Przydatne materiały do walki z uzależnieniem od

IAD (Internet Addiction Disorder) czyli uzależnienie od komputera
IAD (Internet Addiction Disorder) coraz częściej dotyka wielu ludzi na całym świecie. Najbardziej podatne na
uzależnienia są osoby młode w szczególności dzieci i młodzież. Uzależnienie rozwija się powoli i stopniowo, zaczyna
się zwykle od sporadycznego przeglądania stron www i grania w gry, po czym przechodzi w codzienne, wielogodzinne
spędzanie czasu przed komputerem. Coraz bardziej niepokojące są doniesienia specjalistów dotyczące obniżania się
wieku osób uzależnionych.
W dobie komputerów i Internetu początkowe fazy IAD są trudne do zdiagnozowania, ponieważ zdecydowana
większość społeczeństwa codziennie korzysta z udogodnień które stwarza „świat wirtualny”, dostarczając różnego
rodzaju rozrywek m.in gier, dostęp do muzyki, filmów, a także coraz popularniejszej telewizji on-line, portali
społecznościowych czy informacyjnych. Dlatego spędzanie czasu przed komputerem wydaje się czymś oczywistym i
normalnym. Jednak każdy powinien umieć wyznaczyć sobie granice w jaki sposób i ile czasu spędza przed
monitorem. Symptomami uzależnienia są m. in. obniżenie, stopniowo przeradzające się w zanik zainteresowania
„realnym” otoczeniem, w tym zaniedbaniem nauki, obowiązków domowych, rodzinnych, zaburzenia relacji z innymi
ludźmi, a także obniżenie i zanik łaknienia.
Według najnowszych badań w Polsce ponad 20% ludzi w wieku między 16-65 rokiem życia jest uzależnionych od
Internetu, większą część stanowią młodzi mężczyźni. Odsetek ludzi uzależnionych jest większy w miastach niż na
wsiach. Według ekspertów „życie w sieci” jest substytutem dla „życia realnego”. Ponieważ w sieci każdy może być
kimś innym niż jest naprawdę, kimś kim chciałby być, a nie jest to realnie możliwe. Wirtualne życie jest często bardziej
barwne i zdecydowanie prostsze, pozbawione problemów niż prawdziwe. Takie zachowanie prowadzi do bardzo
poważnych zaburzeń osobowości, zacierania granicy pomiędzy życiem realnym i jego problemami, powoduje
przewlekłe stany depresyjne, oraz kłopoty z koncentracją i rozdrażnienie. Zbyt długie siedzenie przed komputerem ma
także negatywne skutki dla zdrowia fizycznego, może powodować wady postawy, wady wzroku, zanik mięśni
biodrowych oraz nadgarstka.
Zasady prawidłowego korzystania z komputera przez dziecko
W czasach coraz szybszego rozwoju technologicznego, coraz częściej odnotowywane jest obniżanie się wieku dzieci
w którym zaczynają one korzystać z komputera. Komputer z dostępem do Internetu postrzegany jest przez rodzica
jako narzędzie wspomagające naukę. Sposoby w jaki jednak ich pociechy wykorzystują sprzęt bywają niestety różne
od oczekiwań rodziców, dlatego ważne jest aby określić pewne zasady.
Ustawienie komputera w domu:
Według zaleceń fachowców najlepszym miejscem do ustawiania komputera jest nie pokój samego dziecka, a np.
salon, gabinet, czy też inne pomieszczenie w którym przebywają rodzice lub inni dorośli. Pozwala to na łatwe
skontrolowanie w dowolnym momencie do jakich celów w danej chwili dziecko wykorzystuje sprzęt (np. czy nie
przegląda nieodpowiednich dla siebie treści na stronach www, czy gra w odpowiednie dla prawidłowego rozwoju gry
np. edukacyjne, a nie te które mogą wywoływać agresję itd). Komputer ustawiony powinien być w taki sposób aby na
ekran padało jak najwięcej naturalnego światła, najlepiej bokiem do okna. Biurko i fotel powinny być dostosowane tak
aby zminimalizować ryzyko powstawania wady postawy.
Wyznaczenie czasu jaki dziecko spędza przed komputerem:
Według bardzo doświadczonego i cenionego pedagoga Andrei Browna optymalnym czasem korzystania z komputera,
dla danej grupy wiekowej jest:
-dzieci do lat 7- 30minut
-dzieci do lat 12-1 godzina
-dzieci powyżej lat 12-1,5 godziny
Dobór oprogramowania:
Na porządku dziennym jest korzystanie z nowości technologicznych przez dzieci, jednak bardzo ważną rzeczą jest
dobór odpowiedniego oprogramowania (gier, e-booków, stron www). Najlepiej wybierać programy i gry edukacyjne,
które nie tylko ułatwią przyswojenie wiedzy, ale także dają dziecku radość i zabawę, a także pobudzają jego
ciekawość świata i kreatywność. Jeśli zezwalamy pociechom na korzystanie z komputera z dostępem do Internetu,
warto na samym początku zainstalować oprogramowanie blokujące witryny www z treściami nieodpowiednimi dla
dzieci, oraz sprawdzać historię stron jakie przegląda, w celu szybkiego wykrycia ewentualnego zagrożenia, na jakie
podatne są dzieci w szczególności najmłodsze.
Netoholizm, czyli uzależnienie od internetu
Netoholizm, czyli uzależnienie od Internetu, został przez specjalistów okrzyknięty mianem najczęstszej choroby
psychicznej XXI wieku. Jak każde uzależnienie rozwija się stopniowo i wyróżnić można kilka znaczących,
następujących po sobie faz postępu zaburzenia.
Uzależnienie zaczyna się najczęściej od spędzania”w sieci” najpierw sporadycznie małej ilości czasu, następnie przez
stopniow wydłużanie go, aż do chorobliwego spędzania przed ekranem wielu godzin dziennie.
Możemy wyróżnić trzy fazy Netoholizmu:
Faza I:
Poznawanie środowiska Internetu i zaangażowanie:
Zwykle zaczyna się od ostrożnego, ale budzącego fascynację korzystania z Internetu, który wykorzystywany jest
sporadycznie w konkretnie ustalonym celu np. do sprawdzenia informacji, mailowania, pozyskiwaniu materiałów do
nauki lub pracy, a czas spędzany przed komputerem jest prawidłowy, czyli zgodny z zaleceniami.
Faza II:
Zastępowanie:
Coraz większe zaangażowanie przeradza się w regularne, znacznie wydłuża się czas poświęcany na przeglądanie
Internetu, zanika korzystanie z komputera w ustalonym celu. Osoba uzależniona zaczyna izolować się od
społeczeństwa i tzw. „realnego” świata, zaczyna preferować znajomości „wirtualne”, aktywnie uczestniczy w
Internetowych dyskusjach na różne tematy, gra w gry interaktywne, ogląda filmy czy słucha muzyki online. Traci
zainteresowanie innymi zajęciami, pracą, rodziną, a nawet własnym zdrowiem.
Faza III:
Ucieczka:
Charakteryzuje się przede wszystkim zaburzeniem rytmu życia, coraz bardziej nasilające się zaniedbywanie
obowiązków, w efekcie prowadzących do rozbicia i bezradności.Osoba uzależniona zaczyna dostrzegać swoje
zaniedbanie i zaczyna mieć poczucie winy, zaczyna sobie zdawać sprawę z problemu, jednak nie umie sobie sama z
nim poradzić. Jednak jak przy każdym uzależnieniu, osobie chorej z wielkim trudem przychodzi przyznanie się innym
osobom do problemu i szukaniu pomocy u innych.
Rodzaje zagrożeń w sieci
Internet zrewolucjonizował przepływ informacji na całym świecie. Korzysta się z niego w poszukiwaniu informacji w
zasadzie na każdy temat. Jednak kryje on w sobie także nieodpowiednie i niebezpieczne treści, raz wykorzystywany
jest w celach przestępczych. Oto podstawowe zagrożenia jakie niesie za sobą nieodpowiednie korzystanie z
internetu.
Niechciane lub niebezpieczne treści:
- treści prezentujące przemoc, pornografię
- treści prezentujące rasizm i ksenofobię
- treści nawołujące do popełnienia przestępstw
- treści promujące faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa
- treści zachęcające do prostytucji lub hazardu
- treści promujące narkotyki oraz inne używki
- treści zawierające elementy psychomanipulacji
-szkodliwe pliki zwierające wirusy niebezpieczne oprogramowanie
-materiały promocyjne tzw SPAM
Zjawisko nękania w sieci:
-podszywanie się pod inną osobę
- rejestrowanie filmów i zdjęć wbrew woli danej osoby
- publikowanie lub rozsyłanie ośmieszających, kompromitujących informacji, zdjęć, filmów z użyciem Sieci
- wysoki poziom anonimowości sprawcy
- szybkość rozpowszechnianych materiałów kierowanych przeciwko ofierze
- powszechna dostępność sieci
Efekty ceyberprzemocy:
- kompromitujące informacje, zdjęcia czy filmy potrafią roznieść się w Internecie w błyskawicznym tempie, a ich
usuniecie często jest praktycznie niemożliwe
- stałe narażenie ofiary nękania na atak, niezależnie od miejsca czy pory dnia i nocy
- stosunkowo niski poziom kontroli społecznej tego typu zachowań
Zagrożenia związane z publikacją danych w Internecie:
-rejestrując się na różnych portalach wiele osób podaje swoje prawdziwe dane takie jak: miejsce zamieszkania, imię,
nazwisko, datę urodzenia itp, które mogą być później wykorzystywane przez osoby niepowołane
Łamanie prawa:
Powszechnym zjawiskiem w internecie jest łamanie prawa najczęściej przejawiające się kopiowaniem i ściąganiem
nielegalnych plików. Zachowanie takie są karalne.
Niechciane i niebezpieczne treści w sieci
Treści prezentujące przemoc i pornografię:
Jest to rodzaj treści które rozpowszechniane są w Internecie w coraz większej skali na przestrzenie ostatnich kilku lat.
W sieci każdy może znaleść bardzo wiele stron z przekazem o charakterze pornograficznym jak i prezentujących
przemoc. Mimo że publikowanie takich treści jest prawnie zakazane i karalne, probem zamiast maleć rośnie. Coraz
więcej witryn zamieszcza nie tylko zdjęcia, artykuły, ale także filmy z kamer internetowych o treści, jak to zostało
przyjęte „dla dorosłych”. Jednak surfowanie w sieci jest na tyle anonimowe, że każdy nawet osoba małoletnia może
podać się za osobę która ukończyła 18lat i zrejestrować się na portale z którymi nie powinna mieć styczności. Według
badań przeprowadzonych przez specjalistów kanał dystrybucji takich materiałów drogą elektroniczną zdecydowanie
przewyższa sprzedaż magazynów paierowych, czy np. Płyt z nagraniami pornograficznymi. Obserwuje się także
wzrost zainteresowanych osób tzw. „treściami brutalnymi” , w szczególności dominują tu gry komputerowe promujące
agresywne zachowania, takie jak przemoc, bijatyki, czy promujące przemoc psychiczną np. Wulgarne, czy
prześmiewcze komentarze.
Treści promujące rasizm i ksenofobię:
Treści te ściśle związane są z materiałami prezenującymi przemoc. W Internecie bez problemu można znaleźć portale
z artykułami o treści rasistowskiej, nawołujących do dyskryminacji poszczególnych grup etnicznych. Na wielu forach
internetowych wrą dyskusje na temat „odmienności” osób o innym wyznaniu, czy kolorze skóry, można przeczytać
dziesiątki tysięcy komentarzy zarówno obrażliwych jaki i publikowane przez osoby broniące praw innych ludzi.
Powszechnym zjawiskaiem staje się rozpowszechnianie takich treści przez użytkowników portali społecznościowych
takich jak np.: facebook czy twitter, oraz wysyłanie maili propagujących przedsięwzięcia o charakterze
dyskryminacyjnym. Powstanie także wiele portali antyrasistowskich, które nawołują do zaprzestania przemocy wobec
mniejszości etnicznych, jednak mimo wielu kampanii społecznych problem narasta.
Treści zawierające elementy psychomanipulacji, a także promujące używki:
Plagą stają się portale, reklamy, czy maile zawierające treści które manipulują użytkowników sieci. Powstaje coraz
więcej forów internetowych „zachwalajacych” używki, użytkownicy wymianiają się swoimi doświadzeniami z
substancjami szodliwymi dla zdrowia, a także uzależniającymi. Opisują swoje różne historie jak to np. Narkotyki
pomogły im w różnych sytuacjach np. W nauke do egzaminu, oraz „cudowne” specyfiki np. Na odchudzanie. Treści na
takich forach niejednokrotnie są nieprawdziwe, pisane przez osoby zajmujące się dystrbucją niedozwolonych
substancji, które zamieszczają posty w celach „reklamowych”. Z roku na rok odnotowuje się coraz więcej młodych
osób, które pod wpływem przeczytanych w Internecie treści zakupiły substancje niewiadomego pochodzenia, ktrych
stosowanie maiło bardzo negatywne a nawet tragiczne skutki dla ich zdrowia i życia.
Szkodliwe wirusy i oprogramowanie:
Mianem szkodliwego oprogramowania nazywa się różnego rodzaju niebezpieczne aplikacje takie jak wirusy, trojany,
robaki czy spyware.
Wirus – jest to szkodliwy kod, który dołącza się do zdrowych, niezarażonych plików. Podobnie jak wirus biologiczny w
naturze, tak i wirus komputerowy potrzebuje nosiciela, dzięki któremu może się powielać. Jego działanie często jest
destrukcyjne programów.
Robak – jest bardzo podobny do wirusa, jednak podstawową różnicą jest brak nosiciela jako czynnika wymaganego
do reprodukcji – robak potrafi się sam powielać. Głównym miejscem działania jest Internet, jednak przenoszą się
także przez pamięci przenośne.
Trojan (inaczej koń trojański- Jest to program, który udaje pożyteczną aplikację. Użytkownik instaluje taki program,
będąc nieświadomym jego destrukcyjnego charakteru. Działanie trojana zależy wyłącznie od jego twórcy – może on
kasować określone pliki systemowe, przechwytywać wpisywane poprzez klawiaturę informacje lub wykorzystać
komputer do wysyłania spamu.
Spyware – grupa programów szpiegujących działanie użytkownika. Ich głównym zadaniem jest wykradanie danych
takich jak hasła, loginy, numery kart kredytowych oraz przechwytywanie wpisywanych przez klawiaturę informacji .
Wszystkie te aplikacje są bardzo szkodliwe dla oprogramowania, a także bezpieczeństwa przechowywanych plików
użytkowników komputerów. Metody infekowania komputerów są bardzo zróżnicowane. Jedne potrafią kopiować się
na urządzenia, inne są rozsyłane poprzez pocztę elektroniczną jako załączniki lub w odnośnikach do stron WWW, po
wejściu na które rozpoczyna się pobieranie złośliwego kodu. Aby minimalizować ryzyko instalacji na komputerze
szkodliwych aplikacji powstało wiele tzw. Programów Antywirusowych, jednak hakerzy wymyślają coraz to nowsze
metody infekcji, które odporne są na działanie programów zabezpieczających.
SPAM:
SPAM-jest to najbardziej powszechny sposób rozsyłania niechcianych i niebezpiecznych treści w Sieci, najczęściej
przesyłany jest pocztą e-mail, lub poprzez poratale społecznościowe.
Istotą spamu jest rozsyłanie dużej ilości informacji o jednakowej treści do nieznanych sobie osób. Nie ma znaczenia,
jaka jest treść tych wiadomości. Aby określić wiadomość mianem spamu, musi ona spełnić trzy następujące warunki
jednocześnie:
1. Treść wiadomości jest niezależna od tożsamości odbiorcy.
2. Odbiorca nie wyraził uprzedniej, zamierzonej zgody na otrzymanie tej wiadomości.
3. Treść wiadomości daje podstawę do przypuszczeń, iż nadawca wskutek jej wysłania może odnieść zyski
nieproporcjonalne w stosunku do korzyści odbiorcy.
Pornografia- jedno z największych zagrożeń Internetu dla dzieci
Pornografia w Internecie postrzegana jest jako jedno z największych zagrożeń w szególności dla dzieci. Osoby
propagujące takie treści znajdują różne kanały aby dotrzeć do odbiorcy, także dzieci, nawet bez zamierzonych działań
potencjalnych odbiorców w tym kierunku. Dziecko szukając informacji np. Dotyczących zaganienia do szkoły mogą
bez problemu, zupełnie nieświadomie, natrafić na ”treści dla dorosłych”. Specjaliści, psycholodzy, pedagodzy,
terapeuci i seksuolodzy odnotowują bardzo negatywny wpływ pornografii na osoby, które z niej korzystają.
Szczególne niebezpieczne jest oddziaływanie treści pornograficznych na nieukształtowaną psychikę dziecka.
Niebezpieczeństwo tkwi w nieprawdziwym ukazywaniu roli mężczyzny i kobiety, pomiędzy którymi nie istnieje więź
emocjonalna a jedynie kontakt erotyczny pozbawiony głębszych relacji. Pornografia zachęca także do podejmowania
zachowań seksualnych nieakceptowanych społecznie. Pornografia nie może bowiem nie wpływać na potrzeby i
pragnienia, poglądy i uczucia, postawy i zachowania jej konsumentów. Działa ona tak samo jak reklama na ludzką
psychikę i zachowanie, w tym również na życie małżeńskie i rodzinne.
Badanie przeprowadzone w 2008 roku na grupie 2000 osób przez firmę Gemius wraz z Fundacją Dzieci Niczyje
wynika, że internet nie jest bezpiecznym miejscem dla najmłodszych. Najważniejszym wnioskiem z badań jest fakt iż
wśród głównych powodów małej skuteczności walki z pornografią w sieci internauci wymieniają samych siebie. 73
proc. ankietowanych uważa, że winni temu są głównie pasywni internauci, którzy nie informują policji o przypadkach
przestępstw wobec dzieci. Wśród innych powodów najczęściej podawano niewystarczające zaangażowanie
dostawców usług internetowych (58 proc.), anonimowość sprawców w sieci (54 proc.), niedostateczna praca policji
(50 proc.) oraz brak odpowiednich regulacji prawnych (49 proc.).
Bardzo ważne jest także zaangażownie rodziców w odpowienią edukację swoich pociech jak w prawidłowy i
bezpieczny sposób korzystać z Internetu, a także wykazywanie inicjatyw mających na celu kontrolę z jakich witryny
odwiedzają dzieci i z kim się kontaktują w sieci.
Statystyki dotyczące pornografii w Internecie
Jedne z najnowszych statystyk przedstawione w tym wpisie, opracowane są na podstawie analizy i obserwacji
zachowań urzytkowników w sieci, wynika z nich że:
Dla fraz wpisywanych w wyszukiwarkę, które związane są z tematyką pornograficzną wyskakuje ok. 3,5 miliarda
wyników.
Biznes pornograficzny jest najbardziej dochodowym biznesem elektronicznym, co roku w Hollywood powstaje 11
tysięcy filmów o tematyce erotycznej, to kilkadziesiąt razy mnie niż tych które produkują inne kluczowe wytwórnie
filmowe.
Co sekundę filmy pornograficzne zaczyna oglądać 28 tysięcy osób, co daje 1,8 miliona Internautów w ciągu minuty.
Prawie 90% światowej pornografii powstaje w Stanach Zjednoczonych. Co 39 minut powstaje tam nowy film o
tematyce pornograficznej. Ponad 40 milionów amerykanów systematycznie odwiedza strony bezpośrednio związane z
tematyką seksualną.
W 2006 roku dochody z pornografii w Internecie sięgnęły 97 milionów dolarów. Aż 43% internautów trafia co jakiś
czas na strony o omawianej tematyce, a 25% fraz wpisywanych w wyszukiwarkę dotyczy właśnie tematyki pornografii.
Jest to 1/4 wszystkich wpisywanych zapytań, co pokazuje jaką potęgą jest pornograficzny biznes w sieci i jakie
dochody swoim twórcom przynosi. Wśród wszystkich stron internetowych aż 14% zawiera elementy związane
bezpośrednio z erotyką – elementy wizualne czy też filmy i oferty erotyczne dla osób pełnoletnich. Niestety w sieci
pojawia się również wiele zapytań związanych z pornografią dziecięcą, a po omawiane treści sięgają coraz młodsi
użytkownicy sieci. Programy filtrujące treści pornograficzne nie sprawdzają się i bardzo łatwo je usunąć.
Kobiety rzadziej sięgają po pornografię w Internecie niż mężczyźni. Dotychczasowe badania pokazują, że jeden na
trzech internautów sięgających po materiały pornograficzne w sieci to osoba płci żeńskiej.
Aż 35% internautów przyznaje, że miało styczność z niechcianą pornografią – chociażby w otrzymywanych e-mailach,
czy też reklamach i przekierowaniach linków. Pokazuje to, że każdy internauta świadomie lub nieświadomie może bez
problemu trafić na strony pornograficzne.
Cyberprzemoc wśród dzieci i młodzieży
Cyberprzemoc to inaczej przemoc z użyciem mediów elektronicznych – przede wszystkim Internetu i telefonów
komórkowych. Problem ten dotyczy przede wszystkim dzieci i młodzieży. Do działań określanych jako cyberprzemoc
zalicza się m.in:

oczernianie, straszenie poniżanie kogoś w Internecie lub przy użyciu telefonu

robienie komuś zdjęć lub rejestrowanie filmów bez jego zgody

publikowanie w Internecie lub rozsyłanie telefonem zdjęć, filmów lub tekstów, które kogoś obrażają lub ośmieszają

podszywane się pod kogoś w Sieci
Pierwsze w Polsce badania z 2007 r., poświęcone przemocy wobec dzieci i młodzieży z użyciem mediów
elektronicznych, wykazały wysoką skalę tego typu doświadczeń wśród młodych internautów (12–17 lat).
Okazało się, że co drugi młody człowiek (52%) miał do czynienia z przemocą werbalną w Internecie lub
poprzez telefon komórkowy — 47% dzieci doświadczyło wulgarnego wyzywania; 21% poniżania, ośmieszania i
upokarzania, a 16% straszenia i szantażowana. 29% zgłosiło, że ktoś w sieci podawał się za nie
wbrew ich woli. Ponad połowa (57%) osób w wieku 12–17 była przynajmniej raz obiektem zdjęć lub filmów
wykonanych wbrew ich woli. 14% dzieci zgłaszało przypadki rozpowszechniania za pośrednictwem
Internetu lub GSM kompromitujących je materiałów. Sytuacje takie oceniane są przez młodych internautów jako
najbardziej dotkliwe — odczuwały w takich sytuacjach zdenerwowanie (66%), wstyd (33%)
i strach (12%).
W powyższych badaniach respondenci pytani byli o doświadczanie sytuacji przemocowych, bez uwzględnienia
zawężających parametrów właściwych dla klasycznie definiowanego zjawiska cyberbullyingu.
W swoich badaniach z 2010 r. Jacek Pyżalski pytał gimnazjalistów o doświadczanie i generowanie cyberbulingu,
zdefiniowanego jako agresja, która miała miejsce przez dłuższy czas, była intencjonalna oraz
wiązała się z przewagą sprawcy nad ofiarą. Doświadczanie mobbingu elektronicznego zadeklarowało
13% badanych. W roli sprawców wystąpiło 25,6% gimnazjalistów (11% deklaruje, że częściej niż raz).
W agresję elektroniczną nieco częściej angażują się chłopcy (17,2%) niż dziewczęta (11,7%). Ofiarami za
to częściej od chłopców (5,1%) padają dziewczęta (8,7%).
Gimnazjaliści zapytani o formy doświadczanej przemocy elektronicznej najczęściej wymieniają: nieprzyjemne SMSy
(16,8%), ośmieszające wiadomo-ści na komunikatorach (16,1%), wyzwiska na czatach (13,8%), przykre komentarze
na forach (13,8%)
czy w profilu serwisu społecznościowym (13,5%).
Z innych, charakterystycznych form przemocy rówieśniczej w sieci, młodzi internauci doświadczają
m.in.: wysyłania z ich konta/telefonu/profilu w ich
imieniu nieprzyjemnych informacji (7,3%), rozpowszechniania w sieci kompromitujących zdjęć z ich
udziałem (5,9%), udostępniania w sieci ich prywatnych zdjęć i rozmów wbrew ich woli (4%), otrzymywania
nieprzyjemnych wiadomości (4%).