4. Anna Gościńska, Dorota Kurek

Anna Gościńska
Absolwentka Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia
im. Fryderyka Chopina w Opolu w klasie skrzypiec.
Ukończyła Akademię Muzyczną im. Karola Lipińskiego
we Wrocławiu – kierunek Teoria muzyki – oraz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu – polsko-angielskie
studia Master od Business Administration. Od 2006 roku
pracuje jako nauczyciel przedmiotów ogólnomuzycznych
(kształcenie słuchu, harmonia, zasady muzyki) w Państwowej Szkole Muzycznej I i II st. im. Fryderyka Chopina
w Opolu. W latach 2009–2012 prowadziła biuro Koncertowe Międzynarodowych Kursów Muzycznych im.
Jerzego Hellera oraz festiwalu Śląskie Lato Muzyczne.
Dorota Kurek-Piesoczyńska
© Centrum Edukacji Artystycznej
Absolwentka Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia
im. Fryderyka Chopina w Opolu w klasie altówki. Ukończyła Akademię Muzyczną im. Karola Lipińskiego we
Wrocławiu. Pracuje jako nauczyciel przedmiotów ogólnomuzycznych i prowadzi zespół smyczkowy w Państwowej
Szkole Muzycznej I i II stopnia im. Fryderyka Chopina
w Opolu. Od 2007 roku pełni funkcję kierownika Filii
Państwowej Szkoły Muzycznej w Opolu.
1
Anna Gościńska
Dorota Kurek-Piesoczyńska
PSM I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Opolu
Polskie tańce narodowe. Polonez – lekcja z wykorzystaniem poloneza
Pożegnanie Ojczyzny Michała Kleofasa Ogińskiego
1. Wprowadzające ćwiczenia rytmiczne – schematy rytmiczne poloneza.
Nauczyciel wykonuje po jednym razie wszystkie podane poniżej schematy rytmiczne. Uczniowie
określają:
oznaczenie taktowe (metrum trójdzielne, takt 3/4),
podobieństwa i różnice między nimi – czy były podobne, czy zupełnie różne, czy może
jeden z nich czymś się wyróżniał (ostatni),
wartości rytmiczne w kolejnych schematach (wykonywanych pojedynczo).
Na koniec uczniowie otrzymują gotowe przykłady i pojedynczo lub w grupie wykonują kolejne
rytmy (tataizacją, stukaniem lub klaskaniem).
Zadaniem uczniów jest określenie:
metrum – dwu- czy trójdzielne,
tonacji – moll czy dur (uczniowie intonują tonikę i określają tonację – a-moll – np. po
podaniu przez nauczyciela dźwięku d1),
który z podanych wcześniej schematów rytmicznych pojawił się w tym fragmencie
i w którym planie melodycznym (podstawowy w akompaniamencie oraz ostatni, trochę
zmodyfikowany, w melodii wiodącej) oraz jakie instrumenty go wykonują (perkusyjne
oraz dęte blaszane).
© Centrum Edukacji Artystycznej
2. Wysłuchanie początkowego fragmentu poloneza Pożegnanie Ojczyzny M.K. Ogińskiego.
2
Następnie nauczyciel pyta uczniów, jak nazywa się zjawisko, w którym uporczywie powtarzana
jest jakaś formuła, np. rytmiczna (ostinato).
3. Zapis rytmu wiodącej melodii.
Po ustaleniu pulsu uczniowie słuchają wiodącej melodii poloneza, taktując jednocześnie na trzy.
Po określeniu i zanotowaniu liczby taktów zapisują rytm tego fragmentu utworu.
4. Zaintonowanie toniki i utrwalenie tonacji a-moll.
Uczniowie intonują tonikę i przypominają, w jakiej tonacji utrzymany jest utwór (a-moll).
Następnie śpiewają odmiany gamy a-moll (naturalną, harmoniczną i dorycką), przypominając
wcześniej, jak one powstają. Na koniec utrwalają się w tonacji a-moll:
5. Dyktando-uzupełnianka.
Uczniowie otrzymują częściowo zapisany tekst głównej melodii poloneza. Słuchają jej,
a następnie wskazują miejsca, w których słychać rozłożony trójdźwięk toniczny oraz opadający
fragment gamy a-moll harmonicznej (odmianę gamy ustalają uczniowie).
© Centrum Edukacji Artystycznej
Wersja ucznia
3
Wersja nauczyciela
Zapis dyktanda.
Śpiewanie dyktanda z jednoczesnym stukaniem ostinatowego schematu rytmicznego
z podziałem na dwie grupy – jedna grupa śpiewa, druga stuka:
6. Polonez – charakterystyka tańca.
Po zapisaniu i wykonaniu dyktanda nauczyciel zadaje uczniom następujące pytania:
Do jakiego gatunku muzycznego może należeć wysłuchany fragment? (muzyka taneczna)
Jaki to był taniec? (polonez)
Co charakteryzuje poloneza?
Na podstawie wysłuchanego przykładu uczniowie ustalają: metrum (trójdzielne),
charakterystyczny rytm (schematy: jeden podstawowy i jego warianty oraz formuła
zakończeniowa – uczniowie zapisują to obok schematów analizowanych na początku lekcji),
tempo (umiarkowane).
Czy dziś jeszcze tańczy się poloneza?
7. Podsumowanie – wysłuchanie całego poloneza Pożegnanie Ojczyzny Michała Kleofasa
Ogińskiego.
Na lekcji wykorzystane zostało nagranie poloneza Pożegnanie ojczyzny Michała Kleofasa
Ogińskiego w wykonaniu Polskiej Kapeli Ludowej Feliksa Dzierżanowskiego z płyty CD: Polonezy
(seria: Polish Folk Music), Polskie Nagrania „Muza” PNCD 284 (1994) – nagrania archiwalne z lat
1962–1974; mastering Urszula Ziarkiewicz i Krzysztof Kuraszkiewicz.
© Centrum Edukacji Artystycznej
Następnie nauczyciel rozdaje uczniom notatkę o polonezie, którą uczniowie wklejają do zeszytów
razem z omówionymi schematami rytmicznymi. Dyktuje również krótką notatkę o Michale
Kleofasie Ogińskim – twórcy poloneza Pożegnanie Ojczyzny.
4