00_ titulka_FN_29_1_Sestava 1

FOLIA NUMISMATICA 29/1
Supplementum ad Acta Musei Moraviae
Scientiae sociales C 2015/Studie
PRZYMSKIE SREBRO I CELTYCKIE ZŁOTO NA ZIEMIACH POLSKI
NA PRZEŁOMIE ERY
ARKADIUSZ DYMOWSKI
Uniwersytet Warszawski
ABSTRACT: Recent years have brought quite a few new discoveries made in Poland of late Celtic coins and
Roman Republican coins. The late Celtic coins are gold issues minted in some parts of present-day Poland,
dating to the period E in the relative chronology of the Boii coinage (ca. 41–40 BC up to the first decades AD).
Period E of Celtic coinage largely overlaps with the putative time of the influx to the territory a significant
quantity of silver coins of the Roman Republic. The question to ponder therefore is whether can we examine
jointly the use of Celtic gold coinage and Roman silver coinage in the territories inhabited by the people of
Przeworsk culture and Tyniec group (southern and central Poland) during the last years of the 1st century BC
and the early years of the 1st century AD. Collected data indicates that at least at five, possibly even six, sites
(possibly all of them settlements of the Przeworsk culture and the Tyniec group) late Celtic coins and Roman
Republican denarii were discovered together. Basing on that, the only thing that can be said with a probability
bordering on certainty is that in some parts of present day Poland both types of coins were in use around the
same time. Local coinage activity and import of Roman silver should be probably connected with some kind of
Boii activity, but also other elements may come into play, like the activity of other Celtic tribes and of the
Dacians.
KEY WORDS: Roman Republican coins, Celtic coins, coin finds, Przeworsk culture.
W ostatnich latach1 do obiegu naukowego trafiło sporo informacji o nowych znaleziskach późnych monet celtyckich i monet Republiki Rzymskiej z obszaru obecnej Polski2.
Pod pojęciem późne monety celtyckie rozumiem w tym przypadku emisje datowane na
wydzielony niedawno przez Marcina Rudnickiego okres E według chronologii względnej
mennictwa bojskiego (od ok. 41–40 r. przed Chr. po pierwsze dziesięciolecia I w. po Chr.)3.
Monety takie bito w złocie (faktycznie w stopach złota) w zachodniej Małopolsce (np.
najmłodsze emisje staterów typu krakowskiego)4, w okolicach miasta Kalisz w południowowschodniej Wielkopolsce (np. monety o nominale 1/8 AV statera typu Janków; zob.
rycina 1)5, najprawdopodobniej na Kujawach w środkowej Polsce (np. 1/8 AV statera
w stylu Iwno; zob. rycina 1)6, a być może również w innych ośrodkach na północ od
1
2
3
4
5
6
Artykuł, który jest skróconą i nieznacznie uzupełnioną wersją tekstu opublikowanego wcześniej w języku
angielskim (Dymowski 2015b), prezentuje wyniki badań realizowanych w ramach projektu pt. Pieniądz
Republiki Rzymskiej w Europie Środkowej. Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum
Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2013/09/D/HS3/04515.
Zob. np. Dymowski 2015b, s. 87–88, gdzie wskazano również inne publikacje opisujące nowe znaleziska.
Rudnicki 2012c, s. 58–59; Rudnicki 2012d, s. 39.
Rudnicki 2012d, s. 41–49.
Rudnicki, Ziąbka 2010, s. 19–20.
Por. Rudnicki 2011, s. 117; Andrałojć, Andrałojć 2012, s. 34–35; Rudnicki 2012a, s. 182–184 (w żadnej z tych
publikacji emisje przypisywane mennictwu kujawskiemu nie są wprost datowane na okres E).
3