczyszczeniem pochodzącym z powierzchni. Degradację jakości wód podziemnych
powoduje również transport drogowy na drogach z nasilonym ruchem pojazdów (przede
wszystkim główne drogi jak autostrada A4 – choć wyposażona jest w urządzenia do
odczyszczani wód opadowych) oraz droga Wrocław-Opole. W sąsiedztwie tego rodzaju dróg
w wodach stwierdza się podwyższone zawartości Cl, Na, Ca, krzemianów, fosforanów oraz
metali ciężkich.
Poważne zagrożenie dla wód podziemnych stanowi też transport kolejowy, w Oławie przede
wszystkim wzdłuż linii Wrocław-Katowice-Kraków. Źródłem zanieczyszczeń są tu m.in.:
wycieki ropy, produktów ropopochodnych i olejów, ładunki sypkie.
Jakość wód powierzchniowych został omówiona dokładnie powyżej.
4.3
Korzystanie z wód
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 115, poz. 1229 z późniejszymi
zmianami) sankcjonuje warunki korzystania z wód powierzchniowych oraz podziemnych,
które z mocy prawa są własnością państwa. Korzystający z wód w ramach tzw., szczególnego
korzystania z wód obowiązani są do ich korzystania na podstawie decyzji administracyjnej –
pozwolenia wodnoprawnego. Do tego rodzaju korzystania z wód zalicza się w szczególności
pobór wód a także odprowadzanie ścieków do wód powierzchniowych lub do ziemi. Na
obszarze gminy następujące podmioty są uprawnione do szczególnego korzystania z wód:
odprowadzanie ścieków do wód powierzchniowych lub do ziemi:
-
-
-
-
decyzja znak OS/6210/14/99 z dnia 28.09.1999r. udzielona Gminie Oława
uprawniającą do zrzutu oczyszczonych ścieków z oczyszczalni ścieków w Oleśnicy
Małej do pot. Gnojna w ilości 80 m3/d
decyzja znak OS/6210/24/99 z dnia 12.10.1999r. oraz decyzja znak OS/6210/24a/99
z dnia 1.12.1999r. udzielona Bahlsen Sp. z o.o. Zakład Produkcyjny w Oławie; Oława
ul. Gałczyńskiego 2 uprawniającą do zrzutu oczyszczonych ścieków z oczyszczalni
ścieków zlokalizowanej w Stanowicach do rzeki Odry w ilości 1200 m3/d. Decyzją z
dnia 18 lipca 2003 r. znak OS.6223-09-1/03 Starosta Oławski przeniósł prawa i
obowiązki decyzji na The Lorenz Bahlsen Snack-World Sp. z o.o.
ul. Marcelińska 92/94, 60-324 Poznań. Warunki wykonywania pozwolenia bez zmian.
decyzja znak OS.6223-10-2/03 z dnia 12 listopada 2003 r. udzielona Gamet Sp. z o.o.
ul. Tarnogajska 11/13, 50-512 Wrocław uprawniającą do odprowadzania ścieków
pochodzących z odwodnienia stacji paliw przy ul. Nowy Otok 3 w Oławie do ziemi.
Decyzja dnia 19 grudnia 2003 r. znak OS.6223-12-2/03 wydana na rzecz gminy
Oława uprawniająca do odprowadzania ścieków pochodzących z odwodnienia ciągów
jezdnych i pieszych w Janikowie i Bystrzycy sześcioma wylotami do rzeki Smortawa,
Kanału Bystrzyckiego i rowów melioracyjnych
Decyzja z dnia 10 kwietnia 2003r. znak OS.6223-03-3/03 udzielona na rzecz
Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddziału we Wrocławiu
uprawniającą do odprowadzania ścieków pochodzących z odwodnienia odcinka drogi
krajowej nr 94 w miejscowości Godzikowice do rowu P-E
Decyzja z dnia 12 stycznia2000r. znak OS.6210/34/99/2000 udzielona na rzecz gminy
Oława zezwalająca na zrzut popłuczyn z SUW Oleśnica Mała poprzez rów G-C do
pot. Gnojna w ilości Q – 10m3/d.
Decyzja z dnia 4 grudnia 2000 r. znak OS.6223-16-2/2000 wydana na rzecz gminy
Oława uprawniająca do odprowadzania ścieków pochodzących z odwodnienia dróg
54
-
-
-
-
-
4.4
powiatowych i gminnych w Marcinkowicach po uprzednim podczyszczaniu do rowu
melioracyjnego O-H-3
Decyzja z dnia 4 grudnia 2000 r. znak OS.6223-14-2/2000 wydana na rzecz gminy
Oława uprawniająca do odprowadzania ścieków pochodzących z odwodnienia dróg
powiatowych i gminnych w miejscowości Sobocisko po uprzednim podczyszczaniu
do rowu melioracyjnego Z-K-2 i Z-K-8
Decyzja znak OS/6223-02-2/2000 z dnia 12.04.2000r. udzielona Bahlsen Sp. z o.o.
Oława ul. Gałczyńskiego 2 uprawniającą do zrzutu oczyszczonych ścieków
opadowych z terenu zakładu produkcyjnego w Stanowicach do cieku Zielona po
uprzednim podczyszczeniu i retencjonowaniu na terenie zakładu.
Decyzja z dnia 28 stycznia 2003 r. znak OS.6223-10-3/02 wydana na rzecz
Powiatowego Zarządu Drogowemu w Oławie uprawniająca do odprowadzania ścieków
pochodzących z odwodnienia dróg powiatowych w miejscowościach położonych w
ginie Oława do sieci odbiorników powierzchniowych.
Decyzja z dnia 11 grudnia 2002 r. znak OS.6223-08-2/02 wydana na rzecz Zakładu
Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. Gać 95, 55-200 Oława uprawniająca
do odprowadzania ścieków pochodzących z odwodnienia ciągów jezdnych i pieszych
Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych, w Gaci, do rowu opaskowego P-H-12-2
następnie do rowu melioracyjnego P-H i do cieku podstawowego Psarski Potok.
Decyzja z dnia 2 listopada 1999r. znak OS.6210/25/99 udzielona na rzecz „ AGROPOL” Sp. z o.o. – Polwica 53, Domaniów uprawniającą do rolniczego wykorzystania
ścieków min. ( na obszarze gm. Oława) na polach miejscowości Marszowice, w
zlewni Miłoszowskiej Strugi. Pozwolenie to w warunkach obecnie obowiązującej
ustawy prawo wodne nie obowiązuje, gdyż obecnie sposób postępowania z gnojówka
i gnojowica reguluje ustawa o nawozach i nawożeniu.
Wody podziemne
Najstarszymi skałami tworzącymi krystaliczne podłoże są prekambryjskie utwory
metamorfiku. Od północy od strefy uskokowej środkowej Odry na utworach metamorfiku
środkowej Odry zalegają utwory permu i triasu. W rejonie Oławy na utworach triasu zalegają
utwory cenomanu i turonu. Prawie cały obszar z1ewni Oławy pokrywają osady trzeciorzędu i
czwartorzędu.
Według podziału hydrogeologicznego Polski (Malinowski 1991) cała zlewnia Oławy
należy do subregionu przedsudeckiego w obszarze regionu wrocławskiego. Gmina Oława
znajduje się w strukturze hydrogeologicznej dolina Oławy - piętro czwartorzędowe.
W z1ewni Oławy można wydzielić poziomy wodonośne w utworach czwartorzędowych,
trzeciorzędowych, permsko-mezozoicznych i krystalicznego podłoża.
Czwartorzędowe piętro wodonośne stanowi najłatwiej dostępny i najbardziej
wykorzystywany zbiornik wód podziemnych. Poziomy wodonośne występują w dolinach
kopalnych staroplejstoceńskiej sieci rzecznej, w dolinach rzecznych współczesnego systemu
sieci rzecznej oraz w utworach fluwioglacjalnych o charakterze pokrywowym lub
międzymorenowym. Pierwszy od powierzchni terenu poziom wodonośny rozprzestrzeniony
jest na całym obszarze. Wody pierwszego poziomu wodonośnego występują w osadach
holoceńskich i plejstoceńskich w dolinach rzecznych i w obszarach wysoczyznowych; są to
piaski i żwiry w obrębie glin zwałowych w dolinach rzecznych połączone hydraulicznie z
holoceńskimi osadami aluwialnymi. Dominującym źródłem zasilania jest infiltracja opadów
atmosferycznych (wartość modułu zasilania powierzchniowego wynoszą 2÷4 dm3/s/km2)
(Poprawski et al. 1994).
55
Trzeciorzędowe piętro wodonośne stanowi jedna lub dwie warstwy wodonośne. Miąższość
utworów wodonośnych piętra trzeciorzędowego przekracza 20 m. Na obszarze gminy Oława
trzeciorzędowe piętro wodonośne tworzą rynny erozyjne. Warstwy wodonośne stanowią
piaszczysto-żwirowe osady mioceńskie i plioceńskie. Współczynnik filtracji wynosi 10-4÷10-5
m/s. Zmienność współczynnika filtracji w połączeniu ze zmiennością miąższości powodują
dużą zmienność wartości przewodności hydraulicznej od kilku do ponad 750 m2/h według
Bilansu wodnogospodarczego (Poprawski et al. 1994), natomiast według dokumentacji PG
Proxima tylko do ok. 300 m2/h. Według Poprawskiego w utworach trzeciorzędowych można
wyróżnić perspektywiczne obszary występowania wód podziemnych między Godzikowicami
a Siedlcami. Trzeciorzędowy poziom wodonośny zasilany jest głównie na drodze przesączeń
przez rozdzielające warstwy półprzepuszczalne piaszczysto-ilastej serii poznańskiej.
Na znacznej części miasta i gminy Oława znajduje się fragment Głównego Zbiornika Wód
Podziemnych numer 321 „Kąty Wrocławskie-Oława-Oleśnica-Brzeg”, obejmującego utwory
wodonośne trzeciorzędowego piętra wodonośnego. Na podstawie dokumentacji PG Proxima
stwierdzono, że żadne z obowiązujących dla GZWP kryteriów ilościowych i jakościowych
nie zostało spełnione (Przybyłek 1996). W związku z tym postanowiono zachodni fragment
zbiornika (rejon Kątów Wrocławskich) włączyć (wraz ze strukturą bogdaszowicką) do GZWP
319 „Prochowice -Środa”, natomiast pozostałą część skreślić z wykazu GZWP. W 2001 r.
Komisja Dokumentacji Hydrogeologicznych przy Ministrze Środowiska stwierdziła, że
faktycznie zachodni fragment GZWP nr 321 włączony został formalnie (wraz ze strukturą
bogdaszowicką) do GZWP 319 „Prochowice -Środa”, natomiast pozostałą część należy uznać
za skreśloną z rejestru GZWP. Niemniej jednak w załączniku nr 2 do Rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 10.12.2002 r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy,
przyporządkowania zbiorników wód podziemnych do właściwych obszarów dorzeczy,
utworzenia regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz podziału obszarów dorzeczy na
regiony wodne (Dz.U.02.232.1953) GZWP nr 321 został wymieniony.
Piętro wodonośne permsko-mezozoiczne nie jest dobrze rozpoznane. Przez analogię do
regionu sudeckiego oraz kopalń miedzi okolic Lubina można przypuszczać, że wodonośne
utwory permu dolnego, wykształcone są jako piaskowce z przeławiceniami zlepieńców.
Zasobniejszym kolektorem są natomiast spękane i skrasowiałe utwory węglanowe
cechsztynu. Osady pstrego piaskowca tworzą jeden wspólny poziom wodonośny z osadami
czerwonego spągowca tam, gdzie nie występują utwory cechsztynu. Strefa wychodni jest
perspektywicznym obszarem dla wykorzystania wód podziemnych z poziomów triasowych,
zasoby statyczne tej strefy są oceniane na 10 mld m3 (Poprawski et al. 1994).
Podatność wód podziemnych na zanieczyszczenie charakteryzuje się dużą zmiennością oraz
mozaikowością rozkładu. Obok siebie sąsiadują obszary słabo podatne oraz ekstremalnie
podatne.
Skład chemiczny
Wody podziemne zarówno piętra czwartorzędowego, jak i trzeciorzędowego, występujące na
obszarze Oławy należą prawie wyłącznie do górnej strefy hydrogeochemicznej, tj. strefy
hipergenezy. Są to wody podlegające procesom mniej lub bardziej intensywnej wymiany
Mineralizacja jest nieznaczna – przeważają wody słodkie i akratopegi, choć miejscami mogą
tworzyć się wody o wyższej mineralizacji. W rejonach o podwyższonej mineralizacji istotną
rolę w kształtowaniu się składu chemicznego wód podziemnych odgrywa ascenzyjny dopływ
silniej zmineralizowanych wód ze starszych formacji (Poprawski et al. 1994).
Wody podziemne zarówno piętra czwartorzędowego, jak i trzeciorzędowego są najczęściej
czterojonowe, wodorowęglanowo-siarczanowo-wapniowo-magnezowe, wapniowomagnezowo - wodorowęglanowo-siarczanowe lub wapniowo-magnezowo-siarczanowowodorowęglanowe.
56
Stężenia żelaza oraz manganu w bardzo wielu przypadkach przekraczają zawartości
dopuszczalne dla wód pitnych. Tło żelazowe wynosi 0÷2 mg/dm3, manganowe 0÷0,5 mg/dm3
W przypadku płytkich studni gospodarczych często pojawiają się problemy ze złym
stanem bakteriologicznym wód. Uwarunkowane jest to nieuporządkowaną i nieprawidłową
sytuacją sanitarną w pobliżu.
Uwagi generalne:
- Miąższość warstw wodonośnych czwartorzędowego piętra wodonośnego – ok. 5 m.
- Miąższość warstw słaboprzepuszczalnych izolujących czwartorzędowe piętro wodonośne –
poniżej 5 m.
- Użytkowy poziom wodonośny w utworach czwartorzędowych – na prawie całym obszarze
gminy.
- Podatność na zanieczyszczenie – silnie podatne, w pd-zach części umiarkowanie podatne.
- Miąższość trzeciorzędowego piętra wodonośnego – ponad 20 m.
- Wodoprzewodność trzeciorzędowego piętra wodonośnego – ok. 200 m2/d.
Aktualnie pobór wód użytkowych na potrzeby gminy jak i miasta prowadzony jest
przede wszystkim z utworów trzeciorzędowych ujęciami opisanymi w pukcie 3.12.5
Wody użytkowe reprezentują klasę Ia i Ib (zgodnie z raportem WIOŚ).
4.4.1 Źródła skażenia wód podziemnych
Głównym zagrożeniem dla jakości wód podziemnych na obszarze gminy jest
intensywne rolnictwo, które może potencjalnie powodować degradację wód podziemnych pod
względem jakościowym i zubożenie pod względem ilościowym. W przypadku gminy Oławy
nie stwierdzono pogarszania się jakości wód podziemnych wynikającej z szeroko rozumianej
działalności człowieka. Należy tutaj nadmienić, że wiele składników, które powodują
pogarszanie jakości wód podziemnych mają charakter naturalny, powodując jednak zaliczanie
wód do niższych klas. Dotyczy to przede wszystkim zawartości żelaza i manganu czy ogólnej
mineralizacji. Właśnie jony żelaza i manganu najczęściej przekraczają dopuszczalne normy
dla wód pitnych w przypadku wód ujmowanych na terenie Oławy z utworów trzeciorzędu i
czwartorzędu. Teren gminy generalnie leży w obrębie głównego zbiornika wód podziemnych
(GZWP), który podlega szczególnej ochronie. Na terenie gminy nie ma punktu monitoringu
sieci krajowej i wojewódzkiej, nie można zatem odnieść się do tendencji jakościowych
dotyczących tych wód. W raportach WIOŚ wody podziemnego tego regionu zaliczane są do
klasy Ia i Ib czyli do wód wysokiej jakości. Budowa geologiczna utworów jest sprzyjająca
tzn. utrudnia w znacznym stopniu migracje zanieczyszczeń z powierzchni do warstw
wodonośnych. Dotyczy głównie to poziomów piętra trzeciorzędowego gdzie osiągnięcie
wysokiej klasy wód jest pewne. Czwartorzędowe piętra wodonośne mogą być skażone
zwłaszcza w rejonach zurbanizowanych. Miąższość utworów izolujących jest tu znacznie
niższa więc nie można wykluczyć tego rodzaju skażeń.
We wprowadzonej przez PIOŚ klasyfikacji wód podziemnych dla potrzeb monitoringu
wyróżniono 59 wskaźników, w tym 14 podstawowych, które miały na celu ułatwienie
klasyfikacji tych wód. Do wskaźników podstawowych zaliczono: barwę, elektryczną
przewodność właściwą, odczyn, suchą pozostałość, twardość ogólną, azot amonowy, azotany,
azotyny, chlorki, fluorki, magnez, mangan, potas, sód i wapń. Przyporządkowanie wód do
odpowiedniej klasy następuje wg następujących zasad:
- dopuszcza się przekroczenie wartości granicznych trzech wskaźników. Przekroczenie musi
się mieścić w granicach przyjętych dla bezpośrednio najniższej klasy jakości,
57
- nie dopuszcza się przekroczenia wartości granicznych następujących wskaźników o
charakterze toksycznym: antymonu, arsenu, azotanów, azotynów, cyjanków, fenoli, fluoru,
chromu, glinu, kadmu, miedzi, niklu, ołowiu, pestycydów, rtęci, selenu, siarkowodoru i
srebra.
4.5
Gospodarowanie odpadami
Zagadnienie to zostało szczegółowo omówione w ramach Planu Gospodarki
Odpadami dla gminy Oława, opracowywanego jako wyodrębniony element Programu
Ochrony Środowiska. Dlatego też w tym rozdziale przedstawiono główne cele i zadania,
przeniesione z powyższego opracowania.
Plan Gospodarki Odpadami dla gminy wiejskiej Oława stanowi część Programu
Ochrony Środowiska dla tej gminy. Plan ten jest opracowywany jest zgodnie z ustawą prawo
ochrony środowiska (art.art. 14 – 18). Zgodnie z tym prawem, uwzględniając: cele
ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych i środki
niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki
finansowe, Gmina jest zobowiązana przygotować Program Ochrony Środowiska. Szczególne
miejsce w tym Programie ma zajmować Plan Gospodarki Odpadami. Szczegółowe zapisy, co
powinien zawierać taki Plan określają przepisy rozporządzenia Ministra Środowiska w
sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620 z 2003 roku).
Wyżej wymienione przepisy oraz umowa z Gminą wiejską Oława, są podstawą do
opracowania niniejszego Planu. Plan ma za zadanie scharakteryzować strumienie
powstających odpadów komunalnych. Powinien omówić metody ograniczania ilości
powstających odpadów, ich negatywny skutek na środowisko, rodzaje i ilości instalacji do
unieszkodliwiania odpadów funkcjonujące na terenie gminy. Na podstawie zgromadzonych
danych dokonano w Planie analizy wpływu gospodarki odpadami na stan środowiska gminy.
W Planie określono metody poprawienia stanu gospodarowania odpadami i cele
krótkoterminowe i długoterminowe w dochodzeniu do poprawy stanu gospodarki odpadami.
Po przeprowadzonej analizie i diagnozie, w Planie zaproponowano Jednolity System
Gospodarki Odpadami, określono wpływ tego systemu, jeżeli zostanie wdrożony, na
środowisko naturalne oraz wskazano potencjalne źródła finansowania wraz z przybliżonymi
kosztami, jeżeli te w ogóle były możliwe do ustalenia. Poniżej dokonano krótkiej
charakterystyki dotyczącej gospodarowania odpadami na terenie gminy wiejskiej Oława.
Dokonując analizy zakresie diagnozy w zakresie istniejącego sposobu gospodarki odpadami
oraz prognozy przy powstawania nowych odpadów, wzięto pod uwagę dostępne dane
statystyczne z różnych źródeł (WIOŚ, WUS, Urząd Marszałkowski, Starostwo Powiatowe w
Oławie, Urząd Gminy w Oławie).
4.5.1 Odpady komunalne
Na terenie gminy wiejskiej Oława jedno składowisko odpadów komunalnych w Gaci.
Składowisko wg raportu WIOŚ ma powierzchnię ok. 11.5 ha i pojemność określoną na
1154.0 tys.m3 odpadów. Ten sam raport podaje, że w 2002 roku użytkownicy tego
składowiska złożyli na nim ok. 1237.2 tys. m3 odpadów (!), tj. więcej niż jego pojemność
całkowita, a do końca 2002 roku łączna ilość zdeponowanych na tym składowisku odpadów,
wyniosła 596.0 tys. m3 odpadów wg tego samego źródła. Dane te nie zostały zmienione erratą
do raportu, a ponieważ nasuwają one wątpliwości to do charakterystyki tej części
opracowania przyjęto dane za 2002 rok udostępnione przez Zakład Utylizacji Odpadów
58
Komunalnych sp. z o.o w miejscowości Gać. Wg tego źródła za 2002 rok z terenu gminy
wiejskiej Oława przyjęto na składowisko 4129.76 Mg odpadów komunalnych.
Wg danych uzyskanych z bazy SIGOP, z terenu Oławy i powiatu tylko 8 podmiotów
złożyło informację. Z rejonu samego miasta zarejestrowanych gminy jest zarejestrowanych w
tej bazie 6 podmiotów gospodarczych. Ogółem w powiecie oławskim wytworzono 13
grupach 18406.23 Mg odpadów. Z tej ilości zmagazynowano 101.06 Mg i odzyskano 5100.97
Mg odpadów. Unieszkodliwiono poza składowaniem 10418.73 Mg, a przez składowanie
2785.4 Mg odpadów.
4.5.2 Odpady przemysłowe
Z informacji zawartych w danych z Wojewódzkiej Bazy Danych Urzędu
Marszałkowskiego, bazy SIGOP oraz informacji WUS wynika, że odpadów przemysłowych
na terenie powiatu oławskiego (brak danych dla gminy) wytworzono ogółem w 13 grupach
rodzajowych 18406.23 Mg. Z tej ilości zmagazynowano 101.06 Mg i odzyskano 5100.97 Mg
odpadów. Unieszkodliwiono poza składowaniem 10418.73 Mg, a przez składowanie 2785.4
Mg odpadów.
4.5.3
Odpady organiczne
Jak wykazują analizy strumienia powstających odpadów komunalnych ok. 21.5 % (wg
średniej dla województwa) odpadów komunalnych to odpady organiczne. Wg tych samych
materiałów, w mieście zawartość odpadów organicznych w strumieniu odpadów może
wynieść ok. 24 %, natomiast dla wsi ten sam wskaźnik wynosi ok. 12 %. Do analizy sytuacji
tego rodzaju odpadów przyjęto dane uzyskane w ZUOK Gać. Łącznie, w całym strumieniu
odpadów odebranych przez ZUOK w Gaci, ilość odpadów biodegradalnych wyniosła 428.86
Mg, co stanowiło 0.78 %. Jest to ilość ok. 10 razy większa niż np. w powiecie oleśnickim (ok.
0.08 %). Z tych samych danych wynika, że ok. 97 % odpadów składowanych, wykazanych w
tych samych materiałach, to niesegregowane odpady komunalne.
4.5.4
Odpady niebezpieczne
Z informacji zawartych w danych z Wojewódzkiej Bazy Danych Urzędu Marszałkowskiego,
bazy SIGOP oraz informacji WUS wynika, że odpadów niebezpiecznych na terenie całego
powiatu (brak danych jednostkowych dla gminy) zostało wytworzonych ogółem 9920.2 Mg w
7 grupach odpadów. Z tej ilości magazynowano 0.8 Mg. Ze strumienia odpadów odzyskano
4.5 Mg. Ilość odpadów unieszkodliwionych poza składowaniem wyniosła 9326.8 Mg. Ze
wszystkich wytworzonych odpadów niebezpiecznych unieszkodliwiono przez składowanie
588.0 Mg.
4.5.5 Instalacje
Instalacje szczegółowo opisane są w rozdziale 9.4 Planu. Wg definicji ustawowych, na terenie
miasta i gminy Oława jest zlokalizowanych pięć instalacji unieszkodliwiania odpadów:
•
•
•
•
•
Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych Gać – składowisko odpadów
Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych Gać – linia do sortowania odpadów
PPZM „Centrozłom” – składowisko odpadów w Godzikowicach
„Ergis” S.A Oława – składowisko odpadów w Owczarach
DKE Oława – składowisko Zakładu Przeróbczego w Godzikowicach
59
Na podstawie zgromadzonych materiałów, ankiet, Raportów Oddziaływania na
Środowisko, raportu o stanie środowiska województwa dolnośląskiego, przeglądów
ekologicznych, informacji z Urzędu Gminy, Urzędu Miasta Starostwa Powiatowego i
instytucji monitorujących środowisko dokonano analizy danych dotyczących tych instalacji.
Poniżej podano dostępne charakterystyki tych obiektów. Obiekty posiadają wymagane
prawem dla tego rodzaju instalacji decyzje i pozwolenia emisyjne. Zakład Utylizacji w Gaci
opracowuje wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego na korzystanie ze środowiska.
Składowisko odpadów przy Zakładzie w Gaci o pojemności 1154 tys. m3 odpadów, przyjmuje
przede wszystkim niesegregowane odpady komunalne (chociaż nie pozbawione odpadów
mineralnych typu budowlanego), ale wykazuje także odpady ulegające biodegradacji oraz
segregowane w systemie odpady tworzyw sztucznych, szkła i metali. Dane zawarte w
raporcie o stanie środowiska województwa dolnośląskiego, informują, że na tym składowisku
jest prowadzony monitoring, ale nie są zainstalowane urządzenia do odgazowywania.
Składowiskiem administruje Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych sp. z o.o w Gaci.
Linia sortownicza ZUOK Gać ma zdolność przerabiania 18 Mg odpadów w ciągu godziny.
Najczęstszym wariantem jej pracy jest segregowanie zmieszanych odpadów komunalnych.
Instalacja jest wyposażona w system sterowania PLC. Pozostałe obiekty to składowiska
odpadów przemysłowych mających łącznie zdolność do przyjęcia 262.5 tys. m3 odpadów
nagromadziły do końca 2002 roku 77 tys. m3 odpadów przemysłowych.
4.5.6
Prognoza demograficzna i gospodarcza
Wg rocznika statystycznego województwa dolnośląskiego ilość mieszkańców powiatu
oławskiego będzie do 2015 roku wzrastała, a następnie do roku 2030 nastąpi stopniowy jej
spadek. Brak jest prognoz demograficznych dla gminy wiejskiej Oława, a rocznik
statystyczny z danych demograficznych, podaje tylko migracje ludności. Ten wskaźnik jest w
gminie dodatni. Stąd do prognoz niezbędnych dla potrzeb Planu przyjęto, że ilość
mieszkańców gminy będzie podobna w 2006 i 2015 roku. Będzie coraz lepiej funkcjonować
ustawa o odpadach. W związku z tym pojawią się w bazach danych ilości odpadów, których
wzrost będzie wynikać z poprawy skuteczności pracy organów administracji. Na podstawie
danych uzyskanych z ZUOK Gać przyjęto wzrost ilości odpadów przerabianych w tym
zakładzie. Dla tych założeń obliczono i podano ilości mogących powstać odpadów w podziale
na poszczególne rodzaje.
4.5.7 Program gospodarki odpadami
Zauważając tendencje, jakie się zarysowują na terenie gminy oraz analizując obecną
sytuację w gospodarce odpadami na terenie gminy wiejskiej Oława, należy stwierdzić, że dla
poprawy tego stanu występuje konieczność wprowadzenia nowych rozwiązań
organizacyjnych i technicznych. Te przedsięwzięcia podzielono na dwie główne kategorie.
Pierwsza to cele krótkoterminowe, natomiast druga to przedsięwzięcia długoterminowe.
Zgodnie z zapisami prawnymi, po analizie i odniesieniu się do polityki ekologicznej Państwa
oraz analizie zjawisk ocenianych w udostępnionych do opracowania Planu, materiałach,
zaproponowano założenia modyfikacji systemu gospodarki odpadami dla gminy, zauważając,
że do spełnienia wymagań, jakie muszą być spełnione przy tego rodzaju systemach, gmina
musi wykonać wiele prac uwzględniających warunki prawne, finansowe i organizacyjne tak,
aby system mógł spełnić nakładane dla niego zadania. Zwrócono w nim także uwagę na
60
konieczność zapobiegania powstawania odpadów, ograniczenia ich ilości i negatywnego
oddziaływania na środowisko. Podkreślono znaczenie odpowiedniego sposobu postępowania
z odpadami i odniesiono się do kwestii edukacji ważnej dla końcowego sukcesu całości
działań, które wynikną z Planu. Nie pominięto odniesienia się do modernizacji instalacji
(składowisk) do unieszkodliwiania odpadów.
4.5.8 Metody poprawy stanu i monitorowanie planu
Metody te podzielono na uwarunkowane prawnie, finansowo, edukacyjnie i administracyjnie,
wskazując, jakie poszczególne czynności systemowe lub jednostkowe należy podjąć, aby
spowodować poprawę stanu gospodarowania odpadami na terenie gminy. Założono
konieczność monitorowania Planu tak przez własne organy zarządzające i jednostki
wykonawcze, jak również przez uczestników ponadgminnych porozumień i tych, którzy będą
pomagać finansowo w realizacji konkretnych przedsięwzięć inwestycyjnych.
4.5.9 Wpływ realizacji projektu planu na stan środowiska
Podczas określania wpływu realizacji projektu Planu Gospodarki Odpadami dla gminy
wiejskiej Oława na stan środowiska, analizowano, w jaki sposób zadania, które zostaną
podjęte do realizacji spowodują pogorszenie lub poprawę stanu środowiska gminy.
Zastosowano tu podejście sektorowe, czyli odnoszono się do poszczególnych komponentów
środowiska. Nie znaleziono podczas tej analizy żadnych oddziaływań negatywnych.
Stwierdzono natomiast, że większość zadań, jeżeli zostaną zrealizowane, spowoduje poprawę
stanu środowiska w poszczególnych jego komponentach i poprawią stan środowiska jako
całość. Decyzje, które wydają się być niezbędne do podjęcia spowodują także wzrost
świadomości społeczności lokalnej oraz wspólne, tak istotne i dobrze postrzegane przez Unię
Europejską, działanie i rozwiązywanie problemów lokalnych społeczności.
4.6
Powietrze atmosferyczne
4.6.1 Stan aktualny
Pomiary zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego nie są wykonywane na obszarze
gminy Oława. Istnieje jednak punkt pomiarowy w mieście Oława gdzie wykonywane są przez
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Punkt zlokalizowanej na ulicy Chrobrego.
Stacja ta wchodzi w skład sieci systemu pomiarów zanieczyszczeń powietrza
atmosferycznego monitoringu wojewódzkiego. W bezpośrednim sąsiedztwie stacji główne
źródło emisji stanowi ruch drogowy na ruchliwej ulicy Chrobrego prowadzącej w kierunku
mostu na Odrze i dalej w kierunku Jelcza - Laskowic.
Przeprowadzone pomiary stężeń zanieczyszczeń w 2002 roku w stacji przy ulicy Chrobrego
wykazały dla:
pyłu zawieszonego PM10 średnie stężenie roczne na poziomie 16.5 μg/m3, przy
dopuszczalnym 40 μg/m3. Znaczne podwyższenie zawartości pyłu zawieszonego w powietrzu
odnotowuje się w sezonie grzewczym. W sezonie grzewczym średnie stężenie wyniosło 29.6
μg/m3, a w sezonie letnim średnie stężenie wynosi 10.7 μg/m3.
dwutlenku siarki stężenie średnioroczne na poziomie 10.9 μg/m3, przy dopuszczalnym
stężeniu 20 μg/m3. Nie było dni z przekroczeniem stężenia dwutlenku siarki. Nie zauważa się
podwyższenia zawartości dwutlenku siarki w sezonie grzewczym. W sezonie grzewczym
średnie stężenie wynosiło 10.5 μg/m3, podczas gdy w sezonie letnim 11.2 μg/m3.
dwutlenku azotu średnie stężenie dobowe na poziomie 30.5 μg/m3, przy dopuszczalnym
stężeniu 40 μg/m3. W sezonie grzewczym średnie stężenie wynosiło 30.8 μg/m3, podczas gdy
61
w sezonie letnim 30.2 μg/m3. Nie zauważa się podwyższenia zawartości dwutlenku azotu w
sezonie grzewczym.
Dane z punktu pomiarowego w Oławie przy ul. Iwaszkiewicza (pomiar pasywny)
dwutlenku siarki stężenie średnioroczne na poziomie 6.2 μg/m3. Zauważa się podwyższenia
zawartości dwutlenku siarki w sezonie grzewczym. W sezonie grzewczym średnie stężenie
wynosiło 9.0 μg/m3, podczas gdy w sezonie letnim 3.4 μg/m3.
dwutlenku azotu stężenie średnioroczne na poziomie 19.8 μg/m3, przy dopuszczalnym
stężeniu 40 μg/m3. W sezonie grzewczym średnie stężenie wynosiło 26.4 μg/m3, podczas gdy
w sezonie letnim 13.1 μg/m3. Zauważa się podwyższenie zawartości dwutlenku azotu w
sezonie grzewczym.
Analizując wyniki wykonanych pomiarów stanu sanitarnego powietrza atmosferycznego
w Oławie nie stwierdza się przekroczeń normy badanych zanieczyszczeń. W okresie
zimowym następuje wzrost pyłu zawieszonego. Dane te są aktualne w stosunku do miasta na
terenie gminy wyniki te są jeszcze niższe. Oznacza to że, jakość powietrza na obszarze gminy
nie budzi zastrzeżeń.
Źródła zanieczyszczeń
Na stan sanitarny powietrza atmosferycznego na terenie gminy wpływa emisja
z zakładów przemysłowych, kotłowni miejskich, osiedlowych zlokalizowanych w mieście
Oława a do ognisk emisji na terenie gminy można zaliczyć emisje z indywidualnych palenisk
domowych oraz emisja komunikacyjną. Na terenie gminy nie funkcjonują zakłady energetyki
zawodowej, ani przemysłowej. Na terenach niektórych zakładów przemysłowych w mieście
funkcjonują kotłownie opalane węglem. Emisja pochodzi też z procesów technologicznych
prowadzonych w zakładach przemysłowych np. w Hucie „Oława” S.A. oraz na tereni spółek
powstałych z firmy „Erg” Oława
Źródłem dwutlenku siarki jest spalanie paliw stałych w sektorze komunalnym
(głównie w indywidualnych paleniskach domowych w sezonie grzewczym) i przemyśle.
O emisji dwutlenku azotu decyduje transport drogowy i energetyka przemysłowa. Tlenek
węgla powstaje przez spalanie paliw w sektorze komunalnym i transporcie drogowym.
O poziomie emisji ołowiu, kadmu i rtęci decydują procesy spalania paliw i procesy
technologiczne. Dwutlenek węgla powstaje głównie w energetyce przemysłowej i
komunalnej. Sumaryczna emisja pyłów wynika z procesów spalania w sektorze komunalnym,
energetyce zawodowej i transporcie drogowym.
Na zanieczyszczenie powietrza znacznie wpływają substancje emitowane przez
pojazdy. Badania stanu zanieczyszczenia powietrza węglowodorami aromatycznymi
wskazują na wysoki stopień narażenia ludzi na skutki emisji szkodliwych substancji
zawartych w spalinach samochodowych. Szczególnie wysokie zagrożenia stwarzają
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, w tym benzo-a-piren oraz lotne związki
organiczne takie jak benzen i jego alkilopochodne. Ponadto emisja benzo-a-pirenu związana
jest z używaniem węgla kamiennego do produkcji ciepła, szczególnie w małych kotłach z
rusztem stałym i w nisko sprawnych paleniskach indywidualnych. Potwierdzają to wyniki
pomiarów wskazujące na bardzo duże zróżnicowanie stężeń występujących w okresach
grzewczych w stosunku do stężeń w okresie letnim.
Tendencje zmian
Tendencje zmian na podstawie danych pomiarowych WIOŚ we Wrocławiu dla stacji
pomiarowej zlokalizowanej przy ulicy Chrobrego w Oławie w latach 1999 – 2002
przedstawia poniższa tabela.
Punkt
pomiarowy
Oława
ul. Chrobrego
1999
2000
2001
2002
Stężenia
NO2 ug/m3
SO2 ug/m3
średnioroczne
4.0
4.2
12.0
10.9
sezon
grzewczy
b.d.
b.d.
17
10.5
sezon
letni
b.d.
b.d.
9
11.2
średniosezon
roczne grzewczy
20.062
b.d.
22.9
b.d.
24.0
27.0
30.5
30.8
PM 10\1 (BS)
sezon
letni
b.d
b.d
21.0
30.2
średnioroczne
14
9.8
12
16.5
sezon
grzewczy
b.d.
b.d.
18.0
29.6
sezon
letni
b.d.
b.d.
7.0
10.6
sytuacja materialna wielu rodzin zmusza do stosowania gorszych gatunków węgla,
ograniczania zużywania koksu czy też całkowicie zahamowała przechodzenie na inny
czynnik grzewczy w szczególności na olej opałowy. Nie wystarcza tu zatem nawet dopłaty z
funduszy ochrony środowiska na zmianę czynnika grzewczego na bardziej ekologiczny gdyż
sama eksploatacja staje się dla wielu rodzin problemem finansowym bardzo trudnym do
udźwignięcia. Poprawę w kwestii zmniejszania niskiej emisji należy wiązać dopiero z ogólną
poprawą sytuacji finansowej mieszkańców gminy Oława.
Również w związku z dynamicznym rozwojem transportu samochodowego i
opóźnieniami w realizacji inwestycji drogowych (obwodnic) nastąpi dalszy wzrost stężeń
zanieczyszczeń komunikacyjnych. Sytuacja ta dotyczy głównie miejscowości położonych
wzdłuż drogi krajowej nr 94 Wrocław – Opole a więc:
Godzikowice
Gać
Stanowice
Marcinkowice
Jankowice
4.7
Hałas
Hałas stanowi jedno ze źródeł zanieczyszczenia środowiska, wzrastające w ostatnich
latach w związku z rozwojem komunikacji, uprzemysłowieniem i postępującą urbanizacją.
Odczuwany jest przez ich mieszkańców jako jeden z najbardziej uciążliwych czynników
wpływających ujemnie na środowisko i samopoczucie.
Hałasem nazywa się każdy dźwięk, który w danych warunkach jest określony jako
szkodliwy`, uciążliwy lub przeszkadzający, niezależnie od jego parametrów fizycznych.
Odczucie hałasu jest więc bardzo subiektywne i zależy od wrażliwości słuchowej
poszczególnych jednostek. Zespół zjawisk akustycznych zachodzących w środowisku,
określony za pomocą parametrów akustycznych czasu i przestrzeni nazywa się umownie
klimatem akustycznym środowiska zewnętrznego. Uciążliwość hałasu dla organizmu zależy
od natężenia dźwięku, jego częstotliwości i czasu trwania.
Podstawę prawną działań w zakresie ochrony środowiska przed hałasem stanowi
przede wszystkim ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska.
Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku określa Rozporządzenie Ministra Ochrony
Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 66, poz. 436). Wartości progowe
poziomów hałasu określa rozporządzanie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002r.
(Dz.U. Nr 8, poz. 81). Dopuszczalny poziom hałasu dla terenów miast do 100 tys.
mieszkańców w rejonie dróg lub linii kolejowych wynosi 60 dB w porze dziennej i 50dB w
porze nocnej. Nie jest wymagane pozwolenie na emitowanie hałasu, jeżeli jest ono związane z
działalnością osoby fizycznej nie będącej przedsiębiorcą lub związane z eksploatacją dróg,
linii kolejowych, lotnisk lub portów. W innych przypadkach pozwolenie na emitowanie
hałasu do środowiska jest wymagane jedynie w sytuacji, gdy emitowany hałas przekracza
standardy środowiska. Wtedy organ właściwy do wydania decyzji (starosta) wzywa
prowadzącego instalację do przedłożenia wniosku o wydanie pozwolenia na emitowanie
hałasu do środowiska. Obligatoryjnie dopuszczalny poziom hałasu dla zakładu określa się w
przypadku wydawania pozwolenia zintegrowanego, niezależnie od tego, czy dla zakładu
wymagane byłoby uzyskanie pozwolenia na emitowanie hałasu do środowiska.
Nowym uregulowaniem prawnym ustawy Prawo ochrony środowiska jest
dokonywanie, w ramach państwowego monitoringu, ocen stanu akustycznego środowiska i
śledzenie zachodzących w nim zmian. Dokonywanie tego rodzaju oceny jest obowiązkowe
63
dla aglomeracji powyżej 100 tys. mieszkańców oraz dla innych terenów, na których
eksploatacja dróg, linii kolejowych i lotnisk może przekraczać dopuszczalne poziomy hałasu.
4.7.1 Stan aktualny
Na terenie gminy występuje w zasadzie jeden główny rodzaj hałasu (według źródła
powstawania) tj. hałas komunikacyjny pochodzący od środków transportu drogowego i
kolejowego.
Hałas komunikacyjny jest aktualnie podstawowym źródłem zakłóceń klimatu
akustycznego środowiska. Związany jest z pojazdami samochodowymi i szynowymi.
Poziomy dźwięku środków komunikacji drogowej są wysokie i wynoszą nawet 75-90 dB,
przy dopuszczalnych natężeniach hałasu w środowisku, w otoczeniu budynków mieszkalnych
do 50 dB w porze nocnej i do 60 dB w porze dziennej.
Do czynników mających wpływ na klimat akustyczny gminy należy głównie hałas
komunikacyjny oraz hałas przemysłowy. Hałas przemysłowy stanowi zagrożenie o
charakterze lokalnym, występujące głównie na terenach sąsiadujących z zakładami
przemysłowymi. Przyczyną wzrostu uciążliwości tego rodzaju hałasu jest rozszerzanie
zabudowy mieszkaniowej leżącej w sąsiedztwie terenów przemysłowych.
Do najpowszechniejszych i najbardziej uciążliwych źródeł hałasu należy komunikacja
drogowa. Środki transportu są ruchomymi źródłami hałasu decydującymi o parametrach
klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Hałas komunikacyjny
powodują samochody osobowe i ciężarowe.
Omawiając uciążliwość hałasu, należy również rozważyć uciążliwość wibracji
występujących w środowisku. Szkodliwość wibracji zależy od wielkości natężenia źródła
charakteru zmian, w czasie oraz długotrwałości działania. Na wibracje narażony jest każdy
człowiek zarówno w pracy jak i w życiu codziennym. Wibracje i wstrząsy, podobnie jak
hałas, przenoszone są przez wzbudzone do drgań konstrukcje budynków mieszkalnych.
Przyczyną powstawania wibracji jest m.in. komunikacja samochodowa. Wartość wibracji nie
jest unormowana. Skutkiem oddziaływania wibracji na człowieka są zmiany w układzie
nerwowym, krążenia, narządach ruchu oraz układzie pokarmowym. Dlatego też wibracje
należy zmniejszać lub likwidować w miejscach ich powstawania.
Na hałas komunikacyjny samochodowy narażeni są mieszkańcy przy wszystkich
głównych drogach gminy a wiec drodze krajowej nr 94 Wrocław – Opole w
miejscowościach:
Godzikowice
Gać
Stanowice
Marcinkowice
Jankowice
Dużą rolę odgrywa droga powiatowa nr 396 Oława – Strzelin, wiążąca Oławę z autostradą
A4. Należy więc liczyć się ze zwiększaniem się uciążliwości hałasowej w miejscowości Gaj
Oławski. Większe znaczenie mają też drogi nr 452 Oława – Biskupice Oławskie – Bierutów,
która przechodzi przez Janikowice-Bystrzycę oraz Stary Górnik oraz droga nr Oława –
Jelcz-Laskowice na obszarze miejscowości Stary Otok.
Osobną kwestia jest autostrada A4 która przebiega wzdłuż południowej granicy gminy na
odcinku w rejonie miejscowości Siecieborowice oraz Oleśnica Mała. Lokalizacja tej drogi
wykonywane zabezpieczenia chronią te miejscowości przed nadmiernym hałasem.
Brak jest aktualnych pomiarów ruchu na drogach przebiegających przez gminę, niemniej
jednak zauważa się dalszy, znaczący przyrost natężenia ruchu. Tendencja ogólna wskazuje na
64
średni wzrost natężenia ruchu na drogach w ciągu pięciolecia 1990/1995 o ok. 30%. Nastąpił
w tym czasie znaczny wzrost udziału samochodów osobowych w strukturze ruchu 12% 30%. Należy się liczyć w najbliższym czasie ze wzrostem natężenia ruchu, po wprowadzeniu
opłat na odcinku autostrady Wrocław – Opole, na drodze nr 94 jako trasie zastępczej dla
płatnej autostrady A-4.
Wpływ na klimat akustyczny gminy ma również j eden z głównych krajowych szlaków
kolejowych – linia magistralna PKP nr 132 (E-30) relacji Wrocław-Katowice-KrakówŻurawica służąca krajowym i zagranicznym przewozom dalekobieżnym. Linia ta ma być
zmodernizowana poprzez dodanie drugiej pary torów i zwiększenie prędkości przewozowej
do 160 km/h. Po modernizacji linia będzie włączona do Europejskiego Systemu Kolejowego
co z pewnością wiązać się będzie z znacznym zwiększeniem ruchu kolejowego na tej linii a
co z tym idzie zwiększenia emisji hałasu kolejowego. Linia przebiega co prawda w pewnej
odległości od zabudowań co jest korzystne jednak na etapie lokalizacji inwestycji należy
zwrócić na to szczególna uwagę zwłaszcza na obszarze miejscowości Lizawice i
Godzikowice.
Tendencje zmian
Znaczący wzrost liczby samochodów jak i przewozów kolejowych będzie skutkował
zwiększeniem liczby osób narażonych na hałas w rejonie dróg i linii kolejowej o dużym
natężeniu ruchu i to niezależnie od pory dnia.
W przypadku hałasu przemysłowego powinny wystąpić korzystne zmiany w związku z
dostosowaniem się do obowiązujących norm. Na terenie gminy Oława hałas przemysłowy nie
stanowi poważnego problemu i traci swoje znaczenie z uwagi na restrukturyzację przemysłu,
trwającą recesję i zaprzestanie działalności wielu podmiotów gospodarczych.
W wielu zakładach przeprowadzono zmiany prowadzące do zmniejszenia emitowanego
hałasu, poprzez wymianę parku maszynowego na nowocześniejszy oraz działaniom
wyciszającym. Pewną uciążliwość powodować będą zakłady rzemieślnicze i usługowe
zlokalizowane blisko zabudowy o charakterze mieszkalnym. Wpływ ich na ogólny klimat
akustyczny gminy nie jest znaczący, jednak są one przyczyną lokalnych negatywnych
skutków odczuwalnych przez okolicznych mieszkańców. W wyniku analizy w zakresie badań
hałasu sformułowano następujące wnioski:
Głównym źródłem uciążliwości na terenie Oławy jest komunikacja drogowa i kolejowa, hałas
przemysłowy stanowi zagrożenie o charakterze lokalnym, docelowym kierunkiem działań
planistycznych dotyczących ograniczania uciążliwości hałasu powinno być odpowiednie
planowanie i projektowanie przebiegu tras komunikacyjnych (ze szczególnym
uwzględnieniem rejonów wymagających komfortu akustycznego) wraz z zabezpieczeniami
akustycznymi.
4.8
Promieniowanie elektromagnetyczne
4.8.1 Stan aktualny
Podział promieniowania elektromagnetycznego na jonizujące i niejonizujące wynika
z granicznej wielkości energii, która wystarcza do jonizacji cząstek materii.
Złożone spektrum promieniowania elektromagnetycznego jest bardzo rozległe i obejmuje
różne długości fal, od fal radiowych przez fale promieni podczerwonych, zakres widzialny i
fale promieni nadfioletowych, do bardzo krótkich fal promieni rentgenowskich i promieni
gamma. Z całego spektrum promieniowania elektromagnetycznego w sposób istotny
oddziałują na organizmy tylko te, które są pochłaniane przez atomy, cząsteczki i struktury
komórkowe. Z uwagi na sposób oddziaływania promieniowania na materię, widmo
65
promieniowania elektromagnetycznego można podzielić na promieniowanie jonizujące i
niejonizujące:
• promieniowanie jonizujące, występuje w wyniku użytkowania zarówno wzbogaconych,
jak i naturalnych substancji promieniotwórczych w energetyce jądrowej, ochronie
zdrowia, przemyśle, badaniach naukowych,
• promieniowanie niejonizujące występuje wokół linii energetycznych wysokiego
napięcia, radiostacji, pracujących silników elektrycznych oraz instalacji
przemysłowych, urządzeń łączności, domowego sprzętu elektrycznego, elektronicznego
itp. Z punktu widzenia ochrony środowiska i zdrowia człowieka w zakresie
promieniowania niejonizującego istotne są mikrofale, radiofale oraz fale o bardzo
niskiej (VLF) i ekstremalnie niskiej częstotliwości (FW)
Nadmierne dawki promieniowania działają szkodliwie na wszystkie organizmy żywe, dlatego
też ochrona przed szkodliwym promieniowaniem jest jednym z istotnych zadań ochrony
środowiska. Ogólną sytuację radiacyjną w środowisku charakteryzują obecnie następujące
wielkości podstawowe:
 poziom promieniowania gamma, obrazujący zagrożenie zewnętrzne naturalnymi i
sztucznymi źródłami promieniowania jonizującego, istniejące w środowisku lub
wprowadzone przez człowieka,
 stężenia naturalnych i sztucznych izotopów promieniotwórczych w komponentach
środowiska, a w konsekwencji w artykułach spożywczych, obrazujące narażenie
wewnętrzne ludzi w wyniku wchłonięcia izotopów drogą pokarmową.
Źródła promieniowania elektromagnetycznego
Promieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące jest nieodłącznym elementem środowiska naturalnego,
dociera z Kosmosu, z wnętrza Ziemi. Przy opracowywaniu zbiorczych ocen zagrożeń
radiacyjnych dla ludzi i środowiska rozróżnia się zagrożenia pochodzące od radionuklidów
naturalnych i sztucznych.
W przyrodzie występuje prawie 80 radioizotopów ok. 20 pierwiastków
promieniotwórczych. Do najbardziej znanych należą izotopy uranu i toru, a także potasu,
węgla i wodoru. Intensywność promieniowania wywołana naturalnymi pierwiastkami
promieniotwórczymi jest różna w różnych miejscach naszego globu.
Radionuklidy pochodzenia sztucznego przedostały się do środowiska w wyniku prób z
bronią jądrową lub zostały uwolnione z obiektów jądrowych i składowisk paliwa w trakcie
ich normalnej eksploatacji lub w stanach awaryjnych (np. katastrofa elektrowni jądrowej w
Czarnobylu). Również wytwarzane są przez różnego rodzaju urządzenia stosowane np. w
diagnostyce medycznej, przemyśle, badaniach naukowych.
Promieniowanie niejonizujące
Na terenie gminy występują następujące źródła promieniowania niejonizującego:
 stacje radiowe,
 elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia,
 stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej,
Na terenie gminy nie prowadzono badań poziomu pól elektromagnetycznych oraz
dotyczących oddziaływania promieniowania na środowisko, a w szczególności na zdrowie
66
mieszkańców. Niemniej można przypuszczać, że aktualnie miejscami niesprzyjającymi dla
ludności gdzie występują pola elektromagnetyczne są linie wysokiego napięcia
Brzeg - Oława
Jelcz Laskowice - Oława
Siechnice (Czechnica) - Oława
a zwłaszcza Wrocław – Opole
EE4 /S – 101,102/ 110 kV
EE6 /S – 106/ 110 kV
EE3 /C - 125/ 40kV
EE 8 – 440kV
W celu ochrony min. przed promieniowaniem obowiązują strefy ochronne dla linii
energetycznych. Dla sieci 100 kV – 14,5 m dla 400 kV – 33 m od skrajnego przewodu.
4.9
Awarie przemysłowe
Podstawowym aktem prawnym warunkującym postępowanie w wyniku poważnych awarii
jest ustawa Prawo ochrony środowiska, gdzie zawarto przepisy prawne, obowiązki i zalecenia
związane z możliwością wystąpienia poważnej awarii. Dodatkowo, zagadnienia te ujmowane
są w ustawie o ochronie przeciwpożarowej i Państwowej Straży Pożarnej.
4.9.1 Stan aktualny
Gmina Oława charakteryzuje się występowaniem niewielkiego raczej przemysłu i dość
wysokim rozwojem infrastruktury technicznej: dróg, kolei, instalacji oraz niskim stopniem
zurbanizowania terenu. Jako charakterystyczne poważne awarie mogące przyczynić się do
znacznej degradacji środowiska należą więc awarie:
• w zakładach przemysłowych, transporcie drogowym, kolejowym i przeładunku materiałów
niebezpiecznych, w wyniku których do środowiska mogą przedostawać się substancje
chemiczne, powodując skażenie wód powierzchniowych, podziemnych, gleb i gruntu oraz
powietrza;
• instalacji i budowli technicznych, w wyniku których mogą uwalniać się substancje
niebezpieczne.
Na terenie województwa dolnośląskiego inwentaryzacją i kontrolą w zakresie możliwości
wystąpienia poważnych awarii zajmuje się Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, we
współpracy z Państwową Strażą Pożarną. Obecnie w bazie potencjalnych sprawców
poważnych awarii nie ma obiektów z terenu Gminy Oława.
Podstawowymi kryteriami kwalifikującymi obiekt lub instalację do grupy Potencjalnych
Sprawców są: rodzaje i ilość substancji niebezpiecznej, przewidywany zasięg zagrożenia w
wyniku awarii oraz typ narażonego obszaru, prawdopodobieństwo powiększenia
niebezpieczeństwa w wyniku bliskiego sąsiedztwa innych obiektów stwarzających określone
zagrożenie. W rejestrze ujęto głównie jednostki posiadające w obrocie materiały
niebezpieczne gazowe, ciekłe i stałe w ilościach przekraczających wielkości progowe
wynikające z dyrektyw UE i Międzynarodowej Organizacji Pracy, określone jako tzw.
wielkie zagrożenia.
Z prowadzonych dla województwa wrocławskiego badań wynika, że w 1997 roku około 20 %
ludności ówczesnego województwa zagrożona była toksycznymi środkami przemysłowymi w
wyniku potencjalnych awarii przemysłowych oraz podczas przewozu niebezpiecznych
substancji transportem kołowym i kolejowym. Około 1 % ludności zamieszkiwał w strefie
zagrożeń śmiertelnych.
W Oławie w roku 2002 wg informacji WIOŚ nie miały miejsca żadne poważniejsze
awarie.
67
Źródłem potencjalnych awarii na terenie Gminy Oława może być transport materiałów
niebezpiecznych drogowy lub kolejowy oraz awarie przemysłowe.
Na terenie powiatu działa Powiatowy Zespół Reagowania Kryzysowego. W skład PZRK
wchodzą pracownicy Urzędu Miejskiego, Państwowej Straży Pożarnej i policji.
Transport materiałów niebezpiecznych
Transport materiałów niebezpiecznych w Oławie odbywa się liniami kolejowymi i drogą.
Transport kolejowy przechodzi przez stację Lizawce, Oława na trasie: Wrocław – Kraków.
Transport drogowy materiałów niebezpiecznych na terenie Oława ma miejsce na drogach:
- autostrada A4 Olszyna – Kraków - Medyka
- droga krajowa nr 94 Wrocław – Opole
- droga nr 396 Oława – Strzelin,
- droga nr 452 Oława – Biskupice Oławskie – Bierutów.
4.10
Ochrona przyrody i krajobrazu
4.10.1 Charakterystyka chronionych zbiorowisk roślinnych
Rezerwat „Zwierzyniec” został utworzony w 1958 roku na obszarze 8,65 ha. Obejmuje
fragment zabytkowego drzewostanu łęgowego z cechami grądu niskiego, porastającego
rzeczne mady brunatne w starym korycie Odry.
Rezerwat składa się z dwóch części przedzielonych gruntami z zabudowaniami leśniczówki
„Oława”. Część zachodnia (1,51 ha), w kształcie trójkąta, to drzewostan o dużym
zróżnicowaniu wiekowym i gatunkowym z dominującym w starodrzewiu dębem
szypułkowym w wieku 110 - 180 lat, z domieszką lipy drobnolistnej (80 - 140 lat) oraz grabu
pospolitego, pojedynczo jesiona wyniosłego i klonu polnego, a także sporadycznie modrzewia
europejskiego (80 - 110 lat). W dolnym piętrze lipa drobnolistna, paklon, grab pospolity i dąb
szypułkowy (40 - 70 lat). Podszyt stanowią czeremcha pospolita, bez koralowy, leszczyna,
śliwa tarnina, głóg jedno- i dwuszyjkowy, dereń świdwa. Najliczniej występującymi
gatunkami runa leśnego jest niecierpek pospolity i bluszczyk kurdybanek. Grupowo i
pojedynczo występują: trybula leśna, trędownik bulwiasty, bodziszek cuchnący, podagrycznik
pospolity, zawilec gajowy, jaskier kosmaty, wietlica samcza, miodunka ćma oraz pospolite:
pokrzywa i przytulia czepna. Do rzadko spotykanych należą kokoryczka wielokwiatowa,
dąbrówka rozłogowa i groszek wiosenny.
Część wschodnia o powierzchni 7,14 ha obejmuje podobny drzewostan lecz wyraźnie starszy,
w którym dominującym gatunkiem jest dąb szypułkowy z pojedynczą domieszką lipy
drobnolistnej i grabu pospolitego w wieku 190 - 230 lat. W domieszce występują również
pojedynczo klon i wiąz pospolity, świerk wyniosły, kasztanowiec zwyczajny i topola czarna
(90 - 130 lat). W 40 - 70 letnim podroście występuje: lipa drobnolistna, klon pospolity, jawor,
wiąz szypułkowy, grab pospolity, świerk wyniosły i topola czarna. Na niewielkim
fragmencie, stanowiącym niegdyś szkółkę leśną rośnie topola czarna z domieszkami jak w
otaczającymi go drzewostanie oraz orzechem czarnym i olszą czarną (30 - 45 lat). Podszyt
podobny jak w części zachodniej. Dodatkowym gatunkiem podszytowym jest jarząb
pospolity, zaś runo wzbogacają kokorycz wydrążona, czyściec leśny, złoć żółta, czosnek
niedźwiedzi, miodunka lekarska, żywokost bulwiasty i inne rośliny zielne.
Nazwa tego rezerwatu pochodzi od nazwy, jaką nosi podmiejska dzielnica Oławy, położona
częściowo w sąsiedztwie rezerwatu, częściowo po drugiej stronie Odry, nawiązując
68
tradycyjnie do dawnych czasów, kiedy to lasy Puszczy Bystrzyckiej, obfitujące w zasobne i
zaciszne łąki śródleśne, były obok lasów milickich jedną z największych ostoi zwierzyny
łownej na Dolnym Śląsku. Na terenie rezerwatu oraz w jego sąsiedztwie spotkać można
dzika, sarnę, zająca szaraka, jeża, kunę leśną, z większych ptaków myszołowa zwyczajnego,
krogulca, puszczyka leśnego i pójdźkę oraz gołębia siwaka. Z ptactwa śpiewającego i
owadożernego można zaobserwować: kowalika, sikorę ubogą, ziębę, pełzacza, turkawkę,
muchołówkę szarą, dwońca, szpaka, drozda, wilgę, sójkę, kukułkę oraz dzięcioła zielonego i
pstrego średniego.
Rezerwat archeologiczno - przyrodniczy „Grodziska Ryczyńskie” ustanowiony w 1958
roku, na powierzchni 1,83 ha, składa się z dwu oddalonych od siebie o około 80 m części tzw. Wielki Ryczyn (1,75 ha) i Mały Ryczyn (0,08 ha). Przedmiotem ochrony są pozostałości
prehistorycznego grodziska oraz rosnący na tym obszarze łęgowy drzewostan.
Drzewostan porastający duże grodzisko jest formacją różnowiekową i wielogatunkową.
Dominuje tu dąb szypułkowy, jawor i jesion wyniosły w wieku 110 - 140 lat, na koronie wału
170 - 210 lat, pojedynczo do 250 lat. W domieszce klon pospolity, orzech czarny, wiąz
szypułkowy, sosna wejmutka, kasztanowiec zwyczajny. W dolnym piętrze jesion wyniosły,
klon pospolity, lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, jawor. Podszyt stanowią: czeremcha, bez
czarny, kruszyna pospolita, paklon, dereń świdwa oraz inne pospolite w lasach łęgowych
krzewy. Runo leśne bogate: podagrycznik pospolity, bluszczyk kurdybanek, ziarnopłon
wiosenny, miodunka ćma, bodziszek cuchnący, kokoryczka wielokwiatowa, wietlica samcza,
trędownik bulwiasty, tojeść rozesłana, złoć żółta, zawilec gajowy i żółty, kokorycz pełna,
jaskier kosmaty, konwalia majowa, dąbrówka rozłogowa i glistnik jaskółcze ziele oraz
popularna pokrzywa. Grodzisko Małe porasta drzewostan znacznie młodszy (90 - 110 lat)
zdominowany przez dąb szypułkowy z domieszką jesiona wyniosłego i młodszych (50 - 70
lat): lipy drobnolistnej, grabu pospolitego, jawora, paklonu. Niektóre drzewa rosnące na
terenie rezerwatu są pomnikami przyrody.
Pierwszym dokumentem, w którym wzmiankowany jest Ryczyn, jest przekaz Kosmasa.
Kosmas informuje nas, że w 1093 roku na Śląsk najeżdża czeski książę Brzetysław i niszczy
go na przestrzeni między Ryczynem a Głogowem. Wspomina on także Ryczyn jako punkt, do
którego dotarły wojska niemieckie cesarza Henryka V w 1169 roku. Inne źródła, w których
wymieniony jest Ryczyn, to dwie bulle papieskie z lat 1155 i 1245.
Już około II-ej połowy XII wieku był Ryczyn grodem kasztelańskim, o czym wzmiankują
źródła z XIII wieku, które wymieniają nazwiska jego kasztelanów. One też informują o
istnieniu tutaj kościoła. Pochodząca z XIV wieku Kronika Książąt Polskich wspomina, że
Ryczyn był siedzibą biskupią w początkach chrześcijaństwa na Śląsku. Z XIV wieku
pochodzi również przekaz o pierwszych wykopaliskach w Ryczynie, których dokonano w
roku 1390, z polecenia księcia Ludwika I Brzeskiego pragnącego odnaleźć tutaj ślady
urzędowania biskupów wrocławskich. Księga Henrykowska (XIII wiek) wspomina
kasztelanów ryczyńskich jako rozjemców pomiędzy zakonem w Henrykowie a okoliczną
ludnością.
Z XV wieku znane są opisy geograficzne Śląska, w których wspominany jest Ryczyn. Są to
opisy Długosza oraz Hartmanna Schedla. W roku 1561 ukazuje się pierwsza mapa Śląska
Marcina Helwiga, która po raz ostatni zawiera ślad osadnictwa w Ryczynie.
Obecnie istniejące ślady trzech grodzisk to pozostałości po wczesnośredniowiecznym zespole
osadniczym. Położone są na prawym i lewym brzegu Odry. Dwa prawobrzeżne usytuowane
są w dużym kompleksie nadodrzańskich lasów, zwane niekiedy Puszczą Ryczyńską lub
Bystrzycką. Na przeciwległym brzegu rzeki, koło wsi Lipki, położone jest trzecie grodzisko
wchodzące w skład tego kompleksu osadniczego.
Duże grodzisko jest pozostałością po tzw. grodzie pierścieniowym. Przeciętna wysokość
wałów jeszcze dziś, dochodzi do 5 m, średnica do 154 m (obwód wału 360 m). Część
69
grodziska otoczona jest fosą o szerokości dochodzącej do 10 m. W części południowo wschodniej wały obniżają się do powierzchni majdanu tworząc przerwę, jako pozostałość
bramy, o szerokości 14 m. Pozostałości po dużym grodzie ryczyńskim - fosa, wały i majdan
zajmują łącznie 2,4 ha, z czego na wały przypada 1,5 ha. Wynika z tego, że największy nacisk
położono na wybudowanie wałów, a to z kolei określa militarną funkcję tego grodziska.
Spełniał on funkcję strategiczną, taką samą jak grody: Racibórz, Koźle, Opole, Wrocław i
Głogów, bronił przeprawy przez Odrę, strzegł także samej rzeki będącej dogodnym szlakiem
wodnym z wyżyn Europy Południowej przez Bramę Morawską na Śląsk i na niziny Europy
Środkowej.
W odległości 80 m od dużego grodu, wysunięty na południowy - zachód w kierunku Odry,
istniał mały gródek stożkowy o powierzchni 143 m2, który spełniał rolę czatowni i gdzie
wznosiła się tylko jedna budowla drewniana. Wzniesiona była w celu stałego kontrolowania i
obserwowania rzeki i jej brzegów.
Rezerwat leśny „Kanigóra” ustanowiony w 1958 r. o powierzchni 5,57 ha, chroni fragment
dawnych, pięknych drzewostanów łęgowych puszczy nadodrzańskiej. Obejmuje on duży,
zróżnicowany pod względem składu, formy zmieszania, wieku i struktury drzewostan o
cechach zespołu naturalnego. W starodrzewiu dominuje dąb szypułkowy w wieku 150-250
lat, z domieszką grabu pospolitego, lipy drobnolistnej i olszy czarnej (150 -200 lat) oraz
sporadycznie jesion wyniosły i wiąz polny - w tym samym wieku. Pod okapem drzewostanu
rośnie grab pospolity, lipa drobnolistna, paklon i olsza (40 - 70 lat). Podszyt stanowi paklon i
czeremcha oraz pojedynczo dereń świdwa i czereśnia dzika. W bogatym runie masowo
występują: szczawik zajęczy, niecierpek pospolity, podagrycznik i bluszczyk kurdybanek.
Licznie występują: konwalia majowa, konwalijka dwulistna, gwiazdnica bagienna, trędownik
bulwiasty, czyściec leśny, bodziszek cuchnący, tojeść leśna, kuklik pospolity, mietlica
biaława, kupkówka Aschersona, kłosownica miękka i leśna oraz prosownica rozpierzchła.
Pojedynczo i miejscami spotkać można między innymi ciemiężyk pospolity, jaskier kosmaty,
fiołek leśny, kokoryczkę wielokwiatową, zawilec gajowy, wyczkę ptasią, poziomkę pospolitą,
starzec Fuchsa, narecznicę samczą oraz innych przedstawicieli roślin zielnych, a nad
brzegiem rowu - kosaciec żółty.
Około 2 km w kierunku północno-zachodnim znajduje się piaszczysty, porośnięty sosnami,
wzgórek stanowiący największe w okolicy miejsce gniazdowania kani rdzawej. Od nazwy
tego uroczyska pochodzi nazwa rezerwatu.
W okolicy tej, rósł potężny dąb o obwodzie około 10 m, zwany dębem królewskim lub
Murokiem, uwidoczniony na mapach z 1932 roku i wcześniejszych. Do naszych czasów nie
zachował się po nim żaden ślad.
Rezerwat „Leśna Woda” utworzony w 1958 roku o powierzchni 20,94 ha (4,94 ha na terenie
województwa wrocławskiego i 16,00 ha - na terenie województwa opolskiego) jest
rezerwatem drzewostanowym. Chroni dwupiętrowy, wielowiekowy drzewostan pochodzenia
naturalnego, wytworzony na żyznych glebach skrytobielicowych, wykształconych z lekkich
piasków gliniastych. Górne piętro to drzewostan w wieku około 160 lat modrzewiowo bukowo - sosnowy z domieszką dębu szypułkowego i świerka pospolitego. Wiek
pojedynczych dębów sięga 200 lat. W składzie II piętra, w wieku 90 - 100 lat oprócz
gatunków piętra górnego duży udział ma grab pospolity. W około 35 letnim podroście
dominuje buk pospolity. Podszyt stanowią: buk, grab, jarząb pospolity, dąb, świerk, sosna,
bez czarny. Do sporadycznie występujących drzew i krzewów należą: jodła pospolita,
kasztanowiec zwyczajny, brzoza brodawkowata, czereśnia, jesion wyniosły, topola osika,
robinia akacjowa, wierzba szara, lipa drobnolistna, wiąz szypułkowy, leszczyna pospolita,
trzmielina zwyczajna, głóg jedno- i dwuszyjkowy. Runo bardzo bogate - lista florystyczna
obejmuje 115 gatunków roślin zielnych i 34 gatunki mchów. Do najczęściej spotykanych
należą: czerniec gronkowy, szczawik zajęczy, kosmatka owłosiona, orlica pospolita, śmiałek
70
pogięty, kosownica leśna, turzyca palczasta i leśna, jastrzębiec leśny, zawilec gajowy, jeżyna,
marzanka wonna, lilia złotogłów, narecznica samcza, konwalia majowa, prosownica
rozpierzchła, bluszcz pospolity, konwalijka dwulistna oraz z mchów: merzyk, widłoząb i
płonnik.
Rezerwat „Łacha Jelcz”, położony na granicy gminy z gminą Jelcz – Laskowice
ustanowiony w 1954 roku na terenie starorzecza Odry, na obszarze 14,62 ha, w tym około
6,90 ha odkrytego lustra wody. Obejmuje wschodnią część akwenu o powierzchni
przekraczającej 6 ha, przylegające do niego od południa i wschodu szuwary oraz małe
„oczko” wodne (0,12 ha) we wschodniej części rezerwatu.
Rezerwat utworzono celem ochrony naturalnego stanowiska kotewki - orzecha wodnego
(trapa natanus). Jest to jedno z nielicznych stanowisk tej rośliny w Polsce (w 1980 roku
zarejestrowanych było ich 38), a obserwacje czynione w ostatnich latach wskazują, że jest to
stanowisko zanikające. Przyczynami zaniku tej rośliny jest napływ do akwenu silnie
zanieczyszczonej wody z Odry, poprzez część zbiornika nie objętego ochroną a łączącego się
z głównym korytem, szczególnie w czasie wezbrań rzeki, a także napływ tą samą drogą
amura białego, roślinożernej ryby żywiącej się kotewką. Innym zagrożeniem jest uprawianie
wędkarstwa, pomimo zakazu, na terenie objętym ochroną.
Na terenie rezerwatu i w jego bezpośrednim otoczeniu stwierdzono występowanie 218
gatunków roślin, w tym 35 gatunków drzew i krzewów. Główne lustro wody, gdzie znajduje
się stanowisko kotewki, porastają grążele żółte, grzybienie białe, rzęsa drobna i trójrowkowa
oraz spirodela wielkokorzeniowa. Małe „oczko” wodne jest płytkie i zarastające. Znajduje się
tu stanowisko osoki aloesowej, żabiścieku, rzęśli, rogatka, wywłócznika kłosowego i
okrężnicy bagiennej. Ten ciekawy zespół roślinny zasługuje na szczególną ochronę. W
obszarze zarośniętym przez szuwary występują zespoły szuwaru właściwego (trzcina
pospolita) i wielkoturzycowego z kępami szuwaru skrzypowego oraz niewielkimi kępami
tataraku.
W wodach rezerwatu żyje 32 gatunki ryb z najpopularniejszymi: szczupakiem, płocią,
leszczem, krąpiem, ukleją, sumikiem, okoniem, jazgarzem i sandaczem. Z płazów spotykamy
między innymi traszkę grzebieniastą i zwyczajną. Przedstawicielami gadów są jaszczurka
zwinka i żyworodna, padalec oraz zaskroniec. Na terenie rezerwatu i w jego otoczeniu
gnieżdżą się trzciniak, trzcinniaczek, łozówka, kaczka krzyżówka, strumieniówka,
rokitniczka, świerszczak, łabędź niemy, łyska i potrzos. Z mniejszych ssaków spotkać można
tu karczownika ziemnowodnego, piżmaka, ryjówkę aksamitną, gronostaja, łasicę łaskę,
badylarkę a także nocka rudego i karlika malutkiego - przedstawicieli nietoperzy.
4.10.2Pomniki Przyrody
Popularną formą ochrony przyrody są pommiki przyrody. Głównym kryterium decydującym
o uznaniu drzewa za pomnik przyrody jest jego pierśnica tzn. obwód na wys. 1,3 m nad
ziemią zaliczane są wyłącznie gatunki rodzime na terenie gminy znajduje się 16 pomników
przyrody.
Wykaz pomników przyrody na terenie gminy
Lp.
Pomnik
Gatunek
Numer
71
Lokalizacja
1.
Grupa trzech dąb szypułkowy
dębów
Quercus robur
Nr Rejestru 74; Dęć.
123/64 z dn.
06.06.64 r.
124/64 z dn.
08.06.64 r.
Chwalibożyce - plac wiejski przy kościele,
naprzeciw PKS oraz naprzeciw bud. mieszk.
52/53
Chwalibożyce - plac wiejski szkolny, 50 m na
północ od kościoła
2.
Pojedyncza lipa drobnolistna
lipa
Tilia cordata
3.
lipa
Tilia cordata
Nr Rejestru 254;
Dęć. 1/81 z dn.
15.04.81 r.
Oleśnica Mała - przy narożniku w części północno
zachodniej pałacu, na końcu alei lipowej i
początku alei grabowej
4.
Pojedynczy dąb szypułkowy
dąb
Quercus robur
Nr Rejestru 11; Dęć. Niemil - przy szosie i cieku wodnym, naprzeciw
1/56 z dn. 24.08.56r. wjazdu w podwórze Rybakówki - budynek Nr 89
5.
dąb
Quercus robur
Nr Rejestru 77; Dęć. Niemil - w części południowo wschodniej stawu
126/64 z .03.12.64r. rybnego, na brzegu stawu
6.
lipa
Tilia cordata
Niemil przy drodze nad stawem
7.
Pojedyncza
lipa
Osiek przy drodze polnej obok kapliczki
8.
Pojedynczy
dąb
9.
Pojedynczy
tulipanowiec
10.
Grupa
dwóch
11.
Nr Rejestru 12;
Dęć. 12/56 z
dn.23.08.56r.
lipa drobnolistna
Tilia cordata
131/64 z
dn.03.12.64r.
dąb szypułkowy
Quercus robur
130/64 z dn
08.06.64 r.
tulipanowiec
Nr Rejestru 288;
amerykański Lirio- Dęć. 19/83 z dn.
dendron
04.02.83 r.
Tulipiforia
platan klonolistny Nr Rejestru 290;
Platanus Acenfolia Dęć. 21/83 z
dn.04.02.83r.
platanów
dębów
Quercus robur
lipa drobnolistna
Tilia cordata
Nr Rejestru 287;
Dęć. 18/83 z dn.
04.02.83 r.
Nr Rejestru 288;
Dęć. 19/83 z dn.
04.02.83 r.
Drzemlikowice w lesie na wschód od młyna
Jakubowice w parku, na wschód od budynku
mieszkalnego Domu Nauczyciela
Jakubowice w parku, przy rowie dopływowym do
stawu, w pobliżu Domu Nauczyciela
Jakubowice w parku, naprzeciw pałacu, przy
rondzie od strony wschodniej
12.
Grupa
dwóch lip
13.
Pojedynczy wiąz górski Ulmus Nr Rejestru 89; Dęć. Zabardowice w części południowej parku, 50 m
wiąz
glabra
140/64 z dn.
na północ od dworu
08.06.64 r.
14.
Grupa
dębów
dąb szypułkowy
Quercus robur
Nr Rejestru 261;
Dęć. 1/82 z dn.
21.01.82r.
Stary Górnik leśnictwo Oława, odział 153 n, w
północno wschodniej części oddziału
15.
dębów
Quercus robur
Nr Rejestru 262;
Dęć. 2/82 z
dn.21.01.82r.
Stary Górnik - leśnictwo Oława, odział 153 f, w
południowo zachodniej części, ca 20 m od drogi
oddziału
16.
dąb
Quercus robur
Nr Rejestru 172;
Dęć. 4/77 z
dn.27.12.77r.
Bystrzyca Oławska - drogą obok siedziby Nadl.
Oława, w kier. połudn. do rz. Odry, po prawej
stronie drogi, oddział 184 n
72
Jakubowice w parku, przy alei lipowej
4.10.3Parki
W obrębie Gminy Oława znajduje się kilka parków o zabytkowych założeniach
przestrzennych, zwierających jednocześnie cenny drzewostan. Są to parki przypałacowe,
dworskie.
Do najcenniejszego zaliczyć należy:
- park pałacowy w Oleśnicy Małej o pow. 15 ha część zespołu pałacowego
- park podworski w Drzemlikowicach o pow. 154,90 ha
- park podworski w Gaci
- park pałacowy w Psarach 2,30 ha
- park pałacowy w Sieciborowicach
- park pałacowy w Siedlacach
- pak pałacowy w Ścinawie o pow. 2,4 ha
- park pałacowy w Zaborowicach o pow. 7,0 ha
Możliwe jest częściowe przywrócenie ich dawnych walorów przyrodniczych i
architektonicznych, jednak nie jest możliwe odtworzenie w całości założeń przestrzennoparkowych. Parki na terenie Gminy powinny zostać otoczone szczególną opieką tak, aby
skutecznie zabezpieczyć zarówno ich estetyczne jak i przyrodnicze walory. Poza parkami
występującymi w obszarze Gminy jest kilka różnogatunkowych skupień drzew usytuowanych
w sąsiedztwie starych budynków, które są pozostałościami istniejących tam niegdyś
większych parków.
4.10.4 Użytki ekologiczne
Użytki ekologiczne są to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających
znaczenie dla zachowania mikroklimatu, zasobów genowych i typów środowiskowych.
Użytek położony jest w kompleksie lasów nadodrzańskich, pomiędzy miejscowością Lipki a
miastem Oława. Zajmuje obszar 2,17 ha, w pododdziale H oddziału 175 Nadleśnictwa Oława.
Łąka śródleśna i sąsiadujące z nią lasy wchodzą w skład mezoregionu Pradolina Wrocławska.
Wśród występującego na tym obszarze drzewostanu, dominującymi zespołami są: łęg
wiązowe jesionowy, grąd środkowoeuropejski oraz zbiorowiska zastępcze na tych
siedliskach. Tereny bezleśne pokrywają łąki kośne, pastwiska i pola uprawne. Wśród areałów
bezleśnych znajdują się okresowo zalewane łąki wilgotne i zmiennowilgotne, zajmujące coraz
mniejszą powierzchnię i ginące, wskutek nadmiernego osuszania. Łąka śródleśna stanowiąca
użytek ekologiczny, nabiera szczególnie wielu walorów przyrodniczych oraz estetycznych.
Zwłaszcza jesienią kiedy zakwita dość licznie występujący tu chroniony zimowit jesienny.
Wybrane elementy fauny
Na obszarze gminy do najciekawszych obszarów pod względem ornitologicznym w
należą łąki na międzywalu rz. Odry od Oławy obszary leśne w okolicach Bystrzycy.
Występują tutaj: nurogęś, pustułka, świergotek łąkowy, świerszczak, strumieniówka,
jarzębatka, stokosz, dziwoń.
Innym interesującym obszarem jest kompleks leśny między Oławą a Bystrzycą
Oławską. Gniazdują tu: bocian czarny, czarna kania, kania rdzawa, trzmielojad, jastrząb,
kolucz, siniak, dzięcioł zielono-siwy i średni, muchówka białoszyja, kruk.
Źródła zagrożeń
73
Środowisko przyrodnicze gminy Oława zostało przekształcone w ciągu ostatnich
dwóch stuleci . Nastąpiły zmiany siedlisk i stąd została zachowana jedynie namiastka
biocenoz charakterystycznych dla nich w przeszłości.
Degradacja szaty roślinnej i zwierzęcej była wynikiem przede wszystkim
zanieczyszczenia środowiska tj. emisji zanieczyszczeń do powietrza. Pośredni wpływ
przemysłu zaznaczył się także w zbiorowiskach nieleśnych: półnaturalnych zbiorowiskach
łąkowych, a także w zbiorowiskach segetalnych i ruderalnych. Jest związany z degradacją
gleb i ma charakter przewlekły. Zwiększyły areał gatunki sztucznie wprowadzone, a także
gatunki rodzime, dawniej spotykane na ograniczonych powierzchniach. Proces ten prowadzi
do wykształcenia się zbiorowisk o charakterze trawiasto-krzewistym ujednoliconych pod
względem składu gatunkowego.
W przypadku fauny zagrożenie stanowi zanieczyszczenie wód powstające w wyniku
zrzutu ścieków bezpośrednio do wód powierzchniowych, co powoduje zagrożenie dla
zwierząt zasiedlających, czasowo lub przez całe swoje życie, cieki i zbiorniki wodne. Na
przestrzeni kilku ubiegłych lat obserwuje się co prawda spadek tego typu negatywnych
oddziaływań na środowisko, jednak nadal można spotkać nielegalne odprowadzenia ścieków
komunalnych, głównie dokonywane przez właścicieli posesji zlokalizowanych w pobliżu
niewielkich cieków wodnych.
Poważnym zagrożeniem dla fauny są wszelkiego rodzaju melioracje, osuszania
terenów podmokłych oraz regulacje cieków wodnych. Przeprowadzanie regulacji zubaża w
dużym stopniu skład gatunkowy, niszczy miejsca rozrodu wielu gatunków oraz ma bardzo
niekorzystny wpływ na przylegające biotopy. W okresie wiosennym szczególnym
zagrożeniem dla wielu zwierząt (zwłaszcza bezkręgowców, lecz również dla wielu zwierząt
kręgowych) jest wypalanie traw. Giną wówczas znaczne ilości płazów, niektóre ptaki oraz
prawie wszystkie gatunki bezkręgowców zasiedlające otwarte siedliska trawiaste.
Szczególne znaczenie ma ochrona miejsc rozrodu płazów, a więc różnego rodzaju
zbiorników wodnych licznie występujących na terenie gminy, w tym małych sadzawek, a
nawet terenów z okresowymi, niewielkimi kałużami.
Do najważniejszych przyczyn przeobrażeń zarówno flory jak i fauny, które miały głównie
miejsce w przeszłości, ale których skutki trwają do dzisiaj, należą:
• zmiana sposobu użytkowania gruntów, a więc trwałe i okresowe wylesienie
(przeznaczenie gruntów leśnych pod zabudowę mieszkaniową, budowę arterii
komunikacyjnych, wodociągów, linii energetycznych), zmiana łąk i pastwisk w
nieużytki w wyniku zmian stosunków wodnych
• odkrywkowa eksploatacja kopalin prowadząca do deformacji powierzchni ziemi
i powstawania nieużytków
• rozbudowa infrastruktury przemysłowej
• osuszanie terenów pierwotnie podmokłych w drodze regulacji cieków wodnych,
zabiegów melioracyjnych
• „dzikie” wysypiska odpadów
Tendencje zmian
Zachowanie najcenniejszych pod względem przyrodniczym terenów jest istotną
inwestycją dla gminy. Obok terenów zdegradowanych przez przemysł zachowało się jeszcze
dość duże zróżnicowanie flory i fauny. Na terenie gminy istnieje wiele obszarów
wartościowych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym. Propozycje obszarów do
objęcia ochroną:
• Park Krajobrazowy „ Dolina Odry II"
74
Jest to obszar obejmujący wyróżniający się krajobrazowe teren o różnych typach
ekosystemów. Obejmuje północą część obszaru gminy. W obszar ten wchodzi dolina Odry i
Smortawy wraz z kompleksem leśnym, przylegającym od wschodu do obszaru Oławy. Na
obszarze objętym ochroną znajdują się tereny szczególnie cenne pod względem
ornitologicznym. Do najciekawszych należą łąki w międzywalu rz. Odry od Oławy do
granicy gminy. Występują tu takie gatunki, jak: nurogęś, pustułka, dziwoń, stokosz,
jarzębatka, strumieniówka, świerszczak, świergotek łąkowy. W kompleksie leśnym między
Oławą a Bystrzycą Oławską gniazdują m.in.: bocian czarny, bocian kania, kania rdzawa,
kruk, trzmielojad, muchówka białoszyja, dzięcioły: zielono-siwy i średni, siniak, kolusz,
jastrząb. Tereny rozlewisk rzecznych są miejscem żerowisk i odpoczynku ptactwa
wędrownego. Fragmenty starorzeczy i pozostałości sztucznych wyrobisk, zarośnięte
roślinnością szuwarową stanowią miejsca występowania drobnej zwierzyny i ptactwa. W
pradolinie Odry, w rejonie Siedlec występują wydmy porośnięte lasem /bór suchy/,
stanowiące pozostałość z okresu lodowcowego. Malowniczy przebieg koryt Odry i Oławy
tworzą atrakcyjne krajobrazy, miejsce spacerów mieszkańców Oławy. Cały obszar
chronionego krajobrazu wymaga oddzielnego opracowania, z określeniem zasad korzystania
ze środowiska i uchwalenia go przez samorządy lokalne gmin, które objęte są jego zasięgiem.
Zagospodarowanie tego terenu powinno zapewniać stan równowagi ekologicznej systemów
przyrodniczych.
• Ciągi ekologiczne
Wskazane jest objęcie ochroną na terenie gminy ciągów ekologicznych, rozumianych jako
tereny otwarte położone wzdłuż cieków wodnych, obejmujących zarówno zadrzewienia, jak i
roślinność wodno-łęgową, chroniące wody powierzchniowe przed zanieczyszczeniami
związkami chemicznymi spływającymi z pól oraz stanowiące zaporę przeciw przenoszeniu z
wiatrem nawozów i środków ochrony roślin.
4.11 Lasy
4.11.1Stan aktualny
Lasy o powierzchni 4.782,0 ha, zajmują 20,4 % areału gminy, z czego 1.492 ha zaliczono do
zieleni ochronnej. Podlegają Nadleśnictwu Oława z siedzibą w Bystrzycy Oławskiej.
Leśnictwa zlokalizowane są w Bystrzycy oraz przysiółku Janików. Lasy o powierzchni 76,0
ha znajdują się na gruntach prywatnych, na obszarze 1 ha stanowią własność komunalną.
Największy zwarty kompleks leśny stanowią lasy na północ i wschód od Bystrzycy
Oławskiej. Jest to pozostałość po tzw. Puszczy Bystrzyckiej, która stanowiła największy
kompleks leśny w tej części Dolnego Śląska. Lasom towarzyszy ekosystem leśno - łąkowy
zlokalizowany w dolinie Odry i Oławy, zajmujący ponad 4.000 ha, tj. 20 % jej powierzchni.
Najcenniejsze lasy liściaste znajdują się na terasie zalewowym rzek. Są wielkim potencjałem
wypoczynkowym i turystycznym gminy. Mają duże znaczenie dla ochrony przyrody oraz
tworzą lokalny mikroklimat, wpływający pozytywnie na stan zdrowia i samopoczucia ludzi.
Pełnią niezwykle cenną rolę jako siedlisko życia wielu gatunków roślin oraz zwierząt. Strefy
rozlewisk Oławy, Odry i Smortawy, obejmujące: Łachę Jelczańską (rezerwat florystyczny o
pow. 5,90 ha), Kanigórę, Grodzisko Ryczeńskie oraz Zwierzyniec (rezerwaty leśne o pow.
5,12 ha i 8,96 ha) z ośrodkami w Oławie, Bystrzycy Oławskiej.
Największym zagrożeniem dla lasów są pożary, powodowane nieodpowiednim zachowaniem
człowieka a także długimi okresami suszy w okresie letnim. Mimo dobrze zorganizowanego
75
systemu wykrywania i stosunkowo skutecznego ich zwalczania, corocznie notuje się
kilkanaście pożarów. Osłabienie drzewostanów powodują również emisje przemysłowe.
Zróżnicowane gleby oraz warunki wodno - gruntowe spowodowały, że siedliska występują w
dużej gamie od świeżych borowych do lasów wilgotnych i olsów. Można wyróżniono
kompleksy leśne o różnym siedlisku.
• Siedlisko boru świeżego (B św.)
• Siedlisko boru mieszanego świeżego (BM św.)
Drzewostan zbudowany z sosny, dębu i świerka z domieszką brzozy, grabu, modrzewia. Runo
leśne jest liczne i dobrze rozwinięte. Podszyty niezbyt liczne. Siedliska wilgotne lasu
mieszanego wilgotnego (LMW). Drzewostan zbudowany z dębu, jesionu i olszy z udziałem
brzozy i świerka. Runo bujne, podszyty liczne i dobrze rozwinięte.
Źródła zmian i zagrożeń
Źródłem zmian jest postępująca urbanizacja, wymagająca nowych terenów do inwestowania,
podobne potrzeby ma przemysł, komunikacja. Naturalne lasy zostały wyniszczone lub
gruntownie przekształcone.
4.11.2Tendencje zmian
Powierzchnia lasów na terenie gminy pozostaje od wielu lat bez zmian. Nie planuje się
zwiększanie powierzchni lasów. Należy dążyć do utrzymania obecnej powierzchni lasów.
Wprowadzać należy zabudowę (zadrzewianie) sztucznych i naturalnych cieków wodnych.
4.12 Ochrona gleb
Na obszarze gminy dominują głównie gleby pseudobielicowe, bielicowe i brunatne
wytworzone z piasków gliniastych, piasków gliniastych lekkich i glin a tak ze mady oraz
czarne ziemie. Są to gleby kompleksu pszennego dobrego, lokalnie nawet bardzo dobrego:
klasy IIIa, IIIb i IVb. Mniej żyzne gleby tworzą kompleks bardzo dobry klasy IV b. W
dolinach rzecznych wytworzyły się mady lekkie i średnie. Są to gleby żyzne i bardzo żyzne
tworzące kompleks przydatności rolniczej pszenny dobry klasy IIIa i IIIb. W miejscach, gdzie
stale płytko występuje woda gruntowa powstały użytki zielone lasy IV i V. Nieużytki rolnicze
to niewielkie powierzchnie po eksploatacji, głównie piasków.
Gleby pseudobielicowe występują na płaskich obszarach gminy gdzie poziom wód
gruntowych jest stosunkowo wysoki. Gleby takie występują w okolicy Godzikowic, Gaci.
Gleby brunatne występują na lekkich wzniesieniach, gdzie poziom wód gruntowych jest
stosunkowo najniższy (Marszowice), w bardziej wilgotnych obniżeniach występują związane
z osadami rzecznymi mady gleby takie występują najczęściej w rejonie Marcinkowic,
Bystrzycy Oławskiej.
Źródła przekształceń i zanieczyszczeń gleb
Degradacja środowiska glebowego jest wynikiem wspólnego działania kilku
czynników pochodzenia naturalnego i antropogenicznego. Na terenie gminy podstawowe
znaczenie ma chemiczna i fizyczna degradacja gleb, związana z wprowadzaniem
zanieczyszczeń, usuwaniem z gleb składników pokarmowych i substancji organicznej,
zakwaszanie, niszczenie struktury gleby poprzez zagęszczanie i przesuszanie. Pewne
znaczenie ma również erozja wodna gleb. Wszystkie te czynniki mogą być warunkowane
intensywnym rolnictwem.
Największy wpływ na degradację gleb miały przekształcenia powierzchni terenu
związane z działalnością przemysłową, wydobyciem kopalin pospolitych – kruszyw
76
naturalnych, budownictwem i komunikacją. W obecnym stanie, jak wykazują badania teren
całej gminy Oława nie jest zagrożony erozją gleb.
4.12.1Tendencje zmian
Stan gleb na terenie gminy a może w przyszłości ulec pogorszeniu ze względu na
rozwój wielkotowarowego rolnictwa. Zagrożenia teki niesie jednak głownie hodowla a na
obszarze gminy w zdecydowanym stopniu przeważają uprawy. Istnieją obszary wymagające
rekultywacji (Bystrzyca Oławska-AWIDA) Rekultywacja i rewitalizacja terenów
poprzemysłowych powinna poprawiać stan środowiska i powoli zmniejszać powierzchnię
obszarów ze zdegradowanymi glebami.
Zwiększone zagrożenie zanieczyszczeniami związane jest natomiast z rozwijającą się
komunikacją samochodową. Nie można też wykluczyć występowania lokalnych źródeł
zanieczyszczenia związanych z innymi rodzajami przemysłu leżącymi poza granicami gminy
(np. energetyka zawodowa, koksownie itp.).
4.13 Ochrona zasobów kopalin
4.13.1 Złoża kopalin
Gmina nie jest zasobna w surowce kopalne. Zinwentaryzowanym i udokumentowanym
złożem kruszywa naturalnego jest złoże „Bystrzyca Oławska” pomiędzy Bystrzycą a
miejscowością Leśna Woda. Jest to rozległy obszar o powierzchni kilkudziesięciu hektarów,
który posiada dokumentację geologiczną złoża kruszywa naturalnego. Złoże to eksploatowane
jest również i obecnie. Według stanu na 31.12.2002 r. złoże to posiada udokumentowane
zasoby przemysłowe w ilości 8 275 tys.m3. Zasoby geologiczne złoża wynoszą 45 742 tys.m3
Tabela Eksploatowane złoża na terenie Gminy Oława wg stanu na 31.12.2002r.
Lp.
Nazwa
Rodzaj kopaliny
Zasoby geologiczne
Stan
Wydobycie
1
złoża
2
3
bilansowe
4
zagospodarowania złoża
5
6
45 742 tys. m3
eksploatowane
1.
Bystrzyca
Oławska
Kruszywo
naturalne
101 tys. m3
Eksploatację piasku prowadzi Spółka „ AVIDA „ w Bystrzycy Oławskiej.
Tendencje zmian
Na obszarze gminy nie ma więcej udokumentowanych złóż jakichkolwiek kopalin.
Istniejąca kopalnia kruszywa nie jest przewidziana do likwidacji. Eksploatacja będzie
kontynuowana w kopalni piasku Bystrzyca Oławska, możliwy jest wzrost i tak już dużego
wydobycia, który związany będzie z prognozowanym rozwojem budownictwa nie tylko w
gminie ale zwłaszcza poza jej granicami.
4.14
77

Program Ochrony Środowiska - str.1-77

Transkrypt

Podobne dokumenty

Minisiatkówka chłopców - "Dwójki" 11.04.2013

Karta usługi - zezwolenie na utrzymanie psa rasy uznawanej za

RAP/31/2011 Wrocław, 06.06.2011r. INFORMACJA O WYBORZE

Pisma z tytułami

wniosek o wpis do ewidencji innych obiektów świadczących usługi

Sprzedaży i dostawie programów antywirusowych do komputerów.

Opis PB Sobocisko-zadaszenie